Skutsjekrant 2017 zomer

De enige échte!

2017

Skûtsjekrant Uitgave van Uitgeverij PENN.nl

Jaargang 22

Redactie: Martsje de Jong en Klaas Jansma www.skutsje.nl

Schippers balen van chaos 'It Doarp Huzum' zeilt naar voren Walter de Vries terug in de A-klasse Extra: Alle deelnemers én invulschema’s voor alle klassen

RADIO

KLAAS

Jachthavenstraat 55 8605 BV Sneek tel. 0515-421900

Voltastraat 5 8606 JW Sneek 0515-411211

DRACHTEN GORREDIJK JOURE

www.intersurf.nl

www.doumastaal.nl

www.kromhout.com

Skรปtsjekrant 2017

2

W W W. S K U T S J E . N L

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Twee gescheiden wegen Vorig jaar voerde de IFKS bij de hoogste klassen een standaardgewicht in waaraan een skûtsje ongeveer moet voldoen. Van de eerst gemeten schepen in de klassen A-Groot en a-klein moest vooral ‘’t Swarte Wief’ van Jaap Hofstee fors met ballast worden verzwaard om als A-klasser mee te mogen doen. Desondanks, of misschien wel juist daarom, werden de Tynsters in het kampioenschap tweede, achter het Makkumer skûtsje van Klaas Kuperus.

Dit jaar zijn ook de B- en de C-klasse bij Piet ten Woude in IJlst gewogen. Nu zijn alle schepen ingeboekt en voorzien van een ijkplaatje dat de voorgeschreven inzinking aangeeft.

Omdat ze allemaal qua gewicht binnen een niet te grote bandbreedte zitten, hebben ze in principe gelijke kansen. Al zeilt een snel ontworpen schip ceteris paribus natuurlijk nog altijd sneller dan een lompe bak.

De SKS volgt een andere weg naar het borgen van de nagestreefde gelijkwaardigheid. Sinds 2006 werd hiertoe een inwikkelde formule gehanteerd met moeilijk te handhaven variabelen. Die is na de titelstrijd van vorig jaar opzij gezet en ingeruild voor een eenvoudiger formule. Het is bijna weer als vroeger, al wordt nu ook rekening gehouden met het voorgeschreven profiel en de windgradiënt. Er wordt uitgegaan van een beperkte mast-

lengte, wat vooral de Commissie Joure verdriet. En die windgradiënt geeft aan dat het bovenin doorgaans harder waait dan onder.

Bij de IFKS mogen de schepen buiten de klasse a-klein groter zijn dan bij de SKS. De wijze van meting verschilt ook. Bij de SKS wordt een maximale deklengte aangehouden van 19,50m.

De IFKS meet van achter- tot voorsteven, zoals het in Nederland hoort.

Dat kan bij de toepassing van nieuwe voorschriften voor certificering en ‘zichtbaarheid’ vanaf eind 2018 van belang zijn. Schepen langer dan 20m, gemeten over de stevens, moeten dan namelijk beschikken over een Certificaat van Onderzoek (CVO) en een werkende Automatisch Identificatie Systeem (AIS).

IFKS en SKS-besturen hebben kennelijk niet al te uitgebreid overlegd voordat ze hun zeilformules opstel-

den. Ze hanteren verschillende regels, wat vooral vervelend is als een skûtsje van de ene organisatie overgaat naar de andere. Daarom moest bijvoorbeeld het mooie kampioensskûtsje van Age Bandstra een stukje worden ingekort toen het voor de SKS-commissie van de Súdwesthoeke ging varen. Dat segment staat nog steeds als monument van Friese trots bij het Skûtsjemuseum in Earnewâld.

Friese trots? Ja, want het verschil in reglementering en het gescheiden optrekken in het overleg met departementen is meer dan een pragmatische keus. Het heeft met een verschil in historie te maken: de SKS bestond al 36 jaar toen de IFKS eind 1981 werd opgericht. De SKS heeft van het begin af aan eigen reglementen. De IFKS organiseert de wedstrijden om praktische redenen volgens de reglementering in het ‘witte boekje’ van het Koninklijk Nederlands Watersport Verbond (KNWV).

Maar het gescheiden optrekken heeft vooral met zelfbewustzijn te maken. Elk van de beide skûtsje-organisaties heeft haar eigen bestaansrecht.

Dat komt tot uiting in het onafhankelijk van elkaar opstellen van een jaarprogramma, met een openings- en een slotwedstrijd van het seizoen.

Gezamenlijke wedstrijden zijn er nauwelijks meer. Bij Lemmer Ahoy slinkt de laatste jaren het SKS-smaldeel angstwekkend. Bij een nieuw evenement als de Turfrace Smallingerland

deden de eerste editie nog wel meerdere SKS-skûtsjes mee, de tweede keer niet meer. Bij Langweer mogen SKS-skûtsjes niet meedoen, op het ene na dat in dit dorp zijn domicilie heeft.

Alleen over de weken waarin de titelstrijd wordt georganiseerd, stemmen SKS- en IFKS-bestuur tegenwoordig met elkaar af om te voorkomen dat ze in dezelfde weken losgaan. Want dat zou wel erg slecht zijn voor de hele watersportsector en tot onmogelijke combinaties leiden in het Friese watersportgebied. Alleen al de belasting van het politiewezen zou erdoor uit zijn voegen barsten.

Er zijn ook terreinen waarop de ver-

schillen kleiner worden. Was de IFKS vroeger een verzameling ‘vrije schippers’ die zich aan geen walcommissie hoefden te storen, tegenwoordig zoeken ze net als eerder de SKS’ers nadrukkelijk de steun van een thuisdorp. Woeste feesten zijn er bij beide organisaties zelden meer; de deelnemers moeten op tijd naar bed om de volgende dag naar behoren te presteren. Daarbij hoort nadrukkelijk dat ze aanvaringen werkelijk proberen te vermijden.

Zo komen IFKS en SKS allebei toch ergens weer op hetzelfde punt uit, met mooie kampioenschappen, waarin uitstekende zeilers excelleren.

Vaar op zeker U kunt pas écht zorgeloos van uw schip genieten als u daarvoor een goede verzekering heeft. Door onze ruim 65 jaar ervaring in het verzekeren van pleziervaartuigen zijn wij specialisten op dit vakgebied. Wilt u een

Postbus 116 8440 AC Heerenveen

Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513 ) 62 37 42

passende offerte? Bel ons, of bezoek onze website www.kuiperverzekeringen.nl.

Kuiper Verzekeringen adv skutsjekrant nov 2012.indd 1

www.kuiperverzekeringen.nl

3

20-11-2012 11:42:25

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

VOOR AAN DE MUUR Een prachtige skûtsjefoto in tijdloos zwart-wit aan de muur is een aanwinst voor het interieur van iedere skûtsjeliefhebber! Of je nu donateur, sponsor of gewoon liefhebber van deze fantastische sport bent.

Op de website van ThomasVaer.frl vind je unieke wedstrijdbeelden van het SKS en IFKS skûtsjesilen in stijlvol zwart-wit.

De skûtsjefoto kan op verschillende materialen in Fine-art printkwaliteit afgedrukt worden, passend bij je interieur thuis of op kantoor. Kies bijvoorbeeld voor de klassieke uitstraling van canvas of de moderne look van dibond.

Bestel je foto op www.thomasvaer.frl

www.thomasvaer.frl mail: tom@thomasvaer.frl telefoon: (06) 284 78 335 Adv Goliath A4 2014:Adv Goliath A4 2014

24-01-2014

• Aanwezig

09:36

Pagina 1

ACTIEF IN EUROPA

op diverse beurzen

Neem contact op met 1 van onze makelaars bij u in de buurt of neem contact op met ons hoofdkantoor 0031(0)515-560410.

• Dagelijks nieuw aanbod

Nr.

1

in verkoop en service

• Eigen verkoophavens

• Schepen in

Evaporators & Dryers

vele maten en prijzen

el hebben e t n e m o M dan 1000 we meer s per dag bezoeker

Scan deze QR-code en u gaat direct naar onze site.

Reclame van méér dan 850 schepen op méér dan 20 botensites! Meer weten?

Neem contact op met Sjoerd Kampen: 0031(0)6-54723943 of mail naar info@goliath.nu en/of sjoerd@scheepsmakelaardijgoliath.nl

Wa a rd we i 9 | 87 5 4 H B M a k k u m | Te l : 0 5 1 5 2 3 1 1 7 7

w w w. s a n c o p ro j e c t s . n l

4

U kunt ook contact opnemen met ons hoofkantoor: 0031(0)515-560410 of mailen naar info@scheepsmakelaardijgoliath.nl | www.scheepsmakelaardijgoliath.nl

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Liever zelf betalen dan chaos

Schippers willen overzicht Graag overleggen

Lucas Bouma, hier nog volop in actie tijdens Skûtsjesilen Langwar, verspeelde later die dag zijn roer op een baggerbuis. Ook tijdens de Slach om Heech liep hij schade op aan zijn roer.

Binnen het schipperslegioen neemt de weerstand tegen ‘chaotische wedstrijden’ met massa’s skûtsjes op klein water toe. De SKS-vloot bij Lemmer Ahoy krimpt sterk. En bij Langweer en Heeg zal iets moeten gebeuren om de goede IFKS-ers te blijven lokken.

Lucas Bouma van de ‘Grutte Pier’ bond met een brief aan de schippersvergadering van de IFKS in juni 2017 de kat de bel aan. Hij voer zelf met roer en zwaard over een baggerbuis in Langweer en raakte betrokken bij een ernstige aanvaring met de ‘Eemlander’ in Heeg. Dat leverde schade en kwetsuren op. Lucas zelf werd in Langweer vol getroffen door zijn helmhout.

‘Het zijn hartstikke mooie wedstrij-

baan extra uit te leggen. Ik wil dan wel met de pet rond om de organisatie financieel at bij te springen.’

Ook bij Langweer vindt Lucas Bouma het water te klein voor een grote vloot schepen.

Organisator Jaap Frankema van De Zevenwolden wil best met verontruste schippers praten over een andere opzet van Lemmer Ahoy. Als ze het te gevaarlijk vinden, kan alles ook anders, zegt Frankema. Bijvoorbeeld

‘Het zijn hartstikke mooie wedstrijden, maar het moet anders.’ den en we moeten ze ook niet kwijt, maar het moet wel anders’, zegt Bouma. ‘Dat ze je bij Lemmer Ahoy van Enkhuizen halfwinds naar Lemmer laten zeilen met windkracht zes, en dat je daar tussen de achterblijvende B- en C-klassers komt, kan niet. Leg er dan twee banen in. En dat geldt ook voor Heeg. Dat dreigt aan zijn eigen succes ten onder te gaan. Terwijl er op de Fluezen ruimte genoeg is om een

een indeling in klassen en/of het aantal wedstrijden per dag beperken tot één.

Bij Langweer zien ze voorlopig geen aanleiding om de opzet te wijzigen.

‘As der fiifenfjirtich tagelyk op it wetter binne, hat altyd wol ien wat te sizzen’, zegt Jetze Heeres van Skûtsjesilen Langwar. Hem waren nog geen klachten bekend, maar ze zullen er in het bestuur nog eens over praten.

Lemmer Ahoy, een van de twee wedstrijden waar SKS- en IFKS-leden elkaar treffen, ligt al langer onder vuur.

Afgelopen jaar deden er op de dagen rond Hemelvaartsdag nog zeven SKS-schippers mee. Van hen kwamen Sneek, Woudsend en Huzum op vrijdag niet in actie, omdat ze in Stavoren de laatste eer brachten aan voormalig Súdwesthoek-schipper Meindert de Groot, die eerder wie week was overleden. Lucas Bouma verspeelde bij Langweer een roer op een baggerbuis. Ook met het zwaard stuiterde hij tegen deze buis. Bij Heeg raakte Bouma als een van de vaste favorieten voor de IFKS-titel betrokken bij een aanvaring, met de ‘Eemlander’. De beide schippers konden geen kant op in het gedrang bij een tonronding. De innerloop en outerloop van de A-groot en a-klein kwamen ongelukkig bij elkaar. Ruimte was er nauwelijks en Bouma kon zich maar ternauwernood in veiligheid brengen door overboord te springen. Anders was hij zeker aan de opsteker van de ‘Eemlander’ geregen. Geen wonder dat hij de kat de bel aanbindt.

Jan van der Veen van ‘De Sinnekening’ is ook geen vaste deelnemer meer tijdens het voorseizoen. Hij weet als mede-eigenaar van de Friesche Olie- en Verfhandel als weinig anderen hoe kwetsbaar en kostbaar een goed geplamuurde en mooi geverfde scheepshuid is.

Hij is een van de schippers die al jaren voor onveilige toestanden bij het skûtsjesilen waarschuwen. Sikke Heerschop, initiatiefnemer van de Slach om Heech, wilde er toen zelfs mee stoppen. Ook meervoudig IFKS-kampioen Ton Brundel is verontrust over riskant vaargedrag van een paar rivalen. Dat leidde tot schade en verwondingen. Mede daarom is vorig jaar bij de IFKS de umpire ingehuurd, wat inderdaad tot schonere en dus veiligere wedstrijden heeft bijgedragen.

Bij skûtsjesilen ligt de tijd van het ruige ramwerk wel definitief achter ons. Kale skûtsjes zelf kosten niet zo veel bij aanschaf. Maar de kosten van een compleet verfsysteem lopen in de tienduizenden euro’s. Hetzelfde geldt voor de tuigage en het houtwerk. Uitgaven van meer dan een ton in groot onderhoud zijn geen uitzondering meer. Eigenaren die daar na lang wikken en wegen toe overgaan, stellen zich liever niet bloot aan grote risico’s van averij. Dat geldt ook voor verzekeraars, die het eigen risico optrekken en premies verhogen.

JAAP FRANKEMA: ROND DE TAFEL Watersportvereniging ‘De Zevenwolden’ in Lemmer reageert positief op de kritiek vanuit de schipperswereld op de soms chaotische toestanden bij massa-wedstrijden van skûtsjes. Organisator Jaap Frankema zegt dat er officieel bij hem nog geen reactie op de aanvaringen van dit jaar was binnengekomen. Maar kritische geluiden heeft hij wel opgevangen, en natuurlijk wil hij graag met de schippers overleggen.

Dat de SKS’ers buiten Gerhard Pietersma afhaken, wil er bij hem niet in.

Dit jaar misten volgens hem enkelen door een samenloop van omstandigheden, zoals het overlijden van Meindert de Groot en noodzakelijke aanpassingen op Joure. Maar volgend jaar verwacht hij meer SKS-deelnemers dan zeven.

‘Wy moatte dit moaie evenemint fansels net kwyt’, zegt Frankema. ‘As wy wat feroarje moatte, dogge we dat. As it kin fansels.’ Dat is ook de houding van het Zevenwolden-bestuur. Volgens Harm Vollema van ‘De Zevenwolden’ wordt intern wel gepraat over mogelijkheden om het allemaal wat veiliger en overzichtelijker te maken. Het behoud van mooie wedstrijden bij Lemmer Ahoy staat voorop.

Het bestuur van Skûtsjesilen Langwar staat niet afkerig tegenover de voorstellen van Bouma c.s. Volgens een van de organisatoren, Jetze Heeres, willen ze in het bestuur best praten over een positieve inbreng van schippers. ‘Mar oant no ta ha se noch net by ús west. Dat is dan wat foar it oare jier’, zegt de caféhouder van ‘Het Wapen van Langweer’.

Te druk

Het grote bezwaar tegen Lemmer Ahoy, Skûtsjesilen Langwar en de Slach om Heech is dat er te veel schepen bij elkaar op één klein stuk vaarwater varen. Sommigen vinden dat wel mooi, want het zorgt voor onverwachte momenten. Anderen verafschuwen de chaos die er soms uit voortvloeit.

Een specifiek probleem van het skûtsjesilen is dat je met zo’n groot, zwaar schip niet makkelijk even kunt remmen of uitwijken. Daar moet je uitgebreid op anticiperen. En daar ligt het intersurf-advert-100x70.pdf

1

29/06/17

14:30

tweede probleem: de bemanning van een skûtsje vormt een team, waarbij elk zijn eigen taak heeft. Bij een plotselinge uitwijkmanoeuvre moet iedereen de juiste dingen doen. En dat valt vaak niet mee. Zeker bij relatief onervaren schippers kunnen die onverwachte situaties tot chaos aan boord leiden.

Met het oog op de veiligheid besloot de SKS al in de late jaren 1960 dat er niet meer dan veertien skûtsjes aan de wedstrijden konden meedoen. Dat was nog voordat ze vrijwel allemaal waren omgebouwd tot racemachines met hoge masten. Toen schippers als

IM

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Tijdens Lemmer Ahoy komen SKS en IFKS samen in actie. Het is prachtig wanneer de schippers van beide organisaties hun krachten meten, maar het wedstrijdveld bij Lemmer is vaak wat overvol.

Steeds minder skûtsjes, met name van de SKS, melden zich voor deze wedstrijd aan.

º 5

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Slach om Heech 2017: maar liefst 52 skûtsjes deden mee tijdens dit trainingsweekend. Hoewel de diverse klassen tien minuten na elkaar startten, leverde het diverse hachelijke situaties op. Bij de ton was het dan ook opletten geblazen.

Hylke de Vries, Gerrit Roosjen en Kees Koornstra tegen dit plafond stuitten, werd eind 1981 de IFKS opgericht.

Die organisatie loste het probleem van te veel deelname op met een indeling in klassen. Het maximale aantal deelnemers in de A-Groot, B- en C-klasse is zestien.

De massastarts en de snelle opeenvolging van startprocedures bij resp.

Lemmer Ahoy, Skûtsjesilen Langwar en Slach om Heech maken het allemaal nog onoverzichtelijker. En met veel deelnemers in één veld niet meevalt om tijdig boeien te verhalen en routes aan te passen. Daardoor komt het geregeld voor dat een route er niet mooi in ligt. Als er dan ook nog gegijpt moet worden, heb je gauw de poppen aan het dansen.

Matchracen, geen wedstrijd

Het komt nogal eens voor dat grote organisaties wel met skûtsjes willen zeilen, maar het wedstrijdelement liever mijden. Dit doen ze ook met het oog op de veiligheid. Eneco bijvoorbeeld wilde dit jaar in Kralingen wel met honderdzestig man zeilen, maar liever niet als wedstrijd. De wedstrijd-

De Friese Hoekrace in oktober is ook een wedstrijd waar zowel SKS- als IFKS-schepen aan meedoen. Ze kruisen elkaar vaak op zeer kleine afstand. Spectaculair om te zien, maar ook risicovol met zo’n zwaar schip.

ren van een soort circuit met commando’s via de portefoon werd het een prachtige dag met veel oefening in boathandling. En het ‘strafrondje’ werd uit de wedstrijd gehaald.

Een bijzondere, nieuwe invulling van het wedstrijdelement werd in 2016 ook op de Kralingse Plas geïntroduceerd, namelijk het Matchracen: wedstrijden tussen telkens twee schepen.

stelling van deelnemers voor de evenementen in voor- en naseizoen heeft zo’n tweestrijd weinig kans. Maar na de titelstrijd van 2017 bij SKS en IFKS

zullen de organisatoren van Langwar, Lemmer Ahoy en Heeg wel met schippers rond de tafel moeten om de veiligheid te vergroten.

De umpire heeft inderdaad bijgedragen tot schonere en veiligere wedstrijden. leider Folkert Attema was er dan ook niet bij, maar Rosalie Brundel zorgde natuurlijk met haar hulpkrachten wel voor enig avontuur. Dankzij het invoe-

Dat deed denken aan de wedstrijden om de America’s Cup, alleen dan boeiender en minder high tech.

Gezien de nog altijd grote belang-

Bij sommige aanvaringen is de schade enorm. Remy de Boer hangt nog aan zijn helmhout.

Want Skûtsjesilen is noordelijk, sportief en populair

Skûtsjekrant nu bij Poiesz De Skûtsjekrant wordt deze zomer verspreid bij alle 68 Poiesz-winkels. Vele duizenden exemplaren gaan zo de wereld in, naar de klanten. ‘Dat past prima bij ons winkelconcept’, zegt Jan Hoitema (35) van het hoofdkantoor van Poiesz in Sneek.

‘Skûtsjesilen is een noordelijk evenement. Het is sportief en populair en het blijkt veel mensen aan te spreken.

Als Hoofd Marketingcommunicatie geeft hij het concept van de noordelijke winkelketen mede inhoud. Poiesz maakt zich in zijn profilering van de winkels onder meer sterk voor noordelijke streekproducten. Dat past in een populair geworden trend onder bewuste consumenten. Het kost min-

der kilometers om ze aan te voeren, wat goed is voor het milieu. En het is vers, ook een troef waar Poiesz op inzet.

De skûtsjes passen daarbij. Sinds jaar en dag is Poiesz er als medesponsor van de SKS bij betrokken.

Dit jaar kunnen klanten en relaties met het Lemster skûtsje mee, als prijs, licht Hoitema toe. Bovendien vaart de grote Poieszboot bij de finale van de

SKS-competitie op vrijdag 18 augustus bij Sneek op de Snitser Mar, met aan boord wel zo’n honderd klanten die mee hebben gedaan aan de winactie. ‘We laten het niet bij woorden.

We doen er ook actief wat aan.’

Voor de Poiesz-klanten is het leuk dat ze nu gratis deze mooie Skût­ sjekrant kunnen krijgen. De meeste exemplaren worden uiteraard verspreid via de 49 Friese Poiesz-winkels.

Maar omdat er ook in Groningen en Drenthe behoorlijk wat belangstelling voor het evenement blijkt te bestaan, liggen daar de kranten ook.

overal in doorgetrokken. Zo traint de bekende kok Reitse Spanninga van ’t Plein in Joure de koks van Poiesz om inhoud te geven aan het kookconcept ‘Wat maak je me nu’, dat al een paar jaar loopt. Daarin doen consumenten inspiratie op voor lekker koken met vooral noordelijke, verse producten.

Het persoonlijke karakter

Bij Poiesz vinden ze het persoonlijke belangrijk en dat vertaalt zich naar de rol van de medewerkers op de winkelvloer. Daar is de nieuwe winkelformule 2.0 ook op ingericht. Die lijn wordt

6

Die lijn wordt zover mogelijk doorgetrokken, al schrikken ze bij Poiesz niet van een lekker stukje Iers vlees.

De koks leren van Reitse niet alleen

koken, zegt Hoitema, maar vooral ook hoe je het enthousiasme op mensen kunt overbrengen. ‘Want dat kan ­Reitse natuurlijk als geen ander.’

Het is de kunst om van het winkelen een feestje te maken. De koks en ander bedienend personeel spelen daar elk hun eigen rol in, aldus Hoitema. Daar hoort de creatieve toets bij die Spanninga als topkok kan bieden, en een informatief programmaboekje.

Dit laat zich goed combineren met informatie over producten, bijvoorbeeld over het aantal calorieën. ‘Dat dringen we niet op: mensen moeten zelf beslissen wat ze eten. Maar we informeren ze wel.’

Bij al die informatie komt nu dus een krant, naast alles wat Poiesz zelf via zijn eigen media uitdraagt. Een leuke actie is het, ook voor de redactie van de Skûtsjekrant en Uitgeverij PENN.

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Favorieten sterk in voorseizoen

Dé beste bestaat niet De drukste skûtsjedag was zaterdag 10 juni. Toen zeilde de SKS de Waterpoortrace op de Snitser Mar met Gerhard Pietersma met ‘Earnewâld’ als winnaar. IFKS-skûtsjes werkten een druk programma af tijdens de ‘Slach om Heech’, waar Merijn Olsthoorn de beste was.

Vorig jaar was Gerhard Pietersma tweede in het eindklassement van de SKS, achter Douwe Jzn. Visser van Sneek. Dat was al een topprestatie.

Een titel zou prachtig zijn, voor de schipper van het Friese Statenjacht.

Maar dan moet hij behalve de ene Douwe Visser ook diens gelijknamige neef op Grou verslaan. Ze werden in de Waterpoortrace respectievelijk derde en tweede, achter de fanatieke en

kundige Gerhard. Bij Lemmer Ahoy was het verschil tussen de twee neven nog veel groter doordat de Sneker Douwe twee keer formeel niet startte en één keer niet finishte. De enige race die hij reglementair zeilde, werd hij tweede. Hij raakte daardoor in het klassement ernstig achterop.

Pieter Meeter van het Akkrumer skûtsje won, net als in 2016, de proloog en behoorde ook tot de snelsten bij Lem-

mer Ahoy. Hier werd hij met een 14de, eerste en tweede plaats ondanks een dnf in de laatste wedstrijd uiteindelijk als vijfde geklasseerd. Dat was, omdat er ook IFKS’ers meededen, nogal wat beter dan in de Waterpoortrace, waar de snelle Akkrumer slechts achtste werd.

Dat zegt niet alles. Maar het geeft Douwe Albertszoon Visser waarschijnlijk wel een vertrouwd gevoel dat zijn pas verlengde ‘Doarp Grou’ niet onder hoeft te doen voor de ‘Sneker Pan’ als ze in een overzichtelijk veld met slechts veertien skûtsjes mogen zeilen. Ook al heeft hij gekozen voor een ‘ouderwetse’ coating, en niet voor de in principe gladdere siliconenlaag op het onderwaterschip.

Earnewâld en Akkrum streden in de Waterpoortrace tegen elkaar, maar Earnewâld was die dag veruit de snelste. ­Pieter Meeter heeft met Akkrum echter ook laten zien dat hij in de top mee kan. Ten behoeve van de trim zeilen ­Earnewâld en Akkrum met een hulpstrip in het zeil

SKÛTSJES HEBBEN GEEN TWEESTRIJD MEER Er zeilden dit jaar maar zeven SKS-skûtsjes in Lemmer. De kampioen van 2016, Douwe Visser van Sneek, was er wel bij, maar hij eindigde achterin.

Dat kwam door een drietal missers: twee keer dns, één keer dnf. Dan bereik je met een tweede plek in de enige van de vier wel goed gezeilde wedstrijden ook niet zoveel.

Gerhard Pietersma was er niet. Hij en een groeiend aantal SKS-schippers, waaronder de genoemde Douwe Visser, vinden het deelnemen aan een massaal bezocht zeilspektakel te riskant want te rommelig. Geen wonder: een simpel aanvarinkje kan al tienduizenden euro’s kosten als het verfsysteem wordt beschadigd.

Anderen bij dezelfde organisatie hebben rond Hemelvaartsdag hun schip nog niet helemaal op orde. Dat gold zeker dit jaar, nu er vanwege de invoering van een nieuwe zeilformule bij de SKS van alles moest worden aangepast.

Door al deze ontwikkelingen weten we niet wat de prestaties van Froukje Osinga-Meijer, Lucas Bouma en Merijn Olsthoorn in een groter geheel precies waard zijn. We weten zelfs niet hoe ze straks zeilen. Want misschien wringt Jeroen de Vos, tweede bij Heeg, zich er wel tussen. Of stelt Ton Brundel met zijn ‘Lytse Lies’ als 65-jarige zijn record als titelverzamelaar nog wat scherper.

Bij het brede publiek bestaat nog steeds het idee dat de SKS het echte skûtsjesilen vertegenwoordigt, en de IFKS eigenlijk een moderne afgeleide is. Toch bestaat ook deze laatste organisatie al 36 jaar en weten toeschouwers in de Friese zuidwesthoek hoe boeiend de wedstrijden in vier klassen kunnen zijn.

Tijdens Lemmer Ahoy won de ‘Jonge Jasper’, voor het SKS-skûtsje van Heerenveen.

Willem Zwaga debuteert in de SKS op het Ljouwerter skûtsje. De start was nog wat moeizaam, maar hij is gebrand op een paar mooie resultaten.

º

7

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

‘It Doarp Grou’ verlengd bij Heida in Lemmer

Een mooi schip of kampioen?

Achteraf was het toch een hele ingreep, al ging het maar om 18cm. Zoveel langer maakte Jan Heida van Steel Products Heida in Lemmer ‘It Doarp Grou’. In de breedte groeide het prachtige Piipster skûtsje geen centimeter, integendeel.

Schipper Douwe Visser zoekt nog naar de goede trim, want zijn schip vaart nu anders dan toen hij in 2016 derde werd in het klassement. Als Jan Heida en Douwe Visser van mening verschillen, is dat vooral een kwestie van framing. Ze kijken elk op eigen wijze naar het Grouster skûtsje: de een als bouwer en liefhebber van schepen, de ander als liefhebber en hardzeiler.

Daartussenin zit de Kommisje Amels van de SKS, die in principe geen veranderingen in het profiel wil.

Daarom maakte het bedrijf van de 31-jarige metaalbewerker Jan Heida ‘It Doarp Grou’ niet breder. De breedte was bij de bouw al 3,57m (volgens de oude meetbrief), wat beduidend minder is dan de 3,63m die bij Grou in het Skûtsjejournaal wordt vermeld.

Dit wijkt sterk af van wat volgens het SKS eerder is opgemeten, namelijk 3,475m. Volgens Visser, die bij de verlenging ook graag enige verbreding wilde, is het schip nu een centimeter smaller geworden en gemeten op 3,465. Volgens Heida is dit niet het geval en komt de zeilformule dus ook niet ongunstiger uit dan in het oorspronkelijke model.

De ‘versmalling’ zit volgens Douwe Visser voornamelijk aan één kant, namelijk stuurboord. Het is voor hem en zijn bemanning een heel gepuzzel om dat in de trim, met nieuwe ‘stryklatten’, op te vangen.

Volgens Heida heeft hij als een echte liefhebber van oude schepen de basisvorm van ‘It Doarp Grou’ gerespecteerd. Daartoe is een eerdere verlenging weggehaald en een compleet nieuwe aangebracht. En aan de wat scheve scheg is niks veranderd.

Van casco tot jacht

Het verlengen van een skûtsje behoort niet tot de dagelijkse bezigheden van ‘Steel Products Heida’. Veel meer houdt dit bedrijf zich bezig met nieuwbouw van luxe jachten, en onderdelen daarvan. Dat Heida de opdracht kreeg, houdt verband met familiever-

houdingen. Een zus van Jan Heida is namelijk de levenspartner van Albert Visser, zoon van Douwe. Ervaring heeft de Hegemer genoeg. Voordat hij in 2007 zijn eigen bedrijf begon, werkte hij voor de scheepsbouwer Sietse van der Werf uit Lemmer.

Heida levert driedimensionaal voorgevormde stalen en aluminium ronde elementen aan verschillende cascobouwers. Hij, een vaste medewerker en twee zzp’ers hebben daarvoor een 120-tons hydraulische machine, een rol- en stempelpers, tot hun beschikking.

Deze machine perst platen tot een lengte van 12m en een breedte van drie meter in de gewenste vorm, tot op de millimeter nauwkeurig. Dat is heel wat anders dan de ingewikkelde rondingen aan een skûtsje, met vaak ook nog eens een torsie, te stroken.

Niettemin vond Heida de grote opknapbeurt aan Grou, met daarbij de

nieuwe verlenging van meer dan twee meter, een geweldige uitdaging. ‘Der sit sa’n skiednis oan dat skip en it is sa moai fan foarm. Der moat hiel sekuer mei wurke wurde.’ Dat wil de SKS ook. En dan moet je voor lief nemen dat een echte hardzeiler als Douwe Albertszoon Visser soms andere accenten legt.

Opgaande tijd

moeilijker geweest voor de scheepsbouw, vertelt Heida. Zeker in het luxe segment, waar zijn meeste opdrachten vandaan komen, is de markt gewillig. ‘Wy ha ’t lekker drok op ’t heden.’

Wat dat betreft was zo’n klus als het Grouster skûtsje een mooie uitdaging.

Maar nu, in de opgaande tijd, heeft het Lemster bedrijf weer een hele stapel opdrachten om af te werken.

De jaren zijn de afgelopen tijd wel eens

Rent a private island!

Noteer en houd bij: SKS 2017 05-08 Grou Sneek Earnewâld Grou Lemmer Drachten Akkrum Joure Stavoren Langweer Drachten Heerenveen Leeuwarden Woudsend Huizum

8

07-08 08-08 09-08 10-8 11-08 12-08 14-08 16-08 Veenhoop Earnewâld Terherne Langweer Elahuizen Stavoren Woudsend Lemmer

17-08 Lemmer

18-08 Sneek

Wedstr.

Punten

Extra Punten

Totaal Punten

Slechtste Totaal Klassering Wedstrijd na aftrek

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L Een jonge Brouwer

Laten we ondertussen de jeugdige Sytze Brouwer niet vergeten. Deze debuterende schipper op de ‘Gerben van Manen’ van Heerenveen is tot grote daden in staat. Voor Omrop Fryslân stelde hij zich vrijdag 9 juni in gesprek met Arjen de Boer bescheiden op: het was al mooi als hij zich uit de dubbele cijfers zou kunnen zeilen (minimaal negende) en eens een dagprijsje kon winnen. Zei hij. Maar op zaterdag 15 juli werd hij derde tijdens de proloog en bij Lemmer Ahoy werd Heerenveen tweede achter Froukje Osinga-Meijer, met Sytze Brouwer als beste SKS-schipper. In de Waterpoort­ race zat de zoon van P ­ ieter Sietsesz weer bij de eerste vijf. Hij klasseerde zich als vierde. Misschien bewijst Sytze de stelling dat Heerenveen met een paar meters extra doek veel beter zeilt dan zonder.

Voor de vrij abrupt vertrokken schipper Alco Reijenga is het daarom dubbel sneu: hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de slechte prestaties van het in 1915 gebouwde Heerenveenskûtsje. Daarbij was zelfs een veertiende plaats in het eindklassement, een dieptepunt in de geschiedenis van Heerenveen.

Tijdens de voorwedstrijd in Terherne nam Alco Reijenga als adviseur plaats op het achterdek van de 'Oerol Thús'

Earnewâld en Akkrum streden in de Waterpoortrace tegen elkaar, maar Earnewâld was die dag veruit de snelste. Pieter Meeter heeft met Akkrum echter ook laten zien dat hij in de top mee kan.

neemt van Berend Mink. Een podiumplaats is met dit schip te hoog gegrepen, maar een dagprijs behoort zeker bij de mogelijkheden. Dat toonde hij met name tijdens de proloog waar hij met goed zeilen een keer tweede en

Jonge garde moet oude toppers naar voren zeilen van Joure. Of hij daar tijdens de kampioenschappen in augustus ook zit, is nog niet bekend.

Nieuwe bezems

Binnen de SKS varen maar liefst vijf skûtsjes met een nieuwe schipper.

Klaas Westerdijk is de nieuwe man op ‘d’ Halve Maen’, waar hij de plaats in-

een keer vijfde werd waarmee hij als vierde in het klassement eindigde, nog voor titelkandidaat Earnewâld.

Op Leeuwarden zit na jaren toch weer een Zwaga. Willem Ulbesz Zwaga is de zoon van de voormalige kampioen Ulbe Rienksz en hij moet de toch wat magere resultaten van de laatste jaren doen vergeten.

Voor die heksentoer staat ook Johannes Meeter, die afscheid nam van Langwar, waar hij met de nieuwe zeilformule geen mogelijkheden zag om nog echt mee te doen. Die kans ziet hij wel met ‘It Doarp Huzum’, die vaak laatste of bijna laatste werd. Hij vaart met minder ballast dan zijn broer Lodewijk deed en heeft de mast net iets verder achterover staan. Het lijkt erop dat Meeter het gelijk aan zijn kant krijgt. Tijdens de sprintwedstrijden pakte 'It Doarp Huzum' een paar overwinningen en ook tijdens de proloog en de Waterpoortrace kon de oude ‘Sûn en Wol’ goed meekomen. Het maakt nieuwsgierig naar de prestaties tijdens de kampioenschappen.

De liefhebbers zullen weer twee weken op het puntje van de stoel zitten.

IM

Jong talent rammelt aan de poorten

IFKS: vier klassen spektakel GEWICHT EN WATERLIJN

Froukje Meijer-Osinga is al drie jaar op rij dicht bij de IFKS-titel, maar komt steeds net te kort. Ook in dit voorseizoen is ze weer ijzersterk, met onder meer een overwinning op Lemmer Ahoy.

De IFKS-schipper Froukje Meijer doet het de laatste jaren in het voorseizoen altijd goed met haar prachtige skûtsje ‘Jonge Jasper’. Bij de titelstrijd in de klasse A-Groot hoort ze al sinds 2014 bij de top-drie. Toch is de concurrentie hevig bij deze IFKS-ers, waar het promotiesysteem elk jaar zorgt voor een verse aanvoer van nieuw talent. Houd je dan maar eens staande in de voorste gelederen.

Want er wordt op je gelet.

Tot de toppers behoort sinds 2012 Lucas Bouma met de ‘Grutte Pier’. Dit jaar was hij erg ongelukkig bij Langweer, waar hij in winnende positie vlak voor de finish op een baggerboei voer.

Bij de Slach om Heech raakte hij betrokken bij een even ongelukkige aanvaring met de ‘Eemlander’.

Bij Lemmer Ahoy werd Bouma dit jaar derde, achter Froukje Meijer en Sytze Brouwer. Maar hij kan ook zo verliezen van Merijn Olsthoorn,

Het sportieve ideaal van één Friese skûtsjekampioen verdwijnt achter de horizon nu de skûtsjes van beide organisaties aan zeer verschillende voorwaarden moeten voldoen. Bij de IFKS is het gewicht een belangrijke factor geworden. Te licht bevonden skûtsjes moeten ballast innemen, de zwaarste mogen eventueel bij een toegestane opknapbeurt wat lichter worden uitgevoerd. Vorig jaar zijn de IFKS-skûtsjes in de klassen A-Groot en a-klein bij Piet ten Woude gewogen. Dit jaar gebeurde dit met de B- en de C-klassers.

Een maximale lengte hanteert de IFKS niet, waardoor sommige skûtsjes langer dan twintig meter zijn. Ook de breedte varieert nogal, van nauwelijks 3,50m tot meer dan vier meter.

Bij de SKS is een aan de Velocity Progress Program (VPP) gerelateerde zeilformule na de competitie van 2016 vrij plotseling ingetrokken. Ze is vervangen door een simpeler systeem, gebaseerd op lengte en breedte van de romp. Inmiddels hebben zelfs de felste tegenstanders in Joure en Langweer wegen gevonden om hieraan te voldoen. Vele wegen leiden naar Rome: ofwel men trekt de mast iets minder strak naar voren, of men brengt wat ballast in het schip. De kosten van kleine aanpassingen aan het zeiloppervlak lijken bij deze organisatie minder belangrijk. Er is vaak wel een sponsor te vinden om ze voor zijn rekening te nemen.

De SKS hanteert een eigen lengtebepaling, namelijk maximaal 19,50m overdeks. Afgelopen jaar is het Grouster skûtsje verlengd tot bij dit maximum. Deze skûtsjes lijken daardoor steeds meer op boten in een eenheidsklasse. Of dat door de minister van Milieu en Infrastructuur ook na 31 december 2018 gehonoreerd zal worden, valt te hopen. Bij de IFKS zijn ze daar niet helemaal gerust op, bij de SKS wagen ze de gok.

Arend Wisse de Boer, Jaap Hofstee of de ­IFKS-kampioen van 2016 Klaas ­Kuperus, met de ‘Zes Gebroeders’.

Een paar grote namen hebben we zo wel genoemd, maar het blijft natuurlijk spannend wat de nieuwelingen in de klasse A-Groot presteren. Zet Walter de Vries na zijn kampioenschap

met promotie door en bereikt hij weer de top? Of is Arnold Veenema, wijzer geworden, de aanwinst waar we naar uitzien? Boeiend wordt zeker de tweestrijd tussen vader en zoon Sikke en Wytse Heerschop, elders in deze krant beschreven als de titanenstrijd.

Daartussen zeilen natuurlijk ook nog

º

9

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Wij wensen het Akkrumer skûtsje een succesvol seizoen!

Beuckenswijkstraat 60 8565 HH Sondel 0514-602213

De Marne 209 8701 MH Bolsward 0515-572828

www.afaber.nl

MINDER WERK! MEER RENDEMENT! Maïs sleufsilo – “lasagne” inkuilen

Profiteer nu optimaal van de Vamil/MIA regeling voor uw maïs sleufsilo!

Naast ons standaard KCS Afdeksysteem hebben wij nu ook een KCS Budget Oprolsysteem en een KCS Low Budget Treksysteem ontwikkeld.

Behaal groot voordeel bij het tussentijds inkuilen met het zware (1,8 kg per m²) gepatenteerde elastische Kornet Cover Solutions afdekkleed voor een optimale conservering van uw ruwvoer!

Vraag naar de mogelijkheden, tel: 0514-601990 of kijk op onze website

10

Willem Schoutenstraat 28 7825 VV Emmen 0591-676658

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

STEEDS MEER DORPSSKÛTSJES

Merijn Olsthoorn rammelt steeds harder aan de poort en is inmiddels een serieuze titelkandidaat. Als het aan Ton Brundel ligt echter wordt de ‘Lytse Lies’ voor de zevende maal kampioen dit jaar.

Ton Brundel, die aast op zijn zevende titel en Floriaan Zwart, die een gevaarlijke outsider is.

Spanning in alle klassen

Het mooie van de IFKS is dat er in vier klassen wordt gezeild. Veel jeugd, zelfs studenten, zit er in de klasse a-klein. Pieter Jilles Tjoelker mag daar nog één keer excelleren met de ‘Enge-

lina Smeltekop’, maar de concurrentie komt eraan. Wordt het deze keer misschien weer Rutger Boonstra met de ‘Hoop op Welvaart’? Of zou de ‘Eemlander’ om de hoofdprijs mee gaan doen? De Amsterdamse studenten van Orionis hebben met ‘De Tiid Sil’t Leare’ ook een zeer snel schip en good old Sjoerd Kleinhuis had in 2016 na een paar wat mindere jaren het spul

weer op en top voor elkaar en zeilde de ‘Lytse Earnewâldster’ naar een derde plek. Even overwoog Kleinhuis te stoppen, maar uiteindelijk zwichtte hij weer voor zijn passie en dus staat hij ook nu weer op de startlijst.

Op die startlijst ontbreken twee grote namen. André Wiersma is gestopt en voor de ‘Nieuwe Zorg’ is geen nieuwe schipper gevonden, dus blijft dit in 1905 bij Draaisma in Franeker gebouwde skûtsje voor de wal liggen.

Sinds 2016 missen we ook de ‘Lutgerdina Smeltekop’ uit Huizen, waar Michiel Adema in 2014 en 2015 aan het helmhout zat. Adema werd getroffen door een herseninfarct en het ziet er helaas niet naar uit dat hij nog terugkeert als schipper.

In de C-klasse kijken we vooral uit naar de confrontatie tussen de terugkerende Kees van der Kooij met de nieuwe oude ‘Eben Haëzer’ waarmee hij het Dokkumer skûtsjesilen naar een hoger plan moet tillen en Sijmen Kalsbeek met de ‘Raerder Roek’. Die willen allebei snel doorstomen naar het hoogste niveau, maar ze komen vast de nodige hindernissen tegen in de vorm van felle concurrenten. Kalsbeek heeft zich in het voorseizoen al nadrukkelijk voorin gemeld, de Dokkumers waren minder fortuinlijk, of ze houden hun kruit droog tot de kampioenschapsweek.

De grote succesfactor van de veertien skûtsjes tellende SKS is dat in de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen organisatoren, eigenaren en schippers vertegenwoordigd zijn. De eigenaren zijn bovendien voor het grootste deel bestuurders van stichtingen, die een dorps- of stadsskûtsje in de vaart brengen. Alleen de skûtsjes van Akkrum en Woudsend zijn particulier eigendom van resp. de families Meeter en Van der Meulen.

De SKS bestaat sinds 1946, voorafgegaan door een Vereniging van Skûtsjesilers uit 1945. De organisatie wordt gesteund door diverse sponsoren, waarvan de Friese Rabobanken als collectief de royaalste zijn.

De IFKS heeft een financieel smallere basis, maar telt veel meer dan veertien deelnemers. Hun aantal schommelt al jaren tussen de zestig en de vijfenzestig. Per klasse kunnen er eigenlijk niet meer dan zestien meedoen.

De IFKS verdeelt de wedstrijden over zeven hele wedstrijddagen, van ’s ochtends negen, tot laat in de middag. In het verleden zeilden B- en C-klasse nog tegelijk, maar omwille van de veiligheid zijn ook die twee klassen uit elkaar gehaald, zodat ze niet met 32 skûtsjes door elkaar hoeven te zeilen.

Vroeger bestond de IFKS bijna uitsluitend uit kleine zelfstandigen, die hoogstens in hun zeilteken een verwijzing naar een dorp of stad hadden opgenomen. Zo voerde Klaas Adema op zijn ‘Verandering’ het zeilteken Hi van Hindeloopen en had Jurjen Jan Posthuma tussen 2001 en 2010 de AIS van Aldegea, Idzegea en Sandfirden in het zeil van ‘De Trije Doarpen’ (tegenwoordig ‘Welvaart’ van Tjibben van der Veer).

De laatste jaren zien we duidelijk de trend dat nieuwe IFKS-commissies aansluiting bij een dorpsgemeenschap zoeken. Het goede voorbeeld daartoe was al in het verleden gegeven door het dorp Eastermar, zeilteaken Ea, van Geale Tadema. Andere dorpen of steden met een eigen skûtsje zijn onder meer Heeg, Dokkum, Abbegea en Blauwhuis. Dit laatste dorp zeilt met de ‘Freonskip’ van Jacob Huisman, die zelf met de F van Franeker en de K van Kollum zeilde.

Dorpsskûtsjes winnen aan populariteit. Een schip dat zichtbaar gelieerd is aan een dorp weet zich verzekerd van een groot draagvlak onder de dorpsgenoten en dus een vaste schare fans en lokale sponsoren. Het meest herkenbare voorbeeld hiervan is het de ‘Freonskip’ van Blauwhuis, die uitkomt in de C-klasse.

De grote favorieten

De Amsterdamse studenten van Orionis azen op de titel in de a-klein. Hun skûtsje ‘De Tiid Sil’t Leare’ is er snel genoeg voor en schipper Harm van der Weijden heeft een goed team, dus ze maken zeker kans.

IM

ZET KOERS NAAR DE FABRIEK! De Fabriek Leeuwarden is een verrassend bedrijvencentrum dat inspireert, met een grote diversiteit aan ruimtes.

ONDERNEMEN • EETCAFE • SUPERSNEL INTERNET VERGADEREN • ZAALVERHUUR • CURSUSSEN James Wattstraat 4 - Leeuwarden 058 - 3030 490 - www.defabriekleeuwarden.nl

Grote favoriet in de C-klasse is echter Ron Syperda, die met de ‘Ale’ in 2015 degradeerde uit de B-klasse, maar natuurlijk niet op dit niveau thuishoort.

In het voorseizoen en met name tijdens de ‘Slach om Heech’ zeilde Syperda meer dan goed en bleef hij de concurrentie ruimschoots voor. In zijn kielzog zou ook Gerrit Huisman zomaar aanspraak kunnen maken op promotie. Hij was er vorig jaar met de ‘Ut ‘e Striid’ dicht bij.

In deze klasse heeft Noortje Goedhart zich met ‘De Yde’ teruggetrokken. De KNO-arts uit Mantgum, vorig jaar nog zeilend in de B-klasse, heeft het te druk om zich goed te kunnen voorbereiden op de wedstrijden.

Ook Kees Hermsen stopt definitief.

Eind juni gaf Hermsen te kennen dat hij geen bemanning bij elkaar krijgt.

Hermsen was als sinds 1993 schipper van de ‘Ulbe Zwaga’ en maakt dus net zijn jubileum niet vol.

Niet minder boeiend wordt de B-klasse, waar Ulbe Zwaga de draad weer oppakt, nu met de ‘Waaksdom’.

Bij Langweer heeft de oud-schipper van Leeuwarden, kampioen rond de eeuwwisseling, al laten zien dat hij er weer helemaal is. En nu is zijn zoon Rienk, teruggekeerd uit Spanje, ook nog van de partij. Ze verbazen voor-

Ron Syperda was met de ‘Ale’ bij de Slach om Heech zo sterk op dreef, dat hij als C-klasser de volledige, vijf minuten eerder gestarte, B-klasse voorbijzeilde.

alsnog vriend en vijand door voorin mee te zeilen met de voormalige ‘Stêd Dockum’. Straks met een nieuw tuig en een schoon en gecoat vlak kunnen ze vast nog sneller.

In die B-klasse zit ook een groot aantal jonge schippers. Vorig jaar debuteerden onder meer Fonger Talsma, Daan van der Meer, Arjen de Jong en Rein Wiebe Leenstra uit de C-klasse.

Stuk voor stuk jonge schippers met een snel skûtsje, die plannen hebben voor de toekomst. Zeker Fonger Talsma zal met een schuin oog naar het podium kijken. De B-klasse is een prachtige mix van ervaren rotten en jong talent en dat maakt het een prachtige klasse, met veel titelkandidaten. We kijken er nu al vol ongeduld naar uit.

11

Skรปtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Restaurant Galamadammen een unieke locatie aan het Friese water

Galamadammen 1-4 8723 CE Koudum Tel. (0514) 521346 E-mail info@galamadammen.nl www.galamadammen.nl

12

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

‘Mei dit skûtsje binne wol prizen te winnen’

Johannes Meeter wil vooruit Er moet een einde komen aan die vermaledijde laatste positie. Daarom stapte Lodewijk Meeter op als schipper van ‘It Doarp Huzum’ en daarom pakt zijn broer Johannes als nieuwe man het helemaal anders aan. Het voorseizoen schept verwachtingen. ‘As wy goed fuort binne by de start, lit se dan mar komme.’

Tijdens de Sprintwedstrijden boekte Johannes Meeter twee zeges. Hij eindigde als tweede in het eindklassement. Het lichte weer werkte in zijn voordeel.

Het blijft in de familie: Johannes Meeter nu aan het helmhout van ‘It Doarp Huzum’, waarmee zijn broer Lodewijk eerder vier seizoen in de SKS zeilde.

Vaste adviseur Baint Kramer kwam mee van Langwar.

Na afloop van het seizoen 2016 maakte Lodewijk Meeter al snel bekend zich terug te trekken. Aan het schip en het tuig lag dat niet, benadrukte hij. En druk vanuit het bestuur had hij ook niet ervaren. ‘Ik moet de oorzaak bij mezelf zoeken,’ schreef hij in een verklaring. ‘Ik heb al mijn energie, mijn hart en ziel erin gegooid, maar er is gewoon niet genoeg tijd om mezelf en het team te verbeteren.’

Zijn broer Johannes nam in diezelfde periode afscheid als schipper van het skûtsje van Langwar. De nieuwe

schipper als eerste de ballast uit het skûtsje. Maar dat was wat teveel van het goede. ‘Se moat al wat yn ‘e kont ha’. Hij zette de mast meer achterover en ook de zwaarden stelde hij iets anders af. Zo verscheen hij, zonder eigenlijk serieus getraind te hebben, op zaterdag 29 april aan de start van de sprintwedstrijden. ‘It skip lei krekt yn it wetter, wy hienen allinnich dy freedtejûns efkes te silen west’. Met zijn bemanning, twee bleven er over van de oude ploeg van Huzum, de rest kwam over van Langwar, gaf Johannes

‘Foarút komme’ voor de trouwe schare fans, donateurs en sponsoren. zeilformule maakte dat De grutte griene behoorlijk zeil moest inleveren en dat terwijl het qua prestaties al aan zijn top zat. Achteruit zeilen, daar had Johannes geen zin in en dus stelde hij, na een prachtige tweede plaats in 2015 en een ietwat teleurstellende negende positie een jaar later, zijn positie beschikbaar.

Logische overstap

De overstap naar uitgerekend ‘It Doarp Huzum’ waar zijn broer, net als pake Loadewyk ongewild de bijnaam Lodewijk XIV mee gekregen had, lijkt in dat licht niet logisch. ‘Nee?’ vraagt Johannes? Juist wel, wil hij maar zeggen. ‘Langwar falt neat mear út te heljen. Elke feroaring dy’tst oan dat skip dochst hat in negative útwurking.’

In het skûtsje van Huzum ziet hij die progressie wel. Het schip is mooi en snel en heeft in de IFKS laten zien goed mee te kunnen in de A-klasse.

Sindsdien is er wel in geïnvesteerd, al laat het in verhouding krappe budget van de Huzumer commissie grote ingrepen niet toe. Het tuig is echter prima voor elkaar. Dat laat Johannes ook mooi staan. ‘It is noch mar in jier brûkt.’ Dus moet het van zijn andere aanpak komen.

Goed voorseizoen

‘Fansels doch ik it oars. Ik ha hiele oare ideeën.’ En zo gooide de nieuwe

Meeter meteen zijn visitekaartje af.

De lichte omstandigheden speelden hem in de kaart. Hij won twee van de zes wedstrijden en eindigde uiteindelijk achter Grou op de tweede plaats.

Een goed gevoel, want ‘se docht it dus wol’, aldus Meeter.

Tijdens de Waterpoortrace werd ‘It Doarp Huzum’ uiteindelijk tiende. Daar zat ook weer een veertiende plaats tussen, maar dat kwam omdat de Huzumers besloten vrij te zeilen in een voorrangssituatie. De tweede wedstrijd werden ze zesde. Gewoon een prima resultaat, vindt ook Johannes Meeter. ‘Ik ha him knap ûnder kon­ trôle. Foar de wyn en mei heale wyn hoege wy beslist net ûnder te dwaan foar de rest.’

Uit die spiraal

Het was lang onzeker of de huidige ‘It Doarp Huzum’ in 2017weer te bewonderen zou zijn bij de SKS. De eigenaarstichting moest in december de voormalige ‘Sûn en Wol’ afbetalen aan Siete en Sietske Meeter, maar kwam half september nog een €75.000 tekort. Gelukkig kochten trouwe fans massaal de obligaties van €250 per stuk op en besloot de SKS een renteloze lening te verstrekken aan de commissie. Met nog een kleine handreiking van Siete en Sietske was het gat gedicht.

Sponsoren staan echter niet in de

Tijdens de Waterpoortrace werd ‘It Doarp Huzum’ een keer laatste en een keer zesde. De uiteindelijke tiende positie gaf daardoor wat een vertekend beeld.

rij voor een skûtsje dat vaak als laatste eindigt. ‘It Doarp Huzum’ moet het hebben van de ‘gunfactor’ die het in de loop der jaren heeft opgebouwd.

Juist voor die trouwe schare fans en sponsoren wil Johannes Meeter de negatieve spiraal doorbreken. ‘Se dogge der alles oan en fertsjinje it dat wy no nei foaren sile.’

‘Lit se mar komme’

De schipper ziet het wel zitten, dat is duidelijk. ‘Ik tink dat yn ’e SKS elk skûtsje winne kin’, luidt zijn heldere mening. Dat niet alle skûtsjes dan ook meteen kampioen kunnen worden, dat weet hij zelf ook, maar een dagprijs is voor iedereen weggelegd.

Weer en wind zijn de grootste gemene deler, weet ook Johannes Meeter.

‘By wat lichter waar ha wy mear kâns’, verwacht hij. Het voorseizoen geeft wat dat betreft goede moed en natuurlijk werkt de reputatie van het Huzumer skûtsje ook als een trigger. Hij heeft de Buitenstvallaatster tenslotte jaren zien varen en altijd weer bekroop hem het gevoel dat er toch meer uit dit

schip te halen moest zijn. Dat is ook de stellige overtuiging van zijn broer Lodewijk, maar hem ontbrak het aan de tijd die nodig was om optimaal te trainen. Johannes wil die tijd wel vrij gaan maken en denkt dan het skûtsje beter de kunnen trimmen en daarmee de zo gewenste vooruitgang te boeken. Met zijn ervaren en goed op

elkaar ingespeelde bemanning moet dat mogelijk zijn. ‘Ik ha der sin oan.

Neffens my binne der mei dit skûtsje wol prizen te winnen en wy ha al sjen litten dat se wol foarút wol. In gatsje tichthâlde kin ik wol, dus as wy goed fuort binne mei de start, lit se dan mar komme!’

BOUW ONDERNEMING BOB Dobbehof 5 9084 DP Goutum Telefoonnummer: 06-30401510 info@bouwondernemingbob.nl

13

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

ABD Renault is trotse Co-Sponsor van SKS Skûtsjesilen

Daarom alleen in augustus een exclusief SKS Pakket Op de Clio, Captur en Kadjar.

Extra luxe met het SKS Pakket: Rubberen kofferbakset Sidesteps Waxoyl En My Renault plus Normaal €1.035 nu voor

€495

Renault Kadjar met SKS Pakket voor:

€24.655

KADJAR

Of private lease vanaf €399 per maand.

SNEEK DOKKUM DRACHTEN HEERENVEEN LEEUWARDEN

KOLENBRANDERSTRAAT 7 DE BRÊGE 6 JADE 1 SKRYNMAKKER 26 HORTENSIASTRAAT 11

Tel: 0515 - 413 291 Tel: 0519 - 820 020 Tel: 0512 - 515 615 Tel: 0513 - 650 222 Tel: 058 - 266 3555

ikleaseprivebijabd.nl wordt onder het Keurmerk Private Lease aangeboden van van Friesland Lease. *Private Lease bedrag is gebasseerd op: 60 maanden tot 10.000 km p/jr en 6 of meer schadevrije jaren. ** De genoemde vanafprijs is een consumentenadviesprijs en is inclusief onvermijdbare kosten, nodig voor aflevering van de auto aan de consument. Optionele pakketten en/of uitrusting zijn altijd de keuze van de consument en kunnen desgewenst tegen meerprijs geleverd worden. Schrijf- en drukfouten voorbehouden.

14

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Jonge Klaas Westerdijk heeft ervaring

‘Wy moatte rejaal sile’ Misschien is hij de jongste SKS-schipper aller tijden. Op 15 februari werd Klaas Bouwes Westerdijk 27. Diezelfde maand nog werd hij benoemd tot schipper op ‘d’Halve Maen’ uit Drachten. De hypotheekadviseur van De Hypotheker, met veel ‘lytse jachtsjes’-ervaring in de Zestienkwadraat en de Pampus, had het er meteen druk mee.

Klaas Westerdijk, in 2016 nog lierenman op Woudsend.

Tijdens de Waterpoortrace lukte het niet, de ‘Moanne’ werd dertiende.

Eén ding weet de nieuwe schipper nu al. Zijn schip is, net als zijn nieuwe bemanning, niet geschikt om zuinig knijpend naar voren te sluipen. ‘Wy moatte rejaal sile’, zegt hij. Dan maar een paar meters extra: ‘gong is alles’.

Zo zal het in ieder geval beginnen.

Maar, zegt Klaas Westerdijk erbij, hij en zijn bemanning leren nog van elke training. Die is in de laatste zes weken voor de SKS-competitie geïntensiveerd van één naar twee keer per week. En er waren natuurlijk de wedstrijden in het voorseizoen, waar de nieuwe schipper met zijn ploeg meestal in de middenmoot eindigde.

Alleen bij de Waterpoortrace wilde het niet. Toen werden ze dertiende.

Vooral in zeilvaardigheid, de veelbesproken boathandling, kunnen ze nog wel wat leren met dit mooie maar sinnige schip. Het is de voormalige ‘Woeste Oane’ van wijlen Jitze Grondsma.

Als het goed getrimd wordt, kan het supersnel zijn. Maar daar moet dan wel wat voor gebeuren.

Ooit was dit schip onder Albert van Akker nog het Ljouwerter skûtsje, dat toen meestal achteraan voer. Er is onder Jitze Grondsma een paar seizoe-

junior dit jaar een bemanning formeren, wilde hij nog wat van het seizoen 2017 maken. Toen hij in februari van de commissie van ‘d’Halve Maen’ het verzoek kreeg om Berend Mink op te volgen, had hij geen idee wat het schipperschap allemaal inhield. Nu wel, ook na een paar gesprekken met zijn voorganger, bij wiens zoon Albert hij nog in de klas heeft gezeten.

Het vormen van een team was geen sinecure. Gelukkig hoeven ze tegenwoordig niet meer bij Philips te

nen goed mee gezeild. Maar vorig jaar eindigde Berend Mink met ‘Philips’ op een tiende plek, ondanks het feit dat Mink het met een luttele 17cm liet verlengen. Dat was een beetje beneden zijn stand natuurlijk, want Mink werd tenslotte kampioen op Grou in de jaren 2000 en 2001.

Er wordt door de nieuwe bemanning al sinds de schotsen uit het water zijn, gericht getraind. Dat is meer dan zomaar wat rondjezeilen. Snel de schoten aanhalen aan de wind, gijpen,

Een skûtsje is net zo complex om het goed te leren kennen als een veertienkoppige bemanning razendsnel overstag, het samenspel van peiler en zwaardenman: er staat heel wat op het programma. De mannen genieten ervan en ze prijzen de jonge Westerdijk om zijn rust. Alleen bij Lemmer Ahoy viel hij even uit zijn rol, ‘mar dat ha wy goed trochpraat.’

Snel in actie

Binnen drie weken moest Westerdijk

werken en heeft Klaas Westerdijk een paar bekenden en broers bij zich aan boord. Klaas Struiksma, eerder van de ‘Sneker Pan’, is zijn fokkenist. Die man veegt het voordek wel schoon en weet elk vlaagje te pakken.

Klaas Westerdijk moest dus, op jeugdige leeftijd, snel beslissen en nog sneller handelen. Want het nieuwe seizoen was al bijna begonnen toen

­ erend Mink liet weten dat hij niet B meer alle tijd aan het skûtsje kan besteden. Zijn mooie watersportbedrijf in Grou gaat voor.

Het kost ontzettend veel inspanning om met een ‘gewoon schip’ mee te doen om de prijzen, en je krijgt er in principe niks voor. Sterker, meestal kost het geld. Dat is ook een reden van de vlotte doorstroming bij de SKS tegenwoordig.

Is Klaas Westerdijk de jongste SKS-schipper aller tijden? De inmiddels overleden Hidzer Lzn. Meeter en Berend Jzn. Mink waren allebei 27 toen ze schipper werden op resp.

Earnewâld en Grou. De eerste kon de verwachtingen niet waarmaken, de tweede koos na twee titels voor zijn bedrijf. Maar ze waren allebei wat ouder dan de 12 dagen die Klaas Westerdijk bij zijn 27 levensjaren moest optellen. Leeftijd zegt ook niet alles natuurlijk.

Ambitie

Klaas Westerdijk heeft ambitie, zegt hij. Maar hij heeft ook genoeg realiteitszin om niet direct voor de titel te gaan. ‘Wy moatte noch in soad leare.

Dat fernimme wy alle kearen as wy te trainen geane.’ Mede daarom zal er dit jaar ook niet groots geïnvesteerd worden, ook al mag de ‘Moanne’ er na het aannemen van de nieuwe zeilformule nog een paar vierkante meter doek bij hebben.

Zo’n skûtsje is net zo complex om het goed te leren kennen als een veertienkoppige bemanning. Je hebt, heeft Westerdijk inmiddels wel ervaren, met een team van persoonlijkheden te maken dat als één geoliede machine moet functioneren. Volgens hem gaat dat momenteel bij ‘d’Halve Maen’ heel goed. Maar dan is er nog het schip, met alle variabelen die een rol spelen bij het hardzeilen. De lierenman weet hoe ingewikkeld dat is. Fok, zeil, piek en nok, het moet allemaal perfect staan als je wilt winnen.

Wat denkt Klaas Westerdijk daar zelf aan toe te kunnen voegen? ‘Je eigen taktyk betinke. Net achter oaren oansile, mar goeie slagen kieze. En rêst oan board, gjin gedraaf en gerop en geskreau. Ik bin sels ek aardich rêstich, en dat slacht op oaren oer.’

IN DE GENEN Klaas Bouweszoon Westerdijk heeft, hoe jong hij ook is, veel ervaring in het varen. Met de Zestienkwadraat en de Pampus heeft hij al de nodige prijzen gewonnen. Maar een skûtsje is natuurlijk wel wat anders.

Aan de genen zal het niet liggen. De scheepsbouwer pake Klaas Westerdijk is tenslotte bouwer van mooie zeeschouwen in Earnewâld. En heit ­Bouwe was tot zijn plotselinge vertrek voorzitter van de SKS. En mem Tjitske is een zuster van Douwe en Albert Visser, dochter van de helaas overleden Jappie.

Voor de wind tijdens de sprintwedstrijden van zaterdag 29 april. Debutant Westerdijk eindigde op een verdienstelijke zevende plaats.

Het is niet alleen het skûtsje wat je als schipper moet leren kennen, maar ook de veertien persoonlijkheden aan boord moeten samen één worden.

15

Skûtsjekrant 2017

SKS

Skûtsje: Sneker Pan Thuishaven: Sneek Schipper: Douwe Jzn. Visser Bouwjaar: 1913 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Skûtsje: Twee Gebroeders Thuishaven: Earnewâld Schipper: Gerhard Pietersma Bouwjaar: 1930 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Klassering 2016: kampioen

Klassering 2016: 2

Skûtsje: It Doarp Grou Thuishaven: Grou Schipper: Douwe Azn. Visser Bouwjaar: 1909 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Skûtsje: Lemster Skûtsje Thuishaven: Lemmer Schipper: Albert Visser Bouwjaar: 1930 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Klassering 2016: 3

Klassering 2016: 4

Skûtsje: Twee Gebroeders Thuishaven: Drachten Schipper: Jeroen Pietersma Bouwjaar: 1913 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Skûtsje: Eildert Sietez Thuishaven: Akkrum Schipper: Pieter Meeter Bouwjaar: 1910 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Klassering 2016: 5

Klassering 2016: 6

Skûtsje: Oeral Thús Thuishaven: Joure Schipper: Dirk Jan Reijenga Bouwjaar: 1923 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: Súdwesthoek Thuishaven: Stavoren Schipper: Auke de Groot Bouwjaar: 1923 Werf: Barkmeijer, Stroobos Klassering 2016: 8

Klassering 2016: 7

16

W W W. S K U T S J E . N L

W W W. S K U T S J E . N L

SKS

Skûtsjekrant 2017

Skûtsje: De Twee Gebroeders Thuishaven: Langweer Schipper: Jaap Zwaga Bouwjaar: 1915 Werf: Wildschut, Gaastmeer

Skûtsje: d’Halve Maen Thuishaven: Drachten Schipper: Klaas Westerdijk Bouwjaar: 1912 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Klassering 2016: 9

Klassering 2016: 10

Skûtsje: Gerben van Manen Thuishaven: Heerenveen Schipper: Sytze Brouwer Bouwjaar: 1915 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Skûtsje: Rienk Ulbesz Thuishaven: Leeuwarden Schipper: Willem Zwaga Bouwjaar: 1914 Werf: Roorda, De Piip, Drachten Klassering 2016: 12

Klassering 2016: 11

 0513 619 350

Skûtsje: Klaas van der Meulen Thuishaven: Woudsend Schipper: Teake Klaas van der Meulen Bouwjaar: 1911 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

ViaData wenst Skûtsje Leeuwarden goede wind en tactisch inzicht

Klassering 2016: 13

ViaData voor al uw data en tactische manoeuvres

Skûtsje: It Doarp Huzum Thuishaven: Huzum Schipper: Johannes Meeter Bouwjaar: 1925 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

INFRA SOLUTIONS

 info@viadata.nl

MOBILE SOLUTIONS

Remote Services Cloud Diensten Infrastructuur

Klassering 2016: 14

stuurt.

17

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Stichting Jachthaven Wartena Gelegen aan de Rogsloot, op een steenworp afstand van het Prinses Margrietkanaal, vindt u de Stichting Jachthaven Wartena. Een jachthaven die beschikt over 600 ligplaatsen voor zeilboten, motorboten en jachten met een diepgang tot 1.80 meter. Met de auto is onze haven in 10 minuten bereikbaar vanuit Leeuwarden en in 20 minuten vanuit Drachten. Eenmaal aan boord is de keuze voor het vaargebied helemaal aan uzelf.

18

Direct ten zuiden van het dorp Warten(a) ligt het Nationaal Park “De Alde Feanen”, waar u de hele dag rond kunt zwerven zonder een brug tegen te komen. Het Nationaal Park “De Alde Feanen” biedt ook genoeg mogelijkheden voor de wandel- of fietsliefhebber.

Vanuit de jachthaven brengt Zonnepont De Oerhaal u zo naar de overkant van het Prinses Margrietkanaal. Vanaf dit punt fietst u in 5 minuten naar Earnewald.

Geen fiets bij u? Bij het havenkantoor kunt u een fiets huren.

Naast de prachtige omgeving en de comfortabele ligplaatsen kan de Stichting Jachthaven Wartena u ook alle faciliteiten bieden voor service en onderhoud van uw schip.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan winterstalling (binnen of buiten). Ook kunt u voor onderhoud beschikken over één van de DoeHet-Zelf werkplaatsen. Deze werkplaatsen zijn ruim (20x7meter) en professioneel uitgevoerd met centrale verwarming, afzuiging, spoelinrichting, perslucht en natuurlijk een douche en toilet. Om even bij te komen is er ook een kantineruimte. Zo kan het niet anders dan dat het onderhoud van uw schip een feestje wordt.

De havenmeesters kunnen met hun ROODBERG trailer uw schip tot 14 meter en 20 ton gewicht uit het water halen.

Alle ligplaatsen vanaf 9 meter hebben een eigen elektriciteitaansluiting, een drinkwateraansluiting op de steiger en vanzelfsprekend is er op de gehele haven internettoegang middels WiFi.

Voor meer informatie verwijzen wij u graag naar onze website: www.jachthavenwartena.nl of anders Tot ziens in Warten!

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Arnold Veenema zeilt voorzichtiger

‘Zeldenrust’ terug in A-klasse ‘HET MOOISTE SKIP’ Ealze Jans Brouwer, broer van Lammert en verwant aan een heel legioen skûtsjeschippers, liet in 1908 door Joon van der Werf in Kootstertille de ‘Zeldenrust’ bouwen. Het deed in de magere jaren nog even dienst als ‘merkeskip’ voor Gerrit Witteveen.

Na de oorlog, toen de motor het zeilend transport verdrong en de woningnood op z’n hevigst was, kwam er een opbouw op de romp. Die ontwikkelde zich verder tot een mooi gelijnd woonarkje, dat Simon en zijn broer Johan van der Meulen in 1983 in Makkum ontdekten. Thuis in Ouwesyl haalden ze de opbouw eraf. Wat overbleef was volgens Simon ‘het mooiste, snelste skip’ dat hij ooit onderhanden heeft gehad. In 1988 en ’89 deed de ‘meester-schilder’ met succes mee aan de Nederlandse kampioenschappen.

Illustere figuren hebben er later nog op gevaren, onder wie de Drachtster bokser en horlogemaker Louw Kuipers. Ondertussen hoort de ‘Zeldenrust’ Simon van der Meulen herkende in de onalweer vier jaar bij Arnold derbouw van deze woonark de fraaie lijnen van een winnaar.

Veenema.

Arnold Veenema had in 2016 kampioen kunnen worden in de B-klasse, als hij niet in de voorlaatste wedstrijd een protest had verloren en dus zeventien punten aan de broek kreeg. Hij eindigde als tweede, net achter Walter de Vries.

Hij had het vorig jaar goed met adviseur Harry ­Amsterdam besproken. Aanvallen zouden ze tijdens de laatste wedstrijden op Lemmer, om kampioen te worden in de B-klasse van de IFKS. Maar het eindigde met een verloren protest. En een tweede plek, dat nog wel gelukkig.

De slag over stuurboord en de draai naar bakboord, vlak voor Wytse Heerschop, was de beslissing van de schipper, na beraad achterop. ‘Ik tink net dat ik it wer sa doch’, zegt Arnold Veenema van de ‘Zeldenrust’, nog wel

met pretlichtjes in zijn ogen.

Drie jaar deed de 50-jarige sportieve Sneker zakenman er samen met broer Harold en een trouwe bemanning over om met de ‘Zeldenrust’ [L 1138 N] van de C-klasse naar het hoogste niveau

IM

door te dringen.

Het had zelfs nog sneller gekund als de Snekers in 2015 vier puntjes beter waren geweest. Kampioen in de C-klasse (2014), zesde bij de B’s in 2015 en vorig jaar, met 2,2 punten achterstand, tweede achter Walter de Vries met de ‘Goede Verwachting’.

Arnold weet nog precies hoe het vorig jaar mis ging op de eerste dag bij Lemmer. Hij kwam over stuurboord op de finish af en dacht derde te kunnen worden. Maar daar kwam Wytse Heerschop met de ‘Woeste Ånne’ aandenderen, die voorrang eiste.

Veenema draaide en kneep naar boven. Hij wist, samen met zijn adviseur broer Harold, wel bijna zeker dat het kon. Maar daar had de jury geen boodschap aan. Met 17 punten voor deze dag was zijn klassement behoorlijk in de war geschopt. Kampioen kon hij met de ‘Zeldenrust’ op de finale-

Gepromoveerd. De ‘gouden ploech’ viert het succes uitbundig.

dag niet meer worden. Maar met een tweede plaats in het eindklassement was de promotie naar de A-klasse Groot wel zeker gesteld.

Echte skûtsjefamilie

De Veenema’s uit Sneek vormen een echte skûtsjefamilie. Pake Fokke begon vlak voor de Tweede Wereldoor-

Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

Veenema Olie, Chemie en Energie Druk, druk, druk? Waar haal je toch de energie vandaan? Bij Veenema in Sneek natuurlijk. Als 100% familiebedrijf weten we wat erbij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van o.a. GTL Diesel (Gas To Liquid) doen we daarom net dat beetje meer. GTL zorgt voor minder uitstoot van schadelijke stoffen en is bovendien niet gevoelig voor bacterievorming. Dus ook voor uw ultra schone brandstof vaart u naar de jongens van Veenema. Raadpleeg onze website voor de verkooppunten.

Non-stop Veenema T (0515) 42 01 51 |

veenemaolie.nl

In 2014 debuteerde Veenema met de ‘Zeldenrust’ in de C-klasse. Hij werd direct kampioen.

19

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Aannemersbedrijf Zijsling en Zonen B.V. Als het gaat om de aanleg van havens, het uitdiepen van kanalen, het baggervrij maken van kanalen, walbeschoeiing, grond- en zandvervoer (overslag) of andere aan het water gerelateerde werkzaamheden.

In 20 jaar heeft het bedrijf een enorme groei doorgemaakt. Inmiddels beschikt Zijsling over 4 kraanschepen, 2 pontons, 3 sleepboten, 9 dekschuiten/elevatorbakken, 3 hydraulische kranen en sinds januari 2008 ook over een zelfzuigend beunschip.

• Verspaning (conventioneel en CNC) • Slijpen • Harden en ontlaten • Revisie seals / asafdichtingen • Onderhoud pompen en motoren • Reparatie, revisie en spuiten machines • Verhuizen machines • Veiligheidsinspectie machines • Technisch onderhoud, industrieel onderhoud • Verkoop nieuwe en gebruikte machines • Leasen machines • Aanmaken schroefassen • Reparatie onderdelen

Riperwei 3 8623 XR Jutrijp 0515-424603

www.zijslingbv.nl

Stationsweg 38f 9001 EH GROU

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst iceerd

ecertif g A C V n

ISO e

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

20

S&W

it kwalite & d i e iligh Waar ve samengaan nauw

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

STRIJD DER TITANEN

Stapje voor stapje groeit het skûtsjesilen naar het gewenste niveau, aldus de schipper. De umpire bij de wedstrijden was mede zijn idee en ook de rating op gewicht is hij een groot voorstander van.

log een brandstoffenhandel, die uitgroeide tot een prachtig bedrijf aan de Houkesloot. Het oude Veenemaschip ‘Actueel’ vaart nog, tegenwoordig als de ‘Lange Muier’ met Zaandam als domicilie. Waarom het ‘Actueel’ werd genoemd? Misschien om zo hoog mogelijk in het adresboekje van ondernemingen te komen, vlak achter de aannemers.

Arnold voer een jaar of vijf achterop bij Douwe Visser, veelvoudig SKS-kampioen uit Sneek. Bij de IFKS maakte hij furore als schipper op de ‘Hoop op Welvaart’, meerdere keren kampioen in de klasse a-klein. De prachtige, laag gebouwde ‘Zeldenrust’ voer toen met Kees van der Kooij uit Woudsend in de grote A-klasse.

Allard Syperda was de eigenaar.

In 2013 degradeerde de ‘Zelden-

rust’ na een matig verlopen seizoen.

Allard wilde wel van het skûtsje af, maar schipper en bemanning wilden niet tot aankoop overgaan. Arnold kocht het toen samen met zijn broer Harold. De andere broers Freddy en Fokko zeilen ook, maar zij sturen liever een scherp jacht.

De ‘Hoop op Welvaart’ kreeg een andere schipper: Rutger Boonstra.

Die zeilt er samen met de zonen van Freddy, Arnold en Harold ook uitstekend mee, onder de naam ‘Team Simmerdei’.

Gouden ploeg

Stapje voor stapje, zegt Arnold Veenema, groeit het skûtsjesilen naar het gewenste niveau. Hij heeft een hekel aan schade en blessures door aanvaringen. De massaliteit bij evenementen

als Lemmer Ahoy, Skûtsjesilen Langwar en de Slach om Heech vindt hij soms wat te erg. ‘Kinst bytiden net in kant út’ en dan is er weinig aan.

De bij de IFKS acterende ‘umpire’ komt mede uit zijn koker. ‘It wurdt der folle feiliger fan’, oordeelt Veenema.

Zo vindt Arnold ook de rating op gewicht bij de IFKS een uitstekende zaak. De ‘Zeldenrust’ moest er zo’n 200kg bij hebben om binnen de voorgeschreven bandbreedte te komen.

Ze vullen dat in met verplaatsbare broodjes metaal, één van veertig en andere van twaalf kg. Dat biedt de bemanning gelegenheid om tijdens de trim soms nog wat aan te passen.

‘Dat is wurk foar Uppie de Vries’, aldus Veenema. ‘Dy is gewichtheffer en mei graach mei dy gewichten omslepe.’ Geen overbodige luxe trouwens,

De 61-jarige Sikke Heerschop moet dit jaar beslist voor zoon Wytse in het IFKS-klassement eindigen. Beiden starten in de klasse A-Groot, omdat Wytse in 2016 gepromoveerd is en Sikke niet gedegradeerd. Sikke heeft beloofd dat hij zijn schip ‘Wylde Wytse’ aan zijn zoon afstaat als die sneller blijkt te zijn.

De hele familie Heerschop leeft mee in deze titanenstrijd. Sikkes zoon Anne en echtgenote Lisette varen met broers en andere bemanningsleden op zijn ‘Wylde Wytse’. Dochter Elske daarentegen zeilt bij Wytse op het skûtsje ‘Woeste Ånne’.

In de aanloop naar de titelstrijd van 2017 hebben beide Heerschoppen flink in hun skûtsjes geïnvesteerd. Wytse wilde de kop graag wat hoger en heeft zijn skûtsje daarom bij Piet ten Woude in IJlst laten knikken. Daarbij is er 11cm tussenuit gehaald om geen problemen te krijgen met de nieuwe regels van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Met dit skûtsje bleek Wytse in het voorseizoen sneller te zijn dan zijn vader.

Daarom moest Sikke Sikke Heerschop heeft beloofd dat hij de weer aan de bak, want hij ‘Wylde Wytse’ aan zijn zoon Wytse afstaat, als die tijdens de IFKS-kampioenschappen wil, anders dan een paar sneller zeilt dan zijn vader. jaar terug, nog niet stoppen. Bij Zeilmakerij Molenaar liet Heerschop senior een nieuwe fok maken en bij Jacob Huisman nieuwe zwaarden. Volgens Sikke is Wytse daar niet blij mee, maar het past wel in de sportieve rivaliteit waar vader en zoon in verwikkeld zijn.

En wat doet Sikke als Wytse de onderlinge tweestrijd in het voordeel van de jonge generatie beslecht? ‘Dat wit ik noch net. Ik sjoch wol. Ik bin noch lang net útsyld’, zegt de zakenman uit De Meern bij Utrecht. want de ‘Zeldenrust’ hangt bij licht weer wat zwaar in de kont.

Uppie is een van de bemanningsleden waar de Veenema’s al vele jaren mee varen. Verloop is er het afgelopen decennium nauwelijks geweest. Er kan wel eens iemand bedanken van-

wege andere drukte of vertrek naar elders, maar dat is een uitzondering.

En echt ruzie is er nooit, of vrijwel nooit. ‘In gouden ploech’ is deze bemanning, als men de schipper mag geloven.

Noteer en houd bij: IFKS A-klasse skûtsje

19-08 Hindeloopen

21-08 Stavoren

22-08 Heeg

23-08 Sloten

24-08 Echtenerbrug

25-08 Lemmer

26-08 Lemmer

Wedstrijdpunten

Strafpunten

Slechtste Wedstrijd

Totaal na aftrek

Klassering

De Zes Gebroeders 't Swarte Wief Jonge Jasper Wylde Wytse Striidber Lytse Lies It Doarp Eastermar Emanuel Ut en Thús Drie Gebroeders Grutte Pier Eelkje II Goede Verwachting Zeldenrust

Woeste Ånne Ora et Labora

21

Skûtsjekrant 2017

IFKS A-GROOT

Skûtsje: Zes Gebroeders Thuishaven: Makkum Schipper: Klaas Kuperus Bouwjaar: 1904 Werf: A.T. Van der Werff, Schilkampen, Leeuwarden

Skûtsje: ‘t Swarte Wief Thuishaven: Tijnje Schipper: Jaap Hofstee Bouwjaar: 1909 Werf: J.O. Van der Werff, Wergea

Klassering 2016: Kampioen

Klassering 2016: 2

Skûtsje: Jonge Jasper Thuishaven: Franeker Schipper: Froukje Osinga - Meijer Bouwjaar: 1911 Werf: Roorda, De Piip, Drachten Klassering 2016: 3

Skûtsje: Wylde Wytse Thuishaven:Rotterdam Schipper: Sikke Heerschop Bouwjaar: 1906 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Skûtsje: Striidber Thuishaven: IJlst Schipper: Siebo Zijsling Bouwjaar: 1910 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: Lytse Lies Thuishaven: Gaastmeer Schipper: Ton Brundel Bouwjaar: 1910 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Klassering 2016: 5

Klassering 2016: 6

Skûtsje: It Doarp Eastermar Thuishaven: Eastermar Schipper: Geale Tadema Bouwjaar: 1911 Werf: A.T. Van der Werff, Leeuwarden

Skûtsje: Emanuel Thuishaven: Lemmer Schipper: Merijn Olsthoorn Bouwjaar: 1914 Werf: Bijlsma, Warten

Klassering 2016: 7

22

Klassering 2016: 4

Klassering 2016: 8

W W W. S K U T S J E . N L

W W W. S K U T S J E . N L

Skûtsje: Ut en Thús Thuishaven: Sneek Schipper: Floriaan Zwart Bouwjaar: 1910 Werf: Brandsma, Franeker Klassering 2016: 9

IFKS A-GROOT

Skûtsjekrant 2017

Skûtsje: Drie Gebroeders Thuishaven: Gorredijk Schipper: Arend Wisse de Boer Bouwjaar: 1927 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten Klassering 2016: 10

Skûtsje: Grutte Pier Thuishaven:Jorwert Schipper: Lucas Bouma Bouwjaar: 1909 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten

Skûtsje: Eelkje II Thuishaven: Heeg Schipper: Jeroen de Vos Bouwjaar: 1914 Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden

Klassering 2016: 11

Klassering 2016: 13

Skûtsje: Goede Verwachting Thuishaven: Sloten Schipper: Walter de Vries Bouwjaar: 1910 Werf: Van der Werf, Sneek

Skûtsje: Zeldenrust Thuishaven: Sneek Schipper: Arnold Veenema Bouwjaar: 1908 Werf: Van der Werf, Kootstertille

Klassering 2016: Kampioen B-klasse, gepromoveerd

Klassering 2016: 2de B-klasse, gepromoveerd

Skûtsje: Woeste Ånne Thuishaven: De Meern Schipper: Wytse Heerschop Bouwjaar: 1909 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: Ora et Labora Schipper: Sietse Broersma Thuishaven: Heeg Bouwjaar: 1912 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Klassering 2016: 3de B-klasse, gepromoveerd

Klassering 2016: 4de B-klasse, gepromoveerd

23

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

��N, Z�E, ��A�T����D OF BE�G�N?

DE CAMPERS VAN OTTENHOME HEEG BRENGEN U OP UW BESTEMMING

�   

Ottenhome Heeg Campers De Draei 3

8621 CZ Heeg

T: +31 (0) 515 - 442898

E: info@ottenhomeheeg.nl

2 - 6 persoonscampers Gezinscampers Luxe campers Vanaf € 875,- per week!

www.ottenhomeheegcampers.nl

�AR�N �N F�I�����D? Bij Ottenhome Heeg vindt u volop Vaarplezier!

Polyvalk  Fox  Sunhorse Beneteau  RiverCruise Jachtverhuur  Sailing Events NIEUW: Hotelschip ‘It Beaken’

www.ottenhomeheeg.nl

24

Ottenhome Heeg B.V It Butlân 2

T: +31 (0) 515 - 442898

8621 DV Heeg E: info@ottenhomeheeg.nl

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Age Veldboom geniet van nieuwe aanwas

Jeugd blijft skûtsjes trouw Het is géén ouwemannensport geworden, stelt de Kennis overdragen bliuw fansels altyd de learaar dy 64-jarige Age Veldboom uit het grensgebied tus- ‘Ik ’t graach wat útleit’, verklaart Age sen Oudega en Earnewâld vol vreugde vast. Een zijn verschillende rollen. Als rondleijonge generatie is helemaal verslingerd aan het der ontvangt hij geregeld gasten in het door vrijwilligers uitgebouwde skûtsjesilen. En, zo merkt hij bijna dagelijks, ze wil Skûtsjemuseum. Bij Stichting Foar de Neiteam is hij betrokken bij onder nog wel wat leren.

Age Veldboom is een niet weg te denken personage uit de skûtsjewereld.

Hij was in 1998 initiatiefnemer tot oprichting van het Skûtsjemuseum. Voor Omrop Fryslân vertelde hij de afgelopen jaren vol passie over bijzondere voorwerpen en historische momenten. Bij de SKS is hij een gewaardeerd verslaggever op de rondvaartboot met Rabo-gasten. En dit jaar doet hij voor Radio Klaas verslag van de IFKS. In zijn jonge jaren leek Age voorbestemd voor het onderwijs, als gymnastiekleraar. Hij zette samen met levensgezel Anna Hummel de zeil- en surfschool Annage op. Bij de IFKS zeilde hij vele jaren met kleine skûtsjes en veel jeugdige bemanningsleden.

En nu is hij al weer een paar jaar coach van de studentenploeg van Mayday van de Rijksuniversiteit Groningen, die de ‘Swanneblom’ van hem huurt. Dat

Regenboog- en Ynglingzeiler Mike Hemmen wel redt. Age is er vooral om het geheel te overzien en bemanningsleden met minder ervaring te coachen. Het werk aan boord is vaak fysiek zwaar. Met veel meiden in het team vergt dat extra samenwerking

meer leuke activiteiten voor de jeugd.

Boeren, burgers en buitenlui wijdt hij op de Rabo-rondvaartboot in de geheimen van de skûtsjewereld in. Altijd docerend op een leuke, sappige wijze, met oog voor het anekdotische detail.

Hij vertelt graag en geniet ervan als zijn gehoor geboeid luistert. Als het

‘Je kunt ook best hard met een skûtsje zeilen zonder het helemaal te verbouwen’ en timing, waar veel op geoefend moet worden. ‘Het nadeel van een studentenploeg is de doorstroming’, zegt Age. ‘De meesten studeren een jaar of vijf en dan vertrekken ze weer.

Die ben je dus als studenten-zeilvereniging weer kwijt.’

Aan de ene kant is dat prachtig,

al eens dreigt te vervelen, wat zelden voorkomt, houdt hij ze met een lied en de trekzak bij de les.

Het bijzondere van skûtsjes is het verhaal. Age kent honderden verhalen van de tientallen skûtsjes die jaarlijks aan wedstrijden meedoen. Die blijven rondgaan, omdat de schepen er nog

zijn en de families hun varende verleden niet vergeten. Daarin zit ook een paradox, volgens Age. Doordat skûtsjes met vrij bescheiden middelen zijn op te waarderen tot zeer snel varende ‘jachten’, blijven ze de jeugd intrigeren. Dat is waardevol, zelfs al zou het de jongeren vooral om de sensatie en het feest gaan.

Tegelijkertijd is Age een enthousiast vertegenwoordiger van de ‘oude school’, die originaliteit en traditie hoog in het vaandel heeft staan en daar gepassioneerd voor opkomt.

‘Je kunt ook best hard met een skûtsje zeilen zonder het helemaal te verbouwen’, is zijn vaste overtuiging. Als anderen het dan ook maar niet doen.

Want daarin zit ‘m de crux.

Felle strijd

Vorig jaar leek de ‘Swanneblom’, bij J.O. van der Werff op Buitenstvallaat gebouwd in opdracht van de studerende en schrijvende schipper Tjipke Postma, de wedstrijd op de finaledag te winnen.

Maar een lullig akkefietje deed Dankert en zijn mannen de das om. Age, die op de Frisian Queen voor gasten van Hego verslag deed van de strijd in de klasse A-Groot, was er zelf beroerd van.

Nu kan hij het wel wat relativeren.

‘De emoties die dan loskomen’, zegt Age. ‘Dat is bijna niet te bevatten. Ze stonden allemaal met de tranen in hun ogen, de jongens op de ‘Swanneblom’ net zo goed als de indiener van het protest, die later zei dat het zo raar niet had gemoeten. Nee, maar dan heb je de punten al pakken en is er van de feestelijke stemming al helemaal niks meer over.’

Vanzelfsprekend is het wel goed dat een fout wordt afgestraft, zegt Age .

Een ongeluk zit immers in een klein hoekje. Je moet geen onnodige risico’s nemen. Maar aan de andere kant moet je wel eens wat door de vingers zien. Goed dat er nu een umpire als scheidsrechter op het water meevaart. Een kleine fout kan zo door een rondje weer goedgemaakt worden.

Dan is niet gelijk de hele wedstrijd naar de filistijnen .

Dit jaar komt Age Veldboom dus in weer een nieuwe rol bij het grote publiek binnen, als verslaggever voor Radio Klaas. Daarnaast blijft hij ook optreden bij de Omrop bij de SKS. ‘Dat moet kunnen. Ik ben aan niemand gebonden en ik doe dit werk met veel plezier.’

Sinds 2016 is de Bildtse boerenzoon Johan Dankert schipper. Samen met zijn eigen adviseur redt hij zich prima. Age Veldboom zit aan boord om de minder ervaren studenten te begeleiden.

De ‘Swanneblom’ in actie tijdens de IFKS-wedstrijd in Heeg op 4 augustus 2015. Het was het eerste jaar dat Veldboom de studenten van Mayday coachte. In dat jaar was Paul Noordhoek de schipper.

had in 1998 Anna’s vrouwenskûtsje zullen worden, als ze niet zo tragisch om het leven was gekomen.

Veilig, veilig

‘Veiligheid en nog eens veiligheid’ is het thema waar Age aan boord voortdurend op hamert. Dat is geen overbodige luxe, want sommige zeilers hebben geen idee van wat ze op zo’n grote platbodem kunnen meemaken.

Alleen al het plaatsen van een fokkenloet is een heel avontuur. Als je de zware paal niet in de macht hebt en aan de verkeerde kant staat, kan de wind er van de verkeerde kant in slaan. Dan lig je met loete en al overboord.

De studenten hebben op de ‘Swanneblom’ Johan Dankert als schipper, die het met zijn eigen adviseur, de

want op deze manier komen steeds weer nieuwe generaties in Groningen, Utrecht en Amsterdam in aanraking met het skûtsjesilen. Maar het is niet bevorderlijk voor een stabiele opbouw van een skûtsjetraditie in deze plaatsen. Veldboom ondervond het zelf aan den lijve. De Groningers zijn blij dat ze de ‘Swanneblom’ van hem kunnen huren. Maar kopen is er voorlopig niet bij, ook al is de eigenaar straks 65 en vroeg hij niet de hoofdprijs.

‘Ik begrijp dat wel’, zegt Age. ‘Ze hebben als studentenvereniging ook een mooie klipper, die zijn geld alleen aan de bieromzet wel oplevert. Dat is met een skûtsje toch anders. Wie garandeert het bestuur dat er over een paar jaar weer een nieuw enthousiast team wil meedoen?’

Pech onderweg tijdens de IFKS-wedstrijd bij Stavoren op 15 augustus 2016. De zwaardbout brak en de studenten hadden de grootste moeite het zwaard aan boord te krijgen. Age Veldboom zag er de humor wel van in: ‘Sile mei twa swurden is luie-wive-wurk.’

25

Skûtsjekrant 2017

IFKS a-klein

Skûtsje: Engelina Smeltekop Thuishaven: Earnewâld Schipper: Pieter Jilles Tjoelker Bouwjaar: 1923 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten Klassering 2016: Kampioen

Skûtsje: Hoop op Welvaart Thuishaven: Sneek Schipper: Rutger Boonstra Bouwjaar: 1911 Werf: Bijlsma, Warten

Skûtsje: Lytse Earnewâldster Thuishaven: Earnewâld Schipper: Sjoerd Kleinhuis Bouwjaar: 1908 Werf: Bijlsma, Warten

Skûtsje: Eemlander Thuishaven: Eemnes Schipper: Bernd de Cneudt Bouwjaar: 1903 Werf: Bos, Echtenerbrug

Klassering 2016: 2

Klassering 2016: 4 Klassering 2016: 3

Skûtsje: De Tiid Sil ’t Leare Thuishaven: Amsterdam Schipper: Harm van der Weiden Bouwjaar: 1905 Werf: Wildschut, Gaastmeer

Skûtsje: Stad Harlingen Thuishaven: Harlingen Schipper: Sikke Tichelaar Bouwjaar: 1910 Werf: Van der Werf, Kootstertille

Klassering 2016: 5

Klassering 2016: 6

Skûtsje: It Abbegeaster Skûtsje Thuishaven: Abbega Schipper: Henk Frankena Bouwjaar: 1905 Werf: T.A. Van der Werff, Wergea

Skûtsje: Welvaart Thuishaven: Elahuizen Schipper: Tsjibbe van der Veer Bouwjaar: 1910 Werf: Wildschut, Gaastmeer Klassering 2016: 8

Klassering 2016: 7

26

W W W. S K U T S J E . N L

W W W. S K U T S J E . N L

IFKS a-klein

Skûtsje: Twa Famkes Thuishaven: Drachten Schipper: Pieter Jansma Bouwjaar: 1912 Werf: T.A. Van der Werff, Wergea

Skûtsje: Avontuur Thuishaven: Heeg Schipper: Age Bandstra jr.

Bouwjaar: 1906 Werf: A.T. Van der Werff, Schilkampen, Leeuwarden

Klassering 2016: 9

Klassering 2016: 11

Skûtsje: Swanneblom Thuishaven: Earnewâld Schipper: Johan Dankert Bouwjaar: 1913 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: Nooit Volmaakt Thuishaven: Lemmer Schipper: Jochum van der Vaart jr.

Bouwjaar: 1896 Werf: Barkmeijer, Briltil

Klassering 2016: 12

Klassering 2016: 13

Skûtsje: Doeke van Martena Thuishaven: Drachten Schipper: Riemer de Graaf Bouwjaar: 1906 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: Hoop op Zegen Thuishaven: Leeuwarden Schipper: Chris van den Berg Bouwjaar: 1909 Werf: Van der Werf, Sneek

Skûtsjekrant 2017

Klassering 2016: 15 Klassering 2016: 14

Hoofdstraat 31 9003 LC Warten Tel: 058-2551344 Mail: info@dekokendewalvis.nl Web: www.dekokendewalvis.nl Skûtsje: Hoop doet Leven Thuishaven: Nij Beets Schipper: Koos van Drunen Bouwjaar: 1910 Werf: Van der Werf, Sneek Klassering 2016: 16

27

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Stiekem dromen van unieke dubbelslag

Ulbe Zwaga laat ‘Waaksdom’ zeilen in zijn roer en daar moet onmiddellijk actie op worden ondernomen. Regelmatig meldt zoon Rienk zich op het voordek bij de lierenman en de fokkenist met orders van de schipper.

Niet iedereen heeft evenveel ervaring

ga moet achter de meute langsdraaien. ‘Och wat jammer, dit treffe wy net, dit treffe wy net’.

De tweede wedstrijd komt Zwaga als derde over de finish, de derde wedstrijd, met nog net wat meer wind,

‘As ik sa’n jonge fan Talsma silen sjoch, dan genyt ik. Dat fyn ik machtich.’ en de touwen lopen niet altijd zoals hij dat wil. Er moet alert gereageerd worden, één keer verzaken en de hele slag is weg. Een te trage reactie bij de ton kost ‘fergeemje twa skipslingten!’.

En aan zoiets heeft hij een gloeiende hekel. Niet aan verliezen op zich. ‘Mar dom silen, dêr kin ik net oer’.

Tuig van de ‘Grutte Pier’

Flink aan de bak tijdens de ‘Slach om Heech’ op zondag 11 juni.

De naam Ulbe Zwaga staat synoniem voor controverse, maar wordt nog altijd met ontzag uitgesproken. De ‘meester van de trim’, die dit jaar wil bewijzen dat het schip dat in 2016 als laatste van de C-klasse eindigde wel degelijk goed vooruit kan in de B-klasse. En die, zij het niet hardop, soms droomt van wat onmogelijk lijkt: een titel bij de IFKS. Zondag 11 juni 2017, ‘Slach om Heech’. De toeter op het startschip klinkt als tienminutensein. Ulbe Zwaga, zojuist nog ontspannen keuvelend met zijn bemanning, schiet overeind.

‘Rienk, nim it roer efkes oer. Ik moat pisje.’ Zijn zoon pakt grijnzend het helmhout van de ‘Waaksdom’. Het is altijd hetzelfde liedje, ineens wordt de schipper gegrepen door wedstrijdspanning. ‘Skerp op, skuor oan dy fok. Sile bliksem!’ Bij het horen van de finishtoeter verdwijnt die spanning even snel als hij eerder opkwam.

Begin dit jaar leek het erop dat Ulbe Zwaga opnieuw als schipper uit de vloot zou verdwijnen. Begin 2017 had hij geen schip tot zijn beschikking. ‘Kin my neat skele juh, it is mar in spultsje, dan syl ik gewoan net,’ reageerde hij onverschillig toen Jacob Huisman de ‘Gerrit Ynze’ beschikbaar wilde stellen aan Alisa Stekelenburg. Maar Ulbe Zwaga en niet zeilen, dat is een schier onmogelijke combinatie. Hij stond eerder al tien jaar aan de kant. Over de glorie en de latere verguizing die daaraan voorafgingen is genoeg gezegd en geschreven, daar hebben we het maar niet meer over. Maar vergeten?

Dat kan hij nooit, daarvoor zijn de littekens te pijnlijk.

Toen hij in 2012 even aan het helmhout zat van de ‘Opsjitter’, waar zoon Willem mee zou debuteren bij de IFKS, raakte hem dat diep. Een jaar later meldde hij zich zelf ook weer aan bij de IFKS, met de ‘Oude Zeug’. Hij werd derde in de C-klasse, maar wilde met dat schip niet verder. Er moest te veel aan gebeuren. In 2014 kwam de ‘Gerrit Ynze’ op zijn pad, waar hij drie seizoenen mee in de B-klasse zeilde, maar die hij direct teruggaf aan Jacob Huisman, toen die hem aan het vrouwenteam kon verhuren.

28

Van ‘Omke Lammert’

In ‘het wereldje’ werd verwacht dat Zwaga met de ‘Opsjitter’ van Willem zou komen, nu die schipper geworden is bij de SKS. Maar Willem stelt z’n skûtsje niet gratis beschikbaar, ook niet aan zijn vader. Met een schuin oog werd er gekeken naar de ‘Zorg en Vlijt’ van Dirk Hengst, maar die had zijn skûtsje al toegezegd aan Iris Stins en Lisanne Thie. En toen kwam daar eind januari het bericht dat men in Dokkum een ander skûtsje wilde voor schipper Kees van der Kooij. De ‘Stêd Dockum’, eerder de ‘Jonge Blom’ van Ulbe’s schoonzoon Ron Syperda, was niet vooruit te branden, verzuchtten de Dokkumers na hun trieste laatste plaats in de C-klasse in 2016. Lomp, log en lastig te trimmen. Toen Zwaga gewezen werd op het feit dat zijn oom Lammert Ulbesz en neef Ulbe Lammertsz eerder ook schipper waren geweest op dit skûtsje, was hij om.

Hij haalde de ‘Stêd Dockum’ uit het hoge noorden, gaf het de oude naam ‘Waaksdom’ terug, zocht een bemanning bij elkaar en gaf zich eind februari toch nog op voor de IFKS-kampioenschappen. Ze zeilen voor Joure, waarmee daar voor het eerst in de geschiedenis een IFKS-skûtsje zijn domicilie heeft.

beheerst het tot in de finesses. Zelfs tijdens de wedstrijd is hij elke seconde bezig met het tuig, ook al is het naar eigen zeggen ‘in âlde rotsoai’. De hele

Tijdens het weekend in Heech zeilen de mannen nog met het oude tuig, waarmee Gerhard Pietersma in 2003 ook al zeilde. ‘Net te heech oan ’e wyn, dat kin dy âld fok net mear lûke’, instrueert Ulbe. Op zaterdag is er in de middenmoot gezeild, op zondag is dat aanvankelijk ook de planning.

‘Moai meisile, traine en leare’, maar de wind is mooi, windkracht vier en soms net iets meer, daar wil de ‘Waaksdom’ met haar vele vierkante meters tuig wel op lopen. De eerste wedstrijd ein-

De trim is het handelsmerk van Ulbe Zwaga. Hij beheerst het tot in de finesses. wedstrijd door knallen de commando’s over het schip. ‘Ien by de nok’, ‘hals, hááááls!’, ‘swurd in bytsje nei foaren’, de kleinste onregelmatigheid voelt hij

digt hij als vijfde. Jammer, er had meer ingezeten. Een slag dwarsover, waar anderen eerst de Hegemer Mar over zeilden, komt net verkeerd uit en Zwa-

wordt gewonnen. De ‘Waaksdom’ wil wel vooruit, maar in een voordewindsrak is het schip niet vooruit te branden. ‘Hat der trije jier net út west, sit fol troep ûnder it flak’. In de aanloop naar de IFKS moet het schip nog maar even op de kant.

Dan in de derde wedstrijd van die dag loopt het zoals de schipper dat graag ziet. Ineens valt alles op zijn plek en de aanvankelijke onrust aan boord heeft plaatsgemaakt voor rust. Iedereen weet wat hij moet doen en het lijkt alsof het werk een stuk lichter geworden is. In de laatste route durft Zwaga het wel te zeggen: ‘jonges, wy ha net ien foar ús, wy kinne dit potsje winne.’

De spanning loopt nog even op, want ligt de finish er echt al in en komt Fonger Talsma niet alsnog langszij? Nee, als Zwaga voorop ligt, blijft hij daar. De blijdschap aan boord is groot, de zege geeft weer een stukje vertrouwen in deze veelal onervaren ploeg.

Er is ook een nieuw tuig. De zeilen waarmee de gebroeders Los op de ‘Grutte Pier’ kampioen werden in de A-klasse in 2010 staan in augustus op de ‘Waaksdom’. Ze zijn nog zo goed als nieuw. Toch is het nog niet ideaal. De ‘Waaksdom’ is het grootste schip van de vloot en ook de nieuwe set zeilen is nog zo’n 6m2 kleiner dan het schip mag voeren. Even een

‘Waaksdom’ kan het wel

Al tijdens Skûtsjesilen Langwar blijkt dat ‘meester Zwaga’ ook dit schip aan de praat heeft. Een gebroken gaffel in de eerste wedstrijd kost hem een plaats in de grote finale, maar in de kleine finale zeilt hij alle concurrenten naar huis, vriend en vijand verbijsterd achterlatend.

Bij de ‘Slach om Heech’ wordt veel duidelijk omtrent het handelsmerk van Ulbe Zwaga. De trim is zijn passie, hij

Skûtsjesilen Langwar, de eerste wedstrijd met de ‘Waaksdom’. Ulbe Zwaga zeilt naar de overwinning in de kleine finale.

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L nieuw tuig aanschaffen zit er niet in, dus vooralsnog blijft het zoeken. ‘En dat is eins ek wol moai. Ik kin net efkes op in knopke drukke foar in nij túch.

Dêr binne de sinten net foar. No, dat is dan net oars, dan dogge wy it hjir mei. Hast sels sjoen dat ik dy oaren ek mei dit âlde spul noch wol byhâlde kin.

Dat is it spultsje ek hin, sykje, fiele en it spul der goed op sette. Ik tink dat wy wol wat nei foaren sile kinne.’

'Nog eens SKS?'

Zwaga heeft geen moeite met verliezen. ‘In goeie skipper kin syn ferlies nimme’. Maar protesteren doet hij liever niet. Daar win je de wedstrijd niet mee, al lijken veel jonge schippers daar anders over te denken. Je moet aanvaringen voorkomen en vooruit kijken. Zwaga denkt mijlenver vooruit.

Meerdere slagen zelfs, dat is niet iedereen gegeven. En hij geniet wanneer hij een skûtsje voorbij ziet komen dat ‘geweldich rint’, of wanneer een andere schipper een prachtige slag maakt en hem op waarde klopt. Jonge schippers van wie hij het talent ziet en de feeling voor het zeilen. ‘Dizze sport is sa geweldich, as ik sa’n jonge fan Talsma silen sjoch, dat fyn ik machtich, dan genyt ik.’

Dat Willem nu schipper is op de Rienk Ulbesz van Leeuwarden vindt hij ook mooi, al mag hij ‘net iens op it skip komme’. Hij bemoeit zich ook niet met het zeilen van Willem, tenzij die er zelf om vraagt. Willem moet z’n eigen fouten maken, daarvan leert hij meer, daarover zijn vader en zoon het roerend eens.

Zwaga senior heeft zelf de SKS nooit helemaal uit z’n hoofd gezet.

Diep in zijn hart hoopt hij nog eenmaal de kans te krijgen bij één van de commissies. ‘En ik tink dat sa’n kâns der ek noch wolris komt,’ zegt hij voorzichtig. Maar hij vindt de constructie van een skûtsje waar een technische

Fel in de slag met de ‘Ut en Thús’ van Floriaan Zwart op de Langwarder Wielen.

commissie baas over is wel lastig. Dat een ander bepaalt waar de schipper mee moet zeilen. Daar moet dan wel even over gepraat worden, want ‘allinnich de skipper kin fiele wat it skip noadich hat.’

De 56-jarige routinier vindt het ‘ivich skande’ dat de twee verenigingen steeds verder uit elkaar drijven.

‘Skûtsjesilen is my alles en wat soe it

foar de sport geweldich wêze as dy beide klubs wat mear mei elkoar opwurken, yn pleats fan de ferskillen sa út te fergrutsjen.’

Dromen van een titel

Ulbe Zwaga startte in 1992 en 1993 zijn schipperscarrière ook bij de IFKS, met de ‘Tiid Sil ’t Leare’, nu kanshebber in de a-klein met Harm van der

Weiden aan het helmhout. In 1994 werd hij kampioen in de C-klasse met het huidige Súdwesthoeke-skûtsje, de ‘Hoop op Welvaart’. Doorstoten naar de A-klasse lijkt een onmogelijke opgave als je geen eigen schip hebt en ook niet de financiële middelen om er het racemonster van te maken dat nodig is om je te handhaven in de A-groot. En toch, nog één keer kam-

pioen worden, dat zou geweldig zijn.

En historisch bijzonder, want zelden eerder was een schipper kampioen bij zowel de SKS als de IFKS. Als iemand dat kan… na Eildert Szn. Meeter…

Noteer en houd bij: IFKS B-klasse skûtsje

19-08 Hindeloopen

21-08 Stavoren

22-08 Heeg

23-08 Sloten

24-08 Echtenerbrug

25-08 Lemmer

26-08 Lemmer

Wedstrijdpunten

Strafpunten

Slechtste Wedstrijd

Totaal na aftrek

Klassering

Jonge Rein 'De Eenvoud Hoop op Zegen

Lonneke Verwisseling De Lege Wâlden Redbad Nooit Volmaakt Oude Zeug Singelier De Jonge Jan Grytsje Obes Wâldwiif Dageraad Sinnekening Waaksdom

29

Skûtsjekrant 2017

Skûtsje: Jonge Rein Thuishaven: Wijtgaard Schipper: Erik Jonker Bouwjaar: 1907 Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden

IFKS B-klasse

Skûtsje: De Eenvoud Thuishaven: Harlingen Schipper: Remy de Boer Bouwjaar: 1914 Werf: Barkmeijer, Stroobos Klassering 2016: 15de A-klasse, gedegradeerd

Klassering 2016: 14de A-klasse, gedegradeerd

Skûtsje: Hoop op Zegen Thuishaven: Heerenveen Schipper: Paul de Koe Bouwjaar: 1902 Werf: Croles, IJlst

Skûtsje: Lonneke Thuishaven: Stavoren Schipper: Jilles Bandstra Bouwjaar: 1906 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten

Klassering 2016: 16de A-klasse, gedegradeerd

Klassering 2016: 5

Skûtsje: Verwisseling Thuishaven: Yndyk Schipper: Bas Krom Bouwjaar: 1925 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: De Lege Wâlden Thuishaven: Terherne Schipper: Jehanne Prins Bouwjaar: 1924 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten

Klassering 2016: 6

Klassering 2016: 8

Skûtsje: Redbad Thuishaven: Workum Schipper: Wietse Bandstra Bouwjaar: 1911 Werf: Draaisma, Franeker

Skûtsje: Nooit Volmaakt Thuishaven: Hindeloopen Schipper: Cees Riezebos Bouwjaar: 1907 Werf: Bijlsma, Warten

Klassering 2016: 9

Klassering 2016: 10

30

W W W. S K U T S J E . N L

W W W. S K U T S J E . N L

Skûtsje: Oude Zeug Thuishaven: Sloten Schipper: Koos Lamme Bouwjaar: 1904 Werf: Zwolsman, Makkum

IFKS B-klasse

Skûtsjekrant 2017

Skûtsje: Singelier Thuishaven: Stavoren Schipper: Daan van der Meer Bouwjaar: 1905 Werf: Barkmeijer, Briltil

Klassering 2016: 12 Klassering 2016: kampioen C-klasse, gepromoveerd

Skûtsje: De Jonge Jan Thuishaven: Warten Schipper: Fonger Talsma Bouwjaar: 1911 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Skûtsje Grytsje Obes Thuishaven: Koudum Schipper: Arjen de Jong Bouwjaar: 1914 Werf: J.O. van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Klassering 2016: 2de C-klasse, gepromoveerd

Klassering 2016: 3de C-klasse, gepromoveerd

Skûtsje: Wâldwiif Thuishaven: Kootstertille Schipper: Tim Roosgeurius Bouwjaar: 1906 Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden

Skûtsje: Dageraad Thuishaven: Gaastmeer Schipper: Rein Wiebe Leenstra Bouwjaar: 1904 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten

Klassering 2016: 4de C-klasse, gepromoveerd

Klassering 2016: 6de C-klasse, gepromoveerd

Z Skûtsje: Sinnekening Thuishaven: Leeuwarden Schipper: Jan Sipko van der Veen Bouwjaar:1911 Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden Klassering 2016: 5de C-klasse, gepromoveerd

Skûtsje: Waaksdom Thuishaven: Joure Schipper: Ulbe Zwaga Bouwjaar: 1913 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten Nieuwe combinatie

31

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

u N

e , st vc p uw e en en ie i t r n ect aa oe de ll in vl m co la ten ou h

Specialist

't Houtenvloe

in vloerrenovatie

Jongemastraa

8701 JC Bols

www.thoutenvloertje.nl

Telefoon: 05

Jongemastraat 51 8701 JC Bolsward Tel. 0515 58 04 82 info@thoutenvloertje.nl

‘De Stripe’

Historische Scheepswerf / Skûtsjemuseum De Stripe 12 9264 TW Earnewâld www.aebelina.nl www.skutsjemuseum.nl e-mail: info@skutsjemuseum.nl Info: 06-16933805 Open van 29 april t/m 1 oktober 2017 op za. en zo. 13:00 - 17:00 uur.

Juli en aug: alle dagen 13:00 - 17:00 uur behalve op maandag.

Voor groepen (min. 10 personen) het gehele jaar geopend, 's morgens, 's middags en 's avonds, alleen op afspraak.

Entree € 3,- Kinderen t/m 12 j. € 1,-.

Op de bovenverdieping is nu een expositie van de Earnewâldster toppers uit de a-klein van de IFKS: Lytse Earnewâldster, Swanneblom, Engelina Smeltekop en Nieuwe Zorg.

E-mail: info@

RONDVAARTEN HEEG Geniet van het skûtsjesilen op één van onze salonboten op: 5 augustus tijdens de opening van de SKS bij Grou, 9 augustus bij Terherne, 10 augustus bij Langwar, 11 augustus bij Elahuizen, 14 augustus bij Woudsend, 18 augustus bij de Finale van de SKS op de Snitser Mar. Of beleef de IFKS op 22 augustus bij Heeg, 23 augustus bij Sloten en op 25 augustus bij Echtenerbrug.

‘Foaral komme!’

0515-443513 / 06 53267344

info@rondvaartenheeg.nl

www.rondvaartenheeg.nl / www.saloncharter.nl

89 99€

ZEILJAS

12 99€

89 99€

ZEILHANDSCHOEN

ZEILBROEK

R O O V S E L L A T H C O T L I E Z JOUW LEEUWARDEN

-

DE CENTRALE 35 - 8924 CZ - LEEUWARDEN

32

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Piek lager, kraanlijn erin en dan omhalen

Minder kracht? Dan vernuft Wie niet sterk is, moet slim zijn. De vrouwen op de ‘Gerrit Ynze’ ondervinden dat dagelijks, maar ze laten zich er niet door afschrikken. Ze reven wat sneller, knikken ook wat eerder. Maar wedstrijdzeilen is ook een kwestie van tactisch vernuft en zeilvaardigheid. Dus zetten ze daar op in.

In 2016 was het ‘vrouwenteam’ een bezienswaardigheid in de IFKS-vloot.

Het was voer voor de media en een vaste target voor fotografen. Ook schippers en bemanningsleden van andere schepen kijken net wat langer naar deze be’manning’ als ze de vrouwen van de ‘Gerrit Ynze’ op het water tegenkomen.

Maar het went gauw. Ze laten zich niet uit het veld slaan en ook niet zomaar voorbij zeilen. Stiekem genieten ze als een enkele hanige schipper een gebutst ego oploopt doordat hij door het team van Alisa Stekelenburg voorbij wordt gezeild.

Geen brute kracht

‘Wy wurde hieltyd handiger,’ luidt de nuchtere conclusie van de schipper.

Dat is waar zij als vrouwen het van moeten hebben: handigheid en slimheid in de wedstrijd. Dat kun je als team leren. Vooral in de praktijk, door doen, doen en nog eens doen. Wanneer haal je de schoot in? Toch net iets eerder knikken? Sterk zijn de vrouwen stuk voor stuk wel. Maar brute kracht, zoals sommige schotenmannen op andere skûtsjes, nee, dat ontberen ze.

Dat moet dus op een of andere manier gecompenseerd worden. Vooral bij harde wind doet dat verschil zich gelden.

Met de ‘Oant Moarn’, waar ze in 2016 mee debuteerden, hadden ze het iets gemakkelijker wat dat betreft dan met de ‘Gerrit Ynze’. Het was wat lomper en ze konden rustig met vier vrouwen aan de schoot hangen.

Nu zijn dat er maximaal drie, en dat scheelt aanmerkelijk.

‘De bealch moat derop’, maar ze krijgen toch lang zo snel die schoot er niet bij als de mannen. Dus maken ze het werk ietsje lichter met kleine foefjes. ‘Wy litte de pyk wat sakje, sette de kraanline deryn en dan omhelje,’ verklaart Stekelenburg.

Niettemin voorkomen ze daarmee niet altijd dat ze in zware omstandigheden wat terrein verliezen, maar dat nemen ze voor lief. ‘Dat witst en dat is dan mar sa.’ Het zit soms in kleine dingetjes. Niet wegkomen bij de

start bijvoorbeeld. Het overkwam ze in 2016 bij Echtenerbrug. De zwaarden net wat naar voren, toch weer wat naar achteren, het was niks met niks, die start. Maar het leert gaandeweg, ook het zoeken van de juiste trim. ‘Dat dogge wy mei elkoar. Mei syn allen witte wy in hiel soad.’

Om bij Lemmer

Na het debuut van 2016 zeilt het vrouwenteam nu dan op een nieuw skûtsje. Dat is weer wennen, de trim is net even anders dan op het vorige. Maar Stekelenburg en haar bemanning zijn blij met de ‘Gerrit Ynze’, die ze huren van Jacob Huisman. Het schip is wat kleiner dan de ‘Oant Moarn’, maar ook een stuk sneller. ‘It is in Pypster,’ klinkt het alleszeggend.

Het voorseizoen verliep tot nog toe veelbelovend. Tijdens Lemmer Ahoy zeilden ze keurig in de middenmoot mee, in een veld waarin ook schepen uit de B-klasse aan de start verschenen. Het was jammer dat ze omsloegen, daarmee was het klassement verkeken. Natuurlijk schrokken ze, maar de schipper weet de oorzaak ook. De kop er niet scherp genoeg bij. Wel de ene windvlaag opvangen, maar niet anticiperen op de vlaag die er direct achteraan kwam. ‘Ik stjoerde te let yn ’e wyn op,’ blikt ze terug. De giek kwam in het water en dan is er geen houden meer aan.

Het gebeurde op een vreselijk ongunstige plaats, in een diep gat. De ‘Gerrit Ynze’ zonk onmiddellijk naar zeven meter diepte en moest geborgen worden door Hebo Maritiemservice uit Zwartsluis. Wonder boven wonder viel de schade aan het skûtsje mee. Het helmhout was kapot en er zat water in de motor. Maar voor het overige was het vooral een kwestie van het slib eruit halen en de boel weer schoonmaken. Binnen een week was de klus geklaard en lag de ‘Gerrit Ynze’ klaar voor de start van de Studenten Lange Afstands Kampioenschappen (SLAK).

Ze laten zich door het voorval niet afschrikken. ‘Iedereen maakt het een keer mee,’ klinkt het eensgezind. Eén

‘De bealch moat derop’, weten de vrouwen. Met keihard samenwerken bereiken ze wat ze willen.

De vuurdoop met de ‘Gerrit Ynze’ was tijdens Skûtsjesilen Langwar, op 22 en 23 april dit jaar. De omstandigheden waren pittig en ze moesten wennen aan het nieuwe schip.

keer goed erover praten en weer verder. Het teamgevoel wordt er eerder door versterkt. Bovendien zijn er die eerste vier wedstrijden op Lemmer, waarna ze als dertiende van de vierentwintig geklasseerd waren. Een goede prestatie, die spirit geeft.

Geen gezeur

Alisa Stekelenburg heeft bewezen dat je met een hecht team verder komt dan met een schip vol ego’s. Skût­ sjesilen is zwaar werk. De sterkste kerels werken zich een slag in de rondte om de schoten binnen te halen. Ze schelden, kreunen en steunen dat het een aard heeft. Dan moet je wat van elkaar kunnen hebben, blind op elkaar aan kunnen en willen vertrouwen in je collega’s aan boord.

Schelden doen deze vrouwen niet op elkaar. Goede afspraken maken en je daaraan houden, is het parool.

Natuurlijk is er wel eens wat, maar met een klap op tafel en een biertje moet dat afgehandeld zijn. Enorm ‘grutsk en bliid’ is de schipper over hoe het ‘Team Oant Moarn’ echt een hecht collectief is geworden.

‘De ynset is geweldich,’ zegt Stekelenburg. ‘Der wurdt keihurd wurke oan board en der is gjin geseur.’ Daarmee refereert ze onbewust aan een hardnekkig vooroordeel jegens een schip vol vrouwen: dat het haat en nijd is aan boord en onenigheid lang door kan blijven sudderen.

‘Bij ons is dat absoluut niet aan de orde,’ roepen de bemanningsleden in koor. Integendeel, de waardering voor elkaar is groot. Samen doen ze alles.

Niet alleen wedstrijden zeilen, maar ook het onderhoud aan het schip.

Tijdens de ‘Slach om Heech’ hebben ze met een vijfde plaats in de

C-klasse opnieuw laten zien goed mee te kunnen. Het zelfvertrouwen in de aanloop naar de komende IFKS toe is dan ook groot. Hun coach Jappie Uithof adviseert bij trainingen en rondom wedstrijden en zorgt ervoor dat de puntjes op de i worden gezet. Was Stekelenburg in 2016 nog erg voorzichtig in haar uitspraken en hield ze het bij ‘wy wolle feilich sile en gewoan meidwaan en leare’, dit jaar is ze toch wat scherper in haar verwachtingen. ‘Wy ha in goed skip en in goed team, dus ik fyn dat in plak by de earste tsien reëel is.’

IM

De ‘Oant Moarn’ ging over naar Blauhús, waar ze nu voor het eerst in de historie een IFKS-skûtsje hebben.

33

Skûtsjekrant 2017

IFKS C-klasse

Skûtsje: Raerder Roek Thuishaven: Raerd (SWF) Schipper: Sijmen Kalsbeek Bouwjaar: 1906 Werf: J.O. Van der Werff, Buitenstvallaat, Drachten

Skûtsje: Twee Gebroeders Thuishaven: Oppenhuizen (Top en Twel) Schipper: Jan Overwijk Bouwjaar: 1907 Werf: Wildschut, Gaastmeer

Klassering 2016: Schipper debuteert

Klassering 2016: 14de B-klasse, gedegradeerd

Skûtsje: De Verandering Thuishaven: Boornbergum Schipper: Sint Bekkema Bouwjaar: 1910 Werf: A.T. Van der Werff, Schilkampen, Leeuwarden

Skûtsje: Gerrit Ynze Thuishaven: ­Galamadammen Schipper: Alisa Stekelenburg Bouwjaar: 1913 Werf: Roorda, De Piip, Drachten

Klassering 2016: 15de B-klasse, gedegradeerd

Nieuwe combinatie

Skûtsje: Zorg en Vlijt Thuishaven: Heeg Schipper: Lisanne Thie Bouwjaar: 1917 Werf: Van der Werf, Sneek

Skûtsje: Ale Thuishaven: Heeg Schipper: Ron Syperda Bouwjaar: 1913 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk Drachten

Klassering 2016: schipper debuteert

Klassering 2016: 7

Skûtsje: Galamadammen Thuishaven: Galamadammen Schipper: Simon van der Lingen Bouwjaar: 1912 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten

Skûtsje: Ut 'e Striid Thuishaven: Galamadammen Schipper: Gerrit Huisman Bouwjaar: 1910 Werf: Roorda, De Piip, Drachten Klassering 2016: 9

Klassering 2016: 8

34

W W W. S K U T S J E . N L

W W W. S K U T S J E . N L

IFKS C-klasse

Skûtsje: Goede Verwachting Schipper: Bouke van der Vaart Thuishaven: Lemmer Bouwjaar: 1912 Werf: Van der Werf, Sneek

Skûtsje: Gerrit de Vries Thuishaven: Sneek Schipper: Gerrit de Vries Bouwjaar: 1906 Werf: Barkmeijer, Sneek

Klassering 2016: 10

Klassering 2016: 11

Skûtsje: Freonskip Thuishaven: Galamadammen Schipper: Hartman Witteveen Bouwjaar: 1911 Werf: De Roos en Van der Meijden, Leeuwarden

Skûtsje: Harmonie Thuishaven: Bolsward Schipper: Floris Bottema Bouwjaar: 1905 Werf: Barkmeijer, Sneek

Klassering 2016: schipper debuteert

Klassering 2016: 13

Wij heten u dit jaar welkom in ons mooie paviljoen op het water en op één van onze sfeervolle terrassen

Skûtsjekrant 2017

Skûtsje: Stêd Dockum Thuishaven: Dokkum Schipper: Kees van der Kooij Bouwjaar: 1913 Werf: H.P. Van der Werff, Langewijk, Drachten Nieuwe combinatie

Elke dag open vanaf 10 uur

35

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Noteer en houd bij: IFKS a-klein skûtsje

19-08 Hindeloopen

21-08 Stavoren

22-08 Heeg

23-08 Sloten

24-08 Echtenerbrug

25-08 Lemmer

26-08 Lemmer

Wedstrijdpunten

Strafpunten

Slechtste Wedstrijd

Totaal na aftrek

Klassering

Engelina Smeltekop 'Hoop op Welvaart Lytse Earnewâldster Eemlander Tiid Sil 't Leare Stad Harlingen It Abbegeaster Skûtsje Welvaart Twa Famkes Avontuur Swanneblom Nooit Volmaakt Doeke van Martena Hoop op Zegen Hoop doet Leven

Noteer en houd bij: IFKS C-klasse skûtsje Raerder Roek Twee Gebroeders De Verandering Zorg en Vlijt Ale Galamadammen Ut 'e Striid Goede Verwachting Gerrit de Vries Freonskip Harmonie Gerrit Ynze Stêd Dockum

36

19-08 Hindeloopen

21-08 Stavoren

22-08 Heeg

23-08 Sloten

24-08 Echtenerbrug

25-08 Lemmer

26-08 Lemmer

Wedstrijdpunten

Strafpunten

Slechtste Wedstrijd

Totaal na aftrek

Klassering

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Umpire is een blijvertje

Eén Jos is te weinig

Zo’n umpire op z’n ribje midden in het wedstrijdveld, dat moest wel even wennen.

regels van het wedstrijdzeilen in woord en beeld, gemaakt door internationaal jurylid Henk Plaatje. Onder dat reglement vaart de IFKS, de SKS houdt er een eigen reglement op na.

Een ding wil Spijkerman vooraf helder hebben: er zit een wezenlijk verschil tussen een ‘umpire’ en een ‘scheidsrechter’. Een scheidsrechter neemt zelf het initiatief tot ingrijpen, een umpire reageert pas als daarom gevraagd wordt. Hij kan prima een regelovertreding constateren zonder in te grijpen. Pas als een schipper de protestvlag hijst, komt de umpire in actie. Daarmee houden de zeilers een grote eigen verantwoordelijkheid: ze zijn elkaars scheidsrechter. Alleen als er een boei geraakt wordt, of wanneer er echt onveilig gezeild wordt, trekt Spijkerman aan de bel.

OPLEIDING VOOR UMPIRES Mocht de wens van Spijkerman uitkomen en de IFKS meer umpires op het water willen, dan zullen er mensen opgeleid moeten worden. In heel Nederland zijn er maar twaalf umpires met licentie, dus dat is erg karig. De DMTRA (Dutch Match & Team Racing Association) heeft in samenwerking met het Watersportverbond een opleiding gemaakt met daarin de basistheorie en een portefeuille met een lijst eisen die de umpire-in-wording tijdens zeilevenementen kan leren en afvinken.

Spijkerman hoopt dat de leden van de protestcommissie zich hiervoor aanmelden.

Als het aan Jos Spijkerman ligt varen er in de toe- De umpire blijft De Sneker wordt wereldwijd ingezet komst minstens vier umpires tussen zestien skût- bij het wedstrijdzeilen, maar toen hij sjes. Dat scheelt een hoop schade en die ellen- begon aan zijn klus bij de IFKS was wel hiel spannend. Umpire en lange zittingen in de protestkamer zijn dan ook dat skûtsjesilers moesten danig aan elniet meer nodig. Maar de IFKS wil daar niet aan, kaar wennen. De eerste reacties wade schippers moeten zelf hun verantwoordelijk- ren dan ook sceptisch. Zo’n bootje dat tussen de skûtsjes door jakkert heid nemen. met aan boord een kerel die overal In 2016 werd bij wijze van experiment een umpire ingezet tijdens de IFKS-kampioenschappen. Er moest veiliger gezeild worden en protesten moesten minder tijd vreten, zo was de redenatie. Jos Spijkerman uit Sneek, umpire met internationale licentie, floot zich met veel plezier een week lang de blaren op de lippen. En met

succes. De umpire blijft. In 2017 treedt hij niet alleen op tijdens de kampioenschappen eind augustus, maar ook bij de andere wedstrijden van de IFKS. Het huis van Spijkerman ademt zeilsport. Grote posters van internationale regatta’s sieren de wanden. Het meest in het oog echter springt een enorme poster met daarop de internationale

een mening over heeft, dat moest wel even bezinken, merkte Spijkerman.

En dan waaide het de eerste dagen ook nog hard. Spijkerman kwam handen en voeten te kort om alles in goede banen te leiden. Maar de schippers en de umpire raakten snel aan elkaar gewend . ‘Ik ha gewoan wat hurder fluite,’ klinkt het nuchter. Er ging al gauw een preventieve werking uit van

Spijkerman zoekt de drukplekken op. Even attent zijn bij een boeironding. Laten zien dat hij er is, maakt schipper en bemanning extra scherp op hoe ze zeilen.

de aanwezigheid van een snelrechter op het water. Schippers letten beter op en zeilden veiliger. Ze laten het er niet meer op aan komen. Dat scheelde aanmerkelijk in het aantal protesten.

Tijdens de schippersvergadering dit

voorjaar werd besloten dat de umpire een blijvertje is. Volgens Harm Kuipers, voorzitter van de Commissie Generaal en nog een oude zeilschoolkameraad van Spijkerman, zijn de schippers bijna allemaal positief. Uitzonderingen

º

37

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Regels voor Wedstrijdzeilen (RvW) Zone

18.3

18.2e

2

3 2

10

1

12

Merkteken gemaakt één strafrondje

M 18.2c

12

18.2c

1

10

Fout

2

18.3

Stuurboord

1

P

Overlap

11

1

Overtreding gemaakt Twee strafrondjes

Zone

10

11

1

12

1

3

17

te k

1

11

11

1

Groene boot -- Heeft voorrang (Regel 10,11,12 en 13) Merktekenruimte geven Regelnummer voor een toelichting zie Het Regelschrift ISBN 978 90 6410 632 3

s

42

M

42

Er is geen Zone bij een hindernis

2

2

C

De plaats van het volgende merkteken is gewijzigd

I

Voorbereidingssein Regel 30.1 is van toepassing

S

De baan is afgekort Regel 32.2 is van toepassing

Z

Voorbereidingssein Regel 30.2 is van toepassing

U

Voorbereidingssein Regel 30.3 is van toepassing

Hindernis

2

1

Terugroepseinen

Opeenvolgende situaties

Charlie

Delta

Echo

Algemene terugroep Waarschuwingssein 1 minuut na het wegnemen

EV

Een afstand van drie romplengten

Bravo

Individuele terugroep

X

Overlap of vrij achter en vrij voor

Start is uitgesteld Verdere seinen aan de wal Start is uitgesteld Geen wedstrijden meer vandaag

OW A

Golf

Hotel

India

Juliet

H

A

Lima

Mike

Alle wedstrijden zijn afgebroken Geen wedstrijden meer vandaag

Andere seinen Vervangend merkteken

Y

Zwemvest dragen is verplicht

Finishschip is op zijn plaats

L

Kilo

Alle wedstrijden zijn afgebroken Verdere seinen aan de wal

M

Onderscheidingswimpel (OW) boven cijferwimpel Start is uitgesteld, zoveel uur als de cijferwimpel aangeeft

Visueel sein tonen of wegnemen Geluidssein Lang geluidssein Herhaalde geluidsseinen

Foxtrot

N

N

Uitstel voor onbepaalde tijd Waarschuwingssein 1 minuut na het wegnemen

H

Alle wedstrijden zijn afgebroken Ga terug naar startgebied

N

Uitstelseinen

OW

2

2

3

19.2b

12

4

2 1

Ik hoef geen ruimte te geven

5

11

6

Afbreekseinen

Baanwijzigingsseinen

Voorbereidingssein

OW

Cijferwimpels

1

P

Voorbereidingssein Regel 30.4 is van toepassing

11

1

2

Seinen vóór de start

Rode boot -- Moet vrij blijven

Geen ruimte

1

10

Een boot ligt over de boeg, stuurboord of bakboord die overeenkomt met zijn lijwaartse zijde

38

1

oer

18.2b

2

12

1

1

M1

11

Juis

De lijwaartse zijde van een boot is de zijde waarover hij zijn grootzeil voert.

De andere zijde is zijn loefwaartse zijde

Zone

1

2

X

Regel 18 is niet van toepassing

Zone 3

2

2

11 2

2

Bakboord

2

Jij mag niet boven je juiste koers zeilen

11

Alfa

3

2

X

3

16

11

Bang Startlijn

Als ik ga deinzen heb ik geen voorrang meer

Loefwaarts

Lijwaarts

1

22.3

12

3

11

18.2

19.2a

10

22.1 3

18.2b

M

10

11

Na het startsein moet ik vrij blijven

18.4

2

M

Stuurboord

20

Ruimte voor overstag

1

2

M

Ruimte voor overstag

10

1

10

2

10

20 11

1

3

Algemeen

11

1

1

11

11

2

4

1

2

2 3

18.2b 14

15

EV

Individueel

2

2

13

16+17

4

13

3

3

2

Terugroepseinen X

1

11

M

1

19.2a

1

2

0 Startsein

10

12

15

U

K = klassenvlag

10

Fin ish lijn

1

Vrij achter

2

11 19.2

Z

I

Bakboord

10

Hindernis

11

11

Ik moet ruimte geven

1

*

*

20

Vrij voor

44

K

11

Vrij achter

1

U

1 min. voor het startsein

12 1

Z

I

10

Zone

12

4

1

M

Lijwaarts

1

2

2

1

11

*

Voorbereidingssein 4 min. voor het startsein

2

1

Stuurboord

2

11

11

Bakboord

2

* P

2

Loefwaarts

18.2

11

18.2b

11

K

12

1

2

Waarschuwingssein 5 min. voor het startsein

Zone

1

M 2

44

1

M

11 16

5

1 2

3

1

2

17

3

Stuurboord ronden

10

18.2b

2

13 11 16

K

Bakboord

Stuurboord ronden

2 1

Stuurboord

Windrichting

K = klassenvlag

M

10

3

13

3

STARTPROCEDURE

3

11

Zone

2017 - 2020

18.3

November

Op het water: Kom binnen praaiafstand of volg deze boot Aan de wal: Een mededeling is opgehangen

Oscar

Papa

Quebec

www.watersporttest.nl

inte NU rac tief

!

Honderden vragen en animaties waarmee je interactief jouw kennis van de regels voor wedstrijdzeilen spelenderwijs kunt toetsen.

Ga naar www.watersporttest.nl maak een account aan, bekijk de demo of maak de gratis oefentest.

Bevalt het? Betaal via IDeal 15 € en je kunt daarna direct aan de slag.

Regelwijzer Romeo

Sierra

Tango

Uniform

Victor

Whiskey

Henk Plaatje 2017

X-ray

Yankee

Zulu

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

De ‘Striidber’ roept de scheidsrechter aan met een protestvlag. Spijkerman reageert onmiddellijk.

pers een eigen verantwoordelijkheid, zo zegt het bestuur. Ze moeten zelf blijven voelen wat kan en wat niet.

Net als bij de SKS wordt er ‘Goed Schipperschap’ verlangd van de deelnemers en daar hoort bij dat je netjes zeilt en aanvaringen te allen tijde probeert te voorkomen Spijkerman stelde wel een voorwaarde aan zijn herbenoeming bij de IFKS. Hij bedong een bijspijkersessie over de regels, want lang niet iedereen is even goed op de hoogte. Het

klassenverschil tussen A en C liet zich daarin gelden, maar ‘der binne ek wol âlde rotten dy’t it net leauwe wolle’.

Het gaat vaak om elementaire dingen, daar komt ook een stuk ervaring bij kijken. Als je eens een klein tikje oploopt, is dat sneu, maar een volgende keer kijk je beter uit. Emotie en adrenaline spreken ook een woordje mee tijdens protestsituaties. Eind januari gaf hij tekst en uitleg bij Van der Valk. De opkomst was enorm, er moesten stoelen worden bijgezet.

DE SKS WIL NIET

Als het echt mis gaat, kan de umpire snel de situatie beoordelen.

zijn er altijd, zegt Spijkerman. ‘Dy kinne net loslitte dat ik in part fan de beslissing fan goed as fout op my nim.’

De Fries heeft genoten van zijn ervaring bij de IFKS. De felle strijd op het water, maar toch ook de onderlinge verbondenheid, dat had hij vanaf de kant nooit zo gezien, maar in zijn ribje temidden van het strijdgewoel voelde hij de sfeer van dichtbij. ‘Geweldich’.

Een rondje is genoeg

De umpire geeft direct duidelijkheid tijdens de wedstrijd. Als een schipper de protestvlag hijst, oordeelt Spijkerman of dit terecht is. Hij kent over het algemeen maar één straf toe: een strafrondje. Meer niet. Een skûtsje is log en reageert traag. Wanneer je meer dan één rondje als straf zou opleggen, is de wedstrijd voor die schipper voorbij.

Eén keer gijpen, één keer overstag, daarmee is het klaar. Is de overtreding zo ontzettend zwaar dat het met een strafrondje niet af te handelen valt, dan kan Spijkerman protesteren tegen de betreffende schipper. De protestcommissie kan dan e ­ ventueel overgaan tot

diskwalificatie.

De schipper die een strafrondje aan zijn broek krijgt, is niet verplicht dit rondje te maken. Als hij denkt dat Spijkerman helemaal fout zit met z’n beslissing, zeilt hij gewoon door. De umpire trekt dan zelf de protestvlag ten teken dat de situatie in de protestkamer beslecht wordt. Spijkerman vaart met een GoPro, zodat hij achteraf ook de beelden kan laten zien. De skûtsjes mogen ook uitgerust worden met zo’n handig cameraatje. De beelden mogen gebruikt worden als bewijsvoering in de protestkamer.

Als de schipper zijn zaak verliest, krijgt hij de volle mep strafpunten aan de broek. Daarom kiezen ze tijdens de wedstrijd liever eieren voor hun geld.

Een extra rondje kost je een paar plaatsen en dus drie of vier strafpunten, dat scheelt aanmerkelijk op je ranglijst.

Spijkerman maakte wel hele lange dagen tijdens de IFKS. Vier wedstrijden per dag en dan ’s avonds thuis de beelden van de GoPro nog eens ordenen. Daarmee is hij dan de volgende ochtend om half acht weer present,

zodat de schippers nog voor het palaver eventueel beelden terug kunnen zien en vragen kunnen stellen over situaties en beslissingen.

Graag nog drie erbij

Een umpire kan niet overal tegelijk zijn en zelfs al is hij in de buurt, dan nog ziet hij niet alles, geeft hij ruiterlijk toe.

Hij probeert de drukpunten op te zoeken, bij de ton, of bij de start, maar je kunt alleen een straf uitdelen voor iets wat je gezien hebt en dat is hooguit veertig procent als je maar alleen bent.

Bij een wedstrijd met skiffs wordt er tijdens de medalrace met acht umpires gevaren, tegen tien deelnemers.

Dan is één man op zestien skûtsjes wel heel karig. Vooral ook omdat de onderlinge afstanden vaak groot zijn tijdens de wedstrijd. Om 90% van de wedstrijd goed te kunnen zien, zijn er nog drie extra umpires nodig. Dat weet de IFKS ook, maar daar willen ze nog niet aan. Niet alleen is dat veel te duur, de IFKS-ers willen toch ook de traditie van de protestkamer in ere houden. Bovendien hebben schip-

Bij de IFKS zijn ze inmiddels overtuigd van de toegevoegde waarde van een umpire. Er wordt veiliger gezeild, met als gevolg minder aanvaringen en minder schade. Maar vooral ook de beslissing op het water en niet langer de ellenlange zittingen in de protestkamer, waarbij niemand van de protestcommissie daadwerkelijk bij de situatie aanwezig was en men dus afhankelijk is van ‘horen en zien’. Bij de SKS zijn ze zo ver nog niet. Een umpire willen ze niet in het wedstrijdwater, dat past niet bij de tradities, zegt men.

Spijkerman werd al eens gepolst voor een plaats in de beroepscommissie, maar omdat het zijn broodwinning is en hij dit dus niet gratis wilde doen, ging dat niet door.

Met de ervaring die hij heeft, legde hij de voordelen van een umpire ook aan de SKS voor, maar tot op heden hebben ze niet gereageerd. Wel hebben ze de groene vlag ingevoerd. Als er een protestsituatie ontstaat, kan de ‘dader’ schuld bekennen door de groene vlag hijsen. Daarmee krijgt hij bij de finish drie extra wedstrijdpunten bijgeschreven, waarbij hij maximaal op veertien wedstrijdpunten uit kan komen. Als hij geluk heeft, is de kous daarmee af en verdwijnt bij zijn tegenstander de rode vlag weer. Zet het ‘slachtoffer’ zijn protest echter door, dan gaan ze na afloop naar de protestkamer. Een dergelijk voorval koste Alco Reijenga in 2016 een diskwalificatie, toen Berend Mink geen genoegen nam met zijn schuldbekentenis.

Alco Reijenga bekende schuld en zeilde een strafrondje, toch zette Berend Mink het protest door, wat Reijenga diskwalificatie opleverde.

39

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Het verfsysteem als succesfactor

Sneller varen, langer glad Het ideale wedstrijdskûtsje heeft een glad onder- Van primer tot coating waterschip, een onverwoestbare coating op de Eens in de zoveel tijd wordt het onderwaterschip van een vaartuig ontdaan rest van het metaal en een perfecte bescherming van alles wat er in de loop van de tijd van het houtwerk tegen verwering. Vooral het on- op is aangebracht, geroest of geBij wedstrijdschepen gebeurt derwaterschip staat momenteel in de schijnwer- groeid. dat geregeld. Want aangroei vindt bij pers. Moet het spiegelglad zijn, of juist een beetje vrijwel alle vaartuigen plaats en vooral in een zout milieu gaat dat heel hard. stroef?

De schipper/eigenaar heeft bij een opknapbeurt voor het onderwaterschip keus uit drie alternatieven: afwerking met een antifouling, met siliconen of met een nanovloeistof. De antifouling moet in principe elk jaar worden vernieuwd. Siliconencoating houdt het afhankelijk van de intensiteit van het gebruik vijf tot tien jaar uit, en kan elk jaar met de hogedrukspuit worden gereinigd.

Nanocoat wordt om de paar jaar vernieuwd en moet tijdens het seizoen geregeld van een slijmlaagje worden ontdaan. Deze coating werkt volgens reviews goed voor algen en is volgens de leverancier erg milieuvriendelijk.

Met argusogen kijken de liefhebbers naar de keus die de grote favorieten bij een grote opknapbeurt maken. Het Grouster skûtsje bijvoorbeeld is bij Steel Products Heida in Lemmer onlangs verlengd naar de maximale 19,50m overdeks en van een nieuw verfsysteem voorzien. Schipper en eigenaar hebben bij deze ingreep niet hebben gekozen voor een nano- of siliconencoating. Dat is directeur Jan van der Veen van de Leeuwarder Friesche Olie- en Verfhandel (FOV) een raadsel, en hem niet alleen.

Er zit nu een twee-componentencoating onder het vernieuwde vlak van de ‘Doarp Grou’. Die laat de aangroei gemakkelijk verwijderen. Volgens de Grouster commissievoorzitter Jan Feike Hoekstra is dat goed genoeg. ‘It is in gedoch mei dy silikoanen’, zegt Hoekstra, die er direct aan toevoegt dat hij er het meeste verstand niet van heeft. Volgens schipper Douwe Azn. Visser zelf is de gekozen coating

- een antifouling met daarop een lak - na elke beschadiging vrij eenvoudig te herstellen. Dat is volgens hem een belangrijk voordeel ten opzichte van een siliconencoating, waar herstel moeilijker is.

Snel maar zorgvuldig

Van der Veen denkt dat topskûtsjes als het Grouster met de keuze voor een conventionele coating bij licht weer vrijwillig seconden per rak inleveren. Dat loopt op tot een paar minuten per wedstrijd. En dat kan het verschil zijn tussen winnen en verliezen, niet onbelangrijk in een wedstrijd.

Wel geeft Van der Veen toe dat je zorgvuldig en professioneel te werk moet gaan als je een schip van een siliconencoating wilt voorzien. Het is vakwerk. Dat is niet te vergelijken met een kwastje verf hier en daar, wat vroeger vrij algemeen gebeurde en tegenwoordig in de hobbysfeer nog wel.

Op siliconen hecht in principe niks, zelfs niet als het in minuscule druppeltjes vanuit de nevel neerslaat. Het te spuiten deel van het schip moet daarom goed worden ingepakt in een neveldichte tent. Met siliconenlak besmeurde kleding of gereedschappen moeten uit de buurt van lak blijven.

Het is dan ook verstandig om geen gewone banden onder het schip te gebruiken bij het uittakelen. Een spekglad schip kan daar ook uit glijden.

Dat kan beter, zegt Jan van der Veen als mede-eigenaar en schipper van de Sinnekening uit eigen ervaring, door ogen aan te brengen waarmee een skûtsje opgehesen kan worden.

Reinigen alleen is uiteindelijk niet voldoende. Bij een grote opknapbeurt, die om de paar jaar wel nodig is, wordt het onderwaterschip gestraald tot op de glimmende kern van de geklonken of gelaste platen.

Met een goede primer wordt daarna de basis gelegd voor een nieuw verfsysteem. Dat moet het metaal beschermen tegen roest en aangroei.

Lakken en plamuur moeten oneffenheden opheffen of wegwerken. Want zelfs het kleinste pokje remt het schip.

En natuurlijk wil het oog ook wat: een acceptabele kleur.

Tegenwoordig zijn er goede epoxylakken om als een grondlaag op de primer te zetten. Sommigen kiezen voor een één-component-systeem, anderen voor twee componenten.

En op de meeste schepen zijn overlappende delen uitgevlakt met laagjes plamuur, die zuiver glad geschuurd kunnen worden. De coating die daarop wordt aangebracht, vormt het spannendste onderwerp in discussies tussen scheepseigenaren, werfbazen, schilders en verfleveranciers.

Het siliconensysteem van Hempel is recentelijk toegepast op de skûtsjes van Leeuwarden, Huizum, Akkrum, de ‘Jonge Jasper’ en de ‘Sinnekening’: winnaars en verliezers dus. Het wordt geleverd via de Friesche Olie- en Verfhandel van Jan en zijn broer Peter van der Veen. De voornaamste concurrent is Intersleek Pro 900, geleverd door Van der Feer uit Sneek.

En dan is er nog de voor het milieu schadelijk geachte anti-fouling: zwaar koperhoudend voor de professionals en de zeevaart, licht koperhoudend voor pleziervaart en op zoet water.

De Sinnekening is geplamuurd en gecoat en wordt klaar gemaakt voor het spuiten van de siliconen.

40

GLAD ALS EEN EIKEL? Het ideaal voor elk transportmiddel is een glad oppervlak, met een perfecte stroomlijn. ‘Glêd as in ikel’ , spiegelglad, geldt voor velen als hoogste norm. Dat dit door natuurkundigen wordt genuanceerd met een beroep op de chaostheorie, is voor ingewijden interessant, voor leken minder. Het komt erop neer dat lucht en ook water vlot gelost moet worden, wat wordt bevorderd door een geruwd oppervlak. Haaien, orka’s en dolfijnen hebben dat van nature.

Het onderwaterschip van een wedstrijdskûtsje bestaat uit een plat vlak, halfronde kimmen en de onderste delen van de boorden. Aan voor- en achterkant lopen bij Friese skûtsjes meerdere boegjes fraai gebogen en taps toelopend vanuit het water naar boven. Onder de kromme voor- en de rechte achtersteven komen ze samen in de ‘gearen’.

Aan de voorkant steekt de ‘loefhâlder’ een stukje recht vooruit om het schip met de kop goed op koers te houden. Aan de achterkant is het roer via een losvaste bevestiging met vingerlingen aan de steven gehangen.

Daarvoor zit grotendeels onder water de scheg of skeake.

Voor dit alles geldt: hoe gladder hoe beter. Maar de vaak duidelijk zichtbare wervelingen van het water langs de onderkant van de romp vormen een bewijs van ongekende dynamiek. Je ziet ze vooral bij het lijzwaard, als het skûtsje met enige snelheid aan de wind zeilt. Dat zwaard heeft een profiel: licht bol aan de buitenkant, bijna vlak van binnen. Het lijkt ouderwets, maar het heeft de stroomlijnvorm van een straaljager.

Ale Bok uit Ysbrechtum levert een nanocoating aan onder meer het Earnewâldster skûtsje. Gerhard Pietersma is hier nogal gecharmeerd van, ook vanwege de gevoeligheid van zijn thuiswater in de Alde Feanen voor verontreinigende stoffen. En hij heeft uiteraard ook als provinciaal statenjachtschipper een voorbeeldfunctie.

Volgens hem hoef je bij gebruik van deze coating het onderwaterschip maar een paar keer per jaar te ontdoen van een slijmlaagje.

Ingewikkelde regels

De klassieke koperhoudende antifouling geeft bij een bewegend schip gedurende een bepaalde periode koper af om aangroei tegen te gaan.

Dat koper doodt organismen, maar

verontreinigt het oppervlaktewater.

Dat is zeker het geval als er veel schepen op een klein oppervlak varen of liggen, zoals in een jachthaven. Om die reden is de stof door de Nederlandse regering voor pleziervaart aan banden gelegd. Die mogen alleen een lichte vorm van antifouling aanbrengen, met een kopergehalte van 13%.

Uitsluitend voor professioneel gebruik en op buitenwater is een zwaardere antifouling toegestaan, met 38 tot 40% koper.

Buiten Nederland mag de zwaardere antifouling door pleziervaarders wel worden toegepast. In ons land moet je op z’n minst kunnen aantonen dat een schip commercieel wordt gebruikt en wel eens buitengaats komt, in zout water. Dat geldt voor veel van de ­Friese

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

De hechtlaag voor de primer wordt aangebracht en daarna de siliconeneindlaag.

POLYESTER IS NIET ONDERHOUDSVRIJ Het is een hardnekkig misverstand dat aan polyester jachten geen onderhoud gepleegd hoeft te worden. In ieder geval moeten ze geregeld in de was worden gezet. Het onderwaterschip zal van een coating voorzien moeten worden. Afhankelijk van het gekozen systeem moet die geregeld worden bijgeholpen.

Zodra een deel van een polyester jacht wordt gelakt, geldt op z’n minst dezelfde onderhoudsbelasting. Hout op of aan polyester, eiken of teak, moet zo mogelijk nog perfecter worden onderhouden dan op ijzeren boten en schepen.

Het eindresultaat is zo glad, dat de achterlichten van de vrachtwagen weerkaatsen in het vlak.

charterschippers, die bijvoorbeeld bij de IFKS varen. Zou een SKS-schipper voor zijn skûtsje hier gebruik van willen maken, dan moet die ook aan andere wettelijke eisen voldoen: een werkend AIS geïnstalleerd hebben, en voorzien zijn van een Certificaat van Onderzoek (CVO).

De antifouling moet in principe elk

jaar worden vernieuwd, omdat anders aangroei vrijwel niet te vermijden is. En met een baard onder je vlak vaar je niet zo hard.

Siliconen- en nanocoatings hebben deze milieubelasting niet als nadeel.

Maar ze hebben een verschillend kostenpatroon en een verschillende uitwerking bij langdurig gebruik. Een

siliconencoating is het duurst, maar behoeft jarenlang amper onderhoud.

Kleine beschadigingen, bijvoorbeeld na een aanvaring, zijn ook laag voor laag vrij eenvoudig te verhelpen.

De bij het aanbrengen goedkopere Nanocoat moet geregeld worden schoongespoten. Dealer Ale Bok geeft toe dat er in het verleden wel

eens onoordeelkundig mee is omgesprongen, waardoor het resultaat te wensen overliet. Volgens hem is dat nu veel beter geregeld. Gerhard Pietersma is er behoorlijk enthousiast over. Wel moet zijn skûtsje een paar keer in een seizoen uit het water worden gehaald om de onderkant te reinigen. Daar vormt zich namelijk vrij snel een slijmlaagje op.

Vakwerk

Het schilderen van een wedstrijdskûtsje is vakwerk voor specialisten.

Stralen, primen, één- of tweecomponenten epoxy, de keus voor de laatste laag op het onderwaterschip en de behandeling van het kostbare houtwerk: er zit een hele wetenschap achter.

Na twee jaar wordt de ‘Sinnekening’ bij de werf ‘Leechlân’ van Talsma in Grou uit het water gehaald. Het onderwaterschip is nog nagenoeg schoon.

Milieu- en gezondheidsregels zijn daarbij in de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Veel oude chemicaliën uit de verfindustrie zijn in de ban gedaan, in Nederland of al in de hele Europese Unie. En de lijst verboden stoffen wordt steeds langer.

Elke vakbekwame schilder weet dat en houdt zich daaraan. Want niemand wil het risico lopen op het intrekken van een toelating of, erger, een proces. Zelfs bij het schuren is afzuigen van het afvalmateriaal al een vereiste.

Eén ding is zeker: wie hier niet serieus mee omgaat, verliest de wedstrijd.

Roest tast ijzer aan. In het ergste geval mag een schipper van de organisatie SKS of IFKS niet eens meedoen vanwege opzichtig achterstallig onderhoud.

Tijdens Lemmer Ahoy dit jaar.

41

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Wiepie Oenema met ‘De Stiekeme Stoker’ in Bolsward

Kleinste distillateur zit in Bolsward Tuinhuisje

Drie troeven heeft distilleerderij ‘De Stiekeme Stoker’ in Bolsward. Dat zijn OENEMA FRYSKE BEARENBURCH, OENEMA FRYSKE GRAENJENEVER en AMARETSJE FAN MUOIKE TETSJE. Het bijzondere van de drie distilleerproducten is dat Wiepie Oenema ze van graan tot fles op ambachtelijke wijze zelf stookt, kruidt, bottelt en verkoopt.

De fabrikant van mogelijk de kleinste distilleerderij, waar op authentieke, ambachtelijke wijze beerenburg wordt gemaakt, De Stoker zetelt in een gehuurd pand, Bolwerkplein 8, te Bolsward. Hier was sinds 1891 de eerste Zuivelschool van Bolsward gevestigd.

Trijntje Hilarides, de latere zuiveldirecteur van Zurich, heeft er nog les gehad.

Zodra je er binnenstapt, snuif je de heerlijke geuren van de jeneverstokerij op. Het moet een feest zijn om hier te werken. Oenema werkte tot

2009 op de afdeling Kwaliteitsdienst van Douwe Egberts in Joure. Hij kon er vervroegd uit. En omdat hij veel te vitaal was om in de rust te gaan, maakte hij zijn eigen keteltje voor de stiekeme alcoholstokerij. Dat begon met graan (gerst) en eindigde na ‘dubbele stook’ met schoon alcohol van 70%. Daar kun je door toevoeging van kruiden een heerlijke jenever of beerenburg van trekken zonder kleurstoffen of houdbaarheidsmiddelen, want daar wil Oenema niets van weten.

Een paar flesjes kwamen via Oenema’s zonen bij de slijterij van Jumbo/ Kooistra en een plaatselijk café terecht. Daar werden ze gewaardeerd en zodoende vlot verkocht, zodat Oenema ineens een nieuw perspectief zag. Maar hij moest wel een vergunning aanvragen. En om aan alle eisen te voldoen, moest hij over een aparte productieruimte beschikken. Dat werd zijn tuinhuisje aan de Drift 2 in Bolsward.

Sindsdien is de vroegere hobby een compleet professionele business geworden. Maar nog wel steeds heel kleinschalig, waarbij ‘de baas’ vrijwel alles nog met de hand doet. Wel is veel van dat werk gemechaniseerd, zoals het vullen van de fles, het sluiten met een schroefdop en het kaarsrecht opplakken van de etiketten.

Die etiketten laten aan duidelijkheid niks te wensen over. Bertina Tilma heeft mooie schilderijtjes gemaakt, die het karakter van ‘De Stiekeme Stoker’ versterken. Daar hoort ook de ‘amandel-likeur’ bij, of liever het ‘Amaretsje fan Muoike Tetsje’. De dame in kwestie is met blozende wangetjes getekend.

product uit Bolsward van een eigen naam en etiket te voorzien. Dan begint de stokerij al bijna op een kleine industrie te lijken. Voor de omzet is dat mooi. Steeds meer producten van Oenema vinden zo hun weg naar klanten in geheel Nederland, maar toch vooral in Friesland. Maar zelf vindt hij het toch ook heel mooi om met zijn eigen geheime kruidenrecept echte Oenema-producten af te leveren.

Vol trots toont Wiepie een cadeautje van een klant, de Brandweer van Echten. Die heeft een fles Oenema’s Fryske Beerenburg in een mooie brandblusser verwerkt. Bijna zou je naar een flinke brand verlangen, om die met deze edele drank te blussen.

Grotere bestellingen

Oenema is al lang niet meer uitsluitend afhankelijk van slijters en café’s om zijn klanten te bereiken. Sommigen bestellen meerdere flessen in één keer.

Anderen wensen het ambachtelijke

Naar de SKS wedstrijden met rondvaartboot "Nieuwe Liefde"

Alle SKS wedstrijddagen vertrek 10 uur uit Sneek: Oude Oppenhuizerweg 77 Voor boekingen tel.: 06-30402778 Ank Feenstra Aan boord tel.: 06-22856392 Schipper Frans Huitema Mogelijkheid opstappen nabij wedstrijdwater ( dit vooraf boeken) Plaats voor 50 pers. Vol is vol, boek op tijd. Prijs p.p. € 15,00

42

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

06 52 38 10 59

RADIO KLAAS

97.3

101.8

Klaar voor de vaart!

Van 5 tot en met 26 augustus verzorgt Radio Klaas in samenwerking met Frysk.FM uitgebreide skûtsjeuitzendingen voor de radio en op internet.

Gasten genieten aan boord goed verzorgd van de unieke skûtsjesfeer. De uitzendingen beginnen elke dag om kwart voor elf en gaan door tot half zes.

Gasten zijn welkom van 11.15 tot 17.15 uur. Voor Terherne (woensdag 9 augustus) en Hindeloopen (zaterdag 19 augustus) wordt het programma iets aangepast. Bij Terherne begint de SKS pas om 15.45u in verband met de Hardzeildag in de Sneekweek. Bij Hindeloopen wordt een Biervaart georganiseerd met heerlijke Friese speciaalbieren en verhalen van brouwers.

Vier van de achttien skûtsjedagen zijn nog niet definitief ingevuld. Daaronder is de SKS-finale op vrijdag 18 augustus op de Snitser Mar. Op alle andere dagen zijn er minstens vijftien, vaak dertig en soms meer dan veertig opvarenden. Om die allemaal te bergen hebben we verschillende schepen in de vaart. Het definitieve schema maken we volgende week, als alle opties verwerkt zijn.

Bij ons aan boord

We heten de komende weken welkom op onze schepen: Sportvissen Friesland, Café Foarwurk. nl, Fytswurk (Drachten), Café Dûkelûk, Friesland Lease, Assurantiekantoor Fokke de Jong, Vanouds Meubelen, Punt.nl Groep Printers en computers, Café ’t Hoekje, Werkman Brillen, Transportbedrijf Sandstra, Bentacera, Omke Jan, Veenstra Fritom, Van Dijk Roggebrood, Pak en Zo, IFKS Businessclub.

ABD Renault is dit jaar de nieuwe co-sponsor voor het SKS Skûtsjesilen. En daar zijn we bijzonder trots op!

Sportiviteit, traditie, professioneel bezig zijn is iets wat bij ons familiebedrijf past. Eén van de mooiste Friese evenementen in de zomer willen we natuurlijk graag ondersteunen.

Met een nuchtere kijk het beste willen voor onze klanten, net als de schippers en hun teams onderscheiden betrokken medewerkers van ABD zich iedere dag weer. Daarom zijn we reeds acht keer in negen jaar tijd uitgeroepen tot beste Renault dealer van Nederland.

De catering is in de vertrouwde handen van Jelly Wagenaar uit Garyp. Zij en haar man Pals verzorgen voor een snel groeiend klantenbestand BBQ’s en catering bij tal van feestelijke gelegenheden.

We kijken uit naar en mooie sportieve zomer, laat het Skûtsjesilen maar beginnen!

Maak kennis met ÚS KOFJE Ús Kofje is een ode aan Friesland en de Friezen. Een tikkeltje eigenzinnig, maar o zo puur en toegankelijk. de smaak van Ús kofje is gebaseerd op het Fryske karakter, echte kwaliteitskoffie met bonen afkomstig uit onder andere Ethiopie, Brazilie en Kenia.

Koffie 2018 is vernoemd naar het jaar waarin Leeuwarden zich mag profileren als Culturele Hoofdstad van Europa.

Espresso 1893 verwijst naar het oprichtingsjaar van Brandsma Koffie.

In 2018 bestaat Brandsma Koffie 125 jaar.

Er zijn twee melanges ús Kofje op de markt gebracht; Koffie 2018 en Espresso 1893.

Ook nieuwsgierig naar de smaak van Ús Kofje?

Proef en beleef het Fryske karakter.

5.- KORTING n 25.bij minimale besteding va

Lever de bon in bij een van de onderstaande ANWB winkels en profiteer meteen van deze speciale korting.

5.-

speciale

skûtsje actie

cadeau tegoed

Als je deze krant niet wil beschadigen, kun je ook een foto van de voucher bij de kassa laten scannen.

Met 87 ANWB Winkels en Webwinkel 24/7 zijn we altijd in de buurt

ÚS KOFJE IS SAMENGESTELD EN ONTWIKKELD DOOR BRANDSMA KOFFIE UIT BOLSWARD.

WWW.USKOFJE.FRL

Voucher in te leveren bij de volgende ANWB winkels: Leeuwarden - Zaailand 112, Drachten - Museumplein 4, Heerenveen - Sieversstraat 10, Sneek - Marktstraat 18

✁

De voucher is geldig t/m 30 september 2017 in de ANWB Winkels Leeuwarden, Drachten, Heerenveen, Sneek bij een minimale besteding van 25.-. Korting geldt ook op artikelen met een actie. Niet geldig op elektronica, boeken, gidsen, atlassen, tolvignetten, geschenkbonnen, tijdschriften en entreebewijzen. Niet inwisselbaar voor contanten en niet geldig op reeds gedane aankopen. Bij retour wordt de waarde van de artikelen terugbetaald minus de gegeven korting. Niet i.c.m. andere tegoedbonnen.

43

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Zondag juli / aug

Rondvaart

Maandag juli / aug Dorpentocht

vanuit Lemmer 14:00 tot 16:00 vanuit Sneek 11:00 tot 15:00

Dinsdag 11 en 18 juli / 1 aug Pannenkoektocht/RV vanuit Lemmer 13:00 tot 15:00 Woensdag juli/ aug Dorpentocht

vanuit Lemmer 11:00 tot 15:00

m.u.v. 5,12 juli en 9, 16 aug Donderdag 13,20,27 juli / 3 aug Pannenkoektocht/RV vanuit Sneek 13:00 tot 15:00 Varen naar Skutsjesilen periode 5 aug t/m 18 aug 24 en 31 aug.

Café restaurant Overwijk Heawei 9 8406 AV Tijnje 0513-571217

www.cafeoverwijk.nl

44

Giethoorntocht

Reserveren voorkomt teleurstelling

Info/res 0515-413819 of www.rondvaart-vandijk.nl

Trossen los Tocht:

Met m/s Waterpoort vanuit Sneek 8, 25 april, 23 mei, 20 juni, 25 juli, 22 aug, 19 sept Incl. koffie met gebak, 3 gangen diner en entree € 44,50 p.p.

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Sporen wijzen op Dokkumer herkomst

De ‘Frisia’ wordt ‘Eben Haëzer’ Dokkum heeft een nieuw IFKS-skûtsje én een nieuwe schipper. De 53-jarige Woudsender sportman Kees van der Kooij probeert het op de voormalige ‘Frisia’, waarmee Robert de Jong in 2015 uit de A-klasse degradeerde. Jelmer Bloembergen is exit. Hij werd in 2016 laatste in de C-klasse.

Dat Ulbe Rienks Zwaga jr. tot nog toe verdienstelijk zeilt op Jelmers voormalige schip de ‘Waaksdom’ [G 1345 N] van Ruurd Vos is leuk voor insiders. Dokkumers, en met name de Dokkumer skûtsjecommissie onder aanvoering van voorzitter Hylke Heid­ stra, verheugen zich vooral over een verrassende ontdekking omtrent de waarschijnlijk oorsprong van het door hen voor 2017 gehuurde skûtsje. Dat mag als ‘Frisia’ in de boeken staan met als bouwjaar 1902 en als bouwplaats Franeker, het heeft een andere geschiedenis. En die geeft in Dokkum aanleiding tot vreugde.

Niet uit Franeker

Volgens documentalist Frits Jansen van Stichting Foar de Neiteam is het nieuwe Dokkumer skûtsje in 1907 als ‘Eben Haëzer’ hoogstwaarschijnlijk gebouwd bij Barkmeijer in Dokkum-Aalzum. Deze mening wordt gedeeld door skûtsjekenner en –opknapper Simon ‘Wiesenthal’ van der Meulen uit Warten. Die bekeek het schip dit voorjaar 2017 nog eens goed toen het in Woudsend lag.

Het schip kon logischerwijs niet in 1902 gebouwd zijn bij Rients Brandsma en zijn zonen Murk en Haring in Franeker, zoals lang uit overlevering was aangenomen. Uit het historisch onderzoek van Frits Jansen betreffende de scheepswerven (zie Troch de Wyn) was al eerder gebleken dat in 1904 deze Rients de gemeente verzocht om een scheepstimmerwerf te mogen oprichten voor het maken van ijzeren schepen. De gemeente stemde hierin toe op voorwaarde dat

Rients het werk voor 1 mei 1905 afgerond zou hebben. Anders gezegd: in 1902 bestond deze ijzerwerf nog niet.

Maar uit Hoogezand of Veendam, waarover in Lemmer en omstreken geruchten rondgingen, kwam het skûtsje ook vast niet. Daarvoor had het te fraaie ‘Friese’ lijnen, aangepast aan de wateren in deze provincie en de bijbehorende voorkeur van de schippers.

Secuur meten

Een probleem bij het bepalen van de herkomst van het schip was het ontbreken van een ingebeiteld oud L- of S-nummer. De laatst bekende meting was verricht in Amsterdam [A 23345 N] in 1973. De laatste eigenaar voordat de Lemster Jan Jelle de Jong het in 1992 kocht was Hiltje Posthumus. Zij was indertijd de weduwe van SKS-schipper Rienk Zwaga, van het Ljouwerter skûtsje, die vlak voor zijn dood met haar getrouwd was.

Eerder had het vaartuig als woonschip in Haarlem gelegen. Maar zoals bij zoveel schepen uit de oude tijd was er weinig meer van de geschiedenis bekend. Om de ware identiteit vast te stellen gingen Van der Meulen en Jansen secuur metend en deducerend na welk binnenschip het nieuwe Dokkumer skûtsje waarschijnlijk is geweest.

Ze kwamen uit bij de ‘Eben Haëzer’, in opdracht van Sybren van der Werf uit Burgum gebouwd in Aalzum/Dokkum en geregistreerd onder nummer [L 1026 N]. De combinatie van de afmetingen (lxb) van het schip, inclusief de verlengingen, kwamen overeen met wat bij de registratie op 21

De werf van Barkmeijer aan de Voorstreek in Aalzum onder Dokkum (Foto: Museum Het Admiraliteitshuis, Dokkum).

maart 1907 was genoteerd, namelijk 16,50 bij 3,66. (Er was buiten de op 20 maart voor dezelfde opdrachtgever geregistreerde ‘Eben Haëzer’ geen enkel ander schip bij de 870 gebouwde skûtsjes met deze combinatie van afmetingen).

Enkele typische kenmerken, zoals de hoeklijn onder de stuiten, bevestigden het vermoeden dat het hier om de ‘Eben Haëzer’ moest gaan. Deze bijbelse term, in het verleden veel gebezigd door orthodoxe christenen, betekent ‘Tot hier heeft de Heere ons geholpen’. Veel schepen, scholen, vrouwenverenigingen en evangelisatiegebouwtjes heetten zo. Bij de komende Admiraliteitsdagen wordt de 'Stêd Dockum' vrijwel zeker zo gedoopt.

De ‘Stêd Dockum’ voer tijdens Lemmer Ahoy nog met het oude ‘Frisia’-zeilteken LE.

EERST BRIJ, DAN MAAR ZINKEN Voor de Dokkumer commissie onder aanvoering van voorzitter Hylke Heid­ stra is de nieuw gevonden waarschijnlijke oorsprong een prachtig geschenk. Want nu mag voorzichtig worden aangenomen dat het Dokkumer skûtsje in Dokkum, net ten westen buiten de stadsgracht tegenover het Westerbolwerk, is gebouwd. Het is dan, net als het Dokkumer museumschip de ‘Noarderling’ [L 1076 N], echt een Dokkumer skûtsje.

De oude Eben Haëzer is een schip vol verhalen, die nabestaanden van Sybren en Knilles van der Werf, en anders wel van Willem Stenekes, kunnen vertellen. Een zoon van Knilles, Kor van der Werf, leeft op tachtigjarige leeftijd nog in Feanwâlden. Hij dacht dat het ouderlijk schip was verdwenen en kan nauwelijks geloven dat het terug is. Machtig vindt hij dat.

Willem de Vries vertelt hoe oerpake Willem volgens de familieoverlevering de ‘Eben Haëzer’ liet zinken. Hij zat aan de brij toen hij werd gewaarschuwd dat het lek was. ‘Ik wol earst de brij op ha’, moet hij gezegd hebben. ‘Want ik wit net wat ik moarn te fretten krij.’ Althans, dat vertelt zijn achterkleinzoon. Met enige goede wil is dit nog te geloven. Maar dat oude Willem Skipper toen al tot zijn knieën in het water zat, klinkt wel erg onwaarschijnlijk.

Volgens zijn 86-jarige kleinzoon Willem Hendriks Stenekes uit Noordburgum is dit dan ook niet waar.

Sybren en Jitske van der Werf

º

45

Skรปtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Ook thuis in scheepstransacties

BETTERWIRD 2 DOKKUM asdautomaterialen.nl T: 0519 - 297 189

46

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L Bedrijf en hardzeiler

Sybren van der Werf liet op 20 en 21 maart 1907 twee keer waarschijnlijk hetzelfde schip meten. De eerste keer had het een laadvermogen van 36,835 ton, een dag later 35,744 ton.

Was de eerste dag het houtwerk door een misverstand niet mee gemeten?

Van der Werf kon de investering van bijna tweeduizend gulden niet betalen, zodat hij voor ruim neg entienhonderd gulden een huurovereenkomst moest aangaan, die notarieel is vastgelegd.

In 1918 droeg Sybren dit schip over aan zijn in Garyp geboren zoon Kornelis (Knilles) van der Werf, die het in de strenge winter van 1920-’21 liet verlengen en in februari 1921 liet hermeten. Opmerkelijk is dat toen de breedte werd vastgesteld op 3,54m, 12cm smaller dus dan het oorspronkelijk was en 14cm dan de ‘Frisia’ later. Dat roept de twijfel op of het wel om hetzelfde schip ging, of dat er een overschrijffout is gemaakt.

Knilles kreeg in de jaren dertig met zijn gezin een woning met brandstoffenhandel aan de Burgumer Skipfeart.

Het schip diende als onderpand voor de hypothecaire lening. Later in 1935 werd het ‘skûtsje’ voor vierhonderd gulden én een houten praam, die ook ‘Eben Haëzer’ heette, aan Willem Stenekes verkocht. Die liet het in 1942 hermeten.

Willem Stenekes was de overgrootvader van Willem ‘Wâldpyk’ de Vries van Omrop Fryslân. Hij zou op Zwartkruis bij Noardburgum het skûtsje hebben laten zinken, volgens de familie De Vries. Volgens kleinzoon Willem Hendriks Stenekes was dit niet het geval. Zeker is dat in 1934 de houten praam ‘Eben Haëzer’, die nogal lekte, is gezonken. Die is uiteindelijk voor veertig gulden door Kornelis weer verkocht. Misschien lopen beide verhalen door elkaar, mogelijk is Willem eerder met de praam ook al een keer gezonken. In ieder geval bleef hij zijn hele leven ‘Willem Skipper’, vertelt zijn achterkleinzoon Willem.

Kornelis van der Werf leed in de oorlog aan tuberculose. Zo werd hij afhankelijk van zijn zoon Bram (Abraham)

Met dit schip moeten de Dokkumers prijzen kunnen winnen. Schipper Kees van der Kooij moet dat laten zien, hij wil zelf promotie afdwingen naar de B-klasse.

van der Werf. Die kon zich daarom niet onttrekken aan de Arbeitseinsatz, zodat hij bij de PTT in Braunschweig werd ingezet. Kornelis senior stierf in 1950. Bram van der Werf was de vader van de zanger-songwriter Sytse van der Werf. Die is vanuit Kûbaard naar Dokkum verhuisd, waar hij nu aan de Birdaarderstraatweg woont.

Of en hoe dit skûtsje van woning weer een wedstrijdschip werd, moet nog maar eens secuur worden uitgezocht. Jan Jelle de Jong uit Lemmer won vanaf 1993 prijzen met de ‘Frisia’

IM

bij de IFKS en drong in 1998 door tot de hoogste gelederen, de A-klasse.

Dat zijn in 1999 tot schipper gepromoveerde zoon Robert er in de zomer van 2015 vrij kansloos mee degradeerde, is all-in the game.

En wie weet wat de toekomst brengt. Prijzen zijn met dit schip zeker te winnen, is de overtuiging van Simon van der Meulen en de Dokkumer commissie. Kees van der Kooij moet het maar laten zien.

Aventoer op ‘e Burgumer Mar Ik bin berne op it skûtsje mei de namme ‘Eben Haëzer ‘.Wy kamen fan Burgum, mar fearen de hiele wrâld oer.

Yn desimber 1928, ik wie doe goed sân jier, krige ús heit yn de donkere dagen foar de Kryst noch in lyts frachtsje foar it Swartkrús. Ik wie noch oan board mei twa broers. Myn oare broers sieten earne yn de kost. As famylje wienen wy net faak allegear by elkoar. Soms seagen wy elkoar yn moannen net.

De winter wie lykwols ynfallen en it

(illustratie: út: Actief)

farren wie wat lestich wurden troch it iis yn de farwetters. Fanôf it Swartkrús, flak by Noardburgum, koenen myn broer en ik noch moai even yn Burgum nei skoalle (as skippersbern ha ik op hiel wat skoallen sitten). Moarns fjouwer kilometer rinne en jûns nochris. In hiele reis elke dei.

Jûns weromrinne dêr hienen wy in hekel oan, want dan waard it al tsjuster en dan moasten wy oer de donkere Efterwei, lâns it bosk fan Toutenburg.

Wy hienen in soad spûkferhalen heard en it spûke dêr neffens ús dan ek omraak.

Op dy donkere Efterwei wienen wy deabenaud foar loerende katte-eagen en hielendal bang wienen wy foar it spûk yn it bosk fan Toutenburg. Ik kin je wol sizze dat wy bliid wienen as wy jûns wer thús sieten yn it waarme foarûnder fan it skip.

It gefjocht tsjin it iis Heit en mem woenen mei de Kryst graach yn Burgum wêze. Mei de hiele famylje yn Burgum Krystfeest fiere. Mar it waar wurke net mei. It frear net sa bot, mar goed teiwaar woe it ek net wurde.

En de Burgumer mar siet noch fol iis.

Op de lêste dei foar de Krystfakânsje helle heit ús mei de skou op want it skûtsje wie midden op de mar fêstrekke yn it iis. Heal oer it iis en heal mei de skou rekken wy lang om let te plak. Sa leinen wy dy nachts mei ús skûtsje midden yn it iis fêst op de Burgumermar.

Doe't wy de oare moarns wekker waarden, wie heit al drok yn it spier.

Der moast earne iepen wetter wêze en dêr moasten wy sjen te kommen. It frear net mear, mar it iis wie noch wol hiel sterk. Heit besocht lykwols om it te brekken. Dat gie sa: it skip waard in hiel ein achterút skood mei de boom. Dan sa hurd mooglik it seil omheech en mei safolle mooglik gong yn it iis op. It briek dan wol in eintsje, mar nei sa'n tweintich

meter lei it skip wer stil. Dan mar wer fan foaren oan. Sa gie dat de hiele dei troch. It wie moedsum wurk en doe't it wer jûn waard, wienen wy noch mar inkele hûnderten meters foarút kaam. Der siet neat oars op dat wy ek dy nacht wer trochbringe moasten op de mar.

De bange nacht Wy joegen ús nettsjinsteande de teloarstelling dat alles like te mislearjen dy jûns dochs rêstich del. Mar midden yn de nacht waarden wy wekker troch in alderheislikst lawaai. De wyn fluite troch it want, mar boppe alles út klonk it bolderjen en kreakjen as soe de wrâld fergean.

Der wie in swiere stoarm opstutsen.Wy sieten bang yn it foarûnder te hearren nei it lawaai fan it brekkend iis. Heit wie boppe op it dek. De weagen namen bergen iis mei.Wy hearden it skraabjen fan de skossen tsjin it skip oan.Wat soe der barre as it iis begjinne soe te kruien?

Dan wienen wy ferlern.

It spektakel duorre oeren. Heit kaam út en troch even foar de "kape"om te fertellen hoe't it der foarstie. Elke kear as it skip in slinger makke, klettere it portretsje fan pake en beppe tsjin it sket oan. Lokkich barde der neat slims. En wat langer as it duorre, wat gerêststellender de meidielings fan ús heit waarden.

Op it lêst stjoerde ús mem ús op bêd.

Dêr leinen wy noch wol in skoft wekker mar foelen úteinlik dochs yn sliep.

Tekst: Abraham van der Werf Nei Burgum Doe't wy de oare moarns wekker waarden wie it al lang ljochtskyndei. It waar wie gâns rêstiger wurden. De stoarm wie oer. Doe't wy oan dek kamen koenen wy ús eagen hast net leauwe. It iis wie fuort. Der wie gjin skoske mear te sjen.

Mei gauwens hie heit it anker oplutsen.

It seil kaam omheech en dêr sylden wy hinne. In pear oeren letter wienen wy al yn Burgum.Wy koenen sels de Skipfeart ynfarre en kamen op in moai plakje te lizzen flakby de buorren.

Ferskate goekunden stienen op ús te wachtsjen. Hja hienen heard fan ús aventoer op de mar en woenen graach witte hoe't dat ferrûn wie. It wie in feestlike thúskomst en in feest waarden ek de Krystdagen. Foar it earst sûnt moannen wienen wy as húshâlding wer ris kompleet. Op de twadde Krystdei mochten wy nei de Herfoarme kapel. Prachtich fûn ik dat. In echte Krystbeam wie derby mei glinsterjende bollen en brânende kearsen.Wy waarden traktearre op waarme sûkelademolke en oan de ein krigen wy in pakje. Dêr siet in sinasappel, in sûkeladereep en lyts lêsboekje yn.

Wy fielden ús de kening te ryk. Sa krige de Kryst fan 1928 foar my dochs noch in lokkich ein. Fuort letter foel in strange winter yn en leinen wy trije moanne fêst yn Burgum.

47

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

“Al ruim 95 jaar vertrouwd afscheidnemen”

Bezoekadres Harinxmalaan 1 - 8602 CN Sneek T (0515) 416 114 E info@deboeruitvaart.nl

deboeruitvaart.nl

Weidz leverancier voor bedrijven van grondstoffen en materialen t.b.v. grond-, weg- en waterwerken Transporten van deze en andere goederen kunnen wij verzorgen door heel Europa. tel: 078-6840112

fax: 078-6820301

www.weidz.nl 48

Een briesje in de zeilen, heerlijk kanoën of zachtjes tuffen op de wateren. Volop waterplezier in Tytsjerksteradiel. Op meren en kanalen, grote en kleine plassen, smalle en brede wateren. Niet voor niets zeggen we ook hier: Tytsjerksteradiel, alles wat Fryslân moai makket.

In de zomermaanden vinden tal van zeilevenementen plaats in onze mooie gemeente. Zo kunt u, uw hart ophalen bij onder andere SKS Skûtsjesilen in Earnewâld of bij skûtsjesilen op ‘e Burgumer Mar.

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Pramen en tjalk bij ‘Aktievaart’

Hardzeilen en gasten vermaken PRAMEN ZIJN MULTIFUNCTIONEEL

De ‘Pûster’, met mest geladen. Tjitte Brouwer staat voorop, achterop staat Ulbe en zit Lammert Zwaga.

Tjalken en pramen zijn oudere scheepstypen dan het skûtsje, dat er tussenin zit. Vooral pramen zijn er nog in grote aantallen. Ze hebben ook hun wedstrijden, van de Fryske Boerepream en de Nije Sylpream. Maar vlak de tjalken ook niet uit. Daar zitten luxe exemplaren tussen.

Projectontwikkelaar Folkert de Haan uit Grou beschikte in zijn bedrijf Aktievaart tot voor kort over een mooie vloot pramen. Dat bouwt hij nu wat af, omdat de pensioenleeftijd nadert.

Voor zijn voorheen vaste schippers Wiemer Hoekstra en Lammert en Jeen Zwaga geldt dit leeftijdsaspect in verhoogde mate. Ze zijn er nog wel, de ‘Ulbe Sietse’, de ‘Roekepôlle’ en de ‘Pûster’, maar ze varen minder vaak. Dat komt ook doordat de belangstelling na een periode van groei en bloei weer wat is afgenomen.

De pramen vertegenwoordigen als eenvoudige schepen een beperkte waarde, al zijn ze mooi onderhouden.

Dat is heel anders met De Haans tjalk ‘Dolce Vita’, die in totaal wel een ton of vier heeft gekost. Niet alleen betaalden hij en zijn medefirmanten Kees van der Zweep en Herman Kiestra er in 2007 een fikse prijs voor. De Haan en Kiestra – Van der Zweep verliet het verband al gauw – investeerden ook

nog eens tonnen in een totale refit.

Die was nodig om met 32 gasten vaartochten over de grote wateren te maken. Alleen de keuringseisen voor het in 1906 gebouwde schip van 23,80 x 5m leidden al tot kostenposten van gemiddeld vijftienduizend euro per keer. ‘Nou ja’, zegt de Haan glimlachend, ‘ik verdiende ook wel eens ergens wat aan. Maar ik zou de tjalk nu eigenlijk wel voor een redelijk bedrag willen verkopen.’

Vele soorten en maten

Het oudste scheepje dat op Friese bodem is opgegraven, was een praampje dat bij Tirns in de grond zat. Dat was al in de middeleeuwen in hout gebouwd. Sindsdien maakten deze platte schepen zonder berghout diverse bloeiperioden door. Op veel plaatsen in vooral de veenderijgebieden in het Noorden werden ze eenvoudig met puntige voor- en achterkant getimmerd. Zulke scheepjes noemden ze

in Zuidoost-Fryslân wel bokken. Bij Lemmer bouwde Pier de Boer ‘bokkepreammen’ van een handzaam model.

In de tijd dat van oktober tot april half Fryslân onder water stond, hadden boeren, schippers en aannemers pramen voor diverse doeleinden. Er waren veepramen en hooipramen, mestpramen en turfpramen. Daar waren bezeilde pramen met een tuig bij, maar veel vaker zonder. ‘Praamschuiver’ was in het midden van de achttiende eeuw nog een gewoon beroep. Toen ontwikkelde bijvoorbeeld de eenvoudige Veenwoudster Praam zich van een duwbak tot een mooi zeilend en redelijk kostbaar vaartuig. Wie zijn vak verstond, duwde of trilke zijn praam op een speciale manier over smal water. Op groot water moest je aan boord, bomen of kloetsje. Daar was de zeilpraam heel geschikt, als hij niet te zwaar was beladen. Want het vrijboord was niet hoog.

Schippers gebruikten de vaartuigjes wel om ermee te ‘vlotten’ naar grotere schepen. Dat gebruik kwam vooral in zwang na de ontwikkeling van het skûtsje voor het transport van terpmodder, in de jaren 1855-’60.

Kleinere pramen met een laadvermogen van 12 of 18 ton werden soms in serie gebouwd. Omdat ze aan regio-

Skûtsjeschipper Lammert Zwaga uit Grou heeft voor Folkert de Haan van een aantal pramen wat bijzonderheden op papier gezet.

Allereerst de ‘Ulbe Sietse’. Deze is op 27 maart 1921 in opdracht van J. Kuipers uit Harlingen gemeten te Leeuwarden en voorzien van het registratienummer L 2047 N. Het scheepje mat 15,25 bij 3,02m met een holte van 0,82 + 0,10m. Die tien centimeter was het vrijboord met belading van 22,499 ton. De naam was ‘Wilhelmina’.

Deze praam werd vermoedelijk gebruikt om klei te varen uit de omgeving van Wommels naar de steenfabriek Schenkenschans aan het Bisschopsrak te Leeuwarden. Later is de praam omgebouwd tot woonark, bewoond door een vrijgezel. De gemeente wilde deze wel opruimen omdat de man ook nog een grote woonark bezat. Het probleem was helemaal opgelost toen ook deze zonk.

De ‘Roekepôlle’ is rond 1920 bij Scheepswerf Draaisma in Franeker gebouwd. Deze had op een gegeven moment wel 25 tot 30 pramen in de verhuur, voornamelijk voor het vervoer van bieten naar de suikerfabriek Frisia. Ze waren allemaal van ongeveer hetzelfde type en voeren vooral in de omgeving van Sexbierum en Roptazijl.

Na sluiting van de Frisia in 1929 konden dezelfde pramen worden gebruikt voor het vlotten van bieten naar skûtsjes of tjalken, die op ruimer water lagen. Twee bonkige kerels, Edsger en Jouke, schepten in één uur dertien ton bieten vanuit de praam in een skûtsje.

De ‘Pûster’ was ooit eigendom van een boer uit Akkrum, wonend op een boerderij achter Coopersburg. De schippers Tjitte Lammertszn. Brouwer en Ulbe Zwaga hadden de praam gehuurd om e mest mee te vlotten vanuit Akkrum naar de Meinesleat.

Deze mest werd ‘yn ‘e rûs’ gekocht op basis van hoogte en diepte en vervoerd naar de bollenvelden in Hillegom. Tussenpersonen in deze handel waren Van den Akker en Otten.

Op bijgaande foto staat voorop Tjitte Brouwer, achterop Ulbe Zwaga en bij het roer Lammert Uzn. Zwaga.

Deze praam is bij een werfje in Akmarijp onder gras, hout en bomen gevonden. Hij verkeerde in zo’n slechte staat dat hij met een auto opgehaald moest worden.

Een veepraam was in het waterrijke Lege Midden noodzakelijk om koeien te transporteren.

nale standaard-maatvoeringen voldeden, werd hun laadvermogen wel als inhoudsmaat toegepast. Dan leverde bijvoorbeeld een boer uit de omgeving van Hommerts of Jutrijp ‘tweintich preamfollen’ goede koemest aan een akkerbouwer in Oosterbierum.

Over de zee

Privé vaart Folkert de Haan met het motorschip ‘Neros’.

De mesthandel was bij uitstek het domein van een reeks schepen in verschillende maten. De praam was heel geschikt om mest vanaf het boerenerf naar het skûtsje op groter water te vervoeren. Met zo’n skûtsje van twintig tot vijfendertig ton werd de mest soms naar grotere transportschepen in de kusthavens aan de Zuiderzee getransporteerd. Daar werd de ‘dong’ overgeslagen van skûtsje in skûte, oftewel zeetjalk. Van zulke schepen bestaat een vrij plat Fries model met een maximale lengte van 31,50m, de Friese maat. Deze was bij gewoon weer

geschikt om ermee de Zuiderzee over te steken.

De ‘Dolce Vita’ was ooit zo’n tjalk.

De Gebroeders De Jong uit Sneek hebben er nog heel lang mest mee gevaren, volgens Folkert de Haan wel tot in 1998. Toen kon het zelfs voor hun hobbymatige bedoeninkje niet meer uit. En dus kreeg het vaartuig na de nodige omzwervingen en technische ingrepen een recreatieve bestemming. Tegenwoordig vaar je er heel geriefelijk mee over de Friese en de grotere wateren.

Privé vaart De Haan met het fraaie motorschip ‘Neros’. Daarnaast vormen tjalk en pramen nog een bedrijfsmatige eenheid voor een ondernemer die er niet van hoeft te bestaan. Wat dat betreft zou het meeste wel opgeruimd kunnen worden. Maar aan de andere kant: ‘it is ek sa hartstikke moai’, aldus De Haan.

49

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Veel skûtsjes varen met Boersma-hout

Het oog van de meester De nieuwe mast voor de ‘Twee Gebroeders’ van Drachten moest niet te zwaar, vond schipper Jeroen Pietersma. De stagbocht heeft vrijwel exact de kromming van 1% die bij de SKS is toegestaan.

Het skûtsje van de ‘Galamadammen’ mag 2% hebben, want die is van de IFKS. Hans houdt hiervoor ook ± 1 % aan.

Een 2% mast is ‘houtsterkte-technisch’ niet mogelijk, zoals een trekkracht van meer dan 1000kg ook wat overdreven is. En in ruststand is zo’n extreme kromming geen gezicht.

De stagbocht is een van de wezenlijke elementen bij het maken van een nieuwe mast voor een wedstrijdskûtsje. Die maakt het namelijk mogelijk om het rondhout strak als een boog te spannen, waardoor fok en zeil een optimaal rendement opleveren. Hans Boersma in Gorredijk is een meester in het vinden van de grenswaarden die bij beide skûtsje-organisaties nogal verschillen. Uiteraard heeft de schipper altijd inspraak, want hij moet kiezen en namens hem betaalt de eigenaar van het schip.

Zijn bedrijf aan De Werf 18 in Gorredijk is ook dit jaar weer druk bezocht.

Er voeren de afgelopen maanden veel schepen over de Nije Feart, het water tussen de Boarn en de O ­ psterlandse Compagnonsvaart. Als ze bij Hans Boersma afmeerden, was dat doorgaans om een nieuwe mast, een mooie kromme giek of beide te krijgen.

Dankzij de royale accommodatie kan Boersma met enige hulp van zijn 73-jarige vader Klaas vlot en efficiënt werken. Met een shagje in zijn mond maakt hij tot nog toe (voorjaar 2017) voor vijftienduizend euro ex BTW een nieuwe wedstrijdmast. Dat is, vertelt Klaas, niks duurder dan tien jaar geleden, toen het hout nog aanmerkelijk goedkoper was en de masten in een bescheiden loodsje werden gemaakt.

‘Wy kinne yn ‘e nije romte aardich flotter wurkje’, verklaart hij. Momenteel rijzen de Oregon–Pine prijzen echter de pan uit, waardoor de masten de komende tijd zeker duurder gaan worden, volgens de Boersma’s.

Drie Gebroeders

De nieuwe ruimte bestaat uit twee loodsen met grote overheaddeuren.

Aan de ene kant kan een skûtsje naar binnen varen, aan de andere kant wordt een nieuwe mast van twintig meter zonder problemen de grote weg op gereden. Vroeger lag aan het einde van De Werf een rotonde, maar die ronding was voor lang hout te ingewikkeld.

Heit Klaas Boersma, tientallen jaren dé adviseur op het Heerenveense skûtsje ‘Gerben van Manen’, is een echte houtman. Hij gaf leiding aan een kozijnenfabriek in Gorredijk. Om goed hout niet te duur in te kopen, reisde hij geregeld naar productiegebieden van ‘oregon pine’ en ander kwaliteitshout in Noord-Amerika, Canada, Alaska (Sitka Spruce) en noordelijk Scandinavië. Voor de kozijnenindustrie reisde hij ook naar Indonesië, Maleisië en Brazilië.

Hans, die in 1999 een eigen zelfstandig ondernemersbestaan begon, kan bouwen wat zijn ogen zien. Het houten buitenhuisje bij zijn bedrijf is daar het bewijs van. Samen met Jan Roelof en Arend Wisse de Boer kocht hij indertijd de oude ‘Swan fan Donia’, nu naar de drie aandeelhouders ‘Drie

50

Gebroeders’ genoemd.

Jan Roelof zelf zit in de offshore.

Met zijn Filippijnse vrouw woont hij de helft van de tijd in Brunei.

De masten van tegenwoordig bestaan uit verlijmde delen. Omdat zo’n rondhout van beneden naar boven verjongt, is het een kunst om van dik naar dun te werken. Daarin is voordeel te halen door een flinke houtvoorraad aan te houden en precies te registreren wat gebruikt kan worden. Die registratie is bij de Boersma’s verfijnd en precies. In een door Klaas Boersma bijgehouden map met aantekeningen staat per sinds 2002 geproduceerde mast ingetekend hoe het massief ogende rondhout in delen is opgebouwd. Mocht zich ooit ergens een breuk voordoen, dan kan de bewuste balk worden getraceerd .

Van het voorraadhout is zelfs vastgelegd hoe fijn of grof de jaarringen zijn, een indicatie van sterkte en stugheid. Je ziet dat als het hout ‘rift gezaagd’ is, dus door de as van de boomstam. Het tegendeel daarvan is ‘dosse gezaagd’, tangentiaal, ofwel in het lang en dus evenwijdig aan de jaarringen.

De stagbocht in deze praammast is duidelijk zichtbaar.

Kostbaar hout

Zoon Hans Boersma werkt in drukke weken van ’s ochtends zes tot ’s avonds een uur of zeven. Dat zijn vooroorlogse werktijden, maar ja, als werken je hobby is… Hetzelfde geldt voor vader Klaas, die zijn pensioenrechten en AOW-uitkering niet gebruikt om stil te gaan leven, wat natuurlijk best zou kunnen. De enige concessie die Klaas aan zijn leeftijd doet, is wat later beginnen: rond een uur of half negen. En ’s avonds op tijd weer naar huis, om bij Griet te eten.

Klaas maakt, nog steeds, net als vroeger af en toe een reis naar verre bossen. De oude voorraad monsterachtig dikke bomen van de ‘old growth’ is wel zo ongeveer op. Maar er is nog steeds oud hout uit oerbos te krijgen, dat fijnnerviger is dan modern productiehout. De waarde ervan is aanzienlijk, uit te drukken in kubieke meters.

In de loods ligt ook een stapeltje teakhout, loodzwaar en ongelooflijk kostbaar. ‘Ik leau dat ik der ien foar ha’, zegt Klaas, die afval van de mastproductie met de hand in stukken voor een fokkeloet, een kloet of een peilstok zaagt.

Hans veegt zaagsel op een hoop, zodat de loods er weer spic en span uitziet. Dat de waarde van hout hier wordt onderkend, blijkt uit alles. De voorraad is met gevoel voor netheid en systematiek opgeslagen. Restjes afvalhout liggen in bakjes bij de kachels, waarmee op koude dagen ruimtes worden verwarmd.

Zelfs van kleine blokjes eiken of essen kan nog wat worden gemaakt.

Waar nodig wordt dat afgestemd op het rvs-beslag dat door oud-schaatser Lieuwe de Boer in dezelfde loods wordt vervaardigd. Zo blijkt het vakmanschap van de Boersma’s tot in de kleine details.

Hans Boersma bevestigt de lijmtang om te verlijmen delen.

Het kopshout is rift gezaagd.

Oud hout uit oerbos is duidelijk fijnnerviger dan modern productiehout.

Restanten hout worden bewaard, er kan nog van alles van gemaakt worden.

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Kaje Meijer en zijn oude schepen

Een schatkamer in Westerbroek Het was tussen 1872 en 1987 de scheepswerf van E.J. Smit & Zoon. Op de helft van het vroegere werfterrein aan het Winschoterdiep zwaait nu Kaje Meijer er samen met zijn partner Anneke van der Sluijs de scepter.

Kaje en Anneke Meijer in hun houten huis bij de kachel

Kaje Meijer in zijn loods vol antieke spullen

Ze wonen op het perceel Rijksweg West nummer 20 langs de weg tussen Groningen en Hoogezand in een houten woning. Een paar vriendelijke wetterhûnen, die wel blaffen maar niet bijten, liggen rond het houtgestookte kacheltje. Het huis staat op het erf aan de westkant van een grote rechthoekige binnenhaven, die met een sluisje is afgescheiden van de haven langs het kanaal. Daar liggen een paar bewoonde schepen, die nog kunnen varen.

Hier staan en liggen verscheidene boten op de wal en afgemeerd in zeer verschillende soorten en maten.

Scheepsmakelaar Goliath in Sneek heeft ze in de verkoop, als ze nog niet verkocht zijn. Een grote praam zal straks deel uitmaken van een landschapsproject. Een mooie oude salonboot is verkocht voor restauratie en om gebruikt te worden op de Vecht in de provincie Utrecht. We zien een schokker en een slepertje, een mooi bescheiden schouwtje, een zeeschouw die in Lemmer is gebouwd en het casco van een imposante ijsbreker.

In de authentieke fabrieksloodsen liggen motoren en onderdelen. Ooit klonk hier het driftige gehamer van noeste werkers aan coasters, sisten snijbranders, zoemden lasapparaten.

In deze omgeving bloeide een kleine eeuw de Groninger coasterbouw, met grote werven tussen de stad Groningen en Martenshoek, met de sluis ten oosten van Foxhol als bottleneck voor de grotere scheepsbouw. De mannen van E.J. Smit hebben op deze locatie schepen gebouwd, totdat de werf in 1987 op de klippen liep.

­Prinses ­Margrietkanaal.

Nu is wel ongeveer de tijd gekomen om de zaak af te bouwen, zegt Meijer.

Niet dat het werk hem tegenstaat, want hij vindt nog steeds prachtig om oude glorie een nieuw perspectief te geven. Maar het houdt een keer op.

En het risico is op zijn leeftijd wel dat het lichaam ineens niet meer meewerkt.

vorige eigenaar. Meijer kreeg er twee van in handen, maar kon ze zonder hulp van de bank niet betalen. Normaliter controleert de notaris dat voor de toewijzing, maar in dit geval werd dat verzuimd. Het gevolg was dat de Meijers ineens eigenaar waren van een groot bedrijventerrein met bebouwing en zelfs een eigen park met hoge bomen, bij de haven.

Het was dus nog een puzzel om de financiering rond te krijgen. De bank had er al genoeg op verloren bij het faillissement. En niemand kon bij benadering zeggen wat nu eigenlijk de waarde van dit complex was. Huizenbouw was hier niet mogelijk, vanwege het bestemmingsplan.

Uiteindelijk kwam het toch nog goed via een bedrijfsfinanciering.

Toen boorden Kaje en Anneke Meijer met hun pragmatische aanpak van scheepsherstel een gat in de markt aan. Een reder was bereid royaal te betalen voor het opwaarderen van afgeschreven en gedeklasseerde coasters. De Meijers zorgden ervoor dat ze weer konden varen.

Dat liep zo goed dat ze de investering in korte tijd vrijwel terugverdienden. Helaas hebben de kleine Groninger coasters nu hun tijd gehad. Ze zijn in het kader van de schaalvergroting al lang verdrongen door grotere typen.

En op het binnenwater overheersen tegenwoordig containerschepen van een heel andere grootteklasse dan vroeger.

DE BEFAAMDE KROMHOUT Van de klassieke Amsterdamse scheepsmotorenproducent Kromhout is in de verzameling van Meijer de Kromhout Gardner royaal vertegenwoordigd. Er staat ook een indrukwekkende originele draaibank uit de vroegere ­Kromhoutfabriek in Amsterdam, die tot de opheffing van het bedrijf werd gebruikt. Kaje Meijer mocht hem van royale Kromhoutmedewerkers zo meenemen. Nu is dit een van de pronkjuwelen in zijn collectie, waar hij nog steeds mee werkt.

Kromhout verwierf vanaf ruim honderd jaar geleden enige faam bij motorliefhebbers door zijn populaire ruweolie-motoren. Die draaiden op bijna alle soorten olie. In de magere jaren dertig verwierf Kromhout een licentie voor toen moderne Gardner-motoren, waardoor de fabriek in de crisistijd en ook later kon blijven bestaan.

Het blijft prachtig om oude glorie weer nieuw perspectief te geven, maar het houdt een keer op De werf van de familie Meijer staat daarom te koop bij Redres Erfgoedmakelaars in Soest.

In korte tijd verdiend

Kaje en zijn vrouw woonden in de stad Groningen toen in 1988 het grote complex bij Westerbroek in vijf percelen werd geveild. De bank gaf er opdracht toe na het faillissement van de

Hele spectrum

Na de hausse van de oude coasters hebben Kaje en Anneke Meijer allerlei soorten boten en schepen onderhanden genomen. Ze beheersen het hele spectrum van de klassieke scheepsbouw, tot en met het klinkwerk. Veel grote zeilschepen zijn hier gerestaureerd, en later Duitse sleepboten.

‘Daar hadden we speciaal belangstel-

Houten salonboot, die na een ongetwijfeld ingrijpende en kostbare restauratie weer op de Utrechtse Vecht zal varen

ling voor vanwege de mooie lijnen van hun rompen’, vertelt Meijer.

Veel vaartuigen die hier nu nog liggen, worden verkocht. Wat er met de voorraad antieke gereedschappen en onderdelen gaat gebeuren, was bij het schrijven van dit artikel nog niet be

kend. Het zou mooi zijn als de mooiste spullen een plekje in een museum konden krijgen. Of dat een volgende liefhebber zich erover zou ontfermen, met dezelfde liefde voor de oude glorie als die Kaje en Anneke uitstralen.

Voor de liefhebber

Je zou duizelig worden van de duizenden onderdelen en bijzondere industriële producten die hier opgetast liggen. Hier een pneumatische klinkhamer, daar een lasinverter: talloze gereedschappen uit diverse tijdperken van de scheepsbouw, en onderdelen.

Meijer en zijn vrouw vinden er moeiteloos hun weg, in donker, als het moet.

Beiden hebben op verschillende plaatsen gewoond en gewerkt voordat ze hier dertig jaar geleden neerstreken. Kaje groeide op in Amstelveen, Anneke in Goes, in Zeeland. Samen woonden ze een tijdje in een prachtig gelegen boerderij in het Leechlân onder Warten, aan het

Met het vernieuwen van verouderde coasters verdienden Kaje en Anneke Meijer binnen anderhalf jaar de investering in hun scheepswerf terug.

51

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Ook gek op boten?

Kies voor een opleiding in de Jachtbouw bij ROC Friese Poort Vakmanschap en persoonlijke groei staan centraal Wie aan Skûtsjesilen denkt, denkt niet direct aan ROC Friese Poort. Toch hebben wij wel degelijk met elkaar te maken.

Jachtbouwers in opleiding Heb jij een passie voor exclusieve jachtbouw? Zijn boten ook jouw grote liefde? Dan kun je jouw hart ophalen bij ROC Friese Poort. Met persoonlijke begeleiding en lessen gericht op de praktijk, stomen we jou klaar voor een baan waarin je technische kennis meteen kunt toepassen. Dit doen wij in samenwerking met watersportbedrijven en scheeps- en jachtbouwers uit de regio. Bij deze bedrijven werken studenten projectmatig samen aan praktijkopdrachten. Bijvoorbeeld het bouwen en repareren van een superluxe jacht, een cruiseschip of skûtsje.

Yacht Builders Academy Er is veel vraag naar goed opgeleide vakmensen in de jacht- en scheepsbouw. Daarom is de Yacht Builders Academy in het leven geroepen. Een samenwerkingsplatform van onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en overheden dat unieke opleidingen in de jacht- en scheepsbouw aanbiedt voor jongeren en volwassenen. In mei werd bekend dat de Yacht Builders Academy haar plannen kan gaan uitvoeren. Om uit te groeien tot hét centrum voor innovatie en vakmanschap binnen de duurzame scheepsbouw in Noordwest Nederland.

Bij de Yacht Builders Academy in Sneek, Harlingen, Makkum en Leeuwarden kun je terecht voor verschillende opleidingen: ● Scheeps- en jachtbouw (vmbo) ● Jachtschilder (mbo niveau 2 en 3) ● Jachtbouwer (mbo niveau 2 en 3) ● Jacht interieurbouwer (mbo niveau 2 en 3) ● Watersport (mbo niveau 2, 3 en 4)

● Scheeps- en jachtbouwkundige (mbo niveau 4) ● Maritieme Techniek (hbo) Naast deze opleidingen worden er verschillende modules ontwikkeld om te voorzien in scholingsbehoeftes van werkende medewerkers in de jachtbouw.

Leven lang leren Ook voor een doorlopende leerlijn kun je bij Yacht Builders Academy terecht.

We hebben goede contacten met zowel het vmbo als het hbo. Hierdoor zijn er veel doorstroom mogelijkheden. Uniek is de opleiding voor Jachtschilders niveau 4, momenteel nog in ontwikkeling. Straks is ROC Friese Poort de enige onderwijsinstelling in Nederland die deze opleiding op dat niveau aanbiedt.

In het waterrijke Noordwest Nederland is er volop werkgelegenheid in de jacht- en scheepsbouw. Er is een tekort aan technisch geschoold personeel. Kies je voor een opleiding in deze richting, dan kun je direct aan het werk. Met een maritiem diploma op zak zet je koers naar een zekere toekomst.

www.rocfriesepoort.nl Vakantiewoning/B&B 't Stee fan Anne P. ligt in Rottevalle, een dorpje vlakbij Drachten, in de driehoek Sneek, Leeuwarden en Groningen. Dit gerestaureerde authentieke arbeidershuisje uit 1840 is van alle gemakken voorzien. U heeft de beschikking over een volwaardige vakantiewoning waar u met maximaal vijf personen kunt verblijven. Het terras en de (afgescheiden) tuin achter het huis hebben de hele dag zon.

Op nog geen kilometer afstand bevindt zich het prachtige meer De Leyen.

Ook voor fietsers en wandelaars is Rottevalle een prachtige uitvalsbasis voor mooie fietstochten door het Friese landschap.

Meer informatie: ­ www.tsteefanannep.nl

52

Verhuur van Sloepen Motorboten

Reparatie van Buitenboordmotoren Bildwei 35-37

Elektroboten

9221 SH Rottevalle

Kano’s

De Lits en De Leyen

Camping

Bij Drachten

Trailerhelling

www.ladure.nl

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Small Sail Rottevalle markeert uniek jubileum

Skûtsje ‘De Rot’ 130 jaar Het oudste in ijzer gebouwde skûtsje, ‘De Rot’ uit Rottevalle bestaat 130 jaar en om dat unieke jubileum te vieren wordt door het bestuur van de stichting ‘Freonen van De Rot’ een feestweekend georganiseerd onder de naam ‘SmallSail de Rottefalle’. Dit vindt plaats op 15, 16 en 17 september in en om de haven van het veendorp.

Beurtschip ‘De Rot’ in de haven van Rottevalle.

De Leijen, waar de vlootschouw plaats zal vinden.

De Leijen, waar de vlootschouw plaats zal vinden.

De haven komt vanaf vrijdagavond vol te liggenmet voornamelijk historische schepen, die stuk voor stuk toegankelijk zijn voor het publiek. Restaurant ‘De Herberg van Smallingerland’ biedt die dag de Stichting een besloten receptie aan voor genodigden en donateurs.

Op zaterdag 16 september is de officiële opening van ‘SmallSail de Rottefalle’. Deze dag zal bol staan van activiteiten, zoals een nautische markt met oude ambachten op de haven, poppenkastvoorstellingen en schilderclubs die de feestelijkheden op doek vastleggen waar u bij staat.

De dorpsomroeper gaat vanaf 10.30 uur door het dorp en wethouder van cultuur mevrouw Marja Krans zal ‘Small Sail de Rottefalle’ officieel openen met muziek en zang van een kinderkoor en de VoortVarende Vrouwen. De schepen zijn de hele dag te

ten tot de vloot in zicht komt, wordt ondertussen vermaakt met een demonstratiewedstrijd van modelskûtsjes. Vanaf het terras bij het paviljoen zal het een prachtig schouwspel zijn als alle schepen daar zoveel mogelijk onder zeil varen. Tussen 14:00 en 17:00 rijdt er een oldtimerbus heen en weer tussen Paviljoen De Leyen en de haven van Rottevalle.

Meer dan 130 jaar geleden werd er door de plaatselijke kasteleins Tjerk van Dijk en Lieuwe van der Meulen in Rottevalle aan Jacob Mulder van werf ‘De Koningspoort in Vierverlaten de opdracht gegeven een ijzeren skûtsje te bouwen. In 1887 werd skûtsje ‘De Rot’ als eerste ijzeren skûtsje te water gelaten. Het deed dienst als beurtscheepje dat twee keer in de week over de Lits en de Wijde Ee passagiers, vee en poststukken naar de markt in Leeuwarden bracht en weer terug.

bezichtigen en er zijn optredens van diverse koren en korpsen.

Om 14:00 is er in de haven bij La Dure Watersport & Recreatie een wedstrijd klompjezeilen voor basisschoolkinderen. De dag wordt om 20:00 afgesloten met een groot Maritiem Concert in MFC ‘It Werflân’.

Op zondagmorgen is er een schippersdienst in de DG-kerk aan de haven, waarin ds. Johannes van der Meer voorgaat. Johannes is een oud Rottevalster en zijn vader was jaren actief op één van de latere beurtschepen. Na de dienst is er voor iedereen een bakje koffie. De vloot zal met muziek aan boord vanaf 12.30 uur de haven verlaten en in konvooi vertrekken voor een vlootschouw via de Lits naar de Leijen. Wie mee wil varen kan vanaf 12.00 uur aan boord stappen van de diverse schepen, Publiek dat bij Paviljoen De Leyen staat te wach-

Toen na de Eerste Wereldoorlog een nieuw tijdperk van stoomschepen aanbrak, werd ‘De Rot’ overbodig en verkocht. Het ging een heel ander leven leiden, van vissersschip in Zoutkamp, tot woonboot in Amsterdam en in de zestiger jaren werd het van de schroothoop gered door de familie de Haan, die het geheel restaureerde en er jarenlang veel plezier mee beleefd heeft. Ze waren met ‘De Rot’ aanwezig bij vele maritieme evenementen en voeren in de zomer menigmaal richting Rottevalle. Zo af en toe kwam het schip even terug in de oude thuishaven. In 2011 kocht de Stichting ‘Freonen fan De Rot’ het skûtsje aan en sindsdien is het skûtsje voorgoed thuis en niet meer weg te denken uit de haven van Rottevalle.

Elke donderdagavond is er met ‘De Rot’ een zeil/vaartochtje over Lits en Leijen. Losse opstappers kunnen

mee en maken kennis met het reilen en zeilen aan boord. Daarnaast kan het skûtsje met bemanning worden ingehuurd voor een dag-, middag- of avondtocht. Eén keer in de twee jaar wordt de beurtveer v.v. Leeuwarden in stijl herhaald door het Stichtingsbestuur. Dan brengt ‘De Rot’ als vanouds passagiers, vee en post naar Leeuwarden. Uiteraard wordt de kledij voor deze tocht aangepast aan de stijl van ruim een eeuw geleden.

Bij maritieme evenementen zoals Delfsail, de Turfdagen, Hassailt, Zomerwelvaart en onder meer de Strontrace en Visserijdagen in Workum is ‘De Rot’ in stijl aanwezig. Veelal varend in konvooi naar het evenement met meerdere historische schepen van de Federatie Varend Erfgoed Nederland.

53

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

SILERSAGENDA 2017 Augustus 28 juli tm 6 augustus Skûtsjeweek Grou www.skutsjewike.nl

www.fryskeboerepream.nl

7 tm 10 Admiraliteitsdagen, Dokkum www.admiraliteitsdagen.nl

23 en 24 Slach om Starum, Stavoren

9 SKS-wedstrijd Admiraliteitsdagen, Oostmahorn

4 tm 13 Sneekweek www.sneekweek.nl

9 en 10 SKK, Skûtsje Kortebaan Kampioenschappen http://skk.histos.nl

5 tm 18 augustus SKS Kampioenschap www.skutsjesilen.nl

9 en 10 Fryske Boerepream, Terherne www.defryskeboerepream.nl

19 tm 26 IFKS Kampioenschap www.ifks.frl September 30-08 tm 2 september Harlinger Visserijdagen www.visserijdagenharlingen.nl

Oktober 7 en 8 Friese Hoek Race, Lemmer www.ifks.frl 14 IFKS Slotdag, Heeg www.ifks.frl

15 tm 17 Small Sail Rottevalle www.derot.nl 16 en 17 Skûtsjesilen yn ‘e Wâlden, Burgumermar www.skutsjesilenynewalden.nl

2 Amateurzeilen, Sneek www.skutsjesilen.nl

22 en 23 Jeugdzeilen, Pikmar, Grou www.skutsjehistorie.nl/jeugdzeilen

2 en 3 Skegrace, Lemmer www.zevenwolden.nl

23 en 24 Kampioenschap Nije Fryske Sylpream, Langwar www.denijesylpream.nl

3 Merkesilen Terherne www.defryskeboerepream.nl

23 en 24 Hylper Hurdsilerij, Hindeloopen www.dirkblom.nl

21 en 22 Roekoepôlle Race, Sneek www.sneekweek.nl 21 en 22 Brandarisrace, Harlingen www.kuiperbrandarisrace.nl 20 - 28 Strontrace, Beurtveer en Visserijdagen, Workum www.strontrace.nl

23 en 24 Kompetysje Fryske Boerepream

Admiraliteitsdagen Dokkum Van 7 tot en met 10 september 2017 wordt Dokkum omgetoverd tot één grote avonturenstad. Dan vindt hét maritieme en muzikale festival van het Noorden plaats.

Het gratis toegankelijke festival voor jong en oud trekt jaarlijks tienduizenden mensen naar ­Dokkum. Vooral de concerten bij het beroemde keerpunt van de Elfstedentocht zijn populair. Maar er is meer te doen. Veel meer.

Even een kleine greep uit het ­programma: Bij De Helling zijn onder meer diverse spectaculaire activiteiten met snelle boten, stuntshows met jetski’s en demonstraties van brandweer, politie en marine.

Bij het Oosterbolwerk en de Harddraversgracht komen de suppers in actie. Hier wordt ook de nautische mijl gezwommen.

Tientallen acteurs spelen zaterdag 9 september bij het Admiraliteitshuis – maar ook in de rest van het centrum – scènes die gebaseerd zijn op verhalen over de historie van Dokkum en de Admiraliteit.

Wat zouden de Admiraliteitsdagen zijn zonder schepen? Zo’n zestig authentieke schepen worden door een jury geselecteerd om tijdens dit maritieme festival in de historische binnenstad van Dokkum te liggen. De meeste schippers nodigen belangstel-

lenden graag uit aan boord en laten hun schip vol trots zien.

Grote viskotters, tjalken, skûtsjes en sleepboten vormen een prachtig schouwspel en doen de oude zeehaven van Dokkum herleven. Dit jaar zullen ook het Friese Statenjacht, de beide Dokkumer skûtsjes en de voormalige reddingboot Gebroeders Luden aanwezig zijn. Deze schepen vormen eveneens het unieke decor tijdens de muziekconcerten vanaf het water.

Voor het volledige programma van de Admiraliteitsdagen gaat u naar

www.admiraliteitsdagen.nl

9 sprintwedstrijden op Burgumermar Stichting ‘Skûtsjesilen yn'e Walden’ organiseert op 16 en 17 September 2017 haar 9e editie.

Op de Burgumermar wordt in negen sprintwedstrijden gestreden om de eer. Welke schipper zal dit jaar een prijs in ontvangst nemen uit de handen van onze Skûtsje Miss?

Niet aanmelden omdat het zo ver weg is, is geen excuus: op 15 september kunnen schippers gebruik maken van een sleepre-

geling achter een professionele sleepboot vanaf het Sneekermeer.

Zodoende hoopt de organisatie dat het voor skûtsjes uit andere delen van Fryslân ook aantrekkelijker wordt om naar dit zeilevenement te komen.

Tijdens de twee wedstrijddagen zullen er maar liefst 9 kleine sprintwedstrijden worden gevaren waarbij grote skûtsjes (skûtsjes langer dan 17.10 meter) en kleine skûtsjes (skûtsjes korter dan

James Wattstraat 4 8912 AR LEEUWARDEN Tel 058 284 94 10 www.uitgeverijpenn.nl info@uitgeverijpenn.nl

54

Fotografie Tom Coehoorn Kees Klip

Dankzij vrijwilligers, sponsoren en zeilvrienden is ook dit jaar deelname aan het evenement gratis voor de deelnemende skûtsjes.

Redactie Martsje de Jong Klaas Jansma

Ontwerp/vormgeving Kees Klip

Acquisitie Eddie Ferbeek Auke Prins Coördinatie Martsje de Jong

Websites www.skutsje.nl www.ifks.nl www.skutsjesilen.nl www.skutsjehistorie.nl www.facebook.com/skipperspraat

Druk JANSSEN/PERS ISSN 1874-0073 NB: Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen.

Colofon

De Skûtsjekrant is een uitgave van

17.10 meter) in één klasse uitkomen. Sprintwedstrijden houden in dat de skutsjes na de start een aan-de-winds-rak varen, daarna een voor-de-winds-rak varen, om daarna af te sluiten met een kort stukje aan-de-winds-rak, waarbij de originele startlijn de finishlijn wordt.

Skûtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

Nieuwsflitsen Drachten wint Alfred Pietersma Memorial

Noortje Goedhart en Kees Hermsen stoppen

Drachten heeft zaterdag 9 juli de Alfred Pietersma Memorial ge­ wonnen. Sylvia Kamstra was deze dag de gelegenheidsschipper.

Er startten vier SKS-skûtsjes tijdens de benefietzeilerij, die door Gerhard en Jeroen Pietersma, broers van de in 2011 aan kanker overleden Alfred, werd georganiseerd. Het was de bedoeling dat het de vier skûtsjes zouden zijn waarop Alfred bemanningslid was geweest, maar de Sneker Pan moest verstek laten gaan. In het trainingsweekend bij Grou, een week eerder, was een lasnaad in de mast geknapt, waardoor er een scheur was ontstaan. De Sneker Pan werd vervangen door het Lemster Skûtsje. De overige drie waren Earnewâld, Drachten en Akkrum.

Bijzonder moment in de wedstrijd was het nokken van de skûtsjes bij boei PM 87, waar de as van Alfred Pietersma verstrooid was.

Aan boord van de schepen waren hoofdzakelijk familieleden van Pietersma en genodigden van 'Samenloop voor Hoop', een evenement dat in 2016 in Sneek werd gehouden en waarvan de opbrengst ten goede kwam aan de kankerbestrijding. Ook de wedstrijd ter nagedachtenis aan Alfred Pietersma was in dit kader georganiseerd.

Aan de vooravond van de IFKS 2017 hebben twee schippers uit de C-klasse besloten te stoppen als schipper.

Noortje Goedhart-Schwandt, schipper op ‘De Yde’, kwam op Facebook met een emotionele verklaring. Haar werk als KNO-arts laat het deze zomer niet toe om te zeilen, het zou de continuïteit van de zorg voor haar patiënten in gevaar brengen. Alles met elkaar trekt de Mantgumse de conclusie dat de verantwoordelijkheid van werk, jong gezin en het schipperschap niet langer te combineren valt. Goedhart stopt helemaal als schipper. Ze zeilde vijftien jaar mee in de vloot, waarvan de laatste vijf jaar als schipper. In 2015 promoveerde ze na een prachtige tweede plaats in de C-klasse. In 2016 degradeerde ze echter ook weer.

‘De Yde’ wordt naar alle waarschijnlijkheid van de hand gedaan. De ‘Stichting tot behoud van skûtsje De Yde’ heeft vooralsnog geen nieuwe schipper en staat dus open voor verkoop.

Halverwege juni was daar de mededeling van Kees Hermsen, sinds 1993 actief als schipper op de ‘Ulbe Zwaga’. Hermsen raakte om diverse redenen een groot deel van zijn bemanning kwijt. ‘Een ridder te voet en dus tijd voor bezinning,’ zoals de schipper het zelf noemt.

Hermsen legde als eerste heel uitgebreid de historie van zijn skûtsje vast en diende daarmee als voorbeeld voor het stamboek van Stichting Foar de Neiteam, zoals we dat nu kennen.

Ook staat hij bekend om z’n geweldige kennis van de regels en het nauwgezet bijhouden van de notulen van alle schippersvergaderingen.

De vier skûtsjes laten de nok zakken bij boei PM 87, waar de as van Alfred Pietersma verstrooid is.

Twee skûtsjeromans van Hilda Talsma Schrijfster Hilda Talsma heeft net voor de zomer twee nieuwe skûtsjeromans gepubliceerd. Dit keer niet alleen een boek voor volwassenen, maar ook een boek voor young adults pubers van de middelbare school.

De eerste, ‘Wyn fan de winners’ is het laatste deel in de trilogie over Ate en Johanna Kamstra, die met hun skûtsje ‘Alinde’ furore maken in de IFKS. Na de degradatie uit de A-klasse willen ze maar één ding: terugpromoveren naar het hoogste niveau. Alles is echter anders nu Ate en Johanna ouders geworden zijn. Bovendien slaat de pech toe.

Bemanningsleden vallen op het laatste moment uit door blessures of relatieproblemen. Er zijn wel vervangers, maar die moeten het wedstrijdzeilen nog leren…

Met ‘Slanger ûnder it bêd’ waagt Talsma zich voor het eerst aan een jeugdboek. Ook nu weer met het skûtsjesilen als achtergrond, al gaat het deze keer niet om de wedstrijden, maar om de vondst van een verloren gewaande Piipster diep in het oerwoud van Suriname.

Hoofdpersonen Marte en Rienk reizen met hun vaders naar de koffieplantage waar het schip zou moeten liggen. Vastbesloten deze potentiële winnaar terug te brengen naar Fryslân.

Beide boeken zijn onder meer te bestellen via de webshop van uitgeverij Elikser, maar liggen natuurlijk ook in de diverse boekwinkels in Fryslân.

De nieuwste twee boeken in het oeuvre van Hilda Talsma.

Michiel Adema loopt weer

Kees Hermsen met de ‘Ulbe Zwaga’ tijdens de Slach om Heech 2015.

Meindert de Groot senior overleden In Stavoren overleed op maandag 22 mei op 71-jarige leeftijd oud SKS-schipper Meindert de Groot.

Hij zat van 1981 tot en met 2007 aan het helmhout van de ‘Súdwesthoek’. Als eerbetoon nokten alle deelnemers aan Lemmer Ahoy De naam De Groot is onlosmakelijk met het skûtsjesilen en Stavoren verbonden. Vader Auke, overleden in november 2015, was destijds zeilmaker en medeoprichter van de Stichting Skûtsje Súdwesthoek. Nadat hij onder schipper Jan van Akker bemanningslid op De Sneker Pan was geweest, kwam Meindert de Groot op het SWH-skûtsje terecht en hierop werd hij in 1981 schipper.

Meindert de Groot won zes keer de dagprijs en in 1986 behaalde hij met een vierde plaats zijn beste klassering in een SKS-eindklassement. In 20017 gaf De Groot het helmhout over aan zijn zoon Auke, die nu nog steeds schipper is. Ook zoon Jan en pakesizzers Meindert jr. en Anneke maken deel uit van de huidige bemanning van het SWH-skûtsje.

Zelf bleef hij actief als steun en toeverlaat, als vraagbaak, mentor en man de historie. Voor zijn verdiensten voor het skûtsjesilen werd hij in 2009 door de SKS benoemd als erelid.

Michiel Adema, schipper van de Lutgerdina Smeltekop, loopt weer en dat is geweldig nieuws. Zijn vrouw Tjarda vertelt dat hij na het herseninfarct van 25 april 2016 linkszijdig verlamd raakte, maar nog volop revalideert en op alle fronten vooruitgang boekt. 'Over twee of drie jaar ben ik weer de oude,' zegt de onverwoestbaar optimistische Adema zelf.

Adema kreeg het infarct na Skûtsjesilen Langwar 2016, waar hij nog had meegedaan.Het zag er slecht uit, maar de schipper uit Huizen is een knokker, zegt zijn vrouw. 'Michiel is zo positief en optimistisch. Hij traint iedere week in Beetsterzwaag in de looprobot en sinds kort heeft hij ook weer gevoel in zijn linkerarm. Hij is enorm gedreven en vastbesloten weer de oude te worden.'

De schipper komt ook 'gewoon' naar de IFKS, al kan hij dan niet zeilen. 'We zijn er de hele week en daar kijken we enorm naar uit.' De wereld van de familie Adema is een stuk kleiner geworden sinds die 25e april, 'maar wel heel mooi, we hebben het heel goed,' beseft Tjarda, die zich volledig richt op het herstel van haar man.

Ondanks het grote optimisme wordt de 'Lutgerdina Smeltekop' wel verkocht. Andries Honing wordt een dagje ouder en de bemanning is uit elkaar gevallen nu Michiel Adema zelf de boel niet bij elkaar kan houden.

Wie serieus belangstelling heeft voor deze kleine buitenstvallaatster, gebouwd in 1904, kan contact opnemen met Tjarda Adema: tjarda@nieuwemaan.nu De 'Lut' was met schipper Nico Hoek de eerste IFKS-kampioen in 1982 en werd dat in 1983 weer. Michiel Adema was pas sinds 2014 schipper.

Michiel Adema met ‘zijn’ Lutgerdina Smeltekop voor de laatste keer in actie tijdens Skûtsjesilen Langwar 2016.

55

Skรปtsjekrant 2017

W W W. S K U T S J E . N L

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl