18
Indische bouwkunst
Neogotiek In de negentiende eeuw kreeg de katholieke kerk in Nederland dezelfde mogelijkheden zich te uiten als de Hervormde kerk. Vanaf dat moment konden katholieken openlijk kerken bouwen. Vanaf het begin van de negentiende eeuw mocht de katholieke kerk in Indië missiewerk doen en ook daar eigen kerken bouwen.33 Bij de kerkbouw kozen de katholieken vrijwel altijd voor de neogotische stijl. In geval een klooster, school of instituut was de neogotiek ook voor hen minder vanzelfsprekend. In Nederland vonden gedurende de eerste helft van de negentiende eeuw bepleisterde buiten- en binnenmuren en gestucte, houten gewelven toepassing. Pierre Cuypers (1827-1921) gaf in Nederland de aanzet tot de bouw van neogotische kerken met muren en gewelven van schoon metselwerk. Indië kon hier moeilijk een voorbeeld aan nemen, want het produceerde (nog) geen baksteen. Anders dan in Nederland bleef hout en pleisterwerk in Indië het beeld bepalen. De kerk maakte gebruik van aannemers, bouwkundig tekenaars en, indien aanwezig, architecten. Zo bouwde Willem Westmaas op Oost-Java een katholieke kerk in Soerabaja en in Malang het oudste
kloostergebouw van de Ursulinen. Wereldwijd kwamen na 1900 nog tot in de jaren dertig neogotische kerken tot stand. Marius Hulswit realiseerde tussen 1898 en 1901 de neogotische kathedraal in Batavia. Vanwege geldgebrek bleef het aantal kerkgebouwen in Indië gering. Het vermoeden bestaat dat er voor katholieke kerken bouwtekeningen in omloop waren met een basisontwerp voor een kleiner type, waarop kon worden gevarieerd zoals in Bandoeng (1894), Makassar, Padang, Cheribon (1879) en Pasoeroean (1895). Veronderstellingen dat Marius Hulswit veel van deze kerken ontwierp, zijn niet hard te maken. In 1905 verving Hulswit een bescheiden kerkgebouw in Buitenzorg, dat niet meer was dan een verbouwde villa, door een groot kerkgebouw. Voorbeelden Soerabaja, Rooms Katholieke kerk (1900, W. Westmaas sr), Batavia, Rooms Katholieke kerk (1901, A. Dijkmans sj) Buitenzorg, Rooms Katholieke kerk (1905, M.J. Hulswit). Medan, Rooms Katholieke kerk (1905, W. Jaski), 34 Malang, Rooms Katholieke kerk (1906, M.J. Hulswit).
Buitenzorg: neogotiek. Rooms Katholieke kerk uit 1905, architect M.J. Hulswit. cnj
Indische Bouwkunst_p001_068_HT.indd 18
03-01-22 13:07
