Ä°nceleme
1987’de iĹ&#x;gal alltÄąndaki bĂślgelerde Ya ahudi yerleĹ&#x;imcilerin sayÄąsÄąnÄąn yĂźk kselmesi Filistinliler için gĂźnde elik hayat koĹ&#x;ullarÄąnÄą bĂźyĂźk Ăślçßde zorrlaĹ&#x;tÄąrmÄąĹ&#x; “Filistin Ä°nttifadasÄąâ€? olarrak biline en sĂźreci tetiklemiĹ&#x;tirr
Yahudi YerleĹ&#x;imleri: Postmodern Bir Ä°Ĺ&#x;gal Jewish Settlements: A Postmodern Invasion Ali BALCI Settlements established by the Israeli state in the occupied territories are known as the Jewish settlements. Established after the 1967 Arab-Israeli war for the ďŹ rst time and increased thereafter in every occasion, the Jewish settlements represent one of the main obstacles before any feasible solution of the Palestinian issue. The Jewish settlements in the occupied territories make a two-state solution impossible, with Israel and Palestine co-existing side by side. Therefore, this paper interrogates what these settlement activities mean for the Palestinians and the rest of the world. Keywords: the Jewish Settlements, Israel, Palestine, the UN, the USA
67
Ä°nceleme
+,=. $ & ! ; $ ] $ ! ! " ! 1 ! ' ; & 1
1 ^ $ $"$ ! 1
& $ _! `
! ! $ '
GiriĹ&#x; Filistinlilerin yaĹ&#x;adÄąÄ&#x;Äą BatÄą Ĺžeria bĂślgesinde Ä°srail devletinin kurduÄ&#x;u yerleĹ&#x;im birimleri Yahudi yerleĹ&#x;imleri olarak bilinmektedir. 1967 Arap-Ä°srail savaĹ&#x;Äąndan itibaren sayÄąlarÄą giderek artan bu yerleĹ&#x;imler Filistin sorununun çÜzĂźmĂź noktasÄąnda KudĂźs’ßn statĂźsĂź ve mĂźltecilerin geri dĂśnĂźĹ&#x;ĂźnĂźn yanÄąnda ßç temel faktĂśrden biri olarak deÄ&#x;erlendirilebilir. BatÄą Ĺžeria’da â€œĂźniter bir toprakâ€? yapÄąlanmasÄąnÄą imkânsÄąz kÄąlan bu yerleĹ&#x;imlerin mevcudiyetini sĂźrdĂźrmeleri halinde tamamen baÄ&#x;ÄąmsÄąz bir Filistin devletinden bahsetmek imkânsÄąz olacaktÄąr. SĂśz konusu yerleĹ&#x;imlere BatÄą Ĺžeria’da gĂźvenliÄ&#x;i, ulaĹ&#x;ÄąmÄą ve gĂźndelik hayatÄą mutlak bir gĂśzetim ve kontrol altÄąnda tutan Ä°srail askerlerinin konuĹ&#x;landÄąrÄąldÄąÄ&#x;Äą kontrol noktalarÄą meselesi de eklenince durum daha da karmaĹ&#x;Äąk bir hal almaktadÄąr. BĂźyĂźk Ăślçßde Yahudi yerleĹ&#x;imleri arasÄąndaki ulaĹ&#x;Äąm ve gĂźvenliÄ&#x;i saÄ&#x;lamak için oluĹ&#x;turulan bu kontrol noktalarÄą Filistinliler için BatÄą Ĺžeria’yÄą adeta kßçßk hĂźcrelerden oluĹ&#x;an devasa bir hapishaneye dĂśnĂźĹ&#x;tĂźrmĂźĹ&#x;tĂźr (bkz. Ĺžekil 2). Ăœstelik sakinlerinin çoÄ&#x;unluÄ&#x;unu “vaat edilmiĹ&#x; topraklarâ€? Ăźzerindeki Yahudi hâkimiyetine inanan Ortodoks Yahudilerin oluĹ&#x;turduÄ&#x;u yerleĹ&#x;imleri sĂśkme yĂśnĂźndeki herhangi bir teĹ&#x;ebbĂźs de kÄąsa vadede Ăśnemli gerilimler Ăźretecek potansiyele sahiptir. 1967 savaĹ&#x;Äąndan bugĂźne kadar Yahudi yerleĹ&#x;imleri Ä°srail’in iĹ&#x;gal altÄąndaki Filistin bĂślgelerini kendi topraklarÄąna katmak için uygulamaya koyduÄ&#x;u en Ăśnemli strateji olmuĹ&#x;tur. Ä°srail bu ilhak stratejisini baĹ&#x;ka stratejiler/teknikler aracÄąlÄąÄ&#x;Äąyla devreye sokmakta ve bu stratejiler Ăźzerinden sĂśz konusu ilhakÄą “meĹ&#x;ruâ€? bir zemine oturtmaktadÄąr.
68
Son kÄąrk yÄąlda devreye sokulan bu stratejileri Ĺ&#x;u Ĺ&#x;ekilde sÄąralayabiliriz: Askeri gereklilikler için topraklara el koyma, devlet arazisi ilan etme, açĹk arazi (survey land/henĂźz kayÄąt altÄąna alÄąnmamÄąĹ&#x; arazi) adÄą altÄąnda devralma, kamusal ihtiyaçlar için kamusallaĹ&#x;tÄąrma, Ăśzel mĂźlklerin ilhakÄą ve serbest piyasa dĂźzleminde satÄąn alma. Filistin topraklarÄąnÄą ilhak etme noktasÄąnda uygulamaya konulan bu stratejilerin yanÄą sÄąra, bu ilhaklarÄąn dĂźnya kamuoyuna anlatÄąlmasÄą noktasÄąnda da “isimlendirme siyasetiâ€? yoluyla eleĹ&#x;tirileri bertaraf etme, “mevcut yerleĹ&#x;imlerin uzantÄąsÄąâ€? olarak tanÄąmlama, “daha Ăśnce alÄąnmÄąĹ&#x; bir kararâ€? olarak sunma gibi bazÄą stratejiler de devreye sokulmuĹ&#x;tur. DolayÄąsÄąyla bĂźtĂźn bunlarÄąn sonucunda Ä°srail, klasik iĹ&#x;gal yĂśntemleri kullanmaksÄązÄąn BatÄą Ĺžeria’nÄąn bir kÄąsmÄąnÄą ilk bakÄąĹ&#x;ta iĹ&#x;gal gibi durmayan ama nihayetinde iĹ&#x;gal olan bir yĂśntemle kendi topraklarÄąna katmaktadÄąr. Yahudi YerleĹ&#x;imlerinin KÄąsa Tarihi Ä°Ĺ&#x;gal altÄąndaki bĂślgeleri (BatÄą Ĺžeria ve Gazze) Ăźlkenin geri kalanÄąna entegre etmek amacÄąyla Ä°srail devletinin 1967 savaĹ&#x;ÄąnÄąn ardÄąndan Yahudi yerleĹ&#x;imleri oluĹ&#x;turma politikasÄą 40 kĂźsur yÄąldÄąr aralÄąksÄąz bir Ĺ&#x;ekilde devam ediyor. 1948’de Ä°srail devletinin kurulmasÄąndan Ăśnce de uygulanan yerleĹ&#x;imler yoluyla iĹ&#x;gal stratejisi Ăśzellikle 1990’larla birlikte Filistin-Ä°srail meselesinin en can alÄącÄą konularÄąndan biri olmuĹ&#x;tur. 1967 savaĹ&#x;ÄąnÄąn hemen ardÄąndan baĹ&#x;layan ve o gĂźn için 1.000.000’a yakÄąn Filistinlinin yaĹ&#x;adÄąÄ&#x;Äą BatÄą Ĺžeria ve Gazze bĂślgelerini iĹ&#x;gal amacÄą gĂźden bu politika Ăśzellikle DoÄ&#x;u KudĂźs sĂśz konusu olduÄ&#x;unda bir hayli etkin bir Ĺ&#x;ekilde uygulanmaktadÄąr. Ä°srail hĂźkĂźmeti bir taraftan DoÄ&#x;u KudĂźs’te yaĹ&#x;ayan
Ä°nceleme
Gold dstone Raporu, DoÄ&#x;u Ku udĂźs’ßn “aktif bir Ĺ&#x;ekild de sĂźrdĂźrĂźlen illegal biir ilhakaâ€? maruz kaldÄąÄ&#x;ĹĹ tespitinde bulunmuĹ&#x;tu ur.
Filistinlileri zorla veya para karĹ&#x;ÄąlÄąÄ&#x;Äą bĂślgeden çĹkarma politikasÄą izlerken, diÄ&#x;er taraftan da gelecekte Yahudi yerleĹ&#x;imleri adÄąnÄą alacak olan oluĹ&#x;umlarÄąn ilk pilot projelerini burada baĹ&#x;latmÄąĹ&#x;tÄąr. Bu dĂśnemde alÄąnan 21 MayÄąs 1968’deki 252 sayÄąlÄą ve bu karardan daha sert ifadeler içeren 3 Temmuz 1969’daki 267 sayÄąlÄą BM GĂźvenlik Konseyi kararlarÄąna raÄ&#x;men, Ä°srail hĂźkĂźmeti dĂźzeni saÄ&#x;lama ve bĂślge sakinlerine Ĺ&#x;ehrin entegrasyonu yoluyla hizmet etme gibi gerekçeler sunarak uluslararasÄą toplumun yerleĹ&#x;imler konusundaki tepkilerini dikkate almamÄąĹ&#x;tÄąr.1 Filistin bĂślgelerindeki Yahudi yerleĹ&#x;imlerinin ciddi bir probleme dĂśnĂźĹ&#x;mesi 1970’li yÄąllarÄąn sonunda oldu. DĂźnya kamuoyunun MÄąsÄąr ve Ä°srail arasÄąnda gerçekleĹ&#x;en Camp David gĂśrĂźĹ&#x;melerine ve Ä°srail’in LĂźbnan’da yaptÄąÄ&#x;Äą operasyonlara
odaklandÄąÄ&#x;Äą bir dĂśnemde iktidardaki Likud yĂśnetimi, BatÄą Ĺžeria’da daha Ăśnce gĂśrĂźlmemiĹ&#x; Ăślçßde bir yerleĹ&#x;im hareketi baĹ&#x;latmÄąĹ&#x;tÄąr. Gelecekte hiçbir Ä°srail hĂźkĂźmetine bĂślgeyi terk etme olasÄąlÄąÄ&#x;Äą bÄąrakmamayÄą hedeeyen Likud yĂśnetimi, 1977–1981 yÄąllarÄą arasÄąnda iĹ&#x;gal altÄąndaki bĂślgelerdeki yerleĹ&#x;imcilerin sayÄąsÄąnÄą 5.000’den 18.500’e çĹkarÄąrken, kendinden Ăśnceki Ä°Ĺ&#x;çi Partisi’nin yerleĹ&#x;im inĹ&#x;asÄąna sÄąnÄąrlama koyduÄ&#x;u Arap nĂźfusun yoÄ&#x;unlukta olduÄ&#x;u bĂślgelerde 20’den fazla yeni yerleĹ&#x;im bĂślgesi inĹ&#x;a etmiĹ&#x;tir.2 BĂźtĂźn bunlar BirleĹ&#x;miĹ&#x; Milletler GĂźvenlik Konseyi’nin 1979 tarihinde aldÄąÄ&#x;Äą 446 sayÄąlÄą “yerleĹ&#x;im kurma politika ve uygulamalarÄąnÄąn yasal geçerliliÄ&#x;i olmadÄąÄ&#x;ÄąnÄą ve‌ iĹ&#x;gal altÄąndaki Arap topraklarÄąna [Ä°srail’in] kendi sivil nĂźfusunun bir bĂślĂźmĂźnĂź nakletmemesiniâ€? isteyen kararÄąna raÄ&#x;men gerçekleĹ&#x;miĹ&#x;tir. Bu tek taraĹ yerleĹ&#x;im politikasÄąnÄąn Filistin cephesinde-
69
Ä°nceleme
; ! ! ! $! $ $ & ! $ ! $ * $ $! ! !
! ! $ '
ki tarihsel sonuçlarÄą da bir hayli bĂźyĂźk olmuĹ&#x;tur. 1987’ye gelindiÄ&#x;inde ise iĹ&#x;gal altÄąndaki bĂślgelerde Yahudi yerleĹ&#x;imcilerin sayÄąsÄąnÄąn 67.000’e, yerleĹ&#x;im bĂślgelerinin sayÄąsÄąnÄąn da 143’e yĂźkselmesi Filistinliler için gĂźndelik hayat koĹ&#x;ullarÄąnÄą bĂźyĂźk Ăślçßde zorlaĹ&#x;tÄąrmÄąĹ&#x; ve bu da “Filistin Ä°ntifadasÄąâ€? olarak bilinen sĂźreci tetiklemiĹ&#x;tir.3 DiÄ&#x;er bir ifadeyle Filistin Ä°ntifadasĹ’nÄąn en Ăśnemli nedeninin 1970’lerle birlikte iĹ&#x;gal altÄąndaki bĂślgelerde hÄązla artan yerleĹ&#x;imler ve kontrol noktalarÄą olduÄ&#x;u sĂśylenebilir. 1990’lara damgasÄąnÄą vuran ve Oslo gĂśrĂźĹ&#x;meleri ile baĹ&#x;layan BarÄąĹ&#x; SĂźreci Yahudi yerleĹ&#x;imleri sĂśz konusu olduÄ&#x;unda olumlu bir sonuç vermek bir yana, yeni yerleĹ&#x;imlerin inĹ&#x;asÄą için adeta bir maskeye dĂśnĂźĹ&#x;mĂźĹ&#x;tĂźr.4 BarÄąĹ&#x; sĂźrecinin baĹ&#x;ladÄąÄ&#x;Äą 1992’de 100.000 olan Yahudi yerleĹ&#x;imcilerin sayÄąsÄą barÄąĹ&#x; sĂźrecinin sona erdiÄ&#x;i 2000 yÄąlÄąnda 200.000’e yĂźkselerek 8 yÄąllÄąk bir sĂźrede iki kat artmasÄą barÄąĹ&#x; sĂźrecinin yerleĹ&#x;imler konusunda bir maske iĹ&#x;levi gĂśrdĂźÄ&#x;Ăź tespitini doÄ&#x;rulamaktadÄąr. Benzer bir Ĺ&#x;ekilde bu dĂśnem boyunca iĹ&#x;gal altÄąndaki bĂślgelerde 30 adet yeni yerleĹ&#x;im bĂślgesi, 18.330’dan fazla yeni konut inĹ&#x;a edilmiĹ&#x; ve gerek bu yeni yerleĹ&#x;im bĂślgelerini gerekse yerleĹ&#x;imleri birbirine baÄ&#x;layan yollarÄą inĹ&#x;a etmek için binlerce dĂśnĂźmlĂźk Filistin topraÄ&#x;Äą mĂźsadere edilmiĹ&#x;tir. Yine bu sĂźreçte yerleĹ&#x;im politikasÄąnÄąn en yoÄ&#x;un Ĺ&#x;ekilde sĂźrdĂźrĂźldĂźÄ&#x;Ăź DoÄ&#x;u KudĂźs’teki Yahudi yerleĹ&#x;imcilerin sayÄąsÄą 22 binden 170 bine yĂźkselmiĹ&#x;, Filistinlilere ait 90’dan fazla ev de yÄąkÄąlmÄąĹ&#x;tÄąr. Ä°ronik bir Ĺ&#x;ekilde, dĂśnemin ABD BaĹ&#x;kanÄą Bill Clinton’un çÜzĂźm için elinden geleni yapmakla ĂśvdĂźÄ&#x;Ăź Ä°srail Devlet BaĹ&#x;kanÄą Ehud Barak barÄąĹ&#x; sĂźrecinde en bĂźyĂźk yerleĹ&#x;im inĹ&#x;a hamlesini baĹ&#x;latan lider olmuĹ&#x;tur.5
70
BarÄąĹ&#x; sĂźrecinin sona ermesinden itibaren yeni yerleĹ&#x;imlerin inĹ&#x;asÄą artarak devam etmiĹ&#x; fakat Ăśnceki sĂźreçlerden farklÄą olarak Ä°srail, hayata geçirdiÄ&#x;i yeni bir politikayla Gazze Ĺžeridi’ni yerleĹ&#x;im politikasÄą kapsamÄąndan çĹkararak bĂźtĂźn enerjisini BatÄą Ĺžeria’ya yoÄ&#x;unlaĹ&#x;tÄąrmaya baĹ&#x;lamÄąĹ&#x;tÄąr. Filistin iĹ&#x;gali noktasÄąnda bir hayli kĂśtĂź Ăźne sahip olan Ariel Ĺžaron’un baĹ&#x;bakan olduÄ&#x;u bir dĂśnemde 15–22 AÄ&#x;ustos 2005 tarihleri arasÄąnda Ä°srail yĂśnetimi tek taraĹ olarak uygulamaya koyduÄ&#x;u Gazze Ĺžeridi’nden çekilme planÄąnÄą tamamladÄą. Bu adÄąm baĹ&#x;langĹçta olumlu bir geliĹ&#x;me olarak gĂśrĂźlse de ßç nedenden dolayÄą Filistin meselesi konusunda olumlu bir sonuç Ăźretmekten uzak olmuĹ&#x;tur. Ä°lk olarak Ä°srail Gazze’deki yerleĹ&#x;imleri sona erdirmesine raÄ&#x;men, Ăśzellikle Hamas’Ĺn 2006’daki seçim zaferinden sonra Gazze’yi MÄąsÄąr’Ĺn da yardÄąmÄąyla bir açĹk hava hapishanesine dĂśnĂźĹ&#x;tĂźrmĂźĹ&#x;tĂźr. DolayÄąsÄąyla yerleĹ&#x;imlerin yerini mutlak bir kontrol ve denetime dayanan yeni bir yĂśnetme biçimi almÄąĹ&#x;tÄąr. Ä°kinci olarak Gazze yerleĹ&#x;imlerinin sona erdirilmesi BatÄą Ĺžeria yerleĹ&#x;imleri için bir maskeye dĂśnĂźĹ&#x;mĂźĹ&#x; ve Ä°srail bir sĂźreliÄ&#x;ine yerleĹ&#x;imler konusunda kendisine yĂśnelen uluslararasÄą baskÄąlarÄą bertaraf edebilmiĹ&#x;tir. Nitekim Gazze’deki yerleĹ&#x;imlerin sĂśkĂźlmesinin ardÄąndan evlerini kaybeden 212 ailenin Ä°srail topraklarÄąna deÄ&#x;il, BatÄą Ĺžeria’daki iĹ&#x;gal altÄąndaki bĂślgelere yerleĹ&#x;tirileceÄ&#x;inin açĹklanmasÄą Ä°srail’in yeni yerleĹ&#x;im politikasÄą baÄ&#x;lamÄąnda Ăśnemli bir gĂśsterge olmuĹ&#x;tur.6 Son olarak da Ä°srail’in tek taraĹ çekilme hareketi Filistin tarafÄąnÄą sorunun çÜzĂźmĂź konusunda bir aktĂśr olmaktan çĹkararak pasieĹ&#x;tirmiĹ&#x;tir. 2006 yÄąlÄąnda dĂśnemin Ä°srail BaĹ&#x;bakanÄą Ehud Olmert’in 5 Mart’ta açĹkladÄąÄ&#x;Äą ve TĂźrkçeye â€œĂśrtĂźĹ&#x;me planÄąâ€? (convergence plan) olarak çevrilebi-
Ä°nceleme
180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000
Do u KudĂźs
60.000 40.000 20.000 0 1972198319851989199019911992199319951996 Ĺžekil 1 Oslo GĂśrĂźĹ&#x;melerine Kadar Yahudi YerleĹ&#x;imcileri SayÄąsÄą7
len plan ile yerleĹ&#x;imler konusuna yeni bir boyut getirmiĹ&#x;tir. Tek taraĹ olarak BatÄą Ĺžeria’daki Yahudi yerleĹ&#x;imlerinin sĂśkĂźlmesi ve buna karĹ&#x;ÄąlÄąk KudĂźs çevresindeki yerleĹ&#x;imlerin gßçlendirilmesini ĂśngĂśren plan8 yerleĹ&#x;imlerin alacaÄ&#x;Äą yeni seyir hakkÄąnda Ăśnemli ipuçlarÄą sunmuĹ&#x;tur. SĂśz konusu plan 2000’li yÄąllarla birlikte gĂźndemi iĹ&#x;gal etmeye baĹ&#x;layan “ayrÄąm duvarÄąâ€? ile birlikte dĂźĹ&#x;ĂźnĂźldĂźÄ&#x;Ăźnde daha da anlam kazanmaktadÄąr. DuvarÄąn inĹ&#x;a edilmeye baĹ&#x;landÄąÄ&#x;Äą tarihten itibaren yeni yerleĹ&#x;imcilerin bĂźyĂźk çoÄ&#x;unluÄ&#x;u 1967 sÄąnÄąrÄąnÄą temsil eden YeĹ&#x;il Hat ile ayrÄąm duvarÄą arasÄąnda kalan bĂślgeye yerleĹ&#x;tirilmeye baĹ&#x;lanmÄąĹ&#x;tÄą. Bu durum gĂźvenlik duvarÄąndan Ăśnce Filistinlilere ait olan yani YeĹ&#x;il Hat ile yeni inĹ&#x;a edilen duvar arasÄąnda kalan bu bĂślgenin hÄązla “İsrailleĹ&#x;tirildiÄ&#x;iâ€? bir sĂźreci baĹ&#x;latmÄąĹ&#x;tÄąr.9 DolayÄąsÄąyla bu yeni planla birlikte YeĹ&#x;il HattÄą takip etmeyen (onunla paralel gitmeyen) ayrÄąm duvarÄąnÄąn batÄąsÄąnda kalan bĂślgeler ve daha da Ăśnemlisi DoÄ&#x;u KudĂźs, yerleĹ&#x;imler yoluyla Ä°srail’in organik bir uzantÄąsÄąna dĂśnĂźĹ&#x;tĂźrĂźlmektedir. KasÄąm 2007’de taraar arasÄąnda bir barÄąĹ&#x; sĂźrecinin baĹ&#x;latÄąlmasÄąnÄą ve 2008 yÄąlÄą sonuna kadar
Filistin devleti kurulmasÄąnÄą ĂśngĂśren Annapolis zirvesine raÄ&#x;men 2008 yÄąlÄą boyunca Ăśzellikle ayrÄąm duvarÄąnÄąn batÄąsÄąnda kalan kÄąsÄąmda yerleĹ&#x;imler hÄązlÄą bir Ĺ&#x;ekilde artarak devam etmiĹ&#x;tir. DiÄ&#x;er bir ifadeyle Ä°srail Filistin tarafÄąyla anlaĹ&#x;ma amacÄąyla masaya oturduÄ&#x;u hiçbir gĂśrĂźĹ&#x;mede yerleĹ&#x;imlerin durdurulmasÄą gibi bir iyi niyet adÄąmÄąna yanaĹ&#x;mamÄąĹ&#x;, aksine bu sĂźreçleri 1990’lardaki Oslo sĂźrecinde olduÄ&#x;u gibi yeni yerleĹ&#x;imlerin inĹ&#x;asÄąnda maske olarak kullanmÄąĹ&#x;tÄąr. Nitekim Annapolis Ăśncesi bir yÄąl boyunca Ä°srail hĂźkĂźmetinin planladÄąÄ&#x;Äą yerleĹ&#x;imlerin sayÄąsÄą 137 iken, Annapolis zirvesinden itibaren geçen bir yÄąl boyunca bu rakam 2.300’e çĹkmÄąĹ&#x;tÄąr. AynÄą Ĺ&#x;ekilde Ăśzel yerleĹ&#x;im birimlerine verilen izinler Annapolis Ăśncesindeki bir yÄąllÄąk sĂźreçte 763 iken, sonrasÄą dĂśnemde 2.021 olmuĹ&#x;tur.10 Yine 2008 yÄąlÄą boyunca 15.000 yeni Yahudi yerleĹ&#x;imci BatÄą Ĺžeria’ya taĹ&#x;ÄąnÄąrken, bĂślgede 1.518 yeni yerleĹ&#x;im birimi daha inĹ&#x;a edilmiĹ&#x;tir.11 YerleĹ&#x;imler Cephesinde DeÄ&#x;iĹ&#x;en Bir Ĺžey Yok Son beĹ&#x; yÄąllÄąk dĂśneme bakÄąldÄąÄ&#x;Äąnda yerleĹ&#x;imler Filistin meselesinin gĂźndeme geldiÄ&#x;i bĂźtĂźn uluslararasÄą platformlarÄąn en Ăśnemli gĂźndem maddesi olmuĹ&#x;tur. Bunun en açĹk gĂśstergelerinden biri
71
Ä°nceleme
olarak 15 AralÄąk 2008’de Avrupa BirliÄ&#x;i tarafÄąndan hazÄąrlanan Goldstone Raporu gĂśsterilebilir. Rapor, yerleĹ&#x;imlerin geniĹ&#x;letilmesi, Filistinlilere ait evlerin yÄąkÄąlmasÄą ve ayrÄąmcÄą konut politikalarÄą gibi ßç temel Ăźzerine inĹ&#x;a edilen bir strateji ile DoÄ&#x;u KudĂźs’ßn “aktif bir Ĺ&#x;ekilde sĂźrdĂźrĂźlen illegal bir ilhakaâ€? maruz kaldÄąÄ&#x;Äą tespitinde bulunmuĹ&#x;tur.12 Bir hayli gßçlĂź ifadeler kullanan rapor Ăśzellikle evlerin yÄąkÄąlmasÄąnÄą uluslararasÄą hukuka aykÄąrÄą, hiçbir açĹk amacÄą bulunmayan, kĂśtĂź insani sonuçlarÄą olan, acÄą ve aĹ&#x;ÄąrÄąlÄąk Ăźretmekten baĹ&#x;ka bir iĹ&#x;e yaramayan bir durum olarak deÄ&#x;erlendirmiĹ&#x;tir. Rapora gĂśre, amacÄą BatÄą KudĂźs’teki yerleĹ&#x;imlerle DoÄ&#x;u KudĂźs arasÄąnda mekansal bir yakÄąnlÄąk yaratmak ve DoÄ&#x;u KudĂźs’ß ve yerleĹ&#x;imlerini BatÄą Ĺžeria’dan koparmak olan bu strateji Ä°srail ve Filistin taraarÄą arasÄąnda olasÄą bir barÄąĹ&#x;Äąn ĂśnĂźndeki en Ăśnemli engellerden biri olarak durmaktadÄąr.13 Fakat AB’nin raporu, daha Ăśnce konuya iliĹ&#x;kin hazÄąrlanan birçok uluslararasÄą rapor gibi “kalabalÄąk bir propaganda ordusu tarafÄąndan hasÄąraltÄą edilen olgularÄą ifade edebilmesiâ€? dÄąĹ&#x;Äąnda Ăśzellikle Ä°srail cephesinde somut bir karĹ&#x;ÄąlÄąk bulmaktan uzak kalmÄąĹ&#x;tÄąr.14 DolayÄąsÄąyla 2009 yÄąlÄą boyunca Ä°srail hĂźkĂźmeti yerleĹ&#x;im siyasetine bĂźtĂźn uluslararasÄą tepkilere raÄ&#x;men kaldÄąÄ&#x;Äą yerden devam etmiĹ&#x;tir.
Bu raporun ardÄąndan yerleĹ&#x;imler baÄ&#x;lamÄąnda ilk geliĹ&#x;me 5 Ocak 2009’da Ä°srail ordusunun BetĂźllahem, KudĂźs, Ramallah ve SalďŹ t bĂślgelerinin ayrÄąm duvarÄą ve yeĹ&#x;il hat arasÄąnda kalan kÄąsmÄąnÄą kapalÄą askeri bĂślge olarak ilan etmesi olmuĹ&#x;tur. BĂśylelikle artÄąk bu bĂślgelere girmek isteyen Filistinliler Ä°srail ordusunun dĂźzenlediÄ&#x;i ziyaretçi izin kartlarÄąnÄą kullanmak zorunda kalmÄąĹ&#x;lardÄąr.15 Bu karar Ä°srail’in ayrÄąm duvarÄąnÄąn batÄąsÄąnda kalan bĂślgeleri Ä°srail devletinin organik bir uzantÄąsÄąna dĂśnĂźĹ&#x;tĂźrme siyasetinin somut bir gĂśstergesi olmasÄą açĹsÄąndan Ăśnemlidir. YerleĹ&#x;imler konusunda Ä°srail tarafÄąnÄąn uyguladÄąÄ&#x;Äą strateji sadece yerleĹ&#x;imleri ayrÄąm duvarÄąnÄąn batÄąsÄąna yoÄ&#x;unlaĹ&#x;tÄąrmakla sÄąnÄąrlÄą deÄ&#x;ildir. Ă–rneÄ&#x;in, 4 Ĺžubat’ta Ä°srail Savunma BakanÄą Ehud Barak’Ĺn illegal olan Migron ileri karakol mevkiinde yaĹ&#x;ayan Yahudileri boĹ&#x;altarak bunlarÄąn “yasalâ€? olan Binyamin bĂślgesindeki yeni yerleĹ&#x;im birimlerine transfer edileceÄ&#x;ini açĹklamasÄą yerleĹ&#x;im politikasÄą baÄ&#x;lamÄąnda uygulanan bir baĹ&#x;ka stratejinin ifĹ&#x;asÄą açĹsÄąndan Ăśnemlidir.16 Ä°srail yasal ve yasal olmayan yerleĹ&#x;im birimleri gibi bir ayrÄąm Ăźreterek aslÄąnda uluslararasÄą hukukta yasal olmayan bir yasallÄąk yaratmakta ve bĂśylelikle BatÄą Ĺžeria’daki bir kÄąsÄąm yerleĹ&#x;imleri meĹ&#x;ru bir zemine oturtmaktadÄąr.
Ĺžekil 2 Hebron Ĺžehrindeki Yahudi YerleĹ&#x;imleri, Kontrol NoktalarÄą ve Yollarr17
72
Ä°nceleme
Artan uluslararasÄą baskÄąlar yerleĹ&#x;imler konusunda bir geri adÄąmla sonuçlanmamÄąĹ&#x;, aksine Ä°srail’i sĂźrekli bir Ĺ&#x;ekilde yeni iĹ&#x;gal stratejileri Ăźretmeye ve iĹ&#x;gali daha karmaĹ&#x;Äąk bir dile dahil etmeye zorlamÄąĹ&#x;tÄąr. Ă–rneÄ&#x;in, 23 Mart 2009’da Savunma BakanÄą Ehud Barak’Ĺn Mount Hebron bĂślgesinin gĂźneyinde 440 yeni konutun inĹ&#x;asÄąnÄą onaylamasÄąnÄąn ardÄąndan, Ä°srail hĂźkĂźmeti Sansana ileri karakolunda yapÄąlacak bu yerleĹ&#x;imleri bĂślgenin Eshkolot yerleĹ&#x;im bĂślgesinin bir uzantÄąsÄą olduÄ&#x;u argĂźmanÄą ile temellendirmeye çalÄąĹ&#x;mÄąĹ&#x;tÄąr. Fakat olgusal dĂźzlemde iki bĂślge arasÄąndaki mesafenin 3 km olmasÄą ve ayrÄąm duvarÄąnÄąn iki bĂślgeyi birbirinden ayÄąrmasÄą bu argĂźmanÄą desteklemese de18 Ä°srail yĂśnetiminin yeni yerleĹ&#x;imleri mevcut yerleĹ&#x;imlerin uzantÄąsÄą Ăźzerine kurduÄ&#x;u sĂśylemiyle yeni yerleĹ&#x;imler inĹ&#x;a etmemesi yĂśnĂźnde gelen uluslararasÄą tepkileri manipĂźle etmeyi baĹ&#x;ardÄąÄ&#x;Äą sĂśylenebilir. DolayÄąsÄąyla iĹ&#x;gal artÄąk yeni yerleĹ&#x;imler inĹ&#x;a edilerek deÄ&#x;il, bir anlamda mevcut olanlarÄąn “organik bĂźyĂźmesiâ€? Ăźzerinden devam etmekte ve normalleĹ&#x;mektedir. YerleĹ&#x;imlerin devreye sokulduÄ&#x;u bir baĹ&#x;ka iĹ&#x;gal biçimi ise yerleĹ&#x;imler yoluyla ayrÄąm duvarÄąnÄąn rotasÄąnÄąn deÄ&#x;iĹ&#x;tirilmesi, dolayÄąsÄąyla Ä°srail tara-
fÄąnda kalan kÄąsmÄąn sĂźrekli bir Ĺ&#x;ekilde geniĹ&#x;letilmesidir. Ă–rneÄ&#x;in, 3 MayÄąs 2009’da Ä°srail Ma’ale Adumim yerleĹ&#x;im bĂślgesinin geniĹ&#x;letilmesi planÄąnÄą onayladÄąÄ&#x;ÄąnÄą açĹklamÄąĹ&#x; ve bununla 12 kilometrekarelik bir alanÄąn mĂźsadere edilerek Ma’ale Adumim bĂślgesine dâhil edilmesinin yanÄą sÄąra 6.000 yeni yerleĹ&#x;im biriminin inĹ&#x;a edilmesinin amaçlandÄąÄ&#x;Äą belirtilmiĹ&#x;tir. BĂśylelikle Kedar yerleĹ&#x;im bĂślgesi ile Ma’ale Adumim’i birbirine baÄ&#x;layarak mekânsal temelde bir bĂźtĂźnlĂźk oluĹ&#x;turacaktÄąr. PlanÄąn hayata geçirilmesi ise bir taraftan BatÄą Ĺžeria’nÄąn kuzeyi ve gĂźneyi arasÄąnda bir ayrÄąm oluĹ&#x;turulduÄ&#x;u gibi diÄ&#x;er taraftan DoÄ&#x;u KudĂźs’ßn bĂźyĂźk Ăślçßde BatÄą Ĺžeria’dan koparÄąlmÄąĹ&#x; olmasÄą anlamÄąna geliyordu. Fakat asÄąl Ăśnemlisi, Kedar yerleĹ&#x;im bĂślgesinin Ma’ale Adumim’e baÄ&#x;lanmasÄą durumunda ayrÄąm duvarÄąna iliĹ&#x;kin iki bĂślge arasÄąndan geçen alternatif hattÄąn da gĂźndemden çĹkmasÄą sĂśz konusu olurken ayrÄąm duvarÄąnÄąn Ä°srail tarafÄąnda bÄąraktÄąÄ&#x;Äą topraklar daha da geniĹ&#x;leme imkânÄąna kavuĹ&#x;muĹ&#x;tur.19 Ä°srail Ăźzerinde yerleĹ&#x;imler konusundaki uluslararasÄą baskÄą Barack Obama’nÄąn ABD BaĹ&#x;kanÄą seçilmesiyle daha da artmÄąĹ&#x;tÄąr. ABD BaĹ&#x;kanÄą Barack Obama’nÄąn MayÄąs 2009’da Ä°srail tarafÄąna
600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
0
Ĺžekil 3 Oslo SonrasÄą BatÄą Ĺžeria ve DoÄ&#x;u KudĂźs’teki Toplam YerleĹ&#x;imci SayÄąsÄą20
73
Ä°nceleme
Yahudi yerleĹ&#x;imlleri arasÄąndaki ulaĹ&#x;Äąm ve gĂźvenliÄ&#x;i sa aÄ&#x;lamak k için oluĹ&#x;turulan bu kon ntrol noktalarÄą Filistinliler için BattÄą Ĺžeria’yÄą adeta kßçßk hĂźcrelerden oluĹ&#x;an de evasa bir hapishaneye dĂśnĂźĹ&#x;tĂźrmĂźĹ&#x;tĂźr.
gßçlĂź bir dille yerleĹ&#x;imlerin durdurulmasÄąnÄąn Amerika’nÄąn çĹkarÄąna olduÄ&#x;unu iletmesi yerleĹ&#x;im politikasÄąnÄąn 2009 yÄąlÄąnÄąn ikinci yarÄąsÄąnda yavaĹ&#x;lamasÄąna neden olmuĹ&#x;tur.21 Bu tarihten itibaren Ä°srail tarafÄą yerleĹ&#x;imlerin durdurulmasÄą deÄ&#x;il, dondurulmasÄą Ĺ&#x;eklinde bir sĂśylem geliĹ&#x;tirerek olasÄą bir Ä°srail-Filistin gĂśrĂźĹ&#x;mesi için istekli olduÄ&#x;u noktasÄąnda Washington yĂśnetimini ikna etmeye çalÄąĹ&#x;acaktÄąr.22 Nitekim yerleĹ&#x;imlerin “durdurulmasÄąâ€? (stop ve halt) gibi kavramlar yerine “dondurmakâ€? (freeze) ifadesini tercih ederek yerleĹ&#x;imlerin devam edebileceÄ&#x;i algÄąlamasÄąnÄą canlÄą tutmak, Ä°srail’in yerleĹ&#x;imler konusundaki yeni stratejisi olacaktÄąr.23 Bu yeni politika Ä°srail BaĹ&#x;bakanÄą Benjamin Netenyahu’nun 25 KasÄąm’da 10 ay sĂźreyle yeni yerleĹ&#x;imlerin inĹ&#x;asÄąnÄąn dondurulmasÄąnÄą ĂśngĂśren bir planÄą uygulamaya koyduÄ&#x;unu açĹklamasÄąyla karĹ&#x;ÄąlÄąÄ&#x;ÄąnÄą bulmuĹ&#x;tur. Fakat
74
geçici dondurma planÄą (temporary settlement freze) DoÄ&#x;u KudĂźs’ß kapsamÄąyordu ve BatÄą Ĺžeria’daki altyapÄą ve kamu inĹ&#x;aatlarÄąnÄą bir istisna olarak sunmaktaydÄą.24 DolayÄąsÄąyla “dondurmaâ€? planÄą da daha Ăśnceki barÄąĹ&#x; giriĹ&#x;imleri gibi yeni yerleĹ&#x;imlerin inĹ&#x;asÄą baÄ&#x;lamÄąnda uluslararasÄą baskÄąlarÄą bertaraf edecek bir maske iĹ&#x;levi gĂśrmĂźĹ&#x; ve daha Ăśnceki her giriĹ&#x;imde olduÄ&#x;u gibi Ä°srail’in barÄąĹ&#x; giriĹ&#x;imlerinin baĹ&#x;arÄąsÄązlÄąkla sonuçlanmasÄąnÄą Filistin tarafÄąna yÄąkmasÄąna “meĹ&#x;ruâ€? zemin hazÄąrlamÄąĹ&#x;tÄąr. Geçici dondurma planÄąnÄąn ilan edildiÄ&#x;i 25 KasÄąm 2009’dan Nisan 2010’a kadar Ä°srail hĂźkĂźmeti, yerleĹ&#x;imler politikasÄąna “daha Ăśnce alÄąnmÄąĹ&#x; kararâ€? sĂśylemi, plana getirilen “istisnalarâ€?, plan Ăźzerinde daha sonradan yapÄąlan deÄ&#x;iĹ&#x;iklikler, kamusal ihtiyaç, mevcut yerleĹ&#x;ime ekleme gibi sĂśylemsel
Ä°nceleme
stratejileri devreye sokarak devam etmiĹ&#x;tir. Nisan ayÄąndan planÄąn sona erdiÄ&#x;i 26 EylĂźl’e kadarki dĂśnemde ise Ăśzellikle ABD yĂśnetiminden gelen sert açĹklamalar nedeniyle Ä°srail hĂźkĂźmeti yerleĹ&#x;imler konusunda benzer meĹ&#x;rulaĹ&#x;tÄąrma stratejileri kullanarak yeni konutlar inĹ&#x;a etmekten uzak kalmÄąĹ&#x;tÄąr. Washington’dan gelen baskÄą geçici dondurma planÄąnÄąn sona ermesinin ardÄąndan da devam etmesine raÄ&#x;men devlet kurumlarÄą yerleĹ&#x;imler konusunda planlarÄą açĹklamaya kaldÄąklarÄą yerden devam etmiĹ&#x;lerdir. Fakat bu açĹklamalardan daha da Ăśnemlisi Ăśzel sektĂśr eliyle bu tarihten itibaren yerleĹ&#x;im inĹ&#x;aatlarÄąnda hÄązlÄą bir artÄąĹ&#x;Äąn gerçekleĹ&#x;miĹ&#x; olmasÄądÄąr. Serbest piyasada satÄąn alÄąnan araziler Ăźzerine yapÄąlan konutlar bu baÄ&#x;lamda devreye sokulan en Ăśnemli yĂśntem olarak gĂśrĂźlebilir. Ă–rneÄ&#x;in 19 Mart’ta bir inĹ&#x;aat Ĺ&#x;irketi Givat Ze’ev yerleĹ&#x;im bĂślgesinden 31 milyon dolara 58 dĂśnĂźmlĂźk bir arazi satÄąn almÄąĹ&#x; ve burada 400 konut inĹ&#x;a etmeyi planladÄąÄ&#x;ÄąnÄą açĹklamÄąĹ&#x;tÄąr.25 KÄąsacasÄą yerleĹ&#x;imler 2011 yÄąlÄąna ciddi bir ĂśzelleĹ&#x;tirme sĂźreciyle girmiĹ&#x; ve bir anlamda yerleĹ&#x;im siyaseti neoliberal bir form almÄąĹ&#x;tÄąr. YerleĹ&#x;imleri ilgilendiren bir baĹ&#x;ka Ăśnemli geliĹ&#x;me ise 2011 yÄąlÄąnda Wikileaks belgelerinde açĹÄ&#x;a çĹkmÄąĹ&#x;tÄąr. Wikileaks’Ĺn yayÄąnladÄąÄ&#x;Äą ABD, Filistin YĂśnetimi ve Ä°srail arasÄąndaki gĂśrĂźĹ&#x;me tutanaklarÄąnda Filistin YĂśnetimi’ni temsil eden El-Fetih’in muhtemel bir Filistin devleti karĹ&#x;ÄąlÄąÄ&#x;Äąnda KudĂźs ve bir kÄąsÄąm BatÄą Ĺžeria topraÄ&#x;Äąndan vazgeçmeyi gĂśze aldÄąÄ&#x;Äą açĹÄ&#x;a çĹkmÄąĹ&#x;tÄąr. Yine benzer bir Ĺ&#x;ekilde yapÄąlan gĂśrĂźĹ&#x;melerde Filistin tarafÄąnÄąn temsilcisi Ahmet Kurey KudĂźs karĹ&#x;ÄąlÄąÄ&#x;Äąnda Maale Adumin yerleĹ&#x;im bĂślgesinin Filistin tarafÄąnda kalmasÄąnÄą ĂśnermiĹ&#x; fakat bu Ăśnerisi dĂśnemin ABD DÄąĹ&#x;iĹ&#x;leri BakanÄą Condoleezza Rice’Ĺn “Hiçbir Ä°srail liderinin Maale Adumin’i terk edeceÄ&#x;ini sanmÄąyorumâ€? ifadeleriyle karĹ&#x;ÄąlÄąk bulmuĹ&#x;tur.26 DolayÄąsÄąyla Wikileaks belgeleri yerleĹ&#x;imlerin olasÄą bir Filistin devleti karĹ&#x;ÄąlÄąÄ&#x;Äąnda bir pazarlÄąk unsuru olarak devreye girdiÄ&#x;ini ve Ä°srail’in yerleĹ&#x;imlerden hiçbir Ĺ&#x;ekilde vazgeçmeyi dĂźĹ&#x;ĂźnmediÄ&#x;ini açĹk bir Ĺ&#x;ekilde ortaya koymuĹ&#x;tur. DeÄ&#x;erlendirme BugĂźn için Yahudi yerleĹ&#x;imleri sayÄąsÄą ve nĂźfusu hÄąz kesmeksizin BatÄą Ĺžeria bĂślgesinde artmaya
devam etmektedir. Bir Ăśnceki dĂśnemle kÄąyaslandÄąÄ&#x;Äąnda Temmuz 2012 itibariyle yerleĹ&#x;imcililerin sayÄąsÄą bir yÄąlda 15.000’den daha fazla artarak DoÄ&#x;u KudĂźs hariç 350.000’e ulaĹ&#x;mÄąĹ&#x; durumdadÄąr. DiÄ&#x;er bir ifadeyle son on iki ayda BatÄą Ĺžeria’daki yerleĹ&#x;imcilerin sayÄąsÄą yĂźzde 4,5 oranÄąnda artmÄąĹ&#x;tÄąr.27 UluslararasÄą baskÄąlara, barÄąĹ&#x; giriĹ&#x;imlerine ve uluslararasÄą hukuk kararlarÄąna raÄ&#x;men hÄązla artan yerleĹ&#x;imlerin bugĂźn için Filistin meselesinin çÜzĂźmĂźnde en Ăśnemli engeli teĹ&#x;kil ettiÄ&#x;i rahatlÄąkla sĂśylenebilir. Ăœstelik bu durum sadece çÜzĂźmĂźn ĂśnĂźnde bir engel deÄ&#x;il, daha da Ăśnemlisi Ä°srail’in klasik yĂśntemlerden farklÄą stratejilerle topraklarÄąnÄą geniĹ&#x;letmesi olmuĹ&#x;tur. Ĺžayet tarih iyi bir ĂśÄ&#x;retici ise kÄąsa vadede bir Filistin devleti olasÄąlÄąÄ&#x;Äą gĂśzĂźkmediÄ&#x;i gibi, orta ve uzun vadede kurulacak bir Filistin devletinin topraklarÄąnÄąn da bugĂźnkĂź ayrÄąm duvarÄąnÄąn doÄ&#x;usunda kalacaÄ&#x;Äą gittikçe gßçlenen bir olgu olarak karĹ&#x;ÄąmÄązda durmaktadÄąr. Bir adÄąm daha ileri gidersek, ayrÄąm duvarÄąnÄąn doÄ&#x;usunda bir Filistin devleti olasÄąlÄąÄ&#x;Äą da bugĂźn için tehlikede gĂśzĂźkmektedir. Ă–rneÄ&#x;in 17 km BatÄą Ĺžeria’nÄąn içine giren ve 20.000 Yahudi’nin yaĹ&#x;adÄąÄ&#x;Äą Ariel yerleĹ&#x;im bĂślgesi ayrÄąm duvarÄąnÄąn doÄ&#x;usunda kalmaktadÄąr ve burada yaĹ&#x;ayan Yahudiler olasÄą çÜzĂźm gĂśrĂźĹ&#x;melerinin en Ăśnemli konusunu oluĹ&#x;turacaktÄąr. AynÄą Ĺ&#x;ekilde Ĺžekil Ä°ki’de de gĂśrĂźleceÄ&#x;i gibi Yahudiler için kutsal mekanlarÄąn bulunduÄ&#x;u Hebron da ayrÄąm duvarÄąnÄąn doÄ&#x;usunda kalmakta ve buradaki Yahudi yerleĹ&#x;imleri Kiryat Arba gibi modern bir yerleĹ&#x;imle desteklenmiĹ&#x;tir. Hebron’un eski yerleĹ&#x;im bĂślgesindeki 400 Yahudi yerleĹ&#x;imci Kiryat Arba’ya yerleĹ&#x;tirilen 7.000’in Ăźzerindeki yerleĹ&#x;imci ile saÄ&#x;lama alÄąnmÄąĹ&#x;tÄąr.28 DolayÄąsÄąyla olasÄą bir Filistin devletinin ayrÄąm duvarÄąnÄąn doÄ&#x;usunda dahi var olabileceÄ&#x;ini ĂśngĂśrmek Ăśnemli Ăślçßde iyimser olmayÄą gerektiriyor. ÇÜzĂźm konusunu zorlamak gerekirse, bugĂźn için yerleĹ&#x;imlerin Filistin meselesinin çÜzĂźmĂźnĂźn ĂśnĂźnde bir engel olmaktan çĹkmasÄąnÄąn gßçlĂź bir uluslararasÄą iradeyi gerektirdiÄ&#x;i açĹkça ortada. 2010 yÄąlÄąnda Barak Obama yĂśnetiminin gßçlĂź baskÄąlarÄą yerleĹ&#x;imlerin geniĹ&#x;lemesini Ăśnemli Ăślçßde yavaĹ&#x;latmÄąĹ&#x; olsa da, durdurma konusunda yeterli olmamÄąĹ&#x; hatta 2011 ile birlikte yerleĹ&#x;imlerin sayÄąsÄą ve nĂźfusu 2010 yÄąlÄąnÄą telaďŹ eder bir Ĺ&#x;ekilde artmÄąĹ&#x;tÄąr. Avrupa BirliÄ&#x;i de
5
Ä°nceleme
birçok defa raporlar dĂźzleminde sorunun vahametine dikkat çekmiĹ&#x; olmasÄąna raÄ&#x;men, bu tĂźr rapor ve açĹklamalarÄąn da Ä°srail yĂśnetimini geri adÄąm atmaya zorlamadÄąÄ&#x;Äą açĹkça ortadadÄąr. Yine BirleĹ&#x;miĹ&#x; Milletler kararlarÄą baĹ&#x;ta olmak Ăźzere birçok uluslararasÄą hukuk kararÄą yerleĹ&#x;imlerin yasal olmadÄąÄ&#x;ÄąnÄą ortaya koymuĹ&#x;, fakat bunlar da sĂźrecin ilerlemesine engel olmamÄąĹ&#x;tÄąr. BĂźtĂźn bu adÄąmlara raÄ&#x;men, yerleĹ&#x;imlerin artarak devam etmesi basit bir gerçeÄ&#x;i ortaya koymaktadÄąr: ABD
baĹ&#x;ta olmak Ăźzere uluslararasÄą baskÄąlar Ä°srail’i bu politikasÄąndan geri adÄąm attÄąracak Ăślçßde yeterli olmamÄąĹ&#x;tÄąr. Ĺžayet 1967 sÄąnÄąrlarÄąnda kurulabilecek bir Filistin devletinden bahsedilecekse ve herkesin iĹ&#x;gal olduÄ&#x;unun farkÄąnda olduÄ&#x;u ama klasik anlamÄąyla iĹ&#x;gal olarak isimlendiremediÄ&#x;i bu hukuksuz durum sona erdirilecekse Ä°srail Ăźzerindeki uluslararasÄą baskÄąnÄąn bir an Ăśnce kararlÄą ve etkin bir Ĺ&#x;ekilde uygulamaya konulmasÄą gerekmektedir. O
DÄ°PNOTLAR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
76
Ali BalcÄą, “İsrail Sorunu: OrtadoÄ&#x;u’nun Gordion DĂźÄ&#x;ĂźmĂźâ€?, (Der)Kemal Ä°nat, Burhanettin Duran ve Muhittin Ataman, DĂźnya ÇatÄąĹ&#x;malarÄą: ÇatÄąĹ&#x;ma BĂślgeleri ve KonularÄą, Ä°stanbul, Nobel YayÄąnlarÄą, Cilt: 1, 3. BaskÄą, 2010s. 114 BalcÄą, “İsrail Sorunu: OrtadoÄ&#x;u’nun Gordion DĂźÄ&#x;ĂźmĂźâ€?, a.g.e., s. 119 BalcÄą, “İsrail Sorunu: OrtadoÄ&#x;u’nun Gordion DĂźÄ&#x;ĂźmĂźâ€?, a.g.e., s. 121 Edward Said, Yeni BinyÄąlda Filistin Sorunu, Çev.: Ahmet CĂźneyt, Ali Kerem ve Nuri Ersoy, Ä°stanbul , Aram YayÄąnlarÄą,: 2002, s. 54 BalcÄą, “İsrail Sorunu: OrtadoÄ&#x;u’nun Gordion DĂźÄ&#x;ĂźmĂźâ€?, a.g.e., s. 127 Ali BalcÄą, “Filistin 2005â€?, (Der) Kemal Ä°nat ve Ali BalcÄą, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2005, Ä°stanbul, Nobel YayÄąnlarÄą, 2006, s. 124 Ä°lgili tablo Foundation for Middle East Peace Web SayfasÄą kullanÄąlarak hazÄąrlanmÄąĹ&#x;tÄąr. http://www.fmep.org/settlement_info (EriĹ&#x;im Tarihi: 14 AÄ&#x;ustos 2012) Ali BalcÄą, “Filistin 2006â€?, (Der) Kemal Ä°nat ve Muhittin Ataman, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2006, Ä°stanbul, Nobel YayÄąnlarÄą, 2007, s. 127 Ali BalcÄą, “Filistin 2007â€?, (Der) Kemal Ä°nat, Muhittin Ataman ve Murat YeĹ&#x;iltaĹ&#x;, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2007, 7 Ankara, KĂźre YayÄąnlarÄą, 2009, s.130 Ali BalcÄą, “Filistin 2008â€?, (Der)Kemal Ä°nat, Muhittin Ataman ve Burhanettin Duran, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2008, Ankara, KĂźre YayÄąnlarÄą, 2009, s.130 BalcÄą, “Filistin 2008â€?, a.g.e., s. 131; YÄąldÄąrÄąm Turan, “İsrail 2008â€?, (Der) Kemal Ä°nat, Muhittin Ataman ve Burhanettin Duran, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2008, Ankara, KĂźre YayÄąnlarÄą, 2009, s. 162 “EU Report: Israel ‘Actively PursuÄąng The Illegal Annexation’ of East Jerusalemâ€?, Report on Israeli Settlement in the Occupied Territories, Volume: 19, Number: 2, March-April 2009, s. 3 Rory McCarty, “Israel annexing East Jerusalem, says EUâ€?, The Guardian, 7 March 2009 Ali BalcÄą, “Goldstone, KaÄ&#x;Äąt Ăœzerinde Kalan Bir BaĹ&#x;ka Rapor mu?â€?, AnlayÄąĹ&#x;, SayÄą: 78, KasÄąm 2009, s. 29 “Settlement Time Lineâ€?, Report on Israeli Settlement in the Occupied Territories, Volume: 19, Number: 2, March-April 2009, s. 4 Ali Balci, “Yahudi YerleĹ&#x;imleri ve Filistin Sorunuâ€?, OrtadoÄ&#x;u Analiz, Cilt: 2, SayÄą: 14, Ĺžubat 2010, ss. 55-56 Ĺžekil Ĺ&#x;uradan alÄąnmÄąĹ&#x;tÄąr, “Israel, Palestine and Hebron: Not so easyâ€?, The Economist, t July 28th, 2012 Hagit Ofran, “Peace Now Update: Sansana March, 2009â€?, Peace Now, w 29 March 2009, http://www.peacenow.org. il (EriĹ&#x;im Tarihi: 14 AÄ&#x;ustos 2012) “Ministry of Interior recommends to expand the Ma’ale Adumim Blocâ€?, 26 April 2009, Peace Now, w http://www. peacenow.org.il (EriĹ&#x;im Tarihi: 14 AÄ&#x;ustos 2012); Ali Balci, “Filistin 2009â€?, ( Der)Kemal Ä°nat, Muhittin Ataman ve Cenap Çakmak, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2009, Ä°stanbul, KĂźre YayÄąnlarÄą, 2011, s. 117-120 Tablo B’Tselem (The Israeli Information Center for Human Rights in the Occupied Territories) Web SayfasÄąndan hazÄąrlanmÄąĹ&#x;tÄąr, http://www.btselem.org/settlements/statistics (EriĹ&#x;im Tarihi: 14 AÄ&#x;ustos 2012) “Obama: halt to new Israeli settlements is in America’s security interestsâ€?, The Guardian, 29 May 2009 “Israel expected to propose partial freeze on West Bank settlementsâ€?, The Guardian, 30 June 2009 “Israel expected to propose partial freeze on West Bank settlementsâ€?, The Guardian, 30 June 2009 Ali Balci, “2010 YÄąlÄąnda Yahudi YerleĹ&#x;imleri: Ä°srail’in Ä°Ĺ&#x;gal Stratejilerini ÇÜzĂźmlemekâ€?, OrtadoÄ&#x;u Analiz, z Cilt: 3, SayÄą: 28, Nisan 2011, s. 82 ve Ali Balci, “Filistin 2010â€?, (Der) Kemal Inat, Muhittin Ataman ve Ismail Numan Telci, OrtadoÄ&#x;u YÄąllÄąÄ&#x;Äą 2010,AçĹlÄąm Kitap, 2011, ss. 132-137 Geoffrey Aronson, “Settlement Time Lineâ€?, Report on Israeli Settlement in the Occupied Territories, Volume: 20, Number: 4, July-August 2010, s. 5 Ali Balci, “Wikileaks en fazla zararÄą Filistin YĂśnetimi’ne verdiâ€?, Zaman, 20 Ĺžubat 2011, s. 22 “Population of Jewish settlements in West Bank up 15,000 in a yearâ€?, The Guardian, 26 July 2012 “Israel, Palestine and Hebron: Not so easyâ€?, The Economist, t July 28th, 2012