Fryslan markant 2017 3

Fryslân

AUGUSTUS 2017 PRIJS € 2,50

MARKANT

17-3

‘Mar o mar’ Friezen en water

Goed bbq’en

www.fryslanmarkant.nl

Het lekkerste vlees

FRIEZEN ZIJN MOOIER

IFKS Skûtsjesilen 2017!

FM17-3

1

STAL CHARDON Stal Chardon is een dekstation en een professionele trainings- en handelsstal gespecialiseerd in Friese sportpaarden. Ze hebben drie dekhengsten tot hun beschikking. Jurre 465 is in januari 2017 uitgeroepen tot algemeen kampioen van de Hengstenkeuring van het KFPS. In 2016 is de dekhengst goedgekeurd en op zijn eerste kampioenschap ging hij er gelijk met de prijs vandoor. Eind juni maakte hij zijn debuut in de Z1 dressuur.

Eise 489 en Bene 476 zijn de twee andere dekhengsten van Stal Chardon.

Jurre 495 De prachtige zwaan Fokker: H. Deinum te Schraard Eigenaar: Stal Chardon & Hans-Jurgen Niemeyer Afstamming: Maurits 437 Sport x Jasper 366 Sport/Pref Stokmaat: 169 cm Geboortejaar: 2011 Merriestam: 25 Op de locatie in Jorwert zijn uitgebreide faciliteiten: Binnenbak 20×40 Buitenbak 50×30 Longeercirkel 40 boxen 3 groepsboxen Spoelplek Kantine Kantoor De mogelijkheid bestaat om in dedoor Stichting Veilige Paardensport gecertificeerde manege te komen vrij rijden of de binnenbak in zijn geheel af te huren.

• • • • • • • •

Stal Chardon Hesenserreed 5 9023 AP Jorwert

2

www.uitgeverijpenn.nl

06 42 31 48 65 www.stalchardon.nl info@stalchardon.nl

Een greep uit de inhoud RUN OP ZWARTE GOUD

4

Friese pracht all over the world Friezen zijn het mooist

10 12

KLAAR VOOR DE START!

18

Minder kracht? Dan vernuft De Frisia wordt Stêd Dockum

25 30

OP STAP!

32

pag. 4

Bramenjacht met Brommels 34 Nieuwe huisjes komen, tenten blijven 36

‘MAR O MAR’

38

Friezen en water

BBQ TIPS & TRICKS

41

43

pag. 18

Naast de reguliere markant (nummer 4) verschijnt dit najaar voor de derde keer de special Waardig Afscheid.

Acquisitie en ondersteuning: Eddie Ferbeek, Milja Roosjen Drukwerk: Veldhuis Media BV Redactie: Klaas Jansma, Martsje de Jong, Milja Roosjen Vormgeving: Kees Klip Fotografie: Kees Klip, Tom Coehoorn www.uitgeverijpenn.nl tenzij anders vermeld

NB: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen.

3 FM17-3 FM17-2

Colofon

Fryslân Markant is een uitgave van Uitgeverij PENN.nl James Wattstraat 4 8912 AR Leeuwarden Tel 058 284 94 10 info@uitgeverijpenn.nl www.uitgeverijpenn.nl www.fryslanmarkant.nl www.skutsje.nl

pag. 34

3

RUN OP ZWARTE GOUD FIER FRIES PAARD WERELDWIJD GEWILD

tekst: Body Bosgra

Het Friese paard is een trots symbool van Fryslân, zoals de Panda van China en het rendier dat van Scandinavië is. Een uniek paardenras dat door zijn uitstraling en fijne karakter wereldwijd door velen in hun hart is gesloten.

Dat had heel anders kunnen lopen als de zwarte parels van Friesland zich niet telkens weer hadden weten aan te passen aan de veranderende omstandigheden.

De populariteit van het Friese paard heeft vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw een enorme vlucht genomen.

In alle uithoeken van de wereld spreekt het Friese paard met zijn koninklijke uitstraling, schoonheid en zijn intelligente en fijne karakter sterk tot de verbeelding.

Het Koninklijk Friesch Paarden Stamboek (KFPS) is uitgegroeid tot een professioneel stamboek met een kantoor in Drachten en ruim tienduizend leden en circa zeventigduizend paarden in zeventig landen.

Velen genieten dagelijks van hun Friese viervoeter: recreatief of in de sport. Het fiere Friese paard, zo leert het verleden, zal zich ongetwijfeld altijd weer weten aan te passen aan de omstandigheden.

Friesian horses. Foto: Karin Sevink/Coby Prooy

naste ruiters te dragen en verschafte ridders extra allure. In de negentiende eeuw nam het gebruik van rijtuigen toe en kreeg het Friese paard bekendheid als een luxe koetspaard. Welgestelde boeren en hun echtgenotes in kleurig Fries kostuum lieten zich zittend in hun Friese sjees met een fraaie Fries ervoor graag in het openbaar bewonderen.

De sterke gelijkenissen tussen de Friese paarden op afbeeldingen door de eeuwen heen duiden erop dat het Friese paard niet bewust gekruist is met andere rassen. De veranderingen die we in de bouw van het Friese paard wel zien, hebben te maken met het

RIDDERLIJK VERLENGSTUK

De geschiedenis van het Friese paard gaat ver terug. Er zijn bewijzen dat Friese ruiters op Friese paarden meestreden in het Romeinse leger van Keizer Nero in de eerste eeuw na Christus.

En op een middeleeuws schilderij is de hengst Phryso afgebeeld. Deze hengst van de Spaanse legerleider Don Juan van Oostenrijk vertoont opvallend veel overeenkomsten met het Friese paard zoals we dat tegenwoordig kennen.

Het Friese paard van toen (zestiende eeuw) was in staat om zware gehar-

4

www.uitgeverijpenn.nl

Fryske Quadrille. Foto: Karin Sevink

veranderende gebruik. Een ridderpaard vraagt nu eenmaal een andere bouw dan een luxe koetspaard.

PRIMEUR IN DE DRIE ROMERS

Om het Friese paard als inlands ras te behouden en te verbeteren besloot een groepje mensen in 1879 in logement ‘De Drie Romers’ in Roordahuizum ‘Het Paarden Stamboek’ op te richten.

Het zou het eerste paardenstamboek van Nederland worden. De toevoeging ‘Friesch’ bleef nog achterwege om ook leden uit de provincies Groningen en Drenthe te kunnen opnemen. Wel was er in het stamboek al sprake van twee

aparte stamregisters: één voor het Fries ras en één voor het gekruist ras.

Voor opname in het stamboek moest een paard toen, en nog steeds, gekeurd worden door een jury. Toen eind negentiende eeuw de grote crisis de agrarische sector teisterde, werd het Friese paard voor het eerst ernstig in zijn voortbestaan bedreigd. De meer welgestelde boeren deden hun paarden van de hand. Vele jonge Friese hengsten verdwenen naar Engeland, met als gevolg dat er in 1913 nog slechts drie Friese stamboekhengsten over waren.

Het is te danken aan mensen als Jan Timmer en jhr. mr. Cees van Eysinga dat het onheil kon worden afgewend en het stamboek een herstart maakte door in 1914 de vereniging ‘Het Friesche Paard’ op te richten.

Een koppel Friese paarden ergens in het Friese landschap. Imadia photography

GREIDPAARD

Door de opkomst van de automobiel aan het begin van de twintigste eeuw werd het Friese paard als koetspaard overbodig. Gelukkig nam het gebruik van maaimachines en hooibouwwerktuigen op weidebedrijven toe en bleek het Friese paard voor het werk met deze machines prima geschikt.

Daarvoor moest het wel worden ‘omgevormd’ tot een wat zwaarder landbouwpaard. Zo groeide het Friese paard uit tot ‘het’ paard van de greidboer.

Met de mechanisatie van de landbouw in het midden van de vorige eeuw dreigde het Friese paard opnieuw te verdwijnen. Het werd overbodig op het boerenerf en verloor zijn economische waarde. Het aantal leden van het Friesch Paarden Stamboek bereikte een dieptepunt en het aantal dekkingen kwam niet verder dan enkele honderden per jaar.

De toenemende welvaart in Nederland bood echter uitkomst. Mensen kregen meer tijd voor hobby’s en dus ook voor het houden van paarden.

Daarvoor moest het Friese paard wederom worden ‘omgevormd’ tot dit keer een iets groter, minder zwaar en wat atletischer raspaard. Echter ook nu met behoud van die raskenmerken die het Friese paard door de eeuwen heen zo typeren: gitzwart, lange en volle manen en staart, een adellijk hoofd en een vriendelijk en intelligent karakter.

BLOEDBEWAKERS

De geschiedenis van het Friese paard

De afbeelding van de door Jan van der Straat getekende hengst Phryso.

leert ons dat dit enige inheemse paardenras van Nederland zich herhaaldelijk heeft moeten aanpassen. Van luxe koetspaard naar zwaarder landbouwpaard naar breed inzetbaar recreatie- en sportpaard zoals we dat tegenwoordig kennen. Bij die ‘omvormingen’ speelt de samenwerking tussen stamboek en fokkers een cruciale rol. Het stamboek stelt in de vorm van een fokdoelomschrijving de eisen op waaraan de paarden bij inschrijving in het stamboek moeten voldoen. Zij bewaakt dat het ‘bloed’ van het Friese paard niet vermengd wordt met andere paardenrassen en dat de typische raskenmerken behouden blijven. Het is vervolgens aan de fokkers om een geschikte part-

ner voor hun merrie te vinden en een nakomeling te fokken die aan het gestelde fokdoel voldoet.

Om dat te beoordelen organiseert het KFPS jaarlijks vele keuringen in binnen- en buitenland, waaronder de Hengstenkeuring in Leeuwarden.

Voor hengsten geldt een zwaarder selectietraject dan voor merries omdat hengsten meer nakomelingen kunnen krijgen en zo een zwaarder stempel drukken op de fokkerij. Beoordeelt de jury dat het keuringspaard voldoet aan het fokdoel dan wordt het opgenomen in het stamboek van het Koninklijk Friesch Paarden Stamboek (KFPS) dat dus inmiddels 138 jaar geleden in Roordahuizen is opgericht.

FM17-3

5

LENY’S FRIESE PAARDEN

‘Toen ik negen jaar was, kwam ik voor het eerst in aanraking met het Friese paard. Ze werden toen nog gebruikt voor het boerenwerk bij mij in de buurt. Ik fietste elke dag na school naar de boer toe, in de hoop even op zijn Fries te mogen rijden. Op 1 april 2005 begon ik met bemiddeling van in- en verkoop van Friese paarden. De opdrachtgever vraagt mij of ik een Fries paard voor hen wil zoeken. Deze aanvraag komt bij mij binnen via e-mail, Facebook of Weersterweg 22 | Wons Whatsapp. Ik vraag dan wat ze zoeken in een Fries paard. Of het voor recreatieve doeleinden Tel: 06 13 52 98 36 is of voor wedstrijden of fokkerij. We hebben een aantal keren contact alvorens ik op zoek ga. leny@lenysfriesepaarden.com Wanneer ik iets heb gevonden, maak ik foto’s en film en stuur ik die naar de klant. Ik stuur meestal meerdere paarden zodat ze een keuze kunnen maken. Voordat de paarden daadwer- WWW.LENYSFRIESEPAARDEN.COM kelijk verkocht zijn, vinden er de nodige bloedonderzoeken plaats. Dit alles wordt met het bedrijf kortgesloten dat het vervoer regelt. Mijn werkgebied is over de hele wereld, maar er gaan opvallend veel Friese paarden naar handelsstallen en particulieren in Amerika.

Binnen Europa reizen de paarden met een grote luxe HORSES AND TRANSPORT paardentruck, maar naar Amerika gaan de paarden per luxe vervoer van een vliegtuig. In de meeste landen, ook in de PAARDENTAXI: voor nationaal en VS, moeten de paarden in quarantaine. Dit regel ik allemaal internationaal vervoer van uw paard(en) voor de klant. Van alle acties die verder plaatsvinden volgen foto’s of films zodat de klant van alles op de hoogte blijft.

Het vervoer na de quarantaine richting opdrachtgever gebeurt ook met een paardentruck.’

Mocht u een Fries paard zoeken, neem dan contact op via leny@lenysfriesepaarden.com / +31 6 13 52 98 36

EPONA

cmyk 0/100/100/0

cmyk 0/25/93/0

cmyk 86/55/9/1

EPONA HORSES AND TRANSPORT

cmyk 0/0/0/100

Futura LT book 45pt Futura LT book 12,5pt

Kijk voor onze prijzen en overige info op: www.eponahorsesandtransport.com Bel: 06 – 11 01 78 70 Mail: info@eponahorsesandtransport.com

6

www.uitgeverijpenn.nl

PRACHTIGE ZWAAN WERELDKAMPIOEN ‘Het lelijke eendje is een prachtige zwaan geworden’, zo omschreef juryvoorzitter Harry Draaier de imposante hengst Jurre 495 van Stal Chardon uit Jorwert bij zijn goedkeuring als dekhengst in september 2016.

Als jonge hengst kon hij de jury niet bekoren, als vijfjarige werd hij de grote kampioen van de hengstenkeuring in Leeuwarden. Het kan verkeren.

Jelmer Chardon kan het nog maar amper geloven. Twee toppers heeft hij op stal staan. De eerste is Eise 489, door de kenners beschreven als ‘bewegingswonder bij uitstek’. Hij reeg in 2016 de titels voor concourswagen en sjees aan elkaar en werd als kers op de taart voor deze prestaties beloond met de titel ‘paard van het jaar’ tijdens de hengstenkeuring in januari eerder dit jaar. De tweede is dus Jurre 495, die tijdens diezelfde keuring werd uitgeroepen tot algemeen kampioen bij de dekhengsten. Een titel die gerust een wereldkampioenschap genoemd mag worden en die levenslange roem met zich meebrengt.

Twee dekhengsten met zulke grote titels op hun naam maken dat Stal Chardon hot is in de wereld van de Friese paardenfokkers. Van heinde en ver wordt sperma besteld van deze twee toppers. De afstamming van paarden is van grote invloed op de verkoopprijs, een goede hengst maakt nakomelingen populair. De maximaal toegestane 180 dekkingen per jaar worden met gemak gehaald.

BIJZONDER SPAN Chardon zag Jurre twee jaar geleden voor het eerst, toen hij op zoek was naar een geschikte hengst om samen met de hengst Eise in een tweespan te kunnen lopen. Qua bouw en beweging moet een tweespan een perfect plaatje vormen en het viel nog niet mee om een goede kompaan te vinden voor showbink Eise. ‘Mar doe seach ik Jurre,’ vertelt de jonge eigenaar. Hij voelde

Eise 489 won in 2016 verscheidene grote prijzen voor sjees en concourswagen en werd uitgeroepen tot ‘paard van het jaar’. Foto: Stal Chardon

het meteen: dit is wat speciaals. ‘Dat gefoel ha je net faak, mar mei Eise hie ik dat ek.’

De koop werd gesloten en zo kwam Jurre, die toen nog Jorbert fan ‘e Suderleane heette, bij Stal Chardon terecht. In eerste instantie niet eens met de bedoeling om dekhengst te worden, maar de toen driejarige hengst ontwikkelde zich tot een uitstekend sportpaard. Tijdens de wedstrijden werd Chardon steeds weer bevestigd in wat hij intuïtief al had aangevoeld: Jurre is een bijzondere hengst. Hij besloot hem aan te bieden op de hengstenkeuring en via selectieronden in Drachten en Leeuwarden, werd hij uiteindelijk aangewezen voor het Centraal Onderzoek in Ermelo.

Het verrichtingsonderzoek in Ermelo is de scherprechter voor de potentiële dekhengsten. Er wordt gekeken naar hun afstamming, hun prestaties onder de zadel en aangespannen, het sperma wordt op kwaliteit onderzocht en dan volgt nog het grootste struikelblok: het röntgenologisch onderzoek. Uiteindelijk worden er gemiddeld ongeveer vier of vijf hengsten per jaar goedgekeurd, van de bijna driehonderd die ter keuring worden aangeboden.

ENORME BOOST Chardon is pas tien jaar actief als fokker. Op zijn bedrijf in Jorwert krijgt hij jaarlijks zo’n 250 paarden door de

handen die gedekt moeten worden, beleerd, of klaargemaakt voor de keuring. Met Eise en Jurre heeft hij twee jaar achter elkaar een hengst goedgekeurd gekregen en dit jaar zijn twee hengsten al doorgedrongen tot het Centraal onderzoek in Ermelo, een eer die voor nog geen tien procent van de aangeboden hengsten is weggelegd.

Dat hij nu de algemeen kampioen én het paard van het jaar heeft, betekent een enorme boost voor het bedrijf. Er wordt een luxe stal gebouwd in de schuur van de boerderij. Een showroom waar gasten uit binnen- en buitenland zich kunnen vergapen aan de dekhengsten. Dat kan met dank aan Jurre en Eise, beseft Jelmer Chardon. ‘Dy beide hynders kinne skylk op it dak.’

Jurre 495 was nog maar pas goedgekeurd als dekhengst toen hij tijdens de hengstenkeuring in Leeuwarden tot algemeen kampioen werd gekroond. Foto: Stal Chardon

FM17-3

7

WONEN AAN MAIS Wij en de naaste buren kijken er overheen, maar Hendrik en Maaike kijken er tegenaan. Hun erf is lager en de maïsstengels groeien met dit weer met de dag. Theun Sibma heeft ze ingezaaid op land waar vroeger kuddes paarden graasden. Dat waren overtollige hengsten tot de zomer, daarna ruinen.

Dezelfde paarden, maar met minder testosteron.

Dat van die paarden is een verhaal apart. Sommige dienen als kweekvijver voor onschadelijk gemaakte virussen.

Door geregeld hun bloed af te tappen beschikt de farmaceutische industrie over materiaal tegen Mexicaanse griep en andere vervelende ziektes. De paarden redden zichzelf als er maar af en toe een baal kuil bij in het land wordt gegooid. Ze groeien, vechten, dekken en werpen, het is een aardigheid. Maar nu groeit in dat land naast ons dus mais.

Nu heb ik jaren aan het water ge-

woond, en dat was prachtig. Een watervlakte is nooit strak, er rimpelt altijd wel ergens een vlaagje. Langs de waterkant groeien merkwaardige planten. Met een beetje geluk drijven er pompeblêden. En watervogels verkeren er graag, tot in de zomermaanden met de kuikens die aan snoekenbekken zijn ontkomen.

Bij die sensatie kwam in mijn woonarkje in de Wergeasterfeart onder Grou de licht bewegende ondergrond.

Je kon er heerlijk van slapen en werd altijd verkwikt wakker. Daar heb ik een keer de watervloed meegemaakt bij de overgang van zomer- op winterpeil.

Het was bijna gelijk een tsunami.

Dik zestig jaar geleden ben ik opgegroeid aan de Otterwei onder Bantega.

De mensen daar waren minder gecharmeerd van al dat water om huis. Het stikte er van de ratten en ander ongedierte, die op de wal kropen om zich tegoed te doen aan ons veevoer en de keldervoorraad. Je hoorde ze soms knagen. De nattigheid kroop elk najaar in de muren op. Moeders waren altijd alert, kinderen zaten aan touw. En geregeld moest ergens een brug worden gedraaid als er een praam passeerde.

Dan moest de schipper wachten tot de boerin uit huis kwam. En dan die eeuwige stank van bijna stilstand water, het was letterlijk onrein.

Die vreugde én de ergernis mis je bij mais. Daar vliegen wel vogels boven, maar ze drijven er nooit op. Helgroen is visueel anders dan spiegelend blauw. Stinken doet mais maar een paar dagen, voor het inzaaien. Want dan wordt de grond royaal bemest. En het ziet er eerlijk gezegd na het maaien niet uit, als naakte stoppels lijkwit uit de grond steken, alsof er een slagveld voor je deur ligt.

Maar in de groeitijd, zeg tussen april en september, is het een mooi gewas als je erop neerkijkt, zoals wij wel en Hendrik en Maaike niet. Het golft en beweegt als een fleurige zee met de belofte van goed veevoer voor de winter. Gemaaid en bemest hoeft het maar één keer te worden, zodat je de hele zomer geen volk en geen ronkende trekkers voor de glazen hebt.

Als wij straks onze boerderij verkopen, doet mijn makelaar dat onder de wervende kop: ‘Wonen aan mais’.

Klaas Jansma

Fryslân Markant staat online op www.fryslanmarkant.nl en is onder meer verkrijgbaar bij de volgende afhaalpunten: Galerie Koopmans - De Stripe 14 - Earnewâld Priuw – Nieuwe Oosterstraat 6 - Leeuwarden Afûk - Bûterhoeke 3 - Leeuwarden Tresoar - Bûterhoeke 1 - Leeuwarden Friese Producten - Snekertrekweg 37 - Leeuwarden Lektuurhal - Over de Kelders 10 - Leeuwarden VVV’s in Grou, Sneek Streekboer afhaalpunt regio Leeuwarden - Blokhuispoort - Blokhuisplein 40 - Leeuwarden - zaterdag 10:00 – 12:00 uur Streekboer afhaalpunt regio Heerenveen - Welkoop - Van Kleffenslaan 5 Heerenveen - donderdag 16:30 – 18:30 uur Streekboer afhaalpunt regio Sneek - Lokaal 55 - Oude Oppenhuizerweg 55 - Sneek - zaterdag 10:00 – 12:00 uur Agro Totaal - Bûterhoeke 62 - Berlikum Museum Martena - Voorstraat 35 - Franeker Museum Heerenveen - Minckelersstraat 11 - Heerenveen Museum Dr8888 - Museumplein 2 - Drachten Museum Dokkum - Diepswal 27 - Dokkum Botanische Tuin De Kruidhof - Schoolstraat 29B - Buitenpost Cadeau- & Streekwinkel Op é Stâl – Voorstraat 1 – Buitenpost IJstijdenmuseum - Schoolstraat 29c - Buitenpost Fogelsangh State - Kleasterwei 3 - Veenklooster Frieslandbouw Museum - Koaidyk 8B - Earnewâld Korenmolen De Hoop - Sumar Kleine Lijn - Stationsweg 29 - Blije

Scherjon’s klompenmakerij en klompenmuseum - Dr. Ypeylaan 8 - Noardburgum Klooster Claercamp Museum - Klaarkampsterwei 6 - Rinsumageast Museum It Kokelhûs fan Jan en Sjut - It Fliet 14-16 - Earnewâld Koren-, Pel- en Houtzaagmolen De Zwaluw - Mounewei 17 - Burdaard Landbouwmuseum De Brink - Kleasterwei 2 - Veenklooster Museum Ruurd Wiersma Hûs - Mounewei 6/7 - Burdaard Museum ’t Wâldhuske - Skoallewyk 10 - Houtigehage Museum ’t Fiskershúske - Fiskerspaad 4-8a - Moddergat Natuurmuseum Bruinenberg - Boppewei 14 - 9271 VH De Westereen OerKa Irene Verbeek Museum - De Buorren 8 - Winsum Kollumer Museum “Mr. Andreae” MFC Oostenburg - Oostenburgstraat 2 - Kollum Restaurant Van der Meer – Woudweg 1 - Dokkum Openluchtmuseum/Themapark “De Spitkeet” - De Dunen 3 - Harkema De Schierstins - Hoofdstraat 1 - Feanwâlden Simke Kloostermanhûs - Tsjerkebuorren 27 - Twijzel De SeedyksterToer - Zeedijk 8 - Marrum Openluchtmuseum De Sûkerei - Trekweg 8A - Damwâld Skûtsjemuseum Earnewâld - De Stripe 12 - Earnewâld Streekmuseum-Volkssterrenwacht - Menno van Coehoornweg 9 - Burgum Bezoekerscentrum ‘Terp Hegebeintum’ - Pypkedyk 4 - Hegebeintum Vlasmuseum It Braakhok - Foeke Sjoerdstrjitte 9 – Ee Puur Terschelling - Oosterend 39 - Terschelling

Tevens ontvangen alle participanten, adverteerders en belanghebbenden, passend bij de onderwerpen in deze editie, een aantal exemplaren voor eigen gebruik. Ter inzage in vele Friese bibliotheken, VVV’s, toeristenbureaus.

Kijk op www.fryslanmarkant.nl voor details. Volg ons op Facebook!

8

www.uitgeverijpenn.nl

FRIESE PRACHT ALL OVER THE WORLD ANNE OKKEMA OVERLEEFDE ‘ACHT MINNE ROTJIERREN’

Foto’s: stal Okkema

Niet zeven, maar acht magere jaren hadden Friese paardenhouders na 2008.

Anne Okkema van de bekende stalhouderij in Britswert bleef niet thuis zitten kniezen, maar zocht zijn klanten op. Hij vond ze over de hele wereld: van China tot Mexico, van de UK tot India.

Ook reisde Okkema met vier Friese paarden 4000 km dwars door Amerika in 5 maanden tijd om te laten zien dat Friese paarden ook een grote afstand aan kunnen.

Over de hele wereld is de 56-jarige Britswerter stalhouder bekend als beleerder van Friese paarden. Van zijn stal kwam de zwarte hengst van Zorro. Voor de reportageserie ‘It Swarte Goud’ bij Omrop Fryslân werd hij op een reis dwars door Amerika gevolgd.

Hij was in China bij een jockeyclub waarvan het lidmaatschap honderdduizend dollar kost. In Mexico heeft hij klanten en in Noorwegen. Overal lopen zijn prachtige Friese paarden. En toch zegt Okkema: ‘Oan ‘e top fan de KWPN komme wy mei ús Friezen net ta.’

Maar dat hoeft ook niet. De Friezen zijn in heel veel andere dingen weer veel beter. En dat moeten we zo houden, vindt Okkema. Met zijn superbraaf karakter, gitzwart en veel lange manen behoort de Fries tot de mooiste

paardenrassen van de wereld.

De marathon van Britswert is vanuit het niets uitgegroeid tot een prachtig evenement. Maar zorgen zijn er ook, zegt Okkema. Want de fokkerij beweegt zich altijd in de richting van één ideaaltype, waardoor inteelt niet te vermijden is. Dat is al de vijand van het Friese ras sinds er in de vroege jaren vijftig maar drie knappe Friese dekhengsten meer over waren.

DIE ROTCRISIS Als de Skillaarderdyk onder Mantgum wegens werkzaamheden afgesloten is, moet je vanuit het oosten komend een stukje omrijden om op Jeth 5 te arriveren. Dit is het adres van de Okkema’s, die zich met grote witte letters in het dak als stalhouderij manifesteren. De boerderij en de stallen staan een eindje van de weg af. Ze zijn te bereiken over een betonpad.

Het informeel ingerichte kantoor zit tussen de hengstenboxen en het woongedeelte van de stjelp in. Daar tronen Okkema en zijn dochter Wendy, zelf een topper in dressuur. Er is een stagiaire uit Emmeloord en een licht getinte meewerkende gast uit de States, die zich hier zo op zijn gemak voelt dat hij zichzelf ‘Bokke Okkema’ noemt. Vrouw Antsje Hoekstra komt er even bij zitten als we na de koffie aan bier en berenburg toe zijn. Zij is zelf uit Britswert afkomstig. Samen met Anne begon ze 36 jaar geleden op een ‘spultsje’ in Kûbaard, dat met een prijs van veertigduizend gulden voor de paardenhouderij duur genoeg was.

Maar het was haar liefhebberij, en die van Anne ook. Zo begon het met één, twee en gaandeweg meer paarden.

Het ging goed totdat de rotcrisis van 2008 inviel, met desastreuze gevolgen voor de handel in kostbare huisdieren.

Maar nu is het land op Jeth zwart van de Friezen en staan in de boxen ook nog bovenlanders en gemengdbloedigen van exotischer afkomst.

GEEN GEWELD Wat is het geheim van een goede beleerder? ‘Je moet de paarden helemaal durven loslaten’, zegt Anne Okkema.

Nooit geweld gebruiken. ‘En dan pianospelen met zo’n paard, heel licht met het pinkje aan de leidsels. Skuor der net oan! Want ze voelen alles haarscherp aan.’

Als je zo met een dier omgaat, krijg je zelfs van een staatsgevaarlijke

º

FM17-3

9

Voor de beste prestaties en gezondheid van uw paard!

FOIN DE CRAU HOOI Speciaal voor dressuurpaarden, ren- en ­sportpaarden, merries, dekhengsten en ­recreatiepaarden.

Voor de verbetering van de gezondheid en vitaliteit van uw paard en voor de bescherming en verzorging van de huid & vacht bieden wij de juiste supplementen.

Tevens kunnen wij een totaalpakket ­leveren aan ­ruwvoer- en strooiselproducten voor de ­paardenhouderij en voor de veeteelt.

WE ADVISEREN U GRAAG BIJ HET MAKEN VAN DE BESTE KEUZE VOOR UW DIER.

Fouragehandel de Boer www.kwaliteit-in-fourage.nl 06 – 53 89 91 84

Hoefsmederij W.H. Prins Wij zijn al 25 jaar een begrip in Friesland op het gebied van hoefbeslag en alles wat daarmee samen hangt. We bedienen klanten met één shetland pony maar ook met 40 paarden op stal.

Wij behandelen iedereen zoals wij zelf ook graag behandeld willen worden.

Waarom Hoefsmederij Prins?

• Rijksgediplomeerd hoefsmid • 25 jaar ervaring • Voor spoedgevallen 7 dagen per week beschikbaar • Welzijn van het dier staat voorop • Ook beschikbaar voor trouwritten Molenkap 10 8521 MH Sint Nicolaasga wietseprins@planet.nl 0513 432540

www.hoefsmederijprins.nl 10

www.uitgeverijpenn.nl

IM

­rotzak wel vertrouwen. Hoewel, tussen neus en lippen laat Okkema zich even ontvallen dat zijn arm een keer per ongeluk is kapotgeslagen door een paard dat het niet eens op hem gemunt had. Hij lette gewoon even niet goed op. Maar toen had hij, geluk bij een ongeluk, mooi de tijd voor een volgende reis.

Paardenliefhebbers zijn er in soorten. Sommigen zijn bang en uiten dat met overdreven geschreeuw en gecommandeer, als ze al niet met de zweep gaan slaan. Zulken heb je bij bosjes, weet Okkema uit eigen ervaring. Daarom is een goede cursus ook zo belangrijk. Met smaak vertelt de Britswerder van een klant uit Engeland die voor de derde keer een span Friezen wilde inruilen omdat hij er niks mee kon. Okkema besloot toen zelf aan de overkant van de Noordzee poolshoogte te nemen. Op de bok natuurlijk, met de paarden voor het rijtuig. ‘Wy rûnen dwers troch it sintrum fan dat plak mei auto’s oan beide kanten. Neat te rêden. Ik liet de leie gewoan los en se rêden harsels.’

VIJFTIEN PROCENT VERSTAND Okkema grossiert in prijzen. Het zilver past niet eens in de grote kast aan de wand. Maar met de opfok van nieuwe hengsten is hij nooit gelukkig geweest.

Waar dat aan ligt? ‘Goeie hynders sjen en hâlde is in fak. Mar kampioen wurde is fyftjin persint ferstân en 85% gelok.’

Daarbij blijft het voor Okkema natuurlijk ook gewoon een broodwinning, waar zijn gezin van moet leven. Hij zit er niet mee dat via zijn stalhouderij de mooiste merries uit Fryslân naar Amerika, China of Engeland verdwijnen.

‘Want goed fokke, kinne se dêr dochs net. Dan moatst hjir wêze.’ Niet alleen voor het verstand, maar ook voor alle faciliteiten die je hier hebt, tot en met prachtige keuringen in het hoogseizoen en een goed bemand stamboekkantoor in Drachten.

SCHAKEL TUSSEN RUITER EN PAARD Wanneer een zadel goed ligt, kun je in harmonie en vertrouwen paardrijden.

De bouw en bewegingsvorm van een Fries paard zijn bijzonder waardoor het goed zadelen van een Fries paard een mooie uitdaging is. Waarin zijn ze nou zo anders dan ‘gewone’ paarden? * In het algemeen is een Fries paard erg rond geribd. Het zadel ligt snel aan de voorkant iets te hoog. Hierdoor schuift het makkelijker naar voren en naar links en rechts. * Doordat een Fries over het algemeen weinig schoft heeft, schuift het zadel makkelijker naar voren. * Van oorsprong heeft de Fries vaak een iets weke rug. Door deze weke rug komt er moeilijk een goede verbinding tot stand tussen de achterhand en de voorhand. Daardoor neemt de rug niet de dragende functie over die gewenst is voor een goede ligging van het zadel. Het zadel zakt hierdoor gemakkelijk aan de achterkant van links naar rechts. * Vaak heeft een Fries een sterk ontwikkelde, gespierde schouder (‘kwabben’ achter de schouder). Die kan er in combinatie met veel knieactie toe bijdragen dat het zadel gemakkelijk naar achteren schuift. * Een Fries paard heeft vaak een trager bewegend achterbeen met als gevolg dat de draagfase gering is. Hierdoor wordt de rug te weinig aangespannen en mist het zadel de stabiliteit die het normaliter krijgt van de tegendruk van de rug. * De verheven gangen van een Fries paard veroorzaken eerder instabiliteit bij het zadel en de ruiter. * Een Fries paard is in veel gevallen neerwaarts gebouwd. Het zadel wil hierdoor gemakkelijk naar voren schuiven.

Alleen met goed vakmanschap en het juiste materiaal is een goed zadel te maken.

Met een ruime werkplaats, showroom en rijdende winkel is Zadel- en Tuigmakerij Van den Bosch de juiste partner. Het in 1973 opgerichte ambachtelijk bedrijf is een begrip op alle gebieden van de paardensport.

Het familiebedrijf heeft door jarenlange ervaring veel kennis opgedaan over de verschillende takken van de paardensport en kan als geen ander u voorzien van het geschikte tuig, zadel, deken of andere benodigdheden voor uw paard.

FM17-3

11

FRIEZEN ZIJN HET MOOIST VEULEN VELT WILLEM WESTER

Foto’s: Dekstation Gaasterland

‘He fucks horses’, zei Albert van Keimpema bij een voetbalwedstrijd in New Castle, wijzend naar Willem Wester. Het was een belegen grapje, maar bij de Britten ging het er wel in. Nu staat er op de Smart Phone van de tuigkampioen uit Tjerkgaast een grappig filmpje van een Fries veulen dat hem ongewild onder de voet loopt. Lachen.

Elf keer was hij tuigkampioen van Nederland. Dat heeft series prachtige foto’s opgeleverd en via de dekpremies ook het nodige geld. Want het is een imposant gezicht als de 65-jarige paardenliefhebber Willem Wester met zijn volle gewicht in de sjees aan de teugels hangt om een briesende hengst in bedwang te houden. ‘Dat is in gefecht, jonge’, lacht hij.

Want de benen van een Fries moeten dan hoog opzwaaien en de stap moet opgaan in een zweefmoment, met de achterhand ver onder het lichaam. Alsof zo’n paard een mens wilde worden, met de armen hoog geheven, en dat ronden lang kan volhouden. Dat lukt

OPVOEDING IN DE KUDDE In de hengstenkudde heersen heldere verhoudingen. De baas is de baas en wie zich niet in de hiërarchie schikt, wordt tot de orde geroepen.

Hardhandig desnoods, met harde benen en scherpe tanden, zodat er orde en vrede heerst.

Paarden met gedragsproblemen kunnen hier terecht, in een kudde van Willem Wester. ‘Se bringe hjir wolris ien hinne dy ’t wat nofliker wurde moat.’ Meestal helpt dat meer dan mysterieus gedoe van paardenfluisteraars. ‘Fjirtjin dagen en se binne opknapt’, zegt de Tjerkgaaster paardenkenner.

12

www.uitgeverijpenn.nl

alleen met strak aangetrokken leidsels en een flinke tik tegen de billen als de draf niet perfect is. ‘Dat komt derop oan!’

ZELFSTANDIGE MET PENSIOEN Een paar mooie rondjes rijden vergt inzet en uithoudingsvermogen van zowel het paard als van de ruiter. De laatste moet elke stap geconcentreerd blijven. ‘En dan krekt dwaan as giet it fansels. Laitsje.’ Lachen kan Wester wel, zeker als hij een door hemzelf gemaakt Youtubefilmpje vertoont met een halfblind veulen dat in de bak de kortste weg naar de moeder wil afleggen. Het loopt de paardenman omver, zodat het filmpje in een verwensing eindigt.

Willem Wester is 65 jaar. Hij past nu niet meer als werknemer op veertig hectare land van waterbedrijf Vitens, maar huurt het als gepensioneerd zelfstandige om het te maaien en er paarden te weiden. Dat land kocht Vitens van het pompstation bij Spannenburg van de toenmalige melkveehouder. Die stapte over op paarden en hij past nu op het grootste bestand Friese paarden dat je kunt vinden. Het zijn er op goede dagen tegen de honderd.

En iedereen kan zien dat die dieren heel wat beter verzorgd worden

dan de kudden paarden en herten die op gezag van milieufanaten lopen te hongeren in het immense natuurgebied van de Oostvaardersplassen. Op schrale dagen kun je ze vanuit de trein zien lijden. Een schande, vindt Willem Wester dat, ‘want dy bisten kinne nergens hinne. Der stiet in stek foar, en oan ‘e oare kant is wetter.’ Dat hek, wil hij maar zeggen, is zeker geen natuur.

OM ÉÉN DEKHENGST Een populaire attractie bij Westers bedrijf is de kudde van wel veertig twenter hengsten, die door hem wordt beheerd. Ze zijn van verschillende eigenaren, die er allemaal minstens tienduizend euro voor over hebben om ze als hengst volwassen te laten worden. Want wie weet zit er een toekomstige goedgekeurde Friese dekhengst tussen. ‘Ien út sa ’n hiele keppel, miskien wolris twa.’ Obe Mous fokte Ulke, een dekhengst die bij Wester de voor paarden gezegende leeftijd van 27 jaar bereikte. En dan is Maurits er nog, 12 jaar, ook door Wester gefokt.

De na drie intensieve selectierondes goedgekeurde hengsten worden dan vele tonnen waard, omdat uit hun sperma een nieuwe generatie Friezen kan worden gefokt. De anderen mogen niet dekken. Als ze te pittig zijn, is zelfs

castratie onvermijdelijk. Dan gaan ze verder als goedmoedige ruin, de eunuch van de paardenwereld.

De hengsten in zo’n keppel moeten geregeld ontwormd worden, hun hoeven bekapt en ze moeten op ijzers gezet. Dat vraagt kracht en moed bij de poatbekapper en de hoefsmid en enige onverschrokkenheid bij de verzorger. ‘Se binne net allegear like wiis mei my’, zegt Wester. ‘Want as ik kom, moat der faak wat gebeure.’

Gelukkig zijn Friese paarden braaf.

Ze geven eerst tekenen van ongenoegen als ze een trap willen uitdelen. ‘Se warskôgje earst mei de earen of mei de sturt.’ Dat is met ‘bovenlanders’ of ‘Arabo’s’ wel anders. Die halen soms onverhoeds uit. Als dat met het achterbeen gebeurt, en daar zit een hoef-

ijzer aan, kan het je het leven kosten.

Niettemin, ook al zijn Friese paarden braver, Willems vrouw Tonny waagt zich er liever niet tussen. ‘Us heit hie ek wol hynders, mar dy wiene foar ’t wurk.’ Zulke vrouwen zijn er veel meer, weet Willem Wester inmiddels. ‘Dy sjogge by dy hynsten op.’

DE BESTE HOUDEN Op stal en in boxen staan jonge paarden en merries. Wester heeft er camera’s hangen, zodat hij weet wanneer een merrie gaat werpen. Dat is handiger dan hele nachten in de paardenstal rond te hangen. Met in totaal zo’n honderd paarden onder zijn beheer, weet hij uiteraard hoe de smaak van het publiek zich ontwikkelt en welke handel voordelig is.

Geld aan de paardenhobby overhouden is een kunst, weet hij. Overal hangt het rijmpje: ‘Mensen met paarden hebben een hemel op aarde. Maar komen ze te sterven, dan valt er niets te erven.’ Hindert ook niks, zegt Wester. Roken kost ook geld, en drinken, en vriendinnen. Toch zijn dat allemaal dingen die mannen, zij vooral, veel doen. Wester kent ze, want hij komt geregeld in Langweer en daar wonen levensgenieters.

‘Mar as je mei hynders winne wolle en in pear sinten fertsjinje, nim dan de beste.’ Dat zijn natuurlijk paarden die er goed uitzien, die lieve ogen hebben, een goed model en mooi ‘behang’.

Maar dat is niet het voornaamste. De afstamming is minstens zo belangrijk, oftewel: goede papieren.

FM17-3

13

Het model draagt: SUN 147 25672633 €109

BROUWERIJ REDBAD Ambachtelijk Weizen bier brouwen Brouwerij Redbad is een brouwerij uit Leeuwarden die sinds 2015 actief is.

Redbad was de eerste echte koning van Friesland. En net als de brouwers van RedBad was hij een eigenwijze man die zich de kaas niet van het brood liet eten. Hun doel is ambachtelijke Weizen te brouwen. In de toekomst is het de bedoeling een echte Friese Weizen te brouwen van Friese gerst en tarwe.

Brouwerij Redbad is te vinden op Facebook.

Gratis zonnebril op sterkte bij elke bril v.a. €79 Profiteer van dit aanbod van 1 augustus t/m 4 september bij: Specsavers Sneek | Oosterdijk 79 Tel. 0515 460 808 Specsavers Leeuwarden | Nieuwestad 52 Tel. 058 216 2846 Specsavers Heerenveen | Dracht 83 Tel. 0513 620 666 Specsavers Drachten | Noorderbuurt 33 Tel. 0512 549 798

Neptunusweg 5 8938 AA Leeuwarden 06-12526222

14

www.uitgeverijpenn.nl

Deze actie is geldig van 1 augustus t/m 4 september 2017 2016. Dit aanbod geldt voor één persoon. Niet in combinatie met andere aanbiedingen. Bij randloze monturen adviseren wij extra dunne glazen. Zonnebril actie geldt voor zonnebril op sterkte. De zonnebril gratis is uitsluitend geldig op zonnebrillen en niet geldig op reguliere monturen welke als zonnebril worden beglaasd. De zonnebril geldt niet voor Polaroid (en dus vanaf €79). © 2016 2017 Specsavers Optical Group. All rights reserved.

STOETERIJ BOSKSICHT HOLLAND

SBH-Horses (Stoeterij Bosksicht Holland) uit Rijs van Sjoerd Meekma en Greetje Swart rciht zich op verschillende disciplines.

Fokken van Friese paarden, verkoop van Friese en KWPN paarden over de hele wereld, een dekstation en trainingstal De fokkerij van de friese paarden onder de naam ‘fan Bosksicht’ is zeer succesvol, Vele ster en model merries zijn hier geboren en ook diverse kampioenen Met de Parel van de fokkerij Pinksterblom Model Preferent Prestatie is het begonnen. AL de nako-

melingen van Pinksterblom werden ster en zelfs drie werden model.

Grytsje fan “Bosksicht” Model werd jeugdkampioen on de Centrale Keuring van het KFPS. Ook Kyra fan “Bosksicht” Kroon werd jeugdkampioen van de CK en reserve kampioen bij de 3-jarige merries.

Handel.

SBH-Horses verkoopt Friese paarden maar ook Sportpaarden over de gehele wereld. Het gehele traject van verkoop, quarantaine, exportpapieren en transport wordt geregeld.

Dekstation. SBH-Horses is de thuisbasis van de Friese dekhengsten Tonjes 459 Sport en Julius 486 Sport.

Beide hengsten zijn geboren in Noord Amerika en in eigendom van Jack Vanderkooy uit Canada.

Tonjes 459 Sport staat inmiddels al 4 jaar in Nederland en zal aan het eind van het dekseizoen weer terug gaan naar de USA. Julius 486 Sport is de verrichtingstopper van 2014. Hij slaagde met geweldige punten. Vanaf januari wordt Julius 486 in de dressuur uitgebracht met ruiter Jacob van der Heide. De zesjarige hengst wordt uitgebracht in de Z-dressuur en lijkt veel potentie te hebben om ver te komen in de dressuur.

Ook als tuigpaard heeft hij veel aanleg met een topscore op zijn verrichtingsonderzoek.

Stoeterij Bosksicht

06-20409241

Leise Leane 12

info@sbhhorses.com

8572 WH Rijs

www.sbhhorses.com FM17-3

15

Cateringservice Jan de Vries Cateringservice Jan de Vries heeft een jarenlange ervaring in het verzorgen van feesten, partijen en evenementen.

Wanneer u goed voor de dag wil komen zullen wij u niet teleurstellen.

U zoekt een cateraar die uw feest, bruiloft partij of evenement (groot of klein) volledig kan verzorgen?

Bij cateringservice Jan de Vries bent u aan het juiste adres.

Wij kunnen voldoen aan alle eisen die klanten stellen aan het laten verzorgen van catering in het algemeen en bieden een moderne en professionele service.

Onze vriendelijke medewerkers zullen graag aan uw wensen en eisen voldoen.

Cateringservice Jan de Vries Optwizel 99 9286 EC TWIJZEL Tel: 06 558 38 502 | E-Mail: info@jdv-catering.nl

Bij ons bent u aan het juiste adres voor het volledig laten verzorgen van de catering tijdens het door u georganiseerde evenement.

De volledige catering voor uw festival of evenement zoals dorpsfeest, auto- en motorsportevenement e.d. kunnen wij voor u verzorgen, evenals uw bruiloft of receptie.

Tevens verzorgen wij de catering in de bedrijfskantine van Transcom te Groningen Kijk voor meer informatie op onze website:

www.jdv-catering.nl

16

www.uitgeverijpenn.nl

FM17-3

17

KLAAR VOOR DE START! VERRASSINGEN LIGGEN OP DE LOER Klaas Kuperus van de ‘Zes Gebroeders’ van Makkum wil prolongatie van zijn IFKS-titel in 2016, maar makkelijk krijgt hij het niet. Want kampioen wil iedereen wel worden, en degraderen niemand.

Merijn Olsthoorn won in het tweede juniweekend onder ideale omstandigheden een over twee dagen uitgesmeerde ‘Slach om Heech’, waarbij het vooral aankwam op scherp starten en goed uitkijken. Want de vloot was omvangrijk en de route lag er vooral zaterdagmorgen niet al te overzichtelijk in.

Dat Froukje Osinga-Meijer met de ‘Jonge Jasper’ dit jaar bij Langweer en bij Lemmer Ahoy beter begon dan de concurrentie, zegt niet zo veel. In Langweer werd ze tweede, in Lemmer was ze met een straatlengte voorsprong de beste. Maar bij Heeg kwam ze niet verder dan de middenmoot, achter haar concurrenten. Ze krijgt het zeker niet cadeau, ook dit jaar niet.

Froukje Osinga is een vaste waarde in de top van het klassement en is ook dit voorseizoen weer goed op dreef. Het wachten is op de titel, maar daar hoort ook een beetje geluk bij.

SUCCES EN TEGENSLAG Froukje, dochter van zesvoudig kampioen Sieb Meijer, is al sinds haar debuut in 2012 succesvol als schipper. Al sinds haar snelle opmars naar de klasse A-groot lonkt ze elk jaar nadrukkelijk

Lucas Bouma verspeelde tot twee keer toe het roer van zijn ‘Grutte Pier’, het schip dat hij deze winter officieel in eigendom kreeg. Hij wordt gezien als kanshebber voor de kampioenstitel.

18

www.uitgeverijpenn.nl

naar de titel. De ‘Jonge Jasper’ hoort bij de snelste schepen van de vloot. Vorig jaar werd Froukje derde bij de IFKS, in 2014 en 2015 tweede. Het moet ook even mee zitten natuurlijk.

Dat weet Lucas Bouma als geen ander. Bij Langweer kreeg hij zo’n klap van het helmhout dat hij in het ‘Wapen van Langweer’ van Jetze Heeres met een zak ijs weer bij zijn positieven moest komen. Op de Wielen was hij over de buis van de baggermolen gevaren, waardoor een zwaard en zijn roer schade opliepen. Maar dat weerhield Lucas er niet van om even later bij Lemmer Ahoy als derde te eindigen achter Froukje Osinga en Sytze Brouwer, de nieuwe schipper van het Heerenveen-skûtsje.

Bij Heeg daarentegen kwam hij weer in aanvaring, nu met de ‘Eemlander’.

Zijn pas gerepareerde roer werd opnieuw beschadigd. De aanvaring was voornamelijk te wijten aan het feit dat de route er wat niet goed in lag. Maar ook daar moet een winnaar zich mee kunnen redden natuurlijk, net als met een baggerbuis.

Lucas kocht afgelopen winter de eerder door hem gehuurde ‘Grutte Pier’, vroeger eigendom van Sik-

ke Heerschop uit De Meern. Eigenlijk was het al jaren ‘zijn’ skûtsje. Via een snelle actie haalde hij in 2012 als beginnend schipper spullen terug die de na 2011 verdreven Gebroeders Los er vanaf hadden gehaald. Daarmee zeilde hij zich vanuit de C-klasse naar voren.

Afgelopen jaren investeerde Bouma verder, zodat zijn skûtsje er prachtig bij ligt. En hij en zijn bemanning zeilen goed – als ze geen fouten maken, of door een ander uit de wedstrijd wordt gezeild.

Uitstekend was dit jaar Bouma’s optreden bij Lemmer Ahoy, in de wedstrijd die rond Hemelvaartsdag door de Zevenwolden wordt georganiseerd.

De ‘Grutte Pier’ eindigde er als derde.

De afgelopen jaren was Bouma ook steeds een stabiele factor bij de IFKS-kampioenschappen. Hij is daarom opnieuw een van de favorieten voor de eindzege.

DE ZOON TEGEN DE VADER Wietse Heerschop zeilt dit jaar samen met zijn vader Sikke bij de IFKS in de klasse A-Groot. Zijn ‘Woeste Ånne’ is voorlopig nog iets korter dan de ‘Wylde Wytse’ van Sikke. Toch won hij in het voorseizoen een paar keer. Op de Kralingse Plas maakten de beide Heerschoppen er foeterend een mooie show van.

Tot de laatste wedstrijd hinderden ze elkaar ook nogal. Dat hield pas op toen Sieb Meijer de Kralingse Cup dreigde te winnen en Wietse voor hem leek te eindigen.

Sikke heeft beloofd om zijn schip aan zoon Wietse af te staan als die structureel beter blijkt te zeilen dan zijn vader. Tot nog toe was dit een vrij goedkope toezegging, omdat de één in de klasse A-Groot voer en de ander in de B-klasse. Maar dat is nu voorbij. Ze zeilen samen in dezelfde klasse. Daar mag wel wat van worden verwacht.

Net andersom gaat het bij de Zwaga’s. Daar hoeft Ulbe geen rekening meer te houden met de ‘Opsjitter’ van zoon Willem. Maar Willem is als oud-fokkenist benoemd als schipper op het skûtsje van Leeuwarden. Ulbe heeft op de ‘Waaksdom’ met zoon Rienk laten zien dat een goede samenwerking tussen de generaties tot succes kan leiden.

MET STIP Dat een voorseizoen niet alles bepaalt, ervoeren Merijn Olsthoorn en Jaap Hofstee al een paar keer. De laatste, schipper op ‘’t Swarte Wief’ van het dorp Tijnje in Opsterland, werd vorig jaar achter Klaas Kuperus tweede in de titelstrijd van de IFKS. Hij wacht met zijn gedreven bemanning nog op zijn eerste kampioenschap in de klasse A-Groot. Kampioen in de klasse a-klein werd het Tynster natuurtalent al wel met een klein skûtsje, de huidige ‘Eemlander’ (voorheen ook ‘’t Swarte Wief’ gedoopt), die als beurtscheepje bij Bos in Echtenerbrug was gebouwd.

Hofstee presteerde dit jaar matig bij Lemmer Ahoy. Hij werd zevende van de IFKS’ers, dertiende in totaal. Maar dat was in 2016 niet anders, want toen werd hij negende (17). En dan toch als tweede in het IFKS-eindklassement eindigen, dat was wederom een uitzonderlijke prestatie van de man die vroeger nooit had gezeild.

Bij de Slach om Heech op 10 en 11 juni werd Hofstee dit jaar derde achter Olsthoorn en Jeroen de Vos. Bij deze Olsthoorn met de snelle ‘Emanuel’ was het beeld vorig jaar net andersom. De Amsterdammer met zijn vroegere Earnewâldster skûtsje doet het al jaren achtereen goed in het voorseizoen. Dit jaar werd hij winnaar op Heeg en de derde IFKS’er bij Lemmer Ahoy 2017, waar hij vorig jaar tweede

Merijn Olsthoorn zeilde zich in no-time naar de A-klasse en doet het ook daar uitstekend.Tijdens de Slach om Heech was hij niet bij te houden voor de rest van het veld. Mocht er gewed kunnen worden op de IFKS, dan durven de kenners wel in te zetten op de ‘Emanuel’.

Met argusogen worden de prestaties van de ‘Ut en Thús’ gevolgd door de concurrentie. Een geheide titelkandidaat durven ze hem net te noemen, maar wel een gevaarlijke outsider.

FM17-3

º

19

Kaasboerderij De Pieter Peit’s Hoeve Buitenwalweg 6-8 8895 KC Lies Terschelling T 0562 44 85 01

WWW.PIETERPEITSHOEVE.NL Met winkels in Franeker, St. Annaparochie, Dronrijp, Leeuwarden en Ferwert Centrale Bakkerij 8801 PN Franeker Edisonstraat 32 0517 391121

www.bakkerijvdkloet.nl 20

www.uitgeverijpenn.nl

WWW.1648PURSANG.NL

Ron Syperda degradeerde met de ‘Ale’ naar de C-klasse. Onverwacht: schipper en schip kunnen veel beter. Dat liet de Hegemer op zijn thuiswater zien, toen hij als C-klasser nog vóór de winnaar van de B-klasse wist te finishen, terwijl hij toch echt vijf minuten later was gestart.

werd. Maar in de eindrangschikking viel het bij de IFKS-titelstrijd in 2016 tegen. Dat kwam vooral door een sober begin met slechte uitslagen in de eerste helft van de competitie. In de laatste drie wedstrijden was Olsthoorn met zijn enthousiaste bemanning de beste van de vloot. Ook op hem durven we wel een bedragje in te zetten.

Ronduit verrassend was vorig jaar de eindzege van de kampioen Klaas Kuperus met zijn Makkumer skûtsje ‘Zes Gebroeders’. Die begon de competitie in de IFKS-week juist heel sterk met een serie van drie tweede en twee vierde plaatsen. Hij en Sikke Heerschop (in 2016 vierde) hadden het jaar daarvoor (2015) nog moeite gehad om zich op het hoogste platform te handhaven.

Dezelfde Sikke deed het ook nu verrassend goed met zijn ‘Wylde Wytse’.

2015 Ton Brundel is met zijn ‘Lytse Lies’ niet veilig. Beide oud-kampioenen hadden de afgelopen tijd lichamelijk wel wat te verstouwen. Maar in de Slach om Heech lieten ze zien dat er weer rekening met hen moet worden gehouden. Jeroen werd in na een sterk begin tweede bij Heeg, nadat hij eerder in Rotterdam op de Kralingse Plas ook al uitstekend had gezeild. Ton Brundel vierde zijn terugkeer in de skûtsjevloot met een mooie vierde plek in Heeg.

Op de Kralingse Plas bij Rotterdam viel dit jaar de beroeps-charterschipper Floriaan Zwart in positieve zin op.

De roerganger op de ‘Ut en Thús’ won de Kralingse cup en was ook de sterkste bij de opening van het watersportseizoen op de Langwarder Wielen. Bij Lemmer Ahoy werd hij dit jaar zevende in een veld met drie SKS-schippers. In Heeg zeilde de ‘Ut en Thús’ naar een vijfde plaats. ‘Wel zorgelijk’ vindt de Hollandse Fries het toenemend aantal aanvaringen bij deze wedstrijden.

Voor hen allen geldt Arend Wisse de Boer met zijn ‘Drie Gebroeders’ als dreigend voorbeeld. Hij zeilt werd in 2014 al eens derde, maar heeft die laatste stap nog net niet gezet. Dit jaar werd de Boer met zijn sterke en kundige bemanning derde in Langweer en achtste bij Lemmer (als vijfde van de IFKS’ers). Hij geldt als sterke outsider.

En wat doet Arnold Veenema, als hij niet verstrikt raakt in protesteerderij?

Zijn ‘Zeldenrust’ is goed genoeg voor de top. En is de ‘Woeste Anne’ met Wietse Heerschop of de ‘Goede Verwachting’ van Walter de Vries minder?

Wietse doet het uitstekend met zijn tot 19,99m ingekorte skûtsje. Hij bleef vader Sikke al een paar keer voor.

PROMOTIE EN DEGRADATIE Het aantrekkelijke van de IFKS is de verdeling van een grote skûtsjevloot over vier klassen. In drie daarvan geldt een promotie-degradatiesysteem.

Beginnende schippers starten in de C-klasse, hoe goed hun skûtsje voorheen ook heeft gezeild.

Dit jaar geldt dat voor Sijmen Kalsbeek met de ‘Raerder Roek’, waarop eerder zijn vader Michiel mooie en angstige momenten beleefde. Hij gaat de strijd aan met een andere nieuwkomer met ervaring, Kees van der Kooij met de ‘Stêd Dockum’. Dit skûtsje was eerder de ‘Frisia’ van Robert de Jong.

Waarschijnlijk was dit vroeger de ‘Eben Haëzer’, die Sybren van der Werf in 1907 bij Barkmeijer in Dokkum/Aalzum liet bouwen. Diens zoon Kornelis (Knilles) verkocht het aan Willem Stenekes.

Dat Kees van der Kooij een geducht strijder is, weten alle ingewijden die de IFKS hebben gevolgd. Jammer dat hij tijdens de Slach om Heech bij een aanvaringen met de ‘Galamadammen’ zijn giek in stukken voer.

Het kan ook zomaar zijn dat een an-

NIEUWE LICHTING De oude garde heeft het bij de IFKS al jaren moeilijk tegen een vooruitstrevende nieuwe generatie. Jeroen de Vos van de ‘Eelkje II’ moest in 2016 vechten om zich in de klasse A-Groot te handhaven. Zelfs de kampioen van

Ulbe Zwaga haalde de ‘Waaksdom’ uit Dokkum. De reacties van de buitenwereld waren sceptisch, maar vooralsnog won hij Skûtsjesilen Langwar en was hij ook in Heeg sterk op dreef.

FM17-3

º 21





  

      -    

   

22

www.uitgeverijpenn.nl

      

—  - - - —

- - - - - -

der er in deze klasse met de prijs vandoor gaat, en promoveert Ron Syperda bijvoorbeeld met zijn ‘Ale’. Eerder zakte hij uit de B’s naar de C-klasse. Vorig jaar liep hij promotie mis door een fout, maar in het voorseizoen heeft hij laten zien vreselijk hard te kunnen zeilen.

Wie straks in de C-klasse ook bij de eerste drie eindigt, hij of zij komt dan in een roerige B-klasse. Daar is in de ochtenduren van de IFKS-dagen een boeiende strijd te zien tussen felle vechters die een klasse vooruit en een niveau hoger willen. Degraderen willen ze geen van allen. De jonge krijgers Arjen de Jong met de ‘Grytsje Obes’, Fonger Talsma met ‘De Jonge Jan’ en kampioen Daan van der Meer met de ‘Singelier’ gaan voor een volgende promotie. Ze zijn alle drie vers van de­ C- naar de B-klasse opgeklommen.

Daar treffen ze onder meer Ulbe Zwaga, die met de ‘Waaksdom’ hoge ogen kan gooien. Dit voormalige Dokkumer skûtsje is een groot schip, dat meer dan 180m2 doek mag voeren.

Een belangrijk deel van zijn tuigage heeft Ulbe versierd via de Gebroeders Los. Ze hadden nog een tuig van de ‘Grutte Pier’ liggen, dat slechts één jaar gebruikt was. Met zijn zoon Rienk aan boord moet Zwaga voor de prijzen kunnen meedoen. Dat liet hij in april in een vol veld bij Langweer al zien. In Heeg was hij er begin juni weer goed bij.

SENIOREN BLIJVEN LANG ACTIEF Tussen de jongste en de oudste deelnemer aan de IFKS-wedstrijden gaapt een leeftijdsgat van bijna een halve eeuw. De oudsten zijn Floris Bottema met de ‘Harmonie’ en Sint Bekkema met de ‘Verandering’.

Voor beiden was wel haast de tijd gekomen om ermee te stoppen, maar ze genieten nog steeds. Al kennen ze onderhand uit ervaring het ziektebeeld PHPD. Dat klinkt ernstiger dan het is. Het staat voor ‘Pijntje Hier, Pijntje Daar’.

De 73-jarige Sint Bekkema, die aan het zeilen met een skûtsje een slijmbeursontsteking aan zijn heup heeft overgehouden, wil de komende competitie nog beslist meedoen in de C-klasse. Dan rondt de enthousiaste schaatser, die in 1992 bij de IFKS begon, namelijk zijn kwart eeuw helemaal af.

Floris Bottema is samen met Sint Bekkema de oudste van de vloot, maar hij gaat nog onvermoeibaar de strijd aan met jonge schippers als Sijmen Kalsbeek (links, met de ‘Raerder Roek’) en Ron Syperda (midden, met de ‘Ale’).

NOG ÉÉN KEER TJOELKER? De ‘Engelina Smeltekop’ zeilde bij Heeg vorstelijk. Er staat geen maat op dit skûtsje, wie het ook stuurt. Hoe dat in 2018 komt als Pieter Jilles Tjoelker schipper is op de ‘Sterke Yerke’, is de vraag. We weten niet eens precies wat er dan met dit mooie schip van de Van der Meulens gebeurt. Misschien wordt het ook wel verlengd, om mee te doen in de grote klasse.

Er zeilen meer uitstekende schepen in de kleine a-klasse. De eerste vijf doen eigenlijk jaar op jaar om de prijzen mee. Hun gemeenschappelijke probleem is dat ze niet meedoen in het promotie-degradatiecircus, zodat er geen extra bonus staat op het behalen van een titel. Maar verder is het een mooie titel, waar we deze keer wel wat verwachten van de studentenclub Mayday op de ‘Swanneblom’ van Age Veldboom.

De a-klein lijkt vooraf een strijd te worden tussen de ‘Engelina Smeltekop’ en de ‘Eemlander’, maar dat is een vertekend beeld. De Amsterdamse studenten met hun ‘De Tiid Sil ’t Leare’ , Sjoerd Kleinhuis met z’n ‘Lytse Earnewâldster’ en Rutger Boonstra met de ‘Hoop op Welvaart’ zijn grote kanshebbers.

FM17-3

23

www.t ri j ehus .n l Café-restaurant Trije Hûs is te vinden ten noordoosten van Grou, aan het Prinses Magrietkanaal, en is met uw eigen boot te bereiken.

Heeft u geen boot? De Trije Hûs taksi vervoert u graag naar het eiland vanaf de Hellingshaven in Grou.

Uw boot verkopen - Onderhoud en Reparatie

www.jachtbemiddelingdejong.nl Misdbuorren 24 9003 LB Warten Tel. 058-2551362 Mob. 06-22825112

Onderhoud en Reparatie • Schilderwerken • Inbouw boegschroef en motoren • Leveren en plaatsen van OMRU aluminium scheepsramen • Verhuur van motorkruisers • Winterberging

www.jachtbemiddelingdejong.nl

24

www.uitgeverijpenn.nl

MINDER KRACHT? DAN VERNUFT PIEK LAGER, KRAANLIJN ERIN EN DAN OMHALEN

Wie niet sterk is, moet slim zijn. De vrouwen op de ‘Gerrit Ynze’ ondervinden dat dagelijks, maar ze laten zich er niet door afschrikken. Ze reven wat sneller, knikken ook wat eerder. Maar wedstrijdzeilen is ook een kwestie van tactisch vernuft en zeilvaardigheid.

Dus zetten ze daar op in.

In 2016 was het ‘vrouwenteam’ een bezienswaardigheid in de IFKS-vloot.

Het was voer voor de media en een vaste target voor fotografen. Ook schippers en bemanningsleden van andere schepen kijken net wat langer naar deze be’manning’ als ze de vrouwen van de ‘Gerrit Ynze’ op het water tegenkomen. Maar het went gauw.

Om er maar eens een cliché tegenaan te gooien: de dames staan hun mannetje.

Ze laten zich niet uit het veld slaan en ook niet zomaar voorbij zeilen. Stiekem genieten ze als een enkele hanige schipper een gebutst ego oploopt doordat hij door het team van Alisa Stekelenburg voorbij wordt gezeild.

GEEN BRUTE KRACHT ‘Wy wurde hieltyd handiger,’ luidt de nuchtere conclusie van de schipper.

Dat is waar zij als vrouwen het van moeten hebben: handigheid en slim-

De vuurdoop met de ‘Gerrit Ynze’ was tijdens Skûtsjesilen Langwar, op 22 en 23 april dit jaar. De omstandigheden waren pittig en ze moesten wennen aan het nieuwe schip.

heid in de wedstrijd. Dat kun je als team leren. Vooral in de praktijk, door doen, doen en nog eens doen. Wanneer haal je de schoot in? Toch net iets eerder knikken? Sterk zijn de vrouwen stuk voor stuk wel. Maar brute kracht, zoals sommige schotenmannen op andere skûtsjes, nee, dat ontberen ze.

Dat moet dus op een of andere manier gecompenseerd worden. Vooral bij harde wind doet dat verschil zich gelden.

Met de ‘Oant Moarn’, waar ze in 2016 mee debuteerden, hadden ze het iets gemakkelijker wat dat betreft dan met

Schipper Alisa Stekelenburg is enorm trots op haar team. Dit jaar moet een plaats bij de eerste tien mogelijk zijn.

de ‘Gerrit Ynze’. Het vorige schip was wat lomper en had behoorlijk meer ruimte op het achterdek, waardoor ze rustig met vier vrouwen aan de schoot konden hangen. Nu zijn dat er maximaal drie, en dat scheelt aanmerkelijk.

‘De bealch moat derop’, maar ze krijgen toch lang zo snel die schoot er niet bij als de mannen. Dus maken ze het werk ietsje lichter met kleine foefjes.

‘Wy litte de pyk wat sakje, sette de kraanline deryn en dan omhelje,’ verklaart Stekelenburg.

Niettemin voorkomen ze daarmee niet altijd dat ze in zware omstandig-

‘De bealch moat derop’, weten de vrouwen. Met keihard samenwerken bereiken ze wat ze willen.

FM17-3

º 25

Kunst als blijvende herinnering Echte kunst vergaat niet. Jan Adamse maakt weergaloze kunstwerken, die een ereplaats verdienen.

Het grijs dat hij in zijn kleurenpalet gebruikt, is as.

Het is de herinnering aan een overleden dierbare, die nooit vergaat. Dat kan een mens zijn, een dier of een lang gekoesterd voorwerp.

Als u zelf via een kunstwerk vereeuwigd wilt worden, overleg tijdig met de schilder. Overtuig u van zijn kwaliteit, bepaal uw voorkeur.

‘Ars longa, vita brevis est.’

Het leven is kort, de kunst duurt.

Welkom in het theehuis!

• @

.

•

.

. .

26

www.uitgeverijpenn.nl

.

Jan Adamse Kunst- en Decoratieschilder Bothniakade 52a 8601 BM Sneek 06 14 72 67 70 info@janadamse.nl

heden wat terrein verliezen, maar dat nemen ze voor lief. ‘Dat witst en dat is dan mar sa.’ Het zit soms in kleine dingetjes. Niet wegkomen bij de start bijvoorbeeld. Het overkwam ze in 2016 bij Echtenerbrug. De zwaarden net wat naar voren, toch weer wat naar achteren, het was niks met niks, die start.

Maar het leert gaandeweg, ook het zoeken van de juiste trim. ‘Dat dogge wy mei elkoar. Mei syn allen witte wy in hiel soad.’

Het maakt de 27-jarige Stekelenburg trots dat haar ‘project’ zo goed geslaagd is. Want het was wel een gok natuurlijk, om met enkel vrouwen aan boord de wedstrijden in te gaan.

Stekelenburg voer zelf wel veel met gasten en dat is haar winst, zegt ze.

Dan ben je eraan gewend om te zeilen met mensen die geen of weinig ervaring hebben. Ze kan dus een team met overwegend beginners leiden, wil ze maar zeggen. Enorm ‘grutsk en bliid’ is ze over hoe het ‘Team Oant Moarn’ echt een hecht collectief is geworden.

OM BIJ LEMMER Na het debuut van 2016 zeilt het vrouwenteam nu dan op een nieuw skûtsje.

Dat is weer wennen, de trim is net even anders dan op het vorige. Maar Stekelenburg en haar bemanning zijn blij met de ‘Gerrit Ynze’. Het schip is wat kleiner dan de ‘Oant Moarn’, maar ook een stuk sneller. ‘It is in Pypster,’ klinkt het alleszeggend.

Ze konden het schip huren van Jacob Huisman, van wie ze eerder de ‘Oant Moarn’ gebruikten. Dat schip kwam in Blauwhuis terecht, bij een plaatselijke commissie met bemanning. De ‘Gerrit Ynze’ werd tot nog toe bevaren door Ulbe Zwaga, maar die gaf het meteen terug aan Huisman toen die het kon verhuren aan het vrouwenteam.

Het voorseizoen verliep tot nog toe veelbelovend. Tijdens Lemmer Ahoy zeilden ze keurig in de middenmoot mee, in een veld waarin ook schepen uit de B-klasse aan de start verschenen. Het was jammer dat ze omsloegen, daarmee was het klassement verkeken. Natuurlijk schrokken ze, maar de schipper weet de oorzaak ook. De kop er niet scherp genoeg bij. Wel de ene windvlaag opvangen, maar niet anticiperen op de vlaag die er direct achteraan kwam. ‘Ik stjoerde te let yn ’e wyn op,’ blikt ze terug. De giek kwam

in het water en dan is er geen houden meer aan.

Het gebeurde op een vreselijk ongunstige plaats, in een diep gat. De ‘Gerrit Ynze’ zonk onmiddellijk naar zeven meter diepte en moest geborgen worden door Hebo Maritiemservice uit Zwartsluis. Wonder boven wonder viel de schade aan het skûtsje mee. Het helmhout was kapot en er zat water in de motor. Maar voor het overige was het vooral een kwestie van het slib eruit halen en de boel weer schoonmaken. Binnen een week was de klus geklaard en lag de ‘Gerrit Ynze’ klaar voor de start van de Studenten Lange Afstands Kampioenschappen (SLAK).

SCHELDEN EN KREUNEN De vrouwen laten zich door het voorval niet afschrikken. ‘Iedereen maakt het een keer mee,’ klinkt het eensgezind.

Eén keer goed erover praten en weer verder. Ze voelen zich er eerder sterker door geworden, nog meer een team dan ze al waren. Bovendien zijn er die eerste vier wedstrijden op Lemmer, waarna ze als dertiende van de vierentwintig geklasseerd waren. Een goede prestatie, die spirit geeft.

Dit is een teken dat Alisa Stekelenburg gelijk had toen ze in 2016 de uitdaging aanging om met een team van enkel vrouwen de IFKS-competitie in te gaan. Want, zegt ze, een hecht team komt uiteindelijk verder dan een schip vol ego’s. Skûtsjesilen is zwaar werk.

De sterkste kerels werken zich een slag in de rondte om de schoten binnen te halen. Ze schelden, kreunen en steunen dat het een aard heeft. Dan moet je wat van elkaar kunnen hebben, blind op elkaar aan kunnen en willen vertrouwen in je collega’s aan boord.

Schelden doen deze vrouwen niet op elkaar. Goede afspraken maken en je daaraan houden, is het parool. Natuurlijk is er wel eens wat, maar met een klap op tafel en een biertje moet dat afgehandeld zijn.

GEEN GEZEUR ‘De ynset is geweldich,’ zegt Stekelenburg. ‘Der wurdt keihurd wurke oan board en der is gjin geseur.’ Daarmee refereert ze onbewust aan een hardnekkig vooroordeel jegens een schip vol vrouwen: dat het haat en nijd is aan boord en onenigheid lang door kan blijven sudderen.

Tijdens Lemmer Ahoy sloegen ze om en zonk de ‘Gerrit Ynze’ naar zeven meter diepte. Gelukkig viel de schade mee. Piet Blaauw uit Stavoren zorgde vliegensvlug voor een nieuw helmhout.

Ook het onderhoud doen ze zelf. Gewoon beginnen!

‘Bij ons is dat absoluut niet aan de orde,’ roepen de bemanningsleden in koor. Integendeel, de waardering voor elkaar is groot. Samen doen ze alles.

Niet alleen wedstrijden zeilen, maar ook het onderhoud aan het schip.

‘Gewoan begjinne,’ grijnzen de dames, ‘en watst net witst, freegje.’

Tijdens de ‘Slach om Heech’ hebben ze met een vijfde plaats in de C-klasse opnieuw laten zien goed mee te kunnen. Het zelfvertrouwen in de aanloop naar de komende IFKS toe is dan ook groot. Hun coach Jappie Uithof adviseert bij trainingen en rondom wedstrijden en zorgt ervoor dat de puntjes op de i worden gezet. Was Stekelenburg in 2016 nog erg voorzichtig in haar uitspraken en hield ze het bij ‘wy wolle feilich sile en gewoan meidwaan en leare’, dit jaar is ze toch wat scherper in haar verwachtingen. ‘Wy ha in goed skip en in goed team, dus ik fyn dat in plak by de earste tsien reëel is.’

FM17-3

27

AMBIANT - PARKET VLOEREN

Meer dan een mooie vloer waar je niet aan voorbij loopt!

Zeilmakersstraat 3c, 8601 WT Sneek 0515-755910 info@deplankier.com www.deplankier.com

Hét gezonde alternatief voor woon- werkverkeer!

Een initiatief van BOVAG, Friesland Lease en ENRA Verzekeringen.

T 0512 38 40 60

28

E privelease@bovagleasefiets.nl

www.uitgeverijpenn.nl

I www.bovagleasefiets.nl

RADIO KLAAS

LEEUWARDEN

101.8 FM

06 52 38 10 59

HEERENVEEN

97.3 FM

Klaar voor de vaart!

Van 5 tot en met 26 augustus verzorgt Radio Klaas in samenwerking met Frysk.FM uitgebreide skûtsjeuitzendingen voor de radio en op internet.

Gasten genieten aan boord goed verzorgd van de unieke skûtsjesfeer. De uitzendingen beginnen elke dag om kwart voor elf en gaan door tot half zes.

Gasten zijn welkom van 11.15 tot 17.15 uur. Voor Terherne (woensdag 9 augustus) en Hindeloopen (zaterdag 19 augustus) wordt het programma iets aangepast. Bij Terherne begint de SKS pas om 15.45u in verband met de Hardzeildag in de Sneekweek. Bij Hindeloopen wordt een Biervaart georganiseerd met heerlijke Friese speciaalbieren en verhalen van brouwers.

Vier van de achttien skûtsjedagen zijn nog niet definitief ingevuld. Daaronder is de SKS-finale op vrijdag 18 augustus op de Snitser Mar. Op alle andere dagen zijn er minstens vijftien, vaak dertig en soms meer dan veertig opvarenden. Om die allemaal te bergen hebben we verschillende schepen in de vaart. Het definitieve schema maken we volgende week, als alle opties verwerkt zijn.

ABD Renault is dit jaar de nieuwe co-sponsor voor het SKS Skûtsjesilen.

En daar zijn we bijzonder trots op!

Bij ons aan boord

We heten de komende weken welkom op onze schepen: Sportvissen Friesland, Café Foarwurk. nl, Fytswurk (Drachten), Café Dûkelûk, Friesland Lease, Assurantiekantoor Fokke de Jong, Vanouds Meubelen, Punt.nl Groep Printers en computers, Café ’t Hoekje, Werkman Brillen, Transportbedrijf Sandstra, Bentacera, Omke Jan, Veenstra Fritom, Van Dijk Roggebrood, Pak en Zo, IFKS Businessclub.

Sportiviteit, traditie, professioneel bezig zijn is iets wat bij ons familiebedrijf past. Eén van de mooiste Friese evenementen in de zomer willen we natuurlijk graag ondersteunen.

Met een nuchtere kijk het beste willen voor onze klanten, net als de schippers en hun teams onderscheiden betrokken medewerkers van ABD zich iedere dag weer. Daarom zijn we reeds acht keer in negen jaar tijd uitgeroepen tot beste Renault dealer van Nederland.

De catering is in de vertrouwde handen van Jelly Wagenaar uit Garyp. Zij en haar man Pals verzorgen voor een snel groeiend klantenbestand BBQ’s en catering bij tal van feestelijke gelegenheden.

We kijken uit naar en mooie sportieve zomer, laat het Skûtsjesilen maar beginnen!

Maak kennis met ÚS KOFJE Ús Kofje is een ode aan Friesland en de Friezen. Een tikkeltje eigenzinnig, maar o zo puur en toegankelijk. de smaak van Ús kofje is gebaseerd op het Fryske karakter, echte kwaliteitskoffie met bonen afkomstig uit onder andere Ethiopie, Brazilie en Kenia.

Koffie 2018 is vernoemd naar het jaar waarin Leeuwarden zich mag profileren als Culturele Hoofdstad van Europa.

Espresso 1893 verwijst naar het oprichtingsjaar van Brandsma Koffie.

In 2018 bestaat Brandsma Koffie 125 jaar.

Er zijn twee melanges ús Kofje op de markt gebracht; Koffie 2018 en Espresso 1893.

Ook nieuwsgierig naar de smaak van Ús Kofje?

Proef en beleef het Fryske karakter.

5.- KORTING bij minimale besteding van

Lever de bon in bij een van de onderstaande ANWB winkels en profiteer meteen van deze speciale korting.

5.-

speciale

skûtsje actie

cadeau tegoed

Als je deze krant niet wil beschadigen, kun je ook een foto van de voucher bij de kassa laten scannen.

Met 87 ANWB Winkels en Webwinkel 24/7 zijn we altijd in de buurt

WWW.USKOFJE.FRL

Voucher in te leveren bij de volgende ANWB winkels: Leeuwarden - Zaailand 112, Drachten - Museumplein 4, Heerenveen - Sieversstraat 10, Sneek - Marktstraat 18

✁

De voucher is geldig t/m 30 september 2017 in de ANWB Winkels Leeuwarden, Drachten, Heerenveen, Sneek bij een minimale besteding van 25.-. Korting geldt ook op artikelen met een actie. Niet geldig op elektronica, boeken, gidsen, atlassen, tolvignetten, geschenkbonnen, tijdschriften en entreebewijzen. Niet inwisselbaar voor contanten en niet geldig op reeds gedane aankopen. Bij retour wordt de waarde van de artikelen terugbetaald minus de gegeven korting. Niet i.c.m. andere tegoedbonnen.

ÚS KOFJE IS SAMENGESTELD EN ONTWIKKELD DOOR BRANDSMA KOFFIE UIT BOLSWARD.

25.-

FM17-3

29

DE ‘FRISIA’ WORDT ‘STÊD DOCKUM’ SPOREN WIJZEN OP DOKKUMER HERKOMST

Dokkum heeft een nieuw IFKS-skûtsje én een nieuwe schipper. De 53-jarige Wouds­ ender sportman Kees van der Kooij probeert het op de voormalige ‘Frisia’, waarmee Robert de Jong in 2015 uit de A-klasse degradeerde. Jelmer Bloembergen is exit. Hij werd in 2016 laatste in de C-klasse.

Dat Ulbe Rienks Zwaga jr. tot nog toe verdienstelijk zeilt op Jelmers voormalige schip de ‘Waaksdom’ [G 1345 N] van Ruurd Vos is leuk voor insiders.

Dokkumers, en met name de Dokkumer skûtsjecommissie onder aanvoering van voorzitter Hylke Heidstra, verheugen zich vooral over een verrassende ontdekking omtrent de waarschijnlijk oorsprong van het door hen voor 2017 gehuurde skûtsje. Dat mag als ‘Frisia’ in de boeken staan met als bouwjaar 1902 en als bouwplaats Franeker, het heeft een andere geschiedenis. En die geeft in Dokkum aanleiding tot vreugde.

NIET UIT FRANEKER Volgens documentalist Frits Jansen van Stichting Foar de Neiteam is het nieuwe Dokkumer skûtsje in 1907 als ‘Eben Haëzer’ hoogstwaarschijnlijk ge-

Tijdens Lemmer Ahoy voerden de Dokkumers nog het oude ‘Frisia’-zeilteken LE.

30

www.uitgeverijpenn.nl

De werf van Barkmeijer aan de Voorstreek in Aalzum onder Dokkum. Foto Museum Het Admiraliteitshuis, Dokkum.

bouwd bij Barkmeijer in Dokkum-Aal- behorende voorkeur van de schippers. zum. Deze mening wordt gedeeld door skûtsjekenner en –opknapper Simon SECUUR METEN EN COMBINEREN ‘Wiesenthal’ van der Meulen uit War- Een probleem bij het bepalen van ten. Die bekeek het schip dit voorjaar de herkomst van het schip was het 2017 nog eens goed toen het in Woud- ontbreken van een ingebeiteld oud L- of S-nummer. De laatst bekende send lag.

Het schip kon logischerwijs niet in meting was verricht in Amsterdam 1902 gebouwd zijn bij Rients Brands- [A 23345 N] in 1973. De laatste eima en zijn zonen Murk en Haring in genaar voordat de Lemster Jan Jelle Franeker, zoals lang uit overlevering de Jong het in 1992 kocht,was Hiltje was aangenomen. Uit het historisch Posthumus. Zij was indertijd de weduonderzoek van Frits Jansen betreffen- we van SKS-schipper Rienk Zwaga, van de de scheepswerven (zie Troch de Wyn) was al eerEben Haëzer der gebleken dat in 1904 deze Rients de gemeente Ik bin in minske as safolle oaren verzocht om een scheepHa mei al dy oaren in protte mien stimmerwerf te mogen Dochs, sa’t ik libje, tink en oanfiel oprichten voor het maSa is der dochs mar ien ken van ijzeren schepen.

De gemeente stemde Mar ek bin ik út in hiel slachte In lang keatling, as ien keat ûntstien hierin toe op voorwaarde En as dy oaren net libbe hienen dat Rients het werk voor Dan hie ik ek net bestien 1 mei 1905 afgerond zou hebben. Anders gezegd: Oars as hja, yn myn dwaan en litten in 1902 bestond deze ijYn myn stribjen , wurkjen en hope, zerwerf nog niet.

Bin ik earne mei myn foarâlden ien Maar uit Hoogezand Men liet my ek yn Gods namme dope of Veendam, waarover in Lemmer en omstreken Myn foarâlden hienen yn Ien betrouwen Har krêft hoe heech de weagen swolpen geruchten rondgingen, Har wapenspreuk mei mines wêze : kwam het skûtsje ook vast ‘Oan’t no ta hat de Hear my holpen’ niet. Daarvoor had het te fraaie ‘Friese’ lijnen, aangepast aan de wateren in Bram van der Werf (1921 – 2006) deze provincie en de bij-

gingen en evangelisatiegebouwtjes heetten zo.

BEDRIJF, WONING, HARDZEILER

Sybren en Jitske van der Werf

het Ljouwerter skûtsje, die vlak voor zijn dood met haar getrouwd was.

Eerder had het vaartuig als woonschip in Haarlem gelegen. Maar zoals bij zoveel schepen uit de oude tijd was er weinig meer van de geschiedenis bekend. Om de ware identiteit vast te stellen gingen Van der Meulen en Jansen secuur metend en deducerend na welk binnenschip het nieuwe Dokkumer skûtsje waarschijnlijk is geweest.

Ze kwamen uit bij de ‘Eben Haëzer’, in opdracht van Sybren van der Werf uit Burgum gebouwd in Aalzum/Dokkum en geregistreerd onder nummer [L 1026 N]. De combinatie van de afmetingen (lxb) van het schip, inclusief de verlengingen, kwamen overeen met wat bij de registratie op 21 maart 1907 was genoteerd, namelijk 16,50 bij 3,66. (Er was buiten de op 20 maart voor dezelfde opdrachtgever geregistreerde ‘Eben Haëzer’ geen enkel ander schip bij de 870 gebouwde skûtsjes met deze combinatie van afmetingen).

Enkele typische kenmerken, zoals de hoeklijn onder de stuiten, bevestigden het vermoeden dat het hier om de ‘Eben Haëzer’ moest gaan. Deze bijbelse term, in het verleden veel gebezigd door orthodoxe christenen, betekent ‘Tot hier heeft de Heere ons geholpen’.

Veel schepen, scholen, vrouwenvereni-

Sybren van der Werf liet op 20 en 21 maart 1907 twee keer waarschijnlijk hetzelfde schip meten.

De eerste keer had het een laadvermogen van 36,835 ton, een dag later 35,744 ton. Was de eerste dag het houtwerk door een misverstand niet mee gemeten?

Van der Werf kon de investering van bijna tweeduizend gulden niet betalen, zodat hij voor ruim negentienhonderd gulden een huurovereenkomst moest aangaan, die notarieel is vastgelegd.

In 1918 droeg Sybren dit schip over aan zijn in Garyp geboren zoon ­Kornelis (Knilles) van der Werf, die het in de strenge winter van 1920-’21 liet verlengen en in februari 1921 liet ­hermeten. Opmerkelijk is dat toen de breedte werd vastgesteld op 3,54m, 12cm smaller dus dan het oorspronkelijk was en 14cm dan de ‘Frisia’ later.

Dat roept de twijfel op of het wel om hetzelfde schip ging.

Knilles kreeg in de jaren dertig met zijn gezin een woning met brandstoffenhandel aan de Burgumer Skipfeart. Het schip diende als onderpand voor de hypothecaire lening.

Later in 1935 werd het ‘skûtsje’ voor vierhonderd gulden én een houten praam, die ook ‘Eben Haëzer’ heette, aan Willem Stenekes verkocht. Die liet het in 1942 hermeten.

Willem Stene-

kes was de overgrootvader van Willem ‘Wâldpyk’ de Vries van Omrop Fryslân.

Hij zou op Zwartkruis bij Noardburgum het skûtsje hebben laten zinken, volgens de familie De Vries. Zeker is dat in 1934 de houten praam ‘Eben Haëzer’, die nogal lekte, is gezonken. Die is uiteindelijk voor veertig gulden door Kornelis weer verkocht. Misschien lopen beide verhalen door elkaar, mogelijk is Willem eerder met de praam ook al een keer gezonken. In ieder geval bleef hij zijn hele leven ‘Willem Skipper’, vertelt zijn achterkleinzoon Willem.

Kornelis van der Werf leed in de oorlog aan tuberculose. Zo werd hij afhankelijk van zijn zoon Bram (Abraham) van der Werf. Die kon zich daarom niet onttrekken aan de Arbeits­einsatz, zodat hij bij de PTT in Braunschweig werd ingezet. Kornelis senior stierf in 1950. Bram van der Werf was de vader van de zanger-songwriter Sytse van der Werf. Die is vanuit Kûbaard naar Dokkum verhuisd, waar hij nu aan de Birdaarderstraatweg woont.

Of en hoe dit skûtsje van woning weer een wedstrijdschip werd, moet nog maar eens secuur worden uitgezocht. Jan Jelle de Jong uit Lemmer won vanaf 1993 prijzen met de ‘Frisia’ bij de IFKS en drong in 1998 door tot de hoogste gelederen, de A-klasse.

Dat zijn in 1999 tot schipper gepromoveerde zoon Robert er in de zomer van 2015 vrij kansloos mee degradeerde, is all in the game.

En wie weet wat de toekomst brengt.

Prijzen zijn met dit schip zeker te winnen, is de overtuiging van Simon van der Meulen en de Dokkumer commissie. Kees van der Kooij moet het maar laten zien.

IM

Ook thuis in scheepstransacties

FM17-3

31

OP STAP! Dat het skûtsjesilen in Fryslân tot de belangrijkste toeristische attracties van de provincie behoort, is bekend.

Evenals de Elfstedentocht, het keatsen en het fierljeppen zijn dit sporten waar we als rechtgeaarde Friezen trots op zijn.

We genieten van de folklore die het Fryske hynder met zich meebrengt, maar ook van het Friese ambacht van de klompenmaker. Dit willen we graag delen met de toeristen.

SCHERJON’S KLOMPENMAKERIJ In Scherjon’s Klompenmakerij worden nog elke dag klompen gemaakt. En hoewel dat vroeger heel normaal was, is dat vandaag de dag bijzonder. Ontdek in het vernieuwde klompenmuseum de geschiedenis, het ontstaan en de fabricage van Nederlands oudste

32

www.uitgeverijpenn.nl

schoeisel en verbaas je over de buitenlandse klompencollectie.

Kijk vanuit het museum rechtstreeks in de werkplaats en volg hoe de zesde generatie Scherjon vandaag de dag klompen maakt. Op moderne wijze worden er trip –en kapklompen gemaakt , die vervolgens in vele kleuren worden geverfd. Had vroeger elke streek en klompenmaker zijn eigen model (streekmodel) en kleur. Nog steeds worden in Noardburgum specifieke learkeklompen gemaakt, beschilderd met de traditionele marmertechniek.

Voor de kinderen is er klompschilderen en er is een tuin met terras waar men iets kan drinken.

Om het museum interactiever te maken is er een klompenmidgetgolfbaan aangelegd. Het publiek krijgt de mogelijkheid om klompen te dragen tijdens het golfen. Door middel van oude machines en attributen als obstakels kan op spelende wijze worden ondervonden hoe de klompen vandaag

de dag worden gemaakt. Voor jong en oud een interessant en leuk dagje uit!

Het bedrijf bevindt zich in een karakteristiek pand, dat in 1843 als armenhuis is gebouwd. Hoewel er aanpassingen zijn gedaan ten behoeve van het bedrijf, vindt men overal elementen van het armenhuis terug en ademt het pand de sfeer van vroeger.

Met ingang van het voorjaar 2018 zal er naast de klompenmakerij een fierljeppolder met een fierljepmuseum worden aangelegd en ingericht. Op het terrein worden sloten gegraven en schansen aangelegd, zodat iedereen op eigen niveau deze sport kan beoefenen.

In het museum wordt aandacht besteed aan het ontstaan en de ontwikkelingen binnen deze spectaculaire sport, en de beleving ervan.

Tijdens het Brommelsweekend (zie voorgaande pagina’s) gelden de reguliere openingstijden van het museum.

www.klompen.frl

SKÛTSJEMUSEUM Het Skûtsjemuseum vervult eveneens een belangrijke rol in het tentoonstellen van de Friese cultuur, want al bijna twintig jaar weten elk jaar 5000 bezoekers dit bijzondere museum te vinden. Bijzonder is het vooral door zijn uitstraling. Vanzelfsprekend zijn er tal van historische skûtsje-onderdelen zoals zeilen, masten, zwaarden en roeren te zien. Ook is er een zolder vol met foto’s en documentatiemateriaal van de oude vrachtvaart onder zeil. Er is een compleet ingerichte roef waar men

het leven aan boord aan den lijve kan ondervinden door plaats te nemen op de kleine stoeltjes bij de potkachel.

Maar is dat alles? Nee…. het draait om het verhaal! Want aan de materialen kleven de verhalen en juist dat verhaal draagt sterk bij aan de beleving.

Een groep ouderen, een groep schoolkinderen, een personeelsvereniging of een Rotary groep, iedereen krijgt in dit museum een verhaal op maat te horen.

Bijna vijftig vrijwilligers houden ­samen dit unieke museum draaiende.

Dankzij deze enthousiaste groep komt het oude materiaal weer tot leven. Als voorbeeld noemen we nu de smid: Roel ­Wassenaar.

Hij weet elke bezoeker te boeien door het gloeiende ijzer op het aambeeld te bewerken: de vonken spatten eraf en zijn verhaal is oorspronkelijk en origineel. Nog een voorbeeld: Hans

­ erpstra. Dit is de wandelende almaT nak. Vraag hem welk skûtsje, welke werf, welk jaartal, welke schipper, en onvermoeibaar vertelt hij met humor en passie alle wetenswaardigheden van deze Friese platbodem-schepen.

Toen Age Veldboom twintig jaar geleden het initiatief nam dit museum te bouwen had hij nooit durven hopen of kunnen vermoeden dat het zich zo bijzonder zou ontwikkelen.

Voor de schoolgroepen is het niet alleen luisteren en kijken maar ook vooral doen: zeilen hijsen, touw knopen, in de beage het skûtsje trekken, tros werpen. Vaste activiteiten die op het programma staan.

Kortom actie en volop beleving in een museum, wat zichzelf zonder overheidssubsidie in stand houdt. Op deze manier wordt de rijke Friese cultuurhistorie van het skûtsje en het schippersvolk breed uitgedragen.

www.skutsjemuseum.nl

FM17-3

33

BRAMENJACHT MET BROMMELS Bramenplukken in boerenland, dat is bijzonder. 363 dagen per jaar willen de boeren geen publiek op hun land.

Alleen voor Brommels! maken de gastvrije boeren uit de Noardlike Fryske Wâlden een uitzondering, speciaal voor alle bramenliefhebbers (in spé).

TIPS VOOR EEN GOEDE BRAMEN SNEUP/SNOEPTOCHT 1. Trek laarzen aan en oude kleren waar een paarse vlek en scheur in mogen; 2. Neem een emmertje of bakje mee om de bramen in te doen (in een zakje raken ze geplet); 3. Gebruik een plukstok om bij de moeilijk bereikbare - en dus lekkerste bramen te komen; 4. Ga alleen daar het land in waar de paarse Brommels! vlag wappert, want alleen daar ben je van harte welkom; 5. Neem de plukregels die bij de Brommels! vlag hangen ter harte.

Dan blijft het ook voor de boer een feestje.

Inwoners van de deelnemende dorpen laten publiek daarnaast met allerlei activiteiten kennismaken met de gastvrijheid en eigenheid van de streek. In 2017 en 2018 is het thema van Brommels!: ‘een sappig verhaal’.

Bramen plukken begint bij bramen vinden, natuurlijk. De organisatie van

hangen hoog. Om bij de beste vruchten te kunnen komen, zijn eenvoudige hulpmiddelen te gebruiken. Met een brommelstok maak je je arm al gauw een meter langer. Sla een lange spijker aan de top van een halve bezemsteel en klaar is het onmisbaar bramenplukgereedschap!

BRAMENJACHT

Het Wâldpyk bramenfestijn op 26 en 27 augustus 2017 Brommels! brengt de pluklocaties elk jaar opnieuw in kaart voor de brommelsgangers. Pluklocatie gevonden?

Dan is het nog altijd heel goed kijken.

De lekkerste bramen zitten meestal goed verstopt onder de blaadjes of

Bramen: gratis en zo veel je lust! Tot je er helemaal van paars van ziet

Omdat het zo’n uniek weekend is, maakt de hele brommelsstreek er direct een feestje van. Bij elk opengesteld weiland en bij elke activiteitenlocatie wappert een prachtige paarse Brommels! vlag. Zo weet je waar je welkom bent.

Bramenfestijn Brommels! is bramen plukken bij de boer én genieten van de ‘Wâldpyk’ cultuur in Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden. Tientallen weilanden zijn het vierde weekend van augustus speciaal voor bramenplukkers opengesteld. Je mag er vrij en gratis (!) bramen plukken in de houtwallen en houtsingels.

34

www.uitgeverijpenn.nl

Onmisbaar plukgereedschap: de brommelstok

Onbeperkt snoepen van al dat zwart-paarse lekkers... Dat is natuurlijk heerlijk! Maar oplettendheid is geboden. Alleen bramen die hoger dan 50 cm boven de grond hangen, kun je vers van de struik eten. Bramen die lager hangen moeten eerst heel goed worden gewassen of liever nog gekookt. Er is namelijk een kleine kans dat de laaghangende vruchten besmet zijn met vossenlintworm. En ook al is

Waar de paarse Brommels! vlag wappert, wordt Brommels! gevierd.

Brommels! 2017: Kijken en luisteren naar sappige Wâldpyk verhalen of schrijven en meespelen.

de kans op besmetting voor de mens erg klein, neem het zekere voor het onzekere, zo adviseert de organisatie van het festijn.

Bij de opengestelde weilanden hangen plukregels. Een soort van huisregels van de boer. De meeste regels spreken eigenlijk voor zich. Toch verdient één van de regels uitlichting: honden mogen het boerenland absoluut niet in! Deze regel is ter voorkoming van besmetting van vee met Neospora canicum. Neospora canicum is een parasiet en honden zijn hun eindgastheer. Als honden in de wei poepen, kunnen grazende koeien besmet raken met de parasiet. Vruchtbaarheidsproblemen zijn dan het gevolg. Een eenmaal besmette koe blijft besmet, net als 80% van haar kalveren. Er is (nog) geen medicijn tegen Neospora. Trouwe viervoeters zullen daarom even bij het hek moeten wachten. Ook kunnen ze mee langs de openbare wandel- en fietspaden.

baas dan grote knecht.

Van oudsher kent de streek een rijke schat aan verhalen. Veelal sterke. Van de talloze sagen en legendes over zonderlinge Wâldpiken, spoken, de duivel, tovenaars en wonderdokters zijn er duizenden opgetekend door Dam Jaarsma uit Eastermar. Enkele van de historische figuren uit de bekendste volksverhalen krijgen een bijzondere plek in het Brommels! programma van 2017 en 2018. Oude Wâldpykverhalen komen tot leven. En nieuwe worden geschreven. Misschien ben jij wel de volgende hoofdrolspeler in een nieuw ‘sappig verhaal’…?

STREEKKEURMERK WÂLDPYK Stichting Wrâldfrucht van streekmerk Wâldpyk sponsort het bramenfestijn.

Wrâldfrucht zet zich onder meer in om oude en bijzondere gewassen uit De Friese Wouden weer nieuw leven in te blazen. Hiervoor ondersteunt zij boeren en bedrijven die zich bezig houden met de verbouw, ontwikkeling en vermarkting van dergelijke gewassen. Op die manier zijn onder andere Wichters, Reade Krobben en met name Wâldgieltsjes en Giele Wâldbeantsjes een stuk bekender geworden.

Bramen komen van oudsher veel voor in De Friese Wouden. Een evenement in De Wâlden als Brommels! dat ook nog eens door vrijwilligers, bewoners en bedrijven uit De Friese Wouden gedragen wordt, is een streekproduct op zich! Een evenement die de steun van Wâldpyk verdient!

SAPPIG VERHAAL Brommels! is meer dan bramen. Brommels! is een unieke kennismaking met het landschap en de cultuur van de Noardlike Fryske Wâlden. De Wâldpiken – zoals de inwoners van de streek genoemd worden – zijn een nogal typisch volkje. Ze staan alom bekend als oars as oars, vrijgevochten, recht voor de raap en ruig. Nog altijd liever kleine

FM17-3

35

NIEUWE HUISJES KOMEN, TENTEN BLIJVEN COMPLETE VERNIEUWING VAN DE KUILART

Foto’s: De Kuilart

Er is deze winter hard gewerkt op De Kuilart. De receptie is flink uitgebreid en ruikt naar verse lijm. Nieuwe kunststof steigers vullen de haven.

Mooie ‘waterchalets’ van Arcabo uit Nieuwleusen staan langs de waterkant. Nieuwe huisjes, speciaal ontworpen door Kr8 Architecten uit Borger, zijn geplaatst.

Je zou hier in de natuur prachtig kunnen wonen. Maar permanente bewoning willen Huub en Wouter Bleckman niet. Het draait op De Kuilart om de recreatie, want daarvoor is dit park ooit door de gemeente gecreëerd en ingericht. De gemeente Súdwest-Fryslân staat trouwens permanente bewoning ook niet toe. Die gaat er, net als veel andere regionale overheden, vanuit dat gasten maximaal de helft van de tijd op het park verblijven en minimaal de andere helft elders wonen.

Het is een veelzijdig park, met accommodaties die variëren van luxe tot simpel. Er staan ook heel veel tenten.

Passen die nog in de naar luxe opgewaardeerde omgeving? ‘Natuurlijk hoort de camping erbij’, zegt Huub Bleckman na een korte rondrit in zijn ‘golfkar’ met laadbak. Er zijn tweehonderd staplaatsen, die door de directie

36

www.uitgeverijpenn.nl

zeer worden gewaardeerd. Ze voorzien in een behoefte van vooral jonge mensen met kinderen, die de charme van het buitenleven willen combineren met het voordeel van sobere accommodatie. ‘Glamping’ is een passende term voor verzorgd kamperen.

Er zijn op het park nog 52 huisjes en tien verhuurde stacaravans. ‘Het gaat hier om de totale beleving in een prachtige omgeving, aan het water.

Het moet supergastvrij zijn, geheel verzorgd, zonder groepen uit te sluiten. Maar wie hier een huisje komt huren of kopen, wil ik eerst zelf zien.

Want het moet wel passen.’

Permanente bewoning willen de Bleckmans niet op De Kuilart. Dat geldt ook voor mensen die voor

70.000-120.000 euro een waterchalet met inrichting en bestrating kopen en daar voor 3600 euro een kavel inclusief ligplaats bij huren. Waarom kun je hier niet als vitale senior wonen met een formeel adres elders? ‘Dan krijg je problemen in de wintermaanden, als het hier stil en verlaten is’, zegt Huub. ‘Bovendien is het in deze gemeente niet toegestaan. Dit is een recreatieresort, geen woonwijk.’

GOED OMGAAN MET BUREN Drie jaar geleden stopte Romke de Jong als eigenaar/beheerder van het veertig hectare metende resort De Kuilart. De zaak wordt voortgezet door jonge leden van de familie Bleckman, die zijn opgegroeid op It Wiid in

­ arnewâld. Huub (25), Wouter (27) en E Annelie (29) zetten beide zaken voort, met op de achtergrond Ton Bleckman, die samen met zijn vrouw in 28 jaar It Wiid heeft opgewaardeerd tot een mooi recreatieresort. Vanaf 1 april dit jaar bestiert Annelie het park in Earnewâld en blijven de broers Huub en Wouter bij Koudum wonen en werken.

Samen vormen ze de directie van het totaal.

Met steun van It Wiid in Earnewâld is en wordt er in Koudum flink geïnvesteerd. Tot vlak voor deze lente waren overal op het park nog mensen in actie. En er is nog wel wat te doen, ook in de communicatieve sfeer. Zo moeten de bewoners van een aangrenzend bungalowparkje nog worden overtuigd van de goede bedoelingen van de buren. Die kochten hier de weggetjes en een hoekje grond om de toegangsweg naar hun eigen park flink te verbreden.

Dat is wenselijk, want op de wisseldagen vlak voor het weekend staan de auto’s van wachtende nieuwkomers soms tot twee kilometer verderop. Het

was de bedoeling om de weggetjes in het villapark voor 1 euro aan de bewoners over te dragen. Dat moet nog gebeuren.

Huub en Wouter, die zelf met hun laarzen in de modder staan om mee te helpen in het ruige werk, maken daar niet veel woorden aan vuil. Het is zoals het is. Soms zit het mee en soms zit het tegen. Er valt buiten deze complicatie genoeg te genieten in een druk seizoen.

HUISJES SLOPEN HUIB BLECKMAN De stilte van het winterseizoen is benut om verouderde huisjes te slopen en nieuwe te bouwen.

Moest dat zo rigoureus?

Mensen die het thuis goed gewend zijn, worden ook in hun vakanties kritischer, blijkt uit het antwoord van Huub. Wat vroeger een prachtig zomerwoninkje werd gevonden, veel geriefelijker dan een tent of een caravan, is nu volgens sommigen ouderwets.

‘Er kwamen wel eens klachten’, zegt hij

voorzichtig.

Bleckman: ‘Dat die huisjes op koude dagen moeilijk te verwarmen zijn bijvoorbeeld. Of dat je andere mensen op de weg hoort. Wij gaan voor vijfsterrenkwaliteit. Dan mag je als bewoner hoge eisen stellen, vinden wij. Tenminste, daar willen we aan voldoen.’

Bureaucraten zijn Huub, Wouter en Annelie niet, maar ze willen wel dat de bebouwing op de Kuilart een natuurlijke eenheid vormt. Schreeuwende kleuren zijn niet toegestaan, schuttingen en tuinkabouters evenmin. Dat laatste staat zelfs in het reglement dat voor iedereen geldt.

Het is op zo’n park voor de beheerders hollen of stilstaan. Het mooiste is, zegt Huub, dat je alles tegelijk bent: van onderhoudsmonteur tot psycholoog en van rijdende rechter die een geschil moet oplossen tot oppasser van een verdwaald kind. En het moet kloppen: morgen en over dertig jaar.

Want zo lang gaan de huisjes en chalets wel mee.

FM17-3

37

‘MAR, O MAR’ EERSTE KUS OP MALS GRAS Veel Friese meren zijn intiem en smûk, zoals de Grutte en de Lytse Gaastmeer. Druk zijn vooral de Snitsermar en de Pikmar met de bijbehorende Wide Ie. Bekend, dit laatste samenhangende tweetal, vooral omdat daar, bij Grou, het jaarlijkse skûtsjesilen bij de start van de bouwvakantie een aanvang neemt.

De Friese meren zijn een belangrijk toeristisch selling point van de provincie. Provinciaal beleid is erop gericht de mogelijkheden voor toerisme te benutten. Bootjevaren, zeilen, snelvaren, surfen, sportvissen, zwemmen, suppen, het hele palet aan watersportactiviteiten moet een plaatsje krijgen. Soms zijn er knelpunten met de beroepsvaart. Earnewâld en Grou kennen de problemen met het P ­ rinses

Tekst en foto’s Sake P. Roodbergen

Margrietkanaal dat de provincie als een zwaard van zuidwest naar noordoost doorklieft. Maatregelen zijn noodzakelijk om de twee botsende belangen zorgvuldig te scheiden, om –in de meest letterlijk zin van het woordaanvaringen te voorkomen.

Geliefd en gevreesd. Welvaart brengend maar –vooral in het verledenook onheil. Groot en bij stormweer ruig, zoals de Fluezen en de Hegemer Mar. Iedere Fries met wat historische belangstelling weet van de ramp die in 1877 plaatsvond met de volbeladen stoomboot Willem III die voer van Stavoren naar Sneek. Op 30 januari van dat jaar, nu honderdveertig jaar geleden, verging het schip op de Fluezen bij Heeg. Veertien opvarenden kwamen om het leven. Minder bekend is dat bij diezelfde januaristorm van dat jaar in Groningen de Westpolder en Reiderwolderpolder onder water stroomden, waarbij maar liefst 51 doden vielen.

Een opvallende oeverplant die we ook vaak in vijvers aantreffen is de Gele lis (Iris pseudacorus). De rechtopstaande planten hebben lange smalle, zogenaamde zwaardvormige bladeren en tijdens de bloei in het voorjaar prachtige grote gele bloemen. De vorm van de bloemen is heel opmerkelijk.

Ze hebben drie naar buiten gebogen en drie rechtopstaande bloemdekbladen. De bestuiving gebeurt door onder andere hommels en zweefvliegen.

38

www.uitgeverijpenn.nl

LANG LEVE DE LANDBOUW Meren fascineren. Ze zijn verbonden door vaarten en kanalen, vaak historische vertakkingen van de oude laaglandbeken Boorne, Drait en Linde, die elk vanaf het Drents Plateau in een verschillende richting naar een grotere watermassa’s uitstroomden, van Middelzee, Waddenzee en Zuiderzee.

In de koude helft van het jaar vormen de zomen van de meren en vaarten het winterverblijf van honderdduizenden wilde ganzen. Zij foerageren op land, profiterend van het overvloedige malse gras en brengen de nacht door op het veilige water. Zo liggen er onschuldige vaste vliegroutes van wintergasten boven de provincie, bijvoorbeeld van de agrarische gebieden van de Van Oordt’s Mersken op de hoge gronden rond Beetsterzwaag naar de laaggelegen Terkaplester Poelen en Snitsermar tussen Terherne en Sneek. In dat jaarseizoen worden heuse ganzentochten georganiseerd voor de vogel-

Iedereen kent de fuut (Podiceps cristatus). Het is een algemene verschijning op verschillende wateren. De fuut is het hele jaar in Nederland aanwezig. In de zomer zijn ze in de broedgebieden en in de winter trekken ze naar het IJsselmeer of naar het wad.

In het najaar, na het broedseizoen, trekken duizenden futen naar het ­IJsselmeer om daar de rui door te maken.Tijdens deze rui kunnen de futen niet vliegen, zij ruien namelijk alle handpennen tegelijk. Omdat ze tijdelijk niet kunnen vliegen, voelen zij zich veilig op het open water.

De waterlelie (Nymphaea) is de koningin onder de waterplanten. Niet voor niets zijn er vele schilderijen en gedichten gemaakt met deze feeërieke waterplant als onderwerp.

Vanaf april verschijnen de eerste majestueuze bladeren verkennend aan de oppervlakte en een maand later steken de nog gesloten bloemknoppen één voor één hun kopje boven het water.

De hele zomer, tot ver in de herfst, ontvouwen zich de bloemen gracieus drijvend op of iets boven het water.

weilanden die de grote waterplassen omzomen een fantastisch kleurenpalet vertonen, van rood van de Veldzuring, het geel van Paardenbloem en Boterbloemsoorten, en het wit van Madelief en Wilde Margriet. Dat is de natuurlijke woonplek van wat ouderwetse dagvlinders als Bruin Zand­ oogje (Brún sâneachje), Hooibeestje (Heaflinter) en Argusvlinder (Argusflinter). Vooral de laatste heeft het buitengewoon zwaar om zijn plaats te bewaren. Natuurlijke inhammen en uitstulpingen zijn het woongebied van libellensoorten als Glassnijder (Maitiidsbiter) en Vroege glazenmaker (Kylplakbiter). In die stille uithoeken van de wat rustiger watergedeelten wiegen Waterlelie en Gele plomp op de wind met hun drijvende blad, markant van vorm, groen van boven, maar aan de onderkant rood gekleurd. Het blad, pompeblêd waarvan er zeven in de provinciale vlag zijn opgenomen –met de steelinham naar boven!- en dat het shirt van de voetbalclub SC ­Heerenveen siert. Daar, in die uithoeken, vaak rietomzoomd en met een

www.staatsbosbeheer.nl opvallende toets van de Gele Lis (Barchjeblom) in bloeimaand mei, vinden de watervogels nog de noodzakelijke rust voor het bouwen van hun drijvende nest en het uitbroeden van de eieren. Fuut (Hjerringslynder), Meerkoet (Markol) en Waterhoen (Reidhin) zoeken de rietzone langs de walkant.

Wat minder tredvaste, uitgestrekte en liefst wat moerassige oevers bieden ruimte aan zeldzamere soorten als de waadvogels Roerdomp (Reiddomp) en de Purperreiger (Reade reager).

liefhebbers, op zoek naar B ­ randgans (­ Paugoes), Kolgans (­ Blesgoes) en Rietgans (Taigawink). Het is een merkwaardig gegeven dat de ganzen als vogelgroep –het gaat om meer dan tien soorten- wél varen bij de ontwikkelingen in de landbouw, terwijl de weidevogels, van oudsher de gewone broedvogels, juist meer en meer verstek laten gaan en hun geluk elders zoeken.

OMZOOMD KLEURENPALET De Friese meren betekenen voor de toerist boven alles romantiek. Een gevoel dat niet zelden ontstond in de jeugd toen aan een zeilkamp werd meegedaan. Het eerste vriendje of vriendinnetje, de eerste kus... En heel vaak is de besmetting levenslang. Wie eenmaal de heerlijke, veelzijdige geneugten van het waterleven heeft ervaren, blijft zijn of haar hele leven de roeping horen. Vooral in het voorjaar tot midden juni kunnen de kaden en

Deze oranjebruine glazenmaker is misschien nog het gemakkelijkste te verwarren met de bruine glazenmaker, maar die heeft lichtblauwe vlekken op de zijkant van het lichaam en is duidelijk een slagje groter en heeft bruin berookte vleugels. Deze vroege glazenmaker (Aeshna isoceles) is ook herkenbaar aan de geelwitte 'spijker' net onder het borststuk. De soort was vroeger vrij zeldzaam, maar de laatste jaren doen ze het ontzettend goed en kun je ze zelfs in je stadstuin tegenkomen.

Soms worden ze eind april al waargenomen. Ook vliegen ze vrij lang, want ze zijn tot in augustus te vinden. De piek ligt vaak rond juni.

FM17-3 FM17-2

39

€319.000 K.K.

€258.000 K.K.

Type: Bouwjaar: Woonoppervlakte: Perceeloppervlakte: Inhoud: Aantal kamers: Aantal slaapkamers: Aantal badkamers: Aantal bouwlagen: Ligging: Tuin: Ligging tuin: Verwarming: Warm water:

40

Gouden Boaijum 26

De Kolk 15

HEEG

WOUDSEND

villa vrijstaande woning 1998 105 m2 410 415 m3 4 3 2 2 Wonen aan open vaarwater Voortuin, zijtuin en achtertuin Zuidwest CV-ketel CV-ketel

Type: Bouwjaar: Woonoppervlakte: Perceeloppervlakte: Inhoud: Aantal kamers: Aantal slaapkamers: Aantal badkamers: Aantal bouwlagen: Ligging: Tuin: Ligging tuin: Energielabel: Verwarming: CV-ketel: Warm water: Garage: Schuur:

2-onder-1-kapwoning eengezinswoning 2003 150 m2 455 600 m3 5 4 1 3 Wong aan water Voortuin, zijtuin en achtertuin Zuidoost B CV-ketel AWB Cv-ketel Aangebouwde stenen garage Vrijstaand houten schuurtje

Geintereseerd in deze woning? Neem contact met ons op!

Geintereseerd in deze woning? Neem contact met ons op!

WWW.WATERRIJKWONEN.NL

WWW.WATERRIJKWONEN.NL

of bel 0513 - 418 622

of bel 0513 - 418 622

www.uitgeverijpenn.nl

Deze teksten en beelden komen uit Friese Meren Fryske Marren, PENN Communicatie, 2009

Driekwart van de aarde is met water bedekt. In Fryslân, bijna vierduizend vierkante kilometer groot, is het overal aanwezig. Het zuidoosten van de provincie is hoog en soms nogal droog, de Lege Midden bestaat voor een groot deel uit water. De meeste meren liggen op een diagonaal van zuidwest naar noordoost.

Het Friese woord voor meer, mar, is familie van moeras. Waarschijnlijk betekende het oorspronkelijke waterig land, dat in een droge zomer land was en in een nat jaargetijde water. Zoet water ligt binnen dijken en dammen: in meren, plassen, poelen, kanalen, sloten en greppels. Als men het Friese deel van het IJsselmeer en het Lauwersmeer meetelt, bestaat het oppervlak van deze provincie voor ongeveer vijftien procent uit water. Meren en plassen zijn samen ruim 52.000 hectare groot.

US MARREN Na maart 2006 staan de Friese namen van de meren, en van de meeste vaarten en sloten, als de officiële namen op de kaart. De Brekken bleven Brekken, want die naam is in het Fries en

­Nederlands gelijk. Us marren, ús wetter. Bronnen van leven zijn ze, maar ook een kostenpost en opdracht. Maar ze zijn voor een creatieve, natuurminnende generatie van onschatbare waarde.

In zo’n omgeving verblijven mensen graag, als recreant of als permanente bewoner. Een huis aan of op het water is in het tegenwoordige Fryslân heel wat meer waard dan een huis op het droge. Zestig jaar geleden was dat nog heel anders. Toen was het waterpeil vaak te hoog en er was nauwelijks afwatering. Het water bracht kou en vocht in huis, bovendien stonk het van alle afval en vuil dat er in geloosd werd. En niet te vergeten de ratten en ander ongedierte dat leeft onder het wateroppervlak. Wonen aan het water was ongeriefelijk en men trok er liever vandaan, naar de stad.

Wat in een andere wereld leven we nu. Wonen aan het water is een luxe toevoeging op alle moderne gemakken van tegenwoordig. Het zorgt voor een permanent vakantiegevoel met de natuur direct voor de deur en in het beste geval met een bootje aan de eigen steiger.

FM17-3

41

FRIBERNE SMAAKT ALTIJD NAAR MEER Het begint allemaal in Hemelum. Op de boerderij van John Lorist ligt de basis van Friberne. Hier wordt een speciale kruising gefokt, de Friverdi zeug. Deze zeug staat garant voor een nageslacht dat gekenmerkt wordt door onderscheidend vlees dat heerlijk smaakt.

De Friberne varkens hebben een hoger percentage intramusculair vet: dit zijn goede vetten, die tussen de spieren zitten. Deze vetten versmelten in het vlees tijdens het bakken en zorgen voor extra smaak en malsheid.

John Lorist en zijn medewerkers leggen in het Friese Hemelum elke dag weer de basis voor het bijzondere vlees van Friberne. Gezonde en vitale dieren zijn de basis voor de gesloten keten van Friberne. De circa 25 boeren die deel uitmaken van de keten werken op unieke wijze samen. Op een duurzame verantwoorde manier zijn zij in staat om een lekker en mals stukje vlees te produceren. En dat lukt bijzonder goed. Friberne is inmiddels in Noord-Nederland een bekende naam geworden en ook elders in Nederland zie je het steeds meer in de toonbank.

‘Vlees dat smaakt naar meer’ is de slogan. Malser, voller van smaak en toch niet vet. Kwaliteit zoals het hoort te zijn. Varkensvlees is een waardevol product. Het duurt circa 11 maanden om tot een karbonaadje te komen.

In die tijd zorgt de Friberne boer met liefde en passie voor zijn dieren. Hij werkt samen met de andere boeren, maar ook met zijn adviseurs om de dieren volgens de Friberne maatstaven groot te brengen. Friberne stelt strenge eisen op het gebied van hygiëne, huisvesting, voeding, verzorging en

42

www.uitgeverijpenn.nl

gezondheid. Hiermee staat het dierwelzijn op een bijzonder hoog niveau en wordt stress bij de varkens voorko-

men. Deze aspecten worden gemeten door te kijken naar het gedrag van de dieren.

VLEES VAN WOLVEGA Vlees van Wolvega heeft inmiddels ook varkensvlees van Friberne, het Gaasterlands Kruiden Varken, in haar assortiment. Eerlijk en echt, nuchter en puur, geen poespas, smakelijk en mals. Deze positieve kwalificaties gaan op voor het kwaliteitsvlees van het kruidenvarken.

Een varken dat zijn oorsprong vindt in het Gaasterland in Zuidwest Friesland waar een aantal nauw samenwerkende varkenshouders, die veel waarde hechten aan gezondheid en dierwelzijn, onder de naam Friberne het initiatief namen. Vanaf de introductie in september 2012 is Friberne verkrijgbaar bij een snel groeiend aantal vakslagers in ­Friesland, maar inmiddels ook elders in Nederland. Dit naar volle tevredenheid van de slager en zijn klanten.

Niet alleen is de kwaliteit van het vlees zeer hoog, Friberne is vlees met een verhaal. Niet alleen wat betreft vleeskwaliteit, maar Friberne is tevens het antwoord op de actuele vraag naar puur vlees met een verantwoorde en traceerbare afkomst. Friberne is afkomstig van gezond opgroeiende varkens die dagelijks, naast hun hoogwaardige voer, een speciaal ontwikkelde mix van ruwvoer en kruiden krijgen. De varkens zijn verzot op het kruidige voermengsel, dat hun gezondheid en de smaak en droogheid van hun vlees ten goede komt. Vandaar de toevoeging ‘kruidenvarken’.

BBQ TIPS & TRICKS branden geurloos, heet en heel gelijkmatig.

Het helpt sowieso als de kolen of briketten goed droog zijn.

AANSTEKEN

Barbecueën, grillen en lekker buiten koken wordt steeds populairder. Tevens zie je ook dat er gezocht word naar de mogelijkheden van de barbecue. Dus niet meer alleen die worstjes, hamburgers en speklappen, maar ook mooie grote stukken vlees, vis, groente en Slow Cooking.

Het barbecueën heeft voor de meeste mensen nog vele geheimen. Hier vind je uitleg over hoe de briketten aan te steken, warmtezones te creëren in je barbecue, roken, Slow Cooking en nog veel meer.

Allereerst heb je een barbecue nodig, het liefste eentje met een bodemrooster met daaronder ventilatiegaten. en daarna natuurlijk brandstof. Er zijn eigenlijk maar 2 soorten brandstof: houtskool en briketten. Elk heeft zijn voor- en nadelen.

BRANDSTOF Houtskool zijn verbrande stukken hout van verschillende formaten en afkomst waarbij de houtskool van har-

dere houtsoorten langer brandt dan van de zachtere. Briketten zijn geperst houtskool, of geperst zaagsel met papier, van gelijke grootte. Briketten zijn wat lastiger aan te krijgen maar branden regelmatiger op en houden de temperatuur langer vast. Over het algemeen wordt houtskool heter dan briketten maar brandt ook sneller op.

Gril je graag, en heb je vaak dunnere stukken vlees of zelfs voorgegaard vlees dan kan je houtskool gebruiken.

Het dunne vlees zal snel gaar zijn en door de hoge hitte een mooie korst krijgen. Houd er wel rekening mee dat houtskool, zeker bij hogere temperaturen, snel opbrand en vaker aangevuld moet worden.

Briketten zijn beter te gebruiken als je lang wilt gaan barbecueën op lagere temperaturen. Perfect voor de ‘low and slow’- methode en bij het roken.

Ook op hoge temperaturen kan je met de juiste briketten al gauw 3 tot 4 uur barbecueën. Goedkopere briketten hebben wel als nadeel dat ze dus bovenstaande chemische bindmiddelen kunnen bevatten die ook nadelig zijn voor de smaak van het vlees. Mocht je graag briketten willen gebruiken dan raden wij kokosbriketten aan. Deze

Dit kan van alles zijn maar wij raden aan om aanmaakblokjes te gebruiken. Je hebt bijvoorbeeld verschillende soorten aanmaakblokjes. Laat die witte chemische aanmaakblokjes, die wasbenzine of kerosine bevatten, liggen. Deze branden wel het snelst maar je ruikt de hele avond een benzinelucht en dat gaat ook in je vlees zitten.

De bruine aanmaakblokjes bevatten geen schadelijke stoffen, zijn reukloos en drogen ook niet uit. Ze zijn gemaakt van geperst karton met een milieuvriendelijke brandpasta.

Strooi een laagje kooltjes of briketten op het bodemrooster. De hoeveelheid is afhankelijk van de hoeveelheid eten die je wilt gaan grillen en hoe lang je wilt gaan barbecueën. Zorg dat de ventilatiegaten, als je ze hebt, volledig open staan zodat je barbecue goed kan trekken.

Vervolgens druk je een paar aanmaakblokjes zo diep mogelijk in het midden tussen de kooltjes of briketten. Het is belangrijk dat ze lekker diep liggen want warmte stijgt en als je de aanmaakblokjes te hoog legt dan worden de kooltjes of briketten eronder nooit heet genoeg om te ontbranden. In een kleine barbecue zijn 2 of 3

º FM17-3

43

Slager Rijpma

Slagerij Walburg

Slagerij Boersema

Fuormanderij 9

Wommelserweg 7

Herestraat 36

9254 GS Hurdegaryp

8804 NK Tzum

9843 AL Grijpskerk

telefoon 0511 43 12 58

telefoon 0517 45 24 04

telefoon 0594 21 24 57

info@slagerijgenwrijpma.nl

slagerijwalburg@hotmail.com

info@slagerijboersema.nl

facebook.com/slagerijrijpma

www.slagerijwalburg.nl

www.slagerijboersema.nl

Slagerij Schreiber

Murk’s Slagerij

Slagerij Pals Wagenaar

Nije Buorren 4

Terp 5

Inialoane 17

9172 MZ Ferwert

8731 AX Wommels

9263 RB Garyp

telefoon 0518 41 16 43

telefoon 0515 33 13 40

telefoon 0511 52 12 66

info@slagerijschreiber.nl

murksslagerij@gmail.com

pals.wagenaar@hotmail.com

www.slagerijschreiber.nl

www.murksslagerij.nl

www.slagerijpalswagenaar.com

Slagerij Sjaak van der Schaaf

BBQ ?

Bethlehemsreed 6 9233 LG Boelenslaan telefoon 0512 34 24 89 info@sjaakvanderschaaf.nl www.sjaakvanderschaaf.nl

44

www.uitgeverijpenn.nl

Wij bezorgen ook! www.slagerijdeschrans.nl Schrans 80, Leeuwarden, Tel. 058 - 213 90 72

LEKKER VLEES • Geef het vlees de tijd om bruin te worden; teveel om en om draaien is niet goed.

• Door het vlees op het rooster regelmatig met olie te bestrijken blijft het vlees sappiger.

• Gebruik een tang (dus geen vork) om het vlees op het rooster te leggen en om te keren.

Hierdoor blijven de vleessappen in het vlees bewaard.

• Dep gemarineerd vlees goed droog met keukenpapier voordat je het roostert.

• Strooi van tevoren nooit zout op het vlees; er verschijnt vocht, dat het bruin worden bemoeilijkt.

• Trek vlees, dat aan het rooster kleeft, niet los. Laat het even liggen, later gaat het vanzelf los.

• Op een houtskoolbarbecue moet vlees, dat de meeste hitte nodig heeft, als eerste geroosterd worden. Ga uit van onderstaande volgorde en let goed op de kleur: 1e rundvlees (biefstuk) rood/ rosé 2e kalfs- en lamsvlees, spiesen rosé/gaar 3e varkensvlees en papillotten helemaal gaar 4e voorgegaard producten zoals: worstjes, spareribs, kipproducten en kebabs.

• Bij een barbecue met verstelbaar rooster kunt u de temperatuur regelen door het rooster hoger of lager te plaatsen. Voorgegaard vlees kan dichter bij het vuur dan rauw vlees. Immers, rauw vlees, heeft langer nodig om te garen.

• Tip: Neem de tijd. Wie haast heeft moet eigenlijk niet gaan barbecueën. aanmaakblokjes genoeg. Voor grotere hoeveelheden houtskool of briketten kan je er soms wel 10 nodig hebben.

Steek nu de aanmaakblokjes aan en wacht tot ze lekker branden. Nu kan je met een oude vleestang de kooltjes zoveel mogelijk op en rond de vlam van de aanmaakblokjes positioneren zonder de vlam te smoren. Dit is een leuke bezigheid en een echte kunst om een complete toren van kolen of bri-

ketten te maken. Laat nu de barbecue met rust. Dit is een goed moment om een biertje te pakken en een tuinstoel te zoeken.

Na zo’n 15 tot 20 minuten, 10 als je geen geduld hebt en 30 als je nog een extra biertje wilt opentrekken, ga je terug naar de barbecue en zie je dat de kooltjes of briketten rondom de aanmaakblokjes een witte laag as hebben en in het midden roodgloeiend zijn en daaromheen beginnen de kooltjes ook te branden.

PURIST

snel dichtschroeien en daarnaast kan het vlees langzaam naar de gewenste kerntemperatuur opwarmen. Zo kan je op je gemak barbecueën. Zonder dat je zenuwachtig aan het keren en draaien bent omdat het vlees dreigt te verbranden.

Ben je klaar met barbecueën sluit dan het deksel van de barbecue en sluit de ventilatiegaten. In de morgen als de kooltjes afgekoeld zijn, gooi je ze in een plastic boodschappentas en schud alles even lekker door elkaar. De as ligt nu op de bodem en de rest kan je hergebruiken.

De echte purist maakt eerste een klein houtvuurtje in de barbecue en wanneer dit goed brandt legt deze barbecueër pur sang het houtskool of de briketten beetje bij beetje op het vuur.

Dit is iets tijdrovender maar het geeft een garantie op een goed hete barbecue en je bent ook lekker aan het fikkie stoken. Gooi er dan ook meteen wat dennenappels bij voor een heerlijke geur.

BRIKETTENSTARTER Wij maken graag gebruik van een brikettenstarter. Dit is een ijzeren pijp of schoorsteen die ervoor zorgt dat je kooltjes lekker snel branden zonder dat je er wat aan hoeft te doen Als de kooltjes of briketten op temperatuur zijn, ga je ze niet door de hele barbecue verdelen. We willen graag 2 zones met verschillende temperaturen creëren. Hierdoor kan je het vlees op verschillende temperaturen garen.

Boven de hete kolen zal het vlees

FM17-3

45

www.cateringsneek.nl We leveren kwalitatieve ambachtelijke catering die zich kenmerkt door creatieve en traditionele gerechten met verrassende combinaties van smaken. Wij gebruiken alleen verse en eerlijke ingredienten voor de bereiding van onze gerechten.

Wij leveren bij u op het werk, thuis of op locatie; voor recepties, verjaardagen, borrels, trouwerijen, jubilea, etcetera.

Catering Sneek denkt graag met u mee.

Natuurlijk hebben wij een mooi assortiment, maar heeft u andere wensen of ideeen dan gaan wij daar graag met u over in gesprek.

Wie weet kunnen we u verbazen met een verrassende suggestie.

Heeft u nog vragen, opmerkingen of zijn er onduidelijkheden, neem dan gerust vrijblijvend contact met ons op.

• Koude / warme buffetten • Lunches • Luxe tenten

• Salades • Barbecues • Verhuur tenten, statafels etc.

Informatie aanvragen?

Mark stuurman 06-4825 9023 Addie v/d Steen 06-4271 8418 E-Mail info@cateringsneek.com

46

www.uitgeverijpenn.nl

FM17-3

47

Vaar op zeker U kunt pas écht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze ruim 65 jaar ervaring in het verzekeren van pleziervaartuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Als geen ander kennen wij de risico’s die aan uw hobby zijn verbonden - ook ónze hobby trouwens. Wilt u een passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl

Postbus 116

Tel. (0513) 61 44 44

info@kuiperverzekeringen.nl

8440 AC Heerenveen

Fax (0513) 62 37 42

www.kuiperverzekeringen.nl

www.kuiperverzekeringen.nl