KEÇİ KIŞ 2014

KIS¸ 20

ı

ı ık

“Sanatla beraber dünyanın iyileşeceğine inanarak büyüdük!” büyüdük !”

Altan Erkekli

Şişhane Yokuşu’ndan �f Şatosu’na büyülü bir yolculuk...

Nazlı Eray

Öğretmeni öğrenciye bakarak görmek Zoran Drvenkar

# Benim�çinEdebiyat

14 2

DĂźnya sĂśzle iyileĹ&#x;ecek, sĂśz de sanatla... ĹžiĹ&#x;hane YokuĹ&#x;u’ndan ďż˝f Ĺžatosu’na bĂźyĂźlĂź bir yolculuk Äą Ĺžairin yayÄąncÄąlÄąk yolculuÄ&#x;u

6 10

Ă–Ä&#x;retmeni ĂśÄ&#x;renciye bakarak gĂśrmek k

14

“Sanatla beraber, dĂźnyanÄąn iyileĹ&#x;eceÄ&#x;ine inanarak bĂźyĂźdĂźk !â€? k k k k

18

Bir okurun kitap eki yĂśneticiliÄ&#x;ine toslama hikâyesi

YayÄąncÄąlÄąk bir okul, editĂśrlĂźk bir yolculuk YeryĂźzĂźnĂźn edebiyat kulesi Bir inat yolculuÄ&#x;u olarak edebiyat dergileri Ĺ&#x; k Ĺ&#x;Äą k Devlet, yayÄąncÄąlÄąÄ&#x;Äąn neresinde ?

KitabÄąn sanatçĹlarÄąndan tasarÄąm notlarÄą k Bir devlet politikasÄą olarak çocuÄ&#x;a saygÄą Yeni medya ve edebiyat k k

Uzun zamandĹr sÜzßn ciddi bir hastalĹ Ĺ var. Nefret temelinde kurulan bir ileti im dili, bir zamanlar birbirimize dokunma aracĹmĹz olan sÜzßn yoksulla masĹ‌ Di er deyi le bu, sÜzßn reddidir. Calvino bunu ça Ĺn hastalĹklarĹndan biri olarak gÜrmß tß. Ba kalarĹnĹ dinlemek istememe, dĹ ĹmĹzda olanĹn içimizde oldu una inandĹ ĹmĹz eye e it olmasĹnĹ dileme ve tßm bunlarĹn sonucu olan ho gÜrßsßzlß ß getiren bir hastalĹk bu. En yalĹn haliyle dßnyalarĹmĹz arasĹna duvarlar Ürmek de il midir bu ? ÖnyargĹyla, kinle ve nefretle...

Keçi’nin bu sayĹsĹnda usta kalemler, yolu birbirimizi dinlemekten geçen onca içerikle bize yolda lĹk ediyorlar. Keçi KIŞ sayĹsĹnĹn dosya konusunu edebiyat dßnyasĹnĹn yo un katĹlĹmĹyla gerçekle en 4. Zeynep Cemali Edebiyat Gßnß olu turuyor. Edebiyat yayĹncĹlĹ Ĺna Ĺ Ĺk tutan ve yeni sorular sordurtan bu konferansĹn içeriklerinin yanĹ sĹra 33. stanbul Kitap FuarĹ, yurtdĹ Ĺ kitap fuarlarĹ ve çok daha fazlasĹ yine bu sayĹda okurlarla bulu uyor.

20 22 30 34 36 40 44 48

ďż˝NADINA EDEBďż˝YAT • KIĹž 2014 • 2 Š GĂźnÄąĹ&#x;ÄąÄ&#x;Äą KitaplÄąÄ&#x;Äą Keçi edebiyat e-dergisi 6 ayda bir Ăźcretsiz yayÄąmlanÄąr.

TĂźm yayÄąn haklarÄą saklÄądÄąr.

YayÄąmlanan yazÄą, gĂśrsel ve bilgiler kaynak gĂśsterilmeden alÄąntÄąlanamaz. mzalÄą yazÄąlardaki gĂśrĂź ler yazarlarÄąna aittir.

Sahibi: M A Organizasyon Restorasyon YayÄąncÄąlÄąk Ltd. Ĺžti. adÄąna Mine Soysal EditĂśr: Halil TĂźrkden Bu sayÄąya katkÄąda bulunanlar: Banu Ăœnal, Hande Demirta , Mehmet Erkurt, MĂźren Beykan Grafik tasarÄąm: Huban Korman Grafik uygulama: Eda Tu sal Son okuma: Canan Topalo lu Reklam: Meltem ge www.keciedebiyat.com twitter.com/keciedebiyat facebook.com/keciedebiyat instagram.com/keciedebiyat info@keciedebiyat.com 0212 212 99 73 Profilo Plaza, Cemal Sahir Sok. 26/28 B3 MecidiyekĂśy 34387 stanbul

Avrupa edebiyatÄąnÄąn ĂśzgĂźn kalemlerinden Zoran Drvenkar, Berlin’in do usunda hiçbir zaman duvar gĂśrmeyi ini, “HayatÄąmÄązdaki bazÄą eylerin Ăźstesinden kabul etmeyerek, benimsemeyerek gelebiliriz,â€? sĂśzleriyle açĹklÄąyor. NasÄąl ? Tutkuyla, mĂźcadeleyle, dayanÄą mayla ve a kla... SĂśz ba ka nasÄąl iyile ir ki ? Altan Erkekli, “Biz, sanatla beraber dĂźnyanÄąn iyile ece ine inanarak bĂźyĂźdĂźk !â€? diyor. Ă–yle ki, bu umudu halen ta Äąyoruz. DĂźnyanÄąn iyile mesi için Ăśnce sĂśzĂźn iyile mesi gerek. SĂśzĂźn gĂś sĂźne ba ÄąmÄązÄą dayayÄąp kalbini dinlemeli. SĂśzĂźn ĂśnĂźnĂź kesen duvarlarÄą, sansĂźrĂź, yasaklamalarÄą ve ĂśnyargÄąyÄą kabul etmemeli, benimsememeli.

Dßnya bir gßn sanatla iyile ecek, ama bu Üncelikle sÜzß iyile tirmekle olacak. Konu arak, birbirimizin yazdĹklarĹnĹ okuyarak, birbirimizi dinleyerek, tartĹ arak‌ Kitaplarda, dergilerde, konferanslarda, sĹnĹflarda, odalarda...

KaçĹ yok; sanata ve edebiyata olan umut bu yĹl da yßcelecek, sÜz bunlarla iyile ecek. Dßnya da eninde sonunda sÜzle iyile ecek.

DĂźnya iyile meli ki, Can YĂźcel’in dizeleri gerçek olsun: “Bu dĂźnya, yoruldu mu ku lar konsun diyedir.â€?

Halil TĂźrkden

DOSYA

iyat

deb E n i ç ‹ m i n # Be

4. ZEYNEP CEMAL‹ EDEB‹YAT GÜNÜ

2014

18 EK‹M 2014 Cumartesi Kadir Has Üniversitesi

4

k

ş

ı

ıı ı

k

k

k ıı ş ış

ı

ı ıı ı şı ı ı k ı ı k ı

k

ı ık ı ı ı ı ı

ık

ı

ı

ı k

k

k

ı

k

ık ı ı

ı

k

ZCEG.4

2014

4

k Ĺ&#x;

Ĺ&#x; k

NazlĹ Eray Ça da çocuk edebiyatĹmĹza Üdßllß kitaplar arma an eden, fantastik eserleriyle sevilen usta yazar NazlĹ Eray, edebiyat macerasĹnĹn nasĹl ba ladĹ ĹnĹ, çocuklara ve gençlere yazarken geçti i altĹn yollarĹ anlattĹ.

Edebiyat duygumun ve serĂźvenimin nasÄąl ve ne zaman ba ladÄą Äą soruldu unda ortaokul yÄąllarÄąma gidiyorum. 16 ya Äąnda bir ortaokul son sÄąnÄąf Ăś rencisiyken “MĂśsyĂś Hristoâ€? adlÄą ĂśykĂźyĂź kaleme aldÄą Äąm yÄąllara... stanbul’un eski bir kĂś esinde, Ĺži hane’de, Tepeba Ĺ’nda bundan çok uzun yÄąllar Ăśnce, stanbul bĂśyle bir stanbul de ilken, yarÄą karanlÄąk bir dĂźnyada bir ak amĂźstĂź, bir beyaz kâ Äąda “MĂśsyĂś Hristoâ€? adlÄą bir ĂśykĂź yazdÄąm. Bu benim ilk hikâyemdi.

MÜsyÜ Hristo, Şi hane Yoku u’ndaki Saadet ApartmanĹ’nĹn kapĹcĹsĹydĹ. MÜsyÜ Hristo, bir yaz gßnß bir ku olup Kuledibi’ne uçuyor. Gece gßndßz, tßm gßn boyunca o çok sevdi i Pera’yĹ ku bakĹ Ĺ izliyor. Ya lĹ kapĹcĹ orada hayatĹnĹn muhasebesini yapĹyor. KapĹcĹ dairesine dÜnmemek, kendisini bekleyen karĹsĹ Madam Marina’dan kaçmak istiyor, ama yapamĹyor. Birço umuz gibi tekrar o rutin hayata geri dÜnßyor, onu ya lĹ gÜz-

6

lerle bekleyen karÄąsÄąna, â€œĂ‡ok yoruldum,â€? diyor. KapÄącÄą bir gĂźn sĂźren o ĂśzgĂźrlĂź Ăźn tadÄąnÄą çĹkarmÄą , fakat ondan bir parça dahi alamayaca ÄąnÄą anlayarak eski hayatÄąna geri dĂśnmĂź . Uçan bir kapÄącÄą, MĂśsyĂś Hristo... Ben bu hikâyeyi yazdÄą Äąm zamanlarda daha SĂźpermen, Harry Potter yoktu, uçan bir adam ya da di er fantastik Ăś eler ortada yoktu.

F16 sortisi gibi ! Öykßyß bitirdi imde, kendimden çok emin bir halde zarfa koydum ve okulumun edebiyat kulßbßnßn kapĹsĹnĹn altĹndan attĹm. Şimdi dß ßnßyorum da, bunu neden bir hocaya vermedim veya bir arkada Ĺma okumadĹm; enteresan bir ey.

Di er deyi le, bu benim için bir F16 sortisi gibi bir eydi.

Geriye baktÄą Äąmda, o ya lardaki kendime gĂźvenimi ve ĂśykĂźmĂźn okunaca Äąndan emin olu umu takdir ediyorum. Ă–yle

ki, okul ßcra bir yerdeydi, belki de edebiyat kulßbßnßn kapĹsĹ hiç açĹlmayacaktĹ, dahasĹ ben oraya ßye bile de ildim.

Genç ya Äąnda, Ăśnemsenmeyen bir Ăś renciydim. Eve dĂśndĂź Ăźmde, ‘Bana deli derler mi ?’ diye dĂź Ăźnmeye ba ladÄąm.

YazdĹ Ĺm Üykßde uçan bir adam vardĹ sonuçta.

O esnada Jean-Paul Sartre ve Albert Camus’nßn de aralarĹnda bulundu u birçok yazar Paris’teydi. Ama benim gerçekßstßcßlßkten haberim yoktu. Ama yine de inanĹyordum hikâyeme ve mucize gerçekle ti. Bir gßn telefon çaldĹ, okula ça ĹrdĹlar. Gitti imde edebiyat kulßbßnde hocalar ve benden bßyßk Ü renciler bana a kĹn a kĹn bakĹyor, tebrik ediyorlardĹ; MÜsyÜ Hristo’yu, uçmasĹnĹ ve bunun aklĹma nereden geldi ini soruyorlardĹ. HayatĹmda ilk defa yazarlĹk duygusunu orada hissetmi tim.

BugĂźn “MĂśsyĂś Hristoâ€?, dĂźnya edebiyatÄąnÄąn Ăśnemli antolojilerinde o gĂźn yazÄąldÄą Äą gibi, hiçbir de i ime u ramadan, birçok dile çevrilmi biçimde ya Äąyor. MĂśsyĂś Hristo bu hikâyeyi okuyamadÄą, çok ya lÄąydÄą ve biz o mahalleden ta ÄąnmÄą tÄąk.

BunlarÄąn bana ve edebiyatÄąma Ăśyle bir etkisi oldu ki, “Monte Kristoâ€? adlÄą bir kadÄąn ĂśykĂźsĂź ortaya çĹktÄą. Bu ĂśykĂźde Nebile adlÄą, hayatÄąndan bezmi , kocasÄąyla anla amayan, ilgisiz iki çocu a sahip, ev i lerinden sÄąkÄąlmÄą bir ev kadÄąnÄą vardÄąr. Nebile, tÄąpkÄą bir mahkĂťm gibidir evin içinde. Monte Kristo Kontu gibi kilerdeki bir çatalla, duvarÄą yava yava kazarak, hiç kimseye belli etmeden yan dairenin sahibi Selahattin Bey’in karanlÄąk odasÄąna çĹkÄąyor. Yani eski hayatÄąndan, kocasÄąndan ve o yeknesak, sÄąradan dĂźnyasÄąndan ve esaretten kurtuluyor. Ă–te yandan o karanlÄąk oda, Selahattin Bey’in foto raflarÄąnÄą banyo etti i karanlÄąk odadÄąr ve Nebile, hayatÄąnÄą o odada kapatma olarak sĂźrdĂźrĂźr; çßnkĂź adam evlidir. Nebile, Selahattin’le aydÄąnlÄąk dĂźnyada beraber olaca Äą gĂźnĂźn hayallerini kuruyor. “Monte Kristoâ€? hikâyesi de bĂśyledir. TĂźm bunlar, çocuklu umda okudu um ve zihnimde yer etmi , bĂźyĂźdĂź Ăźmde de beni yazmaya iten ĂśykĂźler.

‚f Şatosu’ndan Selahattin Bey’in karanlĹk odasĹna... Çocuklu umda Roald Dahl’Ĺ, Comtesse De SÊgur’u çok severdim. Buna ek olarak Alexandre Dumas’nĹn Monte Kristo Kontu adlĹ romanĹnĹn da hayatĹmda Ünemli bir yeri vardĹr. Monte Kristo Kontu, Marsilya, f Şatosu... Orada kalĹ Ĺ, oradan kurtulmak istemesi, duvarĹ yava yava kazmasĹ, rahibin ona yardĹm edi i... Ölßsßyle yer de i tirerek tabutun içinde f Şatosu’ndan kendini uçurumdan a a Ĺ atĹ Ĺ ve o anafordan kurtulu u; dßnyaya Üzgßr bir insan olarak dÜnß ß ve intikam alĹ Ĺ...

Arthur Rimbaud sendromu 16-17 ya larĹmdayken Arthur Rimbaud beni çok etkilemi ti. Tabii yine Galatasaray Lisesi’nde, kolejde Ü renci oldu um yĹllar. Jean Genet, Charles Baudelaire, Paul Verlaine ve Arthur Rimbaud okudu umuz yĹllardĹ. 18 ya Ĺna kadar Rimbaud’yu bitirmi , tßketmi tim. Ya am Üy-

kÄąĹ&#x; 2014

7

aksi Ăśrnekler de oldu. Beni bilen çocuklar soruyu do ru cevaplamÄą lar. Gelip Ăśpenler, te ekkĂźr edenler, sÄąk sÄąk ziyaret eden, “Sizin sayenizde garson olmak yerine hukukçu oldum,â€? diyenler...

kßsßne baktĹ Ĺmda, onun Fransa’yĹ terk edip Afrika’daki Aren’e gitmesi, orada silah tßccarlĹ Ĺ yapmasĹ, baca ĹnĹn kesilmesi, genç ya ta Ülmesi ve bu karĹ Ĺk hayatĹ çarpĹcĹydĹ.

FransĹz edebiyatĹnĹ allak bullak eden o dev airin yok olmasĹ, bana mßthi bir ey gibi gelmi ti. Bunun etkisiyle, Rimbaud’yu çok benimsedim. Uzun bir sßre yazamadĹm, çevremdekiler ve o ufak hayran kitlem çok ßzßlßyordu yazmadĹ Ĺm için.

Ben buna “Arthur Rimbaud sendromuâ€? adÄąnÄą verdim. Ĺžehir de i tirmek, uzun yÄąllar bir hastane odasÄąnda kalmam, hayatla ĂślĂźm arasÄąnda duru um, Kafkaesk bir e itim... Ben artÄąk Arthur Rimbaud’ydum ve hastaneden çĹktÄą Äąmda, ilk kitabÄąm Ah BayÄąm Ah hazÄąrdÄą.

Bir baĹ&#x;ka ‚stanbul Aradan uzun yÄąllar geçti. Ă–YS’de fantastik edebiyatla ilgili bir soru olmu um. Bu soruyu bilen, sÄąnav sonuçlarÄąnda 20 bin sÄąra ileri atlÄąyormu , o derece Ăśnemli bir soru.

Soruyu bilen bilmi , bilmeyenler de bana, “Siz kimsiniz, biz sizi hiç tanÄąmÄąyoruz.

Sizin yßzßnßzden kaybettim,� gibi tepkilerle geldi. Çocuklar nereden bilsin, mßfredatta yoktum ki...

Hepsiyle teker teker ilgilendim, sosyal medyadan yazdÄąm. â€œĂ‡ocuklar ben NamÄąk Kemal, Samipa azade Sezai falan de ilim. Kar ÄąnÄązda duran, etten kemikten bir yazarÄąm. Benden yararlanÄąn, bana sorun,â€? dedim. O zamanlar mĂźfredatta yoktum, daha sonra girdim. Bunun tam

8

Şimdi gÜzlerim doluyor anĹmsadĹkça.

Ben çocuk kitaplarĹ yazmaya ba ladĹ Ĺm zaman, 1960’lĹ yĹllarĹn ortasĹnda bĹraktĹ Ĺm stanbul’u, o eski Rimbaud’yu, Saadet ApartmanĹ’nĹ, Şi hane Yoku u’nu, MÜsyÜ Hristo’yu, Tepeba Ĺ’nĹ yazĹyordum. Bu benim vazgeçemedi im co rafyam. Aradan uzun yĹllar geçmi ve stanbul çok bßyßk bir de i im geçirmi . stanbul bir ceket, trençkot giymi ; onu çĹkarmĹ ba ka bir ey giymi , de i mi . nci Pastanesi’ni, ßstß hâlâ Ürtßlß olan Frej ApartmanĹ’nĹ, Merkez ApartmanĹ’nĹ...

Hepsini bulmu lar ve bir eyler yapmÄą lar. BirtakÄąm eyler yine de duruyor.

7 Mart 2015

Beni okuyan çocuklarÄąn gĂśrdĂź Ăź co rafya gerçek olsun istiyorum. zmir’i veya stanbul’u yazdÄą Äąmda gerçek olanÄą okusunlar istiyorum. Bu benim için çok Ăśnemli. Bir konferansta bir çocuk sĂśz alÄąp, “Bu kitap niçin resimlendirildi?â€? diye sordu. “Ben kendi dĂź gĂźcĂźmle, içindeki ki ileri ve yerleri hayal etmeyi tercih ederdim; bu resimler benim dĂź lerimi kÄąrdÄą,â€? dedi. Ola anĂźstĂź bir yorumdu bu.

Gençler gerçekten ola anĂźstĂź, onlara yazmak bĂźyĂźk bir zevk. Ăœstelik, yeti kine yazdÄą Äąm kitapla çocuk ve gençlik edebiyatÄąna yazdÄą Äąm kitap arasÄąnda hiçbir fark gĂśzetmiyorum. AynÄą hazÄąrlÄą Äą yapÄąyor, aynÄą heyecanÄą duyuyorum. Çocuklar da bu heyecanÄąma ortak oluyorlar. Ĺži hane yoku undan bir eski çocuk, bir eski Arthur Rimbaud, unutulmu ve ba ka bir ehre gitmi bir çocuk onlara sesleniyor. Onlar da bu sese sahip çĹktÄąlar, hissettiler ve ĂśnĂźmde altÄąn bir yol açĹldÄą. TÄąpkÄą 1976’da ilk kitabÄąm Ah BayÄąm Ah ’Ĺ yazdÄą Äąm zamanki gibi... :

KatkÄąlarÄąyla

www.gunisigikitapligi.com

facebook.com/gk.gunisigikitapligi

twitter.com/_Gunisigi

instagram.com/gunisigi_kitapligi

k

ZCEG.4

2014

4

Äą

Äą Äąk

Enver Ercan Genç airlerin kĹlavuzu, usta dergici, editÜr, air Enver Ercan, airlik serßvenini ve Cemal Sßreya’dan Oktay RĹfat’a birçok airle anĹlarĹnĹ esprili bir dille anlatĹrken, editÜrßn gÜrevlerinden birinin de edebiyata yeni yazarlar kazandĹrmak oldu unu hatĹrlatĹyor.

Bugßn çocuk ve gençlik edebiyatĹ yayĹncĹlĹ Ĺ çok geli mi durumda. Benim çocuklu umda bu bÜyle de ildi. Babam kitaplara çok dß kßn olmasĹna ra men bana sadece birkaç kitap almĹ tĹr. Onlardan bir tanesini hatĹrlĹyorum; Beyaz Ku ular. Kapa Ĺnda ku u resmi olan, içeri ini hatĹrlamadĹ Ĺm bir kitap. YazarĹnĹ Tevfik Fikret diye hatĹrlĹyordum. Ama sonradan Ü rendim ki, bilinçaltĹm bana oyun oynamĹ tĹ. Fikret’in bÜyle bir kitabĹ yoktu; belki de onun bir eserinden uyarlanmĹ tĹ.

Beyaz Ku ular ince bir kitaptĹ. Çocuklar okusun diye Üyle yayĹmlanmĹ tĹ sanĹrĹm.

“He - Manâ€? dizisinde ĂślĂźm olur mu ?

KĹzĹm ufaktĹ ve ona masallar okumak istiyordum. Hßrriyet Gazetesi’nde çalĹ tĹ Ĺm yĹllardĹ. O sĹrada Mevlâna’nĹn Mesnevi ’sini karĹ tĹrĹyordum ve orada çok gßzel hayvan Üykßlerine denk geldim.

O Üykßlerden çok gßzel masallar uyar-

10

ladĹm, okudum. KĹzĹmĹn da çok ho una gitmi ti bu uyarlama masallar. Daha sonra bir yayĹncĹ arkada Ĺm bunu Ü rendi ve onun ĹsrarĹyla birkaç Üykß daha ekleyerek kitap haline getirdik.

Bu durum daha sonra bana korkutucu gelmeye ba ladĹ. Çocuk yazarĹ de ildim ve elime geçen çocuk kitaplarĹnĹ okudu umda ço u saçma geliyordu. Bu kitaplarda bir çocu un a zĹyla konu an cßmleler vardĹ. Bu bana hep itici gelmi tir. 50 ya Ĺnda adam, bir çocu un a zĹndan nasĹl konu ur ?

Mahalledeki çocuklarĹ topladĹm, bu masallarĹ onlara okudum ve takĹldĹklarĹ yerlere i aretler koydum. Gerçekten de karĹ Ĺk geldi onlara, sendelemeye ba ladĹlar.

Daha sonra bu zorlandĹklarĹ yerler dßzeltildi ve kitap o haliyle yayĹmlandĹ. Tßm bu dßzeltmeleri gÜrßnce anladĹm ki, çocuk ve gençlik edebiyatĹ yayĹncĹlĹ Ĺ ve yazarlĹ Ĺ çok zor bir i .

He-Man karakterinin TĂźrkiye’de yayÄąmlanmasÄą için bir arkada Äąm TĂźrkçe’sini yazmamÄą istedi. Ben de yazdÄąm; gĂźzel de oldu. Ama Amerika’daki yayÄąncÄądan bir rapor geldi, “He-Man’in hiçbir kitabÄąnda kimse Ăślmez. Sen hepsinin sonunda birini ĂśldĂźrmĂź sĂźn !â€? dediler. Ben de bir daha hiç yana madÄąm o i e.

EditĂśrlĂźk, biraz da sezgi iĹ&#x;i !

O zamanlar yayĹnevlerinin yakla ĹmĹ imdiki gibi de ildi. Bir edebiyat Ü retmeni buluyorlar, ona ßç be masal yazdĹrĹp yayĹmlĹyorlardĹ, iyi çizer de yoktu. O bßyßk yayĹncĹlar, kitabĹ Anadolu’ya %70 indirimle satĹyorlardĹ. Çok karma Ĺk geldi bu i ler ve o nedenle uzak durdum.

EditĂśrĂźn en Ăśnemli Ăśzelli i, sezgisel yanÄądÄąr. Hiç okumadÄą Äą bir kitabÄą “basarÄąmâ€? diyen editĂśrler vardÄąr. ÇßnkĂź kar ÄąlarÄąndaki adamÄąn iyi bir ey yapÄąp yapmadÄą ÄąnÄą bilirler. Ă–rne in, nkÄąlâp Kitabevi’nden ayrÄąlmama yakÄąn zamanlarda bir Marduk kitabÄą gelmi ti; Burak Eldem’in kitabÄąydÄą. “Hiçbir ey yapmayÄąn, basÄąn bu kitabÄą,â€? demi tim. ÇßnkĂź akÄąllÄą bir adam oldu unu biliyordum. Nitekim kitap 20 baskÄą yaptÄą, toplamda 60 bin adet sattÄą.

TĂźrkiye’de “sultanâ€? temalÄą romanlarÄąn ilk yayÄąmlanÄą Äąnda bĂźyĂźk payÄąm vardÄąr, o romanlarÄą ba latan yayÄąncÄąlardan biriyim. Safiye Sultan ’la ba lamÄą tÄą o akÄąm.

Bir yayÄąncÄąyla 5 bin mi, 10 bin mi basalÄąm diye dĂź ĂźnĂźrken, kitap 300 bin sattÄą. in ba Äąnda sadece sezgisel olarak sataca ÄąnÄą dĂź ĂźnmĂź tĂźm.

Kaç yazar yetiĹ&#x;tirdiniz ?

Bu alandaki en Ăśnemli sÄąkÄąntÄąlardan biri, yeni yazar yeti tirmektir. “Ben iyi bir dergiciyim, iyi bir yayÄąncÄąyÄąm, iyi editĂśrĂźm,â€? diyerek gururlananlara Ăśnce unu

sorarĹm: Kaç yazar kazandĹrdĹn edebiyat dßnyasĹna ? Bu alanda ne kadar iyi oldu un, bu sorunun cevabĹnda gizlidir.

Bir gĂźn VarlÄąk ĂśdĂźlleri için Ăśn elemeleri yaparken, bir çocu un dosyasÄą geldi elime. 18 ya Äąnda bir çocuk Ăśyle bir iir yazmÄą : â€œĂ‡ekin ĂźstĂźmden gĂś Ăź, beni ĂślĂźm temizler... GĂśvdesi çatlak bir tekneyim, hazÄąrlayÄąn kayalarÄą...â€? nanamadÄąm ve çocu a mektup yazarak, ba ka bir dosya daha getirmesini sĂśyledim.

Erdo an Alkan, “AblasÄą yazmÄą tÄąr,â€? demi ti. Ben bu çocu un eserini yarÄą maya sokarÄąm ve ĂśdĂźlĂź kazanÄąr, ama do ru bir ey mi yapmÄą olurdum ?

Bir gĂźn bir kÄąz geldi dergiye, “Ben ĂśykĂź yazÄąyorum,â€? dedi. Ben de, “Herkes yazÄąyor; beni heyecanlandÄąracak bir eyler yaz getir,â€? dedim. KÄąz bir an a ÄąrdÄą, onun dĂź ĂźndĂź Ăź editĂśr de ildim. Televizyonlarda kadÄąn bedeninin cinsel obje olarak sĂśmĂźrĂźsĂź Ăźzerine bir makalesi oldu unu sĂśyledi. “Beni ilgilendirmez, çok yapÄąlÄąyor,â€? dedim. SonrasÄąnda, arkada Äąyla yaptÄą Äą bir çalÄą mayÄą gĂśsterdi. Feminist bir yakla Äąmla, Michel Tournier’in Cuma adlÄą romanÄąnda, Robinson’un adayÄą bir kadÄąn olarak algÄąladÄą ÄąnÄą iddia edip, bunun Ăźzerine yazmÄą lar. te o zaman, “Ben bunu yayÄąnlarÄąm,â€? dedim ve MĂźge plikçi’yi o gĂźn ke fettim.

Bu anlamda gururluyum; Tuna Kiremitçi, Mßge plikçi, Sema Kaygusuz, Şebnem igßzel, AkĹn Sevinç, Nilay Özer, Sßreyya Evren... Destekledi im, yetenekli oldu unu gÜrdß ßm ve gurur duydu um arkada lar onlar.

Benim yazarlĹk serßvenim biraz daha farklĹ. DÜrt ya Ĺnda çizmeye ba layan çizerler var; ben dÜrt ya Ĺnda iir yazmaya ba ladĹm. NasĹl mĹ ? Ablam, benim adĹmla yerel bir dergiye iirler yollardĹ ve yayĹmlanĹrdĹ. Resmi olarak, dÜrt

kÄąĹ&#x; 2014

11

bĂźyĂźk hatayÄą temizlemekti. BĂśylelikle bir meslek sahibi oldum.

ya Äąnda iir yazmaya ba ladÄąm bĂśylelikle. Ablam iir yazmayÄą bÄąrakÄąnca, ben de iir hayatÄąma ara vermi oldum. Ne ironidir ki, bugĂźn yazdÄą Äąm iirler, o gĂźnlerde ablamÄąn benim adÄąmla yayÄąmlattÄą Äą iirlere benziyor.

BaktÄąn olmuyor, bÄąrakÄąrsÄąn !

16-17 ya larÄąmda, herkesin mutsuz oldu u ya larda ben de mutsuzdum; stiklal Caddesi’nde dola Äąyordum. Seyyar kitapçĹda iir kitaplarÄą gĂśrdĂźm ve birkaçĹnÄą aldÄąm. Eve gidip okudu umda, “Ben de bunlar gibi yazarÄąm,â€? dedim. Kitaplar mÄą kĂśtĂźydĂź, yoksa bendeki cahil cesareti miydi, bilmiyorum, ama bir ayda 60 iir yazdÄąm. Talihsizliktir ki, bir çay bahçesinde kaybettim onlarÄą.

Bir sßre sonra yine ba ladĹm yazmaya, iirler ço aldĹ ve onlarĹ kitapla tĹrmak istedim. O zamanlar VarlĹk diye bir derginin varlĹ Ĺndan bile bihaberdim. OsmanlĹ MatbaasĹ diye bir yere gittim, borç harç bularak kitabĹ bastĹrdĹm. Da ĹtĹmcĹmĹ da kendim buldum. Orada kitap satĹlmayĹnca, ileri gelen galerici a abeylere kitabĹ elden satmaya ba ladĹm. Bu sayede ilk kitabĹ tßkettim. Hemen ardĹndan bir a abeyimiz Melih Cevdet Anday’a iir kitabĹ yazdĹ ĹmĹ anlatmĹ . Anday, Cumhuriyet’te benim ilanlarĹmĹ yayĹmladĹ. O zamanlar çok kÜtß iirler yazĹyordum, ama toplamda 11 ilanĹm çĹkmĹ tĹ gazetede. Bir sßre sonra anladĹm ki, yazĹn hayatĹmda buraya geli serßvenim, o en ba ta yaptĹ Ĺm

12

Yine bir gĂźn Cemal SĂźreya yeme e ça ÄąrdÄą ve iirlerimi gĂśstermemi istedi. â€œĹžiirlerimi okuyacaksanÄąz veririm,â€? dedim.

O da iirlerimi okuduktan sonra, “Ne kadar zamandÄąr iir yazÄąyorsun ?â€? diye sordu. “Birkaç yÄąldÄąr,â€? dedim; “ yi, birkaç yÄąl daha u ra , baktÄąn olmuyor, bÄąrakÄąrsÄąn,â€? dedi. O iirleri yÄąrtÄąp attÄąm, ama Cemal SĂźreya’yla dostlu umuz çok uzun sĂźrdĂź.

Beni keyifsiz ve ĂźzgĂźn gĂśrdĂź Ăź zamanlardan birinde, “Enver, kendine mektup yazmayÄą hiç dĂź ĂźndĂźn mĂź ?â€? diye sordu. Mektubu yazdÄąrdÄą ve “kendime gĂśndermekâ€? Ăźzere postaneye gĂśtĂźrdĂź beni.

YayÄąncÄąlÄąk bĂśyle bir ey, yayÄąmlamanÄąn perde arkasÄąnda o insanlarla, yazarlarla tanÄą Äąyorsunuz.

Mutfakta yazan adam Oktay Rifat da benim için Üyleydi. KarĹsĹnĹ çok sevdi i için çalĹ ma masasĹnĹ mutfa a koyan ve orada çalĹ an bir airdi.

Attilâ lhan, “Neden bu adam bu kadar gĂźzel yemek yapÄąyor, ĂźstĂź ba Äą yemek kokuyor?â€? diye sorardÄą. Me erse Oktay Rifat romanlarÄąnÄą mutfakta yazÄąyormu .

YazdĹklarĹnĹ okutmak için beni sßrekli evine ça ĹrĹrdĹ, ele tiriye açĹk bir airdi, ama balĹkçĹlĹ Ĺna laf sÜyletmezdi.

Sabahattin Kudret Aksal da onlardan biriydi. Oldukça ketum biriydi Aksal; arabasĹ oldu unu Üldßkten sonra Ü rendim, hangi siyasi partiye yakĹn oldu unu hiç Ü renemedim. Aksal, iirle matematik arasĹndaki ili kiyi kavramak ve matemati i iirde uygulamak için mutlaka okunmasĹ gereken biridir.

YayÄąmlama serĂźvenimize dĂśnĂźp baktÄą Äąmda, Cemal SĂźreya, Oktay Rifat, Sabahattin Kudret Aksal, Ece Ayhan, Can YĂźcel; hepsi keyifli insanlardÄą... :

KONUK

Ă–Ä&#x;retmeni ĂśÄ&#x;renciye bakarak gĂśrmek k Avrupa edebiyatÄąnÄąn gßçlĂź ve ĂśzgĂźn kalemlerinden Zoran Drvenkar, yazÄąn yolculu u, Berlin ya amÄą, sansĂźr ve Ăś retmen - Ăś renci ili kisi gibi pek çok konudaki gĂśrĂź lerini Keçi’yle payla tÄą.

SĂśyle i: Halil TĂźrkden

Bir zamanlarÄąn Yugoslavya’sÄąnda, bugĂźnĂźn HÄąrvatistan’Ĺnda Krizevci’de doÄ&#x;dun, ama hayatÄąnÄąn bĂźyĂźk bĂślĂźmĂź Berlin’de geçti. Kendi dilinde yazamaman ve gÜçmen olman yazarlÄąÄ&#x;ÄąnÄą etkiledi mi ? nsanlar sĂźrekli bu soruyu soruyor. ÇßnkĂź, Yugoslavya gibi bir yerden Berlin’e gelmek herkese garip geliyor. Ama çocukken bir sorun yoktu. TĂźrkler, Yugoslavlar ve Almanlar bir arada mutluyduk.

Elbette o zamanlar sßrekli kovalamacalar, sata malarĹmĹz oluyordu, ama mutluyduk, hepimiz aynĹydĹk. Ait olmadĹ ĹnĹz bir yerde ya adĹ ĹnĹzda edebiyatĹnĹz, kaleminiz etkilenebilir; ama ben oraya aittim. Berlin benim evimdi. O nedenle oradaki ya am tarzĹ yazdĹklarĹmĹ çok etkilemedi. AynĹ ey dil için de geçerli.

Almanca benim dĂź Ăźnce dilim oldu ve anadilimde yazmayÄą Ăśzlemedim, Almanca daha kolaydÄą.

Berlin’de bĂźyĂźyen ve yaĹ&#x;ayan bir yazar olarak, kentin çokkĂźltĂźrlĂźlĂźÄ&#x;Ăź ve farklÄąlÄąklarÄąn bir aradalÄąÄ&#x;Äą seni nasÄąl etkiledi ? Ă–rneÄ&#x;in, Berlin DuvarĹ’nÄąn yÄąkÄąlmasÄąnÄąn yazÄąn yolculuÄ&#x;unda nasÄąl bir etkisi var ?

14

DuvarĹn batĹsĹnda ya Ĺyordum, ama hiçbir zaman duvarĹ kabul etmedim. Do uya bakĹnca hiçbir zaman duvar gÜrmedim.

Benim için Üyle bir duvar var olmadĹ. SanĹrĹm hayatĹmĹzdaki bazĹ eylerin ßstesinden, kabul etmeyerek, benimsemeyerek gelebiliriz. Elbette duvarĹn yĹkĹlmasĹ hepimizi sevindirdi, insanlarĹn kucakla masĹ harikaydĹ, ama arada duvar olup olmamasĹ hiçbir zaman umurumda de ildi.

“KitaplarÄą deÄ&#x;il, o kitaplardaki dĂźĹ&#x;Ăźnme Ĺ&#x;eklini kopyaladÄąm.â€? Çocukluk ve gençlik yÄąllarÄąnda neler okudun ? Seni besleyen kaynaklar nelerdi ? Senin için kitaplar seçen, rehberlik eden birileri var mÄąydÄą ?

Beni besleyen pek çok kaynak vardĹ, onlar olmasa imdi burada olamazdĹm.

Sadece yazar olarak de il, birey olarak da buralarda olamazdĹm. Okumaya be ya Ĺnda ba lamĹ tĹm ve 11 ya Ĺna kadar kßtßphanedeki tßm kitaplarĹ okumu tum. Ucuz, içinde bolca çĹplaklĹk olan, 60 sayfalĹk romanlardĹ ço u. Biraz

bĂźyĂźdĂź Ăźmde daha ciddi kitaplar aldÄąm elime. “Sen bunu okursan daha iyi olur,â€? ya da “Bunu okumasan iyi olur,â€? diyen kimseler yoktu çevremde. Her eyi okudum.

Ailem bĹrakĹn kitap okumayĹ, kendi kÜ eme çekilip çok kitap okudu um için kĹzar ve kitabĹ elimden alĹrdĹ. Okuyaca Ĺm kitaplarĹn seçiminde, nasĹl bir insan olaca Ĺm konusunda hiç kimse beni bir eylere itmedi.

Ne yaptÄąysam yalnÄązca yapmak istedi im için yaptÄąm. lk iirimi yazdÄą Äąmda da aynÄąsÄą oldu. Belki çok kĂśtĂźydĂź o iir, kimse okumadÄą ve ilgi gĂśstermedi. HayatÄąm boyunca ne istiyorsam onu yaptÄąm; iir yazmak istedim, yazdÄąm ve ben çok be endim. stedi im yoldaydÄąm çßnkĂź. “Birileri okusunâ€? motivasyonu bir yazar için tehlikelidir.

Okudu um kitaplarĹ de il, o kitaplardaki dß ßnme eklini kopyaladĹm. Her yazar da bunu yapmalĹ. Ba kalarĹnĹn yazdĹklarĹndan çok, nasĹl yazdĹklarĹndan Ü renece imiz çok ey var. lk yazmaya ba ladĹ Ĺm zamanlar, yazdĹklarĹmĹn %90’Ĺnda o yazarlarĹn etkisi vardĹ. Ama imdi tam tersi bir durum var. Bugßn yazdĹklarĹma bakĹldĹ Ĺnda, ba ka yazarlarĹn etkisi %10 oranĹnda. Çßnkß bu sßreç kendi yazĹnĹmĹ, kendi tarzĹmĹ geli tirmemi sa ladĹ.

Klasikler parfĂźm gibi...

Klasiklere yaklaĹ&#x;ÄąmÄąn nasÄąl ? GençliÄ&#x;inde klasik okumayÄą sever miydin ? ÇaÄ&#x;daĹ&#x; edebiyat eserleri senin için nerede duruyor ?

AslĹnda yazĹlan eyin ça da ya da klasik olmasĹnĹ zamansal olarak ayĹrmĹyorum. Dß ßnme biçimi Ünemli yazarĹn. Bu dß ßnme biçiminin hangi zamana ait ol-

du u Ăśnemli. Ça da edebiyattaki dĂź Ăźnme biçimi gerçekten ça da . Ăœstelik, hikâyenin gerçekli ini hissettiriyor okura.

Klasikler parfßm gibi. Kokusunu alabiliyorsunuz, ama gerçekli ini hissedemiyorsunuz. Bana klasikler hiçbir zaman gerçekmi duygusunu vermedi. Zaman, mekân ve ya am ekli olarak çok uzakta hissettim. Klasikler içinde Dostoyevski’yi ayĹrĹrĹm, onun kokusu çok ba ka, gerçek kokuyor yazdĹklarĹ. Hikâyeyi yazma ve dß ßnme ekli hep ça da kalacaktĹr.

SÄąradan bir birey olarak Zoran’Ĺ yazar yapan Ĺ&#x;ey nedir ? Kendi okurun olsan neler gĂśzlemlerdin “yazarâ€? kimliÄ&#x;inde ?

HayatĹmda yaptĹ Ĺm hatalar, do ruya ula ma yolculu um, bir daha hata yapmamak için gÜsterdi im Üzen, arkada lĹklar, dostluklar, yakĹnlĹklar ve a k, beni yazar yapan eylerin ba Ĺnda geliyor.

BunlarÄąn bir karÄą ÄąmÄąyÄąm aslÄąnda. Edebiyat Ăśyle bir ey ki, kĂśtĂź karakterlerimde bile ben varÄąm.

kÄąĹ&#x; 2014

15

rede bu 20 sayfa ?â€? diye sordu umda, “O kÄąsma ihtiyacÄąmÄąz yok, kitap bĂśyle de gĂźzel,â€? demi ti. Daha sonra anladÄąm ki, kitabÄąm liseli Ăś rencilere okutuluyormu , editĂśrĂźm o nedenle bĂśyle bir ele tiride bulunmu . Kitap basÄąldÄąktan sonra, o bĂślĂźmĂźn çĹkarÄąlmasÄąna izin verdi im için mutluydum. Liseli bir çocu un bu kadar saldÄąrgan bir içeri e ihtiyacÄą yoktu. AyrÄąca, bir editĂśrle çalÄą ÄąyorsanÄąz ele tirilere açĹk olmalÄąsÄąnÄąz.

Çocuklar, gençler ve yetiĹ&#x;kinler için de yazÄąyorsun. Ă–rneÄ&#x;in, SoÄ&#x;uktan Korkmayan Tek KuĹ&#x; yaĹ&#x;Äą olmayan bir anlatÄąya sahip, ama çocuklar için yazdÄąÄ&#x;Äąn bir kitap. Hikâyenin hangi yaĹ&#x; grubuna akabileceÄ&#x;ini, dokunabileceÄ&#x;ini nasÄąl keĹ&#x;fediyorsun ? Çocuklar için yazmayÄą hiç dĂź Ăźnmedim.

Karakterlerimi dĂź ĂźndĂźm ve bu karakterler çocuk edebiyatÄąnÄąn içine aktÄą. Çocuklar, gençler ve yeti kinler için yazmak zorluklara yol açmÄąyor. Sonuçta karakteri dĂź ĂźnĂźyorum ben. Ama aynÄą dĂśnemde iki farklÄą kulvar için yazmak çok zor, yapamÄąyorum bunu. Ăœzerinden biraz zaman geçmesi gerek.

En çok hangi yaĹ&#x; grubuna yazmak istiyorsun ?

6 -10 ya lar arasĹ, çocuklarĹn dßnyayĹ ke fetme yĹllarĹ. 11’den itibaren umut etmeye, â Ĺk olmaya, kavga etmeye ve çe itli yaralar almaya ba lĹyorlar. Bu nedenle 8 -16 ya arasĹna yazmayĹ seviyorum. OnlarĹn bu yolculu unda, hayata ili kin ilk gerçek deneyimlerinde onlara e lik etmek harika.

Bu gruba yazarken ilk dß ßndß ßm ey de umut, çßnkß tam da bu ya larda umu-

16

da ihtiyaçlarĹ var. Onlarla aramda kurulan dil ve onlarĹn benim dilime gßvenmeleri de iyi hissettiriyor.

KĂźtĂźphanecinin iĹ&#x;i ne ?

TĂźrkiye’de her alanda sansĂźr ve otosansĂźrĂźn kÄąskacÄąnda yaĹ&#x;Äąyor, Ăźretiyoruz. yi Ăśrnek olarak genelde BatÄą gĂśsteriliyor. BatĹ’da sansĂźr ve otosansĂźre dair gĂśzlemlerin var mÄą ? Edebiyata etki eden bir sansĂźrden sĂśz etmek mĂźmkĂźn mĂź ?

Bu konu iki yÜnlß. Bir yanda yayĹnevleri var. YayĹnevleri yazara ne istedi ini sÜylemeli. Ba arĹlĹ bir kitap için yazarĹ iyi bir yolda yßrßtmeli. Yazar ve yayĹncĹnĹn kar ĹlĹklĹ mutlu olmasĹ lazĹm, iyi kitap ancak Üyle gerçekle ir. in di er yanĹnda da, para kazanmak var. Öncelikle para kazanmayĹ dß ßnen, çocuklara hep bir eyler Ü retme kaygĹsĹnda olan yayĹncĹlar ve yazarlar var ne yazĹk ki.

KitaplarÄąmdan birinin son 20 sayfasÄąnda iki genç erkek bir kadÄąnÄą a a ÄąlÄąyor ve sonra birbiriyle cinsel ili kiye giriyorlardÄą. KitabÄąm bitti inde editĂśrĂźm keyifle okudu unu, ama son 20 sayfayÄą çĹkarmak zorunda kaldÄąklarÄąnÄą sĂśyledi. “Ne-

Sansßr konusunda, ABD ve ngiltere çok korkunç. Almanya’da i ler daha sa lĹklĹ ilerliyor ve rahatsĹz edici bir sansßr yok.

Amerika’daki bir yayĹnevi, bir kitabĹmĹn haklarĹnĹ satĹn almĹ tĹ ve kitap ngilizce’ye çevrilirken bazĹ bÜlßmleri kesmek istediklerini sÜylemi lerdi. ki genç kadĹn birbirine â Ĺk oluyor, kitabĹn kĹsa bir bÜlßmßnde romantik bir anlarĹnĹ anlatĹyorum.

Kitapta hiçbir biçimde saldĹrgan ve zedeleyici ifadeler yoktu. Amerika’daki yayĹncĹlar kitabĹ kßtßphanelerin de satĹn almasĹ için o bÜlßmß çĹkarmak istediklerini sÜylediler. Kßtßphaneler kitaplardaki seks sahnelerini mi tarĹyorlar ? Bu mu kßtßphanecinin i i ?

‚yi ĂśÄ&#x;retmeni ĂśÄ&#x;renciye bakarak gĂśrmek YaĹ&#x;amĂśykĂźne bakÄąldÄąÄ&#x;Äąnda, okuldan ve eÄ&#x;itim sisteminden pek haz etmeyen bir ĂśÄ&#x;renci olduÄ&#x;un gĂśrĂźlĂźyor. BugĂźnĂźn eÄ&#x;itim sistemini dĂźĹ&#x;ĂźnĂźnce ĂśÄ&#x;retmenlere bir mesajÄąn var mÄą ?

anlĹyorum. SorularĹma ve Ürneklerime verdikleri cevaba bakarak... Bu bulu malar halen kÜtß olan e itimcileri de gÜsteriyor. KitaplarĹmĹn e lenceli kitaplar oldu unu herkes biliyor. Onlarla bulu malarĹmĹzda kitaptaki Ürnekler ßzerinden akala Ĺyorum, ama bazĹ çocuklar o kadar kapana kĹsĹlmĹ , o kadar katĹ bir e itimden geçmi ki, ne yapsam gßlmßyorlar. E lenceli sorular soramĹyor, hatta soru sormaktan korkuyorlar.

NasÄąl sevebilirim ki bĂśyle bir sistemi ? NasÄąl bir insan olaca Äąma karar veren sistemden yÄąllarca uzak dururken, kitaplarÄąmÄą okuyan çocuklarÄąn makinele ti ini, tektip bireyler haline geldi ini gĂśrĂźnce, e itim denilen kavrama olan Ăśfkem daha da artÄąyor. Ă– retmenlere ilk Ăśnerim, dikkatli olmalarÄą. ÇßnkĂź bir “ eyâ€? de il; bir insan yeti tiriyorlar. yi bir insan olma yolunda onlara yolda lÄąk ediyorlar. Çok sabÄąrlÄą olmalarÄą, umutlarÄąnÄą hiç yitirmemeleri gerek. :

Okuldan nefret ederdim. Ö rencilik yĹllarĹmda okul sĹnĹrlarĹ içinde olmak bile beni korkutuyordu. Şimdi bir yazar olarak çocuklarla okul bulu malarĹmĹzda iyi Ü retmenler de oldu unu, bazĹ okullarĹn bu i i ba ardĹ ĹnĹ gÜrßyorum.

NasĹl mĹ anlĹyorum ? Ö retmenlere bakarak de il, çocuklarĹn tepkilerine bakarak

kÄąĹ&#x; 2014

17

a

d Yollar

sÄąk sÄąk alkÄą larla kesilen konu masÄąnÄą, “Birileri de, ev, apartman yapÄąp, oradan kazanaca Äą parayÄą sinema sektĂśrĂźne yatÄąrsa, bu Ăźlkenin hikâyelerine ve genç yeteneklerine inansa, buradan ne ĂśykĂźler çĹkacak !â€? cĂźmleleriyle sonlandÄąrdÄą.

Bu yÄąlki kitap fuarÄąnÄąn temasÄą “SinemamÄązÄąn 100. yÄąlÄąâ€? vesilesiyle dĂźzenlenen sĂśyle inin yĂśneticili ini yapan editĂśr MĂźren Beykan, Ăźlke nĂźfusunun %30’unun çocuk olmasÄąna, çocuk ve gençlik edebiyatÄąndaki iyiye gidi e kar Äąn, sinemada çocuklar ve gençler için yeterli sayÄąda eser Ăźretilmedi ine dikkat çekti. TĂźrkiye’de bu alandaki en ba arÄąlÄą Ăśrneklerden biri olarak Hababam SÄąnÄąfÄą ’nÄą gĂśsteren Beykan, RÄąfat Ilgaz’Ĺn çok sevilen eserinin sinemada da ba arÄąyla i lendi ini ve aslÄąnda çocuk izleyici gĂśzetilerek çekilmeyen bu filmlerin bugĂźn hâlâ çocuk, genç ve yeti kinlerce birlikte izlendi ini belirtti.

“Hababam SÄąnÄąfÄą bir isyandÄąr !â€?

Deneyimli tiyatro ve sinema oyuncusu Altan Erkekli, çocukluk yÄąllarÄąnda kahramanlarÄąnÄąn kÄąsÄątlÄą oldu unu, içine kapalÄą ve otoriteye ba lÄą bir hayat ya andÄą ÄąnÄą hatÄąrlatarak unlarÄą sĂśyledi: “KadÄąkĂśy Maarif Koleji’ndeki Ăś retmenim sayesinde in aat mĂźhendisli i hayalimden tiyatroya dĂśnĂź yaptÄąm. Ă– retmenim, ‘ nsan ili kilerini en iyi organize edecek, hayata geçirecek olan binalar de il sanattÄąr,’ demi ti. Biz, sanatla beraber, dĂźnyanÄąn iyile ece ine inanarak bĂźyĂźdĂźk.â€? Geçmi te, otoriter bir toplumda

18

MĂźren Beykan

Altan Erkekli

33. UluslararasÄą stanbul Kitap FuarÄą kapsamÄąnda, tiyatro ve sinema oyuncusu Altan Erkekli; yazar, çevirmen, radyo programcÄąsÄą Sevin Okyay ve GĂźnÄą Äą Äą KitaplÄą Äą YayÄąn YĂśnetmeni MĂźren Beykan, “Sinemada EdebiyatÄą Seslendirmekâ€? adlÄą sĂśyle ide bir araya geldiler.

Sevin Okyay

“Sanatla beraber, dĂźnyanÄąn iyileĹ&#x;eceÄ&#x;ine inanarak bĂźyĂźdĂźk !â€?

bile, edebiyat ve sinemamÄązda yaratÄącÄą ve ĂśzgĂźr eserler ortaya çĹktÄą ÄąnÄąn altÄąnÄą çizen Erkekli, “Hababam SÄąnÄąfÄą bir isyandÄąr, ĂśzgĂźrlĂźk istemidir, her eye sevgiyle bakabilme yetisidir ve elbette erk onu sevmez,â€? ifadelerini kullandÄą.

Seslendirme sanatçĹlÄą Äą da yapan Altan Erkekli, sinemaya “EjderhanÄą NasÄąl E itirsinâ€? adlÄą iki filmle uyarlanan ve TĂźrkiye’de GĂźnÄą Äą Äą KitaplÄą Äą tarafÄąndan yayÄąmlanan “HĹçkÄądÄąkâ€? dizisinden kÄąsa bir bĂślĂźmĂź seslendirdi. Kitaptaki farklÄą karakterleri prova yapmadan seslendirerek salondakilere keyifli anlar ya atan usta sanatçĹ, “Seslendirme bamba ka bir teknisyenlik i i; aynÄą gĂźn ßç farklÄą karakter olabilme i idir,â€? diyerek, sinemadaki seslendirme serĂźvenine de de indi. Seslendirme sanatçĹlÄą ÄąnÄąn Ăśzel bir titizlik ve çalÄą ma gerektirdi ini hatÄąrlatarak, çocuk filmlerini ciddiye almayanlarÄą, â€œĂ–n çalÄą ma yapmayÄąp a Äąz dolduran, ama zihni doldurmayan cĂźmlelere sÄą Äąnanlar,â€? sĂśzleriyle ele tirdi.

“Behiç Ak, NazlÄą Eray ve Sevgi SaygĹ’nÄąn eserleri neden sinemaya uyarlanmaz ?â€?

Usta kalemlerimizden Sevin Okyay, çocuklarÄąn bir kitle olarak ele alÄąnmamasÄąnÄąn ve onlara yĂśnelik projelerin yarÄąda kalmasÄąnÄąn nedenlerini ele aldÄą. “Eskiden, anneleri ellerinden tutup, çocuklarÄą kitapçĹlara gĂśtĂźrĂźrdĂź. Ĺžimdi çocuklar ne okuyaca ÄąnÄą bilen, gelip kitabÄąnÄą kendisi seçebilen bir kitle,â€? dedi. EdebiyatÄąmÄązda nitelikli, bĂźyĂźlĂź gerçekçi eserler de verildi ini sĂśyleyen Okyay, “Behiç Ak, NazlÄą Eray ve Sevgi SaygÄą gibi isimlerin eserleri neden sinemaya uyarlanmaz ?

Belki de çocuk kitabĹna inanmĹyorlar !� diyerek ele tirisini dile getirdi.

Edebiyat uyarlamalarÄąna yĂśnelik de erlendirmeler de yapan Okyay, kitabÄą okumu ve sevmi birinin uyarlamada bir kusur bulmamasÄąnÄąn zor oldu una i aret etti; Ăśzellikle uzun dizi kitaplarÄąnÄąn uyarlamasÄąnda sorunlar, kopukluklar ya anaca ÄąnÄą belirtti. Sinemadaki edebiyat uyarlamalarÄąnda yapÄąm tasarÄąmÄąnÄąn Ăśnemli oldu una dikkat çeken Okyay, “Okumak yalnÄąz bir i . Bir kitabÄą okudu un zaman o kitapta olmayan eyler de hayal edersin.

Sinemada hayal ettiklerimizi bulamayĹnca hayal kĹrĹklĹ Ĺna u rarĹz. Uyarlamada bunu sßrdßrmek kolay de ildir,� dedi.

Philip Pullman’Ĺn ßnlß dizisinin ilk kitabĹ olan AltĹn Pusula ’nĹn sinema uyarlamasĹnĹn hiç be enilmedi ini, ancak tiyatrosunun ngiltere’de iki yĹl kapalĹ gi e oynadĹ ĹnĹ hatĹrlatan Okyay, uyarlamalarda eserin ele alĹnma biçiminin Ünemini vurguladĹ. :

“DĂźnyada, figĂźranlarÄąn seçiminden makyĂśze kadar bu i bilimsel olarak yapÄąlÄąyor; o nedenle filmler dĂźnyanÄąn her tarafÄąna satÄąlabiliyor,â€? diyen deneyimli oyuncu, sinemamÄązÄąn birçok sorununun temelinde, kurumsalla ma ve uzmanla mÄą i bĂślĂźmĂź eksikli inin yattÄą ÄąnÄą belirtti. Erkekli,

kÄąĹ&#x; 2014

19

KONUK

Bir okurun kitap eki yĂśneticiliÄ&#x;ine toslama hikâyesi Gazeteci, yazar Sibel Oral gĂźnĂźmĂźzde edebiyatÄąn Ăśnemli kalelerinden biri olan kitap ekleri ve kitap eki okuru oldu u ilk gĂźnden bir kitap ekinin editĂśrlĂź ĂźnĂź yaptÄą Äą gĂźne kadarki serĂźvenini de erlendirdi.

Kaç ya ĹndaydĹm bilmiyorum, ama kĹrmĹzĹ kurdele siyah Ünlß ßme i nelenmi , gßzel yazĹ defterime yĹldĹzlar konmu ; okulda Ü retmenlerin oku dedi ini okumaktan sĹkĹlmaya ba ladĹ Ĺm dÜneme gireli epey olmu tu. Evet, kitaplar iyiydi. Özellikle çocuklu unu cadde ßzerinde bir apartmanĹn altĹncĹ katĹnda geçiren bir çocuk için kaçĹnĹlmazdĹ. Mutlulu u anlattĹ Ĺ kadar, mutsuzlu un da var oldu u bir dßnyanĹn kapĹlarĹnĹ açĹyorlardĹ. O zamanlar babam her gßn Cumhuriyet gazetesi alĹrdĹ.

Babam i yerine aldĹ Ĺ gazetenin Kitap ve Bilim Teknik eklerini bir sßre sonra eve getirmeye ba ladĹ. Kitap ve Bilim Teknik eklerinin ar ivinden ben sorumluydum. Önceleri teknik ve sĹkĹcĹ bir i olarak gÜrdß ßm – tarih sĹralamasĹ, kĹvrĹlan sayfalarĹ dßzeltme– bu sorumlulu un, hayatĹmĹ de i tirece ini tahayyßl edemezdim.

20

Etle sĂźtle deÄ&#x;il; kitaplarla bĂźyĂźmek !

Ar ivinden sorumlu oldu um Cumhuriyet Kitap, sĹkĹcĹ çocukluk ve ilkgençlik odamda bana yeni bir dßnya kurdu.

Dßnyalar içinde bir dßnya; kitaplarla, hikâyelerle dolu, insanlarla dolu bir dßnya... Her hafta kendime oradan kitaplar seçer, onlarĹ alĹr ya da babama satĹn aldĹrĹr ve çeker giderdim bu dßnyadan.

Sonra bßyßdßm, hem de etle sßtle de il, kitaplarla bßyßdßm. ArdĹndan ba ka kitap ekleri geldi. Radikal Kitap mesela, ikinci gÜz a rĹm. YĹllar sonra Radikal Kitap’ta yazacak ve bununla gururlanacaktĹm.

Derken gazeteci oldum, kitap yazan oldum. Hem okuyor, hem yazÄąyordum.

YayĹn dßnyasĹ ve gazeteler de bßyßdß. ÇalĹ tĹ Ĺm gazetenin genel yayĹn yÜnetmeni bana kitap eki yapĹp yapamayaca ĹmĹ sorduktan bir ay sonra, artĹk Taraf Kitap YayĹn YÜnetmeni’ydim. Ama hayĹr; Üncelikle o kitap ekinin okuru olmak zorundaydĹm. SĹkĹcĹ ve gĹrtla Ĺna kadar soruna batmĹ bir dßnyadan kaçmaya yer

arayan, kendine kitap eklerinin sayfalarĹnda yeni dßnyalar bulan o kĹz çocu uydum aslĹnda.

Ama bir sorun vardÄą. Okur olmak ahane bir eydi. Yazar olmak, kitap ekine yazÄą yazmak da ahane bir eydi, ama bir kitap eki yapmak, onu yĂśnetmek, kararlar vermek, hiç de ahane de ildi. Kurallar vardÄą. Kitap eki e er ilan almazsa, kapanÄąrdÄą. lan almasÄą için ilan veren yayÄąnevinin kitabÄąnÄą el ĂźstĂźnde tutmak lazÄąm gelirdi. Ticari kaygÄąlar vardÄą, alan memnun satan memnun olmalÄąydÄą. “Size ilan verdik, ama bizim hiçbir kitabÄąmÄązÄą tanÄątmÄąyorsunuz,â€? diyen yayÄąncÄąlar ne olacaktÄą ?

Emrivaki yollanan yazĹlar yayĹmlanmayĹnca ilanĹnĹ geri çekenler ne olacaktĹ ? KitabĹ hakkĹnda olumsuz ele tiriler yayĹmlandĹ Ĺnda kßsenler ne olacaktĹ ?

Durun, bu kadar da kĂśtĂź de ildi aslÄąnda.

Yani bĂśyle olmayanlar da vardÄą, rolleri de i tirdi imiz de oldu. “KitaplarÄąyla ilgili o kadar yazÄą yayÄąmlÄąyoruz, yazarlarÄąnÄą Ăśne çĹkarÄąyoruz, neden bize hiç ilan vermiyorlar ?â€? dediklerim mesela. “Senin kitap ekini çok seviyoruz, ama ilke olarak ana gazetenin politik duru unun kar ÄąsÄąndayÄąz,â€? diyenler mesela. Herkes kendine gĂśre haklÄąydÄą, ama okurun bunlarÄąn hiçbirinden haberi yoktu. Kimse, okur ne olacak diye sormuyordu. Peki, bu kitap eki neden çĹkÄąyordu ? Kitap, okura o ekin sayfalarÄąndan gĂśz kÄąrpsÄąn diye de il miydi ?

Kitap eki yapmanĹn en gßzel tarafĹ yayĹnevlerinden yßzlerce kitap gelmesidir. O kitaplar ayĹklanĹr, uzaktaki okullarĹn kßtßphanelerine ya da cezaevlerine gider. Çßnkß kitaba ula amayan okurlar vardĹr. RahatlĹkla ula abilenlerin i i ise kendi iradesine, seçicili ine, deneyip yanĹlmasĹna kalmĹ tĹr.

Kitap ekleri elbette yayĹncĹlĹk sektÜrß için Ünemli ama edebiyat dßnyasĹ için daha Ünemli. Gazetelerin kßltßr sanat sayfalarĹnĹn durumu malum. Edebiyat bir sßre daha kendine asla o sayfalarda yer bulamayacak. Tek mecrasĹ edebiyat dergileri ve kitap ekleri. Bunu asla unutmamak ve okur olarak sahip çĹkmak gerek...

Bana gelince; imdi, çocukken ar ivini yaptĹ Ĺm hayatĹma giren ilk kitap ekinin yazarĹyĹm, istedi imi istedi im gibi yazĹyorum. Okur için yazĹyorum. Ama bir daha bir kitap ekinin ba Ĺna gelirsem ne yaparĹm, i te onu hiç bilmiyorum. :

“Ek�, ek gelir demekti belki de...

DuygusallÄą a, romantik hallere hiç gerek yok. Kitap eki, adÄą ĂźstĂźnde “ekâ€?, Ăśncelikle ek gelir demekti belki de. Ama ben umudumu hiç kaybetmedim. Okur bilirdi, okur onca sayfanÄąn arasÄąndan kendine gĂśz kÄąrpan kitabÄą gĂśrĂźrdĂź. Yeri geldi inde, kitap ekini ele tirmeyi de bilirdi.

kÄąĹ&#x; 2014

21

k

ZCEG.4

2014

4

k

Äą

Äą Äąk

k k

Feridun Andaç Ele tirmen, editÜr, yazar Feridun Andaç, yayĹnevlerinin yakĹn geçmi te kat etti i yolu Üzetliyor; editÜrlß ßn yayĹncĹlĹktaki yerini, Ünemini ve nasĹlĹnĹ payla Ĺyor.

dĹ. Adam YayĹnlarĹ’nĹn handikabĹ, sonradan ba ka i lere soyunmasĹ oldu; mesela kitabevi açĹldĹ, da ĹtĹm irketi kuruldu.

Bizde yayÄąncÄąlarÄąn hep hayal etti i eylerin ba Äąnda da ÄątÄąmcÄąlÄąk ve kitabevi i letmesi gelir, ama bunlar da yayÄąncÄąlÄą Äąn sonunu getirebiliyor. ĂœĂ§ĂźncĂź olarak da, fuar deneyimine de inmek gerekiyor. Ne kadar ele tirsek de, TĂœYAP Kitap FuarĹ’nÄąn Ăśyle ya da bĂśyle TĂźrkiye’de yayÄąncÄąlÄą a Ăśnemli katkÄąlarÄą olmu tur. Birçok yayÄąnevinin kendisine çekidĂźzen vermesinin, yeni yayÄąnevlerinin çĹkmasÄąnÄąn nedenidir. Kitap fuarlarÄą biraz da sinema gĂźnleri gibidir.

Sinema gĂźnleri nasÄąl sinemamÄąza yeni yĂśnetmenler kazandÄąrmÄą sa, kitap fuarlarÄą da edebiyatÄąmÄąza yeni yayÄąncÄąlar kazandÄąrmÄą tÄąr.

TaĹ&#x;larÄąn yerinden oynadÄąÄ&#x;Äą yÄąllar Eskiyi bilmek, her zaman yeniyi kurmakla ilgili olmu tur. Ăœstelik, ya adÄą ÄąmÄąz dijital ça Äąn hÄązÄą her eyi altĂźst edip dĂśnĂź tĂźrĂźrken, biz hâlâ matbaanÄąn çocuklarÄą olarak basÄąlÄą yayÄąn dĂźnyasÄąndan sĂśz edebiliyoruz. Bu bir paradoks olsa da, eskiyi birçok bakÄąmdan bÄąrakmak zor. Hele hele son 10 yÄąlÄąn dijital devrimine tĂźmĂźyle teslim olmak zor. Zorun zoru olan bu dĂśnemeçte, yayÄąnevi emasÄąndan ve editĂśrlĂźkten sĂśz edebilmek için, 1980’lere, Ăśncesine ve bugĂźne bakmak gerekir.

ĂœĂ§ Ăśnemli deneyim YayÄąncÄą demek; yazar, kitap, yayÄąnevi, matbaa, da ÄątÄąm, satÄą , tanÄątÄąm, kitabevi ve okur demektir. Var olu larÄą ve birbirlerine ba lÄąlÄąklarÄą de i miyor. Bu ba lÄąlÄąklarÄą ve yayÄąnevi içindeki konumlanmalarÄą daha iyi anlamak için Ăśncelikle, 1980 sonrasÄą yayÄąncÄąlÄą ÄąmÄązÄą kÄąsaca Ăśzetlemek gerekir.

22

1980 sonrasĹnda yayĹnevlerinin yayĹn çizgileri ve yayĹn politikalarĹnĹn olu masĹ ve yayĹncĹlĹ Ĺn sektÜr olarak benimsenmesiyle ortaya birtakĹm yeni meslekler ve u ra lar çĹktĹ. Bu dÜnem için birkaç Ünemli deneyimi aktarmam gerekiyor.

Birincisi, YAZKO (Yazarlar Kooperatifi) deneyimi; ikincisi, Adam YayÄąnlarĹ’nÄąn kurumsal bir yayÄąnevi olarak yayÄąn sektĂśrĂźne getirdi i açĹlÄąm; ßçßncĂźsĂź de, TĂœYAP Kitap FuarĹ’dÄąr.

YAZKO, Ürgßtlenme modeli olarak iyi bir deneyimdi. 12 Eylßl’ßn getirdi i ko ullarda, hem yazarlarĹn, hem yayĹncĹlĹ Ĺn, hem de ifade Üzgßrlß ßnßn engellendi i bir sßreçte, yazarlar bir araya gelerek Yazarlar Kooperatifi’ni kurdular. kinci olarak, Adam YayĹnlarĹ deneyiminden sÜz etmek gerekir. Adam YayĹnlarĹ, kurumsal yayĹnevinin in a edilmesi sßreci açĹsĹndan Ünemli bir Ürnektir. Her eyden Ünemlisi, Adam’Ĺn bir planĹ var-

YayĹnevi içinde editÜrßn konumunu ele almadan Ünce, editÜrlßk ve dizi editÜrlß ß kavramlarĹnĹ Adam YayĹnlarĹ’nĹn getirdi ini belirtmek gerekir. Adam bu dÜnemde, dßzeltme ve redaksiyonu da ayĹrdĹ, ikisinin aynĹ ey olmadĹ ĹnĹ, hatta editÜrlßkle de aynĹ ey olmadĹ ĹnĹ gÜsterdi. YayĹnevi logosundan kapak tasarĹmĹna, arka kapak yazĹlarĹndan kitap kßnyelerinin nasĹl yazĹlmasĹ gerekti ine kadar, hem kurumsal kimli i hem de i lev kazandĹran tasarĹmĹ Üne çĹkardĹ.

1980’li yĹllara geldi imizde, o yĹllarda kurulan Can YayĹnlarĹ, Metis Kitap, leti im YayĹnlarĹ, AyrĹntĹ YayĹnlarĹ, Bilgi YayĹnlarĹ, YapĹ Kredi YayĹnlarĹ ve Cem YayĹnevi de kendilerine çekidßzen vermek durumunda kaldĹlar. Bu yĹllarĹn devamĹnda, Hßrriyet, Milliyet ve Sabah gibi gazeteler de yayĹncĹlĹk yapma konusunda Ĺsrar ettiler, ama sonunu getiremediler. Aradan sĹyrĹlĹp çĹkan bir tek Do an Kitap oldu.

Bilgi YayĹnevi’nde Attilâ lhan, Can YayĹnlarĹ’nda Erdal Öz, YapĹ Kredi YayĹnlarĹ’nda Enis Batur’un varlĹ Ĺ, birçok yayĹncĹ için Ürnek durumlar ortaya çĹkardĹ. Bu sßreçlerde editÜr, yayĹn yÜnetmeni, dßzeltmen, redaktÜr gibi ayrĹmlar belirlendi. Daha Ünce butik yayĹnevlerinde gÜrßlen yazar-yayĹncĹ Ürne ini Erdal Öz, Can YayĹnlarĹ’nda ustalĹkla ortaya koydu. Öte yandan bu, yayĹncĹlĹ ĹmĹz açĹsĹndan irdelenmesi gereken de bir olgudur. Çßnkß Erdal Öz her eyi yapan tipik patron Ürne ini de olu turmu tur. O bir maestro gibi, kitabĹn kapa Ĺ da dahil her eyiyle ilgilenen biriydi.

‚ki bĂźyĂźk ĂśÄ&#x;retmen TĂźrkiye’de ileti im teknolojilerinin sadece kitap yayÄąncÄąlÄą Äąna de il, tĂźm yayÄąncÄąlÄąk sektĂśrĂźne ve medyaya yayÄąlmasÄąyla birlikte editĂśrlĂźk mesle inin altÄą çizilmeye, alanÄą açĹlmaya ba landÄą. EditĂśrlĂźk Ăźzerine dĂź ĂźnĂźrken, bu alandaki kendi deneyimlerimi aktarmak isterim.

YayĹn dßnyasĹna 1975 yĹlĹnda, okuryazar ve meraklĹ biri olarak Sait Maden’le adĹm attĹm. EditÜrlßk benim listeye aldĹ Ĺm bir meslek de ildi; ko ullar ve insan ili kileri, editÜrlß ß Ü renmemi ve yapmamĹ sa ladĹ. Sait Maden’in ofisinde, onun Ankara’daki a ĹnĹ ve birçok matbaayĹ tanĹma; onunla konu ma olana ĹnĹ yarattĹm. O dÜnem edebiyat yayĹncĹlarĹnĹn yolu, Sait Maden’in yanĹndan geçiyordu. Çßnkß, gerçekten iyi de bir kitap tasarĹmcĹsĹydĹ.

Bu Ü renme sßrecimde kar Ĺmda iki bßyßk Ü retmen vardĹ: Biri Sait Maden, di eri de De YayĹnevi’ne sĹklĹkla gelme nedenim olan Memet Fuat. Dßnya KitaplarĹ’nda editÜrlßk yaptĹ Ĺm yĹllarda Memet Fuat’Ĺn Adam YayĹnlarĹ’ndaki maestrolu u beni çok etkilemi ti, edebi anlamda beni cezbeden biriydi.

kÄąĹ&#x; 2014

23

EditĂśr nedir, ne deÄ&#x;ildir ?

YayĹnevlerini ele aldĹ ĹmĹzda, editÜrlß ß, editÜrß irdelemek kaçĹnĹlmazdĹr. EditÜr ne yapar ? AslĹnda her eyi Üzetleyen bir cßmlem var. EditÜr bahane de il, çÜzßm ßretip Üneri getiren ki idir. Bu elbette bir editÜrß tanĹmlamak için yeterli de il, ama editÜr kitabĹn onarĹcĹsĹ, yazarĹn kitabĹyla birlikte var olu nedenidir.

EditÜr, yazarla yapĹt arasĹnda gÜrßlmeyen gÜzdßr; onarĹcĹ, gÜzlemleyici ve kitabĹn içeri inden kapak arkasĹ yazĹsĹna kadar her eye hâkim olandĹr. zleyen, gÜren, anlayan, soran, sorgulayan, ele tirebilen, Üzgßr bir editÜr, kitabĹn maestrosudur. EditÜr bu nedenle yeterli Üzgßvene sahip olmalĹdĹr. Bunu yaratan da bilgidir, deneyim daha sonra gelir.

YayĹnevinde editÜr, hem i veren hem de i leri takip eden, yÜnlendirendir. i yazarla ve kitapladĹr, ama ilk i i yayĹn yÜnetmeniyledir. kinci adĹmĹnda yazar ve çevirmenle çalĹ Ĺr; sonrasĹnda redaktÜre ve dßzeltmene i verebilir. TasarĹmcĹya bilgi ta Ĺyan, uygulamacĹnĹn çalĹ ma seyrinde yanĹnda olan, tanĹtĹm bÜlßmßne kitap ve yazarla ilgili bilgiler verendir.

Bir yayĹnevinde editÜrlßk kurumu iyi i lerse, yayĹn yÜnetmenleri de bu do rultuda çalĹ Ĺrsa, editÜr, yayĹnevinin omurgasĹnĹ olu turur.

EditÜrßn di er asal i i de yayĹnevine Ünokumalardan sonra gelen yazarĹ ve dosyayĹ irdelemek, yayĹnevi için Üzgßn yazar, yapĹt ve proje arayĹ Ĺnda olmaktĹr. Tßm bunlarĹ yapan bir editÜr kimdir?

Hanzo mu, eytan mÄą ? nsanÄą bilen, gĂśren, anlayan, okuyan, dĂź Ăźnen, ara tÄąran, merak eden, ke feden ve tutkulu bir Ăś renme yolcusu... E er bĂśyle biri de ilseniz, editĂśrlĂźk size gĂśre de ildir.

EditÜrlßk, bir yanĹyla uygulamalĹ, di er yanĹyla da usta çĹrak ili kisiyle Ü renilebilecek bir i . AltĹnĹ çizmek isterim ki, yazarlĹ Ĺn yolu editÜrlßkten geçmedi i gibi, editÜrlß ßn yolu da yazarlĹktan geçmez. EditÜrlßk bir birikim ve sßreç i idir. Usta çĹrak ili kisinde gÜrerek, deneyerek ve yanĹlarak Ü renilir.

Gençler bu kez “cesaretâ€? ĂśykĂźleri yazÄąyor! Çocuklara okumayÄą sevdiren usta ĂśykĂźcĂź Zeynep Cemali’nin anÄąsÄąna, GĂźnÄą Äą Äą KitaplÄą Äą tarafÄąndan dĂźzenlenen Zeynep Cemali Ă–ykĂź YarÄą masÄą be inci yÄąlÄąnda !

Milli E itim BakanlÄą Ĺ’nÄąn tĂźm yurtta duyurdu u yarÄą maya 6, 7, 8. sÄąnÄąf Ăś rencileri, 2015 için belirlenen “cesaretâ€? temasÄąnda yazacaklarÄą ĂśykĂźlerle katÄąlacaklar.

EditÜr antrenÜre benzer EditÜrlßk mesle ine ba lanĹrken, aslĹnda kendi kurallarĹnĹzĹ kendiniz olu turursunuz. Çßnkß, bir editÜr hiçbir zaman Üteki editÜre benzemez. Bir doktor, mßhendis ya da Ü retmen gibi. Bir doktorun di er doktora benzemedi i gibi. AynĹ eyi yapĹyor gibi gÜrßnse de, hiç de aynĹ de ildir.

Yazarla editÜr ili kisi de Ünemlidir. Kimi yazarlarĹn editÜre so uk baktĹ ĹnĹ gÜrßrßz. Oysa editÜrlerden çekinmeye gerek yoktur. yi yazarlarĹn da iyi editÜrlerden Ü renece i çok ey var. Çßnkß editÜr, yazarĹn kitabĹnĹn daha iyi olmasĹ için çalĹ andĹr, yayĹnevinde bunun için yer alĹr. EditÜr, yazarĹn Ü retmeni de ildir; onu ayĹklayan, yerinde uyaran ve yaratĹcĹlĹ ĹnĹn Ünßnß açandĹr. Bu yanĹyla editÜr biraz da antrenÜre benzer. Sahaya çĹkĹp gol atmaz, ama nasĹl gol atĹlaca ĹnĹ çok iyi bilir.

Bu mesle in asĹl can damarĹ da iyi bir editÜrßn nasĹl yeti ti i sorusundadĹr. yi editÜr bir editÜrßn yanĹnda mĹ, yoksa iyi bir yayĹn yÜnetmeninin ekibinde mi yeti ir ? Her ikisinin de gerekli oldu unu dß ßnßyorum. yi bir editÜr de, iyi bir yayĹn yÜnetmeni de editÜr yeti tirebilir. Tßm bunlar için olanaklarĹ olan ama istikrar ve kararlĹlĹk eksikli i olan bir toplumuz.

Sabretmeyen, bir eylerin olgunla masÄąnÄą beklemeyen ve ans vermeyi sevmeyen bir toplumuz. “Hadi gel yaparsÄąn,â€? ya da “yaparÄąmâ€? demekle yapÄąlmaz. :

“YĂźzlerindeki kararlÄąlÄąk, gelecek gĂźnlerin mu tusu gibiydi.â€?

Zeynep Cemali’nin Gßzelce’de Bir Kaçak, Memo kitabĹndan tema cßmlesi.

son baĹ&#x;vuru 20 MAYIS 2015 2015 temasÄą CESARET

.

Gecenin karanlÄąk uçurumunda kaybolurken tutunduÄ&#x;umuz son dalda iz bÄąrakmamÄązdÄąr fark yaratan. Bu ĂśykĂź de benim dalÄąmda kalan iz aslÄąnda. Ça la dil Ata 2014 Ă–dĂźllĂźsĂź

SEÇ‚C‚ KURUL Ayfer GĂźrdal Ăœnal Behçet Çelik Neslihan Ă–ndero lu Yalvaç Ural Dr. MĂźren Beykan

BAĹžVURU

Postayla GĂźnÄąĹ&#x;ÄąÄ&#x;Äą KitaplÄąÄ&#x;Äą Zeynep Cemali Ă–ykĂź YarÄąĹ&#x;masÄą Profilo Plaza, Cemal Sahir Sok. 26/28 B3 MecidiyekĂśy 34387 ‚stanbul E-postayla yarisma@gunisigikitapligi.com

24

www.gunisigikitapligi.com

facebook.com/gk.gunisigikitapligi

twitter.com/_Gunisigi

kÄąĹ&#x; 2014

instagram.com/gunisigi_kitapligi

25

k

ZCEG.4

2014

4

k

Ĺ ĹĹ

ÄąĹ&#x;

MĂźren Beykan Zeynep Cemali Ă–ykĂź YarÄą masÄą Proje Ba kanÄą ve

genelgeçer kalÄąplara teslim oluyor, ablonlarÄąn dÄą Äąna çĹkamÄąyor diye hayÄąflanÄąyorduk; ama “umutâ€? temasÄąnda umut vaat eden ĂśzgĂźr ĂśykĂźlerle dikkatimizi çektiler. Hele kÄąz Ăś renciler, ĂśzgĂźrce yazabileceklerini, hatta fantastik kurgular dĂź leyebildiklerini ispatladÄąlar ki, aya ÄąmÄązÄą yerden kestiler demek do ru olur. Ăœstelik, bu fantastik ya da bĂźyĂźlĂź gerçekçi ĂśykĂźlerin ço unlukla Anadolu kentlerinden gelmesi hepimizi ayrÄąca sevindirdi, yarÄą manÄąn bu yÄąlki temasÄąnÄą daha da anlamlÄą kÄąldÄą.

GßnĹ Ĺ Ĺ KitaplĹ Ĺ YayĹn YÜnetmeni Mßren Beykan, Zeynep Cemali’nin anĹsĹnĹ ya atmak için dßzenlenen ve be inci yĹlĹna giren yarĹ manĹn ayrĹntĹlarĹnĹ, çocuk ve gençlik edebiyatĹmĹzdaki izini anlatĹyor.

“GĂźnlĂźk ya amda birçok kez gĂśrdĂź ĂźmĂźz, duydu umuz halde Ăśnemsemedi imiz, belki de farkÄąna varmadan geçip gitti imiz kßçßk ayrÄąntÄąlarla bir ĂśykĂźde kar Äąla tÄą ÄąmÄązda hazine sandÄą ÄąnÄąn anahtarÄąnÄą bulmu gibi oluruz. Yazar çok iyi bildi imiz bir eyden sĂśz ediyordur. Bu, bizde bir sahicilik duygusu uyandÄąrmasÄąnÄą ve ona inanmamÄązÄą sa lar. Ă–yle ki, yazÄąlanlarÄąn kurgu oldu unu bildi imiz halde, gerçekmi gibi algÄąlarÄąz...â€? Ă–ykĂź ustalarÄąmÄązdan Cemil Kavukçu, yarÄą mamÄązÄąn internet sayfasÄąnda ĂśykĂź sanatÄąnÄą anlattÄą Äą â€œĂ–ykĂź Ă–ykĂźâ€? adlÄą yazÄąsÄąnda dillendiriyor bunlarÄą. Bu yÄąl “umutâ€? temasÄąnda yazan Ăś renciler bizlere hazine sandÄąklarÄą sundular; a ÄąrtÄącÄą hayal gßçleri, sĂźrprizli sonlar... Zeynep Cemali’nin BallÄą ÇÜrek KafeteryasÄą adlÄą romanÄąndaki, “Belki yÄąllardÄąr ilk kez gĂźlĂźmsedi,â€? cĂźmlesinin Äą Äą Äąnda yazmÄą lardÄą; hemen hepsi umudun bir ba -

26

ka yorumunu, ya ama sÄąkÄą sÄąkÄą tutunmanÄąn felsefesini yaptÄąlar.

2014’ßn ilk ayĹndan mayĹs ortalarĹna dek GßnĹ Ĺ Ĺ KitaplĹ Ĺ’na 600’e yakĹn Üykß ula tĹ. Umut deyince, neler neler gelmi gençlerimizin aklĹna. Genelde, ayrĹ dß mß aile bireylerinin birbirine kavu masĹnĹ, hastalĹktan ya da yoksulluktan kurtulmayĹ, iyi bir meslek sahibi olabilmeyi, uzak diyardan ßlkeye kavu mayĹ umut etmekler ba rollerdeydi. Ancak, kelebe e tutunmu bir çiçek tozunun bilinçaltĹndaki çiçek olma umudu gibi, sava tan kaçarak çadĹr kente ula maya çalĹ an sĹ ĹnmacĹlarĹn keder dolu umudu gibi, bir dene in simßlasyondan kurtulma umudu gibi, bir topun onunla sevinç bulacak engelli bir çocu a ula ma umudu gibi sĹradĹ Ĺ umutlar da, a Ĺrtan kurgularla yazĹlmĹ tĹ.

Gençler yazarken, Ü retmenlerini ya da ebeveynlerini memnun etmek u runa,

“Umutâ€? ĂśykĂźleri koleksiyonunun bu niteli i 2014 sonuçlarÄąnÄą da etkiledi: Her yÄąlkinden farklÄą olarak, ĂśykĂźnĂźn bĂźyĂźsĂźne kapÄąlmÄą ßç de il, be çocu umuzu kucakladÄą seçici kurul ve dereceye giren ilk ßç ĂśykĂźyle yetinmedi; ayrÄąca iki gĂźzel ĂśykĂźyĂź de Seçici Kurul Ă–zel Ă–dĂźlß’ne de er buldu. Geçen yÄąllarda oldu u gibi, dereceye girmese de, seçici kurul Ăźyelerinin gĂśnlĂźne de en be ĂśykĂź de 2014 Ă–dĂźllĂź Ă–ykĂźler KitapçĹ Ĺ’nÄąn “OkumalÄąk Ă–ykĂźlerâ€? bĂślĂźmĂźnde yer almaya hak kazandÄą. Gençlerimizi kutlamak sevinç hepimize.

Bu yĹl devlet okullarĹndan yarĹ mamĹza katĹlĹm Üzel okullara yakla tĹ. En çok umut Üykßsß stanbul’dandĹ yine; Ankara ve zmir’in Üykßcß gençlerini Konya, Bursa ve Sakarya izledi. lk defa Gßmß hane, BartĹn ve Kastamonu’dan Üykßler geldi. Ne ki, Erzincan, Van, Hakkâri, KĹrĹkkale, U ak gibi bazĹ illerden ses yok.

Umudumuz gelecek yÄąllara.

2014 seçici kuruluna emek veren usta yazarlar, Adnan Binyazar, Mavisel Yener, Leyla Ruhan Okyay ve ßlkemiz çocuk edebiyatĹnĹn dß ßnßrlerinden Prof.

Dr. Sedat Sever’di. Seçici kurulunda yer aldĹ Ĺm yarĹ manĹn raportÜrß ise her zamanki gibi Hande Demirta ’tĹ. Hepsine, çocuk ve gençlik edebiyatĹna verdikleri

bßyßk emek ve gençleri edebiyatla bulu turma çabalarĹna tutkulu katkĹlarĹ için te ekkßr az kalĹr.

Gençler 2015’te cesaretle yazacaklar !

Ufukta 2015 yarÄą masÄą gĂśz kÄąrpÄąyor.

Seçici kurulunda yine ĂźnlĂź yazarlar; Yalvaç Ural, Behçet Çelik, Neslihan Ă–ndero lu ve Ayfer GĂźrdal Ăœnal’Ĺn gĂśrev alaca Äą 2015 Zeynep Cemali Ă–ykĂź YarÄą masĹ’nÄąn temasÄą, “cesaretâ€? olarak belirlendi. Temaya kÄąlavuzluk edecek cĂźmle ise, Zeynep Cemali’nin, Toros Da larĹ’ndaki kĂśyĂźnde çocuk ya Äąnda kan davasÄąyla kar Äąla an Memo’nun ĂśykĂźsĂźnĂź anlattÄą Äą GĂźzelce’de Bir Kaçak, Memo adlÄą romanÄąndan: “YĂźzlerindeki kararlÄąlÄąk, gelecek gĂźnlerin mu tusu gibiydi.â€?

Edebiyat ustamÄąz Cemil Kavukçu, â€œĂ–ykĂź yazmanÄąn tek bir sÄąrrÄą vardÄąr: Olabildi ince iyi ĂśykĂźler okumak. Ă– renmek istedi imiz her ey onlarÄąn içinde vardÄąr,â€? diyor. Bu yarÄą ma sayesinde, Ăś rencilerin ĂśykĂź olma yolundaki nice yazÄąsÄąnÄą okuyoruz; onlarÄąn da daha çok ĂśykĂź okuyaca Äąna, çevrelerindeki canlÄą ĂśykĂźleri fark edeceklerine, bu dĂźnyayÄą payla tÄąklarÄą ba ka ba ka canlÄąlarÄąn da kendi ĂśykĂźleri içinde ya amakta olduklarÄąnÄąn ayÄąrdÄąna varacaklarÄąna, dĂźnyanÄąn bir bĂźtĂźn olarak ĂśykĂźsĂźnĂź seveceklerine gĂźveniyoruz.

YarÄą mak bahaneyken, edebiyatÄąn gĂźcĂźnĂź duyumsamak gençlere i aret edilebilecek en bĂźyĂźk keyif. YarÄąna dair umudu ço altan bir keyif. stanbul’dan Ozan Aksu’nun ĂśykĂźsĂźnĂź noktaladÄą Äą gibi: “Belki de uzun zamandÄąr ilk kez gĂźlĂźmsedi çocuk. GĂźne le beraber yeni bir umut, yeni bir ya am do uyordu çocuk için...â€?

Her gßn hepimiz için do uyor gßne , ama en ba ta ta yßrekleri ĹsĹtmasĹnĹ dileyelim. :

kÄąĹ&#x; 2014

27

sÄą

a m Ĺ&#x; Äą r a kĂź Y y Ă– i l ma e C p Zeyne

Keçi, 2014 yÄąlÄąnda “umut â€? temasÄąyla ĂśdĂźl alan ĂśykĂźlerin yazarlarÄąna KÄąĹ&#x; sayÄąsÄąnda yer veriyor ve ilkgençliÄ&#x;e adÄąm atan her çocuÄ&#x;u edebiyat yolunda beraber yĂźrĂźmeye, ĂśykĂźlerle yaĹ&#x;amaya davet ediyor !

DELF N TUNA • stanbul • 8. sĹnĹf Ü rencisi

“

Saadet adĹnda bir kom umuz vardĹ, altmĹ Ĺna merdiven dayamĹ tĹ, ama yetmi lerinde bir kadĹn kadar ya lĹydĹ. KĹr saçlarĹ beline kadar iner, hep iki yandan Ürßlß olurdu. GÜzleri vardĹ bir de, gÜzleri... Asla hazĹr olamazdĹnĹz insanĹn ruhuna bakan o gÜzler için. Buz mavisi, neredeyse gÜzßnßn akĹyla aynĹ renk gÜzlerinde, gÜzbebe i zor seçilirdi. Esmer bir kadĹndĹ, gÜzlerinden beklemezdiniz o rengi, ama asĹl a Ĺrtan bu hayata kßsmß ya lĹ kadĹnĹn keskin bakĹ larĹydĹ. te o, baktĹ Ĺnda en az ßç saniye oldu unuz yere çakardĹ sizi... (Mavi GÜzlß KadĹn Üykßsßnden)

2014’ßn umut Üykßleri !

Gençlerin dikkatini ĂśykĂźye çekerek, edebiyatÄąmÄąza yeni ĂśykĂźcĂźler kazandÄąrmayÄą amaçlayan Zeynep Cemali Ă–ykĂź YarÄą masÄą 5. yÄąlÄąna do ru yĂźrĂźyor. Her yÄąl Cemali’nin roman ve ĂśykĂź kitaplarÄąndan seçilen bir cĂźmlenin kÄąlavuzluk etti i farklÄą bir temayÄą i leyen ve edebiyatÄąmÄązÄąn yetkin kalemlerinin seçici kurulunda yer aldÄą Äą yarÄą maya katÄąlan binlerce genç bugĂźne dek “karde likâ€?, “ho gĂśrĂźâ€?, “arkada lÄąkâ€? ve “umutâ€? Ăźzerine yazdÄąlar. 2015 yÄąlÄąnda gençler, ĂśykĂźlerini “cesaretâ€? temasÄąyla kaleme alacaklar.

Her yĹl oldu u gibi, 2014’te de dereceye giren gençler Üdßllerini usta kalemlerin elinden aldĹlar; Üykßleri ise 2014 Ödßllß Öykßler KitapçĹ Ĺ’nda yayĹmlandĹ.

“

CEREN N�SANUR ATIŞ • stanbul • 6. sĹnĹf Ü rencisi

DEN Z ANGIN • Trabzon • 7. sĹnĹf Ü rencisi

“

Daha dikkatli baktĹ denize. Evet, dalgalarla salĹnan oydu. Yßre i hop etti Elif’in. BabasĹnĹn yelkenlisi, gÜzleri gibi tßrkuvaz rengindeydi. GÜzlerine inanamadĹ. O gßzel renk, mavi ile ye ilin cßmbß ß, hasreti ve birlikteli i olan tßrkuvaz rengi imdi masmavi denizde, dalgalarla koyun koyuna ve limana do ru geliyor. Biraz daha yakla tĹ Elif’in tßrkuvaz rßyasĹ. Belki her gßn yeniden gÜrdß ß ve her gßn yeniden inanmak istedi i tek rßyasĹ... (Yelkenli Üykßsßnden)

(Umut Sahaf ĂśykĂźsĂźnden)

SILA HAT PO ULLARI • stanbul • 8. sĹnĹf Ü rencisi

“

28

Ne kadar sĂźredir yĂźrĂźdĂź ĂźmĂźz konusunda en ufak bir fikrim bile yoktu. DahasÄą korkunç bir kar fÄąrtÄąnasÄą ba lamÄą tÄą ve bir tĂźrlĂź dinmek bilmiyordu. BazÄąlarÄąmÄązÄąn yiyeceklerini, bazÄąlarÄąmÄązÄąn battaniyelerini, bazÄąlarÄąmÄązÄąn ise umutlarÄąnÄą almÄą gitmi ti. SandÄąktaki bĂźtĂźn battaniyelere sarÄąnmÄą tÄąm, ama yine de fayda etmiyordu. Çok ama çok Ăź Ăźyordum. Yola çĹktÄą ÄąmÄązdan beri ilk defa umutsuzlu a kapÄąldÄą ÄąmÄą hissettim. GĂśzya larÄąm, yanaklarÄąmÄą delip geçen karlarla bo u uyordu. GĂśkyĂźzĂźne baktÄąm. Hava, gri fÄąrtÄąna bulutlarÄąyla kaplanmÄą tÄą. Sadece kendimin duyabilece i bir sesle sordum gĂśkyĂźzĂźne: “Ne zaman bitecek ? Çok yoruldum...â€? (KutupyÄąldÄązÄą ĂśykĂźsĂźnden)

Eski kitapçĹ, ismini ya lĹ kitap kurdu Umut Amca’dan almĹ tĹr... Umut Amca bu i in okulunu okumamĹ belki; ama yĹllarĹnĹ, hatta Ümrßnß kitaplara adamĹ bir alaylĹdĹr. NasĹrlĹ, ihtiyar elleri sanki dßnyanĹn tßm kitaplarĹ bu ellerden geçmi hissini verir. KitaplarĹn maddi de erlerinden daha iyi bilir manevi de erlerini. Umut Amca her sabah umutla açar baba yadigârĹ eski ekmek teknesini... Ekmek teknesi dedi ime bakmayĹn; bu tozlu, eski kitap kokulu dßkkân Umut Amca için her eydir...

ÇA LA D L ATA • Ankara • 7. sĹnĹf Ü rencisi

“

Kßçßk oyunca Ĺ Üyle bir sßzdß, belliydi tavan arasĹnda yeni oldu u.

Daha betonla an bir sokak gibi grile memi ti elbisesi. AyakkabĹlarĹ tavan arasĹnda eskimi olamayacak kadar yeniydi. KafasĹnĹn iki yanĹnda toplanmĹ saçlarĹ, karamel rengi bukleler halinde omuzlarĹna dÜkßlßyordu. Kßçßk Dilenci aniden hatĹrladĹ bu gÜzleri. Birkaç saat Ünce, Koca Kutu’da gÜrmß tß onu. Çok de il, kĹsacĹk bir sßreli ine. Ama hatĹrlamĹ tĹ i te onu, karanlĹkta ona bakan mavi gÜzlerini...

(Kaybolan, GÜzlerinin çinde Üykßsßnden)

kÄąĹ&#x; 2014

29

k

ZCEG.4

2014

4

k Mine Soysal GßnĹ Ĺ Ĺ KitaplĹ Ĺ Genel YayĹn YÜnetmeni ve yazar Mine Soysal, e itimde edebiyat sansßrßne, topluma bula an otosansßrßn tehlikeli boyutlarĹna çarpĹcĹ Ürnekler vererek, edebiyatĹn dßnyanĹn bellek kulesi oldu unu hatĹrlatĹyor.

Edebiyat dĂź ĂźnĂźrĂź Terry Eagleton, “Edebiyat, bizi sÄąnÄąrlÄą varlÄą ÄąmÄązÄąn ve duyularÄąmÄązÄąn Ăśtesine ta Äąyan bir ruhsal protez gibidir; ona tutunmamÄązÄą ve bu sayede sÄąnÄąrlarÄąmÄązÄąn Ăśtesine eri memizi sa lar,â€? diyor. SÄąnÄąrlarÄą yaratanlar neler ? Toplumsal kabulleri, iyi ile kĂśtĂźyĂź belirleyenler; Ăźretim biçimleri, ekonomik sistemler, siyasi erk, inançlar, gelenekler, Ăś retiler... BĂźtĂźn bu çarklarÄąn arasÄąnda edebiyat, yĂźkselen bir bellek kulesi gibidir.

HarcĹ dil olan, her ta Ĺ bir ba ka Üykßyß anlatan, temelleri kßltßr tarihinin karanlĹk ça larĹna uzanan, sonsuzdan gelip sonsuza varacak olan belki de tek yapĹdĹr.

EdebiyatÄąn insanla bulu masÄą, bir hĂśyĂź Ăź kazmaya benzer. Kitaptan kitaba, yazardan yazara kat etti imiz gĂśrĂźnmez yollar, kat kat, evre evre, bazen incecik izleri, bazen kalÄąn tabakalarÄą takip eder.

Okudukça severiz, neyi sevdi imizi anladĹkça durulur, sebat ederiz. Yeryßzßnßn edebiyat kulesine, ancak okuduk-

30

ça tĹrmanĹrĹz. O kulede bir ta olmak da, ona tek bir ta eklemek de mucizevidir. nsanlĹ Ĺn edebiyat kulesine tĹrmanma macerasĹna atĹlmanĹn en bßyßleyici vakti, ya am yoluna yeni koyuldu umuz çocukluk ve ilkgençlik yĹllarĹdĹr. E er çocuklukta, ilkgençlikte bu maceraya atĹlamazsak, yeti kin Ümrßmßzde bizi bekleyen zorunluluklar, sorumluluklar, kabullerle i leyen ve bizi Ü ßtßveren tßm çarklardan kaçĹp kurtulmayĹ beceremeyiz. Gecelerde, yollarda, parklarda, yalnĹzlĹklarĹmĹzda edebiyata sĹ ĹnmayĹ, ona tutunmayĹ beceremezsek, çabuk yorulur, çabuk Üfkelenir, çabuk vazgeçer, çabuk kayboluruz. TĹpkĹ ßlkemizdeki gibi...

Edebiyattan vazgeçmek !

Bu denli evrensel, sonsuz ve sĹnĹrsĹz bir kaynak olan edebiyata en uzak gßç, siyasi erk olmalĹdĹr. Oysa, Tßrkiye’de durum bunun tam tersidir. E itim politikala-

rĹmĹz Üzgßr bireyler yeti tirmek için de il, kurulmu çarklara sorgusuz sualsiz katĹlĹp, kolayca Ü ßtßlecek tektip canlĹlar yaratmayĹ amaçlar. nsanlarĹ tektiple tirmeyi amaçlayan e itim anlayĹ Ĺ, edebiyata da aynĹ ekilde davranabilece ini dß ßnßr ve ilk i olarak, açĹk ya da gizli sansßr mekanizmalarĹ kurar.

Bunun için, Ăśncelikle edebiyat kitaplarÄąnÄąn uygun olup olmadÄą ÄąnÄą dĂź ĂźnĂźr, dĂź ĂźndĂźrtĂźr. nsanÄą edebiyatla ancak izinle ya da zorlamayla, ama ille de kontrollĂź bulu turmaya çalÄą Äąr. Ortaya listeler, yasak yazarlar, yasak tĂźrler, Ăśtelenen temalar, neredeyse imha edilmi metinler çĹkar. Siyasi erk bu noktada, çĹkarlarÄą u runa pompaladÄą Äą ahlaki yargÄąlarla toplumun hassasiyetleriyle oynamayÄą amaçlar. Bunun için ne yapar ? Ă–rne in, Edip Cansever’in “Masa da MasaymÄą Haâ€? iirindeki “Bir bira içmek istiyordu kaç gĂźndĂźr / Masaya biranÄąn dĂśkĂźlĂź ĂźnĂź koyduâ€? dizeleri sansĂźrlenir.

John Steinbeck’in Fareler ve nsanlar kitabĹ ve Vasconcelos’un Şeker PortakalĹ kitabĹ mßstehcen bulunur, yasaklanĹr.

Edebiyatta sansĂźrĂźn tokadÄąnÄą yiyen sayÄąsÄąz isim sÄąralayabiliriz...

Sansßrßn en hĹzlĹ etkisi, halkĹn edebiyat okumaktan uzakla masĹdĹr. Okudu undan zevk almamak, bozulmu metinleri anlamamak, ne yazĹk ki, bunu çok çabuk sa lar. Neyin uygun, neyin uygun olmadĹ ĹnĹ bilememek, seçimler yapmak zorunda hissetmek, i in tuzu biberi olur.

Bu durumda en iyisi, edebiyattan hepten vazgeçmektir.

Edebiyat ne iĹ&#x;e yarar ?

KitabĹ içeri ine bakmadan nesnele tiren yasakçĹ e itim zihniyetine gÜre kitap, yararlĹ olmalĹ, bilgi vermeli, mutlaka bir i e yaramalĹdĹr. Peki, edebiyat ne i e

yarar ? Son tahlilde, insan olmamĹza yarar elbette, ama edebiyatĹn i e yaramak gibi bir amacĹ yoktur. Edebiyat, insanla ya am arasĹnda sayĹsĹz kÜprßler kurmakla yetinir. Hangi kÜprßyß, ne zaman, ne nedenle geçece ini, sadece insanĹn kendi bilebilir.

Okuru, kitabĹn temalarĹ, karakterleri, mekânlarĹ, kurgusu ßzerine ele tirel bakĹ sa layacak felsefi tartĹ malara davet etmek yerine, salt anafikir sormak, kuru Üzetler çĹkarttĹrmak, sĹnav sorularĹyla yetinmek; edebiyatĹ engellemenin, sansßrlemenin en gÜze batmayan, ama en kesin sonuç veren yoludur. Bunun gibi, toplumu kßtßphanesiz bĹrakmak da edebiyata ula mayĹ engeller. Bßtßn bunlar, gelece in okuruna da, okuryazarlĹk idealine de ta koymaktĹr !

SanatĹ ve Üzgßr dß ßnceyi imha eden siyasi erkin i i artĹk daha kolaydĹr. Toplumsal sansßr aileden Ü retmene, kßtßphaneden çar Ĺya, medyadan e lenceye kadar her alana hĹzla ve sinsice yayĹlĹr.

Topluma bulaĹ&#x;an otosansĂźr !

SansĂźrĂźn ba tetikçisi ĂśnyargÄądÄąr. Ă–nyargÄąlar, her konu ve durumda, her nedenle ve her ya ta i ini eksiksiz gĂśren Azrail gibidir ! Siyasi erkin korku toplumu yaratma çabalarÄą sayesinde, kimi e itimciler otosansĂźrĂź çabuk kanÄąksÄąyor, içselle tiriyor. 100 Temel Eser gibi sÄąnÄąrlayÄącÄą, sa Äąr listeler de buna hizmet ediyor. Ă–te yandan, edebiyat okuryazarlÄą Äąna ili kin son derece sÄą ve yetersiz birikimi olan insanÄąmÄąz, çocuklarÄą, gençleri hiç dĂź Ăźnmeden kategorize ediyor; onlarÄą okuyor ya da okumuyor diye grupluyor. Bununla da yetinmiyor; “do ru dĂźrĂźst kitaplar okuyorâ€? ya da “bo eyler

kÄąĹ&#x; 2014

31

bir ülkede ya ıyoruz. Bu, çok korkutucu bir gidi tir. Çünkü artık otosansürün ba rolünde, edebiyata hepten uzak, yasakçı, ahlakçı tutum içindeki yeti kinler vardır.

‹lk adım, otosansüre başkaldırmak !

okuyor” diye ayırıveriyor. Do ru dürüst kitap denilenlerin ço unun edebiyatla pek ilgisi yoktur. Ya bilgilendirici, didaktik kitaplardır ya da klasikler gibi bilinen, denenmi , bir tür sınandı ı zannedilen yapıtlardır. Bo denilen okumalarsa, ço unlukla fantastik, polisiye ya da bilimkurgu edebiyatına aittir. Çizgi romandır.

Hepsi de edebiyat okumaya heveslendiren, maceranın da felsefenin de hası kitaplardır.

Son 15 yılda ke fedilen en ba arılı sansür yollarından biri de cinsiyet ayrımcılı ının körüklenmesidir. Oysa kızlar ve o lanlar için ayrı ayrı edebiyat yapamazsınız! Edebiyat, cinsiyetleri de il, bütün insanları evrenin labirentlerinde dola tırandır.

Otosansür tuza ına günümüzde yayıncıların bile dü ebildi ini görmek, endi emi daha da artırıyor. Edebiyat kitaplarına eklenen bir takım onay belgeleri ya da i i edebiyat olmayan farklı disiplinlerin denetimine göre yayın yapmak da bir tür otosansürdür ve sonuçları ürkütücüdür. Çocuklarımızın gelece inde çe itli yol ve biçimlerle ortaya çıkardı ımız otosansür canavarı en tehlikelisidir. 10-15 ya larında çocukların bir edebiyat eseri hakkında, “Bana böyle bir kitabı nasıl okutursunuz ?!” diye hesap sorabildi i

32

Edebiyat okumaya ba layacak; edebiyatın “zararsızlı ını” kendi ya amımızda deneyimleyece iz. Sözcüklerden, duygulardan, dü üncelerden korkmayaca ız. Korku salmaktan medet uman ki i, kurum ve yakla ımlara kulak asmayaca ız. Hem kendimizi, hem yeni nesilleri, edebiyatın binlerce yıldır kusursuzca i leyen muhte em do asından esirgemeyece iz.

E itim Bakanlı ı, edebiyatın tarafında duracak. Yayınevlerinin yayın çizgilerini yargılayan, seçen de il, e itimcileri ça da edebiyatla donatan olacak.

Bakanlık, sınırsızca önerece i edebiyat eserlerinin eksiltilmeden, do ru ve telif haklarına en uygun biçimde yayımlanmı olmasına dikkat edecek. Ö retmenlerimizse, çocukları ve gençleri edebiyatla bulu turmada ba rolün kendilerinde oldu unu; çocu u asıl biçimleyenin kendileri oldu unu unutmayacaklar. Ö retmenin simgeledi i okul, çocu u ya entelektüel bir birey olma yoluna sokarak özgürle tirecek ya da çocuklu unun do al güçlerini tırpanlayacak, onu çorakla tıracak ve ö ütecektir.

E er bu gidi i de i tirmezsek, e itimde edebiyat sansürünün bugün geldi i tüyler ürpertici sonuç, çok kısa bir sürede gelecek umudumuzu tümden yok edebilir. Beklemek, sessiz kalmak, görmezden gelmek, sansürün kara çadırının tepemize çökmesine, ülkemizi karanlı a bo masına izin vermek demektir. :

a

d Yollar

“ nat Yolculu u: Edebiyat Dergicili inde Yeni Sesler, Yeni Biçimlerâ€? adlÄą panelde edebiyat dergisi çĹkarmanÄąn Ăśnemi, dergilerin hayatta kalabilmesi için yapÄąlmasÄą gerekenler, yazar ve editĂśrler için dergi çĹkarmanÄąn anlamÄą, dergilerin edebiyata katkÄąsÄą ve dijital yayÄąncÄąlÄąk gibi konular tartÄą ÄąldÄą.

“Bir neslin vasiyetnamesi...�

Panelin yĂśneticili ini Ăźstlenen editĂśr Halil TĂźrkden, konu masÄąna ba larken Cemil Meriç’in, “Bir ehrin iç sokaklarÄą gibi mahrem, samimidirler. Devrin çehresini makyajsÄąz olarak onlarda bulursunuz. Bir neslin vasiyetnamesidir dergi,â€? cĂźmlelerini alÄąntÄąladÄą. “Dergiler, Cumhuriyet sonrasÄąnda giderek her akÄąm ve dĂź Ăźnce için bayrak i levi gĂśrmeye ba ladÄą. Ya ar Kemal’ler, Orhan Veli’ler ve Sabahattin Ali’ler için birer okul gibiydi; birço u ilk yazÄąsÄąnÄą dergilerde yayÄąmladÄą,â€? diyen TĂźrkden, bir dĂśnem edebiyatÄąn nabzÄąnÄąn dergilerde attÄą ÄąnÄą; Ăśte yandan bugĂźn artan nĂźfus ve okuma oranÄąna ra men edebiyat dergilerinin okunmadÄą Äą, takip edilmedi i bir manzarayla kar Äą kar Äąya olduklarÄąnÄą vurguladÄą.

Dijital yayÄąnlarÄąn, da ÄątÄąm sorununu ortadan kaldÄąran yeni bir kanal olmakla birlik-

34

Halil TĂźrkden

Karin Karaka�lĹ

33. UluslararasÄą stanbul Kitap FuarÄą çerçevesinde dĂźzenlenen “ nat Yolculu u: Edebiyat Dergicili inde Yeni Sesler, Yeni Biçimlerâ€? adlÄą panelde, Notos Dergisi YayÄąn YĂśnetmeni Semih GĂźmĂź , Agos gazetesinden gazeteci, yazar Karin Karaka lÄą ve Keçi edebiyat dergisi editĂśrĂź Halil TĂźrkden bir araya geldi.

Semih GĂźmĂźďż˝

Bir inat yolculuÄ&#x;u olarak edebiyat dergileri

te, dijitalde edebiyatĹ okutmanĹn da zorluklarĹ bulundu unu, dijitalde içeri i daha da ince eleyip sĹk dokumak gerekti ini dile getiren Tßrkden konu macĹlarla, edebiyat dergisi çĹkarmanĹn anlamĹ, dergileri ayakta tutabilmek için Üdenen bedeller, dergilerde editÜr ve yazar olmanĹn motivasyonu ßzerine sÜyle ti.

“Birini bÄąrak deseler, hiç dĂźĹ&#x;Ăźnmeden kitabÄą bÄąrakÄąrdÄąm.â€?

Notos Dergisi YayÄąn YĂśnetmeni, yazar Semih GĂźmĂź , “EdebiyatÄąn dĂźnyanÄąn neresinde olursa olsun edebiyat dergisi olmadan ya amasÄą mĂźmkĂźn de ildir. Kitaplar, ya adÄą ÄąmÄąz ânÄąn edebiyatÄąnÄą yansÄątmakta yeterli de ildir. Hepsi farklÄą anlayÄą ta, çok farklÄą yazarlarÄąn elinden çĹktÄą Äą için bizi bir kaosa sĂźrĂźkler.

Yeni ve ĂśzgĂźn içerikler Ăśnce dergilerde yer bulur,â€? cĂźmleleriyle dergilerin edebiyat tarihimiz açĹsÄąndan Ăśneminin altÄąnÄą çizdi. “EdebiyatÄąn ve ya amÄąn nereden gelip nereye gitti ini anlamak için, dergilerden ba ka tutunabilece imiz yayÄąn yoktur,â€? ifadesini kullanan GĂźmĂź , dergi yayÄąncÄąlÄą Äąndaki deneyimlerini payla tÄą ve birincil sorun olarak da ÄątÄąm ve satÄą Äą i aret etti. “TĂźrkiye’de edebiyat dergisi da ÄątÄąmÄą çok yetersiz. Derginizin bĂźtĂźn ille-

re ula abilmesinin bĂźyĂźk bedelleri var.

Bu nedenle genelde dergi da ÄątÄąmlarÄąnÄąn yarÄąsÄą stanbul ve çevresinde olur. Bu durum, edebiyat dergicili i için kÄąsÄąr bir dĂśngĂźye yol açĹyor,â€? sĂśzleriyle, dergicilikte ba arÄąlÄą olmak için, alÄą Äąlan biçim ve anlayÄą lardan ba ÄąmsÄąz bir yayÄąncÄąlÄą Äąn art oldu unu belirtti. yi dergicilik için biçim ve anlayÄą Äąn Ăśnemini vurgulayan GĂźmĂź , “Dergi, aylar sĂźren bir hazÄąrlÄą Äąn sonunda ortaya çĹkar.

Geleneksel biçimlerde dergiyi yapar, okurun ĂśnĂźne koyarsanÄąz, okur sayÄąsÄą sÄąnÄąrlanÄąr. BugĂźn tĂźm Ăźlkede yakla Äąk 300 dergi yayÄąmlanÄąyor, ama 60 ve 70’lerdeki kadar nicelikli ve nitelikli bir dergi dĂźnyamÄąz yok,â€? diyerek, edebiyata katkÄąnÄąn ancak nitelikli edebiyat dergileriyle sa lanabilece ine dikkat çekti. Ă–zellikle genç yazarlarÄąn Ăśne çĹkmasÄą içinde, dergilerden iyi bir araç olmadÄą ÄąnÄą belirten GĂźmĂź , dergi yayÄąncÄąlÄą ÄąnÄąn kendisi için Ăśnemine, “35 yÄąldan uzun sĂźredir, hem dergicilik, hem de yayÄąncÄąlÄąkla u ra Äąyorum. Birini bÄąrak deseler, hiç dĂź Ăźnmeden kitabÄą bÄąrakÄąrdÄąm. Kitap yayÄąmlarken, ba kalarÄąnÄąn kitabÄąnÄą yayÄąmlÄąyorsunuz. Derginin her sayÄąsÄą ise kendi eseriniz,â€? sĂśzleriyle de indi. YayÄąncÄąlÄąk gelene imizde tutucu bir yakla Äąm oldu unun, dijital yayÄąncÄąlÄą Äąn olanaklarÄąndan ve yeni mecralardan yararlanmak gerekti inin altÄąnÄą çizdi.

“BĂźtĂźn basÄąn, dijitalin sÄąnavÄąnÄą verecek.â€?

Gazeteci, yazar Karin Karaka lÄą konu masÄąna ba larken, “HayatÄąn kendisinin dayattÄą Äą bir dergi ihtiyacÄą yok. Gazetelerin bile artÄąk internetten takip edildi i bir dĂśnemde, dergilerin aylÄąk akÄą ÄąnÄą takip etmek ayrÄą bir mĂźcadele,â€? diyerek, dergi yayÄąmlamanÄąn da, okumanÄąn da birer tutku oldu unu belirtti.

“EdebiyatÄąn hayata açĹlaca Äą yer, edebiyat dergileridir,â€? diyen Karaka lÄą, yeni bir yazarÄąn ilk okulunun dergiler oldu unu hatÄąrlatarak, kendisi gibi pek çok genç yazarÄąn Ya ar Nabi NayÄąr Gençlik Ă–dĂźlß’yle edebiyata adÄąm attÄą Äąna dikkat çekti. “Okuru oldu unuz bir dergide, okuru oldu unuz yazarlarla aynÄą sayfalarda yazdÄą ÄąnÄązda, bir sĂźreklili in halkasÄą oluveriyorsunuz ve yazmaya devam etmek için de bir sebebiniz bulunuyor,â€? cĂźmleleriyle, dergilerin yazÄąn hayatÄą için Ăśneminden sĂśz etti.

Dergilerin ba ÄąmsÄąz kalabilmesinin, içeri i sansĂźrden ve otosansĂźrden kurtarabilmenin zorluklarÄąna i aret eden Karaka lÄą, dergilerin, hem da ÄątÄąm gibi teknik sorunlarla, hem de içeri i diri tutmakla mĂźcadele etti ini belirtti. “Edebiyat dergicili i, kendini yalnÄąz hisseden birilerine ula Äąp, aya ÄąnÄąn altÄąnda bir zemin olu turmaktÄąr,â€? diyerek, bir zamanlar dergilerin insanlarÄą bir araya getirdi ini, ama gĂźnĂźmĂźzde bamba ka bir dĂźnya dĂźzeni oldu unu anlattÄą. Karaka lÄą, “BĂźtĂźn basÄąn, dijitalin sÄąnavÄąnÄą verecek. Zaman ve dĂźnya oraya gidiyor,â€? sĂśzleriyle tanÄąmladÄą Äą dijital yayÄąncÄąlÄą Äąn Ăśnemli fÄąrsatlar sundu unu ve dijitalde içeri i okutmak için tĂźrlĂź yollar denemek gerekti ini, bu noktada sosyal medyanÄąn Ăśnemini vurguladÄą. :

kÄąĹ&#x; 2014

35

k

ZCEG.4

2014

4

Äą

ĹĹ Ĺ

lĂźyor. YayÄąncÄąlÄąk sektĂśrĂź son 10 yÄąldÄąr hemen hemen her yÄąl yakla Äąk %10 bĂźyĂźme kaydediyor.

YayÄąncÄą - devlet iliĹ&#x;kisinde sĂźreklilik

Metin Celâl Tßrkiye YayĹncĹlar Birli i Ba kanĹ, yayĹncĹ, ele tirmen, air Metin Celâl, yayĹncĹlĹ ĹmĹzĹ etkileyen Ünemli gßncel konularĹ, devletin edebiyatĹ te vik programĹnĹ ve yasal geli meleri de erlendirdi.

UluslararasĹ YayĹncĹlar Birli i’nin (International Publishers Association – IPA) yaptĹ Ĺ ara tĹrmaya gÜre; Tßrkiye 42.337 çe it yeni ba lĹkla, yani yeni yazĹlan kitapla dßnyada kitap ßretiminde 11. sĹrada. lk ßç sĹrada ABD, Çin ve Almanya’nĹn bulundu u bu sĹralamada, pazar bßyßklß ß açĹsĹndan da Tßrkiye 1.682.000 avro ile 12. sĹrada.

Kßltßr endßstrisi olarak ifade edilen bu havuzda, genelde hep olumsuz bir tavrĹmĹz vardĹr. Tßm dßnyada kitap okuma tablosunun giderek kÜtßle ti i dß ßnßlßrken, IPA’nĹn bu sĹralamasĹnda kitap yayĹncĹlĹ ĹnĹn payĹ %30. Kitap yayĹncĹlĹ Ĺ, sinema ve gÜsteri sanatlarĹ ve dergilerin ilk ßçß olu turdu u bu pastaya baktĹ ĹmĹzda, dßnyanĹn kßltßr endßstrisinin yarĹsĹnĹ bizim ahlanĹp vahlandĹ ĹmĹz kitap ve dergi yayĹncĹlĹ Ĺ olu turuyor.

Amerika, Almanya, Çin, Fransa, ngiltere, talya, spanya, Brezilya, Gßney Kore, Hindistan, Tßrkiye ve Kanada, dßnyada-

36

ki yayĹncĹlĹk ßretiminin %84’ßnß kar Ĺlayan ßlkeler. Bu da çok ilginç ve dßnyanĹn geneli açĹsĹndan ßzßcß bir durum elbette.

Tßrkiye’ye dÜnßp, YayĹncĹlĹk Federasyonu’nun verilerine bakĹldĹ Ĺnda, 2014’ßn ilk dokuz ayĹnda yayĹncĹlĹk sektÜrßnßn %9.6 daha fazla ßretim yaptĹ Ĺ gÜrßlßyor. Geçti imiz yĹl yayĹncĹlĹk sektÜrßndeki ßretimin bßyßmesi %12’ydi. Ekim-KasĹm aylarĹnda yĹlĹn en bßyßk ßretimi yapĹlĹyor; hem e itim sezonu açĹlĹyor, hem de stanbul Kitap FuarĹ dßzenleniyor. Umuyoruz ki, bu yĹl da bßyßme kaydedece iz. Öte yandan, yayĹncĹ dostlarĹmĹzĹn da bildi i gibi, kitap satĹ larĹnda sĹkĹntĹlar var.

Kitabevlerinin sayÄąsÄąnda azalmalar gĂśrĂźyoruz, bĂśyle de bir paradoks ya Äąyoruz. Gelen kĂśtĂź haberlerle her yÄąl durumun daha vahim olaca Äąndan endi e ediyoruz, ama gelen rakamlara bakÄąldÄą Äąnda, bĂźyĂźmeye devam etti imiz gĂśrĂź-

YayĹncĹlĹ ĹmĹzĹn sßrekli ili kide oldu u iki bakanlĹk var: Kßltßr ve Turizm BakanlĹ Ĺ ile Milli E itim BakanlĹ Ĺ. YayĹncĹlar Birli i olarak ili kilerimizi Üncelikle bu iki bakanlĹkla sßrdßrmeye çalĹ Ĺyoruz.

Bu noktada temel sorunlarÄąmÄązdan biri, devletin kurumlarÄąnda ve sĂśylemlerinde sÄąk sÄąk dile getirilen “sĂźreklilikâ€? kavramÄą. “Devlette sĂźreklilik vardÄąr,â€? cĂźmlesini çok sÄąk duyarÄąz. Ama bugĂźne kadarki deneyimlerim gĂśsteriyor ki, bizim i lerimizde devletle sĂźreklilik yok. Ă–rne in, geçti imiz yÄąl KĂźltĂźr BakanĹ’nÄąn de i mesiyle Ăśnemli bĂźrokratik kadrolar, daire ba kanlarÄą, Ăśzellikle de bizi ilgilendirenler de i ti.

Bu de i im sonunda tßm ili kiler ve çalĹ malar sĹfĹrlanĹyor; Ünceki memur giderken elindeki dosyalarĹ aktararak gitmiyor ve yeni gelen tekrar Ü renmeye ba lĹyor.

Sßreklilik ve buna benzer sĹkĹntĹlar nedeniyle, her yĹl rutin olarak devam eden i lerimiz sekteye u ruyor. Kitap alĹmlarĹ, uluslararasĹ fuarlara katĹlĹm, TEDA (Tßrk EdebiyatĹnĹn DĹ a AçĹlĹmĹ) deste i gibi konularda kurumlarĹn toplanmasĹnda Ünemli gecikmeler oldu. Bu duruma dĹ arĹdan bakĹldĹ Ĺnda, siyasi otoritenin kßltßr politikalarĹnda nasĹl bir de i iklik dß ßndß ß ve kurumlarĹn neden bir tßrlß toplanamadĹ Ĺna yÜnelik ßpheler, soru i aretleri olu abiliyor.

KĂźltĂźr BakanlÄą Ĺ’yla ili kilerimizde Ăśnemli bir gĂźndem maddesi de TĂœSAK (TĂźrkiye Sanat Kurumu) yasa tasarÄąsÄądÄąr. TĂœSAK Ăźzerine basÄąnda Ăśnemli tartÄą malar, iddialar dĂśnĂźyor. Bu yasa tasarÄąsÄąyla zannediliyor ki, sadece Devlet Tiyatro-

larĹ, Opera ve Bale kapatĹlacak, her ey devlet kontrolßnde olacak, i ten çĹkarmalar olacak... YasanĹn o tarafĹnda bunlar da var. Ama tamamĹnĹ okudu unuzda, edebiyatĹ, yazarlarĹ ve yayĹncĹlarĹ da ilgilendiren Ünemli maddeler oldu u gÜrßlecektir.

Yazar desteÄ&#x;i nereye doÄ&#x;ru ?

Benzer bir tartÄą ma da “yazar deste iâ€? konusunda ortaya çĹktÄą. Bu Ăśncelikle yeni Bakan’Ĺn, KĂźtĂźphaneler ve YayÄąnlar Genel MĂźdĂźrlĂź ß’nĂźn icat etti i bir destek konusu de il; Ertu rul GĂźnay’Ĺn bakanlÄą Äą dĂśneminde yĂśnetmelik hazÄąrlanmÄą ve yayÄąmlanmÄą tÄą. BasÄąnda o zamanlar Radikal ve Cumhuriyet dÄą Äąnda hiçbir gazete bunu haber yapmamÄą tÄą, daha sonra da unutuldu zaten. UnutulmasÄąndaki en Ăśnemli neden de, devletteki sĂźreklilik sorunudur.

YakĹn zamanda devlet, edebiyat te viklerini açĹkladĹ Ĺnda, basĹnda mßthi bir tartĹ ma çĹktĹ. Ama bu geç kalĹnmĹ bir tartĹ ma oldu, zamanĹnda daha sĹkĹ bir haber takibi ve gßndeme getirilmesi gerekiyordu.

Devletin edebiyatĹ desteklemesi, te vik etmesi, YayĹncĹlar Birli i’nin her zaman gßndeminde olan bir eydir. Devletin kßtßphanelere iyi bir bßtçeyle kitap almasĹ, Tßrkiye edebiyatĹnĹn de erli yazarlarĹnĹn birçok dile çevrilmesi için çeviri deste i vermesi ve çok tartĹ Ĺlan yazar te vik programĹ da bizim Ünerilerimizdi. Özetle devletin, biz sinemaya, tiyatroya yardĹm ediyoruz; biraz da edebiyata destekte bulunalĹm, gibi bir dß ßncesi yoktu.

YayĹncĹlar Birli i olarak, TEDA deste ini Erkan Mumcu’nun bakanlĹ Ĺ sĹrasĹnda, 2005’te Ünermi tik. YayĹncĹ kÜkenli biri oldu undan heyecanla kar ĹlamĹ tĹ. Son-

kÄąĹ&#x; 2014

37

DĂźnya

verilmesi gerekir, ele tirilerimizi bu yÜnde geli tirmeliyiz. SÜz konusu yÜnetmeli in de i tirilmesi için gereken mßcadeleyi de verelim.

MEB yayĹncĹlĹk yapabilir mi ? raki bakanlarla da devam eden sßreçte oldukça yol katettik. 2014 yĹlĹnda geldi imiz noktada, destek için 2.250.000 TL tutarĹnda bir Üdenek harcandĹ. Buna paralel olarak, 10 yĹl Ünce 470.000 civarĹnda olan kitap ve dergi alĹmlarĹ bßtçesi, bugßn 10.550.000 TL tutarĹnda.

Geçti imiz yĹl devlet kßtßphanelerine 1.202.000 adet kitap ve 263 dergi satĹn alĹndĹ; bunlarĹn bßyßk bir ço unlu u da edebiyat dergisidir.

Vazgeçmek mi, iyileĹ&#x;tirmek mi ? Çok tartÄą Äąlan yazar destek programÄąna bakÄąldÄą Äąnda, yĂśnetmelik ilk yapÄąlÄąrken, karar verecek kurulun yazar ĂśrgĂźtlerinden olu masÄą gerekti ini belirtmi tik ve kabul edilmi ti. Ancak, daha sonra yapÄąlan yĂśnetmelik de i ikli inde bu madde, “edebiyat alanÄąnda adÄąmlar atmÄą veya tanÄąnmÄą , bilinen ki ilerâ€? gibi yoruma çok açĹk bir hale getirildi. Bununla birlikte, destek programÄąndaki effaflÄąk meselesi de ele tirdi imiz bir ba ka noktadÄąr.

TĂźm bunlara kar Äąn, ben ahsen, bu desteklerin kaldÄąrÄąlmasÄą taraftarÄą de ilim.

Bu destek programĹna ayrĹlan 450.000 TL’nin kaldĹrĹlmasĹndan ziyade, bunu dßzeltmek ve edebiyata, yayĹncĹlĹ ĹmĹza uygun hale getirmek taraftarĹyĹm. Ele tirilerimizi bu yÜnde geli tirmeliyiz. 2014’te devlet sinemaya 26.979.000 TL, tiyatroya 4.312.000 TL ayĹrĹrken; edebiyat eserlerine de 463.000 TL Üdenek ayĹrmĹ . Bu ba lamda, edebiyata daha fazla destek

38

YayÄąncÄąlar olarak devletle ili kimizin di er kanadÄąnÄą da Milli E itim BakanlÄą Ĺ’yla olan diyalo umuz olu turuyor. MEB’de KĂźltĂźr BakanlÄą Ĺ’ndan çok daha hÄązlÄą ve fazla gĂśrev de i iklikleri oldu. Siyasi geli melere ba lÄą olarak sĂźrekli de i ti. Ăœstelik MEB, KĂźltĂźr BakanlÄą Äą gibi sektĂśrle, sektĂśrĂź temsil eden kurumlarla çalÄą maya alÄą kÄąn bir yapÄą de il. MEB, bir yĂśnetmelik hazÄąrlar, ilan eder, uygular; kimse duymaz, farkÄąna bile varmaz; insanlar yĂśnetmeli i uygulandÄą Äąnda gĂśrĂźr ve ele tirmeye ba lar.

Nitekim MEB, Ekim ayÄą ba Äąnda yeni bir “yayÄąn yĂśnetmeli iâ€? yayÄąmladÄą. Bu, sÄąrf yayÄąncÄąlarÄą de il, yazarlarÄą da ilgilendiren bir yĂśnetmeliktir. Okudu umuzda, MEB tekrar kĂźltĂźr yayÄąncÄąlÄą Äąna giriyor, diye yorumladÄąk ki, bu yayÄąncÄąlÄąk sektĂśrĂź için endi e vericidir. Talebimiz devletin yayÄąn yapmamasÄądÄąr, yayÄąncÄąlÄąk sektĂśrĂźnĂźn ĂśnĂźnĂź açmasÄądÄąr.

YayÄąncÄąlar olarak en bĂźyĂźk endi emiz, çocuklarÄąn ders kitabÄą dÄą Äąndaki kitaplarla, edebiyatla bulu masÄąnÄą engelleyici uygulamalardÄąr. BakanlÄą Äąn yardÄąmcÄą e itim araçlarÄąnÄą destekledi i açĹk açĹk dile getirilir, ama sonra gizli genelgelerle, “Ders kitaplarÄą dÄą Äąnda bir yayÄąna ihtiyaç yoktur,â€? duyurusu yapÄąlÄąr. Ă– retmenler de kitap listelerini, e itim sezonu ba Äąnda yayÄąmlanan bu genelgeye gĂśre dĂźzenler. Bunun yanÄą sÄąra, okullara hangi yayÄąnevlerinin kitaplarÄąnÄąn sokulup sokulmayaca Äąna yĂśnelik direktifler de bulunuyor. Durum gittikçe daha vahim bir hale geliyor. :

fuarla

rÄąnda

Frankfurt’tan Bolonya’ya fuar mevsimi !

Frankfurt, dßnyanĹn en bßyßk kitap fuarĹna; Bolonya ise dßnyanĹn en kapsamlĹ çocuk ve gençlik kitaplarĹ fuarĹna her yĹl ev sahipli i yapĹyor. Dßnyada yayĹncĹlĹk sektÜrßnßn dikkatle takip etti i bu iki fuardan biri olan 66. Frankfurt Kitap FuarĹ’nĹ geride bĹraktĹk. Keçi, Frankfurt’tan kalan ve Bolonya 2015’e do ru esen kitap rßzgârĹna hĹzlĹ bir bakĹ sunuyor.

Almanya’da her yĹl binlerce yayĹnevini bir araya getiren Frankfurt Kitap FuarĹ, 8 -12 Ekim 2014 tarihlerinde dßzenlendi. KapĹlarĹnĹ 66. defa açan dßnyanĹn en bßyßk kitap fuarĹnda bu yĹl onur konu u Finlandiya oldu. Fuarda 105 ßlkeden 7000 sektÜr temsilcisi, kitap, e-kitap ve dijital ßrßnlerini sergiledi. Binlerce gazetecinin takip etti i fuar, 270 bin ziyaretçiyi a ĹrladĹ.

leri kendilerine ayrĹlan sergi ve gÜrß me bÜlßmlerinde eserlerini tanĹttĹ ve telif gÜrß melerini sßrdßrdß. AyrĹca, Tßrk EdebiyatĹnĹn DĹ a AçĹlĹmĹ (TEDA) kapsamĹnda farklĹ dillerde basĹlmĹ birçok kitap sergilendi ve Tßrkiye’den eserleri kendi dillerinde yayĹmlamak isteyen farklĹ ßlkelerden birçok yayĹneviyle gÜrß meler yapĹldĹ.

Bolonya 2015’e doÄ&#x;ru...

52. Bolonya Çocuk KitaplarĹ FuarĹ, 30 Mart-2 Nisan 2015 tarihleri arasĹnda dßzenlenecek. 1963 yĹlĹndan bu yana çocuk ve gençlik edebiyatĹnĹn en Ünemli fuarĹ olarak gÜrßlen ve dßnyanĹn dÜrt bir yanĹndan bu alanĹn Ünemli temsilcilerini bir araya getiren Bolonya Çocuk KitaplarĹ FuarĹ’na 2014’te 74 ßlkeden 1200 stand ve 30 bini a kĹn ziyaretçi katĹlmĹ tĹ.

Tßrkiye’den 200 yayĹnevi katĹldĹ 65 yĹldĹr aralĹksĹz devam eden Frankfurt Kitap FuarĹ’na 1985’ten bu yana katĹlan Tßrkiye’nin 348 metrekarelik ulusal standĹyla yer aldĹ Ĺ fuarda, 200 yayĹnevinin 3000’e yakĹn kitabĹ tanĹtĹldĹ. Salon 3’teki 48 metrekarelik ulusal standĹmĹz çocuk kitaplarĹna ayrĹldĹ ve 12 yayĹnevi kurumsal olarak temsil edildi. YayĹnev-

DßnyanĹn çocuk ve gençlik edebiyatĹna emek veren yayĹncĹlarĹna, The rights place for children's content sloganĹyla ça rĹda bulunan fuar, çocuk kitaplarĹ ve illßstrasyon sanatĹ için bßyßk Ünem ta Ĺyor. Bolonya 2015, her yĹl oldu u gibi Hans Christian Andersen Ödßlß, Astrid Lindgren Anma Ödßlß (ALMA), Bolonya Ragazzi Ödßlß ve Bolonya En yi Çocuk YayĹncĹsĹ Ödßlß gibi prestijli Üdßllere de ev sahipli i yapacak. :

kÄąĹ&#x; 2014

39

ZCEG.4

2014

k 4

Äą

Äą

Äą

Äą Äą

Feridun Oral

MĂźren Beykan

Ăœlkemizin ĂśzgĂźn desen dilleriyle Ăśne çĹkan ve sevilen ßç sanatçĹsÄą Feridun Oral, Huban Korman ve Sadi GĂźran, GĂźnÄą Äą Äą KitaplÄą Äą YayÄąn YĂśnetmeni MĂźren Beykan’Ĺn kitap tasarÄąmÄąna ve illĂźstrasyonuna ili kin sorularÄąnÄą yanÄątladÄąlar. ĂœĂ§ sanatçĹ, kitap resimleme ve tasarÄąmÄąnda, yazar, editĂśr, tasarÄąmcÄą ve illĂźstratĂśr ileti iminin pĂźf noktalarÄąnÄą irdelerken metin-desen uyumu, tektiple me tehlikesi gibi Ăśnemli konulara de indiler.

Mßren Beykan: Az kitap okunuyor; kitap çok yapĹlĹyor, ama az okunuyor. OkumayĹ sevmiyoruz; kĹsa olsun istiyoruz, hatta çocuklar için inceleri daha çok seviyoruz... Bu sesler çe itli alanlardan yßksek sesle çĹkmaya devam ediyor. Ama de i meyen tek ey gÜrsellik; de i medi, hatta çok arttĹ. GÜrsel olana bakmak, incelemek istiyoruz. Ö retmenler ne derse desin, çocuklar ya larĹ ilerlese de desenli kitaplara Üzel ilgi gÜsteriyorlar.

TasarĹm, ya amlarĹmĹzĹn her alanĹnda farklĹ oranlarda bulunuyor. Ama asĹl basĹlĹ kitap ve yayĹnlarda çok Ünemli bir yere sahip. Kitap tasarĹmĹ, sanatla i lenen, ancak kullanĹcĹyĹ gÜz Ünßne aldĹ ĹmĹzda i levsel bir i . Hele çocuk kitaplarĹ dß ßnßldß ßnde, sipari le çizilen ve yazĹlanlar var. Kitap tasarĹmĹnĹ iki cßmleyle nasĹl ifade edebiliriz ?

40

Huban Korman

Sadi GĂźran

DĂźnyanÄąn en zor iĹ&#x;lerinden biri !

Sadi Gßran: Ço u zaman sipari oluyor.

YayĹnevinden gelen kitaplarda genelde ortak bir çalĹ ma olmuyor. Yazarla tanĹ madĹ ĹmĹz durumlar da oluyor. Oysa çalĹ Ĺrken, sanki beraber ßretmi iz gibi yakla malĹ. Öte yandan, yazarla çizerin ortak çalĹ tĹ Ĺ, tanĹ Ĺp birlikte bir Üykß yazdĹklarĹ ve kitabĹn yava yava olu tu u durumlar da var, ama çok az.

Feridun Oral: TasarĹmĹn çocu un dĹ dßnyayla ileti iminde, estetik duygularĹnĹn ve yaratĹcĹlĹ ĹnĹn geli mesinde çok bßyßk katkĹsĹ var. KitaplarĹmda da buna Üzen gÜstermeye çalĹ Ĺyorum; çßnkß okulÜncesi kitaplar, çocu un hayatĹ tanĹma kĹlavuzu gibi. lham kayna Ĺm do a oldu u için, hayatĹ ve do ayĹ ço-

cuklara do ru yansĹtabilmek amacĹyla ara tĹrmalar yapĹyorum. Bir çocuk gibi gÜzlemci olmaya çalĹ Ĺyorum. Örne in, bir Ürßmce in a yaparkenki halini hiçbir zaman gÜrme ansĹmĹz olmayabilir.

Ama ßç dÜrt ay Üncesinde bir Ürßmce in nasĹl a yaptĹ ĹnĹ tesadßfen gÜrdßm.

Hatta deneysel muzĹrlĹklar bile yaptĹm. Örßmcek, a ĹnĹ Ürerken yaprak attĹm; o yapra Ĺ ba lantĹ yerlerinden koparĹp attĹ. SonrasĹnda, avucumdaki unu a a ßfledim ve Ürßmcek haklĹ olarak kĹzdĹ, a Ĺ bĹraktĹ. Bu bilgi kitaplarda çocuklar için gerekli ya da gereksiz mi, bilemiyorum, ama benim için bir kaynak olu turdu.

Do ada ya da ehirde, hayvanlarĹ gÜzlemlemeye çalĹ Ĺyorum. Örne in, biz uyandĹ ĹmĹz zaman hayvanlar çoktan beslenmelerini tamamlamĹ oluyorlar.

Erken kalktĹ ĹmĹz bir sabah, bir karganĹn bir cevizi kĹrmak için neler yaptĹ ĹnĹ gÜrebiliriz. Bunlar daha sonra kitaplarĹmda hikâyele ebiliyor ya da kitaba kßçßk anekdotlar, gÜrseller olarak girebiliyorlar. BÜylelikle, gÜrsellikle bilgi vermeye çalĹ Ĺyorum, ders vermeyi sevmiyorum. Çßnkß bunlarĹ çocu un kendisinin yakalamasĹ lazĹm.

Huban Korman: 30 yĹldĹr reklam ajanslarĹnda çalĹ tĹ Ĺm için ba ka bir gÜzle bakĹyorum. O kitaplar benim için artĹk do ru konumlanmasĹ ve do ru ki iye ula masĹ gereken bir ßrßn. Bu nedenle kitabĹn kapa Ĺ çok Ünemli, çßnkß tßketiciyle bulu tu u ilk yer. KitabĹ eline alanĹn beni gÜrmesini ve meraklanĹp arkasĹnĹ okumasĹnĹ istiyorum.

Çocuk kitabĹ resimlemek dßnyanĹn en zor i lerinden biri. Gerçekten çok emek harcĹyorsunuz; çßnkß Ünce kendinize be endirmeniz gerekiyor ve ben kendime kar Ĺ çok acĹmasĹz olabiliyorum. BazĹ kitaplarĹ iki kere resimledi im oluyor, o zorlu un içinden çĹkĹp çocuklara ula mak istiyorsunuz. Hedef kitleniz bazen çok farklĹ ya gruplarĹndan ve kßltßrlerden olu abiliyor, çetin bir sava vermek zorundasĹnĹz.

Yazarla çizerin ekip çalĹ masĹna çok inanĹyorum, yĹllarca Üyle çalĹ tĹm. YazarĹn duygusunu almak ya da onu tanĹyor olmak bile Ünemli. SaçĹnĹ nasĹl taradĹ Ĺ bile bazen bir fikir verebiliyor.

ÇocuklarÄąn inanÄąlmaz iletiĹ&#x;im dilleri MB: Resimli çocuk kitabÄąnda desenin de yazÄą gibi algÄąlanmasÄą sĂśz konusu de il mi ? KarikatĂźrcĂź yazar Behiç Ak, desenler yoluyla çocu u dĂź ĂźndĂźrmeyi, soru sordurmayÄą tercih etti ini vurguluyor. Huban Korman da ça rÄą tÄąran eyleri çizmeyi seviyor. OkulĂśncesindeki çocuklarÄąn resmi, yazÄą gibi algÄąlamasÄąnÄą

ve desenli metin olu turmayÄą nasÄąl de erlendiriyorsunuz ?

SG: Bant, yeni adĹyla Bantmag 10. yĹlĹnĹ kutlayan ba ĹmsĹz bir dergi. Dergide reklamdan tasarĹma pek çok i yapĹyoruz.

BunlarĹn yanĹnda, sevdi im için çocuk kitabĹ da yapĹyorum. Kimi zaman, aynĹ gßn içinde çocuk kitabĹ için çok mutlu bir

kÄąĹ&#x; 2014

41

Yurtdı ında bir yayıncı, “Senin çalı malarında tav anın gözüne baktı ım zaman insan gözü görüyorum,” demi ti. Bir gün bir ey çizerken a zım kulaklarımda sırıtıyordum, i yapıyordum ve sırıtacak bir ey yoktu ortada. Ama çizdi im karakter öyle bir karakterdi i te. Duygu böyle geçiyor herhalde.

Yazı ve çizim arasındaki ili kide, yazarların güzel duygular yakaladı ını dü ü-

SG: Kitap kapa ı sınıfta el kaldıran çocu un eli gibi. Ne kadar hevesliyse o kadar el sallıyor. Kapak tasarımına böyle yakla mak gerekiyor. Kitabı çok iyi anlamak, editörle çok iyi ileti imde olmak gerekiyor. Gerisi biraz da içgüdüsel çıkıyor.

HK: Kitap kapa ı yapmayı çok seviyorum, çok heyecan verici. Binlerce kural var, ama aslında hiçbir kural yok. Kitabı yansıtacak eyi bulmak, sanki binlerce eyin arasından küçük bir kitap parçası bulmak gibi. Bir moda dergisi karı tırırken bile bir ey yakalayabiliyorsunuz.

Kitap kapa ı yapmak, tipografi sevdi im için de beni çok etkiliyor.

Sadi Güran

MB: Kitabın en çok görünen yeri de kapa ı... Estetik, ya grubu, i levsellik, albeni ve daha dü ünülmesi gereken pek çok ayrıntı var. En zor i kapak yapmak de il mi ?

Okura ula mak çok kıymetli bir duygu oldu u için onu elletmek, baktırmak, arka kapa ı çevirmesini sa lamak heyecan verici.

FO: Kapak benim için kitabın vitrini gibi. Okulöncesi kitaplar için konu ursam; Feridun Oral

sun, hangi dili konu ursa konu sun, çocuk benim için çocuktur ve onların kendilerine ait inanılmaz ileti im dilleri var.

Dünyaya gelen her çocu un a lama sesi aynı. Kültürü ve ya am biçimi ne kadar farklı olursa olsun, bir tilki her yerde tilkidir. Kitaplarımda bir bayku bir fareyle dost olabiliyor. Bunları okuyan, kitaplarıma bakan çocukların bu evrensel dili görmesini diliyorum.

HK: Benimki mesleki bir deformasyon belki de, ama aslan resmi koyup altına, “Bu bir aslandır,” yazamazsınız. Farklı bir ey yapmak gerekir. Örne in, “bel” denildi inde benim aklıma sadece kadın beli gelmiyor; ince belli bardak geliyor, ba ka eyler de geliyor. Böylelikle daha güzel yakalıyorum, bu da insanların çok ho una gidiyor. Çocukların soyut eyleri görünce a ırmaları da iyi bir ey, onlara tek bir dünya gösteremeyiz.

Duyarlı ve payla ımcı olabilme ihtiyaçlarıyla birlikte ba ka bilgileri de vermeye çalı ıyorum. Hangi kültürden olursa ol-

42

En zor iş kapak yapmak mı ?

kitap içinde birçok eyi a ırı görsellikle anlattı ınız için bunlardan yalnızca birini kapa a ta ımak zor oluyor. Bu biraz, semt pazarlarında albenisi olan meyvelerin en öne konmasına benziyor. Bu konuda da yine do aya, arılara bakıyorum. Arılar hangi meyvelerin üzerinde dola ıyorsa, en ilaçsız, organik dedi imiz meyvenin o oldu unu anlıyorum. Yamuk yumuk da olsa onu tercih ediyorum. :

Sadi Güran

Feridun Oral

FO: Do a, dostluk gibi temaları çok belli hikâyeleri evrensel bir dille anlatmaya, bunu da hayvan karakterler üzerinden yapmaya çalı ıyorum. Do anın bir parçası oldu umuzu hiçbir zaman unutmamamız gerekiyor. Günlük ya am içinde koptu umuz zamanlar oluyor; deprem ve sel gibi afetlerle do a bize kendini sürekli hatırlatıyor. Dolayısıyla, kitaplarım hayvan temalı olsa da, aslında hep insanı i aret ediyor.

nüyorum. Ben de okuyorum ve bu sayede yazarın dünyasına geçiyorum. Sıra onun anlattı ı dünyayı desenle yaratmama geliyor, onun duygularını biliyor olmak çok i ime yarıyor. Çocuklara bunun sayesinde daha kolay ula ıyoruz.

Huban Korman

Kalem kâ ıtla i e giri me ânını çok sevdi im için illüstrasyonlarım genelde hem zevk almaya, hem de sorunu çözmeye yönelik oluyor. Bir süre sonra tasarım i in içine giriyor ve iki alan arasında gidip gelirken, fazla teknik de i tirmiyorum. Örne in, dergide madenciler dosyası yapmı tık. Orada biraz La Fontaine gibi anlatmı tım, ama i lenen konular çok sertti. Bu gibi durumlarda hayvanları kullanmayı seviyorum, özellikle gençler konuyla ilgisi olmayan ilginç bir çizim görünce, do rudan konunun içine giriyor ve bamba ka eyler ö renebiliyorlar.

Huban Korman

an resimlerken, bir saat sonra, ba ka bir makale için trans cinayetleri gibi korkunç bir konuda i yeti tirmem gerekebiliyor.

kış 2014

43

k

ZCEG.4

2014

4

k

k Äą Äą Ayfer GĂźrdal Ăœnal

Ara tÄąrmacÄą, yazar Ayfer GĂźrdal Ăœnal, çocuk ve gençlik edebiyatÄąnÄąn Nobel’i sayÄąlan Hans Christian Andersen Ă–dĂźlß’nĂźn jĂźrisinde yer alma deneyimini, çocu a birey olarak saygÄąnÄąn nasÄąl bir devlet politikasÄą olabilece ini tartÄą Äąyor. Edebiyat ve e itim dĂźnyasÄąnÄą stanbul 2018’e davet ediyor.

Çocuk ve gençlik edebiyatĹnda uluslararasĹ alanda iki temel Üdßl bulunuyor.

Biri; dßnyaca ßnlß çocuk kitaplarĹ yazarĹ Astrid Lindgren’in anĹsĹna sveç Kraliyet Ailesi’nce dßzenlenen ve 700 bin dolar maddi Üdßlß bulunan ALMA (The Astrid Lindgren Memorial Award). Di eriyse, Danimarka Kraliyet Ailesi tarafĹndan himaye edilen ve Hans Christian Andersen anĹsĹna verilen Hans Christian Andersen Edebiyat Ödßlß; maddi bir kar ĹlĹ Ĺ olmayan, ancak bu alanĹn Nobel’i olarak bilinen, madalya ve beratla taçlandĹrĹlan bir Üdßl. UluslararasĹ Çocuk KitaplarĹ Kurulu’nun IBBY (International Board for Books for Young People) bir araya getirdi i jßride 10 ßye bulunuyor. Bu ßyelerin seçimi için 75 ßye ßlkeye adaylarĹnĹ gÜndermeleri için ça rĹda bulunuluyor.

AdaylarĹn çocuk ve gençlik edebiyatĹnda uzmanlĹ ĹnĹ kanĹtlamĹ , iki yabancĹ dilde okuma yapabilmesi gerekiyor. ngilizce ve spanyolca okuma yapabildi im

44

için Çocuk ve Gençlik YayĹnlarĹ Derne i (ÇGYD) 2012 yĹlĹnda beni aday gÜstermi ti. 1936’dan bu yana tßm dßnyadan ßyelerin yer aldĹ Ĺ jßriye seçilen ilk Tßrk oldum. Bu katĹlĹmĹn inanĹlmaz bir heyecanĹ ve çalĹ ma temposu var. Dokuz ay içinde, yakla Ĺk 31 yazarĹn be er kitabĹnĹ, yani 155 kitabĹ incelemek, notlar almak zorundasĹnĹz. Bu tempoya ayak uydurmak ve Üzen gÜstermek, 2012’den sonra 2014 jßri ßyeli ini de getirdi.

Ulusal çocuk enstitßleri Jßri ßyeli i sßrecinde tßm dßnyadan yßzlerce kitap incelemi oldum. Geriye dÜnßp baktĹ Ĺmda, dil olarak dezavantajlĹ durumda oldu umuzu ve bu durumun ßstesinden gelecek altyapĹ hazĹrlĹ ĹmĹzĹn olmadĹ ĹnĹ dß ßnßyorum.

Andersen Ödßlß için bir dosya hazĹrladĹ ĹnĹzda, bir yazar kendisini en iyi temsil etti ine inandĹ Ĺ be eserini sunuyor;

her eserin bir ya da iki bÜlßmßnßn tam çevirisi gerekiyor. Brezilya ve sveç gibi ßlkelerin ulusal çocuk enstitßleri bulunuyor. Bu enstitßler bir devlet politikasĹ olarak kurulmu , desteklenmi . Bir yazar bÜyle bir yarĹ maya katĹldĹ Ĺnda, ona çeviri deste inde bulunmak için bu enstitßler harekete geçiyor.

yĹz gibi yakla Ĺmlarla, daha editÜr masasĹnda bo ulmu olan fikirler Ünßmßze gelen Ürneklerde hayat bulmu , nefes alan eserler olarak duruyorlardĹ. Çizerlerimizin, yazarlarĹmĹzĹn kar ĹsĹna çĹkan bu yßzeysel yakla Ĺm, onlarĹn daha tutuk ve hissiz i lere yÜnelmelerine neden oluyor.

Örne in sveç bÜyle bir fĹrsata sahip oldu u için, yarĹ maya be kitap sundu unda, be kitabĹn da ba tan sona ngilizce çevirisini sunabiliyor. Bu jßri için çok Ünemli, ayĹrĹcĹ bir nokta. Çßnkß, tamamĹ çevrilmi bir kitap, bir bÜlßmßnß okudu unuz kitaba gÜre daha yakĹn hissettiriyor jßriye. Kitap çeviri oldu u için, dil meselesi bir anda Üykßnßn Ünßne geçiyor.

Ă–zgĂźrlĂźk sorununun izdĂź ĂźmĂź, hayatÄąn pek çok alanÄąnda oldu u gibi, sanatsal Ăźretimimizde de gĂśrĂźlĂźyor. Yazar ne kadar cesur olursa olsun, bu tarz Ăśrnekler sorunu somutla tÄąrÄąyor. Ă–rne in, BelçikalÄą yazar Bart Moeyaert’in ÇĹplak Eller (Bare Hands) adlÄą kitabÄą jĂźriyi karpuz gibi ikiye bĂślmĂź tĂź. Ăœlkesinde ßç ĂśdĂźl almÄą , ayrÄąca 1998 Alman Gençlik EdebiyatÄą Ă–dĂźlß’nĂźn de sahibi bir kitaptÄą. Kitapta, iki yakÄąn arkada , Ward ve Bernie var, bir de Ward’un kĂśpe i Elmer...

Bu enstitßler, bu yÜndeki çalĹ malar, salt çocuk edebiyatĹna de il, çocu a ve bireye saygĹnĹn, bu bakĹ Ĺn bir devlet politikasĹ olarak ya ama geçirilmesi anlamĹna geliyor. Öyle ki biz, çocuk Ülßmleri, çocuk gelinler, mevsimsel çocuk i çiler, çocu a taciz gibi konularĹ a amadĹ ĹmĹz, çÜzemedi imiz için, daha bu konularĹ konu amĹyoruz bile.

Edebiyatta cesur bir yaklaĹ&#x;Äąm ! Ă–te yandan, Ăźlke olarak cesur bir yakla ÄąmÄąmÄąz olmadÄą ÄąnÄą dĂź ĂźnĂźyorum.

Konuya ve içeri e yĂśnelik bir cesaretten sĂśz ediyorum. Ă–rne in, yarÄą mada son be e kalan yazarlar mĂźltecilik, e cinsellik, engellilik, iddet, ilaç ba ÄąmlÄąlÄą Äą, yoksulluk ve ÄąrkçĹlÄąk gibi temalarda eserler ĂźretiyorlardÄą. Resimli kitaplarda bu fark daha çok ortaya çĹkÄąyordu. ÇßnkĂź, hem renk hem çizim tarzlarÄą alÄą Äąlageleni zorluyordu. Ăœlkemizde bunu kimse okumaz, analar babalar sevmez, okullara sokama-

ki arkada ve Elmer, yeni yĹl arifesinde çiftçi Betjeman’Ĺn çiftli ine giriyorlar. Çiftçi onlarĹ fark ediyor ve kÜpe i elleriyle Üldßrßyor. KitabĹn adĹ da buradan geliyor zaten. Kitap ilerledikçe, geçmi teki bir ba ka yeni yĹl arifesinde Ward’un, çiftçinin kazĹnĹ oyun sĹrasĹnda Üldßrdß ßnß Ü reniyoruz. Di er bir ayrĹntĹ da, Ward’un annesinin çiftçi Betjeman’la bir ili ki ya amasĹ... Tßm bunlardan yola çĹkarak masum bir kazanĹn, bastĹrĹlmĹ ve farklĹ bir hedefe yÜneltilmi bir Üfkeye yol açtĹ ĹnĹ gÜrßyoruz. KitabĹn sonunda, Ward’un mu, yoksa Betjeman’Ĺn mĹ haklĹ oldu u, birbirlerini ba Ĺ layĹp ba Ĺ lamayacaklarĹnĹn yorumu, okura ve okurun tasavvuruna bĹrakĹlmĹ .

Gerçeklik mi, korumak mĹ ? ÇĹplak Eller iyi yazĹlmĹ bir eserdi ve karakterlerin ya Ĺ olan 11’in ßstßndeki okurlar için uygundu. Jßriyi ikiye ayĹran tartĹ ma tam da burada ba lamĹ tĹ. Bir

kÄąĹ&#x; 2014

45

taraf, dßnyada bu kadar felaket varken, çocuklara uygulanan zulßm bu kadar gerçekken ve tßm bunlara kar Ĺ bir kalkan olu turulamazken; çocuk edebiyatĹndaki sertlik dozunun ele tirilmesinin yanlĹ oldu unu dß ßnßyordu. Bu ele tirinin çocu a bir iyili inin dokunmadĹ ĹnĹ dß ßnßyorlardĹ. Jßrinin geri kalanĹysa, dßnyada kÜtßlßk var diye, bunu illa çocuk eserlerine yansĹtmaya gerek olmadĹ ĹnĹ dß ßnßyordu. Dostluk, sevgi ve dayanĹ ma gibi temalarĹn i lenmesini destekliyorlardĹ.

Jßride gerçekli i savunan grup, çocuklarĹn masum oldu u yanĹlgĹsĹndan uzakla Ĺrsak ve onlarĹ gerçeklerle yßzle tirirsek, asĹl o zaman çocuklarĹ koruyabilece imizi dß ßnßyor. Di er grup, vakitsiz bir yßzle menin gßvensizlik do urabilece inden endi e duyuyordu. TartĹ ma oldukça ate li, gßçlß ve uzun sßrmß , eser tßm boyutlarĹyla sorgulanmĹ tĹ.

46

‚stanbul 2018’e doÄ&#x;ru...

IBBY’nin 2018 yĹlĹnda dßzenleyece i dßnya kongresi, ÇGYD aracĹlĹ Ĺyla stanbul’da gerçekle ecek. 2014’te Mexico City’nin ev sahipli i yaptĹ Ĺ, 2016’da Auckland’de gerçekle ecek bu Ünemli etkinlik, 2018 yĹlĹnda Tßrkiye’de olacak.

Tßrkiye’nin Do u-BatĹ bulu masĹna olanak tanĹyan stratejik konumu da etkinli in içeriksel anlamda Ünemini artĹrĹyor. stanbul 2018, Üzellikle de e itimciler için Ünemli fĹrsatlar sunacak bir kongre niteli inde. Ö retmenler, geli tirdikleri projelerin bildirilerini kurula sunabilir ve kongrede sunum yapma fĹrsatĹ yakalayabilir. Tema ve konu çe itlili i anlamĹnda, çok zengin bir konumdayĹz. Bu nedenle karde okullarla ya da edebiyat birikimimizle yaratabilece imiz projeler olabilir.

Hans Christian Andersen jßrisinin en Ünemli taraflarĹndan biri de, o odadan birinciyi belirlemeden çĹkĹlmayaca Ĺ kuralĹdĹr. Uzun sßren tartĹ malar sonucunda, yazar Bart Moeyaert, Andersen Ödßlß’nß alamadĹ.

AynÄą ekilde, BatĹ’daki e itimcilere bakÄąldÄą Äąnda, fazlasÄąyla on-line Ăśdev verildi ini gĂśrĂźyorum. Kitap okumasÄąnÄą yapan çocuk, Ăśzetini ya da de erlendirmesini on-line olarak yayÄąnlÄąyor, arkada Äą ona bir yorumda bulunuyor, di er Ăś renciler de tartÄą maya dahil oluyor ve notlandÄąrma bunun Ăźzerinden yapÄąlÄąyor. Ne yazÄąk ki, Ăźlkemizde fazla uygulanan bir yĂśntem de il bu. Ă–nceleri “olanak yok, bilgisayar ya da internet yok,â€? deniyordu. Ĺžimdi her evde, her okulda bulunan olanaklar bunlar.

Önemli farklardan biri de, anlatĹm tekniklerinde bulunuyor. 2014 yĹlĹ Andersen madalyasĹ sahibi bir yazar, antropoloji profesÜrß Nahoko Uehashi, çocuk gÜzßnß hiç yitirmeden Japon mitolojisinden yararlanmĹ ve be ayrĹ fantastik dßnya kurmu tu. Çizerler konusunda da durum aynĹ; Üzgßnlßk, biriciklik ve çocuk bakĹ açĹsĹ oldukça Ünemli.

Ă–zetle, hangi alanda çalÄą Äąrsak çalÄą alÄąm, yenilikleri izlemek; uyum sa lamak için geli meye, yeniden Ăś renmeye açĹk olmak hepimizin ortak derdi. Bir çizer arkada ÄąmÄąn hiç unutamadÄą Äąm bir sĂśzĂź vardÄąr. “Ayfer HanÄąm, ben en çok kime ĂźzĂźlĂźrĂźm, biliyor musunuz ? Ă– renmesi durmu insana!â€? Ă– renmemizin hiç durmamasÄąnÄą dilerim. :

k

ZCEG.4

2014

4

Geleneksel medya olarak adlandĹrdĹ ĹmĹz radyo, televizyon, gazete, dergi gibi araçlar kayĹp gidiyor mu, nereye gidiyor?

Bu soru Ăśzellikle ileti im kuramcÄąlarÄą ve kullanÄącÄąlarÄą tarafÄąndan sÄąklÄąkla soruluyor.

Bunun cevabĹ yeni medyanĹn ne kadar yeni oldu unda saklĹdĹr. Yeni medya ne kadar yeni ki ? Teknoloji ba lamĹnda, bir yenisi çĹktĹ Ĺnda di eri eski oluveriyor.

Foto raf çĹktĹ Ĺnda, resim Ülecek mi denildi, ama Ülmedi. Televizyon çĹktĹ Ĺnda, sinema Ülecek mi diye soruldu, ama Ülmedi, çok daha iyi bir yere geldi. Bu nedenle medya gibi karma Ĺk yapĹlarda, tanĹmĹ ve çerçeveyi iyi bilmek gerekiyor.

Gßlenay BÜrekçi Halil Tßrkden Kßltßr sanat gazetecili inin Ünemli isimlerinden Gßlenay BÜrekçi ile edebiyat alanĹndaki yazĹlarĹyla tanĹnan editÜr Halil Tßrkden, yeni medyanĹn sundu u olanaklardan edebiyat ve medya ili kisine kadar pek çok ba lĹ Ĺ tartĹ Ĺyor.

Halil Tßrkden: Yeni medya, edebiyatĹn seyrine nasĹl mßdahale ediyor ya da nasĹl dahil oluyor ? Sen hem geleneksel hem de yeni medya araçlarĹnĹ kullanan biri olarak nerede duruyorsun ?

Gßlenay BÜrekçi: Dr. Jekyll ve M r. Hyde gibiyim. Gßndßzleri ofisteyim, ak amlarĹ da blo u yapĹyorum. Egoist Okur’u olu turmam biraz mecburiyettendi. O dÜnemde, ço u gazetecinin bildi i gibi tensikatlar oluyordu kurumda, bir anda 200 ki i i ten çĹkarĹlabiliyordu. Bu nedenle yapacak ba ka bir i gerekliydi. Egoist Okur bÜyle bir can simidi olarak do du, sonra da ba lĹ ba Ĺna bir dergi haline geldi.

Saf ve Dß ßnceli RomancĹ adlĹ kitabĹnda Orhan Pamuk, harikalar odasĹ diye bir eyden bahseder. RÜnesans Avrupa’sĹnda ya ayan insanlarĹn evlerinde, o gßne kadar ya adĹklarĹnĹn, yaptĹklarĹ her eyin

48

kaydÄąnÄą tuttuklarÄą birer oda varmÄą . Seyahate giden birinin deniz kabuklarÄąnÄą toplayÄąp kavanoza koymasÄą ya da okudu u kitaplarÄąn bir kĂś ede durmasÄą gibi.

Ben de Habertßrk’te gazetecilik yapĹyorum, ofisim var, ama blog benim harikalar odam; iyi kÜtß okuma deneyimlerimi payla tĹ Ĺm bir yer.

Yeni medya yeni kaçĹĹ&#x; noktasÄą mÄą ?

HT: Yeni medya mecralarĹ bir kaçĹ noktasĹ gibi. Yeni medyayĹ tartĹ Ĺrken Üncelikle onu tanĹmlamalĹ, nasĹl ifade edece imizi dß ßnmeliyiz. Yeni medya, sosyal medya, dijital medya, sanal dßnya... Bu de i im ve dÜnß ßm beraberinde dilimize yeni kelimeler, yeni kavramlar getirdi. Bu kavramlarĹ birçok eyin yerine kullanabiliyoruz; aslĹnda açĹk bir tanĹmĹ yok, ama dßnyayĹ ele geçiren kavramlar bunlar.

Sosyal medya platformlarĹ içinde yazĹlĹ içeri in yayĹnlandĹ Ĺ en etkili yerlerden biri bloglar. Senin de uzmanla tĹ Ĺn bir alan blog âlemi. Geleneksel olarak ele alabilece imiz gazete ile blog arasĹnda biçim ve kullanĹ lĹlĹk anlamĹnda ne gibi farklĹlĹklar ortaya çĹktĹ ? Egoist Okur’un sana getirdi i fĹrsatlar ve yeni yÜntemler nelerdi ?

GB: En basit ve en açĹk olandan ba larsam, dijital ortamda multimedyayĹ kullanabiliyorum. YazĹyĹ sadece resim ve foto raflarla de il; videoyla, ses kayĹtlarĹyla, akla gelebilecek bir sßrß Ü eyle destekleyebiliyorum. Gazetede olmayan bir fĹrsat bu... Televizyonda sunulan bir multimedyayĹ, gazetede yayĹmladĹ Ĺm yazĹyĹ blogda aynĹ anda, aynĹ kompozisyon içinde kullanabiliyorum.

olasĹlĹkla okunmazdĹ. DolayĹsĹyla, bu dili ke fetmek gerekiyordu. nternet dilinde, daha bireysel yazĹlar yazmak gerekiyor. Çßnkß do rudan ileti im kurmak istedi in, buna çoktan hazĹr olan bir kitle var.

Ben onlardan hiçbir deneyimimi gizlemiyorum, hatalarĹmĹ da, okudu um bir kitapla ilgili duygularĹmĹ da... Onlar da bana mektup yazĹp, uyarĹlarĹnĹ ve dßzeltilerini payla abiliyorlar.

Yeni okuma biçimleri HT: Yeni medya ve edebiyat ili kisine bakĹldĹ Ĺnda, biraz da okuma kßltßrßnß irdelemeliyiz. Haberlerin spot metinlerinin bile okunmadĹ Ĺ bir zamanda ya Ĺyoruz. Özellikle Twitter kullanĹmĹnda, payla Ĺlan haberin linkine tĹklamadan, haberi okumadan o haberin de erlendirildi i, payla ĹldĹ Ĺ gÜrßlßyor.

EdebiyatĹn medya ßzerindeki etkilerine bakĹldĹ Ĺnda, farklĹ okuma biçimlerini ortaya çĹkardĹ Ĺ gÜrßlebilir. Örne in, son yĹllarda diziye ve filme uyarlanan edebiyat eserleri var. Bu eserleri yeniden gßndeme getiren, okutan ve ßzerine tartĹ tĹran çalĹ malar bunlar. Sonuç aslĹnda yine aynĹ. Araç eski; ama içerik anlamĹnda yeni i ler yapĹlĹrsa, geleneksel medyada da yeni okumalar yapĹlabilir.

kincisi, yeni medyada korkunç bir hĹz kazanĹyorsunuz. Bu gece okudu unuz kitabĹn yazĹsĹnĹ o gece yazĹp siteye koyabilirsiniz. Size gÜnderilen bir yazĹyĹ ânĹnda yayĹmlayabilirsiniz.

GB: Bu derece iyi uyarlamalar, çalĹ malar var elbette, ama yapĹlan i in sßreklili i olmasĹ gerekiyor medyada. Örne in, bloglar ve sosyal medyada bu sßreklili in gereklili i açĹkça gÜrßlebilir. Milyonlarca blog var, ama çok azĹ sßreklili i olan, okunmaya de er i ler. Zamanla elenecekler, zamana dayanamayacaklar olacaktĹr onlarĹn içinde de.

AyrĹca, Egoist Okur’a ba ladĹktan sonra internetin ayrĹ bir dili oldu unu Ü rendim. Gazete ya da dergiye yazdĹ Ĺm gibi yazamazdĹm, yazsaydĹm da bßyßk

Ă–rne in, çok gĂźzel dergiler var. Ancak bunlarÄąn bĂźyĂźk bir kÄąsmÄą Notos’u, Milliyet Sanat’Ĺ taklit eden dergiler. Milliyet Sanat’ta okudu un bir rĂśportajÄą, “yeniâ€?

kÄąĹ&#x; 2014

49

diyerek yayĹmlanan bir dergiyi, fanzini açtĹ Ĺnda, orada da gÜrebiliyorsun.

Daha Üzgßn içerik ve temalara ihtiyacĹmĹz var gibi. Belki sĹrf polisiye roman dergisi ya da sĹrf iir dergileri çĹksa daha verimli olabilir. Fanzinler, dergiler ba ĹmsĹz birer yayĹn organĹysa, içerik olarak da ba ĹmsĹz ve Üzgßn olmalĹ.

Yeni medya, yeni sorunlar HT: Yeni medya ve edebiyatla ili kimiz ba lamÄąnda, getirdi i fÄąrsatlarÄą geride bÄąrakÄąrsak; yeninin ne gibi sorunlarÄą olabiliyor? Bir blog kurucusu ve yĂśneticisi olarak sana ne gibi sÄąkÄąntÄąlar do urdu?

Daniel HĂśra

Ä&#x;lu

Tßrkçesi: Ayça Sabuncuo

imize nĂźfuz Kurallar ve normlar ten ak girmek ederken, mĂźcadeleye çĹpl ak mÄą ? anm kuĹ&#x; Äą zÄąrh , dur zor mi

KATÄ°LÄ°N GĂ–ZYAĹžLARI Anne-Laure Bondoux rt

iĹ&#x;tirmek, Bir katil için hayatÄą deÄ&#x; ulsuzca geçmiĹ&#x;ten kaçmak ve koĹ&#x; sevmek mĂźmkĂźn mĂź ?

DAMDAKI MELEK

anlamsĹz,�

GĂźnĂźn birinde, “Her Ĺ&#x;ey Ä&#x;un diyen biri çĹksa, tutundu verirdin? anlamlar uÄ&#x;runa neyini

t,

Baffert, Payet, Ripper Roumiguière rt

Tßrkçesi: Mehmet Erku

anlÄąk bir DĂśrt genç arkadaĹ&#x;, kar ursuz sÄąrrÄąn gĂślgesinde dĂśrt huz inde ! peĹ&#x; abÄąn cev bir tek , ruh

Äąn ve Bir genç için, ĂśnyargÄąlar let ada rin etle etik sal toplum ir ? terazisindeki aÄ&#x;ÄąrlÄąÄ&#x;Äą ned

ĹžI

SINIF MEYDAN SAVA

ALEVE DOKUNMAK

Luca Bloom

Zoran Drvenkar

Ä&#x;lu

Tßrkçesi: Dilman Murado

Tßrkçesi: Murat Özbank

Tßrkçesi: Mehmet Erku

Ä&#x;lu

Tßrkçesi: Dilman Murado

Äąkkaya

Tßrkçesi: Abdulgani ÇĹtĹr

a ve Birbirine yabancÄą bir bab gĂźne, oÄ&#x;ulun tanÄąĹ&#x;mak için kaç Äą var ? yac ihti e trey me kilo kaç

isi

50

HT: talyan air Marinetti’nin Fßtßrist Manifesto’sunda, Vertov’un kamerayĹ elektronik bir gÜz olarak gÜrß ßnde ya da Brecht’in radyoyu çift yÜnlß dß ßnmesinde oldu u gibi, 1900’lerin ba Ĺndan bu yana, hepsinde yer alan aynĹ umut duygusu, sanatĹn toplumla bulu masĹ, yeni medya ve edebiyat ili kisinde gerçek olacaktĹr. Yeni medyanĹn en Ünemli farklarĹndan biri de bu belki de. SanatĹ, edebiyatĹ e it derecede herkesin kullanĹmĹna açmasĹ... :

Janne Teller

bitti.

SĂśzcĂźkler bilendi, uzlaĹ&#x;ma sÄąndaki ara i enc ĂśÄ&#x;r ve en retm Ă–Ä&#x; mi ? savaĹ&#x;Äąn kazananÄą olabilir

YĂœRĂœYEN KENTLER diz

HT: nternet yayĹncĹlĹ Ĺnda bu tßr saldĹrĹlarĹn dĹ Ĺnda bir de telif ve payla Ĺm sorunlarĹ ortaya çĹkabiliyor.

GB: KullanĹm anlamĹnda olumlu geli meler olaca ĹnĹ dß ßnßyorum, o konuda umutluyum. Ama Ünemli taraflardan biri de, geleneksel olanĹn, gazete ya da dergilerin, bloglarla, dijital ortamlarla i birli i içine girmesidir. Birbirlerini taklit etmekten çok, bilgi ve birikim payla ĹmĹ verimli olacaktĹr. DßnyanĹn en prestijli Üdßllerinden biri olan, Amerika’da gazetecilik, mßzik, edebiyat gibi alanlarda verilen Pulitzer Ödßlß’nß, iki yĹl Ünce bir blog almĹ tĹ. Bu oradaki dayanĹ manĹn sonuçlarĹndan biridir.

ÇIPLAKLAR

Iva ProchĂĄzkovĂĄ

BURAYA KADARMIĹž

AĞAÇ TAKİ

MAVÄ° KIRAZLAR dizisi

GB: Teknik olarak bihaberdim ba larken.

Birçok eyi blo u yaparken Ü rendi im için, Ünemli sorunlar ya adĹm. Bunlardan en korkuncu, bir defasĹnda ya adĹ Ĺm hacklenme giri imi olmu tu. Öte yandan, yardĹmsever okurlarĹn Facebook ve Twitter’dan verdi i destekle bu durumlarĹn içinden çĹkmayĹ ba armĹ tĹm.

Bu tarz saldĹrĹlar, yeni medyanĹn gßvenlik tehditlerinden. Bu yardĹmla ma ve dayanĹ manĹn, iki gazete arasĹnda olmasĹ çok zor; çßnkß maddi bir rekabet var. Ama internette bir anda birlik ve beraberlik olu abiliyor.

Dijitalle mede i ler bu kadar korsanla Ĺrken, içeri in Üzgßnlß ß daha da Ünem kazanĹyor. AslĹnda, hem basĹlĹ mecrada hem dijitalde can alĹcĹ olan, içeriktir.

Bir kitabĹ dijital olarak yayĹmlamak, e-kitap olarak pazarlamak en kolay i lerden biri. Ama basĹlĹ bir kitabĹ PDF formatĹna dÜnß tßrßp, hiçbir de i iklik yapmadan yayĹmlamak, sorunlu bir yayĹncĹlĹ Ĺ beraberinde getiriyor. BasĹlĹ bir kitapta ya da dijital bir dergide, e-kitapta, içeri in, biçimin aurasĹna ve do asĹna uygun hale getirilmesi gerekir.

. .. tĹ a iy b e d e a y n ß d e ’d 8 ON

Ä°HANET ALTINI

KIRMIZI BAĹžLIKLI KIZ AÄžLIYOR

Fulya Yavuz Tßrkçesi: Mßren Beykan,

Tßrkçesi: Ayça Sabuncuo

Philip Reeve

sinin Distopik bilimkurgu dizi yeni bir ikinci kitabÄąnda, gĂśzler erika’ya kente ve â€œĂślĂź kÄątaâ€? Am ! dĂśnĂźyor

Beate Teresa Hanika Ä&#x;lu

ÄązlÄąk Taciz karĹ&#x;ÄąsÄąndaki asÄąl yaln mi, si me me gĂśr in kimsen mÄą ? gĂśzlerini kapalÄą tutmasÄą

www.on8kitap.com

Korsan yayÄąncÄąlÄą Äąn “dijital korsanlÄąkâ€? gibi bir dĂśnĂź Ăźm ya adÄą ÄąnÄą, artÄąk kitaplarÄąn PDF formatÄąnda serbest payla Äąma açĹldÄą ÄąnÄą gĂśrebiliyoruz. Bu, yayÄąncÄądan yazara, matbaadan sanatçĹya i in ucundan tutan herkesi zedeleyen bir kullanÄąm.

www.on8kitap.com

www.facebook.com/on8kitap www.twitter.com/on8kitap www.instagram.com/on8kitap

Fuarlardan

Rďż˝

ÇOCUK SESLE

bu kez ni sayÄąsÄąnda ye ra n so n e d rin sĂśyle ti. kĂźtĂźphanele arlarÄą ve halk evleri Ăźzerine n fu yÄą p ta ya ki a rl i, a ç e kl K Äą gezen çocu erken nelere Kitap FuarĹ’n iz “KitabÄą seç im i ltt e n yĂś 33. stanbul e Äą eline ilerin ÄąlÄąr ? Bir kitab okurlar kend p ç n ya e r g le e ve n r e a d adÄąlar. evin Çocukl tenlikle yanÄątl yapar ? YayÄąn iç e rÄą n r la ru itĂś d so E i ? ib in g dikkat eders r oluyor mu?â€? tedi in yerle is k e ltm ze Ăź aldÄą Äąnda d

“ KitabÄąn bazÄą bĂślĂźmlerinde az resim oluyor, editĂśr olup oralara resim eklemek isterdim.â€?

“KalÄąn kitaplarÄą sevmiyorum, kitap dediÄ&#x;in hÄązlÄąca bitmeli.â€?

Orhun 9

“ YayÄąnevinde iyi kitaplarla kĂśtĂź kitaplar birbirinden ayrÄąlÄąr.â€?

Sevgi 1 4

“ BazÄą kitaplarda çok tekrarlar oluyor, editĂśr olup o tekrarlarÄą çĹkarmak isterdim.

Hem kitabÄą uzatÄąyor hem de sÄąkÄąyor.

YayĹnevinde de bunlar yapĹlĹyordur herhalde.�

10 Berkant 52

Delfin 8 “ KapaÄ&#x;Äą ya da inceliÄ&#x;i beni alakadar etmiyor.

FanatiÄ&#x;i olduÄ&#x;um yazarlar arasÄąndan seçim yaparÄąm.â€?

Ceren Nisanur 1 2

“ Yazarlar kitabÄą yazÄąyor ve yayÄąnevine gĂśnderiyorlar, orada da basÄąyorlar. EditĂśr kitaplarda yapÄąlan yanlÄąĹ&#x;larÄą dĂźzeltir, kitapla baĹ&#x;ka ne iĹ&#x;i olsun ki !â€?

Arda 1 2

“ BazÄą kitaplarda sayfa dĂźzenlemeleri çok kĂśtĂź, okurken yorulduÄ&#x;um yazÄą tipleri var. OnlarÄą deÄ&#x;iĹ&#x;tirmek isterdim.

Konusu ilgimi çeken, ama içi kĂśtĂź dĂźzenlenmiĹ&#x; kitaplarÄą yarÄąda bÄąrakmak zorunda kalÄąyorum.â€?

Kaan 14

“ BazÄą kitaplarÄąn sayfalarÄą yÄąrtÄąk oluyor, onlarÄą tamir etmek isterdim.â€?

Ezgi 1 0

“ Eski zamanlardan, tarihsel konularÄą seviyorum. OnlarÄą gĂśrĂźnce kaçĹrmÄąyorum.â€?

Yunus Emre 11 “ Kitap almadan Ăśnce zaten internetten araĹ&#x;tÄąrÄąyorum. Kitap alÄąrken fazla dĂźĹ&#x;ĂźnmĂźyorum.â€?

SÄąla 1 3

“ Daha kßçßkken ince kitaplarÄą seçerdim , ama geçen yÄąldan beri kalÄąn kitaplar da okuyorum.â€?

“ YayÄąnevinde kitaplardaki fazlalÄąklar atÄąlÄąr, editĂśrler falan dĂźzeltmeler yaparlar, gereksiz yerleri çĹkarÄąrlar.â€?

Kaan 1 4

Ceren 11

“ Ä°lk olarak konusuna bakarÄąm. Konuyu beÄ&#x;enmezsem kapak falan fark etmez.â€?

Jinda 1 2

GÜkçe 9

“ EditĂśr kitabÄąn konusunu belirler, yazara sĂśyler, yazar da o konuya gĂśre yazar. â€?

Seren 1 4 “ EditĂśr olsam az hata yapan bir yazarla çalÄąĹ&#x;mak isterdim.â€?

“ Konulara dikkat ediyorum , ama bazÄą kapaklar dikkatimi çekince konuyu Ăśnemsemiyorum. İçi de Ăśnemli dÄąĹ&#x;Äą da. İçi kĂśtĂźyse kapak gĂźzelse ya da içi gĂźzelse kapaÄ&#x;Äą kĂśtĂźyse olmaz. Ä°kisi de iyi olmalÄą.â€?

Ahmet 9 “ BĂźyĂźk kitaplar yapmak isterdim, çok bĂźyĂźk.â€?

Tutku 7 “ EditĂśr olup kendi sevdiÄ&#x;im tĂźrdeki kitaplarÄą daha çok basmak isterdim. Macera ve korku kitaplarÄąndan daha çok çĹkarÄąrdÄąm.â€?

Ä°hsan 11

“ KitabÄą kapaÄ&#x;Äąna gĂśre seçerim. KapaÄ&#x;Äąnda ejderhalar var Ĺ&#x;u kitabÄąn.

Koskocaman ejderhanÄąn kitabÄąn kapaÄ&#x;Äąnda olmasÄą inanÄąlmaz bir Ĺ&#x;ey.â€?

Melike 8 “ KitabÄąn Ăśnce konusuna ve arka kapaÄ&#x;Äąna bakarÄąm.â€?

Ediz 1 2

kÄąĹ&#x; 2014

53

a

rd Fuarla

rin (ON8) kitabÄąyla Ahmet BĂźke ĂśdĂźllerini aldÄąlar.

Kitaplar arasÄąnda 33. buluĹ&#x;ma geride kaldÄą !

33. UluslararasĹ stanbul Kitap FuarĹ, dokuz gßn boyunca binlerce ziyaretçiyi a ĹrladĹ. HayatĹnda ilk defa onca kitabĹ bir arada gÜren çocuklar, yĹlĹn temasĹ olan sinema için yollara dß enler, Orta Avrupa’dan bir konuk Macaristan; edebiyatĹn baharatĹ olan Üdßller ve bir tßr engizisyonu sansßr... Keçi, kitap dolu geçen bu dokuz gßnß edebiyat yayĹncĹlĹ ĹnĹ ilgilendiren ba lĹklarla derledi.

TĂœYAP TĂźm FuarcÄąlÄąk YapÄąm A.Ĺž. tarafÄąndan TĂźrkiye YayÄąncÄąlar Birli i i birli iyle dĂźzenlenen 33. UluslararasÄą stanbul Kitap FuarÄą, 8 -16 KasÄąm 2014 tarihleri arasÄąnda 503 bin okurun ziyareti, 35 Ăźlkeden 91 yayÄąnevinin ve toplamda 850 yayÄąncÄąnÄąn katÄąlÄąmÄąyla gerçekle ti. Pek çok yazarÄą okuyucuyla bir araya getiren fuarda, sĂśyle iler, paneller, çocuklar için etkinlikler ve dinletileri içeren 270 faaliyet gerçekle tirildi. FuarÄą ilk gĂźnĂźnde 43 bin 500 ki i ziyaret etti.

Bu yÄąlki temasÄą “SinemamÄązÄąn 100. YÄąlÄąâ€? ve Onur YazarÄą Attilâ Dorsay olan fuarda Dorsay hakkÄąnda bir sergi dĂźzenlendi ve yazÄą serĂźvenini anlatan bir de kitap yayÄąmlandÄą. AyrÄąca, fuar boyunca sinemayla ilgili, oyuncu, yĂśnetmen ve sinema yazarlarÄąnÄąn katÄąldÄą Äą 50’ye yakÄąn etkinlik dĂźzenlendi.

Her yÄąl bir Ăźlkenin onur konu u oldu u fuarda bu yÄąl, Macar edebiyatÄą ve Macar kĂźl-

54

tĂźrĂź “Macaristan: Bir Bahçeden Bir Bahçe’yeâ€? ba lÄą Äą altÄąnda tanÄątÄąldÄą. lgili etkinliklerde bu Ăźlkenin Ăśnde gelen yazarlarÄą yer aldÄą. AyrÄąca fuar katÄąlÄąmcÄąlarÄą bu yÄąl Macar mĂźzikleri e li inde Macar yemeklerinden tatma olana Äą da buldu.

Her yĹl kitap fuarĹyla e zamanlĹ gerçekle tirilen 24. UluslararasĹ stanbul Sanat FuarĹ (ART ST 2014) da 16 KasĹm’a kadar ziyaretçilerini a ĹrladĹ.

Fuar zamanĹ Üdßl mevsimi Fuarda, çocuk ve gençlik edebiyatĹnda geçti imiz yĹlĹn en iyi kitaplarĹ da Üdßllerini aldĹ. UluslararasĹ Çocuk KitaplarĹ Kurulu’nun (IBBY) ßyesi olan Çocuk ve Gençlik YayĹnlarĹ Derne i’nin (ÇGYD) her yĹl dßzenledi i YĹlĹn KitaplarĹ seçimi için, çocuk ve ilkgençlik kitaplarĹ yayĹmlayan 200’den fazla yayĹnevine yaptĹ Ĺ ça rĹ sonucunda, 31 yayĹnevi bu yĹl için belirlenen dallara ve Ülçßtlere uygun 149 kitabĹ aday gÜsterdi. 2013 için belirlenen altĹ dalda dÜrt kitaba Üdßl verildi, iki kitap ise jßri Üzel Üdßlßne de er bulundu. ÇGYD’nin fuar kapsamĹnda dßzenledi i tÜrende, 2013 YĹlĹn Çocuk RomanĹ seçilen Ya asĹn Ç Harfi Karde li i! (GßnĹ Ĺ Ĺ KitaplĹ Ĺ) kitabĹyla Behiç Ak ve 2013 YĹlĹn Gençlik RomanĹ seçilen Mevzumuz De-

2013 YÄąlÄąn Resimli Ă–ykĂź KitabÄą dalÄąnda Arslan Sayman’Ĺn yazdÄą Äą ve Deniz ĂœĂ§ba aran’Ĺn resimledi i Piraye’nin Bir GĂźnĂź (YapÄą Kredi YayÄąnlarÄą); YÄąlÄąn Çocuk KitabÄą TasarÄąmÄą dalÄąnda Saeed Ensafi’nin tasarÄąmÄąnÄą yaptÄą Äą Tablodaki Prenses (Evrensel Çocuk KitaplÄą Äą, Yazan: Tevfik Ta , Resimleyen: Sahar Bardaie) ĂśdĂźllendirildi . YÄąlÄąn Çocuk KitabÄą TasarÄąmÄą dalÄąnda, tasarÄąmÄąnÄą Nahide Dikel’in yaptÄą Äą Kedinin KanadÄą Olsa (YapÄą Kredi YayÄąnlarÄą, Yazan: Filiz Ă–zdem, Resimleyen: Emine Bora) ve YÄąlÄąn Çocuk RomanÄą dalÄąnda Feyza Hepçilingirler’in yazdÄą Äą TĂźrkĂź Çocuk (KÄąrmÄązÄą Kedi YayÄąnlarÄą) JĂźri Ă–zel Ă–dĂźlß’ne de er gĂśrĂźldĂź.

YayÄąncÄąlar yayÄąnlama ĂśzgĂźrlĂźÄ&#x;Ăź için fuarda buluĹ&#x;tu ! stanbul Kitap FuarĹ’nÄąn yayÄąncÄąlar açĹsÄąndan en Ăśnemli bulu malarÄąndan biri, TĂźrkiye YayÄąncÄąlar Birli i (TYB) tarafÄąndan Avrupa Birli i deste iyle yĂźrĂźtĂźlen “YayÄąnlama Ă–zgĂźrlĂź Ăź Yolundaâ€? projesinin ilk paneli oldu. TYB YayÄąnlama Ă–zgĂźrlĂź Ăź Komitesi Ba kanÄą RagÄąp Zarakolu’un yĂśnetti i panele, UluslararasÄą Yazarlar Birli i (PEN) ngiltere Komite Ba kanÄą, çevirmen, yazar Maureen Freely, yazar Ahmet Ăœmit ve yazar, yayÄąncÄą Mine Soysal konu macÄą olarak katÄąldÄą.

Panelin ilk konu macÄąsÄą olan Ahmet Ăœmit, â€œĂœlkemizde dĂź Ăźncelerin yayÄąmlanmasÄą her zaman sÄąkÄąntÄąlÄądÄąr. Ben de romanlarÄąmÄą yazarken endi eye kapÄąlÄąyorum,â€? diyerek ßç kitabÄąnÄąn okullarda erotik sahneleri nedeniyle zararlÄą bulundu unu belirtti. “Cinayet sahnesi anlatÄąyorum zorlarÄąna gitmiyor, sevi me sahnesi zorlarÄąna gidiyor,â€? diyen Ăœmit konu masÄąnÄą, â€œĂ–zgĂźr bir edebiyat için, TĂźrkiye’nin gelece i için

baskĹlara, yasaklara hep birlikte kar Ĺ çĹkmak zorundayĹz, ba ka yolu yok,� sÜzleriyle sonlandĹrdĹ.

Maureen Freely, ngiltere’deki durumun tahmin edilenden daha vahim oldu unu, “Birço umuz istedi imiz her eyi yazabilece imiz yanÄąlsamasÄąna kapÄąlmÄą durumda ve bu yanÄąlsama bizi kĂśr ediyor.

Oysa durum tam tersi,â€? sĂśzleriyle anlattÄą. Britanya’daki Hakaret YasasÄą nedeniyle yayÄąncÄąlarÄąn ve yazarlarÄąn yĂźklĂź tazminat davalarÄąyla kar Äą kar Äąya kaldÄąklarÄąnÄą aktaran Freely, “Hukuk sistemi, sÄąradan vatanda medya tarafÄąndan bir hakarete u radÄą Äąnda ceza vermezken, zengin ve gßçlĂź olanlarÄąn eylemlerinin ele tirisi yasaklanabiliyor,â€? dedi.

Mine Soysal ise panelde devletin yayÄąncÄąlÄą a mĂźdahalesinin ciddi oranda arttÄą Äąna dikkat çekti. Milli E itim BakanlÄą Ĺ’nÄąn 2 Ekim’de yĂźrĂźrlĂź e soktu u yeni yĂśnetmeli i ele tiren Soysal duydu u endi eyi, “BakanlÄąk okullarda okutulacak edebiyat kitaplarÄąnÄą, bu kitaplarÄąn hangi temalarda ve konularda okutulaca ÄąnÄą kendi belirleyecek. Bu yĂśnetmelik, edebiyat ve yayÄąncÄąlÄą Äą devlet denetimine sokan son yÄąllarÄąn en muhte em sansĂźr fermanÄą,â€? sĂśzleriyle dile getirdi.

Yeni yĂśnetmeli i “Topluma sindirilen otosansĂźrĂźn kilit ta Äąâ€? olarak nitelendiren Soysal konu masÄąnÄąn sonunda, “Elbirli iyle, siyasi ve ekonomik çĹkarlarÄą bir kenara bÄąrakarak, nitelikli yayÄąncÄąlÄąk için daha çok çalÄą malÄąyÄąz,â€? diyerek edebiyatÄąn engellenmemesi ça rÄąsÄąnÄą vurguladÄą. :

kÄąĹ&#x; 2014

55

B‚LYELER hiç Ak zan ve resimleyen: Be

Ya

yla li i ! adlĹ çocuk romanĹ Ya asĹn Ç Harfi Karde er gÜrßlen de en bird le Üdß iki 2014 yĹlĹnda resimledi i ve yazdĹ Ĺ Behiç Ak, kßçßkler için a Ĺyla ve çevresiyle sok arĹ ukl bu kitabĹnda, çoc ndiriyor. barĹ Ĺk ya amaya Üze

ioÄ&#x;lu TĂźrkçesi: Hilmi Çeltikç Ă–dĂźllĂź ngiliz yazar, nda, TĂźrkçe’deki ilk romanÄą i, paranÄąn de erini yitirdi nÄąn acÄą am tek ya amÄąn u u yiyece e ula mak old rin çle gen Äą yay dĂźn zorlu bir gĂśzĂźnden anlatÄąyor.

R KISA PANTOLONLULA ÇETES‚ Zoran Drvenkar Tßrkçesi: Murat Özbank i Avrupa edebiyatĹnĹn dâh uk çoc bir lß yßk edi yazarĹ, kom ’de. romanĹyla daha Tßrkçe Cesareti, arkada lĹ Ĺ ve dayanĹ mayĹ yßcelten a roman, sinema tadĹnd bir edebiyat ba yapĹtĹ.

G‚ZEML‚ GĂœNLER Sevgi SaygÄą 3 Memo’nun MacerasÄą

u unu Polisiyenin gizemli sol Ĺyan çocuk edebiyatĹna ta u dol n eca hey yazarĹn da, ßçlemesinin son kitabĹn rin nle ege gez ka ba Memo karĹ tĹ Ĺ ve insan kopyalarĹnĹn yor. bir maceraya sßrßkleni

56

Resimleyen: Sadi GĂźran

anĹnda, Raife Polat ilk çocuk rom az Ĺlm ayr n mßzikle do anĹ Ĺrken, birlikteli ini duyumsat t rne inte n telif haklarĹnda zikten mß k roc , Ĺna ĹlĹ Ĺnc yay ok Ühret olmaya kadar birç or. iniy de uya kon cel gßn

M‚DAS VE S‚H‚RBAZ smet Bertan

ar 4 Anadolu’da Bir Zamanl dolu’da Ana Ĺ 3000 yĹl Ünce, ç Bat ler’in Frig an kur k arlĹ uyg bir bßyßk an çĹk a yol an ba kenti Gordion’d if ke az tulm unu cin dÜrt gen yolculuklarĹ.

HAYAL KIZ Leyla Ruhan Okyay

ekçioÄ&#x;lu Resimleyen: Ă–zge Ekm ar, Ă–ykĂźleriyle sevilen yaz ecanÄą okumayÄą sĂśkmenin hey al hay n, u u çoc içindeki bir yi ini oyunlarÄąndan vazgeçme anlatÄąyor. Aile, okul ve arkada lÄąk Ăźzerine ĂśykĂź. gĂźlĂźmseten renkli bir

www.on8kitap.com

YARINDAN SONRA Gillian Cross

DEV‚N ŞARKISI Raife Polat

www.on8kitap.com

www.facebook.com/on8kitap www.twitter.com/on8kitap www.instagram.com/on8kitap

Desen: Behiรง Ak

facebook.com/gk.gunisigikitapligi

twitter.com/_Gunisigi

instagram.com/gunisigi_kitapligi