Program "Czyste Powietrze". Zoom na kominki, drewno i pellety

Rządowy Program "Czyste Powietrze" funkcjonuje od 2018 roku i nie tylko jest często krytykowany, ale też nie zachęcił masowej ilości beneficjentów do skorzystania z jego oferty. Przyjrzyjmy się kwestiom kominkowym i zapisom odnoszącym się do kotłów na biomasę oraz planowanym w tym zakresie zmianom.

Kominek w Programie „Czyste Powietrze”

W czasie energetycznego kryzysu i sytuacji, kiedy niezależność energetyczna jest nie do przecenienia, kominki czy „kozy” na drewno zyskały ogromną popularność, natomiast przyszli beneficjenci Programu „Czyste Powietrze” często mają problem z interpretacją wytycznych programu odnośnie kominków. Zaznaczmy, że kominki opalane drewnem nie są wspierane, ani w żaden sposób dotowane w Programie „Czyste Powietrze”. Nie ma dopłat do wymiany starszych urządzeń na spełniające Ekoprojekt, choć uchwały antysmogowe, obowiązujące w 14 z 16 polskich województw, określają terminy ich wymiany lub doposażenia, aby te wymagania spełniały. Co więcej, rządowy Program „Czyste Powietrze” wręcz uzależnia w niektórych przypadkach uzyskanie dofinansowania na wymianę starego kotła, tzw. kopciucha, od demontażu, zezłomowania lub zamurowania przewodu kominowego kominka na drewno. Dotyczy to trzech sytuacji:

• gdy kominek ma wkład z płaszczem wodnym,

• gdy kominek powietrzny posiada system dystrybucji gorącego powietrza (tzw. DGP),

• gdy kominek nie spełnia wymagań obowiązujących na danym terenie uchwał antysmogowych (np. w Krakowie kominki i wszelkie inne urządzenia zasilane drewnem opałowym są zakazane, ale w całej Polsce kominki są dozwolone, jedynie różne są terminy na wymianę urządzeń lub dostosowanie ich do wymagań Ekoprojektu).

Warto dodać, że w najbliższym czasie planowana jest zmiana w programie i znajdzie się w nim zapis mówiący wprost, że kominek musi spełniać wymagania dyrektywy Ekoprojekt.

Całe zamieszanie wynika z klasyfikacji kominków, jaką przyjęto w Programie „Czyste Powietrze”, gdzie w sposób sztuczny podzielono kominki na:

• „rekreacyjne” – rozumiane jako ogrzewające tylko pomieszczenie, w którym się znajdują,

• kominki uznawane jako źródło ciepła (kominek z systemem DGP lub z płaszczem wodnym).

Pozostawić kominek i skorzystać z programu możemy jedynie w przypadku kominka „rekreacyjnego”. W przypadku kominków wodnych lub z DGP musimy je zezłomować lub zamurować komin spalinowy, czyli faktycznie i trwale wyłączyć z użytkowania taki kominek.

Kominek „rekreacyjny” to określenie, które jest też chętnie wykorzystywane przez alarmy antysmogowe. Jednak przepisy obowiązującego w Polsce prawa nie znają takiego rozróżnienia, a dla znawców technik kominkowych jest to podział zarówno nielogiczny, jak i sztuczny. Po pierwsze, zgodnie z przepisami prawa, czyli Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury, otrzymujemy informację, że „Budynek, który ze względu na swoje przeznaczenie wymaga ogrzewania, powinien być wyposażony w instalację ogrzewczą lub inne urządzenia ogrzewcze, niebędące piecami, trzonami kuchennymi lub kominkami”.

Ze zdziwieniem przeczytałam ostatnio na jednym z portali, że samodzielnym źródłem ciepła w kontekście tego przepisu może być kominek z płaszczem wodnym czy systemem DGP. Otóż nie – nie może być on samodzielnym źródłem ciepła. Choć jest to praktykowane, to prawnie nadal nie jest dozwolone. Chodzi o to, że budynek przeznaczony do mieszkania dla ludzi musi mieć zapewnione niezależne ogrzewanie –z sieci, z kotłowni, ale nie z kominka, który wymaga stałej obsługi. Kominek oczywiście może wspomagać system, awaryjnie go zabezpieczać czy też być doskonałym urządzeniem używanym w okresach przejściowych – późną wiosną, wczesną jesienią –kiedy podstawowy system nie został jeszcze uruchomiony.

Druga kwestia, to sprawa logiki i znajomości systemów kominkowych. Wystarczy zadać sobie pytanie, czym różni się, jeśli chodzi o wyprodukowaną energię, kominek powietrzny – nazywany w ramach Programu „Czyste Powietrze” rekreacyjnym – od kominka z systemem DGP? Otóż energii produkuje tyle samo, jedynie w kominku z DGP energia jest efektywniej wykorzystana i nie ucieka do komina, a powietrze, które ogrzewa się wokół wkładu, dogrzewa również dodatkowe pomieszczenia. Podobnie jest z kominkiem z płaszczem wodnym, część wyprodukowanej przez wkład kominkowy na drewno energii przekazana jest do wody, która może zostać zmagazynowana na później w buforze, a następnie wykorzystana w systemie centralnego ogrzewania lub jako ciepła woda użytkowa. Co więcej, tylko kompaktowy kominek z płaszczem wodnym będzie bardziej ekologiczny niż wielkie panoramiczne palenisko kominka tzw. rekreacyjnego. Stąd dyskredytacja kominków, które lepiej wykorzystują wyprodukowaną energię z drewna, jest zwyczajnie niezrozumiała!

Co więcej, określenia „kominek rekreacyjny” nie znajdziemy w żadnej z norm dotyczących tematyki związanej z piecami i kominkami, czyli: PN-EN 13229, PN-EN 13240, PN-EN 15250, PN-EN 15544, EN 16510 oraz w Rozporządzeniu Komisji (UE) 2015/1185 z 24 kwietnia 2015 roku w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących Ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe.

Priorytet gazu w Programie „Czyste Powietrze”

Do niedawna wielu potencjalnych beneficjentów Programu „Czyste Powietrze” rezygnowało ze skorzystania z niego przez priorytet gazu. Na czym ten priorytet polegał? Otóż tam, gdzie był dostęp do sieci gazowej, była możliwość wymiany starego kotła tylko na urządzenie na gaz. Na szczęście zapis ten – zgodnie z zapowiedzią – został zmieniony i obecnie brzmi: W przypadku gdy budynek/lokal mieszkalny jest podłączony do sieci dystrybucji gazu, montaż kotła na biomasę jest możliwy wyłącznie w przypadku zastosowania kotła na biomasę drzewną o obniżonej emisyjności cząstek stałych o wartości ≤ 20 mg/m3.

Zmiany wprowadzone w programie obejmują także eliminację od 1 lipca 2023 roku, po zastosowaniu okresu przejściowego, możliwości dofinansowania w ramach programu kotłów na biomasę drzewną, których emisyjność cząstek stałych przekracza 20 mg/m³.

Zmiany w Programie „Czyste Powietrze” są wynikiem trudnej sytuacji na rynku paliw.

Według zapowiedzi –utrzymana zostanie wyższa intensywność dofinansowania zakupu i montażu niskoemisyjnych źródeł ciepła: gruntowej pompy ciepła, pompy ciepła powietrze-woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej oraz kotłów na biomasę o podwyższonym standardzie w stosunku do pozostałych źródeł ciepła.

Program „Czyste Powietrze” do zmiany!

W obecnej sytuacji kryzysu energetycznego i potrzeby posiadania zabezpieczenia energetycznego wytyczne Programu „Czyste Powietrze” powinny zostać zweryfikowane i poddane zmianom. Wielu potencjalnych beneficjentów rezygnuje z programu ze względu na wymóg demontażu kominka. Rządowy program, w obecnej sytuacji, nie powinien pozbawiać właścicieli domów jednorodzinnych, którzy nie mają dostępu do sieci ciepłowniczej, kominków, które zabezpieczą ich domy w razie awarii czy zaniku prądu, a co więcej – powinien zezwalać na wybór dowolnego źródła ciepła spośród ekologicznych rozwiązań, w tym tych na drewno czy pellet. Warto pamiętać, że drewno opałowe jest odnawialnym paliwem numer jeden nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie!

Aldona Mazurkiewicz redakcja@swiatkominkow.pl