19
6 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2018
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ευγενώς Αγενώς Σχολιάζει η Λίτσα
Χαραλάμπους
Όπως ο συριανός περνάει να πάει στο καφενείο παρακάτω, να περνάει και από την ανοικτή μας πόρτα….
ΕΧΩ ΠΑΡΑΠΑΝΩ λόγους, συναισθηματικούς, να αναφερθώ στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης που «πατά» σε εποχές πάνω στις οποίες η καθημερινότητα και η προσφυγιά έχουν αφήσει ανεξίτηλα ίχνη.
κη/ Δενδρινού & Κούτση και ορίζεται το Επιστημονικό Συμβούλιο του Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού (Κε.Τε.Πο.), το οποίο αναλαμβάνει την επιστημονική εποπτεία του έργου.
ΦΥΣΙΚΑ, σημείο αναφοράς στην αξία του Βιομηχανικού είναι και ο τροχός του ατμόπλοιου «Πατρίς».
ΣΤΗΝ ιστοσελίδα του υπάρχει μια ενότητα με τίτλο: «Τα νέα αποκτήματα του Μουσείου» όπου σημειώνεται χαρακτηριστικά:
ΕΝΟΣ δημιουργήματος της μηχανικής του 19ου αιώνα που αναδύθηκε το 2006, μεταφέρθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2010 ο τροχός του στην τελική του θέση στο προαύλιο του Βιομηχανικού Μουσείου, τοποθετήθηκε σε ειδική βάση και αποτελεί ένα εξαιρετικό και σπάνιο δείγμα ναυπηγικής τέχνης.
«Ο ΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΟΪΚΟΣ, ναυτικός, δώρισε στο Μουσείο το Δεκέμβριο του 2009 τον εξοπλισμό του σιδεράδικου που διατηρούσε ο πατέρας του Γεώργιος Βόϊκος από τη δεκαετία του ’40 μέχρι το 1977. Το φυσερό που το συντηρούσε ο τσαγκάρης παππούς, το είχε αγοράσει μάλλον από παλιότερο σιδερά. Το αμόνι μαζί με όλα τα εργαλεία και το φυσερό θα αξιοποιηθούν στη νέα μουσειολογική μελέτη». ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ για τον αδελφό μου ο οποίος πρόσφερε στο Βιομηχανικό Μουσείο τον εξοπλισμό του εργαστηρίου σιδηρουργίας του πρόσφυγα Μικρασιάτη πατέρα μου. ΕΝΟΣ εργαστηρίου που δημιουργήθηκε από το μηδέν με μεγάλο μόχθο και απίστευτη αγάπη. ΤΟΝ ΘΥΜΑΜΑΙ να φεύγει από το σπίτι χαράματα. Πάντα πριν ξεκινήσει έκανε τον σταυρό του ευχόμενος «Καλό δείλι» . ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ σιδηρουργίας απέκτησε φήμη ζηλευτή. ΜΕ ΤΗΝ τέχνη και την διορατικότητά του, ο πατέρας μου έφτιαξε κάγκελα μοναδικής ομορφιάς με κεντητά γυρίσματα. ΠΑΝΤΡΕΨΕ, την μικρασιατική πρωτοποριακή τέχνη με την μοντέρνα τάση και κατασκεύασε πρωτογνώριστα για την εποχή του καλλιτεχνήματα, τα οποία τον καθιέρωσαν. ΚΑΓΚΕΛΑ, μπαλκόνια, πόρτες, κοσμούσαν σπίτια, αυλές και μεγάλα δημόσια κτήρια. ΜΕ τον καιρό απέκτησε αρκετό προσωπικό. ΝΕΟΙ, που ο πατέρας μου τους έλεγε «παραγιούς» γιατί όχι μόνο μάθαιναν την τέχνη του αλλά ήταν σαν γιοι του. Η μητέρα μου, εκτός των άλλων, κάθε μεσημέρι φρόντιζε το φαγητό μας να είναι υπεραρκετό για να φάνε και οι «γιοι» του μαγαζιού. Μια αγάπη που μέχρι το θάνατο των γονέων μου «οι γιοι» δεν έπαψαν να ανταποδίδουν. Ο ΜΑΣΤΡΟ - ΓΙΩΡΓΗΣ με το καταγάλανο καθάριο βλέμμα και τον άρτιο χαρακτήρα, κατάφερνε να ανταπεξέρχεται στις νέες απαιτήσεις, συμβούλευε τους παραγιούς να κάνουν καλή δουλειά για να κρατήσουν πολλά χρόνια οι κατασκευές. ΧΩΜΕΝΟΙ σε δεκάδες εργαλεία, τροχούς, αμόνια, ηλεκτροκολήσεις..
ΜΑΛΙΣΤΑ το ντοκιμαντέρ «Πατρίς, Απολεσθέν το 1868» κέρδισε το Πρώτο Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ και Βραβείο Καλύτερης Κινηματογράφησης στο International Film and Video Festival ανάμεσα σε 100 ταινίες από 32 χώρες. ΜΑΛΑΚΩΝΑΝ το σίδερο σε πυρακτωμένα κάρβουνα και στη συνέχεια το σφυρηλατούσαν στο αμόνι, και έδιναν το σχήμα που ήθελαν. ΜΙΑ ΤΕΧΝΗ που γοήτευε, γιατί τα πάντα γίνονταν με τα χέρια, δουλειά και ιδρώτα. ΜΕ το διάβα του χρόνου αποσύρθηκε από την ενεργό δράση και μαζί του σχεδόν χάθηκε η τέχνη του. ΟΜΩΣ οι νοσταλγικές αναμνήσεις που στεγάζονται και στο Βιομηχανικό Μουσείο θυμίζουν τις εμπειρίες μιας ζωής γεμάτης έμπνευση, πρωτοπορία και κατασκευές, που η καλλίτερη «αυτόματη» τεχνολογία και μαζική παραγωγή δύσκολα θα κατεργαστεί και θα πραγματοποιήσει. Γιατί απλά δεν έχει ψυχή. ΣΤΟ Βιομηχανικό Μουσείο επικρατεί μια διάχυτη ατμόσφαιρα από ανάσες ιδιαίτερων ανθρώπων που άφησαν τη σφραγίδα τους .. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ αυτοδημιούργητοι, μοναδικοί, που έβαλαν τη δική τους «πινελιά» στην άλλη Σύρο της ανάπτυξης. ΝΑ λοιπόν που υπάρχουν χώροι οι οποίοι γίνονται αντικείμενο μελέτης! ΕΝΑΣ από τους γοητευτικότερους ερειπιώνες της Ελλάδας, όπως είναι ο βιομηχανικός της πόλης του Ερμή, περικλείει δεκάδες κτιριακά συγκροτήματα, ανάμεσά τους τα αποκατεστημένα κτίρια του Βιομηχανικού Μουσείου: το Χρωματουργείο Αδελφών Κατσιμαντή, το Σκαγιοποιείο Γεωργίου Αναιρούση και το Βυρσοδεψείο Μενέλαου Κορνηλάκη. ΕΝΑ υγιές κύτταρο για τα ελληνικά δεδομένα που όχι μόνο γίνεται πόλος έλξης για τον επισκέπτη - ο οποίος μένει με το
στόμα ανοιχτό γιατί δεν φαντάζεται μέσα στα Κυκλαδονήσια να βρεθεί αντιμέτωπος με τέτοια αίγλη- αλλά και σε ένα απίστευτα συντηρημένο οικιστικό και πολιτισμικό σύνολο. ΑΥΤΟ είναι το Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης. ΕΝΑΣ χώρος συλλεκτικός, απόλυτα διατηρητέος που δέχεται δωρεές και όχι μόνο, μιας πάλαι ποτέ ακμάζουσας πόλης και τις αναδεικνύει συνδέοντάς τες με τη ζωή και τους ανθρώπους. ΠΟΙΟΣ, αλήθεια, να φανταστεί ότι ο καταιγισμός ανάπτυξης, προκοπής και πολιτισμού των περασμένων αιώνων έχει διαπεράσει τόσο απόλυτα το τοπίο και τον πληθυσμό, έτσι ώστε αυτή η πόλη που στήθηκε για να στεγάσει το περίεργο κράμα κατατρεγμένων, φιλόδοξων προσφύγων, προσφύγων οι οποίοι συνάντησαν πεδίον δόξης λαμπρόν, κάνοντάς την ένα «αχανές εργοστάσιο»- σήμερα να αφήνει αυτή τη γεύση θαυμασμού στον ανυποψίαστο επισκέπτη. ΕΚΤΟΣ από το Νεώριο το οποίο αργά και σταθερά πατά στα βήματα της παλιάς ανάπτυξης, η Ερμούπολη του 19ου αιώνα έβγαλε από τα σπλάχνα της βυρσοδεψεία, σιδηρουργεία, ξυλουργεία, τυποβαφεία, σαπωνοποιεία, μύλους, υαλουργεία, χρωματουργεία, λουκουμοποιεία. ΕΝΑΝ κόσμο που δονείται μέσα από τα ερειπωμένα αλλά και αναπαλαιωμένα κτήρια. ΚΤΥΠΑ στη καρδιά της ιστορίας της για να δηλώνει κάθε στιγμή ότι αυτό το νησί δεν έχει καμιά σχέση με τα γύρω του, επειδή το παρελθόν του είναι μοιραίο. Ο εφοπλιστικός κόσμος αναμείχθηκε με τον προσφυγικό κατατρεγμό και τους ξεριζωμένους Μικρασιάτες για να αφήσουν
όλοι μαζί ως συριανοί, μια βαριά και πολύπλοκη κληρονομιά που δεν την αποχωρίζονται. ΑΥΤΟ καταδεικνύεται από το ενδιαφέρον ιστορικό του Μουσείου έτσι όπως καταγράφεται στην ενημερωτική του ιστοσελίδα. Η λειτουργία του Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού, το οποίο ιδρύθηκε από τον Δήμο της Ερμούπολης και το Κέντρο Νεοελληνικών Σπουδών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, δίνει τη δυνατότητα για μελέτη και έρευνα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας στη νησιωτική Ελλάδα. ΜΙΑ έξαρση διάσωσης και προόδου παρατηρείται από το 1986 μέχρι το1999. ΤΟ 1986 ιδρύεται το Επιστημονικό και Μορφωτικό Ίδρυμα Κυκλάδων το οποίο καθιέρωσε τις ετήσιες επιστημονικές συναντήσεις, τα ξεχωριστά «Σεμινάρια της Ερμούπολης» και προώθησε τη συγκρότηση της συλλογής μηχανημάτων για το Μουσείο. ΤΟ 1994 εκχωρήθηκε στο Δήμο Ερμούπολης το Χρωματουργείο Κατσιμαντή, πρώην ιδιοκτησίας Νεωρίου. Την ίδια χρονιά η Ερμούπολη εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία URBAN μέσω του ΥΠΕΧΩΔΕ. ΤΟΝ επόμενο χρόνο 1995 σημειώνονται τρία σπουδαία γεγονότα. Ιδρύεται η Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης της Ερμούπολης (Δ.Ε.Α.Ε.), με σκοπό τη διαχείριση των έργων του προγράμματος URBAN. Το έργο του Βιομηχανικού Μουσείου εντάχθηκε στο ΠΕΠ Ν. Αιγαίου του Β’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, μέσω του Υπουργείου Αιγαίου και παράλληλα αγοράζεται από το Δήμο Ερμούπολης το εργοστάσιο σκαγίων Αναιρούση. ΤΟ 1999 ο Δήμος Ερμούπολης αγόρασε το εργοστάσιο βυρσοδεψίας Κορνηλά-
ΤΟ συναρπαστικό Μουσείο μας με μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις, αρχείο προφορικών μαρτυριών, βιβλιοθήκη, σεμινάρια για τη βιομηχανία, τη ναυτιλία και τα συναφή παραδοσιακά επαγγέλματα ανταμώθηκε με ανθρώπους στην πορεία που το λάτρεψαν. Ο Σύλλογος Φίλων Κέντρου Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης καταρτίζει σχέδιο δράσεων αξιοζήλευτο. ΤΟΣΟ το Διοικητικό συμβούλιο με πρόεδρο την Μαργαρίτα Καλουτά και αξιόλογα μέλη όσο και ο αγαπητός υπεύθυνος ξεναγήσεων – παρουσιάσεων – πωλήσεων Αχιλλέας Δημητρόπουλος δίνουν καθημερινά «μάχη» για τη διάσωση του πολιτισμού επιτυγχάνοντας το Μουσείο να εμφανίζει υψηλή επισκεψιμότητα, ειδικά την περίοδο των σχολικών εκδρομών. ΚΡΑΤΩ για επίλογο τη δήλωση του κ. Δημητρόπουλου μέσα από συνέντευξή του στο ΛΟΓΟ: «ΒΛΕΠΕΙΣ αυτό που εγώ τουλάχιστον δε το έχω δει πουθενά αλλού… Βλέπεις τα μάτια των ανθρώπων να γυαλίζουν στη θέαση μιας μηχανής.. Αν τους ρωτήσεις, θα σου απαντήσουν ότι αυτό είναι το πιο ωραίο πράγμα του κόσμου… τι γεννάει το μυαλό του ανθρώπου. Εγώ προσωπικά έχω εισπράξει πολλές φορές αυτή την απάντηση. Αυτό δείχνει ένα πάθος και μια εγγενή αδυναμία του συριανού κόσμου με τις μηχανές…. ΑΥΤΟ που έχει ανάγκη το Βιομηχανικό Μουσείο σήμερα είναι η υποστήριξη της Συριανής Κοινωνίας.. Δεν είχε στόχο ποτέ να είναι ελιτίστικο… Αντίθετα, θέλουμε ένα ίδρυμα που να είναι ανοικτό στην κοινωνία. Όπως περνάει ο παλιός συριανός να πάει στο καφενείο παρακάτω, να περνάει και από την ανοικτή μας πόρτα»