Sleutelmomenten
Welkom op Sleutelmomenten Caroline Vrijens, Kinderrechtencommissaris
Welkom op Sleutelmomenten • Afzondering en isolatie vanuit de ervaringen van jongeren
• Het Kinderrechtencommissariaat • De Vlaamse Jeugdraad • Cachet vzw
Welkom op Sleutelmomenten • Een gevoelig maar belangrijk thema • Alternatieven voor afzondering? • Debat in verschillende sectoren • Vandaag het perspectief van kinderen en jongeren
Welkom Wouter Beke, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
‘Muren van mousse’ Wat vertellen kinderen en jongeren over afzondering? Caroline Vrijens, Kinderrechtencommissaris Eveline Meylemans, Jongerenadviseur Vlaamse Jeugdraad
Waarover spreken we? • TAVA (Totale
Afzondering Van Alles) • Time-Out • Afzondering • Isolatie • PAR (Prikkelarme
Ruimte) • Iso
• …
• Leren van elkaar over sectoren heen • Wisselwerkingen tussen jongeren en begeleiders
• Overtuiging dat sectoren van elkaar en van jongeren kunnen leren • Afzondering als pedagogische tussenkomst? • Afzondering als straf?
• Kinderrechtenperspectief: integriteit en inspraak
Samenwerking - Het Kinderrechtencommissariaat
- De Vlaamse Jeugdraad - Vzw Cachet
- Prikkels, project ‘Van overprikkeld naar geborgen’: in samenwerking met Kopergietery, Gezinsbond, Agentschap Jongerenwelzijn, Mediawijs en Museum Dr. Guislain
Trajecten Kinderrechtencommissariaat - Multifunctioneel Centrum Sint Jozef - Kinder- en jeugdpsychiatrie De Kade - Onthaal-, OriĂŤntatie- en Observatiecentrum in de
jeugdhulp De Potgieter - Aanpak: -
Partners: mixtories, artforum en pieter malfliet
-
Tijd nemen, luisteren en creatief werken
- Gesprekken in het buitengewoon onderwijs
Wat vertellen jongeren over afzondering en isolatie? 1. Jongeren hebben meer informatie en communicatie nodig 2. Moeilijke ervaringen in de afzonderingskamer 3. Nabijheid en contact zijn heel belangrijk 4. Help ons om tot rust te komen 5. Het belang van een goed gesprek
1. Meer informatie en communicatie nodig
Wat is Afzondering? Wanneer moet je in afzondering? Hoe kan je uit afzondering komen? Hoelang moet je daar blijven? Hangt er een camera? Wie kan de camerabeelden zien?
‘Voor iets dat zo uitzonderlijk is, krijg je uitzonderlijk weinig uitleg’
‘Je gaat in afzondering, maar je weet niet voor hoe lang. Je weet niet aan welke voorwaarden je moet voldoen om er weer uit te mogen. Je wordt gewoon weggestopt’
2. Moeilijke ervaringen in de afzonderingskamer
“Alleen zijn maakt me net nog meer onrustig.”
3.Contact en nabijheid zijn belangrijk
‘Als je in de begeleiderskamer komt, dan zie je dat scherm. Dan zie je die jongere die daar zit’
‘Als je alleen bent, escaleren je gedachten. Als er iemand zou zijn om je even rustig te maken en je gedachten te verzetten dan zou je het piekeren beter kunnen stoppen’
4. Help ons om tot rust te komen
‘Gewone’ alternatieven om tot rust te komen - Wat doet u als u zich niet goed voelt? - Vrienden, muziek, een bad nemen, sporten… - Versus leefregels en vaste kamermomenten
- ‘In het gewone leven is geen afzondering’
“Een prikkelarme ruimte kan je helpen om je betere zelf terug te vinden�
5. Het belang van een goed gesprek
Openheid Gesprek Betrokkenheid
5. Het belang van een goed gesprek
We trappen af! Wat mag u vandaag verwachten?
Insteek Sleutelmomenten 1. De praktijk van afzondering en isolatie: dialoog met hulpverleners en beleidmakers 2. Hoe we afzondering kunnen voorkomen en jongeren op andere manieren kunnen helpen om tot rust te komen 3. Hoe we jongeren zoveel mogelijk kunnen betrekken bij het vormgeven van hun eigen hulpverlening
‘Ze hebben mij op pauze gezet’ Gedicht Kristien Spooren, podiumdichter, doctorandus, ervaringsdeskundige
‘Ze hebben mij op pauze gezet’
Wat houdt de nieuwe richtlijn voor de preventie en toepassing van afzondering en fixatie in de geestelijke gezondheidszorg precies in? En voor de andere sectoren? Presentatie • Dr. Kathleen De Cuyper, coördinator Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Lucas KU Leuven, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy • Dr. Tim Opgenhaffen, instituut voor Sociaal Recht, KU Leuven
Koffiepauze 15’
Programma 11.25u: Koffiepauze
11.45u: Kunnen we in België lessen trekken uit de vernieuwde visie op afzondering en isolatie in Nederland? • Frederique Coelman, directeur De Koppeling, Jeugdzorg Plus Amsterdam
12u10: ‘Die ene kamer’, Dagboekfragment • Mieke Van Cauwenberg, jongerenvertegenwoordiger en ervaringsdeskundige
12.20u: Afzondering is een uitzondering (?) Panelgesprek onder leiding van Xavier Taveirne (VRT): • Frederique Coelman, directeur De Koppeling • Evi Verbeke, psychologe in het psychiatrisch centrum Caritas, praktijkassistent Ugent • Katrien Sel, orthopedagoge in het Buitengewoon onderwijs, vormingsmedewerker over het omgaan met agressie
13u: Een creatieve terugblik door Naadia 13.05u: Lunch
Kunnen we in BelgiĂŤ lessen trekken uit de vernieuwde visie op afzondering en isolatie bij jongeren in Nederland? Key Note
Frederique Coelman, directeur jeugdzorgvoorziening De Koppeling (Nederland)
Studiedag Sleutelmomenten Brussel 15 oktober 2019
Radicaal stoppen met dwang en drang?!
Dwang en repressie, waarom een onderwerp? • IGJ: dwang en vrijheidsbeperking moet zoveel mogelijk worden voorkomen • Dwang wordt veelal als negatief ervaren door zorgontvangers. Slecht voor de therapeutische relatie. (Haw et al., 2011) • Een bijkomend probleem: institutionele repressie (harde en oneerlijke controle, geen flexibiliteit,strengere regels, verveling, vernedering - Van der Helm et al., 2011)
Dwang en repressie, waarom een onderwerp? • De Valk, 2019: Repressie bedreigt de effectiviteit van de behandeling. Wanneer ervaren jongeren repressie: ‘jongeren accepteren de structuur, regels, dwang en straffen wel en verwachten dat medewerkers hun macht tot op zekere hoogte gebruiken om orde en veiligheid te creëren. Als jongeren echter denken dat het handelen van het personeel oneerlijk of overdreven is, ervaren ze repressie’.
Nederlandse context • Voor 2006: kwetsbare kinderen die bescherming nodig hebben en kinderen die straf nodig hebben bij elkaar in een JJI • In 2007 wetsvoorstel aangenomen: geen kwetsbare kinderen meer bij daders in een JJI • 2007 Start JeugdzorgPlus (gesloten jeugdzorg) • In volwassen GGZ al 10 jaar terugdringen dwang en drang
Nederlandse context Drie landelijke initiatieven:
1.In 2018 het Actie Plan Zorg voor de Jeugd met 6 actielijnen 1.In 2019 Landelijk project “ Ik laat je niet alleen� 3.In 2019 Plan Best Passende Zorg voor Kwetsbare kinderen
Nederlandse context • 1. 2. 3. 4.
Actie Plan Zorg voor de Jeugd met 6 actielijnen: Betere toegang tot jeugdhulp voor gezinnen Meer kinderen zo thuis mogelijk laten opgroeien Alle kinderen de kans bieden zich te ontwikkelen Kwetsbare jongeren beter op weg helpen om zelfstandig te worden 5. Jeugdigen beter beschermen als hun ontwikkeling gevaar loopt 6. Investeren in vakmanschap
Nederlandse context Actielijn 2: Meer kinderen zo thuis mogelijk laten opgroeien Waaronder: • Minder gesloten plaatsingen, verkorten duur en uitstroom bevorderen • Stoppen met separeren, overige tijdelijke afzondering zoveel mogelijk terugdringen
Nederlandse context • Landelijk project “ Ik laat je niet alleen” Een gezamenlijk onderzoeksproject naar het verminderen van gedwongen afzonderingen in de JeugdzorgPlus - in kaart brengen van gedwongen afzondering - leren van elkaar en samen zoeken • Plan Best Passende Zorg voor Kwetsbare kinderen - landelijk plan met commitment van alle partners - geschreven door inhoudelijke professionals
Nederlandse context • Definitie afzonderen: “gedwongen afzonderen betreft het tegen de wil van de jongere plaatsen in een ruimte die hij of zij niet mag of kan verlaten”
De Koppeling Behandelcentrum Jeugdzorg Plus Amsterdam
JeugdzorgPlus • Zeer intensieve vorm van jeugdhulp • Jongeren van 12 tot 18 jaar met oa vaak ernstige gedragsproblemen die zich (dreigen te) onttrekken aan noodzakelijke behandeling • OTS • Machtiging gesloten jeugdzorg door kinderrechter nodig • Hierdoor kan dwang en drang worden toegepast als veiligheid in het geding is of jongere zich onttrekt aan behandeling
Capaciteit 2019 • 2 meisjes groepen met 14 meisjes • 5 gemengde groepen van 36 jongeren • kleinschalige groep in de wijk van 4 jongeren • Aantal jongeren JeugdzorgPlus op jaarbasis - Landelijk: 2254 (2017) - Amsterdam: 120
Integraliteit • Vanaf de start in 2007: langdurige integrale samenwerking opgebouwd met partners uit psychiatrie, onderwijs, verslaving en LVB
Uitgangspunten • Van opsluiten en exclusie wordt niemand beter! • Het opnieuw participeren in de samenleving leert een jongere in die samenleving • Dit gebeurt met vallen en opstaan en bij voorkeur in de omgeving waar de jongere na behandeling gaat wonen met behulp van de mensen om hem of haar heen
Uitgangspunten • We bieden maatwerk voor elke jongere • We richten ons op de bedoeling: jongere en gezin weer tot groei brengen! • We houden vast, geven niet op en blijven in contact (niet ontkoppelen) • Zo kort als mogelijk en zo lang als nodig
Ambitie
Ambitie de Koppeling • Sinds 2013 directie • Ambitie sinds 2013: we gaan onszelf opheffen! Geen kind meer gesloten! • Running the business: verbeteren van de zorg aan jongeren die nu nog in de Koppeling zitten • Changing the business: transformeren en opheffen JeugdzorgPlus in Amsterdam
Openheid over geslotenheid • Arnon Grunberg gevraagd om zich te laten opnemen en hierover te schrijven
Running the business • • • • • • •
Training in de-escalerende technieken Aantrekken trainer leefklimaat Ontwikkelen Training Vakmanschap Inzet Koppelaars Topsport in de hulpverlening Dagprogramma Kleinere groepen waar mogelijk
Running the business • Project Nabije Zorg in complexe situaties (terugdringen dwang en drang) • Inspiratiebijeenkomsten
Succes: • 31 oktober sluiten we de separeerruimtes!
Changing the business • • • • • • • • •
Helder zijn in visie en ambitie Kleinschalige groep in de wijk PINQ Samen Krachtig Thuis VR en YUNO Dwangreductie “Nabije zorg in complexe situaties” Beweging Radicaal stoppen met dwang en drang Maatwerk De Tafelberg, oudbouw transformeren naar een campus voor jongeren
0 separaties
Startsituatie Risicoweging
Financier campagne
Besluit en overtuiging
Doelen van jongeren en ouders
CGT
Analyses aanleiding separaties
Trauma van de ouder
Maatschappij Erkennen wat we niet weten
………… ….
TIJD! Figuur 1: Factoren die rol spelen in het voorkomen van separaties = research en development Literatuur: Jij heb de sleutel, van Uffelen en Dijkshoorn
Vragen?
Afzondering is een uitzondering (?) Panelgesprek • Frederique Coelman, directeur jeugdzorgvoorziening De Koppeling (Nederland) • Evi Verbeke, psychologe in het psychiatrisch centrum Caritas, praktijkassistent Ugent • Katrien Sel, orthopedagoge in het buitengewoon onderwijs, vormingsmedewerker over omgaan met agressie
‘Die ene kamer…’ Dagboekfragment Mieke Van Cauwenberg, jongerenvertegenwoordiger en ervaringsdeskundige
‘Die ene kamer’
Panelgesprek
Een creatieve terugblik door Naadia Naadia Roeland
Programma 13.45u: De Kracht van Gevoelsplekken • Lut Celie, coördinator therapiecentrum De Bleekweide 14.05u: Arno rapt ‘rustig blijven’ • Arno Weets, student, vzw Cachet 14.10u: Sleutels tot preventie. Panelgesprek onder leiding van Xavier Taveirne (VRT): • Lut Celie, coördinator therapiecentrum De Bleekweide • Kristof Das, Docent zorgverbreding en conflicthantering in het buitengewoon onderwijs, onderzoeker • Willem De Muer, zorgmanager opnameafdeling voor geestelijke gezondheidszorg Multiversum • Stef Lodewijckx, coördinator jeugdhulpvoorziening Oranjehuis 14.50u: Wat betekent de kracht van ervaringskennis? Hoe betrek je ervaringskennis van jongeren in de praktijk? • Tijs Van Steenberghe, wetenschappelijk medewerker expertisecentrum Quality-of-life, HoGent
15.10u: een creatieve terugblik door Naadia 15.15u: Wat nemen jullie mee? Panelgesprek o.l.v. Xavier Taveirne (VRT) • Dr. Daniel Neves Ramos, Kinder- en jeugdpsychiater, netwerkpsychiater • Inge Van Trimpont, Permanente Ondersteuningscel voor Leerlingenbegeleiding, GO! • Maya Van de Velde, Jongerenadviseur Vlaamse Jeugdraad • Jole Louwagie
16u: Woord van dank en afsluiting