Lezing kinderrechtenkijk op armoede op inspiratiedag 26092017

Een kinderrechtenkijk op armoede Inspiratiedag ‘Jeugdwerk heeft OOG voor armoede’ 26 september 2017 Naima Charkaoui Kinderrechtencommissariaat

Kinderrechtencommissariaat

Klachtenlijn  Ombudsdienst: onderzoekt, bemiddelt, adviseert  Voor kinderen, jongeren, ouders en professionals  Vertrouwelijk en gratis

Beleidsadviezen

Armoede bij de Klachtenlijn?

Direct en indirect aanwezig  Inkomen en basisrechten  Op achtergrond

Enkele thema’s:      

Schulden Kosten voor gezondheid, onderwijs,…

Woonsituatie Onderwijs Jeugdzorg en plaatsingen Armoede bij specifieke groepen kinderen en jongeren (bv. kinderen op de vlucht)

Armoede?

Wat is armoede?

Armoede is: “een menselijke situatie gekenmerkt door langdurige of chronische deprivatie van de middelen, mogelijkheden, keuzes, veiligheid en macht noodzakelijk voor het genieten van een toereikende levensstandaard en andere burgerlijke, culturele, economische, politieke en sociale rechten.”

(VN-Comité Economische, Sociale en Culturele rechten)

Tekort aan middelen = essentieel onderdeel

MAAR niet toe verengen: meerdimensionaal & structureel Mensenrechten in gedrang

€

Kinderarmoede?

Soms verzet tegen term kinderen isoleren uit gezin  “deserving poor”  enkel gevolgen van armoede voor kinderen aanpakken  “slechte ouder” - opvoedingsprobleem risico op plaatsing in jeugdzorg loskoppeling van maatschappelijke oorzaken

Kinderarmoede benoemen Toch keuze voor term ‘kinderarmoede’:     

Hoger armoederisico Kinderen beleven armoede op eigen manier Gevolgen armoede niet alleen thuis Kinderen zijn volwaardige spelers Impact van armoede tot latere leeftijd

Maar altijd binnen bredere context

Bron: Kind en Samenleving

Kinderarmoede in cijfers Het gezin…

Kinderen

Gemiddeld

heeft inkomen onder armoederisicodrempel

12%

10%

heeft ernstige materiële deprivatie

5%

3%

kan geen week vakantie buitenshuis per jaar veroorloven

21%

19%

kan geen onverwachte uitgave 1.100 € 24% aan

17%

heeft minder kwalitatieve huisvesting

22%

19%

stelt gezondheidszorg uit

6%

4%

heeft achterstallige betalingen

9%

5%

Bron: SVR o.b.v. EU-SILC 2015

 kinderrechtenperspectief op kinderarmoede Definitie: armoede bedreigt mensenrechten Kinderarmoede:  Armoede bij kinderen is specifiek  Kinderen zijn volwaardige spelers  Belang gezinsniveau  Structurele armoedebestrijding

Kapstokken:

    

Participatie Empowerment Non-discriminatie ‘Accountability’ Link met mensenrechten

Participatie

Kinderen in armoede aan het woord ‘Arm, dat zijn anderen’ Wel bewust van beperkingen in budget Kinderen spreken vooral over sociale uitsluiting Gezin centraal

Buurt en school: dubbel verhaal

door financiële redenen heeft / kan kind niet…

% kinderen in gezin met armoederisico

Een veilige plek om buiten te spelen

34,3%

deelnemen aan ontspanning buitenshuis

27,2%

nieuwe kleren kopen

18,5%

Verjaardag vieren

11%

3 maaltijden per dag

9,9% Bron: EU-SILC 2009

Participatie Participatie aan samenleving en aan beleid    

Erbij horen Meedoen Aandacht voor eigen beleving Stem laten horen

Basisvoorzieningen  Toegankelijkheid: betaalbaar, bereikbaar, beschikbaar, begrijpbaar, bruikbaar  Kwaliteit

‘Categoriale werkingen’: volwaardige initiatieven

Empowerment

Empowerment Versterken van ‘kracht’ en ‘macht’ individueel – collectief - politiek-maatschappelijk

Empowermentprocessen mogelijk maken!

“Aan de eenzijdige focus van ‘eigen kracht’ wordt bijna automatisch de notie ‘eigen verantwoordelijkheid’ gelieerd die snel doorschiet naar ‘eigen schuld, dikke bult’ en leidt tot negatieve gevoelens en een aanpak gestoeld op repressie en sancties.” (Van Regenmortel, 2008)

Non-discriminatie

Non-discriminatie & gelijkheid Discriminatie van mensen in armoede Binnen groep mensen in armoede: aandacht voor verschillen - verhoogde kwetsbaarheid        

Eenoudergezinnen Woonwagenbewoners Mensen met migratieachtergrond Grote gezinnen Jongvolwassenen uit bijzondere jeugdzorg Dak- en thuisloze gezinnen Niet-begeleide minderjarigen op de vlucht …

Ongelijkheid in cijfers armoederisico Kinderen algemeen

21%

Kind in eenoudergezin

30%

Kind bij koppel met 1 kind

17%

Kind bij koppel met 3 of meer kinderen

20%

Kind in gezin met alle volwassenen geboren in EU

19%

Kind in gezin met min. 1 volwassen geboren buiten EU

32%

Bron: SVR o.b.v. EU-SILC 2015

gezinnen in armoede:

afstand tot armoedegrens

gemiddeld

471€

met 1 kind

310€

met 3 kinderen

414€

eenoudergezinnen

551€ Bron: armoedetoets kinderbijslag 2017

Accountability

Accountability Overheden op verschillende beleidsniveaus Bij uitbreiding: sectoren, organisaties, praktijkwerkers  Vrijheidsgraden in eigen werking  Eigen organisatie / sector aanspreken op verantwoordelijkheid  Overheid aanspreken op verantwoordelijkheid  Positieve kaders waarmaken in praktijk

Link met mensenrechten

Link met mensenrechten Expliciteren Mensenrechten = kader  Ondeelbaar: samenhang tussen rechten

Link mensenrechten/kinderrechteneducatie: Leren over, door en voor mensenrechten/kinderrechten

Jeugdwerk?

 Mensenrechtenbenadering van armoede in jeugdwerk?

Participatie

 participatie in vrije tijd  stem laten horen

Empowerment  eigen kracht van kinderen en jongeren – individueel / collectief  bijdrage aan politiek-maatschappelijke

Accountability

 overheid appelleren  verantwoordelijkheid van / in organisatie

Non-discriminatie § gelijkheid

Link mensenrechten

 kader gebruiken  ‘leren’ over, voor, door

Contact Naima Charkaoui, beleidsadviseur naima.charkaoui@vlaamsparlement.be

Kinderrechtencommissariaat www.kinderrechtencommissariaat.be T. 02/552.98.00 Klachtenlijn