KTS TRẦN QUANG HƯNG

hòa tấu của niềm vui, của sự hy vọng, văn hóa, nhân văn, hạnh phúc, au khổ, thất vọng, ký ức và hơn thế nữa là tình yêu trong cuộc sống. Màu sắc óng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin, tạo ra những tâm trạng nhất ịnh và ảnh hưởng ến quá trình ra quyết ịnh của chúng ta. Màu sắc hiện diện xung quanh chúng ta và có liên quan ến mọi khía cạnh của cuộc sống, tác ộng ến mọi sự lựa chọn trong các hoạt ộng hàng ngày của chúng ta.

Việc lựa chọn màu sắc phản ánh tính cách và suy nghĩ của con người. Màu sắc ảnh hưởng ến cảm xúc và hành ộng của mỗi chúng ta. Do cuộc sống của chúng ta tràn ầy màu sắc nên mỗi hành ộng của chúng ta cũng ược tích hợp bằng màu sắc. Nên nó tượng trưng cho hạnh phúc, sự tự tin, nỗi buồn hoặc niềm vui. Màu sắc óng một vai trò quan trọng trong niềm tin, triết học và trí tuệ của chúng ta.

Màu sắc là nguồn cảm hứng vô tận cho những ngành kiếm sống bằng việc ứng dụng sắc màu. Họ có thể kiến tạo sức sống và sức ảnh hưởng cho các tác phẩm, sản phẩm ộc áo của mình qua sự trợ giúp của màu sắc trong cái thế giới a sắc màu. Để từ ó, chúng ta học cách biết ơn về sự khác biệt của mỗi chúng ta, rồi chấp nhận những sự khác biệt ó ể tạo ra những nét tương ồng và ồng iệu. Đây là nền tảng mà Pantone ã ặt cược vào nó cách ây sáu thập kỷ.

Lawrence Herbert thành lập Pantone vào năm 1963, với mục tiêu ầy tham vọng là tạo ra một hệ thống sáng tạo ể xác ịnh, liên kết, tích hợp và giao tiếp bằng ngôn ngữ màu sắc. Pantone ược xem là Học Viện Màu Sắc của Hoa Kỳ - “người phụ trách” màu sắc cho xã hội. Viện Pantone ã ưa ra một hệ thống tiêu chuẩn hóa ể giải thích một cách có hệ thống các màu sắc khác nhau, bằng cách không xem nó như một yếu tố riêng lẻ, mà là sự tích hợp hài hòa với thế giới màu sắc như một tổng thể - một cộng ồng liên kết thống nhất.

Sự kiện “Color of the Year”- “Màu của Năm” ược ra ời cũng không ngoài mục ích ó. Vào ầu thiên niên kỷ, Pantone ã công bố “Màu của Năm” ầu tiên, một màu mà họ gọi là “Xanh Cerulean” với mã màu “15-4020 TCX”. Đó là màu xanh da trời, phản ánh sự bình an nội tâm, sự viên mãn về tinh thần và nỗ lực ầy hứa hẹn trong thiên niên kỷ sắp tới. Vào thời iểm ó, Pantone ã ưa ra dữ liệu và cho rằng: màu này là màu ược lựa chọn hàng ầu trong số các nhà thiết kế, các nhà sản xuất, các ngành công nghiệp... Về mặc y học, màu này cũng giúp giảm nhịp ập của tim và huyết áp ở bệnh nhân tim mạch, ồng thời cải thiện sự tập trung của học sinh trong lớp học.

Theo truyền thống, kể từ khi khai mở ra sáng kiến này vào năm 2000 - Pantone ã chọn tháng 12 hàng năm ể công bố “Màu của Năm”. Mặc dù nhiều ngành công nghiệp ã sử dụng “Màu của Năm” như một cách ể thiết lập màu chủ ạo và lấy ó làm phương tiện mũi nhọn nhằm ảnh hưởng ến ngành thiết kế và thời trang. Tuy nhiên chúng ta cần nhìn nó ở dưới một lăng kính khác, với khẩu ộ rộng hơn ể hiểu hơn về ý ịnh của Pantone, bằng cách tìm hiểu phương thức và quy trình lựa chọn “Màu của Năm”.

Vậy, màu sắc của năm ược chọn như thế nào? Nó ược lựa chọn thông qua một ủy ban gồm các nhà phân tích, các nghệ sĩ, nhà thiết kế, nhà hoạt ộng văn hóa, tư tưởng gia, các nhà thời trang trên khắp

thế giới. Họ hoạt ộng trong nhiều ngành, nhìn và áp dụng ở mọi góc ộ, mọi lĩnh vực ở nhiều nền văn hóa khác nhau, xem xét tất cả các khía cạnh của xã hội, thiết kế, nghệ thuật, tiếp thị, phương tiện truyền thông xã hội, nhân chủng, văn hóa, và thậm chí cả chính trị và các vấn ề quốc tế. Thế là một dải màu ược phân tích, sau ó gam màu ược xác ịnh qua việc khai mở những lập luận, khai sáng những ý tưởng. Rồi thừa nhận và công nhận trước khi các giám khảo thống nhất tuyên bố. Mặc dầu nó bắt ầu như một ý tưởng muộn vào năm 2000, giờ ây “Màu của Năm” là một yếu tố thiết yếu của mọi tầng lớp xã hội ở mọi nơi trên thế giới, trong nhiều lĩnh vực, nhiều ngành nghề, trong các xã hội và nền văn hóa khác nhau trên thế giới.

Đó là một cách ể tổng kết lại các sự kiện nghệ thuật, văn hóa, xã hội của chúng ta ang diễn ra trong năm hiện tại và thúc ẩy ồng bộ một tương lai dự oán của cuộc sống muôn màu này trong năm tiếp theo. Sau chu kỳ 22 năm, một màu xanh khác ã ược Pantone công bố là “Màu của Năm 2022”, nó ược gọi là “Very Peri” với mã màu “17-3938 TCX”. Theo mô tả của Pantone, Very Peri là một màu xanh periwinkle dừa cạn năng ộng với sắc ỏ tím ầy sức sống ại diện cho tình trạng bất ổn toàn cầu và quá trình chuyển ổi ầy thách thức mà chúng ta ang trải qua, tuy vẫn duy trì sự trung thành và kiên ịnh của màu xanh lam phối cùng năng lượng và niềm hân hoan của

màu ỏ. Very Peri hứa hẹn một làn gió thay ổi ầy niềm tin và hy vọng vào năm 2023 mà tất cả chúng ta ang mong ợi và chào ón.

(*) Sở dĩ Xanh và Đỏ là màu tượng trưng cho Giáng Sinh vì từ hàng trăm năm qua, khi Giáng Sinh về trên các quốc gia ở phương Tây thì cây thông vẫn còn có lá Xanh cũng như màu Đỏ của cây Poinsettia cũng như hoa Christmas Berries.

Màu sắc, một thế giới huyền ảo, diệu kỳ, hấp dẫn và thú vị. Nó tôn lên vẻ ẹp cho từng vật thể. Nó làm giàu trí tưởng tượng cho chúng ta. Màu sắc không chỉ là một phần thiết yếu của thế giới quan mà nó còn gắn liền với năng lượng. Mỗi màu sắc sở hữu một bước sóng và năng lượng khác nhau và nó ảnh hưởng ến người sử dùng trong không gian ó.

Từ ngàn xưa, trong y học cổ ại ã phát hiện ra rằng: cơ thể của con người có 7 Luân Xa (Chakra, tiếng Phạn). Đây là những trung tâm năng lượng có vai trò iều hòa sức khỏe của chúng ta từ tinh thần, cảm xúc cho ến thể chất. Mỗi Luân Xa gắn liền với một màu. Khi có bất kỳ một sự mất cân bằng nào trong các Luân Xa, nó ều có ảnh hưởng ối với cơ thể hay tinh thần của chúng ta. Nếu các dòng năng lượng chảy qua các Luân Xa ều thông suốt thì con người sẽ có một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể tráng kiện và nó sẽ dẫn ến một cuộc sống hạnh phúc.

Màu sắc là một trong 4 yếu tố căn bản trong thiết kế (màu sắc, chất liệu, hình khối và ánh sáng). Trong kiến trúc chữa lành, vai trò của màu

sắc là cực kỳ quan trọng. Điều áng nói là khi chúng ta tăng cường cảm giác về màu sắc nhiều hơn thì nó sẽ giúp cho chúng ta kiểm soát tốt hơn cảm xúc của mình. Từ ó, cơ thể và tâm trí sẽ nhất thể hòa hợp và giúp hỗ trợ phục hồi sức khỏe nhanh hơn.

Khi màu sắc ược sử dụng khéo léo, tinh tế trong không gian kiến trúc của bệnh viện hay tại những cơ sở khám chữa bệnh, nó làm cho người sử dụng cảm thấy thoải mái, nhẹ nhàng và bình an so với môi trường thực tế ô hợp vốn chất chứa rất nhiều lo âu và căng thẳng.

THẾ GIỚI MÀU SẮC DƯỚI GÓC NHÌN KIẾN TRÚC CHỮA LÀNH

Đời sống và sinh hoạt ở bệnh viện ược xem như là một cộng ồng xã hội thu nhỏ với nhiều loại khu vực: phòng bệnh có thân nhân chăm sóc, khu chăm sóc ặc biệt, các chuyên khoa, các phòng xét nghiệm, phòng chức năng, nhà hàng, công viên, nhà nguyện… Với những không gian ặc biệt và a dạng ó, bài toán ược ặt ra là làm sao có thể mang ến một sự trải nghiệm tích cực cho tất cả các nhóm người sử dụng khác nhau: bệnh nhân, thân nhân, ội ngũ y bác sĩ, nhân viên, khách thăm... Kiến trúc chữa lành là xu hướng kiến trúc ương ại, rất nhân văn và hướng ến việc nâng cao các tác ộng của môi trường ối với bệnh nhân, nhằm tạo sự an toàn, thoải mái giúp giảm thời gian iều trị và giúp hỗ trợ hồi phục nhanh cho người bệnh.

Trong thiết kế bệnh viện, màu sắc liên quan ến tường, cửa, trần nhà, sàn nhà, ồ nội thất, hình khối, tranh ảnh, hệ thống chỉ dẫn, tiểu cảnh trang trí… Mỗi màu sắc có một ý nghĩa và nó cần ứng dụng sao cho thật hiệu quả. Bởi ngoài yếu tố thẩm mỹ, tùy theo ặc iểm của không gian, ối tượng, nhu cầu… mà kiến trúc sư hay nhà thiết kế có thể tạo ra môi trường làm thay ổi áng kể tâm trạng của bệnh nhân cũng như mang lại nhiều lợi ích chữa lành cho cơ thể người bệnh thông qua sự kết hợp hài hòa màu sắc. Qua bánh xe màu sắc ược phát hiện từ Newton, chúng ược chia thành hai nhóm chính:

TÔNG LẠNH

Đó là nửa vòng tròn từ các màu xanh lam, xanh ngọc, xanh lục, tím... Tông màu lạnh mang lại cảm giác nhẹ nhàng, ít kích thích thị giác, thời gian dường như trôi nhanh hơn, vật nặng trở nên nhẹ hơn và căn phòng trông thoáng rộng hơn. Do ó, các màu tông lạnh thường ược sử dụng trong không gian với tính chất của công việc iển hình, truyền thống, quy trình chuẩn. Nhưng khi sử dụng tông màu lạnh quá nhiều có thể tạo ra một không gian ơn iệu, nhàm chán.

TÔNG NÓNG

Đó là nửa vòng tròn chứa các màu của quang phổ ỏ, vàng, cam... Tông màu nóng có tác dụng kích thích thị giác mạnh hơn nên nó ược sử dụng ể tạo thêm năng lượng cho không gian. Do ó, trong không gian có nhiều màu tông nóng, nó làm cho thời gian có vẻ trôi chậm hơn, các vật thể dường như to hơn và nặng hơn, không gian phòng có vẻ nhỏ hơn. Khi kết hợp sử dụng các màu nóng, tràn ầy năng lượng trong các môi trường có những iểm trầm và tĩnh lặng sẽ giúp tạo ra cảm giác ấm áp và có sức sống hơn. Tuy nhiên, khi sử dụng các gam màu nóng, cần chú ý mức ộ phù hợp nếu không sẽ dẫn ến cảm giác lo lắng, căng thẳng. PHÒNG BỆNH NHÂN

Điều quan trọng ối với bệnh nhân là có ược cảm giác thoải mái, riêng tư, sự hòa nhập, sự thích nghi của thân nhân chăm bệnh. Mặc khác, bệnh nhân cũng cần có cảm giác kết nối với thế giới bên ngoài, không tách biệt hoàn toàn, vẫn cảm nhận ược nhịp iệu cuộc sống của xã hội. Và ây là một số gợi ý: ánh sáng hắt trần dịu nhẹ, có tác phẩm nghệ thuật lấy cảm hứng từ thiên nhiên, khung cửa sổ nhìn ra thiên nhiên, có không gian, chỗ ngủ cho thân nhân, có bàn và hộc tủ chứa ồ ạt có khóa cho mỗi bệnh nhân, có khu vực thao tác thuận tiện cho nhân viên, người sử dụng có thể tự iều chỉnh máy lạnh, ti vi… Màu tường thì thường là màu có tông nóng nhẹ, sáng, hạn chế tông màu lạnh vì có thể ảnh hưởng ến nhiễu sắc trên màu da của bệnh nhân, nhất là ở các khoa cần thăm khám chặt chẽ tình trạng người bệnh.

Một nghiên cứu năm 1984 của Roger Ulrich tiết lộ: phòng bệnh nhân có cửa sổ hướng ra thiên nhiên sẽ cần ít thuốc giảm au hơn. Các nghiên cứu sau ó cũng cho thấy rằng phòng bệnh có cửa sổ nhìn ra thiên nhiên hoặc hình ảnh thiên nhiên sẽ giúp bệnh nhân

có phản ứng cảm giác au thấp hơn, dùng thuốc ít hơn và thời gian lưu lại bệnh viện cũng ngắn hơn.

Viện dưỡng lão Paimio - Alvar Aalto – Với thời gian lưu trú dài và chủ yếu là nghỉ dưỡng nên trần của các phòng bệnh ược sơn màu xanh lá cây nhẹ ể giảm ánh sáng chói từ bên ngoài. Bệnh nhân dành phần lớn thời gian ể nằm nghỉ nên trần nhà

màu xanh lá cây nhẹ cũng giúp giảm mỏi mắt. Các không gian công cộng trong tòa nhà ược ưu tiên ánh sáng tự nhiên và cảnh quan thiên nhiên.

Bệnh viện phục hồi chức năng Sheltering Arms, US – Màu xám làm chủ ạo và kết hợp iểm nhấn tường màu xanh biển nhạt làm giúp dịu mắt. Cùng với ó, ồ nội thất có gam màu xanh và màu gỗ là rất hài hòa, tất cả tạo nên một không gian nội thất thoải mải, nhẹ nhàng và thư giãn.

Bệnh viện The Royal Children’s Hospital, Melbourne, Úc – Màu trắng kem chủ ạo thống nhất từ tường cho ến trần, sàn tạo cảm giác thân thiện, gần gũi ấm cúng, với iểm nhấn là vật dụng nội thất màu vàng nổi bật làm tăng lên tính vui tươi, tinh nghịch cho căn phòng nội trú khoa nhi.

KHU PHẪU THUẬT

Môi trường phẫu thuật sẽ tốt nhất khi mang lại cảm giác êm dịu và nhẹ nhàng cho bệnh nhân cũng như tạo ra bầu không khí làm việc chuyên nghiệp và ầy cảm hứng cho ội ngũ y bác sĩ. Tùy thuộc vào các loại phẫu thuật (nội khoa, ngoại, tim, xương, cấp cứu…) mà việc lựa chọn về màu sắc có thể khác nhau. Nhìn chung thì sự lựa chọn thường nghiêng về các màu trung tính hoặc các màu nhạt của xanh ngọc, xanh lam, xanh lá cây… Do các màu chủ ạo này

thuộc tông lạnh nên cũng cần iểm xuyến, nhấn nhá thêm các màu tông nóng ể tạo thêm năng lượng cho nhân viên. Trong một vài trường hợp ặc biệt, phòng phẫu thuật ược trang bị hệ thống chiếu sáng bằng èn LED với các bộ lọc có thể thay ổi màu của ánh sáng. Cùng với ó, người ta dùng các tấm kính ể che các thiết bị và một ôi khi người ta lại khắc hình ảnh thiên nhiên lên ó. Song song với ó thì các màu sắc êm dịu thường ược sử dụng trong các khu vực chăm sóc hậu phẫu nhằm giúp bệnh nhân cảm thấy nhẹ nhàng khi nghỉ ngơi.

Bệnh viện The Royal Children’s Hospital, Melbourne, Úc – Ở ây người ta chọn màu trắng xám làm chủ ạo là mong em lại cảm giác yên bình, nhẹ nhàng. Cùng với ó, kết hợp iểm nhấn là mảng tường xanh dịu mát làm cho không gian phẫu thuật tăng thêm tính hài hòa, êm dịu. PHÒNG CẤP CỨU

Môi trường khẩn cấp mà chúng ta quan tâm là những khu vực cần có màu nghiêng về thiên nhiên, dịu nhẹ với những gam màu sậm (những màu ược pha trộn nhiều màu xám ể giảm nhẹ sắc ộ) nhằm giúp người bệnh cảm thấy an toàn, thoải mái nhưng ồng thời vẫn ảm bảo cho y bác sĩ thực hiện công việc một cách có hiệu quả. Một ặc iểm

nữa cần lưu ý cho phòng cấp cứu là nên sử dụng các vật liệu làm cho âm thanh giảm xuống và hạn chế khả năng lây lan của vi khuẩn. Bệnh viện Dandenong, Melbourne, Úc – Tông trắng xám - xanh lá cho khu cấp cứu như thể hiện sắc màu tự nhiên dịu nhẹ mang lại cảm giác an toàn, thoải mái.

Bệnh viện Vall d’Hebron University, Barcelona, Tây Ban Nha – Tông màu trung tính cho ta cảm giác êm dịu, nhẹ nhàng, kết hợp với vài iểm nhấn có các màu nóng ã ược giảm nhẹ sắc ộ như thể tiếp thêm năng lượng tích cực cho khu vực cấp cứu.

Ngoài ra, việc lựa chọn màu sắc khi thiết kế còn dựa trên các yếu tố khác mà kiến trúc sư phải cân nhắc. Mô hình hoạt ộng của bệnh viện, ví dụ như bệnh viện sản phụ, nhi khoa, viện tim thì nội thất và màu sắc ược sử dụng sẽ khác với bệnh viện a khoa. Vị trí và bản sắc văn hóa nơi bệnh viện tọa lạc. Ví dụ: ở trung tâm ô thị thì bệnh viện có thể mang màu sắc khác so với khu vực ịa phương, nơi gắn liền với thiên nhiên. Nguyên tắc chính trong thiết kế chữa lành khi chọn màu sắc là không sử dụng những màu gây căng thẳng cho bệnh nhân hoặc nhân viên bởi vì sau tất cả, màu sắc sẽ gợi lên cảm xúc. Thường thì kiến trúc sư sẽ không sử dụng quá nhiều màu mà chỉ khoảng ba ến bốn màu

trong một không gian nội thất vì thông thường nhiều màu quá sẽ dễ gây nhầm lẫn trong tâm trí và có thể tạo ra căng thẳng cho người sử dụng trong không gian ó. Nói cách khác, màu sắc cần ược sử dụng sao cho có cái nhìn hài hòa và thêm các màu tương phản hoặc iểm nhấn với mức ộ nhỏ ể tạo nên phần khác biệt, ấn tượng và năng lượng.

Công ty HA+ chuyên thiết kế bệnh viện theo trường phái kiến trúc chữa lành giúp cải thiện và hồi phục tinh thần lẫn thể chất cho bệnh nhân ồng thời tạo sự phát huy hiệu quả công việc cho ội ngũ y bác sĩ, nhân viên trong không gian ó. Mọi thắc mắc, góp ý xin l/l với KTS Trần Quang Hưng qua 0908.119.697 hay email: hung.t@haplus.com.vn