Urban Eco

Urban - Eco

αφιερωμένο... στην οικογένεια μου που δεν σταμάτησε ποτέ να με στηρίζει σε όλες μου τις προσπάθειες, σε όποιο βήμα , μπρός ή πίσω στον καθηγητή μου, Γιάννη Πατρώνη, που με την καθοδήγηση, τις συμβουλές, την επιμονή και τις φωνές του, πραγματοποιήθηκε αυτή η διπλωματική εργασία Στους φίλους μου Ανθή, Βανέσσα, Δήμητρα, Σταμάτη, Γιώργο, Αστάλη χωρίς την βοήθεια των οποίων, αυτή την πολύ δύσκολη χρονιά δεν θα είχα καταφέρει τίποτα απολύτως

...σας ευχαριστώ όλους

Urban - Eco Περιεχόμενα Εισαγωγή 1. Μελέτη Περιοχής 1.1. Ανάλυση Στοιχείων Περιοχής 1.2 Ενεργειακή Μελέτη 1.3 Βιοκλιματική Ανάλυση

2. Πρόταση Ανάπλασης - Σύνθεση 2.1 Συνθετικά Στοιχεία 2.2 Χρήσεις Γης 2.3 Αστικός Εξοπλισμός 2.4 Ενεργειακή Μελέτη

3. Τρισδιάστατη Αναπαράσταση Περιοχής 4. Συμπεράσματα 5. Βιβλιογραφία/Παραπομπές

Urban - Eco Εισαγωγή Μετά από σχεδόν μισό αιώνα προαστικοποίησης του πληθυσμού των πόλεων και εγκατάλειψη των ιστορικών αστικών κέντρων, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, ακόμα και στην Αθήνα με μικρά δειλά βήματα, η επιστροφή ή η διάθεση για επιστροφή των κατοίκων στα κέντρα των πόλεων. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε καθαρά κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες και αφορά, κυρίως, τον νεότερο, εργαζόμενο πληθυσμό. Οι “νέοι” κάτοικοι καλούνται να κατοικήσουν σε περιοχές οι οποίες, με την συνεχή αποχώρηση κατοίκων τα παλαιότερα χρόνια υποβαθμίστηκαν, γκετοποιήθηκαν και εγκαταλείφθηκαν τόσο από τους ίδιους τους κατοίκους όσο και από τις δημοτικές και πολιτικές αρχές. Ενώ, σε πολύ μεγάλο βαθμό, την “αναβάθμιση” αντίστοιχων περιοχών στο εξωτερικό έχουν αναλάβει οι 3

Urban - Eco δημοτικές αρχές και οι ίδιοι οι κάτοικοι (όπως μια γειτονιά στο Viiki του Helsinki στην Φινλανδία ή η συνοικία Vauban στο Freiburg της Γερμανίας), στην Ελλάδα οι όποιες επεμβάσεις έχουν πραγματοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση οφείλονται κυρίως σε ιδιώτες οι οποίοι αγοράζουν εκτάσεις γης με σκοπό την ανάπλαση τους και, εν συνεχεία την εκμετάλλευση τους. Παρά τα θετικά στοιχεία που επιφέρει αυτή η διαδικασία , συνήθως οδηγεί σε υπεραξία γης και απομάκρυνση του εγκατεστημένου πληθυσμού από την περιοχή επέμβασης, και γι’ αυτό, ως φαινόμενο, έχει γίνει δεκτό με μεικτά συναισθήματα. Τέτοιες περιοχές στην Αθήνα αποτελούν ο Κεραμεικός, το Μεταξουργείο, το Γκαζοχώρι και άλλες οι οποίες με κατάλληλο αστικό και κτιριακό σχεδιασμό αλλά και με την, απαιτούμενη πλέον, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μπορούν να μετεξελιγθούν σε υγειή 4

Urban - Eco αστικά σύνολα, ενεργειακά αυτόνομα, που θα οδηγήσουν σε μια γενικότερη αναβάθμιση του κέντρου των Αθηνών και στην βελτιστοποίηση των συνθηκών διαμονής και εργασίας. Φυσικά, η Αρχιτεκτονική κοινότητα δεν έχει μείνει, και δεν θα έπρεπε άλλωστε να μείνει, αδιάφορη προς αυτό το φαινόμενο. Με συνεχείς προκηρύξεις διαγωνισμών όπως ο διαγωνισμός “Αθήνα x4”, o διαγωνισμός της ΓΕΚ Α.Ε. για το Μεταξουργείο και ο διεθνής διαγωνισμός “Up to 35” για φοιτητικές κατοικίες στον Κεραμεικό, οι αρχιτέκτονές εκδηλώνουν την ανησυχία του για το μέλλον του κέντρου των Αθηνών και παρουσιάζουν προτάσεις με σκοπό την ανάπλαση και την αναβάθμιση αυτών των περιοχών σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης και της δημοτικής αρχής η οποία οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες με γνώμονα των βελτιστοποίηση των συνθηκών διαβίωσης στο κέντρο. 5

Urban - Eco Μελέτη Περιοχής 1. Ανάλυση Στοιχείων B

Χαρακτηριστική περιοχή που εμφανίζει όλα τα στοιχεία που την καθιστούν ιδανική για ανάπλαση αποτελεί η συνοικία που συνορεύει με το Γκάζι και τον Βοτανικό κήπο, και ορίζεται από τους οδικούς άξονες της Ιεράς Οδού στον βορρά, της οδού Σπύρου Πάτση δυτικά και στη οδού Κωνσταντινουπόλεως καθώς και τις σιδηροδρομικές γραμμές ανατολικά. Η περιοχή μετρά ένα σύνολο 35590 τμ. χωρισμένο σε 14 οικοδομικά τετράγωνα, εκ των οποίων το 58% είναι δομημένο. Συνολικά στην περιοχή μετρώνται περίπου 78000 τμ. δομημένου χώρου τα οποία στην πλειοψηφία τους κατανέμονται σε κτίρια ενός ή δύο ορόφων. στο σύνολο των 167 κτιρίων κατοικούν περίπου 3000 κάτοικοι. Επίσης στην περιοχή

Βοτανικός Κήπος

Ιερ

άΟ

δό

Urban - Eco εντοπίζεται μικρή εμπορική δραστηριότητα, στα ισόγεια πολυκατοικιών και κυρίως περιμετρικά της περιοχής, με έμφαση στην βιομηχανία αυτοκίνησης (βουλκανιζατέρ, συνεργεία, καταστήματα ανταλλακτικών κ.α). Στην περιοχή εντοπίζεται επίσης ένας μεγάλος αριθμός ερειπίων (7115 τμ.) τα οποία στην πλειοψηφία τους είναι εγκαταλελειμμένα κτίρια στα οποία έχουν πλέον εγκατασταθεί μετανάστες, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο, στην υποβάθμιση και γκετοποίηση της περιοχής. Η δόμηση στην περιοχή έχει πραγματοποιηθεί με τις χειρότερες των συνθηκών δημιουργώντας προβλήματα φωτισμού και αερισμού στο εσωτερικό, ενώ παρατηρείται μηδενική ύπαρξη πρασίνου στην περιοχή, πλην του ανεκμετάλλευτου Βοτανικού κήπου. Η σύνδεση με το Βοτανικό κήπο αλλά και με την περιοχή του Γκάζι, που 7

Urban - Eco βρίσκεται ανατολικά, αποτελούν σημαντικά συνθετικά στοιχεία στην προσπάθεια ανάπλασης της περιοχής. Η εκμετάλλευση του κήπου αλλά και η δημιουργία σύνδεσης με την εμπορική ζώνη του Γκάζι αλλά και με το μετρό του Κεραμεικού δημιουργούν προϋποθέσεις για αύξηση της ανθρώπινης κινητικότητας στην περιοχή στοιχείο που θα ενισχύσει την προσπάθεια απογκετοποίησης.

Urban - Eco Στοιχεία Περιοχής: Βοτανικός Κήπος

- Συνολική Έκταση Οικοδομικών Τετραγώνων 35590 τμ. Ιερ άΟ δό

- Ερείπια και Εγκαταλελειμένα 7115 τμ.

Πάτ ση

1 4

- Σύνολο Κατοικίσιμου Χώρου 70738 τμ.

2 3

- Σύνολο Κτιρίων

167

ςΚ ων στ αν τιν ου πό λε ω

- Σύνολο Πληθυσμού κατα προσέγγιση 3000 - Συνολικά τεραγωνικά Πρασίνου 0 τμ.

Οδ ό

Οδό ς Σπ ύρο υ

- Καλυμμένη Επιφάνεια 20635 τμ. (58%)

Metro Κεραμεικός

Urban - EcoΠεριοχήςΑνάλυση Περιοχής Ανάλυση Urban - Eco

λή Αρχιτεκτόνων ΜηχανικώνΔιπλωματική Εργασία για την Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πανεπιστήμιο Πατρών

τρώνης

μικά Τετράγωνα

Κεράνης Μιχαήλ Κάρολος Επιβλέπων καθηγητής Γιάννης Πατρώνης

Κατοικίες Οικοδομικά Τετράγωνα

Δρόμοι

Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα

Ερείπια και Εγκαταλελειμένα Κτίρια Κατοικίες

Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα Αδόμητος Χώρος

Ερείπια και Εγκαταλελειμένα Κτίρια

Αδόμητος Χώρος

Urban - Eco Χρήσεις Γης Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα

Δρόμοι 1. Χρήσεις Γης στο Ισόγειο

2. Χρήσεις Γης στους Ορόφους

Κατοικία Εμπορική Χρήση Συνεργεία - Βουλκανιζατέρ Εκκλησία Ερείπια

1. Διάγραμμα ορόφων κτιρίων

Κατοικία Εμπορική Χρήση Ισόγεια Εκκλησία Ερείπια

2. Διάγραμμα παλαιότητας κτιρίων

120

100

Ερείπια και Εγκαταλελειμένα

Κατοικίες

Οικοδομικά Τετράγωνα

Κατοικίες

Οικοδομικά Τετράγωνα

Urban - Eco Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα Μελέτη Παλαιότητας Κτιρίων

Μελέτη Ορόφων Κτιρίων Δρόμοι

Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα

Δρόμοι

120

100

1-2

3-4

5-6

7-8

40 30

1-2

3-41900-1950 5-6 7-8 1951-1975

Στοιχεία Περιοχής:

Συνολική Έκταση Οικοδομικών Τετραγώνων

35590 τμ.

Συνολική Έκταση Οικοδομικών Τετραγώνων

Καλυμμένη Επιφάνεια

20635 τμ. (58%) Καλυμμένη Επιφάνεια

Σύνολο Δομημένου Χώρου

1976-2011

120 100

77853 τμ.

Ερείπια και Εγκαταλελειμένα

7115 τμ.

Σύνολο κατοικίσιμου χώρου

70738 τμ.

Σύνολο Δομημένου Χώρου

1900-1950

Γ Δ 1976-2011 Ε Ζ 1951-1975

Κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων:

2. Διάγραμμα παλαιότητας κτιρίων Κατηγορίες

1. Διάγραμμα ορόφων κτιρίων

Διάγραμμα κτιρίων Ενεργειακής Κατηγοριοποίησης 2. Διάγραμμα3.παλαιότητας

2. Διάγραμμα παλαιότητας κτιρίων 1. Διάγραμμα ορόφων κτιρίων

1. Διάγραμμα ορόφων κτιρίων

Αδόμητος Χώρος Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα

Δρόμοι

35590 τμ. 20635 τμ. (58%) 77853 τμ.

Ερείπια και Εγκαταλελειμένα

7115 τμ.

60 χώρου Σύνολο κατοικίσιμου

70738 τμ.

Α+ Α

Όρια Κατηγορίας ΕΡ £ 0,33RR 0,33RR < ΕΡ £ 0,50RR

Κατηγορίες ενεργειακή Κατηγορίες Όρια Κατηγορίας

Α+

T £ 0,33

0,33 < T £ 0,50 Α

Β+ 0,50RR < ΕΡ £ 0,75RR

Β+

0,50RR < ΕΡ £ 0,75RR

0,75RR < ΕΡ £1,00RR

0,75 < T £ 1,00

1,00RR < ΕΡ £ 1,41RR

1,00 < T £ 1,41

950

80 60

Urban - Eco

40 20

1951-1975

1976-2011

Κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων: Κατηγορίες

Όρια Κατηγορίας

Α+

ΕΡ £ 0,33RR

Όρια Κατηγορίας T £ 0,33

0,33RR < ΕΡ £ 0,50RR

0,33 < T £ 0,50

Β+

0,50RR < ΕΡ £ 0,75RR

0,75RR < ΕΡ £1,00RR

0,75 < T £ 1,00

1,00RR < ΕΡ £ 1,41RR

1,00 < T £ 1,41

1,41RR < ΕΡ £ 1,82RR

1,41 < T £ 1,82

1,82RR < ΕΡ £ 2,27RR

1,82 < T £ 2,27

2,27RR < ΕΡ £ 2,73RR

2,27 < T £ 2,73

2,73RR < ΕΡ

2,73 < T

Ο δείκτης RR λαμβάνεται ίσος με την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς. Ο λόγος Τ είναι το πηλίκο της υπολογιζόμενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόμενου κτιρίου (ΕΡ) προς την υπολογιζόμενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς και αποτελεί τη βάση για τον καθορισμό των κατηγοριών ενεργειακής απόδοσης.

2. Ενεργειακή Μελέτη Για να διαπιστωθεί κατα πόσον ο υπάρχων κτιριακός ιστός καλύπτει τις σύγχρονες προϋποθέσεις ενεργειακής καταλληλότητας, πραγματοποιήθηκε στην περιοχή μια μελέτη κατα την οποία εξετάστηκε η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η βάση πάνω στην οποία διεξήγθει η συγκεκριμένη έρευνα ήταν η κατηγοριοποίηση ενεργειακής απόδοσης κτιρίων όπως αυτή έχει οριστεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η οποία θέτει σαν κατώτατο όριο για να δοθεί άδεια δόμησης, την κατηγορία Β. Σκοπός ήταν να ερευνηθεί κατα πόσον είναι απαραίτητη η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την περιοχή, καθώς η εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος βελτιώνει σημαντικά την ενεργειακή καταλληλότητα των κτιρίων.

σματα

Urban - Eco

Αδόμητος Χώρος

Αμοιγώς Εμπορικά Κτίσματα

3. Διάγραμμα Ενεργειακής Κατηγοριοποίησης

2. Διάγραμμα παλαιότητας κτιρίων

Τετραγώνων

120

100

7-8

Αδόμητος Χώρος

1900-1950

1951-1975

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαίωσαν τις αρχικές ενδείξεις πώς κανένα κτίριο στην συγκεκριμένη περιοχή δεν ανήκει σε κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Β και πάνω, ενώ ελάχιστα κτίρια στην περιοχή πλησιάζουν αυτό το όριο. Το συμπέρασμα είναι σαφώς πώς ο υπάρχων κτιριακός ιστός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί κατάλληλος ούτε σε επίπεδο δομικών υλικών, ούτε σε επίπεδο προσανατολισμού, φωτισμού ή αερισμού, παράγοντες δηλαδή που ορίζουν τα ποσά ενέργειας που ξοδεύονται σε μια κατοικία. Επίσης συμπεραίνεται πώς η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην όποια ανάπλαση πραγματοποιηθεί στην περιοχή κρίνεται απαραίτητη.

1976-2011

Κατηγορίες ενεργειακής απόδοσης κτιρίων:

3. Διάγραμμα Ενεργειακής Κατηγοριοποίησης Κατηγορίες Όρια Κατηγορίας 35590 τμ.

120

Α+

ΕΡ £ 0,33RR

Όρια Κατηγορίας T £ 0,33

κών

Βιοκλιματική Μελέτη Περιοχής Urban - Eco 3. Βιοκλιματική Μελέτη

Μέση θερμοκρασία Περιοχής κατα την διάρκεια του Έτους

2. Απόλυτη Μέγιστη και Ελάχιστη Θερμοκρασία κατα την διάρκεια του Έτους

Βιοκλιματικά Στοιχεία Περιοχής: Μέγιστη Θερμοκρασία 44 βαθμοί Κελσίου (Ιούλιος) Ελάχιστη Θερμοκρασία -5 βαθμοί Κελσίου (Ιανουάριος) Μέσος Όρος Έντασης Ανέμων Κύριοι Άνεμοι

Βορειο-Ανατολικοί

Αριθμός Βροχοπτώσεων ανα μήνα

Απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία Περιοχής κατα την διάρκεια του Έτους

2,5m/s

2-10

Απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασία Περιοχής κατα την διάρκεια του Έτους

ωπτώσεων 2. Κατεύθυνση Ανέμων κατα την διάρκεια του Έτους

3. Αριθμός Βροχοπτώσεων κατα την διάρκεια του Έτους (κατα προσέγγιση)

Από την στιγμή που κρίθηκε αναγκαία η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην προσπάθεια ανάπλασης της περιοχής, πραγματοποιήθηκε μια δεύτερη έρευνα κατα την οποία μελετήθηκαν τα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, η θερμοκρασία, η ένταση και κατεύθυνση του αέρα, ο αριθμός και η συχνότητα των βροχοπτώσεων κ.α. Σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να διευκρινιστεί ποιές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην ευρύτερη περιοχή και να έχουν θετικά αποτελέσματα, στην δημιουργία ενός ενεργειακά αυτόνομου οργανισμού. Ταυτόχρονα πραγματοποιήθηκε και μια μελέτη ηλιασμού για την περιοχή. Λόγος ήταν να διαπιστωθεί αν ο υπάρχων κτιριακός ιστός παίζει σημαντικό ρόλο στις κακές συνθήκες

Urban - Eco Ανάλυση ηλιοφάνειας περιοχής κατά την διάρκεια του έτους

Ιανουάριος

Μάρτιος

Μάιος

Ιούλιος

Σεπτέβριος

Νοέμβριος

φυσικού φωτισμού που παρατηρήθηκαν στην περιοχή. Η μελέτη του ηλιασμού πραγματοποιήθηκε πάνω σε ένα ψηφιακό τρισδιάστατο μοντέλο της περιοχής που κατασκευάστηκε για αυτό το σκοπό και στο οποίο μελετήθηκαν οι συνθήκες φυσικού φωτισμού καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας και τους έτους, προσδίδοντας, φυσικά, στο μοντέλο της συνθήκες ηλιοφάνειας που αποδίδονται στην Αττική (γεωμετρικό πλάτος και ύψος, αζιμούθιο, ένταση φωτεινότητας κ.α.) Το αποτέλεσμα ήταν, όπως αναμενόταν, πώς ο υπάρχων κτιριακός ιστός περιορίζει αισθητά την ηλιοφάνεια στο εσωτερικό της συγκεκριμένης συνοικίας σε σημείο που κάποιοι εσωτερικοί δρόμοι βρίσκονται καθ’ όλη την διάρκεια του έτους υπό σκιά σε βαθμό που αυτό επηρεάζει ως ένα σημείο την θερμοκρασία, ενώ επιβάλλει την χρήση τεχνητού φωτισμού πολύ νωρίτερα, κατα την 16

Urban - Eco Προοπτικές απόψεις της περιοχής για την μελέτη του ηλιασμού στις εσωτερικές οδούς

διάρκεια της ημέρας από ότι αναμένεται συνήθως. Την χειμερινή περίοδο, μάλιστα, όπου η διάρκεια της ηλιοφάνειας είναι μικρότερη παρατηρήθηκε το φαινόμενο να κρίνεται απαραίτητη η χρήση τεχνητού φωτισμού σε κάποια σημεία της συνοικίας από τις 4 η ώρα το απόγευμα. Τα αποτελέσματα της βιοκλιματικής μελέτης έδειξαν πως βασικότερη πηγή ενέργειας από τις ανανεώσιμες θα μπορούσε να αποτελέσει η ηλιακή καθώς με την κατάλληλη κτιριακή αναδόμηση και την ορθή τοποθέτηση ηλιακών συλλεκτων η συλλογή ενέργειας θα μπορούσε να είναι ιδανική. Το συμπέρασμα αυτό, ισχύει για όλη την επικράτεια της Αττικής. Από την μελέτη προέκυψε πώς η χρήση αιολικής ενέργειας δεν θα είχε κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα στον στόχο για ενεργειακή αυτονομία της περιοχής καθώς οι ασθενείς άνεμοι 17

Urban - Eco Ένταση ανέμων κατα την διάρκεια του Έτους

Κατεύθυνση ανέμων κατα την διάρκεια του Έτους

που εμφανίζονται, ταχύτητας 2,5 m/s κατά μέσο όρο δεν θα μπορούσαν να συνεισφέρουν προς αυτή την κατεύθυνση. Αντίθετα, η εκμετάλλευση των βροχοπτώσεων ως δευτερεύουσα πηγή ενέργειας ή ακόμα καλύτερα ως μέσο ύδρευσης της περιοχής και τους αστικού πράσινου θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην ανάπλαση της περιοχής.

Αριθμός βροχοπτώσεων ανά μήνα κατα την διάρκεια του Έτους

Urban - Eco Πρόταση Ανάπλασης - Σύνθεση Κατά την συνθετική διαδικασία λήφθηκαν υπ’όψην κάποιοι παράγοντες οι οποίοι θα αποτελούσαν την βάση πάνω στην οποία θα λάμβανε χώρο η ανάπλαση της συγκεκριμένης περιοχής. Η αναγκαιότητα ύπαρξης ελεύθερου χώρου και πρασίνου χαρακτηρίστηκε ώς ένα από πιο αναγκαία στοιχεία που θα έπρεπε να ενσωματωθούν στην περιοχή, καθώς η έλλειψη τους στην υπάρχουσα κατάσταση προκαλούσε τόσα προβλήματα που αναφέρθηκαν νωρίτερα. Φυσικά, η αναγκαιότητα ύπαρξης ελεύθερου χώρου σε συνδυασμό με την ανάγκη διατήρησης, τουλάχιστον, του υπάρχοντος δομημένου χώρου, στο επίπεδο των τετραγωνικών, επέβαλε μια καθ’ ύψος ανάπτυξη του νέου κτιριακού ιστού, η ποία προσέφερε πολλά νεά συνθετικά στοιχεία στην περιοχή.

Urban - Eco Η χρήση ανανεώσιμών πηγών ενέργειας, κυρίως της ηλιακής, και μια μέθοδος η οποία θα συνέδεε τις απαραίτητες εγκαταστάσεις με το υπόλοιπο σύνολο κρίθηκε επίσης απαραίτητη. Η ανάγκη σύνδεσης της περιοχής με το Γκάζι και τον Βοτανικό κήπο, καθώς και η δημιουργία ενός συστήματος που θα συνέδεε τις δύο τοποθεσίες αλλά και θα ενοποιούσε το σύνολο του χώρου, λήφθηκε σοβαρά υπ’οψην και αποτέλεσε σημαντικότατο παράγοντα κατα την συνθετική διαδικασία. Από την υπάρχουσα κατάσταση αυτό που παρατηρήθηκε ώς ιδιαίτερα θετικό φαινόμενο ήταν η αίσθηση “γειτονιάς” η οποία απέπνεε από τον χώρο, δημιουργώντας νοητά όρια στα υπάρχοντα φυσικά όρια της περιοχής και ένα ιδιαίτερο συναίσθημα όταν κυκλοφορεί κανείς εντός της. Αυτό το συναίσθημα, αυτή η αίσθηση γειτονιάς, 20

Urban - Eco οφείλει να διατηρηθεί, αλλάζοντας βέβαια σε μορφολογικό επίπεδο. 1. Συνθετικά Στοιχεία

Πεζόδρομοι

α) Πεζοδρόμηση Αφού πραγματοποιήθηκε μια ανάλυση της κίνησης στην περιοχή, παρατηρήθηκε πώς η πεζοδρόμηση πολλών δρόμων εντός της περιοχής δεν θα επηρέαζε σημαντικά την κίνηση γύρω και εντός της, δεδομένου ότι θα διατηρηθούν οι βασικοί άξονες κυκλοφορίας. Με αυτή την βάση, πεζοδρομήθηκαν συγκεκριμένοι δρόμοι εντός της περιοχής και ενοποιήθηκαν οικοδομικά τετράγωνα ενώ αποφασίστηκε να πεζοδρομηθεί και η Οδός Σπύρου Πάτση δημιουργώντας έτσι ένα συνδετικό κρίκο με το Βοτανικό κήπο. Οι πεζόδρομοι έχουν το χαρακτήρα πεζής κυκλοφορίας στον χώρο, ενοποιώντας τον και παίρνοντας 21

Urban - Eco το πράσινο από τον Βοτανικό το μεταδίδουν σ’ολη την υπόλοιπη περιοχή.

Πράσινο Πράσινες Οροφές

β) Πράσινο Η ύπαρξη πρασίνου χαρακτηρίστηκε απαραίτητη για την περιοχή γι’ αυτό το λόγο αποφασίστηκε η “εγκατάσταση” του με διάφορες μεθόδους. Η πρώτη ήταν η εξάπλωση του στην περιοχή μέσω, τμημάτων με φύτευση, πάνω στους πεζόδρομους οι οποίοι θα έπαιρναν το πράσινο του Βοτανικού και θα το μετέδιδαν μέχρι το Γκάζι, δημιουργώντας έτσι και το πρώτο στάδιο σύνδεσης μεταξύ των δύο. Η δεύτερη μέθοδος εγκατάστασης του πρασίνου είναι περιοχές με φύτευση στους ελεύθερους χώρους που δημιουργούνται από την καθ’ ύψος ανάπτυξη του νέου κτιριακού συνόλου. Οι πράσινες αυτές περιοχές θα αποτελούν χώρους ανάπαυσης και 22

Urban - Eco χαλάρωσης για τους κατοίκους της περιοχής ενώ θα συμβάλλουν και στην βελτίωση των κλιματολογικών συνθηκών, σε επίπεδο μικροκλίματος. Η τρίτη μέθοδος είναι η εγκατάσταση πράσινων οροφών στα νέα κτίρια. Οι πράσινες οροφές λειτουργούν ιδανικά ώς μέσο μόνωσης για τα νέα κτίρια, προσδίδουν ένα οικολογικό χαρακτήρα στην περιοχή και θα συμβάλλουν σε ένα ιδιαίτερο σύστημα κυκλοφορίας που τοποθετείται στην περιοχή.

Κτίρια

γ) Κτίρια Όπως αναφέραμε νωρίτερα στο νέο κτιριακό σύνολο θα έπρεπε να εφαρμοστεί μια καθ’ύψος ανάπτυξη με σκοπό την δημιουργία ελεύθερου χώρου για κυκλοφορία. Ταυτόχρονα, στόχος της ανάπλασης ήταν να διατηρηθεί ο χαρακτήρας συνοικιακής γειτονιάς που διέθετε η περιοχή αλλά και να 23

Urban - Eco δημιουργηθεί ένας κτιριακός ιστός με κατάλληλο προσανατολισμό ούτως ώστε να βελτιωθούν και οι συνθήκες φωτισμού της περιοχής. Για όλους του παραπάνω λόγους προτιμήθηκε το μοντέλο συγκροτήματος κατοικιών για την περιοχή. Το μοντέλο αυτό επιτρέπει τόσο την σε ύψος αλλά και σε μήκος ανάπτυξη, επιτρέπει την πολυπλοκότητα στα διαμερίσματα ενώ δημιουργεί πολλους κοινόχρηστους χώρους στους οποίους μπορεί να διατηρηθεί η κοινωνική επαφή ανάμεσα στους κατοίκους. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μεγάλα κοινόχρηστα μπαλκόνια, με κατάλληλο προσανατολισμό, παίζουν το ρόλο των κοινόχρηστων χώρων όσο και το μέσο φυσικού φωτισμού των κατοικιών. Τα συγκροτήματα κατοικιών “αγκαλιάζουν” και οριοθετούν την περιοχή ενώ εκτείνονται και πάνω από δρόμους κα πεζόδρομους δημιουργώντας ένα ενιαίο μέτωπο δόμησης. 24

Urban - Eco

Στοιχείο Νερού

δ) Πορείες Νερού Το νερό, οι βροχοπτώσεις πιο συγκεκριμένα, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως η κύρια πηγή ύδρευσης της περιοχής. Η συλλογή του βρόχινου νερού από ένα Water Tower και η δημιουργία ενός δικτύου το οποίο περνά από τα συγκροτήματα κατοικιών και από τους ελεύθερους χώρους, για το πότισμα των φυτεμένων περιοχών αποτελεί ένα βασικό συνθετικό στοιχείο και ενισχύει τον οικολογικό χαρακτήρα της περιοχής. Η συμβολική παρουσία του νερού εμφανίζεται με φωτεινές πορείες που κυκλοφορούν στο ύψος του δρόμου ορίζοντας την περιοχή, ξεκινούν από το Water Tower και δηλώνουν τόσο την σημασία του στοιχείου όσο την διαρκή χρήση του, η οποία πραγματοποιείται υπογείως με αγωγούς.

Urban - Eco

Ηλιακοί Συλλέκτες Ηλιακά Πανέλα

ε) Ηλιακά Πανέλα και Συλλέκτες Στην προσπάθεια για ενεργειακή αυτονομία της περιοχής η συλλογή ηλιακής ενέργειας θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο. Γι ‘αυτό αποφασίστηκε η εγκατάσταση δύο συστημάτων για αυτή την δουλειά. Το πρώτο σύστημα είναι η εγκατάσταση των γνωστών ηλιακών πανέλων στις οροφές των συγκροτημάτων κατοικιών, με κατάλληλο νότιο και ανατολικό προσανατολισμό που θα εξασφαλίσει τεράστια ποσά ηλιακής ενέργειας ικανά να συντηρήσουν ενεργειακά την περιοχή.Το δεύτερο σύστημα είναι η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών, κυκλικών σε σχήμα, και τοποθετημένων σε διάφορα σημεία στον ελεύθερο χώρο. Αυτοί οι ηλιακοί συλλέκτες, εμπνευσμένοι από την κίνηση του ηλίανθου, θα κινούν τις κεφαλές τους, ανάλογα με την ημερομηνία και την ώρα στρέφοντας τες προς τον ήλιο. 26

Urban - Eco

Διάδρομοι - Κίνηση στον Αέρα

στ) Διάδρομοι - Κίνηση Στον Αέρα Οι ηλιακοί συλλέκτες και οι πράσινες οροφές των συγκροτημάτων κατοικιών δημιουργούν ένα δίκτυο κυκλοφορίας σε ύψος, το οποίο παρουσιάζει ιδιαίτερο συνθετικό ενδιαφέρον. Η δημιουργία ενός δικτύου κίνησης στον αέρα που θα συνέδεε τα ηλιακά πανέλα μεταξύ τους, αλλά και με τις πράσινες οροφές, ενισχύει την κυκλοφορία στην περιοχή ενώ η μετάβαση από οροφή σε οροφή δίνει ιδιαίτερο χαρακτήρα στην προσπάθεια διατήρησης του αισθήματος της γειτονιάς. Οι πράσινες οροφές μετατρέπονται σε εναέριους κήπους και οι ηλιακοί συλλέκτες σε εναέρια καθιστικά και σκίαστρα. Το δίκτυο εναέριων διαδρόμων επεκτείνεται τόσο προς το Γκάζι όσο και στο Βοτανικό ολοκληρώνοντας με εντυπωσιακό τρόπο την σύνδεση μεταξύ των τριών περιοχών. 27

Urban - Eco Χρήσεις Γης στο Ισόγειο

Κατοικία Εμπορική Χρήση Συνεργεία - Βουλκανιζατέρ Εκκλησία

2. Χρήσεις Γης Κατά την ανάπλαση της περιοχής έγινε η προσπάθεια να διατηρηθούν όλες οι υπάρχουσες χρήσεις γης. Θεωρήθηκε, βεβαίως, αναγκαία η αναδιανομή τους στο χώρο. Οι περισσότερες εμπορικές δραστηριότητες, τοποθετήθηκαν περιμετρικά της περιοχής στα ισόγεια των συγκροτημάτων κατοικιών, και κυρίως απέναντι από τις κεντρικές οδούς. Το σύνολο των καταστημάτων και επιχειρήσεων που αφορούν την βιομηχανία αυτοκίνησης, λόγω των ειδικών συνθηκών που λαμβάνουν χώρα σε αυτά, συγκεντρώθηκαν και τοποθετήθηκαν σαν σύνολο σε μια συγκεκριμένη ζώνη στα νότια της περιοχής. Απο τον προϋπάρχοντα κτιριακό ιστό διατηρήθηκαν μερικά κτίσματα και η εκκλησία τα οποία θεωρήθηκαν ώς στοιχεία μνήμης και σχετικής ιστορικής 28

Urban - Eco Χρήσεις Γης στους Ορόφους

σημασίας. Στο ελεύθερο χώρο που πλέον έχει μετατραπεί σε χώρο περιπάτου τοποθετήθηκε και ένα καφέ για να τονιστεί η πεποίθηση πώς η περιοχή αναμένεται να αποκτήσει σχετική κινητικότητα. Οι όροφοι των συγκροτημάτων στεγάζουν αποκλειστικά κατοικίες σε όλο το μήκος τους αλλά με την ύπαρξη των πράσινων οροφών και του δικτύου εναέριων διαδρόμων, ακόμα και στους ορόφους τα συγκροτήματα κατοικιών αποκτούν μια πιό δημόσια χρήση.

Κατοικία Εμπορική Χρήση Συνεργεία - Βουλκανιζατέρ Πολιτιστικά Στοιχεία

Urban - Eco 3. Αστικός Εξοπλισμός Ο αστικός εξοπλισμός μπορεί να τοποθετηθεί σε τρείς κατηγορίες. Τους Ηλιακούς Συλλέκτες σε συνδυασμό με το εναέριο δίκτυο κυκλοφορίας, τον πεζόδρομο και τον εξοπλισμό του, και το Water Tower με το φωτεινό δίκτυο. α) Ηλιακοί Συλλέκτες και Εναέριο Δίκτυο Κυκλοφορίας Οι Ηλιακοί Συλλέκτες, με τον τρόπο λειτουργίας τους, αποκτούν ένα τριπλό ρόλο για την περιοχή. Πρώτον με τον μηχανισμό που τους επιτρέπει να μεταβάλλουν την τοποθέτηση των κεφαλών τους σε σχέση με την θέση του ήλιου κερδίζουν τα μέγιστα ποσά ηλιακής ενέργειας κατα την διάρκεια της ημέρας αυξάνοντας έτσι την ενεργειακή αυτονομία της περιοχής ακόμη περισσότερο. Ο δεύτερος ρόλος, λειτουργεί συνδυαστικά με τους δίκτυο εναέριων διαδρόμων που διασχίζει την περιοχή. 30

Urban - Eco

νέλα

20,36

5,37

Οι εναέριοι διάδρομοι αποτελούν μεγάλες κατασκευές με μεταλλικό σκελετό ο οποίος, όπου κρίνεται αναγκαίο υποβοηθιέται από χωροδικτύωμα. Το δάπεδο πάνω στο οποίο κινούνται οι επισκέπτες πρόκειται για θαμπό γυαλί. Οι διάδρομοι αυτοί, πέραν του γεγονότος πως συνδέουν τις πράσινες οροφές μεταξύ τους σχηματίζουν μικρά καθιστικά, χώρους στάσης, κάτω από τους ηλιακούς συλλέκτες. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι κεφαλές των ηλιακών συλλεκτών, οι οποίες καλύπτουν μια διάμετρο από έξι έως δώδεκα μέτρα, λειτουργούν ώς σκίαστρα για τους περαστικούς που βρίσκονται από κάτω. Η τρίτη λειτουργία των ηλιακών συλλεκτών εμφανίζεται κατα την διάρκεια της νύχτας οπότε και οι κεφαλές των συλλεκτών χρησιμοποιούν μέρος της ενέργειας την οποία συνέλεξαν την ημέρα και την μετατρέπουν σε φώς, λειτουργώντας ώς 31

Urban - Eco αστικός νυχτερινός φωτισμός για την περιοχή, φωτίζοντας τόσο το δίκτυο διαδρόμων που τα διαπερνά όσο και την ευρύτερη περιοχή, κάτι στο οποίο συμβάλει και η διάθλαση του φωτός στο γυαλί των εναέριων διαδρόμων.

Urban - Eco β) Πεζοδρόμηση και Εξοπλισμός Η πεζοδρόμηση της περιοχής πραγματοποιήθηκε με ειδικό τρόπο ούτως ώστε να δημιουργηθεί ένας συνθετικά συνδυαστικός σχεδιασμός ενοποιώντας με αυτό τον τρόπο τον σκληρό υλικό του πεζοδρόμου με τις περιοχές πρασίνου. Η πεζοδρόμηση γίνεται με προκατασκευασμένες πλάκες από λευκό σκυρόδεμα μήκους 3.5 μέτρων και πλάτους μισό μέτρο οι οποίες στα σημεία στα οποία συμπλέκονται με περιοχές με φύτευση προβάλουν μια οδοντωτή προέκταση. Αυτό το “δόντι” συνδέεται με την φυτεμένη επιφάνεια και το τελικό αποτέλεσμα μοιάζει σαν το πράσινο να εμφανίζεται “σκίζοντας” το σκληρό υλικό του πεζοδρόμου. Ως καθιστικό για τον πεζόδρομο επιλέχθηκε ένα απόλυτα γεωμετρικό μορφολογικά καθιστικό. Ένας όγκος από σκυρόδεμα ουσιαστικά, διαστάσεων 240cm x 60cm και ύψους 46cm. 33

Urban - Eco Ο λόγος επιλογής του συγκεκριμένου στοιχείου ήταν η ικανότητα του να συνδυάζεται άψογα μορφολογικά και χρωματικά με το υλικό πεζοδρόμησης, με αποτέλεσμα να “χάνεται” στον βλέμμα του παρατηρητή διατηρώντας το λιτό, γυμνό και καθαρά γεωμετρικό χαρακτήρα του πεζοδρόμου.

Urban - Eco

Urban - Eco 3) Water Tower και φωτεινό δίκτυο νερού Το Water Tower, λόγω της ιδιότητας του ως συλλέκτης του βρόχινου νερού, οφείλει να διαθέτει πολύ συγκεκριμένη μορφολογία. Παρ’ όλα αυτά έγινε μια προσπάθεια να του δοθούν μορφολογικά στοιχεία τα οποία, χωρίς να επεμβαίνουν στην λειτουργία του, θα του έδιναν ένα χαρακτήρα τοπόσημου για την περιοχή. Έτσι αποφασίστηκε ο βασικός κορμός του Water Tower να γίνει από γυαλί ενώ εξωτερικά θα έπαιρνε ενίσχυση από μεταλλικό σκελετό. Με αυτό τον τρόπο το συλλεγμένο νερό θα είναι ορατό, ενώ κατα την διάρκεια την νύχτας, κρυφός νυχτερινός φωτισμός συνδυάζεται με το νερό και φωτίζει όλη την γύρω περιοχή με ένα μοναδικό τρόπο. Ο water tower είναι επιβλητικός σε μέγεθος με 25 μέτρα ύψος και σχεδόν 2 μέτρα διάμετρο στην βάση. 37

Urban - Eco Στην βάση του, επίσης, τοποθετείται ένα στοιχείο νερού με μια βατή γυάλινη επιφάνεια η οποία, παίρνοντας σαν βάση τον Water Tower, επεκτείνεται βόρεια και ανατολικά δημιουργώντας τις φωτεινές πορείες που συμβολίζουν την κυκλοφορία του νερού στην περιοχή. Το δίκτυο φωτός διατρέχει όλο το μήκος και πλάτος της περιοχής δημιουργώντας μικρά “σημεία στάσης”, χώρους στους οποίους επανεμφανίζεται το νερό δίνοντας μια οικολογική ποιότητα στον χώρο. Οι φωτεινές αυτές ακτίνες είναι γυάλινες επιφάνειες μισού μέτρου σε πλάτος, στο επίπεδο του δρόμου, με εσωτερικό κρυφό φωτισμό που ενεργοποιείται κατα τις νυχτερινές ώρες.

Urban - Eco 4. Ενεργειακή Μελέτη

Κατηγορία Ενεργειακής Απόδοσης Β Κατηγορία Ενεργειακής Απόδοσης Β+ Κατηγορία Ενεργειακής Απόδοσης Α

Για να διαπιστωθεί κατά πόσον η ανάπλαση της περιοχής συνέβαλε στην μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης πραγματοποιήθηκε νέα, θεωρητική βέβαια, ενεργειακή μελέτη της περιοχής. Ώς δεδομένο, θεωρήθηκε το γεγονός πώς οι κατοικίες στα συγκροτήματα διέθεταν ιδανικές συνθήκες μόνωσης τόσο σε επίπεδο δομικών υλικών όσο και στα κουφώματα. Τα αποτελέσματα ήταν ιδιαιτέρως θετικά καθώς με το σωστό προσανατολισμό των συγκροτημάτων για φυσικό φωτισμό και αερισμό, την ύπαρξη πρασίνου η οποία βελτιστοποιεί σημαντικά τις συνθήκες μικροκλίματος στην περιοχή, και , κυρίως, την ενεργειακή αυτονομία την οποία παρέχουν τα ηλιακά πανέλα, η κατηγορία ενεργειακής απόδοσης των 39

Urban - Eco

Ανάλυση ηλιοφάνειας περιοχής κατά την διάρκεια του έτους

Ιανουάριος

Μάρτιος

Μάιος

Ιούλιος

Σεπτέμβριος

Νοέμβριος

κτιρίων ανέβηκε εντυπωσιακά από κατηγορίες οι οποίες, δεν θα αδειοδοτούνταν (κατηγορίες Ε και Ζ), σε κατηγορίες Β+ και Α όπου η ενεργειακή απόδοση των κτιρίων θεωρείται η βέλτιστη. Στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε μια μελέτη ηλιασμού στην περιοχή με σκοπό να εξεταστεί αν οι συνθήκες φυσικού φωτισμού στον δημόσιο χώρο βελτιώθηκαν. Τα αποτελέσματα και εκεί ήταν θετικά καθώς η ανάλυση έδειξε πως σημαντικά μεγάλα τμήματα του δημόσιου χώρου μένουν συνεχώς φωτισμένα κατα την διάρκεια της ημέρας καθ’ όλη την διάρκεια του έτους.

Τρισδιάστατη Αναπαράσταση Περιοχής

Urban - Eco

Συμπεράσματα

Urban - Eco

Βρισκόμαστε σε μια χρονική περίοδο κατα την οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι με συγκλονιστικές αλλαγές στο οικονομικό και κοινωνικο-πολιτικό σύστημα. Τα φαινόμενα τον καιρών δεν αφήνουν κανένα ανεπηρέαστο καθώς αμφισβητούνται αξίες και προτείνονται νέα μοντέλα ακόμα και στον τρόπο ζωής και σκέψης. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο εμφανίζονται νέες προτάσεις και νέα μοντέλα στο τρόπο με τον ο οποίο ο άνθρωπος, αντιμετωπίζει τον οργανισμό μέσα στον οποίο ζεί και κινείται, την πόλη. Ώς δημιουργός του τρόπου ζωής του έρχεται να αναθεωρήσει το τρόπο με τον οποίο κατοικούσε στην πόλη εισάγοντας πλέον σ’αυτήν έννοιες όπως η οικολογία, η επανάχρηση χώρων, η αστική ανάπλαση και άλλες. Η αρχιτεκτονική, οφείλει να ακολουθήσει αυτή την τάση επανάχρησης και επανεγκατάστασης στο κέντρο των πόλεων και να προτείνει λύσεις και νέες ιδέες για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το ήδη κτισμένο αστικό περιβάλλον. Με βάση αυτή την λογική ανάγκης για αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο κατοικούμε στις πόλεις μας, πραγματοποιήθηκε και αυτή η διπλωματική εργασία, στην προσπάθεια να δώσει μια ακόμα πρόταση, μια ακόμα μέθοδος με την οποία θα έπρεπε να σχεδιάζονται ή να επανασχεδιάζονται τμήματα των πόλεων σήμερα. Επιλέγοντας μια προβληματική, σε πολλούς τομείς, περιοχή του κέντρου των Αθηνών, έγινε η προσπάθεια τα προταθούν λύσεις που θα αντιμετώπιζαν κάθε πρόβλημα ξεχωριστά, είτε αυτό ήταν το ζήτημα της υποβάθμισης της περιοχής, είτε το οικολογικό ζήτημα είτε ακόμα και βασικά ζητήματα στέγασης. Έγινε μια σημαντική μελέτη και έρευνα γύρω από το θέμα της οικολογίας και της ενέργειας καθώς υπάρχει η πεποίθηση πώς με την χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να δημιουργηθεί ένα ιδιαίτερο και συνθετικά, αλλά προ πάντων υγειές αστικό σύνολο, το οποίο πέρα από την αισθητική αξία του δομημένου χώρου θα συμβάλει σημαντικά και σε τομείς όπως η υγεία και η καλή ψυχολογία των 58

Urban - Eco κατοίκων καθώς κανείς πλέον δεν αμφισβητεί το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει σε αυτούς τους τομείς ο χώρος μέσα στον οποίο ζεί και δρά ο άνθρωπος. Οι βελτιώσεις που έγιναν, σε όλους τους τομείς, για την συγκεκριμένη περιοχή ήταν αρκετά σημαντικοί και θα επηρέαζαν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοι θα αντιμετωπίζουν την περιοχή τους, θα ζούν και θα κινούνται μέσα σε αυτή. Η σύνδεση με το Γκάζι και, κυρίως, με ένα τόσο σημαντικό Μέσο Μαζικής Μεταφοράς όπως το μετρό θα φέρει νέα ζωή και κινητικότητα στον χώρο, στοιχείο στο οποίο θα συμβάλει σημαντικά και η επανάχρηση του Βοτανικού κήπου. Η περιοχή αλλάζει. Από γκετοποιημένη και αποκομμένη από τα γειτονικά του στοιχεία μετατρέπεται σε συνδετικό κρίκο δύο πολύ σημαντικών τοποθεσιών για την Αθήνα. Οι νέοι πρωτότυποι τρόποι κυκλοφορίας φέρνουν σε επαφή τον περαστικό με τον κάτοικο δημιουργώντας μια ευχάριστα διαδραστική κοινωνία η οποία ταυτόχρονα φέρνει τον άνθρωπο σε επαφή με σημαντικές έννοιες όπως η οικολογία και η ενεργειακή αυτονομία. Η σημασία σχεδίασης ενός αστικού τοπίου, μια γειτονιάς, ενεργειακά αυτόνομης ήταν διπλή. Πρώτον ο κόσμος οφείλει να αντιληφθεί πως η δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας στον τρόπο κατοίκησης δεν είναι ένα ξένο, άγνωστο φαινόμενο που παρατηρείται σε μαγικές πόλεις στην Μέση Ανατολή. Οι αλλαγές που προτείνονται είναι σε ένα βαθμό εφικτές και ικανές να μετατρέψουν μια ενεργειακά καταναλωτική γειτονιά σε ενεργειακά αυτόνομη, ακόμα και παραγωγική. Ο δεύτερος στόχος αυτής της διπλωματικής εργασίας ήταν να προσπαθήσει να διαλύσει την ψευδαίσθηση ότι η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και οικολογικών χαρακτηριστικών κατα την διάρκεια της σύνθεσης, αποτελεί ένα περιοριστικό μέσο και ακόμη χειρότερα, μια αισθητικά κακή επιλογή. Οι χρονικές συγκυρίες είναι τέτοιες που η ανάπλαση των αστικών συνόλων είναι ένα φαινόμενο που κρίνεται απαραίτητο στην σημερινή κοινωνία. Καλό θα ήταν αυτή την φορά να συμμετέχουμε και εμείς σ’αυτή την αλλαγή... 59

Urban - Eco Βιβλιογραφία / Παραπομπές Βιβλία • Field Operations, Diller Scofidio + Renfro, Designing the High Line, Friends of the High Line, 2008 • Stephan Buerger, Δήμητρα Κατσώτα, Γεώργιος Πανέτσος, 102 x Μεταξουργείο, Δομές, 2007 • OLIAROS, International Competition for Architects “Up to 35”, Μουσείο Μπενάκη, 2010

Ιστοσελίδες • www.oliaros.com • http://ecosistemaurbano.org/english/work-in-progress-eco-neighbourhoods-in-the-north-ofeurope/ • http://www.opengov.gr/minenv/?p=172

Urban - Eco Εργασίες, Πανεπιστημιακές Μελέτες • “Περιβαλλοντικές Επεμβάσεις στην Πόλη”, Παναγόπουλος Δημήτρης - Χατζηκαλύμνιος Κώνσταντίνος, Ερευνητική Εργασία • “Μετασχηματισμοί- σχεδιασμοί κεντρικών περιοχών. Το παράδειγμα του Μεταξουργείου”, Βασιλική Παπασπύρου, Σπουδαστική Εργασία • “Περιβαλλοντική ανάπλαση αστικών υπαίθριων χώρων. Η μελέτη αφορά την περίπτωση ανασχεδιασμού του Βοτανικού Κήπου Διομήδους στο Χαϊδάρι.”, Πουρναρά Σοφία, Μεταπτυχιακή Εργασία • “Η περιβαλλοντική συμβολή των αστικών υπαίθριων χώρων στο πολεοδομικό ιστό. Μελέτη σχεδιασμού ενός δικτύου δημόσιων υπαίθριων χώρων στη συνοικία Λαμπρινή του δήμου Αθηναίων”, Ζαχαριάδου Κωνσταντίνα, Μεταπτυχιακή Εργασία • “Περιβαλλοντικός Σχεδιασμός σε Υπαβαθμισμένες Περιοχές των πόλεων” Παπαδημητρίου Βαλάσια, Μεταπτυχιακή Εργασία • “Περιβαλλοντική Ανάπτυξη πρώην βιομηχανικών περιοχών εντός αστικού Ιστού. Εφαρμογή των αρχών περιβαλλοντικού Σχεδιασμού στην περίπτωση του Ελαιώνα, εκατέρωθεν της Ιεράς Οδού”, Κατσίβελη Καλλιόπη, Μεταπτυχιακή Εργασία