CARD
BRUTO FORMAAT
[netto formaat + 2 mm afloop rondom.
....als kinderen je vak zijn!
minimum 2 mm binnen het netto formaat]
Dagopvang en bso gaan hand in hand
‘Als je niet oplet, ‘Verdrinken’ veel 4 jarigen tussen de oudere bso-kinderen’ Kindvakon-tour
CBS vindt twee keer zoveel achterstandskinderen
‘Het is een slecht idee om geld bij de ene peuter weg te halen om een andere peuter een kans te geven. Oproep: Geef jeugdzorgprofessionals het vertrouwen terug!
Optimisme Met het uitkomen van de tweede editie van KindVak Magazine, jaargang 2017, stellen we vast dat er weer reden is voor optimisme. Met de verkiezingsuitslag op zak kan er een nieuwe regering worden gevormd die meer financiële armslag zal creëren voor onderwijs en opvang. Een aantrekkende economie zorgt voor voldoende middelen om dit te kunnen realiseren. We constateren ook positieve veranderingen binnen de kinderopvangbranche: er is sinds lange tijd weer sprake van groei. Een toenemende vraag naar kinderopvang zal de branche eindelijk weer ‘lucht’ geven.
Colofon KindVak Magazine verschijnt 6x per jaar
KindVak Magazine is een uitgave van Context Media i.o.v. ConExpo bv Postbus 97, 5150 AB Drunen T. 0416 53 27 51 E. Kindvakmagazine@ conexpo.nl
In deze editie weer interessante verslagen uit het brede werkveld van opvang, onderwijs en jeugdzorg. Redacteuren Jon en Thom
Redactie
Roozenbeek verzorgen onder andere een bijdrage over jeugdzorg-
Hoofdredactie
professionals en hun problemen in de praktijk. Mireille David van
Jon Roozenbeek
de CED-groep verhaalt over goede ervaringen met het combineren
Redacteuren
van dagopvang met BSO. Redacteur Aart Verschuur ging in gesprek overheidsgeld inzake de GOAB-regeling waarmee kinderen met on-
Thom Roozenbeek Emma Verweij Aart Verschuur
derwijsachterstand door de Gemeenten kunnen worden bijgestaan.
Eindredactie
Volop interessante artikelen weer om je kennis over het werken met
Wim Koemans
kinderen te verbreden en verdiepen.
Uitgever
met Gemeenten over de herverdeling van de ruim € 360 miljoen
Naast de realisatie van dit blad is de KindVak-organisatie ook actief met het realiseren van een Roadshow in april en de organisatie van het KindVak-event in januari 2018. Meer info over ‘KindVak on tour’ vind je elders in dit blad én op www.kindvak.nl . Het KindVak-event krijgt steeds meer vorm en belooft opnieuw weer veel te bieden middels workshops, congressen en beursinhoud. We houden je op de hoogte! Veel leesplezier.
Wim Koemans Directeur ConExpo bv / organisator KindVak ConExpo info@ConExpo.nl
2
| KindVak Magazine - Algemeen
Context Media Ontwerp / opmaak
KODW.NL KindVak Magazine wordt digitaal verspreid onder ca. 24.500 KindVak-professionals in Nederland en België Door in te schrijven voor de KindVak-nieuwsbrief of een bezoek te brengen aan KindVak word je opgenomen in het Magazine bestand
Adverteren? Bel:
0416 53 27 51
De redactie van KindVak Magazine stelt met zorg de inhoud samen voor iedere editie. De inhoudelijke verantwoording voor ingebrachte teksten ligt bij de auteurs van deze teksten.
maart / april
Oproep: Geef jeugdzorgprofessionals het vertrouwen terug!
4
Dagopvang en bso gaan hand in hand
8
4/5
Oproep: Geef jeugdzorgprofessionals het vertrouwen terug!
6/7
Professionals moeten kindermishandeling zien en bespreekbaar maken: een grote verantwoordelijkheid
8/9
Dagopvang en bso gaan hand in hand
10/13 CBS vindt twee keer zoveel achterstandskinderen 16/18 Twee jaar leergang Directeur IKC: het besef dat een IKC veel meer is dan een brede school dringt steeds meer door 19
CBS cindt twee keer zoveel achtstandskinderen
10
Samenwerken op de werkvloer, een kwestie van doen?
20/22 Kindvak-on-tour 23
Leden van FNV Zorg & Welzijn werken mee aan betere regels kwaliteit kinderopvang
Kindvakon-tour
20 maart / april
Algemeen - KindVak Magazine |
3
Oproep: Geef jeugdzorgprofessionals het vertrouwen terug!
De Jeugdwet is inmiddels meer dan twee jaar oud, en de problemen stapelen zich op: wachttijden, onduidelijkheid en een gebrek aan passende zorg leiden tot veel onvrede en onrust onder ouders en kinderen. Maar ook professionals hebben het soms zwaar: volgens recente berichten zijn zorgaanbieders meer dan een derde van hun werktijd kwijt aan administratie en bureaucratie. Dit duidt op een gebrek aan vertrouwen in de kennis, kunde en toewijding die deze beroepsgroep iedere dag weer laat zien. Het rommelt al geruime tijd in de ouderenzorg en de psychiatrie. De laatste tijd zijn er ook steeds meer alarmerende berichten vanuit jeugdzorg te horen. We schreven eerder al over de transitie die de jeugdzorg heeft ondergaan sinds 1 januari 2015, toen de Jeugdwet werd ingevoerd. Deze
zoveel tijd komt de jeugdzorg negatief in het nieuws. Dit is opvallend. Hoewel de Jeugdwet nog formeel geëvalueerd moet worden door het Rijk, hebben instanties zoals het NJI zich al meermaals uitgelaten over hoe de Jeugdwet is geïmplementeerd. De negatieve aandacht is onder andere
‘Voor iedere twee uur zorg die een professional levert, is hij of zij één uur kwijt met bureaucratische rompslomp’ wet hield in dat jeugdzorg onder de verantwoordelijkheid van gemeenten kwam te vallen, in plaats van onder de landelijke overheid. De transitie van de jeugdzorg was, en is vandaag de dag nog steeds, een ingrijpend en omvangrijk proces. De berichten zijn vaak niet best; om de
4
| KindVak Magazine - Jeugdzorg
gericht op gedoe met PGB-aanvragen, ouders en kinderen die te lang moeten wachten op zorg, onduidelijkheid over wie er voor een bepaald probleem de verantwoordelijkheid draagt en een tekort aan specialistische kennis op lokaal niveau. Nog een groot probleem is de toenemende onvrede onder jeugdzorgprofessionals.
maart / april
In een artikel op NOS.nl van 6 maart 2017 staat te lezen dat zorgaanbieders momenteel 33% van hun werktijd kwijt zijn met verantwoording en administratie. Oftewel: voor iedere twee uur zorg die een professional levert, is hij of zij één uur kwijt met bureaucratische rompslomp. Dit terwijl 15% redelijk wordt geacht.
opgedaan in het veld. Voor het salaris hoef je het niet te doen: dit werk doe je omdat je mensen wilt helpen en daar ook goed in bent. Deze groep professionals verdient daarom volgens ons het vertrouwen van hun werkgevers, zorgverzekeraars en de overheid om hun werk goed te kunnen doen. Eisen dat zij voor iedere dwarse scheet of losse veter een formulier invullen werkt alleen maar averechts. Het is
Of dit alles een directe oorzaak is van de Jeugdwet, is nog niet precies duidelijk. De Jeugdwet wordt namelijk dit kalenderjaar nog geëvalueerd en de resultaten worden in het voorjaar van 2018 aangeboden aan de Tweede Kamer. Tot die tijd is het afwachten of het kabinet structureel iets zal verbeteren.
‘Het is tijd voor maatregelen die de overdaad aan bureaucratie zo snel mogelijk wegnemen’ inefficiënt en getuigt bovendien van een gebrek aan vertrouwen in een toegewijde en hardwerkende beroepsgroep. Het is daarom tijd om zo snel mogelijk maatregelen te nemen die deze overdaad aan bureaucratie weg te nemen, en het vertrouwen dat het werk goed wordt uitgevoerd weer bij de professional te leggen.
Het is daarentegen wel duidelijk dat de sector veel moeilijkheden ervaart. Hoewel het begrijpelijk en zelfs wenselijk is dat er een zekere mate van controle plaatsvindt, lijkt het zijn doel compleet voorbij geslagen. Ouders en kinderen met een hulpvraag hebben er baat bij dat er vaart komt in het verbeteringsproces. Iedere professional in Nederland die werkzaam is in de jeugdzorg heeft een lange opleiding genoten, stage gelopen en praktijkervaring
Over de auteurs: Jon en Thom Roozenbeek zijn auteurs van het boek ‘Pleidooi voor het kind’ en redacteuren van KindVak Magazine.
Wat is uw ervaring? Ga naar onze Facebook of Twitter en vertel het ons! maart / april
Jeugdzorg - KindVak Magazine |
5
Professionals moeten kinderm bespreekbaar maken: een gro
Natascha Pankow leert pro
Site van Academie voor praten met kinderen - geeft kinderen een stem Site van Veilig Thuis www.vooreenveiligthuis.nl
Zo’n 120.000 kinderen1 per jaar tussen de 0 en 17 jaar zijn slachtoffer van kindermishandeling. Natascha Pankow, trainer bij Pankow Training &ZOW, ontwikkelde een training met simulatiespel, die professionals ondersteunt bij een ‘niet-pluis-gevoel’ en het gebruik van de meldcode. Binnen zorg, onderwijs en welzijn is sinds 2013 de Wet verplichte meldcode van kracht. In deze wet staat dat elke organisatie en beroepskracht die met kinderen, ouders en ouderen werkt, verplicht is om met een meldcode te werken. Dit is een soort routebeschrijving voor alle professionals die met kindermishandeling en/ of andere vormen van huiselijk geweld te maken kunnen hebben. Iedere hulporganisatie en zelfstandige professional ontwikkelt een eigen meldcode, bestaande uit vijf stappen. Onder die stappen vallen, in grote lijnen, het in kaart brengen van de signalen, deskundigen raadplegen, in gesprek gaan met de betrokkenen en indien nodig het inschakelen van hulp. De overheid heeft een basismodel huiselijk geweld en kindermishandeling opgesteld als richtlijn voor het ontwikkelen van een meldcode. Verantwoordelijkheid ‘Het zwijgen van omstanders is het meest
6
| KindVak Magazine - Jeugdzorg
pijnlijk voor de mensen die te maken hebben met huiselijk geweld. Het geeft hen het gevoel dat echt niemand om ze geeft. Degenen die zelf niet durven te praten, hebben iemand in de omgeving nodig die alert is en in actie komt’, zegt Pankow, die tevens als woonbegeleider bij Koninklijke Kentalis werkt. Er ligt een grote verantwoordelijkheid voor professionals binnen zorg, onderwijs en welzijn, vindt zij. Zodra er een ‘niet-pluis-gevoel’ is, oftewel vermoedens of sprake van kindermishandeling, moet er gehandeld worden. Pankow: ’Professionals moeten eerder het geweld zien en bespreekbaar maken. Zij kunnen het verschil maken bij het stoppen hiervan.’ Zij heeft daarom het simulatiespel ‘Stappen door de meldcode’ ontwikkeld. ‘Een interactief middel op een laagdrempelige manier aan de slag te gaan met dit heftige onderwerp’, aldus Pankow. Met Christel van der Horst en Jeroen Hindriks
maart / april
mishandeling zien en ote verantwoordelijkheid
ofessionals ingrijpen bij huiselijk geweld.
m bij kindermishandeling http://www.academiepratenmetkinderen.nl/ Site voor professionals www.meldcode.nu
(van deBlikOpeners, gespecialiseerd op het gebied van Relaties, Intimiteit en Seksualiteit en Preventie Seksueel Misbruik ) heeft zij vervolgens de training ‘Gewoon DOEN! Gebruik de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ opgezet. Ervaren Het simulatiespel, dat onderdeel is van de training, leert om professioneel te handelen bij signalen van kindermishandeling
kunnen worden, maar kan wel vroegtijdig worden gestopt. Daar ligt dan ook mijn realistische wens dat iedereen zich inzet om in actie te komen bij huiselijk geweld en/of kindermishandeling of vermoedens daarvan’, zegt Pankow. Ze denk dat er op dat gebied nog veel te winnen valt. ‘Samen interactief aan de slag gaan met dit onderwerp zorgt ervoor dat de handelingsverlegenheid zal verminderen, de kennis en het
Leestips van Natascha Pankow: ‘Het boek Lieveling van Kim van Kooten is een mooie roman die goed weergeeft hoe kindermishandeling/seksueel geweld werkt.’ (ISBN: 9789047621690) en/of huiselijk geweld. Het heeft als doel om professionals te laten ervaren hoe de meldcode werkt, waarin zij hun eigen weerstand ervaren en daar weer verder mee kunnen. Pankow doorloopt de stappen van de meldcode, waarna in het simulatiespel met voorbeelden uit de eigen praktijk wordt gewerkt. Vervolgens leert de professional welke stappen hij kan ondernemen binnen een veilige omgeving. ‘Huiselijk geweld zal nooit geheel voorkomen
vertrouwen wordt vergroot dat ze signalen zowel erkennen als herkennen én weten hoe ze moeten handelen. Je staat er als professionals nooit alleen voor.’ Op dinsdag 30 mei wordt de training ‘Gewoon DOEN! Gebruik de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling’ gegeven in Nijkerk. Lees hier voor meer informatie.
BRON: 1 2011, Alink, v. Ijzerdoorn e.a.. De tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen (NPM-2010).
maart / april
Jeugdzorg - KindVak Magazine |
7
Dagopvang en bso gaan hand in hand Waar de meeste organisaties de opvang voor kinderen van 0-4 jaar scheiden van de buitenschoolse opvang, kiest Kinderopvang Tik Tak in Maassluis juist voor het hand in handgaan van deze opvangsoorten met BSO Vlinders. Gecombineerde opvang Lenie Moolenaar startte in 2012 Christelijke Kinderopvang Tik Tak en het eerst aangemelde kind werd direct geplaatst bij BSO Vlinders. “Deze groep vangt kinderen vanaf 4 jaar op vanuit verschillende basisscholen in de gemeente Maassluis. Overdag worden kinderen van 2-3 jaar al in deze groep opgevangen en ’s middags sluiten de bso-kinderen aan,” vertelt Moo-
dere bso-kinderen als je niet oplet en dat willen wij voorkomen.” Nabootsen thuissituatie Vanaf 14.15 uur druppelen de eerste kinderen binnen bij BSO Vlinders. “Het grote voordeel van deze gecombineerde groep is dat broertjes en zusjes zoveel mogelijk bij elkaar komen na schooltijd. Vergelijkbaar met de thuissituatie dus. Ook hebben
’Als je niet oplet, ‘verdrinken’ veel 4-jarigen tussen de oudere bso-kinderen’ lenaar. Zij heeft bewust voor deze gecombineerde opvang gekozen. “Ik vind dat jonge kinderen al met veel nieuwe indrukken te maken krijgen als zij naar de basisschool gaan. Als ze dan ook nog voor het eerst naar een bso gaan, is dat dubbelop. Veel 4-jarigen ‘verdrinken’ tussen de ou-
8
| KindVak Magazine - Algemeen
veel bso-kinderen al op de dagopvang gezeten bij ons, zodat de ruimte en medewerkers vertrouwd voor hen zijn.” De GGD had in eerste instantie vraagtekens bij deze bijzondere vorm van opvang, maar ziet nu geen bezwaar als de personele inzet wordt berekend op de ‘zwaarste’ vorm
maart / april
van opvang, in dit geval de kinderopvang. Speelgoed inzamelen In de gemeente Maassluis wordt gewerkt met het VVE-programma Startblokken op de voorscholen en de basisscholen werken met de opvolger ervan, het VVE-programma Basisontwikkeling. Beiden gaan uit van de ontwikkelingsgerichte visie en door de gecombineerde opvang is ook een doorgaande lijn mogelijk. “De ontwikkelingsgerichte visie passen wij toe vanaf baby’s tot en met 12 jaar.” Dit kun je bij BSO Vlinders onder meer zien door het werken met betekenisvolle thema’s, zoals ‘de kinderboerderij’ en ‘ziek zijn’ en de inrichting van uitdagende spelhoeken. “De inbreng van bso-kinderen wordt groter naarmate ze ouder worden en wij hebben hiervoor een kinderraad samengesteld. Kinderen uit deze raad denken actief mee over het selecteren van activiteiten bij de thema’s,” licht Moolenaar toe. Een voorbeeld hiervan is het verzamelen van speelgoed en het inleveren hiervan bij de Voedselbank.
maart / april
Moolenaar: “De kinderen waren vol van de berichtgeving over de vluchtelingenkinderen en wilden iets voor hen betekenen. Zelf bedachten ze wat mogelijk is.” De medewerkers en kinderen van BSO Vlinders zijn erg enthousiast over het hand in hand gaan van beide opvangsoorten en de wachtlijst laat zien dat ook ouders interesse hebben in dit initiatief. Over de auteur: Mireille David (m.david@cedgroep.nl) is ruim 16 jaar werkzaam als innovatie- en organisatieadviseur bij de CED-Groep, Expertise Centrum Het jonge kind en zorgt o.a. voor professionalisering op het gebied van VVE en de doorgaande lijn naar de bso.
Algemeen - KindVak Magazine |
9
CBS vindt twee keer zoveel achterstandskinderen
Iedereen boos. En als ze niet boos zijn, houden ze zich stil. Dat is de situatie in het onderwijsachterstandenbeleid en het beleid voor vroeg- en voorschoolse educatie (vve). Grote en middelgrote gemeenten zijn kwaad over een dreigende korting op hun vve-activiteiten. Kleine gemeenten zijn blij met mogelijk extra geld, maar houden zich muisstil. Kleine gemeenten rekenen zich nog niet rijk. En willen dan ook niet meewerken aan dit artikel. Ze zitten in een spagaat, want ze hebben in februari óók een boze brief medeondertekend aan het kabinet. Samen met alle andere belanghebbenden die een rol spelen in het onderwijsachterstandenbeleid. Deze brandbrief is naar het kabinet ge-
stuurd door een brede coalitie: PO-raad, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de werkgeversorganisaties Brancheorganisatie Kinderopvang en BMK, de ouders van BOinK, het Stedennetwerk G32, Sociaal Werk Nederland, Ouders & Onderwijs, de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) en de gemeenten Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag.
10 | KindVak Magazine - Primair onderwijs
maart / april
Historische fout Volgens de briefschrijvers dreigt het kabinet ‘een historische fout’ te maken wat betreft gelijke kansen als alle geplande bezuinigingen en een herverdeling van geld voor gemeenten doorgaan. ‘Het kabinet dreigt af te breken wat in de voorscholen en het primair onderwijs is opgebouwd. Kinderen in Nederland verdienen gelijke
dingsniveau van de ouders bepaalt of een kind gevaar loopt op een onderwijsachterstand. De grens ligt bij twee jaar mavo of minder. Al jaren weten juffen, meesters en peuterspeelzaalmedewerkers dat dit niet klopt. Want ondanks het steeds stijgende opleidingsniveau van ouders in Nederland dalen de achterstanden bij peuters niet. Wel dalen daardoor elk jaar de landelijke budgetten voor vve, omdat deze gekop-
‘Ondanks het steeds stijgende opleidingsniveau van ouders in Nederland dalen de achterstanden bij peuters niet’ kansen, in álle gemeenten. Dat betekent: bouwen in de kleine gemeenten, niets afbreken in de grote gemeenten. Niet minder investeren, maar méér.’ De ondertekenaars zijn vooral gealarmeerd door een nieuwe manier waarmee kinderen met een mogelijke onderwijsachterstand kunnen worden ‘gevonden’. Deze methode is in het najaar van 2016 ontwikkeld door het CBS, het Centraal Bureau voor de Statistiek. Volgens het CBS zijn er in Nederland twee keer zoveel achter-
peld zijn aan het stijgende opleidingsniveau van de ouders. Na analyse van gegevens uit alle relevante databanken toont het CBS aan dat niet alleen het opleidingsniveau van ouders belangrijk is, maar ook hun land van herkomst. Eveneens van invloed blijkt of ouders in de schuldsanering zitten, hoe lang de moeder in Nederland woont en wat het gemiddelde opleidingsniveau is van de moeders van klasgenootjes. Samen met de intelligentie van kinderen, verklaren de
‘We schieten weinig op met de nieuwe rekenmethode als we landelijk hetzelfde bedrag moeten blijven verdelen’ standskinderen als officieel in de boeken staan. Het CBS heeft dit berekend door flink te stoeien met big data. De statistici hebben daarbij vooral onderzocht hoe de verschillen in Cito-uitslagen van vergelijkbare leerlingen het best te verklaren zijn. Door welke factoren presteert een kind slechter dan hij of zij zou kunnen?
bovengenoemde kenmerken 42 procent van de verschillen in Cito-scores. Geen enkel ander onderzocht kenmerk leidt tot een betere verklaring van onderwijsachterstanden. Denk dan aan het bruto
Ook schuldsanering Tot nu toe gingen we er in ons land van uit dat uitsluitend het oplei-
maart / april
Primair onderwijs - KindVak Magazine | 11
huishoudinkomen, het type huishouden, leeftijd van de ouders, wel of geen vluchtelingenkind, een ontbrekende moeder of vader, gescheiden ouders, wel of geen zorgleerling en of de moeder ooit ‘verdachte’ is geweest. Dit speelt allemaal een te verwaarlozen rol. Nieuwe verdeelsleutel Ondanks de dubbele hoeveelheid achterstandskinderen die nu zijn gevonden, bezuinigt ook dit jaar demissionair staatsecretaris Dekker van Onderwijs op het landelijk vve-budget van 360 miljoen euro. In 2017 hebben gemeenten te maken met een bezuiniging van 2,8 procent ten opzichte van 2016. Daarnaast wil Dekker in 2018 nog eens 65 miljoen euro bezuinigin-
zijn nu bang dat hun zorgvuldig opgebouwde vve-aanpak slachtoffer wordt van de herverdeling van landelijk achterstandsgeld. De Amsterdamse wethouder van onderwijs Simone Kukenheim is bezorgd: ‘Het is goed dat behalve opleidingsniveau van ouders ook andere indicatoren zullen meewegen, maar dit betekent dat er landelijk meer geld bij moet. We schieten weinig op met de nieuwe rekenmethode als we landelijk hetzelfde bedrag moeten blijven verdelen.’ Rotterdam Ook Rotterdam zou enkele tientallen miljoenen euro moeten inleveren als de bezuinigingen op en de herverdeling van vve-gelden doorgaan, vertelt onderwijs-
‘Het is een slecht idee om geld bij de ene peuter weg te halen om een andere peuter een kans te geven’ gen op achterstandsgelden doorvoeren. Maar er is meer. Door de nieuwe vindmethode van het CBS kan ook beter worden bepaald hoeveel achterstandskinderen er in welke gemeente zijn. Het CBS heeft meteen maar een nieuwe verdeelsleutel bedacht om de onderwijsachterstandsgelden over het land eerlijker te verdelen. Want tot nu toe kregen vooral de grote gemeenten het beschikbare vve-geld (zo’n 48 procent). Met de nieuwe verdeelsleutel krijgen zij niet een beetje minder, maar heel veel minder. Soms zelfs oplopend tot halvering van het huidige budget. Vooral de grote gemeenten
wethouder Hugo de Jonge van Rotterdam. ‘Het betekent dat we veel voorzieningen moeten laten verdwijnen. Denk aan Groepen Nul, extra aandacht voor cultuur, muziek en schoolzwemmen. Binnen de kortste keren zullen de achterstanden van kinderen weer toenemen, terwijl ze de laatste jaren juist eindelijk dalen.’ Het grootste deel van het vvegeld gaat in Rotter-
12 | KindVak Magazine - Primair onderwijs
maart / april
dam naar Groepen Nul, waarin plek is voor álle peuters en kleuters in Rotterdam. Ongeacht of ze nu tot een doelgroep behoren, een onderwijsachterstand hebben of goedverdienende ouders hebben. Vanuit de harmonisatie zijn bijna alle kindgroepen in kinderopvang en peuterspeelzalen inmiddels omgevormd tot Groep Nul. Daarvan telt Rotterdam er nu 660, voor kinderen tussen 2,5 en 4 jaar. Hugo de Jonge is groot voorstander van Groepen Nul. ‘In het oude model waren kinderopvang en peuterspeelzalen altijd gescheiden. Segregatie van bevolkingsgroepen werd zo al door de overheid op jonge leeftijd aangebracht, omdat doelgroepkinderen met een mogelijke achterstand naar de peuterspeelzaal gingen en kinderen van tweeverdieners naar een kinderdagverblijf.’ ‘Dus al voordat een kind een voet in
maart / april
school zette, werd onderscheid gemaakt op basis van afkomst en achtergrond. Deze verschillen verdwijnen nu juist in de voorschool. Kinderen trekken zich aan elkaar op, lopen achterstanden in en leren van meet af aan samen te leven en samen te werken. Het is daarom een uitermate slecht idee geld bij de ene peuter weg te halen om een andere peuter een kans te geven.’ Over de auteur: Aart Verschuur is journalist en redacteur bij KindVak Magazine
Primair onderwijs - KindVak Magazine | 13
Uitnodiging Onderwijsseminar, 12 april 2017 Leren veranderen – verandering leren Meld u hier aan: rabo.nl/hgwz/ onderwijs Beste heer, mevrouw,
De onderwijssector krijgt de komende jaren te maken met
Voor wie?
veranderingen die grote impact hebben op de continuïteit
Voor iedereen die professioneel betrokken is bij het primair
van de individuele onderwijsinstellingen. Rabobank vindt
onderwijs. Directeuren, onderwijsspecialisten, wethouders,
het belangrijk om mee bouwen aan een leefbare regio. Daar
onderwijsambtenaren, iedereen met een aandeel in het
hoort ook een rol in onderwijs bij. Dat doen we enerzijds door
werkveld is van harte welkom!
onze kennis van financiële oplossingen, anderzijds als betrokken, verbindende partner. Maar we weten niet alles, daarom halen
Gastsprekers
we er inspirerende experts bij; het liefst uit de regio en het
Barbara Baarsma
onderwijsveld zelf.
Directeur Kennisontwikkeling bij de Rabobank, hoogleraar economie aan de
Op woensdagmiddag 12 april 2017 organiseren zeven
Universiteit van Amsterdam en kroonlid
samenwerkende Rabobanken het onderwijsseminar ‘Leren
van de Sociaal-Economische Raad (SER).
veranderen – verandering leren’. Omdat wij het als onze taak zien om mensen te verbinden, zodat nieuwe krachten en
Erik van ’t Zelfde
inzichten ontstaan.
Rector en schrijver van het boek Superschool. Van ’t Zelfde was onlangs
Wat kunt u verwachten?
te zien als rector in het NTR-programma
Wij willen u op een actieve manier meenemen in de ontwik-
Dream School.
kelingen in het primair onderwijs. Doel is om onze gasten met elkaar te verbinden en toegang te geven tot elkaars kennis en de kennis in ons Rabobank netwerk. Naast onze gastsprekers, die uitdagen en inspireren, gaan we tijdens workshops in op actuele onderwerpen.
Een aandeel in elkaar 14 | KindVak Magazine - Algemeen
maart / april
Workshops
Aanmelden
Het thema van het seminar is ‘Leren veranderen – verandering
U kunt zich aanmelden via de website:
leren’. Laat u inspireren tijdens twee door u gekozen workshops:
rabo.nl/hgwz/onderwijs
• organisatie van de toekomst
Op deze site vindt u bovendien meer informatie over de
• leerling en lesmethode van de toekomst
sprekers en de workshops.
• leraar van de toekomst • gebouw van de toekomst
Mocht u nog vragen hebben, dan kunt u een mail sturen naar Bedrijven.eindhoven-veldhoven@rabobank.nl of bellen
Programma
naar (040) 293 67 80.
13.15 – 13.30 uur:
inloop
13.30 – 13.45 uur:
welkomstwoord
Wij verheugen ons op een leerzame dag en hopen u graag te
13.45 – 14.15 uur:
lezing Barbara Baarsma
ontmoeten in het Techniekhuys.
14.15 – 15.00 uur:
lezing Eric van ’t Zelfde
15.15 – 16.00 uur:
workshopronde 1
Met vriendelijke groet,
16.15 – 17.00 uur:
workshopronde 2
Rabobank Eindhoven-Veldhoven
17.00 – 17.15 uur:
afsluiting seminar
17.15 – 18.15 uur:
netwerkborrel
Mark van den Broek Directeur Bedrijven
Locatie Het Techniekhuys, De Run 4250 te Veldhoven. U kunt uw auto parkeren in de parkeerkelder van dit gebouw.
www.rabobank.nl maart / april
Algemeen - KindVak Magazine | 15
opov p v a a n n jeu g jegudg zodrz g
rwerk
welz
js
peute
org
peute
ijn
rwerk
welz
ijn
rwi
vr
e ond j sd rwiije tij
nde
Twee jaar leergang Directeur IKC: het besef dat een IKC veel meer is dan een brede school dringt steeds meer door
Peter Vereijk
en
rks
Henk De
Peter Vereijken en Henk Derks zijn samen verantwoordelijk voor de inhoud van de Leergang Directeur IKC, die nu ruim twee jaar gegeven wordt aan directeuren in het basisonderwijs en managers/directeuren kinderopvang. KindVak Magazine bevroeg Peter over de stand van zaken tot nu toe en naar zijn blik op de toekomst.
ikc
ikc
Hoeveel deelnemers zijn er tot nu toe geweest en hoeveel verwachten jullie in de toekomst? Tot nu toe hebben ongeveer 130 directeuren de leergang gevolgd. Dit jaar komen daar nog eens 70 bij. We verwachten dat de aantallen, zo’n 24 à 30 per leergang, de komende jaren ongeveer gelijk zullen blij-
16 | KindVak Magazine - Jeugdzorg
ven. De directeuren komen uit alle windstreken van Nederland, maar vooral uit de periferie van Nederland. Welke reacties ontvang je van directeuren op de Leergang Directeur IKC? Die zijn overwegend positief. We ‘dwingen’ de deelnemers ertoe om een anders te
maart / april
zorg
jeugd
jeu
opvp ae
wer
s
kijken naar de ontwikkeling van kinderen dan ze gewend zijn. Een IKC dient ertoe om een afspiegeling te zijn van de wijk, het dorp en de gemeente. Het moet een centrale rol vervullen in het sociale domein van het kind en zijn gezin. Die blik vraagt veel van directeuren, omdat het een andere, minder automatische insteek is. Het simpelweg samenvoegen van verschillende kinddiensten onder één dak is niet voldoende om de 21e -eeuwse vaardigheden van kinderen voldoende te faciliteren. De doorontwikkeling van (brede) school naar een IKC wordt dan ook zeker niet als eenvoudig ervaren. Het vraagt veel tijd,
wel degelijk gecombineerd kunnen worden, zowel praktisch als inhoudelijk, ook al is dit (administratief) niet eenvoudig. Wat voor resultaten zie je terug in het veld? Ten eerste dat de IKC-ontwikkeling de laatste jaren echt een stimulans heeft gekregen. Het besef begint steeds meer door te dringen dat een IKC veel meer is dan een brede school. Tegelijkertijd zijn we er nog lang niet: als we de ontwikkeling van kinderen in de 21e eeuw voldoende willen faciliteren, is er echt een verandering - ook van het onderwijs zelf - nodig.
‘We ‘dwingen’ de deelnemers ertoe om een anders te kijken naar de ontwikkeling van kinderen dan ze gewend zijn’ overleg, afstemming, energie en aandacht. Tegelijkertijd loont het de moeite en wordt het proces uiteindelijk als een mooie uitdaging ervaren.
ikc c
Wat blijft de directeuren het meest bij? Met name dat de rol van het onderwijs niet moet worden overschat als het gaat om de totale ontwikkeling van het kind. Professionals in het sociale domein, bijvoorbeeld PM’ers en welzijnswerkers, moeten gelijk (en gelijktijdig) en in balans worden betrokken bij de ontwikkeling van het kind. Daarnaast verbaast nog altijd de gedachte dat publieke en private diensten
maart / april
Wat zijn jullie ambities voor de toekomst? We zijn nu bezig om onze focus te verleggen. We willen in plaats van een leergang IKC-directeur naar een ‘leergang ondernemend leiderschap’, waar het gaat om leider-, eigenaar en ondernemerschap in het sociale domein. De opdracht voor een maatschappelijk ondernemer is eigenlijk om een toekomstbestendig integraal curriculum te ontwikkelen samen met de ouders, professionals, het bedrijfsleven om zo kinderen zo goed mogelijk te voorbereiden op de 21e eeuwse vaardig-
Jeugdzorg - KindVak Magazine | 17
heden met aardige – vaardige – waardige burgers. Een basisschooldirecteur als een goede maatschappelijke ondernemer ziet kansen doordat hij/zij in relatie staat met het sociale domein van het kind enerzijds en het bedrijfsleven anderzijds daar pas-
sociale domein van kind en gezin wordt volledig integraal vormgegeven (gezamenlijk curriculum van 0 tot 18 jaar). De ontwikkeling van kinderen zal telkens meer gepersonaliseerd zijn en niet meer gebonden zijn aan tijd en plaats. Of dit onder de
IKC is de scHool n de toekomst!
‘Wij geloven erin dat onderwijs, opvang, zorg en welzijn samen verantwoordelijk zullen zijn voor de (integrale) ontwikkeling van ieder kind. Scheidslijnen tussen deze diensten zullen langzaam maar zeker gaan verdwijnen’
ond
noemer ‘IKC’ gebeurt, vind ik eigenlijk niet zo interessant. Dat kan net zo goed een andere term zijn. Ik denk dat de periferie en het platteland het voortouw zullen nemen in deze ontwikkeling, maar uiteindelijk zal het gedachtegoed en de kaders overal postvatten.
opv ang
rwerk
welz
send en doeltreffend mee omgaat. Dat is kort gezegd de gedachte achter de nieuwe leergang die we nu aan het ontwikkelen zijn en in het najaar start in drie regio’s: Utrecht – Eindhoven - Deventer.
jd
js
ti
zorg
jeugd
Over de auteur: Thom Roozenbeek is auteur van het boek ‘Pleidooi voor het kind’ en redacteur van KindVak Magazine.
ikc ikc
zorg
opv ang
peute
ijn
ije
rwi
vr
rwerk
peute welz
nde
iojs
jd
Hoe verwachten jullie dat IKC’s zich voortzetten? Hoe zien IKC’s er over 15 jaar uit? Wij geloven er in dat onderwijs, opvang, zorg en welzijn samen verantwoordelijk zullen zijn voor de (integrale) ontwikkeling van ieder kind. Scheidslijnen tussen deze diensten zullen langzaam maar zeker gaan verdwijnen. Dat betekent dat deze partners samen de facilitator van de ontwikkeling van kinderen zullen worden. Het
jeugd
ijn
erw
Het IKC is de scHool van de toekomst!
18 | KindVak Magazine - Jeugdzorg
maart / april
KindVak-on-tour Middels regionale ontmoetingen houdt KindVak contact met de branches en biedt KindVak middels plenaire sessies en gekwalificeerde workshops aangename en leerzame ontmoetingen. KindVak biedt scholings- en opleidingsmogelijkheden en stimuleert professionals om een sterk netwerk in de eigen regio te vormen. Het vak vraagt nu meer dan ooit om professionals uit verschillende branches die elkaar kennen, verstaan en die bereid zijn om samen op te trekken ten behoeve van de ontwikkeling van kinderen van 0 – 13 jaar. KindVak wil hen stimuleren om gezamenlijk deel te nemen aan de ‘on Tour-programma’s’; om gemeente, onderwijs, opvang en jeugdzorg gezamenlijk aan de workshoptafels te krijgen. Op deze manier vergroten we kennis en versterken we netwerken! Op woensdagmiddag 19 april as presenteert KindVak een RoadShow in het informatiecentrum te Ede. De doelgroep voor deze editie bestaat uit directies, managers, beleidmakers en bestuursleden uit het onderwijs en de kinderopvang. Het programma is opgebouwd uit 3 presentaties (12.00 uur - 16.00 uur) a) Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling. Wat zijn de taken/ verantwoordelijkheden/dilemma’s m.b.t. dit thema voor managers en hun organisatie. b) De Lerende Organisatie. Het inzetten van online leeroplossingen voor het professionaliseren van pedagogisch medewerkers. c) Ontwikkelingen in de sectoren kinderopvang en onderwijs op het gebied van investeren en huisvesten (Waarborgfonds Kinderopvang en Ruimte-OK) Voor lunch en pauzedrankjes wordt gezorgd. Er is ruimte voor 60 personen, dus wacht niet te lang met inschrijven via http://www.kindvak.nl/home/ontour/ Locatie: Informatiecentrum Galvanisatraat 12-1 6716 AE Ede
Kijk op KindVak.nl wanneer we bij jou in de buurt zijn!
maart / april
Jeugdzorg - KindVak Magazine | 19
Samenwerken op de werkvloer, een kwestie van doen?
Dat er nog een wereld te winnen is op het gebied van samenwerken op de werkvloer in het belang van het kind, voelen we allemaal. Is het daarmee een kwestie van gewoon doen of ligt het iets complexer? Dat het noodzakelijk is om samen te werken op de werkvloer blijkt onder andere uit het gestaag groeiend aantal brede scholen, (integrale) kindcentra, vensterscholen en andere vormen van samenwer-
scholen die een intensievere samenwerking met kinderopvang aan gaan. Het kan gezien worden als een netwerkorganisatie of als een vorm van een multidisciplinair team.
‘Voor samenwerking is geen blauwdruk. De gewenste stappen hierin zijn passend bij de eigen sociale omgeving, huisvesting en context’ kende scholen. Zo groeide het aantal brede scholen van 1.600 in 2011 naar 2.000 in 2014. Dit op een totaal aantal van ongeveer 6500. We zien daarnaast ook steeds meer kleinere stadsscholen en plattelands-
20 | KindVak Magazine - Algemeen
Samenwerken vanzelfsprekend? Toch gaat samenwerken niet altijd even vanzelfsprekend, wat een van de redenen is waarom er de afgelopen jaren verschil-
maart / april
lende onderzoeken gedaan zijn om te kijken waar men tegen aanloopt, wat wel werkt (en waarom), wat beter kan en anders moet. Zo wordt in het Oberonrapport beschreven dat medewerkers van scholen en kinderopvangorganisaties de diverse belemmeringen in de samenwerking vooral ervaren in ‘de werelden van verschil’, ‘wet- en regelgeving’, ‘geld’, ‘huisvesting’ en ‘tijd’. Ook de bestuurders in kinderopvang en het onderwijs herkennen deze genoemde knelpunten. De eerste belemmering, ‘de werelden van verschil’ zit vooral op het aspect cultuur: ‘het elkaar leren kennen en ontmoeten’. Het suggereert daarmee dat het een kwestie zou zijn van gewoon doen, aangezien dit binnen de directe invloedsfeer valt. De laatste vier, ‘wet- en regelgeving’, ‘geld’, ‘huisvesting’ en ‘tijd’, lijken meer randvoorwaardelijk te zijn. De invloed van deze aspecten hebben echter zijn weerslag op het daadwerkelijk ‘ontmoeten’ van elkaar. ‘Good practice’ Daar waar het wel lukt, de ‘good practice’ voorbeelden, blijkt dat deze professionals de stap naar ‘gewoon doen’ wel maken. Het levert immers veel op: voor het kind, de medewerkers zelf en de ouders. Samenwerken op de werkvloer doet ertoe. Een kwestie van het gesprek aangaan met elkaar. Luisteren naar wat de collega vanuit de eigen expertise te vertellen heeft en waar allen weer van kunnen leren. Dit in het belang van een brede en optimale kindontwikkeling. Denkt men vanuit deze ‘whole child approach’ dan blijkt dat allen elkaar snel weten te vinden.
pedagogische en/of inhoudelijke samenwerking, kunnen andere aspecten ook besproken en gedeeld worden. De (eigen) communicatie is hierbij relevant, evenals de organisatiestructuur en cultuur. Voor deze samenwerking is geen blauwdruk, de gewenste stappen hierin zijn passend bij de eigen sociale omgeving, huisvesting en context. Wanneer we echter het kind centraal stellen, kan de samenwerking er toe bijdragen dat kinderen een eenduidige pedagogische en ontwikkelingsgerichte doorgaande lijn ervaren. Kortom, maatwerk voor het kind! Hierdoor zijn leerkrachten en pedagogisch medewerkers in staat meer relevante informatie uit te wisselen over het kind. Diversiteit aan professionals Niet iedere professional, leerkracht en pedagogisch medewerker, hoeft alles in huis te hebben. Wel is het goed dat er binnen de samenwerkende organisatie, professionals zijn met verschillende expertises en een diverse opleidingsniveaus. Zo ontstaan er als het ware T-shaped professionals. De T-shape verwijst, naast de eigen expertise, naar de transdisciplinaire professional die in staat is verbinding te leggen tussen de diverse aanwezige disciplines. Jeannette Doornenbal schreef in 2014 al over het belang van een open blik en houding. Hiermee kunnen ‘cultuurverschillen’ overbrugd worden.
Door in een gezamenlijke organisatie een overstijgende dialoog te voeren, die begint met een gedeelde visie op deze
maart / april
Algemeen - KindVak Magazine | 21
Samenwerken, ook in professionalisering Gezamenlijke professionalisering van pedagogisch medewerkers en leerkrachten zou een ander succes in de samenwerking kunnen zijn: de gezamenlijke ambities, plannen en activiteiten en het creëren van een doorgaande pedagogische lijn en visie op de brede ontwikkeling van het kind. Het biedt tegelijkertijd kansen om daadwerke-
een gezamenlijke visie en cultuur aangaan, blijkt nog niet zo eenvoudig. Een handvat hiervoor is het STAR-model Interdisciplinair Samenwerken met vijf indicatoren. Het sluit aan bij het Rijnlands gedachtegoed van gezamenlijk leren en de professionele leergemeenschap. Het model geeft inzicht in de eigen situatie en de gewenste samenwerkings(vorm) vanuit heldere stappen. De gewenste samenwerkingsvorm
‘Met elkaar dit daadwerkelijk gesprek over een gezamenlijke visie en cultuur aangaan, blijkt nog niet zo eenvoudig’ lijk met en van elkaar te leren. De professionele leergemeenschap (PLG) als invalshoek voor een multi- en/of interdisciplinair team. Hierin kunnen alle expertises en opleidingsniveaus vertegenwoordigd zijn. Zo wordt er een fundament gelegd waarin er gezamenlijk gereflecteerd kan worden op elkaars expertise en vaardigheden. Een mogelijke oplossing voor het grootste knelpunt in de samenwerking: ‘de werelden van verschil’. Zo leert men elkaars taal spreken doordat er een gezamenlijk (nieuwe) taal gecreëerd wordt.
past bij de sociale context van de eigen organisatie, de structuur en de teamcultuur. Op basis van stellingen passend bij de vijf indicatoren van dit model, zet het de gedachte van medewerkers scherp in waar ze staan. Daarnaast biedt het inzicht in wat ze zouden willen bereiken in de samenwerking en ook waar men bewust ‘nee’ tegen mag en kan zeggen. Immers, een blauwdruk voor de ideale samenwerkingsvorm is er niet. Over de auteur: Angèle van der Star is ontwikkelaar van het STAR-model ‘Interdisciplinair Samenwerken’ (2015) en auteur samen met José van Loo van het boek (in ontwikkeling): ‘Voort-
Handvat voor het gesprek Met elkaar dit daadwerkelijk gesprek over
22 | KindVak Magazine - Algemeen
varend interdisciplinair samenwerken Optimale ontwikkelingskansen voor leerlingen’ in de leiderschapsreeks van PICA.
maart / april
Leden van FNV Zorg & Welzijn werken mee aan betere regels kwaliteit kinderopvang Jeannette Doornenbal is een bekende naam in de wereld van opvoedingsvraagstukken en bredeschoolontwikkeling. Ze is lector Integraal Jeugdbeleid aan de Hanzehogeschool Groningen en voorzitter van het wetenschapsteam van PACT-’Samen werken voor het jonge kind’. KindVak Magazine reisde naar Groningen en sprak met Doornenbal over de noodzaak van samenwerking tussen kinddiensten en opleidingsinstituten, en haar visie op de ontwikkeling van kinderen. Kinderopvang is een vak. Als pedagogisch medewerker kun je het verschil maken. Ten minste, als je voldoende in de gelegenheid bent om je vak op een goede manier uit te oefenen. Om je daar beter toe in staat te stellen, komen er nieuwe regels voor de kwaliteit in de kinderopvang en de peuterspeelzalen. Voormalig minister As-
‘Als de kwaliteit omhoog moet, moeten we ook concreet overeenkomen hoe jullie dit kunnen bereiken’ scher wilde vooral de kwaliteit en de zorg voor de allerjongsten verbeteren, zodat alle kinderen een goede start kunnen maken. FNV Zorg & Welzijn heeft afspraken gemaakt samen met de vertegenwoordigers van werkgevers en ouders, in het akkoord Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang (IKK). We hebben onze leden van de Branche Adviesgroep (BAR) Kinderopvang hier
maart / april
steeds bij betrokken. Zij hebben via ons mee kunnen praten over welke regels wel en niet nodig zijn om de kwaliteit echt te verbeteren. Want als de kwaliteit omhoog moet, moeten we ook concreet overeenkomen hoe jullie dit kunnen bereiken. Dus geen vage doelstellingen. We zijn positief over het eindresultaat. Er zijn 21 maatregelen, die onder andere gaan over minder baby’s per pedagogisch medewerker, meer vaste gezichten op de groep, het recht op coaching, minder inzet van vrijwilligers en het inkaderen van de ’3-uurs regeling’. De meeste veranderingen gaan per 1 januari 2018 in. Werkgevers en werknemers kunnen zich daar nu op voorbereiden. De nieuwe regels onderstrepen het belang van de pedagogisch medewerkers bij de ontwikkeling van het jonge kind. Je hebt een beroep om trots op te zijn! Over de auteur: Ilse van der Weiden is bestuurder bij FNV Zorg en Welzijn
Algemeen - KindVak Magazine | 23
CARD
BRUTO FORMAAT
[netto formaat + 2 mm afloop rondom.
....als kinderen je vak zijn!
minimum 2 mm binnen het netto formaat]
Het programma voor de editie 2018 zal medio september 2017 bekend worden gemaakt. Meld je nu aan en we houden je op de hoogte wanneer de roadshow van start gaat, welke workshops je kunt volgen en.. wanneer hét KindVak event van start gaat!
Meld je aan > KindVak 2018: Je komt toch ook? 24 | KindVak Magazine - Algemeen
maart / april