……………………………………. …………… Eğitim Öğretim Yılı 11. Sınıflar Kimya Dersi (1.KLASİK DOKÜMAN)
b. Hız ifadesini yazınız (2 puan). 1. Dönem 2. Yazılı Soruları Adı, soyadı: Sınıfı, numarası: Sınav yeri ve tarihi: ………………., ………………..
c. d. e. f. g.
Derecesini yazınız (2 puan). Moleküleritesini yazınız (2 puan). Ara ürünü yazınız (2 puan). Katalizörleri yazınız (2x2=4 puan). Kaçıncı adımının aktivasyon enerjisi en yüksektir? (2 puan) h. A, D ve E’nin derişimlerinin her biri 3 katına çıkarılırsa hızın kaç katına çıkacağını yazınız (4 puan).
Sınav saati ve süresi: ....................., 40 dakika Puan dağılımı: Her bir soruda yazılıdır.
1.) CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g) Yukarıda verilen tepkimenin ileri aktifleşme enerjisi 160 kJ/mol, geri aktifleşme enerjisi ise 780 kJ/moldür. ΔH° H2O: -278 kJ/mol, ΔH° CO2: -372 kJ/mol ise CH4’ün oluşum entalpisi kaç kJ/moldür? (12 puan)
3.) X(g) + 3Y(g) + 2Z(g) → L(g) + 2T(g) Yukarıdaki reaksiyon için elde edilen deney verileri aşağıdaki gibidir: Deney [X](M) [Y](M) [Z](M) Reaksiyon hızı (M/s) 1 0,02 0,03 0,01 4 x 10-6 2 0,04 0,03 0,02 32 x 10-6 3 0,04 0,06 0,01 16 x 10-6 4 0,02 0,06 0,02 8 x 10-6 a. Reaksiyonun hız ifadesini yazınız (5 puan).
2.) 3A(g) + E(g) → 2D(g) + K(g) Yukarıdaki reaksiyon üç adımlı bir mekanizmaya sahiptir. İlk iki adım aşağıdaki gibidir: I. A(g) + F(g) → D(g) + K(g) (hızlı) II. B(g) + E(g) → C(g) + F(g) (hızlı) Buna göre; a. Tepkimenin III. adımına ait reaksiyon denklemini yazınız (2 puan). b. Hız sabiti k’nın sayısal değerini (5 puan) ve birimini (2 puan) yazınız.
f. Kademeli tepkimelerde ………………… tepkimeye bakılarak tepkimenin hız bağıntısı yazılır. 6.) c. Reaksiyon mekanizmalı mı yürür, yoksa tek basamaklı mıdır? (3 puan) 4.) (6 puan)
Yukarıda T1, T2, T3 sıcaklıklarında; belli kinetik enerjiye yani eşik enerjisine sahip molekül sayısı (dikey eksen) ile kinetik enerjiyi (yatay eksen) gösteren eğri verilmiştir. Buna göre; a. Sıcaklıkları (T1, T2, T3) büyükten küçüğe doğru sıralayınız (3 puan).
b.
Hız sabitlerini (k1, k2, k3) büyükten küçüğe doğru sıralayınız (3 puan).
c.
Aktifleşme enerjileri (Ea1, Ea2, Ea3) arasındaki ilişkiyi yazınız (3 puan). 5.) Aşağıdaki boşlukları doldurunuz (6x2=12 puan).
a. Tepkimede maddelerden en az biri gaz ise tepkimenin hızı …………………… değişimi ile ölçülebilir.
b. ………………….. enerjisi düşük olan tepkimeler daha hızlı gerçekleşir.
c. Tepkime hız bağıntısında maddelere ait üs sayılarının toplamına tepkimenin ………………… denir.
d. Eşik enerjisini (Aktivasyon enerjisini) düşürerek hızı arttıran maddelere ………………….. denir.
e. Kabın hacmi yarıya düşürüldüğünde hız sabiti (k) ………………..
7.) CO(g) + 1/2 O2(g) → CO2(g) + ısı Yukarıda verilen tek basamaklı tepkime pistonlu bir kapta ve sabit sıcaklıkta gerçekleşmektedir.
a.
Hız ifadesini yazınız (2 puan).
b.
Piston itilerek hacim 1/3’ine indirilip piston sabitlenerek O2 gazının mol sayısı 3 katına çıkarılırsa, hız kaç katına çıkar? (4 puan) 8.) 25 0C’de ve 1atm basınçta; N2O4(g) → 2NO2(g) reaksiyonunun; a. Standart entalpi değişimi (∆H0) kaç kJmol-1’dir? (4 puan) b. Standart entropi değişimi (∆S0) kaç kJmol-1’dir? (4 puan) c. Standart Gibbs serbest enerji değişimi (∆G0) kaç kJK-1mol-1’dir? (6 puan) Madde
N2O4(g)
NO2(g)
∆H0f (kJmol-1) ∆S0 (kJmol-1)
-20 3
-24 1
2011/2012 Eğitim Öğretim Yılı 11. Sınıflar Kimya Dersi (1.KLASİK DOKÜMAN) 1. Dönem 2. Yazılı Cevap Anahtarı Adı, soyadı: Sınıfı, numarası: Sınav yeri ve tarihi: …………………., ………… Sınav saati ve süresi: …………….., 40 dakika Puan dağılımı: Her bir soruda yazılıdır.
9.) Aşağıda verilen ve tek basamakta yürüyen tepkimelerin hız denklemlerini yazınız (2x3=6 puan). a. CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g)
b. A–(suda) + H2O(s) → HA(s) + OH–(suda)
………………………………….
1.) CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g) Yukarıda verilen tepkimenin ileri aktifleşme enerjisi 160 kJ/mol, geri aktifleşme enerjisi 780 kJ/moldür. ΔH° H2O: -278 kJ/mol, ΔH° CO2: -372 kJ/mol ise CH4’ün oluşum entalpisi kaç kJ/moldür? SORUYU OKUYACAK ÜYE: …………………… ΔH°=Eai-Eag (2 puan) ΔH°=160-780= -620 kJ/mol (2 puan) ΔH°= ∑n ΔH° ürünler- ∑n ΔH°girenler (2 puan) -620=2x(-278) + (-372) - ΔH°CH4 ΔH°CH4= -308 kJ/mol (6 puan) İşlem hatasından 2 puan kırılacaktır. 2.) 3A(g) + E(g) → 2D(g) + K(g) Yukarıdaki reaksiyon üç adımlı bir mekanizmaya sahiptir. İlk iki adım aşağıdaki gibidir: I. A(g) + F(g) → D(g) + K(g) (hızlı) II. B(g) + E(g) → C(g) + F(g) (hızlı) Buna göre; a. Tepkimenin III. adımına ait reaksiyon denklemini yazınız. b. Hız ifadesini yazınız. c. Derecesini yazınız. d. Moleküleritesini yazınız. e. Ara ürünü yazınız. f. Katalizörleri yazınız.
2a=4 a=2 (X, hıza 2.dereceden etki eder). a+b=2’den b=0 (Y, hıza etki etmez). a+c=3’ten de c=1 (Z, hıza 1.dereceden etki eder). Hız=k[X]2 [Z] b. 4 deneyin herhangi birinde değerler yerine konulduğunda k=1 bulunur (5 puan). Hız sabitinin birimi: s-1M-2 veya s-1mol-2L2 (2 puan). c. Reaksiyon mekanizmalı yürür (3 puan).
g. Kaçıncı adımın aktivasyon enerjisi en yüksektir?
h. A, D ve E’nin derişimlerinin her biri 3 katına çıkarılırsa hızın kaç katına çıkacağını yazınız. SORUYU OKUYACAK ÜYE: ……………… a. 2A(g) + C(g) → B(g) + D(g) (yavaş) (2 puan) b. Hız= k[A]2 [C] (2 puan) c. Derece: 3 (2 puan) d. Molekülerite: 4 (2 puan) e. Ara ürün: C (2 puan) f. Katalizörler: F ve B (2x2=4 puan) g. III. adım (2 puan) h. Hız 9 katına çıkar. (4 puan)
4.)
3.) X(g) + 3Y(g) + 2Z(g) → L(g) + 2T(g) Yukarıdaki reaksiyon için elde edilen deney verileri aşağıdaki gibidir: Deney [X](M) [Y](M) [Z](M) Reaksiyon hızı (M/s) 1 0,02 0,03 0,01 4 x 10-6 2 0,04 0,03 0,02 32 x 10-6 3 0,04 0,06 0,01 16 x 10-6 4 0,02 0,06 0,02 8 x 10-6 a. Reaksiyonun hız ifadesini yazınız (5 puan). b. Hız sabiti k’nın sayısal değerini (5 puan) ve birimini (2 puan) yazınız. c. Reaksiyon mekanizmalı mı yürür, yoksa tek basamaklı mıdır? (3 puan) SORUYU OKUYACAK ÜYE: …………………… a. 1.yol: 1 ve 2. deneyler alındığında Y sabit hız 8 katına çıkar. Derecesi üçtür; 4 seçenek vardır: [Z]3 veya [X]3 veya [X]2 [Z] veya [Z]2 [X] 1 ve 3. deneyler alındığında Z sabit hız, Y etkilemiyor, X derişimi 2 katına çıkmış; hız 4 katına çıktığına göre X 2.dereceden etki eder. Yukarıdaki tepkimelerde bununla örtüşen; Hız=k[X]2 [Z] ifadesidir (5 puan). 2.yol: X’in derecesini a, Y’nin derecesini b, Z’nin derecesini ise c kabul edelim. b+c=1 (Deney 1 ve 4’ten) a+b=2 (Deney 1 ve 3’ten) Bu iki denklemden cebirsel olarak a-c=1 bulunur. Bu denklemle aşağıdaki denklem toplanır: a+c=3 (Deney 1 ve 2’den)
SORUYU OKUYACAK ÜYE: …………………. Hız=2,4/40 =6 x 10-2(3 puan) molL-1dakika-1 (1 puan) Hız=6 x 10-2/60 =10-3(1puan) molL-1s-1 (1puan) İşlem hatasından veya kesirli bırakanlardan 1 puan kırılacaktır. 5.) Aşağıdaki boşlukları doldurunuz (6x2=12 puan). SORUYU OKUYACAK ÜYE: ………………….. a. Tepkimede maddelerden en az biri gaz ise tepkimenin hızı hacim/basınç değişimi ile ölçülebilir.
b. Aktifleşme enerjisi düşük olan tepkimeler daha hızlı gerçekleşir.
c. Tepkime hız bağıntısında maddelere ait üs sayılarının toplamına tepkimenin derecesi (mertebesi) denir.
d. Eşik enerjisini (Aktivasyon enerjisini) düşürerek hızı arttıran maddelere katalizör denir.
e. Kabın hacmi yarıya düşürüldüğünde hız sabiti (k) değişmez.
f. Kademeli tepkimelerde yavaş tepkimeye bakılarak tepkimenin hız bağıntısı yazılır. 6.)
Yukarıda T1, T2, T3 sıcaklıklarında; belli kinetik enerjiye yani eşik enerjisine sahip molekül sayısı (dikey eksen) ile kinetik enerjiyi (yatay eksen) gösteren eğri verilmiştir. Buna göre; a. Sıcaklıkları (T1, T2, T3) büyükten küçüğe doğru sıralayınız (3 puan). T1 > T2 >T3 b. Hız sabitlerini (k1, k2, k3) büyükten küçüğe doğru sıralayınız (3 puan). k1 > k2 >k3 c. Aktifleşme enerjileri (Ea1, Ea2, Ea3) arasındaki ilişkiyi yazınız (3 puan). Ea1 = Ea2 = Ea3 SORUYU OKUYACAK ÜYE: ………………………. 7.) CO(g) + 1/2 O2(g) → CO2(g) + ısı Yukarıda verilen tek basamaklı tepkime pistonlu bir kapta ve sabit sıcaklıkta gerçekleşmektedir. a. Hız ifadesini yazınız (2 puan). Hız = k[CO][O2]1/2 b. Piston itilerek hacim 1/3’ine indirilip piston sabitlenerek O2 gazının mol sayısı 3 katına çıkarılırsa, hız kaç katına çıkar? (4 puan) Hız; [3][9]1/2 katına; yani 9 katına çıkar.
SORUYU OKUYACAK ÜYE: ……………………. 8.) 25 0C’de ve 1atm basınçta; N2O4(g) → 2NO2(g) reaksiyonunun; a. Standart entalpi değişimi (∆H0) kaç kJmol1 ’dir? b. Standart entropi değişimi (∆S0) kaç kJmol1 ’dir? c. Standart Gibbs serbest enerji değişimi (∆G0) kaç kJK-1mol-1’dir? Madde
N2O4(g)
NO2(g)
-20 3
-24 1
0
∆H f (kJmol-1) ∆S0 (kJmol-1)
SORUYU OKUYACAK ÜYE: ………………………. a. ΔH°= ∑n ΔH° ürünler- ∑n ΔH°girenler (1 puan) ΔH°= -48-(-20)= -28 kJmol-1 (3 puan) b. ΔS°= ∑n ΔS° ürünler- ∑n ΔS°girenler (1 puan) ΔS°= 2-3= -1 kJmol-1 (3 puan) c. T= 298 K (2 puan) ΔG°= ΔH°- TΔS° (1 puan) ΔG°= -28-(298 x -1) ΔG°= -28 + 298 ΔG°= +270 kJKmol-1 (3 puan) Her bir şıktaki işlem hatasından 1’er puan kırılacaktır; örneğin a şıkkındaki işlem hatası c şıkkını da etkilediyse c şıkkından da 1 puan kırılacaktır. Kat sayı ile çarpılmadıysa yalnız formülden puan verilecektir. 9.) Aşağıda verilen ve tek basamakta yürüyen tepkimelerin hız denklemlerini yazınız (2x3=6 puan). a. CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g) Hız = k b. A–(suda)+ H2O(s) → HA(s)+ OH–(suda) Hız = k[A–(suda)] SORUYU OKUYACAK ÜYE: ……………………….