CARD
BRUTO FORMAAT
[netto formaat + 2 mm afloop rondom.
....als kinderen je vak zijn!
minimum 2 mm binnen het netto formaat]
Interview met neuropsycholoog Jelle Jolles
‘Stimuleer de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen’ De Taskforce IKC-vorming: goed idee?
Positief kijken naar kinderen; focus op oplossingen
‘Wat ben ik blij dat ik kan zien wat er allemaal goed gaat’ Wat moeten we zonder ze? Vrijwilligers
Twee jaar KindVak Magazine en een steeds groter bereik Met deze 6e editie sluiten wij jaargang 2 van KindVak Magazine af met opnieuw een gevarieerde inhoud met thema’s die er toe doen. Wekelijks krijgen wij nieuwe aanvragen om het magazine toe te sturen waardoor het bereik nog steeds groeit. En wij vinden dit fantastisch: binnen een branche waarin professionals dagelijks druk bezig zijn met hun specialisme is steeds veel te melden over dagelijkse praktijk, over nieuwe kennis en ervaringen en over ontwikkelingen op diverse niveaus. Gastredacteuren Onze oproep om ervaringen te delen met collega’s door een keer gastredacteur te zijn in dit digitale medium heeft ook nu weer leuke reacties opgeleverd. Marian Draaisma, voorzitter van de stuurgroep sport, spel en cultuur bij Pluryn geeft in een interessant verhaal aan waarom vrije tijd een grotere rol moet krijgen in behandelprogramma’s van jeugdzorginstellingen. Karin Stoffers en Renske Groot van Kare Training & Coaching geven een mooi voorbeeld van hun ervaringen met oplossings- gericht werken met kinderen. Een greep uit het aanbod De bijdragen van onze eigen redactie zijn altijd weer de moeite van het lezen
Colofon KindVak Magazine verschijnt 6x per jaar
KindVak Magazine is een uitgave van Context Media i.o.v. ConExpo bv Postbus 97, 5150 AB Drunen T. 0416 53 27 51 E. Kindvakmagazine@ conexpo.nl
Redactie Hoofdredactie
waard. Zo vind je onder andere een item over neuropsychologische inzichten die
Jon Roozenbeek
iedere kindpro (én ouder) zou moeten kennen. We spraken hierover met neuro-
Redacteuren
psycholoog Jelle Jolles, universiteitshoogleraar aan de Vrije Universiteit Amster-
Thom Roozenbeek Emma Verweij Aart Verschuur
dam. Ook gaan we in op het kabinetsvoorstel om te komen tot het instellen van een ‘Taskforce samenwerking onderwijs en kinderopvang’: hoe moet dit werken en wat kunnen we ervan verwachten. Met deze 6e uitgave verwelkomen we Aart Verschuur als redacteur. We zijn blij dat we ons op redactioneel gebied met hem hebben kunnen versterken. Aart schrijft inmiddels al ruim 20 jaar voor vakbladen voor onderwijs en opvang en
Eindredactie
Wim Koemans Uitgever
brengt in deze editie een interessant item over gemeentelijke aanpak op het ge-
Context Media
bied van jeugdzorg. Hij bezocht Amersfoort en Hoorn om van professionals te
Ontwerp / opmaak
horen wat zij doen om hun jeugdzorg laagdrempelig te maken voor kinderen en
KODW.NL
ouders. Tot in 2017 Namens het voltallige team van KindVak Magazine wens ik je veel leesplezier en een mooie decembermaand met fijne dagen toe. In januari starten we met onze 3e jaargang waarvoor ik je weer uitnodig om je verhaal te doen, je weet nooit!
KindVak Magazine wordt digitaal verspreid onder ca. 24.500 KindVak-professionals in Nederland en België Door in te schrijven voor de KindVak-nieuwsbrief of een bezoek te brengen aan KindVak word je opgenomen in het Magazine bestand
Wim Koemans Directeur ConExpo bv / organisator KindVak ConExpo info@ConExpo.nl
2
| KindVak - Algemeen
Adverteren? Bel:
0416 53 27 51
De redactie van KindVak Magazine stelt met zorg de inhoud samen voor iedere editie. De inhoudelijke verantwoording voor ingebrachte teksten ligt bij de auteurs van deze teksten.
november / december
Interview met neuropsycholoog Jelle Jolles
4
De Taskforce IKC-vorming: goed idee?
8
Positief kijken naar kinderen: focus op oplossingen
4/7
Interview met neuropsycholoog Jelle Jolles
8/9
De Taskforce IKC-vorming: goed idee?
10
Positief kijken naar kinderen: focus op oplossingen
12/14
Wat moeten we zonder ze? Vrijwilligers
15
Kinderopvangorganisaties gezocht voor deelname onderzoek risico-spel
16/17
Zinvolle vrijetijdsbesteding helpt cliënten bij vertrouwen, zelfredzaamheid en trots
18/21
Coaching advies voor pedagogisch medewerkers
10
Wat moeten we zonder ze? Vrijwilligers
12 novembever / december
Algemeen - KindVak |
3
Interview met neuropsycholoo wat iedere kindprofessional zo
Neuropsycholoog Jelle Jolles is universiteitshoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij houdt zich bezig met de relatie tussen hersenen en gedrag. Door toegepast wetenschappelijk onderzoek probeert hij bij te dragen aan verbetering van onderwijs en opvoeding, en kennis over te dragen naar de praktijk. In dit kader schreef hij het boek: ‘Het tienerbrein. Over de adolescent tussen biologie en omgeving’, waarin hij neuropsychologische inzichten beschrijft die iedere ouder en professional die met kinderen werkt zou moeten weten. KindVak Magazine sprak hem over deze neuropsychologische inzichten. In hoeverre zou kennis over de relatie tussen hersenen en gedrag beter kunnen worden toegepast? Er zijn veel ‘neuromythen’ in omloop, zoals over linker- en rechterhersenhelft of over leerstijlen. Dat zijn schadelijke visies, die strijdig zijn met wat we weten van de hersenfunctie. Mijns inziens is het belang-
bijna 25 jaar kennis en ervaringen opdoen om de ingebouwde hersenprogramma’s tot ontwikkeling te brengen. Door interactie met de omgeving komt de persoon tot optimale ontplooiing. Als we dat ons realiseren (en het feit dat de omgeving nodig is voor die hersenrijping) dan zijn we al erg ver. Omdat iedereen dan op zijn vingers kan natellen dat ‘Er zijn veel ‘neuromythen’ in omloop, zoals over er steun, sturing en inspiratie uit de omgelinker- en rechterhersenhelft of over leerstijlen.’ ving (ouders, leraren, sport- en muziekcoarijkste dat we begrijpen waar die hersenen ches e.d.) nodig zijn. eigenlijk voor zijn. Die zijn om informatie te verwerken en te zorgen dat we kunnen Welke verbeteringen zijn voorhanden? functioneren in een veranderende wereld. Kennis en inzichten. Dat is het belangrijkMaar ‘de auto moet nog wel ingereden ste. Ik noem er veel in mijn nieuwe boek. worden’: de persoon moet gedurende Mijn boek is dan ook vooral ook bedoeld
4
| KindVak - Algemeen
november / december
og Jelle Jolles over ou moeten weten ‘Stimuleer de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen’ als een soort ‘psycho-educatie’: meer inzichten en kennis voor ouders, leraren e.d. zorgt ervoor dat ze beter begrijpen wat er met kind en tiener speelt, en kunnen
doen dan ze nu meestal doen. Dat anders is vooral door meer gericht te zijn, meer te inspireren, meer voorwaarden te scheppen, meer tijd en emotie erin te stoppen,
‘Het woord ‘impulsief’ valt heel goed te leren aan een tienjarige.’ daardoor adequater reageren. De techniek komt uit de klinische neuropsychologie en wordt veel in de patiëntenzorg gebruikt. Ik hoop van harte dat mijn boek kan helpen om in de leemte te voorzien: mijns inziens zijn er zoveel neuromythen in omloop omdat er te weinig mogelijkheden zijn voor het publiek maar ook professionals om goede informatie ergens vandaan te halen. Dus je vraag naar ‘verbeteringen’ beantwoord ik kernachtig met ‘ouders en leraren zelf’ maar ze moeten wat anders
meer betrokken te zijn en meer feedback te geven. Ik zeg: ‘de tiener is werk in uitvoering. Dat betekent actieve support van ouders en school. Kunt u een voorbeeld noemen wanneer ouders en leraren anders zouden moeten handelen? Neem bijvoorbeeld een jongen van een jaar of 10 die goed is in taal, die goed kan plannen en die luistert naar wat de juffrouw zegt. Die kinderen hebben vaak een
Hoe stimuleert u uw kind? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons! novembever / december
Algemeen - KindVak |
5
labeltje ‘hoogbegaafd’, omdat ze toevallig goede cijfers hebben. Het hoeft niet zo te zijn dat die een veel hoger IQ hebben, ze zijn simpelweg beter in taal. Vaak zie je dat die kinderen minder goed zijn in sociaal inzicht en ruimtelijke en andere vaardigheden. Tegelijkertijd zijn er ook veel kinderen bij wie het andersom geldt; kinderen die ravotten en die een beetje impulsief zijn. Vaak zijn die kinderen wat minder in hun schoolse vaardigheden, terwijl dit niet per se iets zegt over hun intelligentie. De slechte cijfers worden dan veroorzaakt door een nog fluctuerende aandacht, door de impulsiviteit van het kind die nog samenhangt met diens hersenrijping. Zo’n jongen kun je heel goed trainen in zelfinzicht. Je
Een attitudeverandering. Leraren zullen moeten inzien dat kinderen uit zichzelf nieuwsgierig zijn. Nieuwsgierigheid kan lastig zijn voor een leraar. Namelijk als je een klas van 30 kinderen hebt, en er zijn 20 nieuwsgierig, dan is dat praktisch gezien lastig. Toch moeten leraren inzien dat het niet erg effectief is als er wordt gezegd: ‘nu moeten jullie allemaal je mond houden, want ik ben aan het woord’. Je kunt door je gedrag als leraar op school de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen onderdrukken, terwijl dit juist gestimuleerd zou moeten worden. Dat betekent ook dat leraren een manier zullen moeten vinden op juist niet de nieuwsgierigheid af
‘Als je aan ouders leert hoe hun tiener in elkaar zit, dan kun je leren hoe ze met mogelijke problemen om kunnen gaan.’ kunt hem situaties laten herkennen: wanneer heb ik meer last dat ik te snel reageer en wanneer minder? Het woord ‘impulsief’ valt heel goed te leren aan een tienjarige. En hij kan leren ‘STOP’ te zeggen tegen zichzelf. Dan heeft het kind dus een handvat om zijn eigen gedrag te controleren. Ouders en leraren denken in zo’n situatie vaak: laten we hem maar niet extra belasten met deze informatie, terwijl in feite het tegenovergestelde wenselijk is. Wat is er dan nodig om zulke inhoudelijke kennis in het onderwijs te implementeren?
6
| KindVak - Algemeen
te kappen, maar die te gebruiken voor de natuurlijke leerbehoefte van kinderen. Dat is lastig, want die behoefte is anders dan dat wat wij nu in het onderwijs aan onze kinderen opleggen. Hier zou ik nog aan willen toevoegen dat de manier waarop de leraar naar het kind kijkt ook erg belangrijk is, de zogeheten ‘teacher perceptions’. We weten dat de opvatting die een leraar kan hebben van de leerling soms echt onjuist is. Zo werd er bijvoorbeeld gedacht dat meisjes minder goed zijn in wiskunde dan jongens, terwijl we nu vanuit de wetenschap weten dat dat niet klopt: ze hebben beide de potentie maar meisjes lopen hierin in de ontwikkeling iets achter
november / december
op jongens net zoals jongens achterlopen in taalvaardigheid. De manier waarop een leraar naar zijn/haar kinderen kijkt is veranderbaar, door de leraar begrip te geven in hoe het lerende kind in elkaar zit. Daar pleit ik dan ook sterk voor. En hoe zit het met ouders? Ook zou ik graag zien dat de kennis en inzichten die ik in mijn boek beschrijf bij ouders belanden. Als je aan ouders leert hoe hun tiener in elkaar zit, dan kun je leren hoe ze met mogelijke problemen om kunnen gaan. Neem bijvoorbeeld ouders die zeggen dat hun kind niet meer goed luistert, dat hij vriendjes heeft die 2 à 3 jaar ouder zijn en dat ze het gevoel hebben dat hun zoon al bijna het huis uit is. Het duurt nog maar liefst 10 jaar voordat hun zoon volwassen is en zijn gedrag valt te verklaren vanuit de rijping van zijn hersenen. Een
veertienjarige heeft namelijk alleen maar interesse in zijn peer-groep. Dus de interesses die hij heeft horen bij zijn brein. Dat betekent niet dat ouders geen mogelijkheden hebben om interesses bij hun zoon aan te wakkeren, integendeel. Ze kunnen bijvoorbeeld heel veel doen met de zich ontwikkelende denk- en redeneervaardigheden van hun kind. Maar daarvoor is het wel nodig dat ouders over de juiste informatie beschikken, en ik hoop dat mijn boek daaraan een bijdrage levert. Over de auteur: Thom Roozenbeek is redacteur en journalist bij KindVak Magazine.
Meer weten? Bestel het boek hier! Jelle Jolles
novembever / december
Algemeen - KindVak |
7
De Taskforce IKC-vorming: goed idee?
Een tijd geleden reageerde het kabinet eindelijk op de in december door de Tweede Kamer aangenomen motie-Yücel, waarin het kabinet met voorstellen moet komen om verdere integratie van kinderopvang en primair onderwijs te onderzoeken. Het kabinet komt aan de motie-Yücel en de adviezen van onder meer de PO-Raad en de vakgroep Kindcentra 2020 tegemoet met het instellen van een zogeheten ‘Taskforce samenwerking onderwijs en kinderopvang’. Deze taskforce heeft tot taak om voorstellen uit te werken omtrent wat er nodig is om de samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang te vergemakkelijken. Vóór de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 moeten deze voorstellen klaarliggen.
het kabinet gepland heeft in bijvoorbeeld opleidingen en trainingen voor opvangpersoneel zijn dan ook zeer welkom. Ook is het goed dat er aandacht is voor het opnemen van concrete pedagogische doelen in de Wet kinderopvang.
Allereerst is het natuurlijk een goede zaak dat het kabinet, dat toch tegen het einde van haar regeerperiode aanloopt, bereid is om serieus te kijken naar wat het werkveld al jarenlang roept omtrent het her-
Toch is er ook kritiek. Deze richt zich met name op het feit dat het kabinet in haar reactie niets zegt over het aanpassen van wet- en regelgeving om het aanbieden van onderwijs en opvang vanuit één organisa-
‘De investeringen die het kabinet gepland heeft in bv. opleidingen en trainingen voor opvangpersoneel zijn zeer welkom.’ ontwerpen van onderwijs, opvang, zorg en andere kinddiensten. De investeringen die
8
| KindVak - Primair onderwijs
tie gemakkelijker te maken. De vakgroep Kindcentra 2020 schrijft in een uitgebreide
november / december
reactie onder meer het volgende: ‘Het [is] vreemd dat de bewindslieden bij de aandachtspunten voor de taskforce stellen dat de inhoud van samenwerking centraal staat en niet een specifieke vorm van samenwerking. Daarmee worden inhoud en vorm onnodig tegenover elkaar gezet en wordt geblokkeerd dat, daar waar vorm bij zou kunnen dragen aan een betere inhoud, een nieuwe vorm ontwikkeld kan worden. Het is beter om centraal te stellen dat de taskforce voorstellen uitwerkt die de meerwaarde van de samenwerking en de kwaliteit van de voorzieningen optimaal bevorderen.’ Ook de PO-Raad en de Kopgroep Wethouders voor Kindcentra sluiten zich aan bij deze kritiek. Zij zijn met name kritisch over het standpunt van het kabinet dat juridische hervormingen te duur en niet haalbaar zouden zijn. Het lijkt er dan ook op dat het kabinet een besluit over het al dan niet garanderen van een basistoegangsrecht voor ieder kind, waar bovenstaande organisaties allen achter staan, doorschuift naar de volgen-
de kabinetsonderhandelingen. Alhoewel minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) aangeeft hier een ‘vliegende start’ mee te willen maken in het volgende kabinet, staat te bezien wat hier uiteindelijk van terecht komt. Gijs van Rozendaal, voorzitter van Kindcentra 2020, is optimistisch: ‘Ik verwacht dat alle partijen aandacht gaan geven aan kindcentra. Sommige partijen zullen wat globaler blijven in hun verkiezingsprogramma, anderen zullen wat stevigere dingen gaan zeggen’. Kortom, de Taskforce zal het komende jaar waarschijnlijk niet gaan zorgen voor grote (juridische) hervormingen. Scholen en opvangorganisaties zullen voorlopig dan ook te maken blijven krijgen met knellende wet- en regelgeving, die IKC-vorming in de weg zit. Toch is er ook reden voor optimisme: de politiek, vakgroepen, het werkveld en het publiek staan aan het begin van wat een consensusthema lijkt te worden. Ontwikkelingskansen voor ieder kind staan hoog op de agenda, en IKC-vorming is hier een belangrijk onderdeel van. Over de auteur: Jon Roozenbeek is hoofdredacteur bij KindVak Magazine.
november / december
Primair onderwijs - KindVak |
9
Positief kijken naar kinderen: focussen op oplossingen in plaats van problemen Karin Stoffers en Renske Groot zijn coaches bij Kare Training en Coaching met ervaring in de jeugdhulp en kinderopvang. In deze column delen ze een inspirerende ervaring, uit het werkleven gegrepen. Stoffers en Groot maken gebruik van de NLP methodiek en Oplossingsgericht Werken. Groot: ‘Het geeft inzicht in hoe je waarneemt, hoe je deze informatie verwerkt en hoe je dit tot uitdrukking brengt in gedrag, emoties en taal. Bewustwording van deze vaak onbewuste processen geeft je de mogelijkheid om jezelf meer te sturen op een positieve manier. Met Oplossingsgericht Werken praat je over gewenste situaties. De focus ligt op oplossingen en niet op problemen. Dit leidt tot een positieve manier van werken. Stoffers: Bij mij in de groep op een kinderdagverblijf, zit een jongetje van drie. Hij heeft in zijn korte leven al veel spanning meegemaakt en reageert vaak impulsief en boos. Wat heeft hij nodig als een ander kind hem frustreert, waardoor hij zijn hand heft om deze een klap te geven?
even bij me zitten?’. Dat doet hij graag. Ik vertel hem wat ik zag. ‘Weet je wat ik nou zo knap van jou vind?’ Hij veert al iets op, is namelijk erg gevoelig voor complimenten. ‘Dat ik zag dat je heel boos werd en eigenlijk wilde slaan, maar je deed het niet!’. Hij straalt van oor tot oor: ‘ja, hè’, zegt hij. Wat ben ik blij dat ik kan zien wat er wél goed gaat en dit terug kan geven aan het kind. Met Oplossingsgericht Werken praat je over gewenste situaties. Deze methodiek, waarbij je jezelf afvraagt: ‘hoe reageer ik als pedagogisch medewerker en wat doet dit met mij?’, komt onder andere terug in onze basistraining ‘Zo kan het ook! Effectief communiceren vanuit jezelf.’ Over de auteurs: Gastredacteuren Karin Stoffers en Renske Groot zijn coaches bij Kare Training en Coaching.
Voor mij een moment om heel alert te zijn. Ik zeg zijn naam, we hebben oogcontact en verder niks. Zijn hand gaat naar beneden en hij gaat ‘grommend’ verder met zijn spel. Na een poosje, als ik zie dat hij rustig is, ga ik naar hem toe. Ik vraag: ‘kom je
10 | KindVak - Kinderopvang
november / december
advertentie
eye q omega 3 en 6 “Geef ze goede bagage mee!“ r!
oo h Slim
Eye Q bevat hoogwaardige, zuivere visolie met EPA & DHA en teunisbloemolie met GLA in de bijzondere verhouding EPA 9 : DHA 3 : GLA 1
IN HE
NIEUW
Verkrijgbaar in verpakking met 60 en 210 capsules. Eye Q Chew: 180 kauwcapsules met aardbeiensmaak. Eye Q liquid: 200 ml vloeibaar met citrussmaak.
T
EPA 9
S
DHA 3
GLA1
Meer informatie of een probeerverpakking* aanvragen? E info@springfieldnutra.com • T 0186 - 626 173 Volg ons ook op Facebook.com/eyeqomega3en6 Bevat enkele capsules om te zien of een kind ze lust.
*
Eye Q is onder andere verkrijgbaar bij gezondheidswinkels, zoals De Tuinen, Gezond & Wel, Vitaminstore, D.I.O. Drogist en via apothekers.
november / december
Kinderopvang - KindVak | 11
Wat moeten we zonder ze? De het onderwijs, de kinderopvan Ze zijn vaak onmisbaar maar lang niet altijd even zichtbaar voor iedereen: de vrijwilligers op school en de opvang. Wat drijft deze mensen? Mariska Lueks (53) werkt 24 uur per week als psychiatrisch verpleegkundige en sinds drie jaar één ochtend per week als vrijwilliger bij basisschool Atalanta in Heerhugowaard. ‘Deze school, waar destijds mijn zoon ook op zat, heeft op een gegeven moment een onvoldoende gekregen van de inspectie. Ik liep er toen als moeder al een jaartje of zeven rond en wist wat ze hadden meegemaakt als jonge, net startende school. Veel zwangerschappen, veel wisselende leidinggevenden, gedonder met bestuur en tot overmaat van ramp een jonge juf die overleed. Ik heb ze toen aangeboden om één dag per week te komen helpen, zodat zij meer armslag hadden om die onvoldoende op te kunnen krikken. Het maakte mij niet uit wat ik moest doen. Ik ben toen begonnen met leesondersteuning. Nieuwe materie voor mij waar ik me in heb bekwaamd. Later ben ik ook kinderen met vormen van autisme, achterstand op sociaal-emotioneel gebied gaan begeleiden. Ik zie vooruitgang binnen het groepje waarmee ik werk. De kinderen vertrouwen me
12 | KindVak - Algemeen
en ik heb het gevoel dat ik ertoe doe. Ik ben een opleiding gaan doen om wat meer kennis en verdieping te verkrijgen in mijn vrijwilligerswerk. Afgelopen zomer heb ik mijn diploma Coach Taalonderwijs en Dyslexie behaald en ik ga binnenkort starten met weer een nieuwe opleiding. De school wil me gaan betalen, maar daar zit ik niet op te wachten. Ik krijg zoveel energie van mijn werk, dat ik het tóch wel doe. Collega Aranka, intern begeleider, over Mariska: ‘We zijn blij met Mariska. Ze ontlast de leerkrachten en geeft de kinderen de begeleiding die zij nodig hebben. Mariska is heel enthousiast en betrokken. Door haar eigen achtergrond kan zij goed praten met kinderen waardoor zij ons een interessante andere kijk op het kind geeft. De kinderen vinden het fijn om bij haar te zijn.’
november / december
e vrijwilligers van ng en de jeugdzorg
Nathalie de Wolff (49) werkte 5,5 jaar als vrijwillige conciërge op OBS Passe-Partout in Rotterdam. Sinds kort wordt ze betaald. ‘‘s Ochtends doe ik de deuren open en sta ik bij de balie om iedereen te verwelkomen. ‘s Middags sluit ik af. De hele dag loop ik door de school om van alles op te lossen. De ene keer is dat rollen aanvullen en kopieerwerk, de andere keer een leerkracht ondersteunen. Ik kwam 5,5 jaar geleden op Passe-Partout terecht voor een stage van drie maanden tijdens mijn cursus tot administratief medewerkster. Ik werd meteen als volwaardig collega beschouwd en vond het zo leuk, dat ik bleef. Sinds kort heb ik een contract voor 24 uur, maar ik blijf vaak langer. Ik kan moeilijk naar huis gaan en als ik eenmaal bezig ben, maak ik iets af. ‘Wat moeten jullie zonder me?’ vraag ik weleens voor de grap aan collega’s. ‘Dat zouden we niet weten!’,
novembever / december
roepen ze dan volmondig. Ik word gewaardeerd in mijn aanwezigheid en mijn werk. Alle kinderen weten precies wie ik ben en ik durf te beweren dat ik van bijna iedereen de namen weet.’ Marrigje, ouder, over Nathalie: ‘Vraag je kinderen wie de baas is, dan zeggen zij ‘juf Nathalie’. Nathalie staat altijd voor kinderen en ouders klaar. Een voorbeeld: laatst was mijn zoon zijn luizenzak op het schoolplein verloren. Wij terug naar school, juf Nathalie had ‘m al gevonden en wilde de zak naar de klas brengen. Want ja, er zitten maar een paar kinderen met de naam Stijn op school, dus zij zou wel even uitzoeken welke Stijn zijn luizenzak kwijt was. Nathalie weet en regelt veel. Kinderen, maar ook ouders, kunnen met hun vragen bij juf Nathalie terecht.’
Algemeen - KindVak | 13
Iris den Hengst (30) heeft een sociaal pedagogische achtergrond en werkt sinds drie jaar vijf ochtenden en een middag per week als vrijwilliger bij een peutercentrum in Arnhem. ‘’Ben je vrijwilliger?’, vragen mensen wel eens verontwaardigd. Veel denken dat ik een vaste kracht ben. Na een reorganisatie werd mijn vaste contract als pedagogisch medewerker beëindigd en daarna ben ik er een tijdje uit geweest. Om mijn werk weer rustig op te bouwen ben ik vrijwillig als peuterleidster gaan werken. Het contact met de kinderen en het werken in teamverband vind ik geweldig. Ik heb mijn
zelfvertrouwen terug. Uiteindelijk hoop ik dat ik dit werk weer betaald kan gaan doen. ‘Er zijn weinig vrijwilligers die zo trouw zijn en zich zo inzetten’, zeggen mijn collega’s. Dat doet me goed. Ik ga met een lach naar mijn werk en kom met een lach weer terug. Collega Ingrid, pedagogisch medewerker, over Iris: ‘Toen Iris begon als vrijwilliger, was ik in eerste instantie wat afwachtend. Onze vorige vrijwilligers kwamen vaak te laat of soms helemaal niet. Maar Iris is anders. Zij voelt zich heel erg verantwoordelijk en denkt echt mee. Ze is lief en betrokken naar de kinderen en de ouders toe en heel behulpzaam. Ik ben echt blij met haar en baal er voor mijzelf nu al van dat er een dag komt dat ze ‘verder’ gaat. Al gun ik haar van harte dat ze een leuke en betaalde baan vindt!’
Over de auteur: Emma Verweij is journalist bij KindVak Magazine.
Wat is uw ervaring met vrijwilligerswerk? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons! 14 | KindVak - Algemeen
november / december
Kinderopvangorganisaties gezocht voor deelname onderzoek risico-spel Hoe gaan pedagogisch medewerkers om met het risico-spel van kinderen? Martin van Rooijen doet een promotieonderzoek over dit onderwerp vanuit de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Vijf elementen lijken van invloed op de houding van professionals: de cultuur in de samenleving (als het misgaat, wordt er snel geclaimd), de regelementen en protocollen zoals van de GGD, de relatie met ouders, het eigen karakter van de professional en het beeld dat deze heeft van het kind. In zijn praktijkonderzoek zal Martin van Rooijen samen met het team een traject doorlopen, gepland in het voorjaar van 2017. Hij is bezig met de voorbereidingen en zoekt geïnteresseerde BSO’s. Interesse in het onderwerp risico en uitdaging in het spel van kinderen en hoe dat in praktijk te brengen? Neem voor meer informatie contact op via martin.vanrooijen@phd.uvh.nl.
Neem contact op >
novembever / december
Algemeen - KindVak | 15
Zinvolle vrijetijdsbesteding helpt cliënten bij vertrouwen, zelfredzaamheid en trots
Marian Draaisma is voorzitter van de stuurgroep sport, spel en cultuur bij zorgorganisatie Pluryn. Pluryn zet zinvolle vrijetijdsbesteding, zoals sport en spel, in als belangrijk instrument om jongeren op weg te helpen in de maatschappij. Een grotere rol van vrije tijd - sport, spel, muziek en toneel - in de behandelprogramma’s van jeugdzorginstellingen draagt bij aan de positieve vorming van jongeren. Veel instellingen beseffen echter nog niet voldoende hoe sterk het effect van vrije tijd kan zijn op de persoonlijkheidsontwikkeling en de sociale ontwikkeling van jongeren.
16 | KindVak - Jeugdzorg
Bij Pluryn heeft vrije tijd altijd een prominente plek gehad, maar sinds de deelname van een groep jongeren met een licht verstandelijke beperking en/of uiteenlopende gedragsproblemen aan de Equipe Mont Ventoux in 2014 werd het belang ervan nog eens extra onderstreept. Het beklimmen van de 1911 meter hoge berg vergde een enorme fysieke inspanning van
november / december
talenten, het beleven van succeservaringen en voor het groeien in zelfreflectie. Bovendien is vrije tijd een levensdomein waarin participatie op positieve wijze gestalte krijgt en waarin de betrokkenheid en de relatie tussen cliënten en niet-cliënten een wederzijdse betekenisvolle en respectvolle invulling krijgt. Ook de ontwikkelingsroutes vanuit vrije tijd naar leren en werken nemen toe. Zo zijn er jongeren die na hun deelname aan de Equipe Mont Ventoux nu werkzaam zijn in een fietsenwerkplaats. De link tussen sport en meedoen in de maatschappij wordt op deze manier succesvol gelegd. Pluryn heeft een beleidskapstok voor vrije tijd en gezondheid opgetuigd waarin vitade jongeren die tot dan toe nog nooit op liteit, bewegen, duurzaamheid en behaneen racefiets hadden gezeten. Maar uit deling een duidelijke plaats hebben. Het onderzoek van onze afdeling Research & doel is om meer samenhang en richting te creëren in de verschillende ‘Vrije tijd is een laagdrempelig instrument dat opvallend activiteiten. En, niet onpositieve veranderingen teweeg kan brengen.’ belangrijk, Development kwam naar voren dat zij het draagvlak in de organisatie. Toonaangevooral hebben ervaren als een overwinvende projecten zoals de Equipe Mont ning op zichzelf. Ventoux dragen hieraan bij. Kortom: door zinvolle vrijetijdsbesteding worden Sinds die tijd heeft vrije tijd als levenscliënten ondersteund in hun tocht naar bepalend domein een structurele plaats vertrouwen, zelfredzaamheid, trots, een gekregen in de behandeling van cliënten breder sociaal netwerk en een gezondere die zorg vragen bij Pluryn. Juist bij jongeleefstijl. ren die een gering aantal succeservaringen Over de auteur: Marian kennen, weinig zelfvertrouwen hebben Draaisma is voorzitter van en kampen met een lage zelfwaardering, de stuurgroep sport, spel en kan vrije tijd een laagdrempelig en goed cultuur bij zorgorganisatie hanteerbaar instrument zijn dat opvallend Pluryn. positieve veranderingen teweeg kan brengen. Het is een onmisbaar domein geworden als het gaat om de ontwikkeling van
november / december
Jeugdzorg - KindVak | 17
Coaching en advies voor pedagogisch medewerkers
Kinderopvangorganisaties, jeugdhulpinstellingen en gemeenten zijn hard bezig de lokale jeugdzorg vorm te geven. Nu de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg sinds 2014 in handen is van de gemeenten gaan de ontwikkelingen in een snel tempo. Per gemeente zijn er wel (kleine) verschillen. We bezoeken Amersfoort en Hoorn om van professionals zelf te horen wat zij doen om hun jeugdzorg laagdrempelig te maken voor kinderen en ouders. 18 | KindVak - Jeugdzorg
november / december
Zowel in Hoorn als Amersfoort bezoeken jeugdzorgmedewerkers tegenwoordig kinderdagverblijven en bso’s om pedagogisch medewerkers te ondersteunen in hun werk met kinderen die extra aandacht vragen. Ook doen zij aan vroegsignalering, zodat ouders en kinderen niet onnodig blijven rondlopen bij beginnende opvoe-
‘We werken nu laagdrempelig, zonder direct een zwaar jeugdzorgaanbod in te vliegen.’ dings-, gedrags- of ontwikkelingsproblemen. Zonder ouders direct het etiket op te plakken dat ze ‘bij jeugdzorg lopen’. Echt laagdrempelig dus. In Amersfoort blijkt de aanpak doorontwikkeld vanuit een eerder Alert4You-project in 2011. De kinderopvangorganisaties Partou en SKA hebben toen in Amersfoort vier bso’s-extra opgezet, voor kinderen die meer aandacht nodig hadden. ‘Daarvoor moesten we kinderen met behoefte aan meer structuur en begeleiding vaak van de bso wegsturen’, vertelt Joke Spruit, projectmanager bij SKA. ‘We hebben daarom samenwerking gezocht met jeugdzorgorganisatie Youké, voor ondersteuning en begeleiding van onze pedagogisch medewerkers op de vier bso’s-extra. Zo konden wij deze kinderen ook opvang en zorg bieden.’ Maar bij twee van deze vier bso’s-extra bleven steeds kindplaatsen openstaan, terwijl er tegelijkertijd veel behoefte was aan jeugdzorg op andere plekken in de stad. Daarom is in 2014 de jeugdzorgondersteuning voor de kinderopvang uitgebreid naar heel Amersfoort. In alle 60 bso’s en kinderdagverblijven kunnen pedagogisch medewerkers nu een beroep doen op jeugdzorgmedewerkers van Youké. Of op
november / december
hun inmiddels gespecialiseerde eigen collega’s op de vier bso’s-extra, die nog steeds bestaan. Ambulant in Amersfoort Zo is in Amersfoort een meer ambulant jeugdzorgaanbod ontstaan en krijgen kinderen en ouders op de voor hen meest natuurlijke plek hulp en ondersteuning. Bijvoorbeeld van Conny Wijnands, één van de zes Youké-ondersteuners die Amersfoort telt. ‘We hebben een mooie samenwerking’, vertelt Conny. ‘We werken nu laagdrempelig, zonder direct een zwaar jeugdzorgaanbod in te vliegen. Dat vind ik belangrijk, door onze werkwijze zijn we echt preventief bezig. Kinderen zullen later op school minder uitvallen en ook minder niet-passend gedrag laten zien.’ Conny vindt het fijn dat zij door pedagogisch medewerkers in de kinderopvang als goede collega wordt gezien. ‘Na intern overleg binnen de opvang en met de ouders kunnen pedagogisch medewerkers ons altijd vragen om advies. En dat doen ze graag, er is nooit wrijving. Want de behoefte aan ondersteuning kan soms groot zijn. Het kan gaan om kinderen die moeite hebben om in de groep te functioneren, andere kinderen steeds pijn doen of altijd hun eigen speelgoed opeisen. Wij komen dan kijken, observeren en geven adviezen voor een betere omgang met het kind.’ ‘Advisering over meer dagroutine voor deze kinderen komt vaak voor. Onze adviezen komen altijd voort uit een goed inhoudelijk gesprek met de pedagogisch medewerkers. We werken als gelijkwaardige collega’s en geven advies als erom wordt gevraagd. Ook snappen we best dat veel individuele aandacht niet altijd mogelijk is op een bso, we houden het altijd bij coaching en adviezen waar pedagogisch
Jeugdzorg - KindVak | 19
medewerkers in de praktijk mee verder kunnen.’ Olievlek in Hoorn In Hoorn vinden we een vergelijkbare aanpak, maar vanuit een iets andere beginsituatie. Ook in Hoorn kunnen pedagogisch medewerkers in de kinderopvang steun en advies vragen bij jeugdzorgmedewerkers. Zij komen langs op locatie, kijken mee, coachen en adviseren. Portretfoto’s van de jeugdzorgmedewerkers hangen gewoon op de locaties, zodat het zowel voor ouders en pedagogisch medewerkers duidelijk is dat ze eigenlijk ‘deel van het team’ zijn. In Hoorn bestonden echter ook al naschoolse jeugdzorggroepen, waarin schoolgaande jeugd werd behandeld voor gedrags-, opvoedings- en opgroeiproblemen. Dat waren groepen met een behoorlijk zware opvoed- en opgroei problematiek, vertelt Anita Grotenhuis, regiomanager van jeugdzorgorganisatie Parlan. ‘Kinderen kwamen na school naar onze speciale groepen en bleven dan tot
half zeven. Maar zorg bieden in de dagelijkse omgeving, zoals op de bso, blijkt veel effectiever.’ Parlan zocht daarom contact met kinderopvangorganisatie SKh in Hoorn, die een bso-groep wilde starten bij een basisschool voor speciaal onderwijs. Dit initiatief paste precies in de nieuwe filosofie van Parlan om jeugdzorg dichter bij ouders en kinderen te brengen. Dus samenwerking in de speciale bso was snel in elkaar getimmerd. ‘Vanuit de jeugdzorg konden we er goed
‘Zorg bieden in de dagelijkse omgeving, zoals op de bso, blijkt veel effectiever.’ aansluiten met gedragsbegeleiding, consultadvies én tips voor ouders en pedagogisch medewerkers voor hun omgang met deze kinderen’, vertelt Grotenhuis. ‘Het is een succesvolle samenwerking geworden, met korte lijnen. Onze coaches denken en doen mee, vanuit het pedagogisch beleid van SKh.’
Welke ontwikkelingen ondervindt u in uw gemeente? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons! 20 | KindVak - Jeugdzorg
november / december
De bso-groep in het speciaal onderwijs past ook precies in de plannen van SKh, Parlan en de gemeente Hoorn voor een nieuw speciaal integraal kindcentrum. Daar willen speciaal onderwijs, kinderopvang en jeugdzorg elk kind recht geven op een bij het kind passende ontwikkeling. Door alle kennis en kunde in dit nieuwe kindcentrum moet een olievlekwerking in Hoorn ontstaan. Want ook gewone bso’s, kinderdagverblijven en scholen kunnen er ondersteuning vragen voor hun ‘moeilijke’ kinderen, die dan op hun eigen BSO kunnen blijven. Verschillen tussen gemeenten We zien dus in Amersfoort en Hoorn een vergelijkbaar ondersteuningsaanbod voor laagdrempelige jeugdzorg in de kinderopvang. Toch zijn er verschillen, vooral in hoe de gemeente het aanpakt. In Amersfoort is ondersteuning door de jeugdzorg op de werkvloeren van kinderopvangorganisaties formeel vastgelegd in het gemeentelijk beleid. Er is een potje geld beschikbaar, waar een paar ton in zit. Kinderopvang en
november / december
jeugdzorg kunnen hier gewoon gebruik van maken. Hoorn koppelt financiering daarentegen aan kinderen. ‘In Hoorn stelt de gemeente eisen voor de financiering van Parlan-coaches’, vertelt Jeannette Bolhuis, manager pedagogiek en ontwikkeling bij Kinderopvang Hoorn. ‘Niet dat er een echte zorgindicatie moet zijn, wel moeten we voor elke ondersteuningsaanvraag van de teams een apart traject inzetten. We moeten opschrijven wat we doen, hoe lang de begeleiding duurt en wanneer we denken dat de begeleiding klaar is. Dus eens in de maand heb ik als zorgcoördinator en pedagoog een echt zorgteamoverleg met de coaches van Parlan, een wijkmanager en de pedagogisch medewerker die ondersteuning wil.’ Over de auteur: Aart Verschuur is journalist en redacteur bij KindVak Magazine
Jeugdzorg - KindVak | 21
Advertentie
zorg
opv ang
jeugd
jd
ijs
ti
peute
ijn
ije
erw
welz
ond vr
rwerk
Het IKC is de scHool van de toekomst!
ikc Het Landelijk Expertisepunt Kindcentra helpt u op weg naar een IKC. Het ondersteunt bij o.a. visieontwikkeling, het inhoudelijk curriculum, bedrijfsvoering, juridische aspecten en huisvestingsvraagstukken. Wilt u weten wat wij voor u kunnen betekenen? Bezoek onze stand tijdens het AVS-congres 2016 (stand 11) of neem contact op via info@expertisepuntkindcentra.nl.
“Ik word gestimuleerd in het ondernemerschap en in het maken van mijn eigen keuzes. De expert helpt me mijn eigenaarschap op een goede manier waar te maken. Fijn om af en toe in zo’n kundige spiegel te kunnen kijken.” Jos van Zutphen, directeur Speelleercentrum De Wijde Wereld, Uden
www.expertisepuntkindcentra.nl
22 | KindVak - Algemeen
november / december