CARD
BRUTO FORMAAT
[netto formaat + 2 mm aoop rondom.
....als kinderen je vak zijn!
minimum 2 mm binnen het netto formaat]
Medicijngebruik bij ADHD: wees voorzichtig!
Een oplossing voor het lerarentekort
FNV Collegetour kinderopvang bereidt pm-ers voor op de toekomst
De beste wensen Met een nieuw jaar op de teller kijken we uit naar kansen en ontwikkelingen. De economische barometer belooft veel groei en daarmee ook mogelijkheden en behoeften voor onze branche. Politieke partijen doen hun best om de kiezers te verleiden om in maart hun stem te winnen bij de 2e Kamerverkiezingen. Maar waar kies je voor? En hoe kom je tot de beste keuze? De vereniging Verus heeft enige tijd geleden een overzicht gemaakt van politieke partijen en hun visie over onderwijs en opvang. Indien je hier klikt kun je de diverse meningen uitstekend met elkaar vergelijken en vaststellen welk beleid het beste bij jouw visie past. Wellicht helpt het om hiermee te kunnen werken aan de beste wensen voor onze branche.
3e jaargang In deze eerste editie van alweer de derde jaargang hebben we opnieuw een interessante mix voor je verzameld. Het thema vaccinatie kreeg onlangs erg veel aandacht in de landelijke media. Redacteur Aart Verschuur trok het land in om vast te stellen hoe omgegaan wordt met vaccinatie en wat de gezondheidsrisico’s zijn. Een ander interessant item dat in de toekomst gaat spelen is het tekort aan leerkrachten in het Primair Onderwijs. Thom Roozenbeek zette hiervoor een aantal zaken op een rij en besluit zijn bijdrage met een aantal wezenlijke vragen over taken en verantwoordelijkheden. Jon Roozenbeek levert een mooie bijdrage met zijn artikel over ADHD en de discussie over het al dan niet noodzakelijke medicijngebruik dat vaak standaard wordt voorschreven. Deze en andere items vormen samen weer een mooie en lezenswaardige KindVak Magazine-editie Ik wens je een goed en gezond jaar toe!
Colofon KindVak Magazine verschijnt 6x per jaar
KindVak Magazine is een uitgave van Context Media i.o.v. ConExpo bv Postbus 97, 5150 AB Drunen T. 0416 53 27 51 E. Kindvakmagazine@ conexpo.nl
Redactie Hoofdredactie
Jon Roozenbeek Redacteuren
Thom Roozenbeek Emma Verweij Eindredactie
Wim Koemans Uitgever
Context Media Ontwerp / opmaak
KODW.NL KindVak Magazine wordt digitaal verspreid onder ca. 24.500 KindVak-professionals in Nederland en België Door in te schrijven voor de KindVak-nieuwsbrief of een bezoek te brengen aan KindVak word je opgenomen in het Magazine bestand
Wim Koemans Directeur ConExpo bv / organisator KindVak ConExpo info@ConExpo.nl
2
| KindVak Magazine - Algemeen
Adverteren? Bel:
0416 53 27 51
De redactie van KindVak Magazine stelt met zorg de inhoud samen voor iedere editie. De inhoudelijke verantwoording voor ingebrachte teksten ligt bij de auteurs van deze teksten.
januari / februari
Een oplossing voor het lerarentekort
4
4/5
Een oplossing voor het lerarentekort
6/7
International Toy Library Conference dit jaar in NL
8/10
Medicijngebruik bij ADHD: wees voorzichtig!
12/15 Discussie over vaccinaties
Medicijngebruik bij ADHD: wees voorzichtig!
8
16/18 Het heft in eigen hand: aangepaste wetgeving moet school starten makkelijker maken. 20/21 FNV Collegetour Kinderopvang bereidt pm-ers voor op de toekomst
Het heft in eigen hand.
16 FNV Collegetour Kinderopvang bereidt pm-ers voor op de toekomst
20
januari / februari
Algemeen - KindVak Magazine |
3
Een oplossing voor het lerarentekort? “Als de overheid niet snel investeert in het primair onderwijs, zijn er over een paar jaar duizenden leraren te weinig”, aldus de PO-raad. De babyboomgeneratie, waaronder zich een hoop leraren bevinden, gaat binnen een afzienbare tijd met pensioen. Hoewel dit voor jonge leraren, voor wie het de afgelopen jaren lastig is geweest om een (vaste) baan te vinden, kansen biedt, weegt de instroom bij lange na niet op tegen de uitstroom van leraren. Dit is onder andere te wijten aan de verzwaarde toelatingseisen op de pabo, alsmede de hoge uitvalpercentages onder studenten. De PO-raad schat in dat er vanaf 2020 een tekort zal zijn van 6.000 tot 8.000 voltijdsdienstverbanden. Dit leidt tot grotere klassen (en derhalve minder aandacht per kind) en een verhoogde werkdruk bij leraren; een probleem dat al langere tijd bekend is. De overheid heeft daarom een aantal maatregelen genomen waarmee gepoogd werd om het leraren-
joen, waarmee lerarensalarissen verhoogd kunnen worden en het vak daarmee aantrekkelijker kan worden gemaakt. Onderwijsinhoud Ook omtrent de inhoud van het onderwijs zijn ontwikkelingen zichtbaar. Zo stelde het Platform Onderwijs 2032 een advies op over hoe het onderwijs er in dat jaartal uit moet komen te zien. Hierin wordt onder andere geadviseerd om gepersonaliseerd leren in het onderwijs meer te benadruk-
‘Traditionele basisschool en het leerstof-jaarklassensysteem bieden niet langer alle oplossingen voor hedendaagse maatschappelijke vraagstukken.’ tekort tegen te gaan. Zo is er bijvoorbeeld een studiebeurs beschikbaar voor studenten die een educatieve universitaire master volgen, hoewel het effect hiervan nog niet bekend is. Desondanks pleit de PO-raad voor een investering van 500 mil-
4
ken en om persoonsvorming meer onder de aandacht te brengen. Dit advies krijgt veel draagvlak. Eveneens is het belangrijk om niet te vergeten dat ook ‘opbrengsten’ van het onderwijs aan verandering onderhevig zijn. Zo wordt het steeds belangrijker
| KindVak Magazine - Primair onderwijs
januari / februari
dat kinderen leren om informatie te selecteren en te filteren, in plaats van informatie te onthouden. Het is al langer duidelijk dat de traditionele basisschool en het leerstof-jaarklassensysteem niet langer alle oplossingen voor hedendaagse maatschappelijke vraagstukken bieden. Het industriële ‘one size fits all’-model heeft lange tijd goed gefunctioneerd, maar veel actuele vraagstukken, zoals meer bewegen, pesten, obesitas, brede talentontwikkeling of 21e-eeuwse vaardigheden, passen niet meer in de verplichte 940 uur aan onderwijstijd. Toch zien we bij ieder nieuw maatschappelijk probleem (bijvoorbeeld de integratie van kinderen uit oorlogsgebieden) maar één reactie: de school moet het oplossen. Dit is een belangrijke drijfveer voor de recente ontwikkeling van integrale kindcentra (IKC’s). Een nieuwe blik Waar de taken en verantwoordelijkheden van de school zijn toegenomen (denk bijvoorbeeld aan de zorgplicht en bovengenoemde vraagstukken), zijn de schooltijden en het curriculum nagenoeg onveranderd gebleven. Met het aankomende lerarentekort daarbij opgeteld, dragen scholen een groeiende last.
januari / februari
Wordt het daarom niet eens tijd om de verantwoordelijkheden en taken van de school breder uit te meten? Een organisatie waar een multidisciplinair team met zowel middelbaar, hoger en weten-
‘Wordt het niet eens tijd om de verantwoordelijkheden en taken van de school breder uit te meten?’ schappelijk opgeleiden verantwoordelijk is voor zowel de cognitief-didactische als de groepsdynamische en persoonsvormende processen? Een organisatie waar spel en ontwikkeling elkaar overlappen? Een plek waar iedere professional collectief verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van ieder kind? Kunnen we dan niet veel beter kijken naar het totaalplaatje van het individu? Kunnen we cognitieve vooruitgang en leerprocessen van het kind niet monitoren aan de hand van een app of interface, waar iedere professional en ouder aan meewerkt? Over de auteur: Thom Roozenbeek is redacteur en journalist bij KindVak Magazine.
Primair onderwijs - KindVak Magazine |
5
International Toy Library Conferen
Spelen en leren, breinontwikkeling en gevaren en kansen zijn actuele discussiepunten binnen het onderwijs, de jeugdzorg en de kinderopvang. Meer inzicht in mogelijkheden en gevaren heeft positieve gevolgen voor onze samenleving, bijvoorbeeld voor onderwijsmethoden, speelplekken en opvoeding. Welke invloed hebben continuroosters en iPads op de ontwikkeling van het kind? Zijn concentratieproblemen en inventiviteitsverlies te koppelen aan spelen en daarmee aan leren, privacy en sociale ontwikkeling? Hoe kinderen spelen, spiegelt een samenleving. Spelen centraal op ITLA-congres 10-13 mei 2017 Wat weten, kunnen en willen we? Bovenstaande - en meer onderwerpen, staan op het programma van het wereldcongres over spelen, georganiseerd in opdracht van de International Toy Library Association in het Corpus Congres Centre in Oegstgeest. Hierbij zijn ‘speelse’ organisaties aangesloten uit heel de wereld. Vaak lijkt hun werkwijze op wat wij buitenschoolse opvang, buurtwerk of speltherapie noemen. De Nederlandse organisatie van het congres wil ‘de wereld’ laten weten hoe in Nederland over spelen wordt gedacht. Voor iedereen met hart voor spelen Iedereen met hart voor spelen is van harte welkom op dit congres. Prof. dr. Louis Tavecchio spreekt over de invloed van mannen op ontwikkeling van kinderen, prof. dr. Peter Nikken over mediawijsheid, Betsy van der Grift over haar nieuwe boek Peuteren aan kleuteren, Anne Peetoom over haar onderzoek, waarmee Nederland voorop loopt, naar de ge-
6
| KindVak Magazine - Algemeen
januari / februari
nce dit jaar in Nederland
volgen van connected toys. Martin van Rooijen bespreekt zijn afstudeerscriptie over het belang van loose parts bij spelen, Froukje Hajer gaat in op het kinderrecht op spelen, Ine van Liempt presenteert haar studie naar de invloed van de inrichting van ruimte op spelen, Brecht Daams spreekt over de invloed van lichaamshouding bij spelen. Om maar een paar van de ruim dertig Nederlandse inleiders te noemen op dit driedaags Engelstalige congres. Daarnaast zjjn er sprekers uit Canada, Argentinië, Japan, Zwitserland, Brazilië. Plus praktische workshops over o.a. tekenen, yoga en poppenspel. Ook zijn er excursies, aangevuld met een beurs vol verantwoorde materialen. Lees het programma op www.itla2017.nl.
Uw video kan meedoen! Video’s over initiatieven rond spelen vanuit het onderwijs zijn welkom en kunnen een bijdrage leveren aan het congres. Wilt u bijdragen of meer informatie? Mail dan uw video naar irma.itla2017nl@outlook.com. U kunt zich aanmelden voor een dag of het hele congres via www.itla2017.nl.
Over de auteur: Marianne de Valck is gespecialiseerd in het geven van onafhankelijke informatie over spelen en speelgoed vanuit een pedagogische achtergrond.
januari / februari
Algemeen - KindVak Magazine |
7
Medicijngebruik bij ADHD: wees voorzichtig!
Moet je kinderen nou wel of niet medicijnen voorschrijven bij de diagnose ADHD? Het debat woedt overal ter wereld en steekt ook in Nederland periodiek de kop op. Voor sommige kinderen hebben medicijnen zoals Ritalin veel baat. Maar het is van groot belang dat er voorzichtiger wordt omgegaan met het voorschrijven van zulke zware medicatie. De diagnose ADHD komt steeds vaker voor. In ieder klaslokaal zit wel een kind met een gediagnosticeerde aandachtsstoornis. Vaak schrijven artsen medicijnen voor die de aandachtsspanne van kinderen vergroten en symptomen zoals excessief druk gedrag in de klas bestrijden. Voor
8
| KindVak Magazine - Algemeen
veel kinderen helpen deze medicijnen goed; hun prestaties verbeteren aanzienlijk. Maar er zijn risico’s. Een gevaar zit hem in het te vaak of onzorgvuldig voorschrijven van medicijnen. Orthopedagogische therapie wordt in veel gevallen overgeslagen ten gunste van pillen. Waar dit aan
januari / februari
ligt is niet helemaal duidelijk; het kan zijn dat ouders de voorkeur geven aan Ritalin, omdat ze dit zien als een snelle oplossing voor de gedragsproblemen van hun kind. Het is ook mogelijk dat artsen, sneller dan volgens de richtlijnen mag, kiezen voor medicatie. Nog een probleem is dat ADHD niet één oorzaak heeft die bestreden kan worden met één enkele pil. Er wordt vaak gezegd dat de hersenen van kinderen met ADHD anders werken dan die van kinderen zonder ADHD. Zo wordt bijvoorbeeld beweerd
communicatie tussen hersendelen) in hun prefrontale kwab (het voorste deel van de hersenen) hebben. Daarom worden aan kinderen met de diagnose ADHD vaak klakkeloos medicijnen als Ritalin, die de heropname van dopamine afremmen, voorgeschreven. Het probleem is dat het onderzoek alleen heeft aangetoond dat er een significant verschil bestaat in dopamineniveau bij kinderen met en zonder ADHD, en níét dat ieder kind met de diagnose ADHD ook daadwerkelijk een dopaminetekort in zijn of haar frontale kwab heeft. Oftewel: Ritalin heeft alleen zin bij
‘Er is nooit aangetoond dat alle ADHD-hersenen eigenschappen hebben die ‘normale’ hersenen niet hebben.’ dat een kleinere omvang van de basale ganglia (een deel van de hersenen) een van de oorzaken is van ADHD. Uit onderzoek blijkt echter dat hier geen bewijs voor is. Sterker nog: er is nooit aangetoond dat ADHD-hersenen eigenschappen hebben die ‘normale’ hersenen niet hebben. Er zijn wel enkele verschillen gevonden, maar deze bleken nooit dusdanig sterk dat toeval kan worden uitgesloten. Het komt er dus op neer dat de hersenen van ADHD-kinderen niet anders werken dan die van niet ADHD-kinderen. Het derde en grootste probleem is echter de diagnostiek. Onderzoek heeft aange-
kinderen bij wie dit wel het geval is, en helpt absoluut niet bij kinderen bij wie de symptomen van ADHD een andere oorzaak hebben. De diagnose van ADHD wordt gesteld aan de hand van de DSM, een handboek om psychische stoornissen te classificeren. In de DSM wordt op dit moment uitsluitend gebruik gemaakt van beschrijvende symptomen. Zo wordt bijvoorbeeld gekeken of de betreffende persoon vaak zijn aandacht verliest, dingen vergeet of ongeremd gedrag vertoond. De vraag of er bij het kind daadwerkelijk sprake is van een dopamine- en/of noradrenalinetekort is niet van
‘Kinderen zonder een dopaminetekort krijgen medicatie die de hoeveelheid dopamine in de hersenen vergroot.’ toond dat kinderen met ADHD minder dopamine en noradrenaline (twee neurotransmitters, stofjes die zorgen voor de
januari / februari
belang voor de diagnose. Hierdoor wordt er medicatie voorgeschreven die zijn doel op deze manier voorbijschiet; kinderen
Algemeen - KindVak Magazine |
9
zonder een dopaminetekort krijgen medicatie die de hoeveelheid dopamine in de hersenen vergroot. Dat is natuurlijk de wereld op zijn kop.
de op de lange termijn. Tot slot roepen we artsen en andere experts op om de neurologische oorzaak van de symptomen goed te onderzoeken alvorens deze te bestrij-
‘We roepen artsen en andere experts op om de neurologische oorzaak van de symptomen goed te onderzoeken alvorens deze te bestrijden.’ Wij vinden dat alle behandelmethoden waar medicijnen niet aan te pas komen voorrang moeten krijgen op het voorschrijven van medicatie aan kinderen. Het is niet goed te praten dat artsen orthopedagogische therapie overslaan en meteen overgaan op zware medicijnen waarvan de langetermijneffecten niet voldoende zijn onderzocht, zeker bij een relatief milde aandoening als ADHD (mild ten opzichte van bijvoorbeeld schizofrenie). En voor zover medicatie echt noodzakelijk is (wat, uiteraard, in veel gevallen zo is), is voorzichtigheid nog steeds geboden. Artsen, ouders en kinderen hebben de taak om regelmatig te beoordelen of de voorgeschreven dosis niet omlaag kan worden geschroefd. Dit voorkomt een hoop ellen-
den. Dit geldt niet alleen voor ADHD, maar ook voor andere aandoeningen. De schade die zulke medicijnen op de lange termijn kunnen doen is te groot om onvoorzichtig mee te zijn. Qui, A., D. Crocetti, M. Adler e.a. (2009) Basal Ganglia Volume and Shape in Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. The American Journal of Psychiatry, 166 (1), 7482. https://www.amc.nl/web/Het-AMC/Nieuws/ Nieuwsoverzicht/Nieuws/Kinderhersenen-reageren-anders-op-Ritalin.htm Over de auteurs: Jon en Thom Roozenbeek zijn redacteurs bij KindVak Magazine.
Wat is uw ervaring ADHD medicatie? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons! 10 | KindVak Magazine - Algemeen
januari / februari
advertentie
eye q omega 3 en 6 “Geef ze goede bagage mee!“ r!
oo h Slim
Eye Q bevat hoogwaardige, zuivere visolie met EPA & DHA en teunisbloemolie met GLA in de bijzondere verhouding EPA 9 : DHA 3 : GLA 1
IN HE
NIEUW
Verkrijgbaar in verpakking met 60 en 210 capsules. Eye Q Chew: 180 kauwcapsules met aardbeiensmaak. Eye Q liquid: 200 ml vloeibaar met citrussmaak.
T
EPA 9
S
DHA 3
GLA1
Meer informatie of een probeerverpakking* aanvragen? E info@springfieldnutra.com • T 0186 - 626 173 Volg ons ook op Facebook.com/eyeqomega3en6 Bevat enkele capsules om te zien of een kind ze lust.
*
Eye Q is onder andere verkrijgbaar bij gezondheidswinkels, zoals De Tuinen, Gezond & Wel, Vitaminstore, D.I.O. Drogist en via apothekers.
januari / februari
Algemeen - KindVak Magazine | 11
Discussie over vaccinaties Nederland laat zich weer eens van een merkwaardige kant zien. Opeens laaide in november vorig jaar een discussie op over vaccinaties en kinderopvang. Vooral baby’s zouden grote gevaren lopen door niet-gevaccineerde kinderen op het kinderdagverblijf. Kamerleden buitelden over elkaar heen, grote artikelen in alle kranten, gevolgd door televisie-uitzendingen over de mogelijke gevaren van vaccinaties. KindVak Magazine zet de zaken op een rij. Minister Schippers van Volksgezondheid werd door de Tweede Kamer direct aan het werk gezet. Dit op aandrang van BOinK, de vereniging van ouders in de kinderopvang. Die vindt dat ouders recht hebben op informatie als hun kind naar een opvang gaat waar kinderen zitten die niet zijn ingeënt. De minister moet nu bepalen of kinderopvangorganisaties verplicht aan ouders moeten melden hoeveel niet-ingeente kinderen er rondlopen op hun kinderdagverblijf. Hoogst besmettelijk Toch is er nauwelijks een probleem met vaccinaties, het lijkt heisa om niets. Vaccins zijn één van de grootste medische succesverhalen van de afgelopen vijftig jaar. Ziekten zoals polio, dat verlammingen veroorzaakt, zijn in westerse landen door
12 | KindVak Magazine - Algemeen
massale vaccinatie vrijwel uitgebannen. Mazelen, hoogst besmettelijk, komt nog wel incidenteel voor in Nederland. Eens in de ongeveer 10 jaar is er een epidemie. Daarnaast zijn er heel af en toe lokale uitbraken, zoals in 2014 op een Haagse kinderopvanglocatie. Daar werden 15 kinderen besmet door een niet-ingeënt antroposofisch kind. Jonge baby’s kwamen in het ziekenhuis terecht, van wie er één ernstig aan toe was. Mazelenbesmettingen worden vooral veroorzaakt door mensen die uit het buitenland komen of die vanuit hun geloofsovertuiging vaccins afwijzen, vooral in de Biblebelt. Het is een meldingsplichtige ziekte, bij elke patiënt moet de GGD direct worden ingelicht. Elke kinderopvangondernemer weet dit, overal liggen daarom de protocollen al klaar. De GGD regelt dan
januari / februari
vaccinatie of een injectie met antistoffen. Ook niet-ingeënte mensen krijgen van de GGD alsnog een aanbod voor vaccinatie.
natieprogramma sinds die tijd zo’n 9000 kinderlevens zijn gered, een voorzichtige schatting zelfs.
Pas bij 14 maanden Hoe ernstig een mazelenbesmetting ook is, het is niet altijd te voorkomen. Vooral baby’s in kinderdagverblijven lopen risico als oudere kinderen op hun dagverblijf niet zijn ingeënt tegen mazelen, bof en rodehond. Heel jonge kinderen worden pas gevaccineerd tegen deze ziekten als ze 14 maanden oud zijn. Op die leeftijd werkt vaccinatie het best. Tussen 4 en 14 maanden zijn kinderen dus echt vatbaar. Daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk kinderen in Nederland worden gevaccineerd. En dat is het geval. De vaccinatiegraad is in Nederland 94,8 procent, net onder de internationale norm (95 procent) die wordt gehanteerd om mazelen in te perken. Ook andere ziekten als difterie, Meningokokken C, aangeboren afwijkingen door rodehond en polio komen nauwelijks meer voor. Het rijksvaccinatieprogramma, ingevoerd in 1957, is daarmee echt succesvol. Het RIVM, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, heeft berekend dat door het vacci-
Mediahype De hele vaccinatiediscussie is daarmee vooral een (sociale) mediahype. Aangezwengeld door wat ouders die kritisch zijn op prikken, de medische wetenschap in het algemeen en de farmaceutische industrie in het bijzonder. Bij het televisieprogramma Pauw wordt in een vaccinatiediscussie een prikkende jeugdarts compleet omvergeblazen door drie erg overtuigde anti-vaccinatie-ouders. Zij vinden het raar ‘ziektes te kweken en die vervolgens in een mensenlichaam te spuiten’. Ongefundeerde meningen, die worden gedeeld in klaaggroepjes op onder meer Facebook. Waar deelnemers vooral onwetenschappelijke en eenzijdige visies uitwisselen over de vermeende gevaren van vaccinaties. Bijvoorbeeld over het idee dat vaccinaties autisme kunnen veroorzaken, in de wereld gebracht door de frauduleuze Engelse arts A.J Wakefield in 1998. Na uitgebreid onderzoek in alle Scandinavische landen en door de Wereldgezondheidsorganisatie WHO heeft Wakefield uiteindelijk
januari / februari
Algemeen - KindVak Magazine | 13
zijn dokterstitel moeten inleveren. Lichte daling vaccinatiegraad Door alle gedoe neemt wel de onzekerheid onder jonge ouders toe over het nut van vaccinaties en mogelijke bijwerkingen. De
vaccinatiegraad kan ook komen door administratieve veranderingen en de komst van asielzoekers, die doorgaans wel goed zijn gevaccineerd, maar daarvan geen bewijs hebben. Het is zo’n minieme jaarlijkse daling, dat het RIVM zich echt nog geen
Waarom is mijn keuze van belang voor anderen?
Je keuze is van belang van wegen het concept ‘Herd umminity’’. Dit werkt als volgt:
Niet geïmmuniseerde maar nog steeds gezond
wanneer niemand geïmmuniseerd is verspreiden ziektes zich door de bevolking
geïmmuniseerde en gezond
Wanneer enkele geïmmuniseerd zijn verspreiden ziektes minder makkelijk
vaccinatiegraad is in de afgelopen twee jaar steeds met 0,5 procent gedaald. Maar deze twee zaken hoeven geen verband met elkaar te houden. De daling van de
14 | KindVak Magazine - Algemeen
Niet geïmmuniseerde ziek en besmettelijk
Wanneer de meeste geïmmuniseerd zijn verspreiden ziektes nauwelijks
zorgen maakt. De door de Tweede Kamer gewenste verplichte bekendmaking van het precieze aantal niet-ingeënte kinderen in kinder-
januari / februari
dagverblijven lijkt dan ook overdreven. ‘Het is geen maatregel die de volksgezondheid veel vooruit zal helpen’, erkent Hans van Vliet, hoofd van het rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM. Hij gelooft meer in betere communicatie met ouders over het belang van vaccinaties. Om die reden trekt het ministerie van VWS extra geld uit voor langere gesprekken met ouders en een speciaal e-learningprogramma voor jeugdartsen. ‘Het RIVM krijgt signalen dat ouders vaker vragen hebben over vaccinaties en dat medewerkers in de jeugdgezondheidszorg niet altijd alle antwoorden paraat hebben’, vertelt Van Vliet. ‘Ze zijn vooral opgeleid voor het uitvoeren van twee handelingen: prikken en registreren. Nu moeten ze ook zaken waar ouders mee worstelen kunnen uitleggen. Hoe wordt een vaccinatie gemaakt? Zit er kwik in? Is er een verband tussen vaccineren tegen baarmoederhalskanker en chronische vermoeidheid?’
soms fatale gevolgen van kinderziekten als bof, mazelen en polio niet van nabij meegemaakt. Daardoor voelt een toenemend aantal ouders de noodzaak van inenten niet meer. Het zijn in onze regio vooral hoogopgeleide, bewust en gezond levende ouders die niet zonder meer van overheid en wetenschappers aannemen dat vaccineren noodzakelijk is’, vertelt zij. Zo twee keer per maand maakt Smit dit mee en ze neemt dan alle tijd voor deze ouders. Niet om met ze in discussie te gaan of ze te overtuigen met gewichtige wetenschappelijke publicaties. Dat levert alleen weerstand op, bovendien zijn de twijfelaars altijd goed geïnformeerd. ‘Ik vraag de ouders naar hun twijfels, of ze informatie willen en waarover. Ze zeggen dan altijd ‘ja’. Zo dring ik mijn kennis niet ongevraagd op. En kan ik fabels over gif en autisme uit de wereld helpen. Door op deze manier met ouders in gesprek te gaan, kiezen de meeste twijfelaars toch voor vaccineren.’
Praten over de prik Jeugdarts Lucy Smit is zo’n medewerker die steeds vaker vragen van ouders krijgt. Smit werkt bij het consultatiebureau JGZ Kennemerland in Heemstede. ‘De huidige generatie ouders heeft de schadelijke en
Over de auteur: Aart Verschuur is journalist en redacteur bij KindVak Magazine
Wat is uw visie op intenting? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons! januari / februari
Algemeen - KindVak Magazine | 15
Het heft in eigen hand: aangepaste wetgeving moet school starten makkelijker maken. Een door de overheid bekostigde school beginnen in Nederland moet makkelijker worden, vindt minister Dekker. Het onderwijsaanbod is nog te verzuild. Dekkers wetsvoorstel ‘Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen’ moet hier verandering in brengen en ligt momenteel bij de Raad van State, die het deze kabinetsperiode nog verwacht te behandelen. Wat kan dit wetsvoorstel betekenen voor onderwijsvernieuwers? ‘Het is in Nederland enorm ingewikkeld om een nieuwe school te beginnen. Zeker wanneer deze school niet behoort tot een traditionele geloofsovertuiging. Hierdoor is er weinig ruimte voor vernieuwend en innovatief onderwijsaanbod.’ Dat schrijft minister Sander Dekker in een kamerstuk in juli 2015. Het zogeheten richtingsbegrip speelt nog steeds een grote rol bij het in aanmerking komen voor bekostiging. Een verouderd systeem, aldus Dekker. De bedoeling van het wetsvoorstel is om meer dynamiek in het onderwijsaanbod aan te brengen, wat ten goede komt aan ouders die hun levensbeschouwelijke of opvoedkundige visie niet terug kunnen vinden in het huidige onderwijsaanbod. Het moet daarnaast meer ruimte bieden aan onderwijsvernieuwers.
16 | KindVak Magazine - Jeugdzorg
School oprichten In Nederland mag iedereen een bijzondere school oprichten en deze naar eigen overtuiging inrichten op grond van het recht vrijheid van onderwijs. Artikel 23 van de Grondwet verankert dit recht dat dit jaar honderd jaar bestaat. In de praktijk blijkt echter niet veel ruimte te zijn om hier daadwerkelijk gebruik van te maken. Om als school in aanmerking te komen voor bekostiging, moet deze op basis van richting voldoende leerlingpotentieel kunnen aantonen. Een richting binnen de onderwijswetgeving is een erkende godsdienst, levensbeschouwing of onderwijskundige visie die zichtbaar verankerd moet zijn in de samenleving. Staat de betreffende grondslag van een potentiële school niet op het overheidslijstje met erkende richtingen, dan kun je geen school starten
januari / februari
met overheidsfinanciering. Daarbij is er maar één richting voor scholen zonder geloofsovertuiging: het algemeen bijzonder onderwijs. Hierdoor ontstaat concurrentie tussen verschillende pedagogische concepten om een plek in de regio. Deze worden volgens de wet als één en dezelfde beschouwd. Onterecht, want het gaat vaak om totaal verschillende soorten onderwijs met verschillende pedagogische visies. In het wetsvoorstel wordt daarom voorgesteld om de richtingen te schrappen en te gaan meten op daadwerkelijke belangstelling onder ouders, door middel van ouderverklaringen of marktonderzoek. Met het wegvallen van het richtingsbegrip kunnen regio’s niet meer ‘vol’ raken met scholen die tot nu toe binnen dezelfde richting gerekend werden. Daarbij zal een kwaliteitstoets op voorhand gaan bepalen of de school mag starten.
gaan bieden aan leerlingen van 0 tot 20 jaar. Inmiddels staan er tachtig potentiële leerlingen op haar lijst, maar ze is bang niet te kunnen starten. In regio ‘t Gooi en Almere is namelijk geen ruimte voor nog een school binnen de richting ‘algemeen bijzonder’. De ene optie is om dan maar in een andere regio te gaan zitten, dus ver weg, óf om particulier te starten. ‘Het voordeel daarvan is dat de inspectieregels soepeler zijn. Het nadeel is dat de financiele last bij de ouders komt te liggen’, zegt Kok. ‘Het is daarnaast heel lastig om investeerders te krijgen binnen het onderwijs.’ Financieel zal haar binnen deze optie een grote uitdaging te wachten staan. Toch biedt een ‘ja’ op het wetsvoorstel van Dekker geen complete oplossing, aldus Kok. ‘Het wetsvoorstel is een vooruitgang, maar er zitten wat haken en ogen aan. Je mag kiezen voor marktonderzoek, maar dat moet je zelf bekostigen. Daarnaast kunnen wij moeilijk aantonen dat we gaan voldoen aan de stichtingsnorm van ruim 200 leerlingen binnen het leeftijdskader dat het ministerie stelt een aantal dat we eigenlijk te hoog vinden voor ons onderwijsconcept. Wij pleiten dan ook voor een
Initiatieven Het vastlopen binnen de huidige onderwijswetgeving komt Dorien Kok bekend voor. Zij is initiatiefnemer van de Omniumschool, een Integraal Kindcentrum dat onderwijs, kinderopvang en zorg moet
januari / februari
Jeugdzorg - KindVak Magazine | 17
algehele verandering van de onderwijswet.’ Lianne Desmet, oprichter van de democratische brede school Lumiar in Vianen en Utrecht, kiest ondanks het wetsvoorstel bewust voor een particuliere school. Volgens haar gaat de potentiële wijziging in de wet geen fundamentele veranderingen opleveren voor vernieuwende onderwijsconcepten zoals Lumiar. Democratisch onderwijs gaat uit van zelfregulerend leren. ‘Wij willen juist een aantal essentiële dingen loslaten die bij bekostigd onderwijs horen, zoals een vast curriculum, jaarklassen, vaste verplichte aanwezigheid, leerlingaantallen en verplichte toetsen’, zegt Desmet. ‘Scholen krijgen alleen geld als ze aan de stichtingsregels blijven voldoen en deze gaan niet wezenlijk op de schop. Als je echt onderwijs wilt dat bij het individuele kind past en niet one size fits all zoals het nu is, dan moet er veel meer ruimte komen.’
opging. ‘Tijdens de kennismaking op de basisschool in onze wijk miste ik voldoende aandacht voor sociaal-emotionele en creatieve ontwikkeling van de kinderen. De school is te groot, kinderen komen te weinig buiten en er ligt veel druk op presteren. Dat is op veel scholen het geval.’ Ook Kolk kiest bewust voor een kleine, ‘staatsvrije’ school. ‘We willen niet onder druk staan van regels, protocollen en toetsmomenten. Daarnaast moet je als school groeien naar minimaal 200 leerlingen. Dat aantal is te groot om elk kind echt oprecht aandacht te kunnen geven, vind ik.’ Dekker verwacht met ‘Meer Ruimte voor Nieuwe Scholen’ de dynamiek, het initiatief en de innovatie die nodig zijn om de onderwijssector eigentijds te houden. Het is afwachten in hoeverre het wetsvoorstel standhoudt na de kabinet verkiezingen. Over de auteur: Emma Verweij
Animo Desondanks is er wel een duidelijke behoefte aan andere vormen van onderwijs. Het zelf oprichten van scholen wint aan animo, blijkt uit onderzoek dat in 2016 is gedaan door het Algemeen Dagblad. Ouders nemen het heft in eigen hand en starten vernieuwende onderwijsconcepten omdat ze zich niet kunnen vinden in het huidige onderwijsaanbod. Ze zijn het bijvoorbeeld niet eens met de toetsdruk of vinden dat de visie van scholen niet aansluit op de huidige ontwikkelingen in de samenleving. Zo vindt ook Marjan Kolk, die momenteel een school probeert te starten in Drenthe, waar de focus moet komen te liggen op emotionele ontwikkeling en leren op eigen tempo. Kolk wilde haar zoon naar de vrije school in Groningen doen, maar de wachtlijst was zo lang, dat die vlieger niet
18 | KindVak Magazine - Jeugdzorg
is journalist en redacteur bij KindVak Magazine
januari / februari
Advertorial
Met de bakfiets naar de kinderopvang: een bijzonder ritje De bakfiets is een opvallende, oer-Hollandse verschijning die niet alleen heel handig is, maar ook een bijzonder tintje geeft aan een rit naar school of de kinderopvang. Eropuit gaan met kinderen wordt een ineens een extra vrolijke, overzichtelijke aangelegenheid wanneer je met z’n allen met één fiets rijdt. Daarbij is met een bakfiets het vervoer in eigen beheer en kost het weinig in het gebruik. Dat zijn voor bakfietsproducent Redding de redenen om sinds 1999 hoge kwaliteit bakfietsen voor kindervervoer, revalidatie en ondersteuning en heavy duty beroepsgebruik te ontwerpen. Met kinderen op pad Model KDV-BSO van Redding is zelfs speciaal ontworpen voor het kinderdagverblijf, de buitenschoolse opvang en de gastouderopvang. Plezier in het van en naar de opvang gaan en veiligheid staan hierbij voorop. De KDV-BSO heeft dubbele schijfremmen en een sterkte terugtraprem. De kinderen zitten veilig achter een stevige beugel met vingervriendelijke scharnieren. Voor de allerkleinsten kunnen Bobike Mini Classic zitjes worden gemonteerd met driepuntsgordels. De transparante huif,
die van voor- en zijruiten kan worden voorzien, beschermt tegen weer en wind. Oerdegelijk en gebruiksvriendelijk Vroeger, toen de melkboer nog langs de huizen fietste, deed hij dat op een centraalstuurder. De bak draaide in zijn geheel rond een scharnierpunt tussen de voorwielen. Dat hebben de meeste driewielbakfietsen nog steeds. Dat fietst onwennig en kan instabiel zijn. De KDV-BSO heeft fuseebesturing. Hierbij sturen de voorwielen als die van een auto, de bak zelf blijft stil staan. Dit maakt het rijgedrag veilig en het stuurt lekker licht. Maatwerk De modellen van Redding worden oerdegelijk gebouwd in eigen beheer in Nederland. De frames en de bak zijn naar wens aan te passen in kleur. Door een logo en website op de bak te laten zetten, wordt de bakfiets een opvallend vrolijke en herkenbare verschijning in de omgeving. Alle fietsen kunnen elektrisch uitgerust worden en worden geleverd met een huif en LED-verlichting.
Kijk voor meer informatie op www.reddingtrikes.com. januari / februari
Jeugdzorg - KindVak Magazine | 19
FNV Collegetour Kinderopvang bereidt pm-ers voor op de toekomst
‘Talent voor de toekomst’: onder dat motto organiseert FNV Welzijn in 2016 en 2017 een collegetour voor leden werkzaam in de kinderopvangbranche. Vijftig pedagogisch medewerkers gaan tijdens iedere tour in gesprek met diverse deskundigen over de ontwikkelingen in de kinderopvang en de rol van de pm-er in relatie tot de ontwikkeling van Integrale Kindcentra (IKC). Op 12 december 2016 was de collegetour in Eindhoven. Onder dagvoorzitterschap van Lisette Verploegen interviewden de pm-ers Peter Vereijken (o.a. ontwikkelaar en docent leergang tot directeur IKC van de Algemene Vereniging van Schoolleiders AVS). ‘Een goede pm-er is een teamspeler en zal dus kunnen samenwerken met collega’s uit andere disciplines’, aldus Vereijken. ‘Je moet kunnen werken vanuit een integrale kindvisie, ondernemend zijn en feedback kunnen geven en ontvangen. Het doet dus een groter beroep op je bereidheid en competentie op het gebied van samenwerking met andere professionals.‘ Proactief volgen Verder werd er aandacht besteed aan het waarom van een IKC in relatie tot huidige wet en regelgeving, de 21e eeuwse vaar-
digheden en het ontwikkelingscurriculum. Jan van Rijsingen (bestuurder FNV Zorg & welzijn) deed een oproep aan alle deelnemers om vooral vragen m.b.t. arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden te blijven ventileren bij de vakbond. Samen met de leden wil FNV de IKC-ontwikkeling proactief blijven volgen en beïnvloeden en daar waar nodig ondersteuning bieden. Beïnvloeden van de kwaliteit in je werk: hoe doe je dat? ‘Probeer eerst de ander te begrijpen en dan begrepen te worden.’ Onder dat motto oefenden de deelnemers met diverse beïnvloedingsstijlen in de interactieve workshop van 2maalV. Via hun eigen cirkel van invloed bespraken zij met collega’s wat zij in de IKC-ontwikkeling zelf kunnen beïnvloeden en welke stijl zij hierbij het beste kunnen inzetten.
20 | KindVak Magazine - Kinderopvang
januari / februari
Benut je kansen samen met de FNV Tijdens het slotdebat o.l.v Zeynep Kus (FNV kaderacademie) gaven de deelnemers o.a. aan dat ze samen met de FNV de vakdeskundigheid van de pm-er beter willen en kunnen profileren in de IKC-ontwikkeling. Een belangrijk aandachtspunt blijft ook de gelijkwaardige positie en beloning in relatie tot andere professionals in een IKC. In de huidige CAO zouden bijvoorbeeld bredere functie-profielen opgenomen kunnen worden om later gemakkelijk tot 1 CAO te komen. De behoefte om collegiale bezoeken te brengen aan bestaande IKC’s en het uitwisselen van praktijkervaringen werd onderstreept.
De volgende collegetour kinderopvang staan gepland: • 13 maart 2017 in Groningen • 27 maart 2017 in regio Zuid/West (omgeving Dordrecht) • Voorjaar 2017 in Utrecht (onder voorbehoud, datum volgt) Voor meer info of aanmelding stuur een email naar: kinderopvang@fnv.nl. Over de auteur: Lisette Verploegen is trainer en coach bij 2 Maal V, dat adviseert in de professionalisering van organisaties en medewerkers.
Bent u erbij of kent u iemand die er bij moet zijn? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons!
januari / februari
Kinderopvang - KindVak Magazine | 21
Advertorial
Conferentie
Het jonge brein
Waar gaat de conferentie over? In deze conferentie staat het jonge kinderbrein centraal . Er is steeds meer kennis over het brein. Maar wat betekent deze kennis voor het werken met kinderen in de praktijk? Is het belangrijk om kennis te hebben van het brein en hoe kunt u deze kennis vertalen naar uw dagelijks handelen? In de keynote nemen Hanni Bijl & Karin Boon u mee in de wondere wereld van het brein. Zij laten u ervaren hoe ons brein informatie verwerkt en waarin het jonge brein verschilt van het volwassen brein. U komt te weten wat kinderen van u nodig hebben om de ontwikkeling van hun brein te ondersteunen en te stimuleren.
Om ervoor te zorgen dat u deze kennis ook kunt toepassen, maken wij in de workshops de vertaalslag naar uw dagelijks praktijk. U kunt onder meer een keuze maken uit workshops over kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong, de overgang van groep 2 naar groep 3, kleine wetenschappers en spel en gedrag. Dit alles gekoppeld aan de ontwikkeling van het brein. Voor wie is de conferentie bedoeld? Voor directies, leidinggevenden, intern begeleiders, (bouw)coördinatoren en medewerkers van kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en de onderbouw van het basisonderwijs.
Als lezer van het KindVak Magazine betaalt u slechts €175,-! Gebruik daarvoor de code VBKV17 bij inschrijven. Programma 12.15 uur Ontvangst en aanmelden 13.00 uur Keynote Hanni Bijl & Karin Boon over het jonge brein 14.15 uur Pauze 14.45 uur Workshopronde 1 15.55 uur Workshopronde 2 16.55 uur Informele afsluiting Datum: Vrijdagmiddag 10 maart 2017 Plaats: Open Hof, Hesseplaats 441, 3069 AE Rotterdam Kosten: € 225,- per persoon
22 | KindVak Magazine - Algemeen
Extra: U kunt aangeven of u het doe-, leer- en werkboek Breinsleutels Jonge kind (€ 24,95), Breinsleutels (€ 37,50) of Teach Jonge kind (19,95), tegen betaling, op de conferentie wilt ontvangen. Inschrijven: Tot 5 mrt 2017 via www.cedgroep.nl/hetjongebrein Inhoud: Mireille David, Innovatie- en organisatieadviseur, m.david@cedgroep.nl Organisatie: Cursus- en conferentiebureau: 010 4071504, conferenties@cedgroep.nl
januari / februari
Workshops en presentaties Workshop Het jonge brein en gedrag kov, pz en po door Ruth Heuvelman, CED-Groep De executieve functies zijn die functies die ons gedrag en denken sturen en controleren. Bij jonge kinderen staat de ontwikkeling van deze functies nog aan het begin. Dat ziet u terug in hun gedrag. Wat betekent dat voor uw pedagogisch-didactisch handelen? Workshop Spel en het jonge brein kov, pz en po door Suze van de Pol, CED-Groep Jonge kinderen kunnen eigenlijk niet anders dan spelend met de hun omringende wereld omgaan: het is hun manier van leren en de wereld verkennen. Waarom is spelen zo belangrijk voor de ontwikkeling van het brein? En wat betekent dat voor uw spelaanbod? Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong kov, pz en po door Thea Brejaart, CED-Groep Slimme peuters, hoogbegaafde kleuters? Bij deze leeftijdsgroep spreken we nog niet over hoogbegaafdheid. Wel spreken we van een ontwikkelingsvoorsprong als een kind op ontwikkelingsgebied(en) voorloopt. Wat zijn de signalen en wat is de relatie met het brein? Het brein en de overgang van groep 2 naar groep 3 po door Renate de Jong, CED-Groep Sinds de Wet op basisonderwijs is de discussie over de overgang van groep 2 naar groep 3 geïntensiveerd. Bij de afweging al dan niet verlengen van de kleuterbouw speelt de ontwikkeling van de executieve functies een grote rol. Waarom zijn deze zo belangrijk?
januari / februari
De kleine wetenschapper en het jonge kinderbrein kov, pz en po door Esmeralda Sweeris, CED-Groep Jonge kinderen zijn nieuwsgierig en bezitten al vroeg wetenschappelijke vaardigheden. Zij willen van alles weten en stellen vragen als ‘Waarom?’ ‘Hoe gaat dat?’ Aan bod komt hoe u exploreren en ontdekken bij kinderen kunt stimuleren met het activiteitenboek Kleine wetenschappers. 21e-eeuwse vaardigheden groep 1 en 2 door Monique Jeurissen, CED-Groep In het kleuteronderwijs willen we kinderen uitdagen om hun eigen gedrag te leren sturen en kritisch te denken. Wat kunnen wij doen om kinderen dat op eenvoudige wijze te leren? In deze sessie koppelen we kennis over de werking van het brein aan 21e-eeuwse vaardigheden. Met voorbeelden verkennen we mogelijkheden om kinderen te ondersteunen. Vandaag ervaren, morgen doen! Rekenen met kleuters groep 1 en 2 door Fonny Pasma, CED-Groep Wat vragen ontluikende rekenvaardigheden van het brein van het jonge kind? In deze sessie zoomen we in op kennis van het zich ontwikkelende brein en concretiseren we hoe deze kennis gebruikt kan worden om de ontluikende rekenvaardigheden van kinderen te stimuleren. Executieve functies in Sil op school groep 1 en 2 door Esmeralda Sweeris, CED-Groep Met opmerkingen als ‘Wil je je speelgoed opruimen?’ wordt in de kleuterklas een beroep gedaan op de executieve functies van kinderen. Bij jonge kinderen staat de ontwikkeling van deze functies nog aan het begin. In hoeverre worden binnen Sil op school de executieve functies aangesproken?
Algemeen - KindVak Magazine | 23
Advertorial
Cadeaubon voor de voedselbank sponsoren gezocht! Maria Roelofsen en Linda Mertens van Speel-o-theek Berend Botje uit Capelle aan den IJssel zijn onlangs op bezoek geweest bij de Voedselbank om daar goodiebags, met o.a. waardebonnen, te overhandigen aan oprichter en coördinator Kassem Taha, bedoeld voor schoolgaande kinderen van gezinnen die bij de Voedselbank wekelijks hun voedselpakket komen halen. De Speel-o-theek probeert daarnaast voor de Voedsel-
bank een sponsor te zoeken die het mogelijk kan maken dat veel kinderen een cadeaubon kunnen krijgen om daarmee lid te kunnen worden van de Speel-o-theek. Ze kunnen daar dan kiezen uit de grote hoeveelheid speelgoed die voorradig is om te lenen. In de eerste levensjaren van een kind gaat de ontwikkeling zo snel, dat regelmatig speelgoed nodig is om nieuwe ontdekkingen te doen, te oefenen, te fantaseren, leren door te spelen!
Bedrijven die dit initiatief een warm hart toedragen, kunnen contact opnemen via: info@spelenbijberendbotje.nl
24 | KindVak Magazine - Algemeen
januari / februari