Διαγωνισμός Φυσικής by kon vas

ΠΡΟΞ. ΚΟΡΟΜΗΛΑ 51- 546 22 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.-Fax: 2310.233703 e-mail: eefthes@otenet.gr URL:

∆ιαγωνισµός ∆ηµοτικών Σχολείων - Ιούνιος 2008 Φυσική – Ε΄ Τάξη 1.

α) Να αναφέρετε δύο παραδείγµατα όπου ασκείται δύναµη από επαφή και δύο µε δύναµη από απόσταση. β) Να αναφέρετε µια περίπτωση στην οποία ασκούνται ταυτόχρονα σε ένα σώµα δύναµη από απόσταση και δύναµη από επαφή. 2.

α) Γιατί οι εξωτερικοί τοίχοι των σπιτιών των ελληνικών νησιών βάφονται µε άσπρο χρώµα; β) Τι συµβαίνει όταν το καλοκαίρι είµαστε κάτω από τον ήλιο και φοράµε σκουρόχρωµα ρούχα; ∆ικαιολογήστε τις απαντήσεις σας. 3. Το τσάι που προσφέρεται σε µια καφετερία είναι χωρίς ζάχαρη ώστε να προσθέτει ο καθένας όση θέλει. Αν κάποιος πελάτης προτιµά να πίνει το τσάι του πάρα πολύ γλυκό τι πρέπει να ζητήσει; Κρύο ή ζεστό τσάι; Αιτιολογήστε την απάντησή σας. 4. Έχουµε µια αναµµένη λαµπάδα και ένα αναµµένο καµινέτο. Παρατηρούµε ότι η φλόγα της λαµπάδας έχει κίτρινο χρώµα ενώ του καµινέτου είναι µπλε. Γιατί οι δύο φλόγες έχουν διαφορετικό χρώµα; 5. Βάζουµε µια παγοθήκη µε νερό στην κατάψυξη. Περιγράψτε τη ροή της θερµικής ενέργειας καθώς το νερό µετατρέπεται σε πάγο. 6. Να µεταφέρετε στην κόλλα σας τον πίνακα που υπάρχει στο τέλος της άσκησης και να τον συµπληρώσετε µε Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος) για κάθε µια από τις παρακάτω προτάσεις: α) Ένα κοµµάτι πάγου λιώνει πιο εύκολα όταν το τυλίγουµε µε µάλλινο ύφασµα απ’ ότι αν το αφήσουµε ξεσκέπαστο. β) Κατά τη διάρκεια που το νερό µετατρέπεται σε πάγο, η θερµοκρασία του νερού µειώνεται συνεχώς. γ) Από την κατάψυξη, που έχει θερµοκρασία -18 0° C, βγάζουµε µερικά παγάκια, τα βάζουµε σε ένα δοχείο και µετρούµε µε ένα θερµόµετρο τη θερµοκρασία τους. Το θερµόµετρο θα δείξει 0° C. δ) Όταν τρίβουµε τις παλάµες µας, τότε µπορεί να αναπτυχθεί στατικός ηλεκτρισµός. α β γ δ

α) β)

Γιατί το σώµα µας ιδρώνει το καλοκαίρι; Γιατί το χειµώνα ανατριχιάζουµε από το κρύο;

8. ∆ίνεται το παρακάτω κύκλωµα στο οποίο φαίνονται πέντε λάµπες (Λ1, Λ2, Λ3, Λ4 και Λ5) που λειτουργούν κανονικά. Αν κάποιες λάµπες καούν, να βρείτε ποιες θα φέγγουν στις παρακάτω περιπτώσεις. Να µεταφέρετε στην κόλλα σας τον πίνακα και σηµειώστε αυτές που φέγγουν µε ένα Χ:

Λ1

Λ3 Λ5

Λ2

Λ4

Λ1 Α. Καίγεται η λάµπα Λ3. Β. Καίγεται η λάµπα Λ5. Γ. Καίγονται οι λάµπες Λ1 και Λ2. ∆. Καίγονται οι λάµπες Λ1 και Λ4.

Λ2

Λ3

Α Β Γ ∆ ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Λ4

Λ5

ΠΡΟΞ. ΚΟΡΟΜΗΛΑ 51- 546 22 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.-Fax: 2310.233703 e-mail: eefthes@otenet.gr URL:

∆ιαγωνισµός ∆ηµοτικών Σχολείων - Ιούνιος 2008 Ενδεικτικές απαντήσεις - Ε΄ Τάξη 1. α) … … β) Όταν σηκώνουµε ένα βάρος, έχουµε δύναµη από απόσταση την ελκτική δύναµη της Γης και δύναµη σε επαφή τη δύναµη του χεριού µας 2. α) Επειδή στις ανοιχτόχρωµες επιφάνειες το φως δεν απορροφάται (ανακλάται ή διαχέεται), οπότε οι τοίχοι θερµαίνονται λιγότερο β) Τα σκουρόχρωµα ρούχα απορροφούν το µεγαλύτερο µέρος της φωτεινής ακτινοβολίας, οπότε ζεσταινόµαστε περισσότερο. 3. Πρέπει να ζητήσει ζεστό, επειδή στο ζεστό διαλύεται περισσότερη ποσότητα ζάχαρης. 4. Το χρώµα µιας φλόγας εξαρτάται από τη θερµοκρασία της. 5. Η θερµική ενέργεια (θερµότητα) µεταφέρεται από το νερό στο χώρο του ψυγείου (που είναι ψυχρότερος) 6. Λ-Λ-Λ-Λ 7. α) Ο ιδρώτας εξατµίζεται απορροφώντας θερµότητα από το σώµα µας. Το σώµα µας ιδρώνει για να χαµηλώσει τη θερµοκρασία του σε φυσιολογικά επίπεδα. β) Όταν ανατριχιάζουµε οι τρίχες ανασηκώνονται εγκλωβίζοντας αέρα. Ο αέρας λειτουργεί θερµοµονωτικά, δηλαδή µειώνονται οι απώλειες θερµότητας. 8. Α Β Γ ∆

Λ1 Χ

Λ2 Χ

Λ3

Λ4 Χ

Λ5 Χ Χ

ΠΡΟΞ. ΚΟΡΟΜΗΛΑ 51- 546 22 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.-Fax: 2310.233703 URL: http://users.otenet.gr/~eefthes e-mail: eefthes@otenet.gr

∆ιαγωνισµός ∆ηµοτικών Σχολείων - Ιούνιος 2009 Φυσική – Ε΄ Τάξη 1.

Όταν ανοίξουµε την πόρτα του ψυγείου µας, τότε: α. Μεταφέρεται θερµότητα από το ψυγείο στο χώρο της κουζίνας. β. Μεταφέρεται ψύχος από το ψυγείο στο χώρο της κουζίνας. γ. Μεταφέρεται θερµότητα από το χώρο της κουζίνας στο ψυγείο. δ. Μεταφέρεται ψύχος από το χώρο της κουζίνας στο ψυγείο. Να επιλέξεις όσες απαντήσεις θεωρείς σωστές και να αιτιολογήσεις τις επιλογές σου.

Όταν σφίγγουµε στα χέρια µας δύο καρύδια, σπάζουν εύκολα. Αυτό συµβαίνει επειδή η δύναµη του χεριού µας κατανέµεται (µοιράζεται): α. Σε µεγάλη επιφάνεια επαφής και η πίεση είναι µεγάλη. β. Σε µικρή επιφάνεια επαφής και η πίεση είναι µικρή. γ. Σε µεγάλη επιφάνεια επαφής και η πίεση είναι µικρή. δ. Σε µικρή επιφάνεια επαφής και η πίεση είναι µεγάλη. Ποια από τις παραπάνω φράσεις είναι σωστή; ∆ικαιολόγησε την απάντησή σου.

Είναι δυνατόν να δούµε σε απόλυτο σκοτάδι; Να δικαιολογήσεις την άποψή σου.

Στο διπλανό διάγραµµα ονόµασε τις αλλαγές κατάστασης που συµβαίνουν στις περιπτώσεις 1, 2, 3, 4, 5.

Στο διπλανό κύκλωµα οι λάµπες είναι ίδιες και συνδέονται µέσω καλωδίων µε µπαταρία 4,5 V. Όλες οι λάµπες φωτοβολούν. Ποια θα είναι η κατάσταση της φωτοβολίας (δηλ. θα παραµείνουν αναµµένες ή θα σβήσουν) των υπόλοιπων λαµπών,: α. αν καεί η λάµπα 2; β. αν καεί η λάµπα 4;

Πιστεύεις ότι η ιδέα του αγοριού στην παρακάτω εικόνα είναι σωστή; Αιτιολόγησε την απάντησή σου. Έχω µια ιδέα. Θα γυρίσουµε το κιβώτιο όρθιο. Όταν ακουµπά στο πάτωµα η µικρή επιφάνεια η τριβή θα είναι πιο µικρή.

Αδύνατο να καταφέρουµε να σπρώξουµε το κιβώτιο.

Σε ένα ποτήρι pyrex υπάρχει καθαρό νερό και σε ένα άλλο όµοιο ποτήρι υπάρχει αλατόνερο. ∆ιαθέτουµε τα παρακάτω υλικά: Καµινέτο, θερµόµετρο, παγοθήκη µε παγάκια, ζυγαριά ακριβείας, αλάτι, κουταλάκι. Να περιγράψεις ένα πείραµα για να διακρίνεις σε ποιο από τα δύο ποτήρια είναι το καθαρό νερό χρησιµοποιώντας ένα ή περισσότερα από τα υλικά που διαθέτουµε (χωρίς να δοκιµάσεις το περιεχόµενο των ποτηριών).

α. Πού µπορούµε να κολλήσουµε καλύτερα µια βεντούζα σε ένα τζάµι ή στον τοίχο του δωµατίου; β. Η βεντούζα που κόλλησες δεν ξεκολλάει εύκολα. Περιέγραψε έναν τρόπο για να την ξεκολλήσεις δικαιολογώντας τις ενέργειές σου. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

ΠΡΟΞ. ΚΟΡΟΜΗΛΑ 51- 546 22 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ.-Fax: 2310.233703 URL: http://users.otenet.gr/~eefthes e-mail: eefthes@otenet.gr

∆ιαγωνισµός ∆ηµοτικών Σχολείων - Μάιος 2009 Ενδεικτικές απαντήσεις – Ε΄ Τάξη 1.

Σωστή απάντηση είναι η (γ). Η θερµότητα µεταφέρεται από τα θερµά (υψηλότερη θερµοκρασία) στα ψυχρά (χαµηλότερη θερµοκρασία). ∆εν υπάρχει µεταφορά «ψύχους».

2. Σωστή απάντηση είναι η (δ). Η πίεση είναι αντιστρόφως ανάλογη του εµβαδού στο οποίο ασκείται η δύναµη. Μεταξύ των καρυδιών η επιφάνεια επαφής είναι αρκετά µικρή ώστε να δηµιουργήσει την κατάλληλη πίεση που θα σπάσει τα καρύδια. 3.

«Απόλυτο σκοτάδι» σηµαίνει έλλειψη φωτός και άρα δεν υπάρχουν φωτόνια που θα διεγείρουν το όργανο της όρασης.

1. Εξάχνωση, 2. Τήξη, 3. Πήξη, 4. Βρασµός και Εξάτµιση, 5. Συµπύκνωση ή υγροποίηση.

α. 1. Φωτοβολεί, 3. Φωτοβολεί, 4. Φωτοβολεί β. 1. Φωτοβολεί, 2. Φωτοβολεί, 3. ∆εν φωτοβολεί

Η ιδέα του µαθητή δεν είναι σωστή. Η τριβή ολίσθησης είναι ανεξάρτητη του εµβαδού επαφής.

∆εν εξετάζουµε αν το προτεινόµενο πείραµα είναι στην πράξη αποτελεσµατικό αλλά το θεωρητικό του υπόβαθρο. Ενδεικτικά: α. Βράζουµε µε το καµινέτο τα ποτήρια και κοιτάµε αν υπάρχουν ίχνη άλατος. β. Βράζουµε µε το καµινέτο τα ποτήρια και µε το θερµόµετρο ελέγχουµε το σηµείο βρασµού. Το αλατόνερο βράζει σε υψηλότερη θερµοκρασία. γ. Με το κουταλάκι προσπαθούµε να φέρουµε τα υγρά σε ίσους όγκους και µε το ζυγό ακριβείας ζυγίζουµε τα ποτήρια. Το αλατόνερο έχει υψηλότερη πυκνότητα και µεγαλύτερη µάζα. δ. Ρίχνουµε σιγά σιγά µε το κουταλάκι αλάτι και ελέγχουµε πιο ποτήρι µπορεί να διαλύσει περισσότερο αλάτι. Το καθαρό νερό διαλύει µεγαλύτερη ποσότητα. ε. Βάζουµε δύο όµοια παγάκια στα ποτήρια. Στο αλατόνερο το παγάκι εξέχει περισσότερο.

α. Στο υλικό που είναι πιο λείο η βεντούζα κολλάει ευκολότερα. (∆εχόµαστε ότι οι µαθητές θεωρούν το τζάµι πιο λείο εκτός αν το αιτιολογήσουν διαφορετικά) β. ∆εν εξετάζουµε αν ο προτεινόµενος τρόπος είναι στην πράξη αποτελεσµατικός αλλά το θεωρητικό του υπόβαθρο. Ενδεικτικά: Ανασηκώνουµε λίγο την άκρη της βεντούζας έτσι ώστε να εισέλθει ο ατµοσφαιρικός αέρας (µε ένα µαχαίρι).

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Ε’τάξη

Όνομα και Επώνυμο: …….…………………………………………………………………………….… Όνομα Πατέρα: ………………………………… Όνομα Μητέρας: ……….………………….…… Δημοτικό Σχολείο: ……………………………………………..… Τάξη/Τμήμα: ……….…………. Εξεταστικό Κέντρο: …………………………………………………………………….………………...

Παρατήρησε τα διάφορα φαινόμενα αλλαγής της φυσικής κατάστασης του νερού που σημειώνονται με κύκλους σε διάφορες περιοχές της παρακάτω εικόνας.

Από ποια κατάσταση σε ποια κατάσταση του νερού νομίζεις ότι γίνεται αλλαγή σε κάθε περιοχή; Γιατί; Γράψε τις υποθέσεις σου. 1. Από την ………………… κατάσταση στην ………………… κατάσταση, γιατί το νερό ………………… στη χύτρα και μετατρέπεται σε …………….…… που ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα. 2. Από την …………… κατάσταση στην …………… κατάσταση, γιατί το νερό ………………… από την επιφάνεια της λίμνης και μετατρέπεται σε ………..………… που ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα. Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 1 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Ε’τάξη

3. Από την ………………… κατάσταση στην ………………… κατάσταση, γιατί ψηλά στην ατμόσφαιρα οι …………..……… μερικές φορές ψύχονται και συμπυκνώνονται σε σταγόνες που πέφτουν στη γη ως ………………… 4. Από την ……………… κατάσταση στη ……………… κατάσταση, γιατί οι σταγόνες μερικές φορές ψύχονται περισσότερο και μετατρέπονται σε ………………… ή ………………… που πέφτει στη γη. 5. Από τη ……………… κατάσταση στην ……………… κατάσταση, όταν ο πάγος που σχηματίζεται στην επιφάνεια της γης ………………… και το νερό επιστρέφει στη λίμνη. Για να επιβεβαιώσουμε ή όχι τις υποθέσεις μας κάνουμε πειράματα. Τι θα παρατηρήσεις αν κάνεις τα παρακάτω πειράματα και τι μπορείς να συμπεράνεις από τις παρατηρήσεις σου σε κάθε ένα από τα πειράματα; Αφήνω σε ένα ανοιχτό πλατύ δοχείο λίγο νερό για αρκετές ώρες ή ημέρες, ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Συμπεραίνω ότι ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Βάζω λίγο νερό σε ένα δοχείο που τοποθετώ πάνω σε μια ηλεκτρική εστία θέρμανσης μετρώντας κάθε λίγα λεπτά τη θερμοκρασία. Συμπεραίνω ότι ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

Στη συνέχεια, κρατώ πάνω από αυτό το δοχείο ένα παγωμένο μεταλλικό αντικείμενο με μεγάλη επιφάνεια. Συμπεραίνω ότι ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Και τέλος, ρίχνω λίγο νερό σε μια παγοθήκη που την τοποθετώ για αρκετή ώρα στην κατάψυξη, μετρώντας κάθε λίγα λεπτά τη θερμοκρασία. Συμπεραίνω ότι ……………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 2 από 8

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

Ε’τάξη

13 Απριλίου 2013

Εφάρμοσε τα συμπεράσματά σου για να εξηγήσεις τα παρακάτω φαινόμενα: Τα σταγονίδια που καλύπτουν μερικές φορές το εσωτερικό των τζαμιών των αυτοκινήτων οφείλονται ………………………….………………… ………………………………………………………………………………………………..……… ………………………………………………………………………………………………………… Η λειτουργία των αλυκών που μας προμηθεύουν αλάτι βασίζεται …………………………………………………………………………….…………………………… ………………………………………………………………………………………..……………… …………………………………………………………………………………………………..…… Το

στέγνωμα

των

απλωμένων

ρούχων

που

έχουν

πλυθεί

διευκολύνεται από ………………..…………………………………………………..…… ………………………………………………………………………..……………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Εξήγησε και αυτά: Το ξεθάμπωμα των τζαμιών των αυτοκινήτων γίνεται συνήθως από ένα λεπτό σύρμα όταν αυτό διαρρέεται από ηλεκτρικό ρεύμα γιατί ………………………………………………………………………..……………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Ο ιδρώτας θεωρείται το ψυκτικό υγρό του ανθρώπινου σώματος γιατί ……………………………………………………………..……………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Αν έχω ένα θερμόμετρο του οποίου έχουν σβήσει τα νούμερα, μπορώ να βρω πού θα γράψω 0

C και πού 100

C αν κάνω τα

εξής πειράματα: ……………………………………………………………..……………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 3 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Ε’τάξη

Ποιες είναι οι διαφορές στις ιδιότητες του πάγου, του νερού και των υδρατμών; Μπορείς να τις εξηγήσεις; α) Ο πάγος, που είναι στερεό σώμα, ..………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. β) Το νερό, που είναι υγρό, ….….………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. γ) Οι υδρατμοί, που είναι αέριο, ………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Τα φαινόμενα που απεικονίζονται στην πρώτη σελίδα λέγεται ότι συγκροτούν τον «κύκλο του νερού». Πώς δικαιολογείς αυτή την ονομασία; ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Ποια θεωρείς ότι είναι η σημασία του κύκλου του νερού για το περιβάλλον κάθε τόπου, για τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους; ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Καλή Επιτυχία Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 4 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Ε’τάξη

Ενδεικτικές απαντήσεις Όνομα και Επώνυμο: …….…………………………………………………………………………….… Όνομα Πατέρα: ………………………………… Όνομα Μητέρας: ……….………………….…… Δημοτικό Σχολείο: ……………………………………………..… Τάξη/Τμήμα: ……….…………. Εξεταστικό Κέντρο: …………………………………………………………………….………………...

Από ποια κατάσταση σε ποια κατάσταση του νερού νομίζεις ότι γίνεται αλλαγή σε κάθε περιοχή; Γιατί; Γράψε τις υποθέσεις σου. 1. Από την ……υγρή…… κατάσταση στην ……αέρια…… κατάσταση, γιατί το νερό ……βράζει…… στη χύτρα και μετατρέπεται σε …υδρατμούς… που ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα. 2. Από την …υγρή… κατάσταση στην …αέρια… κατάσταση, γιατί το νερό εξατμίζεται από την επιφάνεια της λίμνης και μετατρέπεται σε …υδρατμούς… που ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα.

Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 5 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Ε’τάξη

3. Από την ……αέρια…… κατάσταση στην ……υγρή…… κατάσταση, γιατί ψηλά στην ατμόσφαιρα οι ……υδρατμοί…… μερικές φορές ψύχονται και συμπυκνώνονται σε σταγόνες που πέφτουν στη γη ως βροχή. 4. Από την …υγρή…… κατάσταση στη …στερεή… κατάσταση, γιατί οι σταγόνες μερικές φορές ψύχονται περισσότερο και μετατρέπονται σε …χιόνι… ή …χαλάζι… που πέφτει στη γη. 5. Από τη …στερεή… κατάσταση στην …υγρή… κατάσταση, όταν ο πάγος που σχηματίζεται στην επιφάνεια της γης …λιώνει… και το νερό επιστρέφει στη λίμνη. Για να επιβεβαιώσουμε ή όχι τις υποθέσεις μας κάνουμε πειράματα. Τι θα παρατηρήσεις αν κάνεις τα παρακάτω πειράματα και τι μπορείς να συμπεράνεις από τις παρατηρήσεις σου σε κάθε ένα από τα πειράματα; Αφήνω σε ένα ανοιχτό πλατύ δοχείο λίγο νερό για αρκετές ώρες ή ημέρες, ανάλογα με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Συμπεραίνω ότι το νερό εξατμίζεται γρηγορότερα, όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι υψηλότερη. ……………… ………………………………………………………………………………………………… Βάζω λίγο νερό σε ένα δοχείο που τοποθετώ πάνω σε μια ηλεκτρική εστία θέρμανσης μετρώντας κάθε λίγα λεπτά τη θερμοκρασία. Συμπεραίνω ότι το νερό θερμαίνεται και αρχίζει να βράζει, δημιουργώντας φυσαλίδες και υδρατμούς, όταν η θερμοκρασία αυξηθεί στους 100 0C περίπου, όπου και παραμένει σε όλη τη διάρκεια του βρασμού. ………………………………………….………………….

Στη συνέχεια, κρατώ πάνω από αυτό το δοχείο ένα παγωμένο μεταλλικό αντικείμενο με μεγάλη επιφάνεια. Συμπεραίνω ότι οι υδρατμοί υγροποιούνται, όταν έρθουν σε επαφή με το αντικείμενο ή, γενικά, μειωθεί η θερμοκρασία τους και σχηματίζουν σταγόνες. …………………………………………… Και τέλος, ρίχνω λίγο νερό σε μια παγοθήκη που την τοποθετώ για αρκετή ώρα στην κατάψυξη, μετρώντας κάθε λίγα λεπτά τη θερμοκρασία. Συμπεραίνω

ότι,

αν

μετρώ

με

ένα

θερμόμετρο

τη

θερμοκρασία του νερού, βυθίζοντάς το μέσα, το νερό μετατρέπεται σε πάγο στους 0 0C περίπου. ……………………………… Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 6 από 8

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

Ε’τάξη

13 Απριλίου 2013

Εφάρμοσε τα συμπεράσματά σου για να εξηγήσεις τα παρακάτω φαινόμενα: Τα σταγονίδια που καλύπτουν μερικές φορές το εσωτερικό των τζαμιών των αυτοκινήτων οφείλονται στο ότι οι υδρατμοί που υπάρχουν στο εσωτερικό των αυτοκινήτων, λόγω της αναπνοής μας, συμπυκνώνονται στα τζάμια, όταν οι εξωτερικές θερμοκρασίες είναι μικρές. ……………………

Η λειτουργία των αλυκών που μας προμηθεύουν αλάτι βασίζεται στην εξάτμιση του νερού που προέρχεται από τη θάλασσα και την παραμονή του αλατιού στο έδαφος μετά την εξάτμιση του νερού. ………………………………………………………………………………………………………… Το

στέγνωμα

των

απλωμένων

ρούχων

που

έχουν

πλυθεί

διευκολύνεται από τρεις παράγοντες: α) αν τα ξεδιπλώσουμε και έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή επιφάνεια, β) αν φυσάει και δεν υπάρχει άπνοια και γ) αν τα έχουμε πλύνει με ζεστό νερό και όχι κρύο. ………………………………………………………………………………………………..………… Εξήγησε και αυτά: Το ξεθάμπωμα των τζαμιών των αυτοκινήτων γίνεται συνήθως από ένα λεπτό σύρμα όταν αυτό διαρρέεται από ηλεκτρικό ρεύμα, γιατί το ηλεκτρικό ρεύμα θερμαίνει το λεπτό σύρμα. Αυτό θερμαίνει το τζάμι

και

το

νερό

που έχει

συγκεντρωθεί

στην

επιφάνεια

εξατμίζεται. ……………………………………………………………………………………… Ο ιδρώτας θεωρείται το ψυκτικό υγρό του ανθρώπινου σώματος γιατί τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες τα μικρά σταγονίδια που βγαίνουν από τους πόρους του δέρματός μας και σχηματίζουν τον ιδρώτα εξατμίζονται απορροφώντας θερμότητα από το σώμα μας και διατηρώντας τη θερμοκρασία του σε φυσιολογικά επίπεδα. …… Αν έχω ένα θερμόμετρο του οποίου έχουν σβήσει τα νούμερα, μπορώ να βρω πού θα γράψω 0 0C και πού 100 0C αν κάνω τα εξής πειράματα: τοποθετώ το θερμόμετρο μέσα σε νερό που έχω βάλει σε πυρίμαχο δοχείο. Ρίχνω στο νερό κομμάτια πάγου. Τότε η θερμοκρασία που δείχνει το θερμόμετρο αντιστοιχεί στους 0 0C περίπου. Βράζω, στη συνέχεια, το νερό. Κατά τη διάρκεια του βρασμού η θερμοκρασία αντιστοιχεί στους 100 0C περίπου. ………… Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 7 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Ε’τάξη

Ποιες είναι οι διαφορές στις ιδιότητες του πάγου, του νερού και των υδρατμών; Μπορείς να τις εξηγήσεις; α) Ο πάγος, που είναι στερεό σώμα, έχει σταθερό σχήμα και σταθερό όγκο. Η πυκνότητά του είναι μικρότερη από του νερού, γι’ αυτό και επιπλέει στο νερό. ………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. β) Το νερό, που είναι υγρό, δεν έχει σταθερό σχήμα, αλλά παίρνει το σχήμα του δοχείου όπου βρίσκεται. Το νερό έχει σταθερό όγκο και δεν συμπιέζεται. ………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. γ) Οι υδρατμοί, που είναι αέριο, δεν έχουν σταθερό σχήμα, αλλά παίρνουν το σχήμα του δοχείου όπου βρίσκονται. Ούτε ο όγκος τους είναι σταθερός, αλλά καταλαμβάνουν όποιον όγκο τους διατίθεται.………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. (Λαμβάνονται υπόψη και όποιες άλλες συμπληρωματικές ορθές απαντήσεις)

Τα φαινόμενα που απεικονίζονται στην πρώτη σελίδα λέγεται ότι συγκροτούν τον «κύκλο του νερού». Πώς δικαιολογείς αυτή την ονομασία; Όπως παρατηρούμε, το νερό εξατμίζεται ή βράζει και μετατρέπεται σε υδρατμούς, που συμπυκνώνονται σε νερό πάλι ή μετατρέπονται σε πάγο, που και αυτός λιώνει σε νερό. Δημιουργείται, λοιπόν, ένας κύκλος. …………………………………………………………………………………………… Ποια θεωρείς ότι είναι η σημασία του κύκλου του νερού για το περιβάλλον κάθε τόπου, για τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους; Ο κύκλος του νερού συντηρεί και διευκολύνει τη ζωή των φυτών, των ζώων και των ανθρώπων, αφού μεταφέρει το νερό από τις λίμνες ή τις θάλασσες και στα ψηλότερα βουνά, εμπλουτίζει την ατμόσφαιρα με υγρασία, καλύπτει την επιφάνεια του νερού με πάγους που προφυλάσσουν το υπόλοιπο νερό από το να παγώσει και να εξαφανίσει τα ψάρια κά. …………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. (Λαμβάνονται υπόψη και όποια άλλα ακριβή εναλλακτικά ή συμπληρωματικά επιχειρήματα)

Ε΄ Δημοτικού

Σελίδα 8 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Όνομα και Επώνυμο: ……….………………………………………………………………………….… Όνομα Πατέρα: …………………………….…… Όνομα Μητέρας: ………..…………..….……… Δημοτικό Σχολείο: ………………………….…………….… Τάξη/Τμήμα: ………………………. Εξεταστικό Κέντρο: ……………………………………………………………………………………...

Παρατήρησε την παρακάτω εικόνα:

Αναγνώρισε τις μορφές ενέργειας στις περιοχές ή στα σώματα όπου υπάρχουν οι αριθμοί. Γράψε τις υποθέσεις σου: 1 ………………………… ενέργεια του ανέμου

4 ………………………… ενέργεια

2 ………………………… ενέργεια του νερού

5 ………………………… από την κουζίνα

3 ………………………… ενέργεια του νερού

6 …………………………. ενέργεια από το λαμπτήρα

Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 1 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Από πού νομίζεις ότι προέρχεται όλη η ενέργεια; Πώς ονομάζουμε αυτή την αρχική ενέργεια που μετατρέπεται σε διάφορες άλλες μορφές ενέργειας; ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Με ποιον τρόπο νομίζεις ότι η θερμότητα: α) διαδίδεται από τον ήλιο στη γη; ……………………………………………………………………………………………… β) μεταφέρεται από τη μία περιοχή της ατμόσφαιρας σε άλλη; …………………………………………………… γ) μεταδίδεται από το εξωτερικό στο εσωτερικό ενός κτιρίου όταν τα παράθυρα είναι κλειστά; ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ποια πειράματα από αυτά που φαίνονται στις παρακάτω εικόνες θα έκανες για να μελετήσεις κάθε έναν από τους παραπάνω τρόπους μετάδοσης της θερμότητας, αλλάζοντας τη θέση του χεριού σε σχέση με τη φλόγα ή αλλάζοντας το υλικό της ράβδου στο τρίτο πείραμα; Γράψε δίπλα στο κάθε πείραμα τα συμπεράσματα στα οποία νομίζεις ότι θα κατέληγες για τον καθένα από αυτούς τους τρόπους. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………..……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………..……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………..……………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 2 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Παρατήρησε στο διπλανό σκίτσο το σύστημα κεντρικής θέρμανσης ενός σπιτιού. Εφαρμόζοντας τα συμπεράσματά σου από τα παραπάνω πειράματα, εξήγησε τον τρόπο λειτουργίας αυτού του συστήματος θέρμανσης. …………………………………….……………………………… …………………………………………..………………………… …………………………………….……………………………… …………………………………………..………………………… …………………………………….……………………………… …………………………………………..………………………… …………………………………….……………………………… …………………………………….……………………………… …………………………………………….…………………………………………………………………………..………………………… …………………………………………….…………………………………………………………………………..………………………… …………………………………………….…………………………………………………………………………..………………………… …………………………………………….…………………………………………………………………………..…………………………

Έχεις παρατηρήσει στην εικόνα της πρώτης σελίδας ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Πώς νομίζεις ότι ανανεώνεται το νερό της τεχνητής λίμνης; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Πώς νομίζεις ότι λειτουργεί το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο; …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Τι είναι προτιμότερο για να έχεις οικονομία σε χρήματα, να χρησιμοποιείς δυναμό ή μπαταρίες για να έχεις φως στο ποδήλατό σου; Εξήγησε γιατί. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 3 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Παρατήρησε τις παρακάτω εικόνες και διάγραψε με Χ αυτές που δεν δείχνουν τρόπους ή συμπεριφορές εξοικονόμησης ενέργειας. Δικαιολόγησε την κάθε επιλογή σου με τα συμπεράσματα των πειραμάτων σου:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σελίδα 4 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Ενδεικτικές απαντήσεις Όνομα και Επώνυμο: ……….………………………………………………………………………….… Όνομα Πατέρα: …………………………….…… Όνομα Μητέρας: ………..…………..….……… Δημοτικό Σχολείο: ………………………….…………….… Τάξη/Τμήμα: ………………………. Εξεταστικό Κέντρο: ……………………………………………………………………………………...

Παρατήρησε την παρακάτω εικόνα:

Αναγνώρισε τις μορφές ενέργειας στις περιοχές ή στα σώματα όπου υπάρχουν οι αριθμοί. Γράψε τις υποθέσεις σου: 1 αιολική ή κινητική ενέργεια του ανέμου

4 ……ηλεκτρική…… ενέργεια

2 ……δυναμική…… ενέργεια του νερού

5 ……θερμότητα…… από την κουζίνα

3 ……κινητική…… ενέργεια του νερού

6 ……φωτεινή…… ενέργεια από το λαμπτήρα

Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 5 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Από πού νομίζεις ότι προέρχεται όλη σχεδόν η ενέργεια; Πώς ονομάζουμε αυτή την αρχική ενέργεια που μετατρέπεται σε διάφορες άλλες μορφές ενέργειας; Η αρχική ενέργεια προέρχεται από τον Ήλιο και ονομάζεται πυρηνική ενέργεια, γιατί προέρχεται από τη σύντηξη πυρήνων υδρογόνου. …………………………………………………………………………………….. Με ποιον τρόπο νομίζεις ότι η θερμότητα: α) διαδίδεται από τον ήλιο στη γη; Με ακτινοβολία. ……………………………………………………………… β) μεταφέρεται από τη μία περιοχή της ατμόσφαιρας σε άλλη; Με ρεύματα του αέρα. ………. γ) μεταδίδεται από το εξωτερικό στο εσωτερικό ενός κτιρίου όταν τα παράθυρα είναι κλειστά; Με αγωγή, μέσα από υλικά σώματα. …………………………………………………………………………………. Ποια πειράματα από αυτά που φαίνονται στις παρακάτω εικόνες θα έκανες για να μελετήσεις κάθε έναν από τους παραπάνω τρόπους μετάδοσης της θερμότητας, αλλάζοντας τη θέση του χεριού σε σχέση με τη φλόγα ή αλλάζοντας το υλικό της ράβδου στο τρίτο πείραμα; Γράψε δίπλα στο κάθε πείραμα τα συμπεράσματα στα οποία νομίζεις ότι θα κατέληγες για τον καθένα από αυτούς τους τρόπους. Πλησιάζοντας το χέρι μου στη φλόγα και τοποθετώντας το στο πλάι της με τεντωμένη την παλάμη, θα αισθανθώ να με θερμαίνει, γιατί η φλόγα ακτινοβολεί θερμότητα προς όλες τις κατευθύνσεις. ……………. ……………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………….

Πλησιάζοντας το χέρι μου πάνω από τη φλόγα, θα αισθανθώ να με θερμαίνει περισσότερο, γιατί θα με θερμαίνουν και τα ρεύματα του θερμού αέρα που δημιουργούνται, αφού ο θερμός αέρας ανεβαίνει προς τα επάνω. …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………. Κρατώντας στο χέρι μου μια ράβδο που την πλησιάζω στη φλόγα, θα αισθανθώ τη θερμότητα που μεταδίδεται με αγωγή μέσα από το υλικό της ράβδου, όταν το υλικό είναι μεταλλικό. Μέσα από άλλα υλικά, όπως το ξύλο ή το πλαστικό, η θερμότητα δε μεταδίδεται. …………… ……………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………. Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 6 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Παρατήρησε στο διπλανό σκίτσο το σύστημα κεντρικής θέρμανσης ενός σπιτιού. Εφαρμόζοντας τα συμπεράσματά σου από τα παραπάνω πειράματα, εξήγησε τον τρόπο λειτουργίας αυτού του συστήματος θέρμανσης. Καίγοντας πετρέλαιο, θερμαίνουμε με αγωγή το νερό του λέβητα, που είναι από μέταλλο. Τα θερμά καυσαέρια που δημιουργούνται ανεβαίνουν από την καπνοδόχο με ρεύματα. Το θερμό νερό, επίσης, ανεβαίνει με ρεύματα μέσα από τις σωληνώσεις και διοχετεύεται μέσα στα μεταλλικά σώματα. Εκεί, η θερμότητα μεταδίδεται με αγωγή στο εξωτερικό των μεταλλικών σωμάτων. Στη συνέχεια, θερμαίνει τα δωμάτια και με ακτινοβολία και με θερμά ρεύματα του αέρα που δημιουργούνται. …………………………………………………………………..…………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Έχεις παρατηρήσει στην εικόνα της πρώτης σελίδας ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Πώς νομίζεις ότι ανανεώνεται το νερό της τεχνητής λίμνης; Το νερό που υπάρχει στο έδαφος και στη θάλασσα εξατμίζεται, οι ατμοί ανεβαίνουν στην ατμόσφαιρα, όπου οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, και δημιουργούν βροχή ή χιόνι. H βροχή ή το χιόνι πέφτουν πάλι στην επιφάνεια της γης και τροφοδοτούν με νερό ποτάμια, λίμνες και θάλασσες. ……………………………………………………………………………………………………………….. Πώς νομίζεις ότι λειτουργεί το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο; Το νερό, πέφτοντας με ορμή μέσα από έναν σωλήνα, γυρίζει έναν υδροστρόβιλο. Αυτός γυρίζει μερικούς μόνιμους μαγνήτες στο εσωτερικό ενός πηνίου που υπάρχει στη γεννήτρια και προκαλεί τη ροή ηλεκτρικού ρεύματος στα σύρματα. …………………………………………………….. Τι είναι προτιμότερο για να έχεις οικονομία σε χρήματα, να χρησιμοποιείς δυναμό ή μπαταρίες για να έχεις φως στο ποδήλατό σου; Εξήγησε γιατί. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσω δυναμό, γιατί οι μπαταρίες μετά από έναν χρόνο λειτουργίας αποφορτίζονται και πρέπει να αγοράζονται άλλες, ενώ το δυναμό μετατρέπει την κινητική μου ενέργεια σε ηλεκτρική. ………………………………………………………………………………………… Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 7 από 8

Ένωση Ελλήνων Φυσικών Πανεπιστήμιο Αθηνών,

1ος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 2013

Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Περιβάλλοντος

13 Απριλίου 2013

Στ΄τάξη

Η άσκοπη παραμονή της πόρτας του ψυγείου ανοιχτής προκαλεί θέρμανση του εσωτερικού του με ρεύματα από το δωμάτιο, όπου η θερμοκρασία είναι υψηλότερη. Η επιπλέον λειτουργία του για να ελαττωθεί και πάλι η θερμοκρασία στο εσωτερικό του κοστίζει σε χρήματα και επιβαρύνει το περιβάλλον. …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… (Λαμβάνονται υπόψη και όποια άλλα ακριβή εναλλακτικά ή συμπληρωματικά επιχειρήματα)

Η άσκοπη παραμονή του παράθυρου ανοιχτού το χειμώνα προκαλεί την ελάττωση της θερμοκρασίας του δωματίου με ρεύματα θερμού αέρα που δημιουργούνται και τον οδηγούν έξω. Αυτό σημαίνει επιπλέον λειτουργία του θερμαντικού σώματος, που κοστίζει σε χρήματα και επιβαρύνει το περιβάλλον. …..…………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. (Λαμβάνονται υπόψη και όποια άλλα ακριβή εναλλακτικά ή συμπληρωματικά επιχειρήματα)

Στ΄ Δημοτικού

Σελίδα 8 από 8

Κάθε θέµα παίρνει 10 µόρια. Οι απαντήσεις που ακολουθούν είναι ενδεικτικές. Οποιαδήποτε άλλη τεκµηριωµένη απάντηση γίνεται δεκτή.

∆ιαγωνισµός ΦΥΣΙΚΗΣ για µαθητές Ε' ∆ηµοτικού 2010. Θέµα 1ο Πάνω στο διπλανό τραπέζι υπάρχουν δυο φωτεινές πηγές, τέσσερα σηµεία Α, Β, Γ και ∆ και ένα εµπόδιο από χαρτόνι. 1. Ποιο ή ποια από τα τέσσερα σηµεία φωτίζεται/ φωτίζονται και από τις 2 φωτεινές πηγές; 2. Ποιο/ποια από τα τέσσερα σηµεία φωτίζεται/ φωτίζονται µόνο από µια πηγή; 3. Υπάρχει σηµείο που δεν φωτίζεται από καµιά πηγή; Να εξηγήσεις τις απαντήσεις σου. Απαντήσεις: 1. το Α 2. το Β και το ∆ 3. το Γ Να εξηγήσεις τις απαντήσεις σου. Επειδή το φως διαδίδεται ευθύγραµµα, τότε η αριστερή πηγή (κεράκι) φωτίζει µόνο τα Α και Β γιατί η ευθεία που ενώνει την πηγή αυτή µε τα Γ και ∆ θα περνάει (τέµνει) το εµπόδιο από χαρτόνι. Όµοια η άλλη πηγή φωτίζει µόνο τα Α και ∆, ενώ δεν φωτίζει τα Β και Γ.

Θέµα 2ο Ήταν µια από τις τελευταίες µέρες της σχολικής χρονιάς. Ο Γιώργος επέστρεψε από το σχολείο. Ήταν µόνος του στο σπίτι όπως συνέβαινε συχνά τον τελευταίο καιρό καθώς και οι δυο γονείς του δούλευαν και η γιαγιά, που του κρατούσε παρέα, είχε πάει στη θεία του που είχε πρόσφατα γεννήσει το καινούργιο ξαδελφάκι του. Ο Γιώργος έβγαλε από το ψυγείο το φαγητό του και το πλαστικό µπουκάλι µε το νερό. Ζέστανε το φαγητό, έφαγε και στο τέλος καθάρισε το τραπέζι. Αν και είδε ότι στο µπουκάλι είχε αποµείνει λίγο µόνο νερό, βαρέθηκε να το γεµίσει: απλά το βίδωσε και το έβαλε στο ψυγείο. Μετά από αρκετή ώρα δίψασε, πήγε στο ψυγείο και πήρε το ίδιο πλαστικό µπουκάλι µε το νερό που είχε χρησιµοποιήσει νωρίτερα. Πριν ξεβιδώσει το µπουκάλι παρατήρησε ότι αυτό ήταν παραµορφωµένο σαν να το είχε κάποιος συµπιέσει, όπως φαίνεται στη φωτογραφία. Ο Γιώργος παραξενεύτηκε, «γιατί το µπουκάλι έγινε έτσι;» αναρωτήθηκε. Μπορείς να τον βοηθήσεις να ερµηνεύσει την παρατήρησή του;

Απάντηση (10 µόρια): Επειδή το καπάκι είναι κλειστό δεν µπορεί να µπει ή να βγει αέρας από το µπουκάλι. Όταν ο Γιώργος έκλεισε το µπουκάλι ο αέρας που εγκλωβίστηκε είχε τη θερµοκρασία του περιβάλλοντος. Μέσα στο ψυγείο η θερµοκρασία είναι χαµηλότερη. Όµως, ίδια µάζα αέρα καταλαµβάνει διαφορετικό όγκο σε διαφορετικές θερµοκρασίες: σε χαµηλότερη θερµοκρασία ο όγκος είναι µικρότερος. Αυτό έχει ως συνέπεια το µπουκάλι να παραµορφώνεται.

Θέµα 3ο Στο διπλανή εικόνα υπάρχει ένα ηλεκτρικό κύκλωµα, που αποτελείται από µπαταρία, λαµπάκια σε λυχνιολαβές, καλώδιο και συνδετήρες. Τα λαµπάκια φωτοβολούν. 1. Να σχεδιάσεις το αντίστοιχο σκίτσο µε σύµβολα και να σηµειώσεις στο σκίτσο τη ροή του ηλεκτρικού ρεύµατος. 2. Τι θα συµβεί αν απλά ξεβιδώσεις το ένα λαµπάκι από τη λυχνιολαβή του και γιατί;

Απαντήσεις: 1. (5 µόρια)

2. (5 µόρια) Θα σβήσει τόσο αυτό όσο και το άλλο λαµπάκι επειδή θα ανοίξει, θα διακοπεί το κύκλωµα.

θέµα 4ο Το απόσπασµα που ακολουθεί είναι από το βιβλίο του Λούις Κάρολ Η Αλίκη στη χώρα των θαυµάτων: «Πάνω στο τραπέζι, δίπλα στη Αλίκη, υπήρχε ένα βιβλίο ακουµπισµένο κι εκείνη, όσο καθότανε και

πρόσεχε το Λευκό Βασιλιά (γιατί ήταν ακόµα ανήσυχη γι’ αυτόν κι είχε το µελάνι έτοιµο να του το ρίξει στην περίπτωση που θα λιποθυµούσε ξανά) γυρνούσε τις σελίδες του, µήπως βρει κανένα κοµµάτι που θα µπορούσε να διαβάσει. “Γιατί είναι όλο γραµµένο σε κάποια γλώσσα που δεν ξέρω;” είπε µέσα της.

Το κείµενο που έβλεπε η Αλίκη στο εσωτερικό µέρος του χοντρού εξώφυλλου φαίνεται στην παραπάνω εικόνα. Μπορείς να βοηθήσεις την Αλίκη να το διαβάσει; Τι θα της πρότεινες να κάνει;

Απάντηση: Για να διαβάσει η Αλίκη το κείµενο πρέπει να χρησιµοποιήσει έναν καθρέφτη, τον οποίο πρέπει να τοποθετήσει κάθετα στην επιφάνεια της σελίδας, στο δεξί µέρος της παραγράφου. Τότε τα είδωλα στον καθρέφτη θα φαίνονται τα δεξιά αριστερά και τα αριστερά δεξιά και η Αλίκη θα µπορεί να διαβάσει το κείµενο, όπως διαβάζουµε µέσα από τον καθρέφτη του αυτοκινήτου τη λέξη ΑΣΘΕΝΟΦΟΡΟ στο αντίστοιχο όχηµα που βρίσκεται πίσω µας.

Θέµα 5ο Σε δύο ογκοµετρικούς κυλίνδρους βυθίζουµε µία πέτρα και ένα κοµµάτι πλαστελίνη, αντίστοιχα. Παρατήρησε µε προσοχή τις παρακάτω εικόνες:

Α. Να επιλέξεις το σωστό. Τα δύο σώµατα: 1. έχουν τον ίδιο όγκο 2. το σώµα από πλαστελίνη έχει µεγαλύτερο όγκο 3. η πέτρα έχει µεγαλύτερο όγκο

Απάντηση: (4 µόρια) Όπως προκύπτει από τις ενδείξεις των δύο ογκοµετρικών κυλίνδρων, και επειδή σύµφωνα µε τα σχήµατα δε χύνεται νερό έξω από τα δοχεία, τα δύο σώµατα έχουν τον ίδιο όγκο (200 mL), ο οποίος προκύπτει από τη διαφορά της αρχικής (300 mL) από την τελική ένδειξη (500 mL). Άρα σωστή απάντηση είναι η 1. Β. Αν η πυκνότητα του σώµατος από πλαστελίνη είναι µικρότερη από την πυκνότητα της πέτρας, ποιο από τα δύο νοµίζεις ότι έχει µεγαλύτερη µάζα; Απάντηση: (6 µόρια) Η µάζα προκύπτει αν πολλαπλασιάσουµε την πυκνότητα µε τον όγκο του αντικειµένου. Αφού η πέτρα και η πλαστελίνη έχουν τον ίδιο όγκο, η πέτρα έχει µεγαλύτερη µάζα επειδή έχει µεγαλύτερη πυκνότητα.

Θέµα 6ο Γεµίζουµε µέχρι πάνω µια κατσαρόλα µε νερό της βρύσης, θερµοκρασίας 20 οC, και την τοποθετούµε στο αναµµένο µάτι µιας ηλεκτρικής κουζίνας. Μετά από αρκετή ώρα, επιστρέφουµε και βλέπουµε ότι η στάθµη του νερού έχει κατέβει και έχει φτάσει έως τα µισά της κατσαρόλας. 1. Γιατί νοµίζεις ότι συνέβη αυτό; Απάντηση: (4 µόρια) Το νερό της κατσαρόλας αρχικά εξατµίζεται και στη συνέχεια, όταν η θερµοκρασία του νερού γίνει 100 °C, βράζει. Έτσι το νερό από υγρό µετατρέπεται σε αέριο το οποίο διαφεύγει από την κατσαρόλα υπό µορφή υδρατµών.

2. Ποια νοµίζεις ότι είναι τώρα η θερµοκρασία του νερού που έχει αποµείνει στην κατσαρόλα και γιατί;

Απάντηση: (6 µόρια) Θεωρώντας ότι το νερό βράζει, η θερµοκρασία του είναι περίπου (λόγω πιθανών προσµίξεων) 100

°C και διατηρείται σταθερή µέχρι να µετατραπεί όλο το νερό από υγρό σε αέριο.

Θέµα 7ο

Στον επόµενο πίνακα φαίνεται η χαµηλότερη και η υψηλότερη θερµοκρασία που σηµειώθηκαν σε τέσσερις πόλεις την ίδια µέρα, καθώς και το «ύψος βροχής» που έπεσε. Όσο µεγαλύτερο είναι το «ύψος βροχής» τόσο µεγαλύτερη ποσότητα νερού έχει πέσει σε κάποιον τόπο είτε ως βροχή είτε ως χιόνι.

Θεσσαλονίκη Χαµηλότερη Θερµοκρασία Υψηλότερη θερµοκρασία Ύψος βροχής (βροχή ή χιόνι)

Πίνακας Λάρισα

Ηράκλειο

Φλώρινα

5 °C

-4 °C

15 °C

-9 °C

14 °C

-1 °C

22 °C

-3 °C

0 cm

4 cm

7 cm

0 cm

Σε ποια πόλη χιόνισε; 1. Στην Θεσσαλονίκη 2. Στη Λάρισα 3. Στο Ηράκλειο 4. Στη Φλώρινα

Απάντηση: (4 µόρια) Χιόνισε στη Λάρισα. Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου.

Απάντηση: Νερό έπεσε (σαν χιόνι ή σαν βροχή) µόνο στη Λάρισα και στο Ηράκλειο, ενώ στη Θεσσαλονίκη και στη Φλώρινα δεν έπεσε καθόλου νερό (ύψος βροχής = 0). Στο Ηράκλειο η θερµοκρασία ήταν όλη την ηµέρα µεγαλύτερη από 0 °C, άρα ό,τι νερό έπεσε ήταν βροχή. Στη Λάρισα όµως, η θερµοκρασία ήταν πάντα χαµηλότερη από 0 °C και έτσι το νερό που έπεφτε ήταν σε στερεά µορφή (χιόνι), αφού το νερό στερεοποιείται στους 0 °C.

ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΗΣ 2012 ΘΕΜΑΤΑ Ε’ ΤΑΞΗΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Ε’ ΤΑΞΗΣ ΘΑ ΘΕΩΡΗΘΟΥΝ ΣΩΣΤΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΠΟΙΕΣ ΑΛΛΕΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ-ΟΡΘΕΣ

ΘΕΜΑ 1ο (10 μόρια) Να σημειώσεις Σ ή Λ, εάν η πρόταση είναι αντίστοιχα Σωστή ή Λανθασμένη. α. Ορισμένες μεταβολές, όπως η καύση, έχουν σχέση με την ενέργεια. β. Η ενέργεια που απελευθερώνεται από την σχάση των πυρήνων των ατόμων των ραδιενεργών στοιχείων ονομάζεται πυρηνική ενέργεια. γ. Οι μπαταρίες είναι αποθήκες ηλεκτρικής ενέργειας. δ. Ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο μετατρέπει τη δυναμική ενέργεια του νερού ενός φράγματος αρχικά σε κινητική και τελικά σε ηλεκτρική. ε. Οι τροφές είναι πηγές κινητικής ενέργειας για τον άνθρωπο.

α: Σ

β: Σ

2 1

γ: Λ δ: Σ ε: Λ

2 1

Όσες από τις παραπάνω προτάσεις τις θεωρήσετε λανθασμένες να αιτιολογήσετε το γιατί:

Οι προτάσεις γ. και ε. είναι Λανθασμένες γιατί οι μπαταρίες και οι τροφές είναι αντίστοιχα αποθήκες και πηγές χημικής ενέργειας. 1 για την αιτιολόγηση του γ. + 1 για την αιτιολόγηση του ε.

ΘΕΜΑ 2ο (10 μόρια) Μπορείτε να αναφέρετε μια μηχανή για κάθε μια από τις παρακάτω περιπτώσεις, που μετατρέπει: α. τη δυναμική ενέργεια σε κινητική (τεντωμένο τόξο, υδροηλεκτρικό φράγμα…..) β. τη χημική ενέργεια σε θερμική (καμινέτο, θερμάστρα πετρελαίου ή ξύλου….) γ. την κινητική ενέργεια σε ηλεκτρική (ανεμογεννήτρια, δυναμό ποδηλάτου…) δ. τη φωτεινή ενέργεια σε θερμική(ηλιακός θερμοσίφωνας, κόκκινη λάμπα θερμότητας…) ΘΕΜΑ 3ο (10 μόρια) Ο δάσκαλος ανέθεσε στην ομάδα σας να προετοιμάσετε ένα πείραμα για να πείσετε τους συμμαθητές σας πως, όταν τα στερεά θερμαίνονται διαστέλλονται. Τι πείραμα θα κάνετε με την ομάδα σας; Περιγράψτε το. Αποδεκτές απαντήσεις θεωρούνται: το πείραμα του σχολικού βιβλίου με το κέρμα ανάμεσα σε δύο καρφιά και οποιοδήποτε άλλο πείραμα κυβικής ή γραμμικής διαστολής στερεών.

ΤΕΛΟΣ ΠΡΩΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

2,5 2,5 2,5 2,5

ΘΕΜΑ 4ο (10 μόρια) Α. Παρατηρήστε τα παρακάτω ηλεκτρικά κυκλώματα. α. Στα παρακάτω δύο ηλεκτρικά κυκλώματα η λάμπα Λ2 είναι καμένη. Τι θα συμβεί σε κάθε κύκλωμα με τις άλλες δύο λάμπες Λ1 και Λ3; (Θα συνεχίσουν να ανάβουν ή θα σβήσουν;) 1ο ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ

2ο ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΚΥΚΛΩΜΑ

Λ1

Λ1 Λ2

Λ2 Λ3 Λ3

Θα συνεχίσουν να ανάβουν και η Λ1 και η Λ3 Θα σβήσουν και η Λ1 και η Λ3 γιατί γιατί δεν διακόπτεται η ροή του ηλεκτρικού διακόπτεται η ροή του ηλεκτρικού ……………………………………… ρεύματος ρεύματος ……………………………………… 3 3 ……………………………………… β. Χαρακτήρισε το κάθε ηλεκτρικό κύκλωμα ως προς τον τρόπο σύνδεσης. 1ο σύνδεση σε σειρά

2ο σύνδεση παράλληλη

Β. Στο ακόλουθο ηλεκτρικό κύκλωμα ένας από τους διακόπτες Δ1, Δ2, Δ3 δεν παρενοχλεί τη λειτουργία κανενός από τους έξι λαμπτήρες. Ποιος είναι αυτός ο διακόπτης;

Δ1 Λ1 Λ2

Λ5

Δ2 Λ4 Λ6

Λ3 Δ3

Το ερώτημα Β. ακυρώνεται και δεν θα διορθωθεί, λόγω μη σωστής μεταφοράς τού σχεδίου του κυκλώματος κατά τη διαδικασία της ηλεκτρονικής μεταφοράς του, καθώς και της απουσίας, εκ παραδρομής, μιας φράσης της εκφώνησης.

ΤΕΛΟΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

ΘΕΜΑ 5ο (10 μόρια) Να αντιστοιχίσεις τα παρακάτω: 1. διάχυση

α. λεία και στιλπνή επιφάνεια

2. απορρόφηση

β. τραχεία και ανώμαλη επιφάνεια

3. ανάκλαση

γ. σκούρο χρώμα επιφάνειας

4. σκιά 5. κατοπτρική ανάκλαση

δ. γωνία πρόσπτωσης ίση με τη γωνία ανάκλασης ε. ευθύγραμμη διάδοση του φωτός

Σημείωσε κάτω από κάθε αριθμό το γράμμα που θεωρείς ότι ταιριάζει:

Από 2 για κάθε σωστή αντιστοίχιση

ΘΕΜΑ 6ο (10 μόρια) Απλώνουμε στο μαρμάρινο πάτωμα του σπιτιού μας ένα μάλλινο κασκόλ και ένα κομμάτι αλουμινόχαρτο. Μετά από λίγα λεπτά πατάμε με γυμνά πόδια πάνω στο ένα και στο άλλο υλικό ταυτόχρονα, όπως φαίνεται στο σχήμα. Το αλουμινόχαρτο το νιώθουμε πολύ πιο κρύο από το κασκόλ. Γιατί συμβαίνει αυτό; Το κασκόλ και το αλουμινόχαρτο έχουν την ίδια θερμοκρασία (περιβάλλοντος). Όταν πατάμε επάνω τους η θερμότητα από τα πόδια μας που είναι πιο ζεστά (θερμοκρασία σώματος 36,5οC ) ρέει στο κασκόλ και το αλουμινόχαρτο που είναι πιο κρύα. Επειδή όμως το αλουμινόχαρτο είναι καλός αγωγός, απορροφά θερμότητα πολύ πιο γρήγορα από το πόδι μας και έτσι νιώθουμε αυτό το πόδι μας πιο κρύο. Στο κασκόλ που είναι κακός αγωγός η θερμότητα απορροφάται πολύ πιο αργά και έτσι εκείνο το πόδι μας δεν κρυώνει.

αλουμινόχαρτο κασκόλ

ΘΕΜΑ 7ο (10 μόρια) Ταξινόμησε στις δύο στήλες του πίνακα τα υλικά που είναι σημειωμένα στο πλαίσιο: γυαλί, ατσάλι, μαλλί, πανί, αλουμίνιο, χαρτί, σφουγγάρι Υλικά που ανακλούν περισσότερο το φως του ήλιου γυαλί ατσάλι αλουμίνιο χαρτί*

Υλικά που απορροφούν περισσότερο το φως του ήλιου μαλλί πανί σφουγγάρι χαρτί*

*το χαρτί το δεχόμαστε και στις δύο στήλες

ΤΕΛΟΣ ΤΡΙΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

ΘΕΜΑ 8ο (10 μόρια) Όταν κολυμπώ σε μία παραλία, πού θα ακούσω εντονότερα τον ήχο μιας βάρκας που έρχεται από τα ανοιχτά της θάλασσας: κολυμπώντας και έχοντας το κεφάλι μου μέσα στο νερό ή κολυμπώντας με το κεφάλι έξω από το νερό; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. Θα ακούσω εντονότερα τον ήχο της βάρκας κολυμπώντας με το κεφάλι μέσα στο νερό, γιατί ο ήχος διαδίδεται με μεγαλύτερη ταχύτητα στο νερό απ’ ότι στον αέρα.

ΘΕΜΑ 9ο (10 μόρια) Οι κάτοικοι μιας περιοχής δίπλα σε δρόμο ταχείας κυκλοφορίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της ηχορύπανσης αποφάσισαν να φυτέψουν κατά μήκος του δρόμου θάμνους και δέντρα. Συμφωνείτε με την απόφαση τους; Αιτιολογήστε την άποψη σας; Ναι, συμφωνούμε με την απόφασή τους, γιατί οι θάμνοι και τα δέντρα απορροφούν και εγκλωβίζουν τα ηχητικά κύματα και η ηχορύπανση μειώνεται.

ΘΕΜΑ 10ο (10 μόρια) Ο μικρός Γιάννης αποφασίζει ένα μεσημέρι καλοκαιριού να πάει βόλτα με το ποδήλατο. Επιμένει να φορέσει το αγαπημένο του μαύρο μπλουζάκι. Η μητέρα του διαφωνεί και του δίνει να φορέσει ένα λευκό. Ποιο μπλουζάκι νομίζετε ότι θα έπρεπε να φορέσει ο Γιάννης αυτή τη ζεστή καλοκαιρινή ημέρα; Δικαιολόγησε την απάντησή σου.

Ο Γιάννης θα πρέπει να δεχτεί την πρόταση της μητέρας του και να φορέσει το λευκό μπλουζάκι που ανακλά περισσότερο το ηλιακό φως σε σχέση με το μαύρο μπλουζάκι που το απορροφά.

Θα πρέπει να απαντηθούν και τα δέκα θέματα, τα οποία είναι ισοδύναμα και με άριστα το 100 το κάθε ένα βαθμολογείται με 10 μονάδες.

ΤΕΛΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ