Buildinggreen #21 by Shape Ltd

8115

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 | Τεύχος 21

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

• BUILDING GREEN & BIOENERGY EXPO: Η πράσινη ανάπτυξη στο προσκήνιο • H εκκλησία της αδερφοσύνης και τα ίχνη του τόπου • Μία βιώσιμη κατοικία: Επτά επιλογές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό • Ενεργειακή επιθεώρηση σε υπό μελέτη κτίριο του Πολυτεχνείου Κρήτης

INDEX

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

News ΠΑΝΕΛ 6. ACOUSTIX: Συστήματα ηχομόνωσης και ηχοαπορρόφησης / SHARP: Φωτοβολταϊκά, ηλιακό κύτταρο με απόδοση - ρεκόρ 7. IBC SOLAR: Ολοκλήρωση φωτοβολταϊκού έργου στην Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα / ART N FLAME: Εναλλακτικοί τρόποι θέρμανσης / LUMINA GREEN ENERGY: Υπηρεσίες συμβουλευτικής για εφαρμογές ΑΠΕ / 8. LANDCO: Πράσινα δώματα σε δημόσια κτίρια / DUROSTICK: Hydrostop plaster elastic ECO-NEA 9. Φίλμ μεταμορφώνει τα παράθυρα σε φωτοβολταϊκά / ΤΟΥΟΤΑ: Ηλιακό πάρκο στη ...στέγη / Ένταξη 238 τουριστικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα "Πράσινος Τουρισμός" ΕΚΘΕΣΕΙΣ 10. BUILDING GREEN & BIOENERGY EXPO: H πράσινη ανάπτυξη στο προσκήνιο 20. BUILDING GREEN CONFERENCE: Oι επιστήμονες τεκμηριώνουν τις νέες τάσεις

Review ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ 24. Η εκκλησία της αδερφοσύνης και τα ίχνη του τόπου ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 30. Ενεργειακή επιθεώρηση σε υπό μελέτη κτίριο του Πολυτεχνείου Κρήτης 34. Μία βιώσιμη κατοικία: Επτά επιλογές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό

Τα ενυπόγραφα κείμενα είναι προσφορά των συντακτών τους, των οποίων και τις απόψεις εκφράζουν. Κείμενα και φωτογραφίες δεν επιστρέφονται. Η διεύθυνση των εκδόσεων Shape Communication ΕΠΕ τεχνικές εκδόσεις, διατηρεί το δικαίωμα να τα αναδημοσιεύει σε χρόνο που κρίνει σκόπιμο, εφ’ όσον ανταποκρίνονται στις ανάγκες ενημέρωσης των αναγνωστών μας. H διεύθυνση και οι συνεργάτες καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την επαλήθευσή τους, δεν φέρουν ευθύνη για την ακρίβεια των τεχνικών και λοιπών χαρακτηριστικών των μηχανημάτων και ειδών που παρουσιάζονται σε κείμενα ή πίνακες της έκδοσης. Οι κ.κ. κατασκευαστές και οι αντιπρόσωποί τους παρακαλούνται για τον έλεγχο και τη διόρθωση τυχόν λαθών για την ορθή ενημέρωση των σχετικών στοιχείων. BuildingGreen magazine is published quarterly in Greece, by Shape Communication LTD P.O. Box 53 100 GR - 142 10 ATHENS GREECE No part of this edition may be reprinted without prior written permission of the copyright owners. Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση, ανατύπωση και αναπαραγωγή των περιεχομένων του BuildingGreen (κείμενα, θεματολογία, κ.λπ.) χωρίς να έχει προηγουμένως δοθεί η έγγραφη άδεια του εκδότη. Κάθε παραβίαση της παραπάνω απαγόρευσης διώκεται με βάση το νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων. ΜΕΛΟΣ

IFAI

ISSN 1790-9961

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 38. ‘Ενα σύγχρονο υβριδικό ενεργειακό έργο στην Ικαρία ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 40. Βιοκλιματικός σχεδιασμός της πρότυπης γερμανικής πόλης Vauban

ΕΚΔΟΤΗΣ Θ. Σηφοστρατουδάκη ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Γιάννης Γ. Σηφοστρατουδάκης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Αγαθή Σακκά ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Ελευθερία Γκρίτση Φωτογραφία: H εκκλησία της αδερφοσύνης και τα ίχνη του τόπου, Μανώλης Ηλιάκης

ΥΠΕΥΘΥΝOΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Γιάννης Μπαρμπαγεωργόπουλος ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Σουζάνα Κόκοτζη

EDITORIAL Στο επίκεντρο των ημερών, η μεγάλη σύναξη του χώρου και των επαγγελματιών, στο φετινό Building Green Expo 2011, στις 2-5 Δεκεμβρίου, στο εκθεσιακό κέντρο ExpoAthens στην Ανθούσα. Ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα της χρονιάς που αποτέλεσε μια ανεξάντλητη πηγή πληροφόρησης και γνώσης, για όλα τα επιστημονικά νέα και τις τεχνολογικές εξελίξεις σε πρακτικές και υλικά, γύρω από την Πράσινη Δόμηση. Η φετινή συνάντηση ήταν επιπρόσθετα, μια εξαιρετική αφορμή για συζήτηση γύρω από τις προοπτικές και το μέλλον, όχι μόνο των επαγγελμάτων αλλά και του τρόπου σκέψης του σύγχρονου ανθρώπου. Η σειρά ημερίδων που δόθηκαν από πλήθος επιστημόνων και ειδικών γύρω από τη Βιοενέργεια, το Παθητικό Σπίτι και όλες τις νέες τάσεις υπέρ του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, έδωσε τα εναύσματα για υψηλού επιπέδου συζητήσεις και συμπεράσματα, καθώς στην Ελλάδα

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Μ. Ηλιάκης, Λ. Πισκιτζής, Σ. Ζερεφός, Χ. Τέσσας, Δ. Κονταργύρης, Θ. Ανδρικόπουλος, Δ. Ιμπραήμ, Α. Τσαγκρασούλης, Μ. Σανταμούρης, Ε. Σκουλά, Ι. Σταυρόπουλος, Γ. Φατσέας, Α. Γαλανόπουλος, Ε. Μαρινάκης

οι τάσεις αυτές, βρίσκονται ακόμη σε βρεφικό στάδιο, παρόλο που το ενδιαφέρον των επαγγελματιών του χώρου είναι σταθερά αυξανόμενο. Το ελπιδοφόρο συμπέρασμα των συναντήσεων αυτών, στο οποίο σαφώς μας οδήγησε και η οικονομική ύφεση, είναι πως ο τρόπος σκέψης όλων, στρέφεται πλέον προς μια πιο ανθρωποκεντρική κοσμοθεωρία που όμως, επιζητά να συνεργαστεί αρμονικά με το περιβάλλον, θέτοντας παράλληλα μακροχρόνιους στόχους χωρίς να επιζητά άμεσα οφέλη με το μικρότερο δυνατό κόστος. Χωρίς την αέναη δημιουργία παγίδων για το μέλλον, οι οποίες πλέον, έστω και με τον δύσκολο τρόπο, μας οδηγούν αναγκαστικά σε αυτήν την ωρίμανση. Μια ωρίμανση, που ενδέχεται να φέρει την πολυπόθητη ελπίδα για τη χώρα μας και εν γένει για το μέλλον του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Καλή χρονιά!

CREATIVE ASSOCIATE SHAPE STUDIO DTP Βασιλική Συροπούλου ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Βασίλης Φατούρος ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ Μεγακλής Γαντζίας ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Σουζάνα Κόκοτζη ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ - ΕΝΘΕΣΗ PROFILM PACK A.E. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ SHAPE COMMUNICATION ΕΠΕ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Νίκος Σκονδρέας, Μαρία Μπογιατζίδου, Σουζάνα Κόκοτζη ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β. Μπαλάσης, τηλ.: 210 52 24 217 ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ: 15€ (συν έξοδα αποστολής) ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: 50€ ΕΤΗΣΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: Ελλάδα 30€, Εκτός Ελλάδας 70€ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Κρήτης 13, 142 31 Ν. Ιωνία, Αθήνα Τηλ.: 210 27 23 628, 210 27 18 583 Fax: 210 27 98 487 info@shape.com.gr www.shape.com.gr

ACOUSTIX

Συστήματα ηχομόνωσης και ηχοαπορρόφησης Σε μια εποχή που η ηχορύπανση αποτελεί την νέα ύπουλη ασθένεια της πόλης, η σωστή ηχομόνωση και ηχοαπορρόφηση μπορεί να αποφέρει μια σειρά οφελών που μπορούν να αλλάξουν την ζωή σας. Η ACOUSTIX έρχεται να απαντήσει στην πρόκληση αυτή και εισάγει στην Ελληνική αγορά πρωτοποριακά προϊόντα νέας τεχνολογίας, που στοχεύουν στην τέλεια ηχομόνωση και καταπολέμηση της ηχορύπανσης, δημιουργώντας ένα ήρεμο περιβάλλον τέλειας ακουστικής. Με μια ομάδα εξειδικευμένων ακαδημαϊκών και τεχνικών, η ACOUSTIX ερευνά και επιλέγει από τους κορυφαίους οίκους του εξωτερικού και διαθέτει στην Ελληνική αγορά, προϊόντα κορυφαίας ποιότητας και εγγυημένου αποτελέσματος. Στην νέα εποχή, η ACOUSTIX προσφέρει απόλυτη ελευθερία ήχου εξασφαλίζοντας τη σωστή ένταση του ήχου δίνοντας ταυτόχρονα στους χρήστες τη δυνατότητα να απολαύσουν το περιβάλλον τους και τον ήχο της ...σιωπής. Με γνώμονα πάντα το άριστο αποτέλεσμα σε ότι έχει να κάνει με την ηχομόνωση, οι άνθρωποι της ACOUSTIX μελετούν, ενημερώνονται και εξετάζουν κάθε νέο προϊόν που παρουσιάζεται στον χώρο. Εξασφαλίζοντας συνεργασίες με κορυφαίους οίκους του εξωτερικού, παρέχουν συμβουλευτική και προτάσεις για τα πλέον κατάλληλα προϊόντα καλύπτουν την κάθε ανάγκη και προσφέρουν ενδεδειγ-

μένες λύσεις σε κάθε πρόβλημα. Mε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων που μπορούν να καλύψουν κάθε απαίτηση, οι βασικές κατηγορίες προϊόντων είναι: • Ηχομονωτικά υλικά τα οποία αποτρέπουν τη μεταφορά θορύβου. • Ηχοαπορροφητικά υλικά τα οποία δη-

μιουργούν καλή ακουστική του χώρου απορροφώντας τις διάφορες ανακλάσεις. • Αντικραδασμικά υλικά τα οποία μειώνουν τη μεταφορά κτυπογενών και στερεόφερτων θορύβων. Περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site: www.acoustix.gr

Ηχομονωτικά Συστήματα

SHARP

Φωτοβολταϊκά: ηλιακό κύτταρο με απόδοση - ρεκόρ από τη Sharp Η ιαπωνική εταιρεία Sharp Corporation δήλωσε ότι ανάπτυξε ηλιακό κύτταρο με την καλύτερη επίδοση παγκοσμίως, στη μετατροπή ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Η Sharp, υποστηρίζει ότι το φωτοβολταϊκό κύτταρο που κατασκεύασε, επιτυγχάνει ποσοστό μετατροπής 36,9%, επίδοση που επιβεβαιώνει το Εθνικό Ινστιτούτο Προηγμένης Βιομηχανικής Επιστήμης, μετά από εργαστηριακές δοκιμές. Η εταιρεία βελτίωσε την, προ διετίας, καλύτερη επίδοσή της κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες. Σύμφωνα με πληροφορίες, το φωτοβολταϊκό κύτταρο αποτελείται από διαφορετικές επιστρώσεις, καθεμιά προορισμένη στη συλλογή διαφορετικών φασμάτων ηλιακού φωτός, με στόχο την μετατροπή του Φωτοβολταϊκά Κύτταρα

6 ΠΑΝΕΛ

στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Η Sharp χρησιμοποίησε την ουσία αρσενίδιο του γαλλίου-ινδίου (InGaAs) (ημιαγωγός αποτελούμενος από ίνδιο, γάλλιο και αρσενικό) για να κατασκευάσει ένα σύνθετο φωτοβολταϊκό στοιχείο τριπλής διακλάδωσης, μια τεχνολογία που αναπτύσσει από το 2000, αλλά δεν αποκάλυψε το ακριβές είδος φωτοβολταϊκού κυττάρου που χρησιμοποίησε. Η στοιχειοθέτηση διαφορετικών υλικών ακολουθείται ως μέθοδος και στην κατασκευή των τελευταίας τεχνολογίας ηλιακών κυττάρων λεπτής μεμβράνης (thin-film), τα οποία είναι ωστόσο λιγότερο αποδοτικά από τα “παραδοσιακά” στοιχεία σιλικόνης. Η μέση απόδοση των φωτοβολταϊκών σιλικόνης ανέρχεται σε 20% ενώ το

ρεκόρ απόδοσης σε φωτοβολταϊκό λεπτής μεμβράνης κατέχει το προϊόν της αμερικανικής First Solar Inc με 17,6%.

IBC SOLAR

H IBC SOLAR ολοκληρώνει φωτοβολταϊκό έργο στην Αμερικανική Πρεσβεία στην Αθήνα Στις 14 Οκτώβριου τέθηκε σε λειτουργία το φωτοβολταϊκό έργο ισχύος 96,6kWp που παραδόθηκε από την IBC SOLAR, στην Αμερικανική Πρεσβεία. Με παραγωγή περίπου 135.000kWh πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας τον χρόνο από τον ήλιο, η εγκατάσταση θα αποτρέπει, κατ’ εκτίμηση, την εκπομπή 135 τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το σύστημα χρησιμοποιείται για τις ανάγκες του κτιρίου της πρεσβείας και δε διοχετεύεται στο δημόσιο δίκτυο ηλεκτροδότησης. Η IBC SOLAR AE, η θυγατρική της IBC SOLAR με έδρα την Αθήνα, ήταν υπεύθυνη για την μελέτη του έργου, για την παροχή του εξοπλισμού καθώς και την εποπτεία της κατασκευής. Η κατασκευή του συστήματος ξεκίνησε στα μέσα Ιουλίου του 2011 και ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες. 420 πλαίσια πολυκρυσταλλικού τύπου IBC PolySol 230TE παράγουν περίπου 135000kWh ηλιακής ενέργειας ετησίως, η οποία θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για τις ανάγκες του κτιρίου της πρεσβείας. Το σύστημα τοποθετήθηκε στα στέγαστρα που υπήρχαν στον χώρο στάθμευσης. Με αυτό τον τρόπο, έκτος από το να παρά-

Γενική άποψη μέρους του συστήματος.

γουν πράσινη ενέργεια, τα πλαίσια προσφέρουν σκίαση στα αυτοκίνητα της πρεσβείας. Το έργο πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος “U.S. Mission Solar Energy Project” που έχει ως στόχο την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις Αμερικανικές Πρεσβείες σε όλο τον κόσμο. Λειτουργώντας ως πρότυπο, παρόμοιες προσπάθειες έχουν ήδη ολοκληρωθεί στη Γενεύη (Ελβετία) και το Κιγκάλι (Ρουάντα). “Αυτή είναι μια εξαιρετική εγκατάσταση που αναδεικνύει τη δέσμευ-

ση των Ηνωμένων Πολιτειών στην Πράσινη Ενέργεια και την επιδίωξη πράσινων λύσεων, μειώνοντας το ενεργειακό αποτύπωμα της Πρεσβείας”, είπε ο Αμερικανός Πρέσβης στην Ελλάδα κ. Ντάνιελ Μπ. Σμιθ. “Όπως τόνισε ο Πρόεδρος Ομπάμα, οι Ηνωμένες πολιτείες πρέπει να ηγηθούν, μέσω του παραδείγματός τους στη χρήση έξυπνων ενεργειακών προϊόντων, στον τομέα της ενέργειας. Η φωτοβολταϊκή εγκατάσταση αποτελεί πρωτοβουλία με ακριβώς αυτόν τον χαρακτήρα.”

Εγκαταστάσεις Φωτοβολταϊκών

ART N FLAME

Ένας κόσμος γεμάτος εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης Η εταιρεία Art n Flame ασχολείται με την εμπορία ενεργειακών τζακιών, σόμπες pellet, ξυλόσομπες και μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης. Στον εκθεσιακό χώρο διατίθεται μεγάλη ποικιλία προϊόντων κατάλληλα να καλύψουν όλες τις ανάγκες. Με την εμπειρία και την τε-

χνογνωσία στον χώρο του τζακιού και της θέρμανσης παρέχονται υψηλής αισθητικής προϊόντα και υπηρεσίες για κάθε εξειδικευμένη ανάγκη. Τα προϊόντα της Art n Flame διατίθενται στην ελληνική αγορά με συνέπεια, υψηλή ποιότητα - απόδοση και αναταποκρίνονται πλήρως στην αυξανόμε-

νη ζήτηση για τεχνολογία και τεχνογνωσία πάνω στις σύγχρονες εναλλακτικές μεθόδους θέρμανσης και την παραγωγή ενέργειας και θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές και τη Βιομάζα. Περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα: http://www.artnflame.gr/index.php

Συστήματα Θέρμανσης

LUMINA GREEN ENERGY

Ολοκληρωμένες υπηρεσίες συμβουλευτικής για εφαρμογές ΑΠΕ Η Lumina Green Energy P.V. EΠΕ είναι εταιρία Συμβούλων Εναλλακτικών Πηγών ενέργειας με σκοπό την ενημέρωση για την αξιοποίηση των διαφόρων κινήτρων που δίνει το κράτος στο ευρύ κοινό για να αναπτύξει αυτές τις μεθόδους, καθώς και την καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη εξυπηρέτηση του πελάτη για την ολοκλήρωση του έρ-

γου από την δανειοδότηση, χρηματοδότηση, ασφάλιση και την εγκατάστασή του. Η δραστηριότητά της είναι σε όλη την Ελληνική επικράτεια και συνεργάζεται με τους μεγαλύτερους και πιο δυνατούς κατασκευαστές και προμηθευτές της παγκόσμιας αγοράς. Η Lumina Green Energy δραστηριοποιείται: Φωτοβολταϊκά - Γεωθερμία - Αιο-

λική Ενέργεια - Ενεργειακές Πιστοποιήσεις - Μελέτες Ενεργειακής αναβάθμισης Κτηρίων - Φωτισμός LED - Συστήματα Εξοικονόμησης Καυσίμων (Υδρογόνο) - Συστήματα Ασφαλείας / Ασφαλιστικές Καλύψεις - Ηλεκτρικά Ποδήλατα - Υπέρυθρη Θέρμανση. Περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site: www.luminasystem.com

Υπηρεσίες ΑΠΕ

LANDCO

Πρόγραμμα πράσινα δώματα σε δημόσια κτίρια Ξεκίνησε η υποβολή προτάσεων για το πρόγραμμα “Πράσινα δώματα σε Δημόσια Κτίρια”. Το Πρόγραμμα “Πράσινα Δώματα σε Δημόσια Κτίρια” αποτελεί μια επιμέρους πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 1 “Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικής Μεταφοράς - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής - Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας” του Ε.Π. “Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη” 2007-2013” (ΕΠΠΕΡΑΑ). Η συγχρηματοδοτούμενη Δημόσια Δαπάνη που διατίθεται για την ένταξη πράξεων με την παρούσα πρόσκληση ανέρχεται σε 20.000.000 ευρώ (€) και προέρχεται από πόρους του ταμείου συνοχής και του Ελληνικού δημοσίου. Δικαιούχοι για την υποβολή πρότασης στο Πρόγραμμα “Πράσινα Δώματα σε Δημόσια Κτίρια” είναι: • Οι Καλλικρατικοί ΟΣΑ. • Οι Περιφέρειες της χώρας. • Υπουργεία. • Άλλα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. • Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου κοινωφελούς ή μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ο συνολικός προϋπολογισμός που θα διατεθεί μέσω του Προγράμματος “Πράσινα Δώματα σε Δημόσια Κτίρια” και προέρχεται από Δημόσια Δαπάνη ανέρχεται σε 20.000.000€. Η Δημόσια Δαπάνη του Προγράμματος συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ειδικότερα

από το Ταμείο Συνοχής και από εθνικούς πόρους. Το ποσοστό χρηματοδότησης του Ταμείου Συνοχής ανέρχεται στο 80% του προϋπολογισμού του Προγράμματος και αντιστοιχεί στο ποσό των 16.000.000€. Η Πράσινη Στέγη - DIADEM Green Roof Systems, αναλαμβάνει να σας προτείνει λύσεις διαμόρφωσης και να σας βοηθήσει στη σύνταξη αναλυτικής τεχνικής μελέτης για την κατασκευή φυτεμένου δώματος (πράσινης στέγης), στο προς αναβάθμιση κτίριο. Επίσης, αναλαμβάνει την τεχνική υποστήριξη μέχρι την ολοκλήρωση του έργου. Η Πράσινη Στέγη έχει ήδη στο ενεργητικό της αρκετές εφαρμογές σε δημόσια κτίρια, όπως η μεγαλύτερη πράσινη στέγη στην Ελλάδα στον ΗΛΠΑΠ (6.000μ2), στον ΟΛΠ (850μ2), στην ΜΟΔ ΑΕ (Υπουργείο Οικονομικών και Οικονομίας) καθώς και σε σχολεία, όπως στο 11ο Δημοτικό Ηλι-

ούπολης, στο 2ο και 11ο Δημοτικό σχολείο Νέας Σμύρνης και στο 2ο Λύκειο Παλαιού Φαλήρου. Η λύση της Πράσινης Στέγης παρέχει μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας στο κτίριο, τόσο κατά τους χειμερινούς όσο και κατά τους θερινούς μήνες, βελτιώνει τις θερμικές, οπτικές και Περιβαλλοντικές συνθήκες στα κτίρια, βελτιώνει το μικρόκλιμα της ευρύτερης περιοχής στην οποία εντάσσεται το κτήριο της παρέμβασης, μειώνει την ατμοσφαιρική ρύπανση, επιβραδύνει και τελικά αναστρέφει την Αστική κλιματική μεταβολή, επιτυγχάνεται καλύτερη διαχείριση των όμβριων υδάτων, συμβάλλει στη δημιουργία νέων χώρων αναψυχής καθώς και στη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας στα Αστικά κέντρα. Οι υποψήφιοι δικαιούχοι δύναται να υποβάλλουν τις προτάσεις τους από 05/12/2011τις 06/02/2012.

Πράσινα Δώματα

DUROSTICK

Hydrostop plaster elastic: Προστασία και μόνωση νέας γενιάς Ο ελαστικός, αδιάβροχος σοβάς HYDROSTOP της Durostick, είναι ένας σοβάς τελικής στρώσης και τσιμεντοειδούς βάσης. Εμπλουτισμένος με ελαστικές ρητίνες, δεν ρηγματώνεται όπως οι κοινοί σοβάδες αφού μπορεί να παρακολουθεί με επιτυχία τις συστολές και διαστολές των επιφανειών. Εξαιρετικά ανθεκτικός, καλύπτει τριχοειδή και μικρορωγμές και εμποδίζει την επανεμφάνισή τους. Είναι ιδανικός για χρήση σε συστήματα θερμοπρόσοψης, όπως είναι το σύστημα THERMO SEAL της DUROSTICK, αντί του παστώδους σοβά. Επιτρέπει την ανεμπόδιστη διαπνοή αλλά και υδρατμοπερατότητα Δομικά Υλικά

8 ΠΑΝΕΛ

των επιφανειών, με φυσικό αποτέλεσμα να μην εγκλωβίζει υγρασία στο ‘’σώμα’’ του. Με υδαταπωθητικές ρητίνες στη σύνθεσή του, προσφέρει στις επιφάνειες πλήρη υδαταπωθητικότητα (DIN 18550), με αποτέλεσμα να αυτοκαθαρίζεται, να μην απορροφά ρύπους από την ατμόσφαιρα και να αποτρέπει την εμφάνιση μούχλας. Ο σοβάς HYDROSTOP διατίθεται στην αγορά σε δυο υφές, Λείος ή Γραφιάτο, εφαρμόζεται και επισκευάζει παλιούς ρηγματωμένους μαρμαροσοβάδες χωρίς καμία ιδιαίτερη προετοιμασία, ενώ δεν δημιουργεί ρηγματίσεις μεταξύ της παλιάς και της νέας επιφάνειας.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΣΕΣΤΕΡ

Φιλμ μεταμορφώνει τα παράθυρα σε φωτοβολταϊκά Ένα φιλμ που βασίζεται στην τεχνολογία των νανοκρυστάλλων και μπορεί να μεταμορφώσει την επιφάνεια επικόλλησής του σε φωτοβολταϊκό σύστημα δημιούργησε η νορβηγική εταιρεία ΕnSol ΑS σε συνεργασία με Βρετανούς ειδικούς από το Πανεπιστήμιο του Λέσεστερ. “Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης μεθόδου είναι το γεγονός ότι το διάφανο φιλμ μπορεί να κολληθεί απευθείας επάνω στο τζάμι των παραθύρων, μετατρέποντας έτσι

ένα ολόκληρο κτίριο σε μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας” αναφέρει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της ομάδας του Πανεπιστημίου του Λέσεστερ, καθηγητής Κρις Μπινς. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μόνη αλλαγή που θα μπορεί κανείς να παρατηρήσει στο τζάμι μετά την επικόλληση του οικολογικού φιλμ θα είναι το ελαφρώς πιο σκούρο χρώμα του, το οποίο θα μπορεί να λειτουργεί και ως μόνωση από την έντονη ηλιοφάνεια. Το “αυτοκόλλητο” υλικό

θα μπορούσε, όπως υποστηρίζουν, να εφαρμοστεί ακόμη και απευθείας στους τοίχους των κτιρίων ή στις οροφές αυτοκινήτων. “Η συγκεκριμένη τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για την κάλυψη μεγαλύτερων επιφανειών, καθώς πρόκειται για μια πολύ πιο οικονομική τεχνική σε σχέση με τις ήδη υπάρχουσες” λέει ο καθηγητής. Στόχος των επιστημόνων είναι τώρα η τελειοποίηση της πατέντας προκειμένου η αποδοτικότητά της να ξεπερνά το 20%.

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ TOYOTA

Ηλιακό πάρκο στη ...στέγη Το ηλιακό πάρκο στη στέγη του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ανταλλακτικών της Toyota - Toyota Parts Centre Europe (TPCE) εγκαινίασαν πρόσφατα ο Tadashi Arashima, πρόεδρος & CEO της Toyota Motor Europe (TME) και ο Φλαμανδός υπουργός Ενέργειας Freya Van den Bossche. Το ηλιακό αυτό πάρκο στέγης καλύπτει μία επιφάνεια 80.000 τ.μ., και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών στέγης τύπου “thin-film” στο Βέλγιο. Η εγκατάσταση αντιπροσωπεύει μία συνολική επένδυση άνω των 7 εκατομμυρίων ευρώ και θα παράγει το 15-20% των ετήσιων απαιτήσεων ηλεκτρισμού της συγκεκριμένης μονάδας. Σαν αποτέλεσμα, το TPCE θα μειώσει σημαντικά τις εκπομπές CO2

επιτυγχάνοντας παράλληλα σημαντική οικονομία στον ενεργειακό λογαριασμό του. Σε στενή συνεργασία με την εταίρο της, Blue Planet Solar NV, η οποία χρηματοδότησε, κατασκεύασε και θα διαχειρίζεται το πάρκο ηλιακής ενέργειας, η ΤΜΕ τοποθέτησε 12.000 ηλιακούς συλλέκτες στη στέγη εμβαδού 80.000 m². Με μέγιστη ισχύ 1,84 MW, τα πάνελ μπορούν να παράγουν 1.620 MWh/χρόνο. Η μείωση εκπομπών CO2 προβλέπεται να φτάσει στους 1.700 τόνους/χρόνο. “Με ιδιαίτερη χαρά καλωσορίζουμε μία ακόμα πρωτοβουλία της ολιστικής στρατηγικής μας που επιβεβαιώνει τον ηγετικό μας ρόλο σε θέματα Περιβαλλοντικής Βιωσιμότητας”, δήλωσε ο κ.

Arashima. “Ο υπέρτατος στόχος μας για την επίτευξη “μηδενικών εκπομπών ρύπων” δεν σταματά στη χρήση του αυτοκινήτου. Αυτή η εγκατάσταση ηλιακών πάνελ συνάδει με την εκστρατεία της ΤΜΕ για βιωσιμότητα σε όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων της”. “Το project αποδεικνύει πώς η κυβερνητική υποστήριξη σε συνδυασμό με πρωτοβουλίες της βιομηχανίας μπορούν παράγουν πρωτοποριακά προγράμματα ανανεώσιμης ενέργειας. Σε συνεργασία, μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας για την ανανεώσιμη ενέργεια, να βελτιώσουμε την ποιότητα του αέρα και να αυξήσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια”, δήλωσε ο Freya Van den Bossche, Φλαμανδός υπουργός Ενέργειας.

ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Ένταξη 238 τουριστικών επιχειρήσεων στο πρόγραμμα Οι πρώτες εκδηλώσεις ενδιαφέροντος φαίνονται ελπιδοφόρες καθώς το πρόγραμμα “Πράσινος Τουρισμός” με συνολικό επιχορηγούμενο προϋπολογισμό 33.464.732 ευρώ (συμβολή κρατικής ενίσχυσης 13.435.845 ευρώ) διαθέτει ήδη 238 επενδυτικά σχέδια τουριστικών επιχειρήσεων που εντάχθηκαν σε αυτό. Το πρόγραμμα, σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, αφορά όλους τους τύπους των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, όπως ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, camping και διαμερίσματα, ενώ περιλαμβάνει δράσεις με σκοπό τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων σύμφωνα με τις αρχές της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης. Τα έργα που

θα υλοποιηθούν, έχουν κύριο σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιριακών εγκαταστάσεων και την αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Δευτερευόντως, περιλαμβάνουν την επεξεργασία και τη διάθεση υγρών αποβλήτων, την ενσωμάτωση περιβαλλοντικά και ενεργειακά φιλικών τεχνολογιών και μηχανολογικού εξοπλισμού, την ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων εξοικονόμησης νερού, την ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων, την ανάπτυξη πράσινων πολιτικών και διαδικασιών, την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών προτύπων και την ενημέρωση και προβολή του περιβαλλοντικού “προφίλ” των επιδοτούμενων επιχειρήσεων.

10 ΕΚΘΕΣΗ

BUILDING GREEN Pantone 356C C95-M0-Y100-B27 R37-G120-B53

Expo | Conference | Technical Seminars

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΒΙΟΜΑΖΑ - ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ

C0-M0-Y0-B70

C70-M0-Y100-B0 R119-G170-B56

BUILDING GREEN

Η πράσινη ανάπτυξη στο προσκήνιο Expo | Conference | Technical Seminars

Η 4η Διεθνής Έκθεση για την Πράσινη Δόμηση και τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας άνοιξε τις πόρτες της σε επαγγελματίες και επισκέπτες την πρώτη εβδομάδα του Δεκέμβρη, στην Ανθούσα Αττικής. Η μεγάλη προσέλευση κόσμου και η ανταπόκριση από κοινό και επαγγελματίες επισφράγισαν την πρόοδο, την ανάγκη για δραστικές λύσεις και την ανάπτυξη των εργασιών στον χώρο της Πράσινης Δόμησης και της Διαχείρισης Ενέργειας. Χιλιάδες επισκέπτες, βρέθηκαν στην 4η διοργάνωση της Building Green expo, η οποία πραγματοποιήθηκε παράλληλα με την 1η Bioenergy Expo | Conference | Technical Seminars expo, την αποκλειστική εξειδικευμένη επαγγελματική έκθεση στον Ελληνικό χώρο, για την παραγωγή και διαχείριση προϊόντων Βιοενέργειας - Βιομάζας - Βιοκαυσίμων. Η προσέλευση ξεπέρασε κάθε προσδοκία και έφερε τις Building Green expo και Bioenergy expo στην κορυφή των επαγγελματικών διοργανώσεων για το 2011, θέτοντας έτσι, τις βάσεις για μία επιτυχημένη επαγγελματική χρονιά μέσα στο 2012 και ακόμα πιο ανοδική πορεία ανάπτυξης και εργασιών για τον ευρύτερο κλάδο.

BUILDING GREEN

Σε 1500 τ.μ. εκθεμάτων, οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να περιηγηθούν, να ενημερωθούν, να δουν και να επικοινωνήσουν με τους μεγαλύτερους επαγγελματίες της Πράσινης Δόμησης και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, καθώς επίσης και να συμμετέχουν στις επιμορφωτικές δραστηριότητες, τα συνέδρια και τις ημερίδες της διοργάνωσης. Για άλλη μια φορά, τα τεχνολογικά επιτεύγματα, η τεχνογνωσία, οι ιδέες και οι λύσεις που προτάθηκαν στους χιλιάδες εμπορικούς επισκέπτες, ήταν άκρως ενδιαφέρουσες, καθώς η εξοικονόμηση ενέργειας και οι πληροφορίες για όλες τις νέες τεχνικές και τα υλικά, αποτελούν κεντρικό αντικείμενο της σύγχρονης αγοράς. Οι κύριοι τομείς γύρω από τους οποίους κινήθηκαν οι εκθέτριες εταιρείες, αφορούσαν τη Δόμηση, την Ενέργεια, το Περιβάλλον με FOR THE SHADOW: ευρεία γκάμα εφαρμογών, μηχανημάτων, υλικών και πληροφοριακού υλικού, αλλά και / Multiply 30% / 0,08 / 0,08 / 0,06 / τη Βιοενέργεια καθώς η ισχυρή παρουσία εταιρειών με εξειδίκευση στη Βιομάζα, το Βιοαέριο, τα Βιοκαύσιμα και τα Ενεργειακά Φυτά, πληροφόρησε κυρίως τους επαγγελματίες του κλάδου, πάνω σε έναν αναπτυσσόμενο και ενδιαφέρον επενδυτικά τομέα.

Expo | Conference | Technical Seminars

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΒΙΟΜΑΖΑ - ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ 11

CF-Din Black (αραίωση 10%) 42,2pt

12 ΕΚΘΕΣΗ

2EN ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ

AGROENERGY AE

AID ENGINEERING

ART N FLAME

AUTOENERGY BRAUN WINDTURBINEN

BATISTATOS.GR

BRIGHT SOLAR

ΒΡΟΝΤΑΝΗΣ Π & ΣΙΑ ΟΕ

CARBON SOLUTIONS SA

ECO GROUP

ECONSTRUCT ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ

ECOWEEK

EUROCHARITY

FISCHER HELLAS

GHP TECH

14 ΕΚΘΕΣΗ

Οι εκθέτριες εταιρείες

ALEXAKIS ENERGY

BIOMASS ENERGY

COLORATO

ECOTEΧΝΙΚΗ

HELIO PARKS

• Η 2EN ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ παρουσίασε τις εφαρμογές της γύρω από τις Μετρήσεις Αιολικού Δυναμικού, την Εκτίμηση Ενεργειακής Παραγωγής Αιολικού Πάρκου, την Μελέτη και Κατασκευή Φωτοβολταϊκών Πάρκων, την Ανάπτυξη Αυτόνομων Μονάδων Παροχής Ενέργειας και την Εγκατάσταση Συστημάτων Θέρμανσης από Βιομάζα. • Η AGROENERGY AE, πρότεινε λύσεις για εξαρτήματα και τεχνολογίες γύρω από τη βιομάζα, επεξεργασία βιομάζας - Pellets, μηχανήματα για την παραγωγή Pellets, Pellets, ξηραντήρια, στερεά βιοκαύσιμα (Pellets - Μπρικέτες). • Η AID ENGINEERING, παρουσίασε μελέτες και εγκαταστάσεις Γεωθερμικών Συστημάτων για θέρμανση, ψύξη και ζεστό νερό. • Η ALEXAKIS ENERGY, παρουσίασε εφαρμογές αυτόνομων συστημάτων για κάθε ενεργειακή ανάγκη των κατοικιών, φωτοβολταϊκά στις στέγες 1-10kW και ηλιακά πάρκα. • Η ART N FLAME παρουσίασε στο κοινό την μεγάλη ποικιλία προϊόντων της. Με μακρόχρονη παρουσία στην εμπορία ενεργειακών τζακιών, σόμπες pellet , ξυλόσομπες και μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης, η ART N FLAME παρουσίασε μια πλήρη σειρά προτάσεων και προϊόντων θέρμανσης. • Η AUTOENERGY BRAUN WINDTURBINEN, παρουσιάζει και προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ κατάλληλες για εγκαταστάσεις μεγάλων έργων και μεγάλων αποδόσεων. • Η BATISTATOS.GR, πρότεινε λύσεις για την ανέγερση κατοικιών "με το κλειδί στο χέρι", με ευρεία γκάμα έργων της σε μονοκατοικίες, μεζονέτες και πολυτελείς κατοικίες. • Το portal BIOMASS ENERGY, ενημέρωσε για την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας και βιώσιμης διαχείρισης αποβλήτων, τεχνολογιών που αποτελούν παγκοσμίως τον ακρογωνιαίο λίθο για την ενίσχυση της πραγματικής πράσινης ανάπτυξης. • Η BRIGHT SOLAR, παρουσίασε ολοκληρωμένες υπηρεσίες αδειοδότησης, σχεδίασης, προμήθειας, κατασκευής και συντήρησης φωτοβολταϊκών συστημάτων και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας. • H ΒΡΟΝΤΑΝΗΣ Π & ΣΙΑ ΟΕ, παρουσίασε μηχανήματα παραγωγής και επεξεργασίας προϊόντων Pellet, τεχνικό εξοπλισμό και τεχνική υποστήριξη για θέρμανση από καύση προϊόντων βιομάζας. • H CARBON SOLUTIONS SA, παρουσίασε συστήματα και εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων και ολοκληρωμένες προτάσεις τεχνικών επενδύσεων και διαχείρισης ΑΠΕ. • Η COLORATO, παρουσίασε μια ευρεία γκάμα συσκευών αερίου, ψύκτες, λέβητες κλιματιστικών, επαγγελματικές σειρές μικροσυσκευών και συστήματα θέρμανσης με pellets σε ολοκληρωμένες παρουσιάσεις για τους επισκέπτες και τους ενδιαφερόμενους επενδυτές σε συστήματα θέρμανσης και ψύξης με προϊόντα Βιομάζας. • H ECO GROUP, πρότεινε μια ολοκληρωμένη σειρά οικολογικών δομικών υλικών και εναλλακτικών τρόπων δόμησης, για την κατασκευή πράσινων κτηρίων ή την αναβάθμιση υφισταμένων. • H ECONSTRUCT ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ, παρουσίασε μια ευρεία γκάμα συστημάτων (λέβητες, καυστήρες, σόμπες) θέρμανσης με Βιομάζα. • Η ECOWEEK, παρουσίασε ενημερωτικό υλικό για την πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών με απλές αλλαγές των συνηθειών μας για την προστασία του περιβάλλοντος και του ανθρώπου. • H ECOTEΧΝΙΚΗ, πρότεινε λύσεις για τη μελέτη, σχεδίαση και κατασκευή ιδιωτικών και δημόσιων έργων καθώς και την εμπορία εξοπλισμού σε ανανεώσιμες πηγές και ήπιες μορφές ενέργειας, την επεξεργασία νερού και προστασία των υδάτινων πόρων καθώς και σε συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας. • H EUROCHARITY, προσέφερε καινοτόμες on-line και off-line υπηρεσίες σε θέματα που σχετίζονται με την εταιρική υπευθυνότητα, την πράσινη οικονομία, την αειφόρο ανάπτυξη και την επιχειρηματική αριστεία. • Η FISCHER HELLAS, παρουσίασε καινοτόμες λύσεις σε συστήματα στερέωσης, στήριξης και τεχνικής κάλυψης για εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων και εξοπλισμού συστημάτων ΑΠΕ σε κτήρια και ελεύθερους χώρους. • H GENELCO POWER SYSTEMS, παρουσίασε μεταξύ άλλων, εναλλακτικές λύσεις έναντι των ορυκτών καυσίμων, βιοαέριο, αξιόπιστες πηγές ενέργειας για απομακρυσμένες περιοχές και τρόπους μείωσης των εκπομπών των ορυκτών καυσίμων. • H GHP TECH, πρότεινε λύσεις για κλιματισμό με φυσικό αέριο ή υγραέριο (LPG) για οικίες, ξενοδοχεία, καταστήματα και κάθε είδους κτίσματα. • H HELIO PARKS, παρουσίασε λύσεις ως προς τη μελέτη και εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).

HELIOSTAT

ILIOTHERMANSI

INTRALIGHT

LINOS GROUP

LUMINA GREEN ENERGY

MEGA MAX

OIL CONVERT

SECURAL

SOMFY ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

A.EI.M.A. AEBE

ΑΠΕ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΒΩΒΟΣ

ΑΦΟΙ ΤΣΟΥΛΦΙΔΗ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΤΗΣ

Ελληνική Εταιρεία Βιομάζας (ΕΛΕΒΙΟΜ)

ΗΛ.ΜΗ.ΕΡΓ. ΕΠΕ

16 ΕΚΘΕΣΗ

KNAUF INSULATION AE

NATURA nrg

UNICECO SRL

ΓΥΨΟΜΕΤΑΛ ΑΕ

• Η HELIOSTATIS, παρουσίασε μια ολοκληρωμένη σειρά φωτοβολταϊκών συστημάτων και εγκαταστάσεων για οικιακή και μεγάλης κλίμακας εφαρμογή. • H ILIOTHERMANSI, παρουσίασε πίνακες υπέρυθρης θέρμανσης πολύ χαμηλής κατανάλωσης με ξεχωριστό design (και επιλογή εκτύπωσης στην επιφάνειά τους, οποιουδήποτε θέματος), θερμαντικά σώματα. • H INTRALIGHT, εξέθεσε τα συστήματα φυσικού φωτισμού της SKYDOME Αυστραλίας, μέσω των οποίων, το ηλιακό φως διαχέεται στον χώρο απαλλαγμένο από θερμότητα και υπεριώδη ακτινοβολία, χρησιμοποιώντας το σύστημαIntech lens. • H KNAUF INSULATION AE, παρουσίασε καινοτόμες λύσεις μόνωσης με τον νέο φυσικό ορυκτοβάμβακα με ECOSE Technology, πετροβάμβακα και ξυλόμαλλο Heraklith, για την οικοδομή αλλά και για βιομηχανικές κατασκευές και εφαρμογές. • H LINOS GROUP, πρότεινε μεταξύ άλλων, πρωτοποριακές λύσεις εγκαταστάσεων παραγωγής στερεών - υγρών βιοκαυσίμων: Μονάδες παραγωγής πελλέτας (pellet), μπρικέτας από βιομάζα όπως ξύλο, άχυρο, αγριαγκινάρα και γενικότερα γεωργικών και δασικών υποπροϊόντων και μονάδες παραγωγής υγρών βιοκαυσίμων. • H LUMINA GREEN ENERGY, παρουσίασε ενημερωτικό υλικό και συμβουλευτική με λύσεις, για την αξιοποίηση των διαφόρων κινήτρων του κράτους, από την δανειοδότηση, χρηματοδότηση, ασφάλιση καθώς και την εγκατάσταση. • Η MEGA MAX, παρουσίασε μια σειρά από λέβητες και σόμπες με τη χρήση πέλλετ και διαχείριση της ενέργειας και των πηγών με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και των πρώτων υλών καύσης. • H NATURAnrg, στήριξε τη συνολική διοργάνωση και τους συμμετέχοντες, ενώ παράλληλα συμμετείχε ενεργά, παρουσιάζοντας μια αποτελεσματική και εστιασμένη πλατφόρμα επικοινωνίας και ενημέρωσης για θέματα που αφορούν το περιβάλλον και τη διαχείριση της ενέργειας. • H OIL CONVERT, παρουσίασε μεταξύ άλλων, ένα πλήρως αυτοματοποιημένο μηχάνημα σε δύο μεγέθη, για τη μετατροπή των τηγανέλαιων σε βιοντίζελ. • H SECURAL, πρότεινε υψηλού design λύσεις για την εξωτερική και την εσωτερική εμφάνιση του χώρου, καθώς και μία ευρεία ποικιλία προϊόντων ασφαλείας. • H SOMFY ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ, εξέθεσε τελευταίας τεχνολογίας ηλεκτροκίνητα μοτέρ και αυτοματισμούς για οικίες και κτήρια, προϊόντα που της χάρισαν την πρώτη παγκοσμίως θέση στην αγορά. • H TECHNOGYPS, παρουσίασε μία ευρεία γκάμα λύσεων ξηράς δόμησης, προσόψεων - εξωτερικής τοιχοποιίας, θερμοπροσόψεων, αλουμινίων εσωτερικών χώρων, δαπέδων και χρωματισμών. • H UNICECO SRL, παρουσίασε προτάσεις και λύσεις για επαγγελματίες και παραγωγούς, παραγωγή προϊόντων pellet, σε όλα τα στάδια μέχρι την ολοκλήρωση των προϊόντων. • H A.EI.M.A. AEBE, πρότεινε μεταξύ άλλων, λύσεις για Μονάδες Φυσικού Αερίου και Βιοαερίου. • H ΑΠΕ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΒΩΒΟΣ, εξέθεσε προτάσεις αξιοποίησης της βιομάζας και μεταξύ άλλων, τα συστήματα Clean Cycle™ της General Electric, τον Οργανικό Κύκλο Rankine (ORC) και το σύστημα Clean Cycle™ από την GE. • Η ΑΦΟΙ ΤΣΟΥΛΦΙΔΗ, παρουσίασε προτάσεις διακόσμησης του σπιτιού με φυσικά και τεχνητά πετρώματα και πρωτοποριακές ιδέες κατασκευής και design τζακιού και ξυλόσομπας. • Η ΓΥΨΟΜΕΤΑΛ ΑΕ, εξέθεσε πρωτοποριακές ιδέες στους τομείς της μελέτης και εφαρμογής ψευδοροφών, χωρισμάτων, ειδικών κατασκευών και γενικά διαμόρφωσης και διακόσμησης εσωτερικών χώρων. • Η ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΤΗΣ, η μηνιαία ειδική εφημερίδα, παρουσίασε στους επισκέπτες μέσω των τευχών της, πληροφορίες για όλους τους κλάδους εφαρμογών του ηλεκτρισμού. • Το ΕΚΕΤΑ (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης) ενημέρωσε τους επισκέπτες για τη δράση του ως προς την τεχνολογική έρευνα για την ανάπτυξη. • Η Ελληνική Εταιρεία Βιομάζας (ΕΛΕΒΙΟΜ) συναντήθηκε με κοινό και εκθέτες και παρουσίασε τις δράσεις, τις κινήσεις και τα νέα δεδομένα στον χώρο της ανανεώσιμης ενέργειας και των επενδύσεων στον ελληνικό χώρο, καθώς και τις σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. • Η ΗΛ.ΜΗ.ΕΡΓ. ΕΠΕ - Modern Fuels, παρουσίασε πρωτοπόρα ηλεκτρομηχανολογικά έργα με εφαρμογές σε κατοικίες, γραφεία, καταστήματα, ξενοδοχεία και βιομηχανίες.

εκδόσεις ΙΚΤΙΝΟΣ

ΚΑΕΛ

ΚΗΠΩΝ ΟΔΟΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ EPS

ΠΕΡΙΤΕΧΝΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

εκδόσεις ΠΕΤΡΩΤΟΣ

ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΤΕΓΗ DIADEM

• Οι εκδόσεις ΙΚΤΙΝΟΣ, παρουσίασαν μία ευρεία γκάμα τεχνικών βιβλίων που απευθύνονται κυρίως σε αρχιτέκτονες, πολιτικούς μηχανικούς, τοπογράφους μηχανικούς, διακοσμητές, συντηρητές αρχαιοτήτων και έργων τέχνης και υπεύθυνους ανακαίνισης και αποκατάστασης κτιρίων. • Η ΚΑΕΛ, εξέθεσε επώνυμες εισαγωγές προϊόντων δόμησης και συστημάτων αλουμινίου εσωτερικών χώρων, καθώς και προϊόντα των σημαντικότερων εγχώριων παραγωγών. • Η ΚΗΠΩΝ ΟΔΟΣ, παρουσίασε μεταξύ άλλων, υψηλής αισθητικής τεχνικές κατασκευής κήπων, βεράντας και πράσινων δωμάτων, καθώς και υλικά και λύσεις για φωτιζόμενες γλάστρες, έπιπλα κήπου, παιδικές χαρές. • Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ EPS (Διογκωμένης Πολυστερίνης), έδωσε το παρόν με προτάσεις, προϊόντα και υπηρεσίες με κεντρικό στοιχείο την εφαρμογή της διογκωμένης πολυστερίνης, την έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων χρηστικών και φιλικών προς το περιβάλλον. • Η ΠΕΡΙΤΕΧΝΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, εξέθεσε προϊόντα για την απορρύπανση οχημάτων, τη διαχείριση στερεών αποβλήτων και τη διαχείριση υγρών αποβλήτων. • Οι εκδόσεις ΠΕΤΡΩΤΟΣ, παρουσίασε μία ευρεία γκάμα βιβλίων αρχιτεκτονικής και διακόσμησης, για όσους επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην κατασκευή και το interior design. • Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΤΕΓΗ DIADEM, παρουσίασε ιδέες και προϊόντα για την εφαρμογή ολοκληρωμένων πιστοποιημένων συστημάτων πράσινων στεγών.

18 ΕΚΘΕΣΗ

ΣΥΡΜΟΣ ΛΕΒAΝΤΗΣ ABEE ROTOSAL

ΥΑΛΟΤΕΧΝΙΚΗ

institution of mechanical engineers

somfy ασημακοπουλοσ

π.ο.ε.β.υ.

ψυκτικοσ

• H ΣΥΡΜΟΣ ΛΕΒAΝΤΗΣ ABEE ROTOSAL, εξέθεσε πλαστικές δεξαμενές πολυαιθυλενίου (100 έως 42000 λίτρων) και συστήματα επεξεργασίας αστικών λυμάτων (2 έως 200 ατόμων). • Η ΥΑΛΟΤΕΧΝΙΚΗ, παρουσίασε στο κοινό προτάσεις και προϊόντα με κεντρικό στοιχείο το γυαλί και τις ποικίλες εφαρμογές του στην προστασία, την ασφάλεια και την εξοικονόμηση ενέργειας. • Το INSTITUTION OF MECHANICAL ENGINEERS, παρουσίασε στο επαγγελματικό κοινό τις προοπτικές απασχόλησης, εκπαίδευσης και ανάπτυξης των εργασιών και δραστηριοτήτων στην ενέργεια και τις τεχνικές εφαρμογές σε διεθνές επίπεδο. • Η SOMFY ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, παρουσίασε συστήματα σκίασης και ηλιοπροστασίας, κάλυψης εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, αυτοματισμούς και συστήματα ασφαλείας για κτήρια για την εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση της κατανάλωσης. • Η Π.Ο.Ε.Β.Υ., παρουσίασε σε κοιν ό και εκθέτες τις δράσεις και τις εφαρμογές υαλοπινάκων στα σύγχρονα κτήρια, τις δράσεις της ομοσπονδίας και τα προϊόντα και τις δυνατότητες εφαρμογής των υαλοπινάκων για την εξοικονόμηση ενέργειας. • Το τεχνικό περιοδικό Ο ΨΥΚΤΙΚΟΣ, ενημέρωσε για τις δραστηριότητες και τα νέα στον κλάδο των ψυκτικών και των εγκαταστατών συστημάτων, για τα νέα στον κλάδο εξοικονόμησης ενέργειας και για τις τρέχουσες εξελίξεις. • Η THERMOPELLET ΣΑΚΚΑΣ, παρουσίασε συστήματα παραγωγής και καύσης Pellet και προϊόντων Βιομάζας, καυστήρες, σόμπες και όλο τον τεχνικό εξοπλισμό για την παραγωγή και εμπορία Pellet και προϊόντων βιομάζας.

thermopellet σακκασ

BUILDING GREEN Pantone 356C C95-M0-Y100-B27 R37-G120-B53

Expo | Conference | Technical Seminars

Building Green 2011 Conference

ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΒΙΟΜΑΖΑ - ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ

C70-M0-Y100-B0 R119-G170-B56

BUILDING GREEN Expo | Conference | Technical Seminars

C0-M0-Y0-B70

Οι επιστήμονες τεκμηριώνουν τις νέες τάσεις

BUILDING GREEN Expo | Conference | Technical Seminars

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρατηρήθηκε από το σύνολο των επισκεπτών και επιστημόνων, προς τιςGREEN παρουBUILDING Expo | Conference | Technical Seminars σιάσεις των ημερίδων ECO BUILDING CONFERENCE 2011, ΚΑΠΕ και ΒΙΟΜΑΖΑ - ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ. Μία σειρά επιστημονικών διαλέξεων και παρουσιάσεων, κάλυψε όλο το πιθανό εύρος ενδιαφέροντος γύρω από την Πράσινη Δόμηση, τα Παθητικά Κτήρια, την Βιοενέργεια, την Βιομάζα και τα Βιοκαύσιμα. ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΒΙΟΜΑΖΑ - ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ

FOR THE SHADOW: / Multiply 30% / 0,08 / 0,08 / 0,06 /

CF-Din Black (αραίωση 10%) 42,2pt CF-Din Bold 12,4pt (16.23pt)

ECO BUILDING CONFERENCE 2011 Κατά την ημερίδα ΚΑΠΕ, παρουσιάστηκαν δύο συνολικά ενότητες με σειρά ομιλιών και παρουσιάσεων έκαστη. 1η Ενότητα: Μια Σχολική Ομάδα Δράσης για τα Ενεργειακά Αποδοτικά Προϊόντα Το έργο SHEEP Η πρώτη ενότητα, απαρτιζόταν από τρεις ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις: • Η Γεωργία Βεζυργιάννη, Φυσικός, MSc, Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: Αειφόρος κατανάλωση και παραγωγή: "Πολιτικές, κανονισμοί και δράσεις σε Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο", όπου παρέθεσε μεταξύ άλλων, ευρεία πληροφόρηση γύρω από την ισχύουσα νομοθεσία και τις δράσεις στην χώρα μας και την Ευρώπη. • Ο Δρ. Χαράλαμπος Μαλαματένιος, Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, υπεύθυνος του Τμήματος Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, εισηγή-

20 ΕΚΘΕΣΗ

θηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Προϊόντα που καταναλώνουν Ενέργεια (ΠκΕ): Πολιτικές, κανονισμοί και δράσεις σε Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο" όπου αναφέρθηκε μεταξύ άλλων, στη νέα Ενεργειακή Πολιτική για την Ευρώπη, όλες τις σχετικές οδηγίες, το ΚΑΠΕ και τις δράσεις του. • Ο Ελευθέριος Γιακουμέλος, Φυσικός, Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Tο ευρωπαϊκό έργο SHEEP" όπου μεταξύ άλλων παρέθεσε κάθε σημαντική πληροφορία, την ισχύουσα νομοθεσία, τις δράσεις και το όραμα του έργου. 2η Ενότητα: Πιστοποίηση των Δεξιοτήτων των Εγκαταστατών των Μικρής Κλίμακας Συστημάτων ΑΠΕ στα Κτήρια Η συγκεκριμένη ενότητα χωριζόταν σε δύο μέρη καθώς οι ομιλίες κυμάνθηκαν γύρω από την παρουσίαση του έργου QualiCert και τα ζητήματα ενδιαφέροντος - ορθές πρακτικές. Πιο συγκεκριμένα:

1ο Μέρος: Παρουσίαση έργου QualiCert • Ο Δρ. Χαρ. Μαλαματένιος, Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΑΠΕ εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Παρουσίαση της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ για τις ΑΠΕ και ειδικότερα του Άρθρου 14 αυτής", όπου μεταξύ άλλων, παρέθεσε τη Νέα Ενεργειακή Πολιτική για την Ευρώπη, πληροφόρηση για την Οδηγία και τα ισχύοντα για την πιστοποίηση επαγγελματικής επάρκειας εγκαταστατών. • Η Alice Franz, από το European Builders Confederation - EBC, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Γενική παρουσίαση του Έργου QualiCert", όπου μεταξύ άλλων, ανέλυσε τις προϋποθέσεις επάρκειας και πιστοποίησης των εγκαταστατών μικρής κλίμακας συστημάτων ΑΠΕ, καθώς και τις προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. • Η Emanuela Giovannetti, European Renewable Energy Council - EREC, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Πα-

ρουσίαση του εγχειριδίου του QualiCert Μία κοινή προσέγγιση στην πιστοποίηση ή τον ισοδύναμο χαρακτηρισμό των εγκαταστατών μικρής κλίμακας συστημάτων ΑΠΕ στα κτήρια" όπου ανέλυσε εκτενώς την ισχύουσα νομοθεσία και παρέθεσε μεταξύ άλλων τις χρήσιμες πληροφορίες για την πιστοποίηση. 2ο Μέρος: Ζητήματα ενδιαφέροντος Ορθές πρακτικές • Η Marjolaine Pont, ADEME, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: Χρηματοδότηση της δημιουργίας ενός σχήματος προσόντων και πιστοποίησης - Το παράδειγμα ενός οργανισμού πιστοποίησης στη Γαλλία: Qualit’EnR", όπου ανέλυσε όλες τις πτυχές ενός ενδιαφέροντος case study, καθώς και όλων των πρακτικών που το κάνουν να λειτουργεί. • Ο Δρ. Νικόλαος Γεωργιάδης, Αν. Πρόεδρος ΕΟΠΠ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: Κατάτμηση της διαδικασίας πιστοποίησης: Παρουσίαση της κατάστασης στην Ελλάδα, όπου μεταξύ άλλων, έκανε μια ευρεία αναφορά για το ελλιπές αλλά ελπιδοφόρο κλίμα στη χώρα μας. • Η Marjolaine Pont, από την ADEME, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Εξασφάλιση της δημόσιας στήριξης: "Παρουσίαση "ορθής πρακτικής" από τη Γαλλία" όπου ανέλυσε πώς με την συνεργασία 5 διαφορετικών κρατικών φορέων, τη βοήθεια των συνδικάτων αλλά και τον σωστό προγραμματισμό, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εξαιρετικά επιτυχή. • Ο Frank Baumeister, Γενικός Γραμματέας του CEETB, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Πιστοποίηση προσώπων και πιστοποίηση για τις εταιρίες", όπου μεταξύ άλλων, παρέθεσε πληροφορίες για τις νέες θέσεις "πράσινης" εργασίας, τις προκλήσεις για τους επαγγελματίες και τις εταιρείες και τα νέα προσόντα που απαιτούνται.

ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν επίσης, η σειρά παρουσιάσεων γύρω από τα παθητικά κτήρια, όπου περιελάμβανε πέντε συνολικά εισηγήσεις διακεκριμένων επιστημόνων. Πιο συγκεκριμένα: • Ο Μαρκογιαννάκης Γιώργος, MSc Μηχανολόγος Μηχανικός, Διεύθυνση Ενεργειακής Αποδοτικότητας ΚΑΠΕ, Τμήμα Κτηρίων, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Εξοικονόμηση Ενέργειας και Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών", όπου αναλύθηκαν μεταξύ άλλων, όλα τα στοιχεία για τη λειτουργία των ΕΕΥ, τις υπηρεσίες, τις προοπτικές τους, την ανάπτυξη της αγοράς ΕΕΥ μέσω πιλοτικών δράσεων και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. • Ο Δρ. Γιώργος Αγερίδης, Μηχανολόγος Μηχανικός, Διευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας ΚΑΠΕ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Δράσεις Βελτίωσης

της Ενεργειακής Αποδοτικότητας - Πρόγραμμα Χτίζοντας το Μέλλον". Στην παρουσίαση αυτή, παρακολουθήσαμε μεταξύ άλλων, ενδιαφέροντα στοιχεία για τις τάσεις και τις πρακτικές στην Ευρώπη, τις προκλήσεις, τους στόχους, την ενεργειακή αποδοτικότητα και τους άξονες της εθνικής ενεργειακής πολιτικής. • Ο Παντελής Πατενιώτης, Διπλ. Μηχανικός ΣΜΑ, Επιθεωρητής, E.O.Q, Manager Πανελλήνιου Συνδέσμου Παραγωγών Διογκωμένης Πολυστερίνης, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο "Παθητικά Κτήρια - Η Συμβολή της Διογκωμένης Πολυστερί-

νης EPS", όπου παρέθεσε μεταξύ άλλων, όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τη Διογκωμένη Πολυστερίνη EPS, αναλύοντας εκτενώς τα οφέλη και τις χρήσεις της. • Ο Αντώνης Γαβαλάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός Α.Π.Θ., Ενεργειακός Σύμβουλος ΜΑ ΑΑ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Βιοκλιματικές Εφαρμογές - Παρουσιάσεις Έργων". Στην παρουσίαση αυτή, παρατέθηκαν μεταξύ άλλων πληροφορίες για την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, την πράσινη ηθική και εκτενή ανάλυση με πλούσιο φωτογραφικό υλικό Βιοκλιματικών εφαρμογών και έργων.

• Η Μαρία Ευαγγέλου, Ενεργειακή Μηχανολόγος, Aid Engineering, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Τεστ Θερμικής Απόκρισης" όπου μεταξύ άλλων, ανέλυσε τις εφαρμογές και τους σκοπούς του τεστ θερμικής απόκρισης και το TRT, παραθέτοντας εφαρμογές, περιορισμούς, πειράματα και συμπεράσματα για την πληρέστερη κατατόπιση του κοινού.

WORKSHOP - HIGH COMBI PROJECT Το Eco Building Conference, ολοκληρώθηκε με το Workshop - HIGH COMBI project, όπου μία σειρά παρουσιάσεων επικεντρώθηκε στα "Συστήματα Θέρμανσης και Υψηλής Ηλιακής Κάλυψης, με συνδυασμό Καινοτόμων Στοιχείων και Μεθόδων". • Η Θένη Οικονόμου, Τμήμα Θερμικών Ηλιακών Συστημάτων - ΚΑΠΕ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Το Ευρωπαϊκό έργο High-Combi" όπου αναλύθηκαν μεταξύ άλλων, το πλαίσιο, οι στόχοι, οι τεχνολογίες, η ερευνητική ομάδα, οι πιλοτικές εφαρμογές του έργου, καθώς και το χρονοδιάγραμμά του, τα πακέτα εργασίας και τέλος τα συμπεράσματα. • Ο Κωνσταντίνος Μπαλαράς, Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) - Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Ηλιακά Θερμικά Συστήματα - Από το Ζεστό Νερό Χρήσης στις Πιλοτικές Εφαρμογές Κλιματισμού High - Combi σε Ευρωπαϊκά Κτήρια". Μεταξύ άλλων, πληροφορηθήκαμε για τα ενεργειακά προβλήματα των κτηρίων και τις προτεινόμενες λύσεις, τους ηλιακούς συλλέκτες στην Ε.Ε., όλους τους τύπους ηλιακών συλλεκτών και ηλιακού κλιματισμού, τους τρόπους εγκατάστασης αυτών και τις εφαρμογές τους. • Ο Παναγιώτης Τσεκούρας, Τμήμα Θερμικών Ηλιακών Συστημάτων - ΚΑΠΕ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Η Ελληνική Εγκατάσταση High-Combi στο κτήριο του ΚΑΠΕ στο Πικέρμι" όπου αναλύθηκε το καινοτόμο σύστημα υψηλής ηλιακής κάλυψης για θέρμανση και ψύξη στην Αθήνα, η αρχή λειτουργίας του, ο σχεδιασμός και η εγκατάστασή του. • Ο Πάνος Λαμάρης, SOLE, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Έργα Ηλιακού Κλιματισμού" που παρουσίασε το PHOTONIO,το μεγαλύτερο παγκοσμίως project ηλιακού κλιματισμού με εκτενείς περιγραφές και πληροφορίες μεταξύ άλλων, για το κόστος, τη θέση, την εγκατάσταση και την τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε. • Ο Μιχάλης Καράγιωργας, BONAIR, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Ηλιακός Κλιματισμός, Φυσικός Κλιματισμός Αέρα και Θαλάσσης στο κτήριο του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΠΕΝ) στην Ακτή Μιαούλη στον Πειραιά". Στην παρουσίαση αυτή πληροφορηθήκαμε για

22 ΕΚΘΕΣΗ

Οι τρεις κύριες ενότητες γύρω από τις οποίες κινήθηκαν οι φετινές επιστημονικές παρουσιάσεις για την Βιοενέργεια, ήταν: "Επιστημονική Προσέγγιση και Ανάλυση", το "Δυναμικό και Αγορά Βιομάζας" και την "Παραγωγική Διαδικασία & Ανάλυση". 1η Ενότητα: Επιστημονική Προσέγγιση και Ανάλυση Η συγκεκριμένη ενότητα απαρτιζόταν

σε τους όρους, επεξήγησε επιστημονικά τα οφέλη αλλά και τα μειονεκτήματα της βιοαιθανόλης, παρέθεσε στατιστικά στοιχεία, ανέλυσε διεξοδικά τις πιθανές πηγές και τις εκτιμώμενες ποσότητες παραγωγής βιοαιθανόλης στην Ελλάδα και τέλος, ενημέρωσε για τους τρόπους παραγωγής της, μεταξύ άλλων, μέσω βιοδιυλιστηρίων. • Ο Νικόλαος Παπαγιαννάκος, Καθηγητής ΕΜΠ, Διευθυντής Τομέα Ανάλυσης, Σχεδιασμού & Ανάπτυξης Διεργασιών & Συστημάτων Σχολής Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Βιοκαύσιμα υποκατάστατα του πετρελαίου Ντίζελ". Κατά την παρουσίαση, υπήρξε μεταξύ άλλων, παράθεση στατιστι-

από πέντε συνολικά παρουσιάσεις, με συντονίστρια την Αγγελική Μουτσάτσου, Καθηγήτρια Σχολής Χημικών Μηχανικών Ε.Μ.Π., Μέλος Επιστημονικής Επιτροπής ECOCITY. Πραγματοποιήθηκαν οι: • Ο Εμμανουήλ Γ. Κούκιος, Καθηγητής ΕΜΠ, Πρόεδρος Σχολής Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Παραγωγή στερεών, υγρών και αέριων καυσίμων από βιομάζα στο Εργαστήριο Οργανικής Χημικής Τεχνολογίας ΕΜΠ". Η παρουσίαση, ανέλυσε τις περιοχές δραστηριότητας του Βιότοπου ΕΜΠ, την πρόκληση της Βιοενέργειας, την διαμόρφωση στρατηγικής ως προς την καινοτομία, τη διάρθρωση και τις προτεραιότητες της ερευνητικής ομάδας. Ο Βιότοπος ΕΜΠ με 25+ χρόνια δράσης, μεγάλο έργο και πλήθος διακρίσεων, σαφώς "προετοιμάζει το μέλλον". • Ο Δημήτρης Κέκος, Καθηγητής ΕΜΠ, Αναπληρωτής Πρόεδρος Σχολής Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Δυνατότητες παραγωγής βιοαιθανόλης στην Ελλάδα". Ένα άκρως ενδιαφέρον θέμα και μία κατατοπιστικότατη παρουσίαση που διασαφήνι-

κών στοιχείων ως προς την κατανάλωση ενέργειας στην Ευρώπη, την εξέλιξη της κατανάλωσης ενέργειας και τις διεργασίες παραγωγής Ντίζελ. Παρουσιάστηκαν στη συνέχεια, όλες οι σύγχρονες τεχνολογίες παραγωγής Βιοντίζελ και ανάλυση των ιδιοτήτων του πράσινου ή βιολογικού ντίζελ καθώς και τα συμπεράσματα. • Ο Παναγιώτης Γραμμέλης, Μηχανολόγος Μηχανικός, ΕΚΕΤΑ/ΙΤΕΣΚ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Ευρωπαϊκή πολιτική και προτεραιότητες στην ενεργειακή αξιοποίηση της Βιομάζας". Κατά την παρουσίαση αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων, οι στόχοι της πλατφόρμας για θέρμανση και ψύξη από ΑΠΕ, η βιοενέργεια στην Ευρώπη, το κοινό όραμα για τη Βιομάζα και οι προοπτικές υλοποίησης. • Ο Δημήτρης Τσάτσης, Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Εκπομπές αερίων ρύπων από την καύση pellets σε εγκαταστάσεις θέρμανσης κτηρίων". Η παρουσίαση περιελάμβανε μεταξύ άλλων, τα πλεονεκτήματα της αξιοποίησης pellets, το ζήτημα των αέριων εκπομπών, τις προβλέψεις της Υπουργικής απόφασης, τις εκπομπές ρύ-

την ολοκληρωμένη ενεργειακή αναβάθμιση του κτηρίου και μεταξύ άλλων, την μεθοδολογία και τα αποτελέσματα της ενεργειακής επιθεώρησης.

ΒΙΟΜΑΖΑ - ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ Το σήμερα και το αύριο

πων, τη συνεισφορά των pellets σε αυτούς και πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. 2η Ενότητα: Δυναμικό & αγορά Βιομάζας Η δεύτερη ενότητα περιελάμβανε τέσσερις παρουσιάσεις, με συντονιστή τον Κώστα Βαφειάδη, Πρόεδρο του Πανελληνίου Συλλόγου Χημικών Μηχανικών, Εταίρο ECOCITY. Πραγματοποιήθηκαν οι: • Ο Αντώνης Γερασίμου, Πρόεδρος Δ.Σ. ΕΛΕΒΙΟΜ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Η Αγορά Βιομάζας στην Ελλάδα". Η εισήγηση περιελάμβανε μεταξύ άλλων, πληροφορίες και στατιστικά στοιχεία για την βιομάζα στην Ευρώπη, τους εθνικούς στόχους για τη Βιομάζα έως το 2014 & 2020 και εκτενή ανάλυση των τρόπων και των πηγών επίτευξης των σκοπών αυτών, καθώς και πληροφορίες για τα pellets. • Ο Κώστας Νασίκας, Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρίας Βιομάζας, Σύμβουλος της ALFA WOOD ΑΕΒΕ, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "2011- Η χρονιά της πελλέτας". Μια εισήγηση που περιείχε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα pellets, τα πεδία όπου μπορούν να μας φανούν χρήσιμα, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με συσκευές για ιδιώτες

αλλά και επαγγελματίες, που μπορούν να επωφεληθούν από την χρήση των pellets. • Ο Ιωάννης Μπούκης, Δρ. Χημικός Μηχανικός, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Προβλήματα προώθησης της βιοενέργειας στην Ελλάδα". Το περιεχόμενο της παρουσίασης μεταξύ άλλων, περιελάμβανε τους τύπους της βιομάζας και ιεράρχηση της αξιοποίησής τους, τις πρακτικές εφαρμογές στη βιομηχανία για την ενεργειακή αξιοποίηση, τα προβλήματα χρηματοδότησης των έργων καθώς και εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης. 3η Ενότητα: Παραγωγική Διαδικασία & Ανάλυση Η τρίτη ενότητα περιελάμβανε τρεις παρουσιάσεις, με συντονιστή τον Γιάννη Κουμαντάκη, Ομοτ. Καθηγητή ΕΜΠ, Πρόεδρο Επιστημονικής Επιτροπής ECOCITY. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν οι: • Ο Κωνσταντίνος Αθανασίου, Λέκτορας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Δυναμικό βιομάζας και προοπτικές ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα. Μια εκτίμηση βασισμένη στα οικονομικά

της υφιστάμενης γεωργίας". Δίνοντας μια πλήρη εικόνα των στοιχείων της καλλιέργειας στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η παρουσίαση κινήθηκε γύρω από τα οικονομικά οφέλη της καλλιέργειας βιομάζας και τα πλεονεκτήματα μια τέτοιας επένδυσης. • Ο Ιωάννης Παππάς, Μηχανολόγος Μηχανικός, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Έργα βιοενέργειας και αγορά άνθρακα". Δίνοντας έναν μεγάλο αριθμό στατιστικών στοιχείων για την αγορά άνθρακα, η εισήγηση περιείχε μεταξύ άλλων, ενδιαφέρουσες πληροφορίες καθώς και πλήθος αναφορών ως προς τις πρακτικές και τα αποτελέσματα της αγοράς άνθρακα ανά τον κόσμο. • Ο Φίλιππος Μπρέζας, Μηχανολόγος Μηχανικός, εισηγήθηκε της παρουσίασης με τίτλο: "Αριθμητική διερεύνηση της ανταλλαγής πρωτονίων Υδρογόνου / Αέρα στην μεμβράνη καυσίμων τύπου (ΡΕΜ)". Η εισήγηση παρείχε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη δημιουργία πλέγματος και μοντελοποίηση CFD, την διακρίβωση μοντέλου και την παραμετρική ανάλυση. Έκλεισε με τα συμπεράσματα και την μελλοντική έρευνα.

H εκκλησία της αδερφοσύνης και τα ίχνη του τόπου Μανώλης Ηλιάκης ΜΑ Architecture & Spatial Culture www.yolkstudio.gr

Στις αρχές του 1985 η Vers�hnungskirche (Ευαγγελική εκκλησία της αδερφοσύνης ή συμφιλίωσης), γίνεται μέρος της βίαιης ιστορίας του ανατολικού Βερολίνου στον 20ο αιώνα. Η νεογοτθική εκκλησία του προηγούμενου αιώνα, χτισμένη με πλινθοδομή κατεδαφίζεται. Στις 22 Ιανουαρίου ανατινάζεται πρώτα ο κυρίως ναός και στη συνέχεια, έξι μέρες αργότερα, το κωδωνοστάσιο. Έναν τόσο μεγάλο ναό είναι δύσκολο να τον κατεδαφίσει κανείς κρυφά. Μια κινηματογραφική κάμερα της εποχής κατέγραψε το γεγονός και η είδηση μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Τα καρέ της λήψης παρουσιάζονται με φωτογραφίες, στις οποίες φαίνεται η χρονική διαδοχή της καταστροφής. Στο τελευταίο καρέ διακρίνεται μόνο ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης.

H ιστορία του τόπου και η κατεδάφιση της Vers�hnungskirche Πάνω από δύο δεκαετίες, στα χρόνια της δεύτερης γερμανικής δικτατορίας, η εκκλησία στεκόταν ανάμεσα στα δύο τείχη1 που χώριζαν το ανατολικό από το δυτικό Βερολίνο και αναπτύσσονταν παράλληλα με την οδό Bernauerstraβe. Η επίσημη αιτία για την κατεδάφιση, από το κράτος της ανατολικής Γερμανίας (DDR), ήταν η εξής: "Ασφάλεια, τάξη και εκκαθάριση της συνοριακής ζώνης, η οποία εξασφαλίζει προστασία στους πολίτες της ανατολικής Γερμανίας από τη δυτική επιθετικότητα". Όπως γνωρίζουμε σήμερα, μετά την ένωση των δύο Γερμανιών, η αιτιολόγηση της Γερμανικής Λαοδημοκρατικής Γερμανίας για το τείχος, μοιάζει αβάσιμη. Η πολιτική αυτή, σχετιζόταν με το δικτατορικό καθεστώς και την τρομοκρατία που ασκούσε στον λαό του. Η κατεδάφιση της εκκλησίας ήταν μια συμβολική πράξη βαρβαρότητας. Ήταν ένα εμπόδιο στη νεκρή ζώνη του τείχους και το όνομά της (εκκλησία της αδερφοσύνης) δεν ταίριαζε με την συντηρητική ιδεολογία. Η ομόνοια και η συμφιλίωση ήταν αντίθετη με την καλλιέργεια του "κινδύνου του εχθρού" στην απέναντι πλευρά. Ακόμα και εάν η εκκλησία ήταν κλειστή και απαγορευόταν να χρησιμοποιείται, το όνομά της από μόνο του, λειτουργούσε ως "επαναστατικό μήνυμα". Η καταστροφή της όμως, δεν εξασφάλιζε και την κατάργηση της ιστορίας. Ένα χρόνο αργότερα, η εκκλησιαστική κοινότητα της Bernauer Straβe παίρνει την πρωτοβουλία να οργανώσει ένα 3ήμερο πένθους με τον τίτλο: "Το άλμα πάνω από το τείχος". Αποχαιρετισμός του κατεστραμμένου ναού". Η ελπίδα για συμφιλίωση των δύο κόσμων έμοιαζε ουτοπία σ’ εκείνον τον εορτασμό. Οι εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν, είχαν μια συμβολική χειρονομία, αντίθετη ως προς αυτή της κατεδάφισης. Οργανώθηκαν εικαστικές και μουσικές εκδηλώσεις. Ξεχώρισε η δράση της Γερμανίδας performer Paula L�ffler, η οποία πραγματοποίησε μια performance με τον τίτλο "Trinitatis 1986".

Μετά την πτώση του τείχους Αυτό που έμοιαζε ουτοπία το 1986, έγινε πραγματικότητα την 9η Νοεμβρίου του 1989. Σε λιγότερο από 5 χρόνια, το τείχος του Βερολίνου πέφτει. Το καλοκαίρι του ίδιου χρό-

24 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ

νου, η πρόσβαση από τη μια μεριά στην άλλη είναι ελεύθερη. Σε μικρό διάστημα η νεκρή ζώνη αδειάζει από την άμμο και τις άλλες μεταλλικές κατασκευές και το σημείο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αστικό κενό, ένα από τα πολλά που δημιουργήθηκαν στην πόλη, μετά την πτώση του τείχους. Αυτό που προϋπήρχε και δεν ήταν ορατό λόγω του τείχους, ξαφνικά αποκαλύφθηκε και έγινε ένα "αμήχανο σημείο" μέσα στην πόλη. Εκτός από ένα κομμάτι του τείχους που παρέμεινε κατόπιν προτροπής των κατοίκων στην διασταύρωση των οδών Ackerstraβe και Bernauerstraβe, όλες οι υπόλοιπες κατασκευές εξαφανίστηκαν. Παρόλα αυτά, εάν κάποιος παρατηρούσε προσεκτικά, θα έβλεπε ότι ανάμεσα στο γρασίδι και τα άγρια χόρτα που άρχισαν να φύονται, υπήρχαν δύο μονοπάτια, ακριβώς εκεί που αναπτύσσονταν τα δύο τείχη. Στο σημείο που βρισκόταν η νεογοτθική εκκλησία, φαινόταν η παράκαμψη του τείχους και ο ασφαλτωμένος δρόμος που το ακολουθούσε. Ενώ μετά την πτώση του τείχους υπήρχε μια έντονη διάθεση εξαφάνισης κάθε ίχνους του διαχωρισμένου Βερολίνου και επανασχεδιασμού μιας νέας πόλης, η εκκλησιαστική κοινότητα αποφάσισε να χτίσει ένα νέο μικρό ναό, ακριβώς επάνω στο γεωγραφικό ίχνος της νεότερης ιστορίας της πόλης. Ο αφα-

νισμός της ιστορίας και της ελπίδας για ομόνοια που διακατείχε τους ανθρώπους στη "χωρισμένη" Γερμανία, ήταν στοιχεία που οδήγησαν την κοινότητα σ’ αυτή την απόφαση. Το να κρύβεις τα τραύματα μιας πόλης επιμελώς, δεν σημαίνει ότι τα θεραπεύεις και ότι βοηθάς τις επόμενες γενιές να μην επαναλάβουν μια θλιβερή ιστορία. Αυτό που είχε μείνει από την ιστορία του τόπου στο «χωρίς ταυτότητα» αστικό κενό, ήταν θραύσματα από πέτρες, κεραμικά πλακίδια με διαφορετικές διακοσμήσεις, κατεστραμμένοι πλίνθοι και δύο δρόμοι ανάμεσα στην άγρια βλάστηση, στον οποίο έκαναν περιπολίες οι συνοριακοί φρουροί. Η κοινότητα αποφάσισε, για τη νέα μικρής κλίμακας εκκλησία που θα χτιζόταν, να είναι ένα κληροδότημα για τις επόμενες γενιές. Μια αρχιτεκτονική, στην οποία το παρελθόν και το μέλλον θα σχετίζονταν και θα συγκοινωνούσαν νοηματικά. Η μνήμη θα έπρεπε να λειτουργεί ως δύναμη μεταβολής. Μια προσπάθεια μεταβολής της συνείδησης και αντίληψης του κόσμου. Η τοποθεσία ταίριαζε ακριβώς με τους παραπάνω συμβολισμούς. Μέσω του νέου κτίσματος, δεν θα έπρεπε να γίνεται ένα απλοϊκό σχόλιο για τον ιδιαίτερο τόπο, αλλά ένας διάλογος με το εναπομείναν τείχος. Καθώς η κοινότητα ανακάλυπτε όλο και περισσότερα ιερατι-

κά σκεύη της κατεδαφισμένης εκκλησίας, αποφάσισε να τα στεγάσει στο νέο ιερό χώρο. Προπάντων ήθελε να βρουν και πάλι το χώρο τους τα ιερά δισκοπότηρα και η κολυμπήθρα. Οι καμπάνες ανακαλύφθηκαν και αυτές κάποια στιγμή. Είχαν διασωθεί από τα καιρικά φαινόμενα και το μένος καταστροφής, στην εκκλησία του Αγίου Βαρθολομαίου στο Friedrichshain. Στην ίδια εκκλησία βρέθηκαν μέρη από την ξυλόγλυπτη διακόσμηση της κόγχης του ιερού. Το 1995, το οικόπεδο πάνω στο οποίο ήταν χτισμένος ο παλιός ναός, περνάει και πάλι στην ιδιοκτησία της κοινότητας. Ο χώρος των θεμελίων γίνεται ένας τόπος κατάνυξης και διοργανώνονται λειτουργίες. Αυτή η κίνηση άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία ενός χώρου μνήμης και αδελφοσύνης. Οι οικονομικές δυνατότητες της εκκλησιαστικής κοινότητας ήταν όμως πολύ περιορισμένες και ο αριθμός των μελών συνεχώς μίκραινε. Παρά τις δυσκολίες κυριάρχησε η ιδέα για το χτίσιμο ενός σύγχρονου ναού με οικονομικά μέσα. Στο ερημωμένο τοπίο, στη μέση της χέρσας γης, χρειαζόταν ένας έξυπνος αρχιτεκτονικός χειρισμός. Μια αρχιτεκτονική έκφραση, που θα ανακαλούσε στη συλλογική μνήμη αρχέτυπες μορφές ιερών χώρων. Υπάρχει πάντα ένα μεταίχμιο στους ιερούς χώρους που τους διαφοροποιεί

από τους υπόλοιπους. Σύμφωνα με το θεολογικό περιεχόμενο, πρόκειται για ένα κατώφλι ή ένα όριο που συναντιέται το θείο με το ανθρώπινο. Στον ίδιο τόπο λοιπόν που υπήρχε το απάνθρωπο όριο του τείχους, σχεδιάστηκε ένα άλλου είδους όριο, το οποίο σέβεται τον άνθρωπο και τον βοηθάει ν’ ανοίξει κάποιες θύρες αυτογνωσίας. Οι περισσότεροι ιεροί χώροι στην ιστορία της ανθρωπότητας συμβάλλουν στην προσωρινή απομάκρυνση του πιστού από το "βάρος" της καθημερινότητας. Δημιουργούν ένα φράγμα προς τη διάσπαση που προκαλεί ο "έξω κόσμος" και προσκαλούν στη συγκέντρωση στον εαυτό μας. Συγκέντρωση στον εσωτερικό μας κόσμο, όπου οι σημαντικές και ασήμαντες σκέψεις ισορροπούν και δεν υπάρχει ταύτιση με αυτές.

Το όραμα μιας νέας εκκλησίας: η Kapelle der Vers�hnung Μια μνημειώδης εκκλησιαστική αρχιτεκτονική δεν ενδιέφερε σε καμία περίπτωση την κοινότητα. Οι ιστορικές τυπολογίες Ευαγγελικών, Καθολικών και Προτεσταντικών ναών, απαιτούν μεγάλες και ογκώδεις κατασκευές. Στεγάζουν συνήθως ιερά σκεύη μεγάλης αξίας, οστεοφυλάκια Αγίων και κληροδοτήματα προγόνων. Αυτή η ιδέα να στεγαστούν όσα είχαν απομείνει από την παλιά εκκλησία ταίριαζε καλά με την παραπάνω σκέψη. Η ρίζα της γερμανικής λέξης για την εκκλησία "Kapelle", έλκει την

καταγωγή της από την ιταλική "cappa" που σημαίνει παλτό. Περιέχει δηλαδή μια έννοια προστασίας των ιερών αντικειμένων και των πιστών που βρίσκονται σ’ ένα κατάλυμα. Στα ελληνικά θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την φράση: "υπό την αιγίδα". Ένα τέτοιου είδους κέλυφος προστασίας θέλησαν να σχεδιάσουν οι Βερολινέζοι αρχιτέκτονες Rudolf Reitermann και Peter Sassenroth και έπεισαν αρχικά την κοινότητα με τις σχεδιαστικές τους προτάσεις. Στη συνέχεια όμως δημιουργήθηκε μια σοβαρή διαφωνία. Οι αρχιτέκτονες σκέφτονταν να χρησιμοποιήσουν ως υλικά για το κτίσμα, το οπλισμένο

26 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ

σκυρόδεμα και το γυαλί. Το μπετόν όμως, θύμιζε στην κοινότητα το τείχος που τόσο πολύ είχαν μισήσει οι Βερολινέζοι. Έτσι, πρότειναν στους αρχιτέκτονες δύο άλλα υλικά που θα αντικαθιστούσαν τα δικά τους και θα ταίριαζαν επίσης με τα σχέδια. Αυτό ήταν ο ντόπιος πηλός και το ξύλο. Τα υλικά ενός κτίσματος δεν είναι απλά η υλοποίηση μιας προοπτικής εικόνας στο σχεδιαστήριο ή στον υπολογιστή, αλλά και η έκφραση - ενσάρκωση μιας ιδέας. Η απόφαση να χτιστεί το πρώτο δημόσιο κτίριο των τελευταίων 150 χρόνων με την τεχνική της χύτευσης πηλού (με μεγάλη ποσότητα αργίλου) αναμειγμένου με άμμο

και αμμοχάλικα, εκτός από συμβολικό χαρακτήρα έχει και οικολογικό. Ο πηλός ήταν το οικοδομικό υλικό που βρισκόταν στο πλησιέστερο σημείο του υπό ανέγερση κτίσματος. Το 1830 υπήρχε δίπλα από την παλιά εκκλησία ένας τεράστιος λάκκος πηλού. Το γηγενές υλικό έχει χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλά ιστορικά κτίρια του Βερολίνου για την κατασκευή κόκκινων και κίτρινων πλίνθων. Ο πηλός ή το αργιλώδες χώμα, είναι ένα απολύτως φυσικό και "ζωντανό" υλικό και επηρεάζεται από το περιβάλλον και τις καιρικές συνθήκες. Φθείρεται σχετικά εύκολα, αλλά καταστρέφεται δύσκολα, έχει δηλαδή μεγάλη αντο-

Σκίτσο κάτοψης (από το γραφείο των αρχιτεκτόνων Rudolf Reitermann και Peter Sassenroth)

Κάτοψη της εκκλησιάς "Kapelle der Vers�hnung"

χή στο χρόνο. Παρά την ευθραυστότητα του, αρχιτεκτονικά επιτεύγματα πολλών πολιτισμών έχουν χτιστεί με πηλό. Όπως είναι φθαρτή η ανθρώπινη ύπαρξη και συχνά στη ζωή συμβαίνουν δυσάρεστα πράγματα που καταστρέφουν μια ομαλή διαβίωση, όπως ένας πόλεμος ή μια δικτατορία, έτσι και τα υλικά αποτελούν μέρος αυτής της φθοράς. Πολλές φορές, περιοχές με αργιλούχο χώμα, θεωρούνται ιερές. Ένα κτίσμα από πηλό στο συγκεκριμένο σημείο, στη νεκρή ζώνη του τείχους, είναι σα να υπόσχεται "πνευματική εξυγίανση", χωρίς όμως να θέλει ν’ αποκρύψει τις πληγές του τόπου, λόγω της φθαρτότητάς του. Στην επεξεργασμένη του μορφή, ο πηλός διατηρεί την ιδιαίτερη ομορφιά του. Έχει μια γοητευτική αίσθηση στην αφή, διότι αποθηκεύει τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Ευθραυστότητα και ομορφιά, κοσμιότητα και ευπάθεια, είναι χαρακτηρισμοί που ταιριάζουν για την περιγραφή αυτού του υλικού. Ο χυτός πηλότοιχος είναι οικολογικό υλικό, όχι μόνο επειδή είναι φυσικό, αλλά επειδή απαιτεί χαμηλή ενέργεια για την κατασκευή του. Μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί και να επιδιορθωθεί εύκολα, δεσμεύει τις τοξικές ουσίες του εσωτερικού αέρα χωρίς να τις αποδίδει, εξισορροπεί την εσωτερική υγρασία και τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, εξασφαλίζει την αναπνοή του κτηριακού κελύφους. Όλα τα ζώα και τα πουλιά στη φύση, χρησιμοποιούν τον πηλό γιατί είναι

ένα από τα πιο φιλικά υλικά στο περιβάλλον. Έχει εξαιρετικές θερμοχωρητικές ιδιότητες, δημιουργώντας ένα καλό επίπεδο άνεσης στο εσωτερικό. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν χρησιμοποιήθηκε θέρμανση στον νέο μικρό ναό. Έτσι, υπάρχει τεράστια εξοικονόμηση ενέργειας και ταυτόχρονα είναι οικολογικό πρότυπο κτιρίου για την περιοχή. Ο πηλός ζεσταίνεται πιο αργά από την πέτρα αλλά κρατάει τη θερμοκρασία του για πολλές ώρες μετά, ενώ η πέτρα κρυώνει. Οι καιρικές συνθήκες και ο κύκλος των εποχών, οι φωτιστικές συνθήκες, η εναλλαγή του φωτεινού και του σκοτεινού, της ζέστης και του κρύου, του ξηρού και υγρού καιρού, είναι αναγνωρίσιμα σωματικά. Όλα αυτά, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως απώλεια και φτώχεια για το κτίριο, στην πραγματικότητα όμως αυτή η βιωματική εμπειρία των εναλλαγών είναι στην πραγματικότητα ένα μεγάλο κέρδος.

Ο θεμέλιος λίθος και η μνήμη των λίθων Ο θεμέλιος λίθος για την κατασκευή της νέας Ευαγγελικής εκκλησίας, τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια της πεντηκοστής του 1999. Η χρηματοδότηση του έργου, ήταν αμφίβολη. Μετά από δέκα χρόνια από την ημερομηνία της πτώσης του τείχους, την 9η Νοεμβρίου του 1999, γιορτάστηκε η ολοκλήρωση του σκελετού της στέγης. Στην Γερμανία, η γιορτή αυτή ονομάζεται Richtfest και συνήθως τοποθετείται ένα στεφάνι στην κορυφή του ξύλινου σκε-

λετού. Μια απλή ξύλινη ικριωματική κατασκευή για τις παλιές καμπάνες, είχε και αυτή ολοκληρωθεί και στεκόταν μπροστά και παραπλεύρως του ναού, υπενθυμίζοντας τη θέση του παλιού κωδωνοστασίου της Versn�hnungskirche. Οι καμπάνες δεν είναι απλά ένα σήμαντρο, αλλά ένα μουσικό όργανο. Ο ήχος της κωδωνοκρουσίας καθορίζεται και καθοδηγείται από ανθρώπινα χέρια. Την ημέρα της τοποθέτησης του θεμέλιου λίθου ήχησαν και πάλι οι τρεις διασωθείσες καμπάνες του κατεδαφισμένου ναού. Από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο του 1999, ο ειδικευμένος κατασκευαστής Martin Rauch ολοκληρώνει τον χυτό πηλότοιχο2. Εθελοντές από 14 ευρωπαϊκές χώρες (πρώην ανατολικές και δυτικές), δουλεύουν εντατικά για την ολοκλήρωση των τοίχων. Την οργάνωση αυτής της πρωτοβουλίας ανέλαβε ένας σύλλογος για τη διάσωση μνημείων "Verein f�r Denkmalpflege e.V." και το δίκτυο "Οffene H�user" (http://www. openhouses.de). Με την πάροδο του χρόνου, όλο και περισσότερες πρωτοβουλίες βοήθησαν στην οικονομική υποστήριξη του έργου. Με την υποστήριξη της Galerie Schultz, σε 33 μικρά θραύσματα από την ανατίναξη της Versnöhnungskirche, γίνονται εικαστικές επεμβάσεις από γνωστούς εικαστικούς, όπως ο Α. R. Penck, o Norbert Bisky, η Elvira Bach και άλλους. Αυτή η πρωτοβουλία δίνει στους ανώνυμους τεχνητούς λίθους μια οντότητα και τους κα-

θιστά χρηστικούς, με την έννοια ότι μεταβάλλονται σε έργα τέχνης. Στόχος ήταν, το κάθε θραύσμα να πουληθεί ξεχωριστά ως μεμονωμένο έργο τέχνης, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τη συνέχιση του έργου. Ένα ζευγάρι από το Βερολίνο, πήρε την απόφαση ν’ αποκτήσει όλη την ενότητα των θραυσμάτων και αντ’ αυτού να προσφέρει οικονομική βοήθεια για την οικοδόμηση. Παράλληλα, υπήρχε αρκετή υποστήριξη από απλούς πολίτες που οραματίζονταν την ολοκλήρωση του έργου. Κατά τη διάρκεια σχεδιασμού της εκκλησίας, δεν υπήρχε καμιά συγκεκριμένη πολεοδομική απόφαση για τον περιβάλλοντα άδειο χώρο. Κανείς δεν ήξερε εάν το υπόλοιπο αστικό κενό θα παρέμενε άχτιστο, εάν ακριβώς δίπλα θα χτιζόταν κάτι ή θα εμφανιζόταν ένας ακάλυπτος. Μετά από πολλές σχεδιαστικές παραλλαγές, πάρθηκε η απόφαση ο νέος ναός να τοποθετηθεί εκεί που βρισκόταν στην κατεδαφισμένη εκκλησία το ιερό βήμα. Δεν τοποθετήθηκε ακριβώς στη μέση αλλά με μια μικρή μετατόπιση. Στην περιμετρική ελλειψοειδή στοά, υπάρχει μια οπή στο πάτωμα μέσα από την οποία μπορεί να δει ο επισκέπτης τα θεμέλια του παλιού ναού. Εκεί γίνεται κατανοητός ο τρόπος εφαρμογής του νέου ναού στον παλιό, με την ελαφριά του μετατόπιση ως προς τον άξονα συμμετρίας. Γίνεται φανερό, ότι η νέα κατασκευή δεν εξαφανίζει την παλιά, αλλά ούτε έχει την πρόθεση να την αντικαταστήσει. Με τη χειρονομία αυτή της μετατόπισης, εκφράζεται ο σεβασμός στην προϋπάρχουσα ιστορική κατασκευή. Σε καμία περίπτωση

28 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ

δεν θα έπρεπε να φαίνεται ότι το νέο θριαμβεύει έναντι του παλιού. Τα μονοπάτια που κινούνταν οι συνοριακοί φρουροί παρέμειναν στον περιβάλλοντα χώρο ως μέρος της νεότερης ιστορίας.

Η συνθετική δομή Το περίγραμμα του κυρίως ναού είναι ελλειψοειδές. Σχεδιαστικά η μορφή αυτή προέκυψε από την παραμόρφωση ενός κύκλου. Το μήκος αυτού του χώρου είναι 18,5 μέτρα και το πλάτος 9,00 μέτρα. Με το "τέντωμα" και την ταυτόχρονη "πίεση" του δακτυλίου αυτού στο σχεδιαστήριο, προέκυψε ένας μικρός χώρος εισόδου, ένας εσωτερικός εξώστης για τη χορωδία και το εκκλησιαστικό όργανο. Πριν μπει ο επισκέπτης σ’ αυτό το χώρο, περνάει από έναν ενδιάμεσο τόπο μετάβασης από το εσωτερικό στο εξωτερικό. Αυτή η ημιυπαίθρια ενότητα, περικλείει όλο το εσωτερικό κέλυφος από πηλό και το προστατεύει από τη βροχή, σα να είναι ένας ευαίσθητος σπόρος. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πρόναος της τυπικής χριστιανικής εκκλησιάς, αντικαθίσταται από μια περιμετρική στοά, η οποία αντί για κολώνες έχει ένα ξύλινο διάφραγμα με κατακόρυφες σταθερές περσίδες. Αυτός ο σύντομος περίπατος του επισκέπτη, μέχρι να εισέλθει στον κλειστό χώρο του ναού, είναι ένα είδος προετοιμασίας. Παρά τις μικρές διαστάσεις του χώρου, αυτή η περιμετρική στοά επιτρέπει μια ατέρμονη κίνηση στον χρήστη, ένα είδος περιπατητικού διαλογισμού. Περπατώντας κανείς πάνω στη χυτή άσφαλτο της στοάς και δίπλα στην περσιδωτή κατασκευή από ξύλο ελάτης, συναντά ένα ξύλινο κουτί βαμμένο με σκούρο γκρι χρώμα. Αυτό αποτελεί την είσοδο για τον κλειστό χώρο και λειτουργεί ταυτόχρονα ως ανεμοφράκτης, αλλά και ως ένας δεύτερος ενδιάμεσος χώρος. Η ξύλινη οροφή καλύπτει και τους δύο χώρους (τον ημιηπαίθριο και τον εσωτερικό) δημιουργώντας μια αίσθηση ενότητας.

Οι ποιότητες του εξωτερικού και του ημιυπαίθριου χώρου Καθώς βλέπει κανείς την εκκλησία από την εξωτερική πλευρά, δεν μπορεί να διακρίνει το εσωτερικό, λόγω της πυκνότητας των ξύλινων περσίδων, αλλά και της πρόσπτωσης του φωτός. Αυτή η αίσθηση της πυκνής και οπτικά αδιαπέραστης κατασκευής, αλλάζει δραματικά όταν μπει κανείς στην περιμετρική στοά. Από μέσα υπάρχει διαφάνεια και οι διαφορετικές καιρικές συνθήκες, δημιουργούν κάθε φορά άλλη αίσθηση σ’ αυτόν τον ενδιάμεσο χώρο. Όταν φυσάει, ο αέρας προκαλεί σφυριχτούς ήχους ανάμεσα στα κάθετα πηχάκια του ξύλου. Όταν έχει λιακάδα, δημιουργείται ένας έντονος ρυθμός φωτός και σκιάς, όταν βρέχει, ο αέρας είναι πολύ υγρός. Όμως ο επισκέπτης είναι πάντα προστατευμένος σ’ αυτόν τον χώρο. Η αίσθηση της προστασίας, είναι χαρακτηριστικό σε όλες τις εκκλησίες στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο επισκέπτης κοιτάζει τον εξωτερικό χώρο, σα να έχει τοποθετηθεί μπροστά του μια γάζα. Γύρω από τον ναό δεν υπάρχει κανένας κήπος, ψηλά δέντρα ή κρεμαστοί κήποι όπως

για παράδειγμα στα μοναστήρια. Αυτό ήταν μια συνειδητή απόφαση. Ο "άδειος χώρος" γύρω από την εκκλησία, έπρεπε να θυμίζει τη νεκρή ζώνη του τείχους που προϋπήρχε. Σήμερα που έχει διαμορφωθεί όλος ο χώρος, από τον σταθμό του υπόγειου σιδηρόδρομου (U-Bahnhaltestelle) "Bernauer Straβe" μέχρι τον σταθμό "Nordbahnhof", τα σημάδια του παρελθόντος είναι εμφανή και αναδεικνύονται μέσα από μια εικαστική ματιά. Σ’ αυτό το τεράστιο πάρκο, μπορεί κανείς να "διαβάσει" τη νεότερη ιστορία του Βερολίνου και να επισκεφτεί τη νέα εκκλησία που έχει χτιστεί. Η προσέγγιση της ιστορίας μέσα από την αρχιτεκτονική τοπίου, είναι κάτι σύνηθες στις γερμανικές πόλεις και δίνει έναν ιδιαίτερο πολιτιστικό χαρακτήρα σε αυτές. Τα ίχνη της ιστορίας όμως, δεν διαφαίνονται μόνο στον περιβάλλοντα χώρο, αλλά και στο νέο κτίσμα. Ο χυτός πυλότοιχος, περιέχει θραύσματα του κατεδαφισμένου ναού που είχαν παραμείνει στον τόπο. Τα θραύσματα αυτά δεν είναι ορατά από μακριά, αλλά όταν κανείς πλησιάσει τον τοίχο, διακρίνει ένα μοναδικό ανάγλυφο από διαφορετικά πήλινα και κεραμικά πολύχρωμα θραύσματα που θέλει αμέσως ν’ ακουμπήσει. Τα μικρά ξένα σώματα που υπάρχουν διάσπαρτα στον τοίχο, ενσωματώνονται στη νέα κατασκευή και ταυτόχρονα διατηρούν την αυτονομία τους. Το πάχος του χυτού τοίχου είναι 50 εκατοστά και στη σύνθεσή του, εκτός από τα spolia της Vers�hnungskirche αναμίχθηκαν και ίνες λιναριού εν είδει οπλισμού. Σκοπός του χτίστη δεν ήταν η συγχώνευση, αλλά ο συνδυασμός και η συνύπαρξη του πηλού με τα θραύσματα. Αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχει συμβολική αξία, μιας και το όνομα της εκκλησίας παραπέμπει στην αδερφοσύνη, τη συμφιλίωση και τη συνύπαρξη των διαφορετικών εθνοτήτων. Με αυτή την κατασκευή, η ανακύκλωση ενός παλιού υλικού μεταμορφώνεται σε κάτι νέο και πολύτιμο. Η δυνατή αύρα που δημιουργείται στους επισκέπτες, δεν σχετίζεται μόνο με την ιερότητα του χώρου και με το γεγονός ότι μπορεί ν’ ακούσει τους πιστούς να τραγουδούν όλοι μαζί. Εκτός από τη θέση της εκκλησίας, που προκαλεί συγκινησιακή φόρτιση, (είναι χτισμένη ακριβώς εκεί που βρισκόταν ο παλιός ναός), τα ίδια τα υλικά της νέας μικρής Ευαγγελικής εκκλησίας κρατούν σε εγρήγορση τον επισκέπτη. Τα φυσικά υλικά, όπως ο πηλός και το ξύλο, ενεργοποιούν όλες τις αισθήσεις. Στο εσωτερικό, ο επισκέπτης βιώνει αναπάντεχα μια δυναμική σύνθεση. Γίνεται ασυναίσθητα αντιληπτή, από την χάραξη δύο διασταυρούμενων αξόνων, οι οποίοι καθόρισαν το εσωτερικό περίγραμμα κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού. Ο άξονας Ανατολής - Δύσης υπάρχει ούτως η άλλως σε κάθε χριστιανική εκκλησία. Αυτό που διαφέρει στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι ότι υπάρχει ένα σημείο καμπής στη μέση περίπου του άξονα, προκειμένου να διαμορφωθεί το ελλειψοειδές περίγραμμα αλλά και να αποκαλυφθεί ο παλιός άξονας της εκκλησίας. Ο νέος άξονας είναι μετατοπισμένος προς τα βορειοανατολικά. Η απόφαση, ο νέος άξονας να μην επικαλύψει τον παλιό, είναι μια ευαίσθητη χειρονομία. Στην κορυφή του παλιού άξονα, έχει τοποθετηθεί ένα μέρος της ξυλόγλυπτης διακόσμησης της κόγχης του ιερού της Vers�hnungskirche. Αναρτήθηκε σε μια εσοχή - κόγχη με απλή γεωμετρία, έξω από το περίγραμμα του χυτού πηλότοιχου. Ένα είδος φωταγωγού, ακριβώς από πάνω, επιτρέπει στο φως να εισέλθει και να φωτίσει θεατρικά το ιστορικό αντικείμενο. Στο πάτωμα της κόγχης, οι αρχιτέκτονες άνοιξαν μια οπή, μέσα από την οποία μπορεί να δει κανείς την παλιά πέτρινη σκάλα που οδηγούσε στο υπόγειο. Επίσης, φαίνονται μέρη από τους λίθους θεμελίωσης της ιστορικής εκκλησίας, καθώς και η θύρα του υπογείου, που χτίστηκε για λόγους ασφαλείας το 1961. Εκείνη την εποχή, υπήρχε ο κίνδυνος να εισέλθει κανείς στο υπόγειο και να διαφύγει στο δυτικό Βερολίνο, σκάβοντας ένα τούνελ. Παρόμοιες προσπάθειες φυγής είχαν γίνει σε αρκετά σημεία κοντά στο τεί-

χος. Η νέα Αγία Τράπεζα έχει τοποθετηθεί στη στροφή του άξονα Ανατολής - Δύσης και έχει κατασκευαστεί επίσης από χυτό πηλό. O αρχιμάστορας Martin Rauch χρησιμοποίησε κόκκινο και καφέ πηλό για την κατασκευή της. Στο εσωτερικό αυτού του κύβου, είναι χτισμένα και φυλάσσονται τα ιστορικά ιερά δισκοπότηρα, καθώς και ένα βιβλίο με όλους τους νεκρούς του τείχους. Κάτω από την πηλόχτιστη κατασκευή, εγκιβωτίστηκε στο πάτωμα η πέτρινη πλάκα της παλιάς αγίας τράπεζας. Μοιάζει με πλατφόρμα που υποδέχεται τη νέα πραγματικότητα. Ακριβώς από πάνω και διαγωνίως τοποθετημένο, υπάρχει ένα τετράγωνο άνοιγμα σκεπασμένο με τζάμι, μια οπτική φυγή προς τον ουρανό. Οι πλευρές του τετραγώνου, είναι παράλληλες με τον άξονα Ανατολής - Δύσης του κατεδαφισμένου ναού. Ένα παρόμοιο μικρότερο άνοιγμα, υπάρχει πάνω από το χώρο εισόδου. Αριστερά της Αγίας Τράπεζας έχει τοποθετηθεί ένας μπρούντζινος σταυρός, κατασκευασμένος από τον Αρμένιο καλλιτέχνη Chavarch Khatchatrian. Όλη η αρχιτεκτονική πρόταση, συνθέτει ένα περιβάλλον με πολλές αναφορές στην ιστορία του τόπου, αλλά και με συμβολισμούς για την ανθρώπινη ύπαρξη. H Petra Bahr3 αναφέρει σ’ ένα κείμενό της για την φιλοσοφία σχεδιασμού της νέας Ευαγγελικής Eκκλησίας: "Όποιος ανακαλεί στη μνήμη του το παρελθόν, έχει τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσει τη δύναμη της συμφιλίωσης και της αδερφοσύνης. Χωρίς αυτά δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον". Μετά από 11 περίπου χρόνια που ολοκληρώθηκε η κατασκευή της νέας Ευαγγελικής εκκλησίας, εκτός από τις ιερατικές λειτουργίες, εξακολουθούν να γίνονται εκδηλώσεις, οι οποίες δίνουν μια ξεχωριστή ζωντάνια στο χώρο. Τον περασμένο Αύγουστο για παράδειγμα, πραγματοποιήθηκε μια σειρά με υπαίθριες κινητικές δράσεις χορευτών και ατόμων με νοητικά και κινητικά προβλήματα, στο πλαίσιο ενός χοροθεραπευτικού προγράμματος.

• οι φωτογραφίες του άρθρου είναι του Μανώλη Ηλιάκη • η φωτογραφία με τη νυχτερινή άποψη της Kapelle der Vers�hnung είναι του Christian Jungebloth

Evangelische Vers�hnungsgemeinde, Bernauer Straβe 111, D-13 355 Berlin / GERMANY Phone 030-463 60 34 FAX 030-464 47 55, Ε-mail: kirche.versoehnung@berlin.de

Η αρχιτεκτονική του εσωτερικού χώρου και οι άξονες της σύνθεσης

Παραπομπές [1] Το τείχος που χώριζε την πόλη σε ανατολική και δυτική, ήταν το αποτέλεσμα του "ψυχρού πολέμου". Κτίστηκε από την κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας για να αποτρέψει τους πολίτες της να διαφεύγουν - μεταναστεύουν από την Ανατολή στη Δύση. Το πρωί της 13ης Αυγούστου του 1961 εγκαταστάθηκαν συρματοπλέγματα. Τις επόμενες μέρες οι συγκοινωνίες διακόπηκαν, τα σπίτια στην ανατολική πλευρά των συνόρων εκκενώθηκαν και τα παράθυρά τους κτίστηκαν. Τα επόμενα χρόνια, τα συρματοπλέγματα αντικαταστάθηκαν από δύο προκατασκευασμένους τοίχους ύψους 3,6 μέτρων περίπου, ανάμεσα στους οποίους υπήρχε μία ζώνη ελεγχόμενη από τους φρουρούς, γνωστή και ως νεκρή ζώνη, με 302 παρατηρητήρια και 20 φυλάκια σ’ ένα συνολικό μήκος 167,8 χιλιομέτρων. Οι φύλακες της Ανατολικής Γερμανίας είχαν τη διαταγή να πυροβολούν όσους έκαναν απόπειρα να δραπετεύσουν, με αποτέλεσμα εκατοντάδες άνθρωποι να σκοτωθούν στην προσπάθειά τους να καταφύγουν στην Δύση. Ο ακριβής αριθμός των νεκρών δεν έχει γνωστοποιηθεί: κυμαίνεται ανάμεσα σε 136 έως 245 νεκρούς. [2] Χυτός πηλότοιχος: τεχνική χυτού μονολιθικού τοίχου, μέσα σε καλούπια σε συμπυκνωμένες στρώσεις. [3] Η Petra Bahr έχει σπουδάσει φιλοσοφία, θεολογία και δημοσιογραφία και εργάζεται στον τομέα της οργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων στη Γερμανική Ευαγγελική Εκκλησία.

Ενεργειακή επιθεώρηση σε υπό μελέτη κτίριο του Πολυτεχνείου Κρήτης Επιμέλεια άρθρου Νίκη Παπαδάκη, Αικατερίνη Φυτάνογλου Δρ. Θεοχάρης Τσούτσος Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης

Η παρακάτω μελέτη αφορά την ενεργειακή κατάταξη με χρήση του λογισμικού του ΤΕΕ ΚΕΝΑΚ, ενός από τα τρία κτίρια που πρόκειται να ανεγερθούν στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Το κτίριο αξιολογήθηκε ως ενεργειακά αποδοτικό εφόσον κατατάχθηκε στην κατηγορία B, με συνολική απαιτούμενη ενέργεια για τις ανάγκες του κτιρίου 167.1 kWh/m2. Ο κτιριακός τομέας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γι’ αυτό το λόγο παρουσιάζει ραγδαία ανάπτυξη. Άμεση επίπτωση αυτού είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος με ολοένα και αυξανόμενα επίπεδα εκπομπών του CO2. Η αναγκαιότητα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή, οδήγησε την Ευρώπη στην έκδοση της Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91/ ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Στην οδηγία αυτή, σκιαγραφείται ένας νέος τρόπος μελέτης και κατασκευής κτιρίων, προδιαγράφοντας σημαντικές βελτιώσεις στην ποιότητα του περιβάλλοντος[1]. Η χώρα μας εναρμονίστηκε με την παραπάνω Κοινοτική Οδηγία, με τον Ν. 3661/2008 ο οποίος αποτελεί τον “προάγγελο” της γενικότερης δομής του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων[2]. Με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) που εγκρίθηκε με υπουργική απόφαση[3], ολοκληρώθηκε το πλαίσιο των αναγκαίων κανονιστικών ρυθμίσεων για την πλήρη εφαρμογή του N. 3661/2008, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 10 του Ν. 3851/2010, για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων[4]. Με τον ΚΕΝΑΚ ενσωματώνεται πλέον η έννοια του ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού στη μελέτη των κτιρίων, που συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος [3]. Με σκοπό την αποσαφήνιση της εφαρμογής του ΚΕΝΑΚ, εγκρίθηκαν με υπουργική απόφαση τέσσερις Τεχνικές Οδηγίες του ΤΕΕ σχετικές με τις εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, με τις θερμοφυσικές ιδιότητες δομικών υλικών, με τα κλιματικά δεδομένα ελληνικών περιοχών και με τις οδηγίες για ενεργειακές επιθεωρήσεις κτιρίων, σχετικές με λέβητες και εγκαταστάσεις θέρμανσης και ψύξης[5]. Αξίζει ωστόσο να τονιστεί ότι ο ΚΕΝΑΚ θα πρέπει πλέον να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Ελληνικής πραγματικότητας καθώς σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/31/ ΕΕ, έως την 31/12/2020 θα πρέπει όλα τα νέα κτίρια να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης (Νear - Zero Energy Buildings, ΝΖΕΒ), δηλαδή σε ετήσια βάση να εμφανίζουν μηδενικό ενεργειακό ισοζύγιο[6]. Το τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης σήμερα στεγάζεται σε δύο κτιριακές μονάδες. Aποφασίστηκε η επέκταση των εγκαταστάσεων λόγω των αυξανόμενων αναγκών κι έτσι, σύμφωνα με την προμελέτη του έργου, εγκρίθηκε η δημιουρ-

30 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Βήμα 2ο

Βήμα 1ο Συλλογή δεδομένων

Βήμα 3ο

Προσομοίωση κτιρίου

Αποτελέσματα

• Αρχιτεκτονικά Σχέδια

Κτίριο: Γενικά - Ύδρευση, Αποχέτευση - Ανελκυστήρες

• Ενεργειακή κατάταξη

• Επιθεώρηση κτιρίου (Επιβεβαίωση - Συμπλήρωση Δεδομένων)

Ζώνη: Γενικά, π.χ. επιφάνεια, κατανάλωση ΖΝΧ Κέλυφος (Αδιαφανείς, διαφανείς, σε επαφή με το έδαφος επιφάνειες. - Συστήματα (Θέρμανση, Ψύξη, ΖΝΧ, Ηλιακοί συλλέκτες, Φωτισμός).

• Απαιτήσεις - Καταναλώσεις • Οικονομετεχνική ανάλυση

Μη θερμαινόμενος χώρος: (Αδιαφανείς, διαφανείς, σε επαφή με το έδαφος επιφάνειες). Διάγραμμα 1 Μεθοδολογία κατά την ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίου 3, Β’ φάση Μηχανικών Περιβάλλοντος

Εικ. 1 Προσάρτηση της Β’ φάσης στο υπάρχον κτίριο (Κ2). Εικ. 2 Βόρεια όψη του 3ου κτιρίου, Β’ φάση Μηχανικών Περιβάλλοντος.

γία τριών κτιρίων με παρεμφερή μορφολογία με τα υπάρχοντα. Τα νέα κτίρια θα προσαρτηθούν δίπλα από το ήδη υπάρχον ταχύρρυθμο κτίριο Κ2 με διάταξη που παρουσιάζεται στην εικόνα 2. Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, γίνεται ενεργειακή επιθεώρηση του Κτιρίου 3 της Β’ φάσης κτιριακών εγκαταστάσεων μέσω του λογισμικού του ΤΕΕ. - ΚΕΝΑΚ, ώστε να αξιολογηθεί η ενεργειακή τους συμπεριφορά. Στη συνέχεια, εξετάζεται κατά πόσο μπορεί να βελτιωθεί η κατηγορία του κτιρίου με την εφαρμογή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ώστε να γίνει εάν είναι εφικτό, κτίριο σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης (ΝΖΕΒ).

Προσομοίωση του κτιρίου με το λογισμικό του ΤΕΕ ΚΕΝΑΚ Στα πλαίσια της παρούσας εργασίας μελετήθηκε η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου 3, το οποίο θα κατασκευαστεί στην Πολυτεχνειούπολη, Δήμου Ακρωτηρίου στο νομό Χανίων. Το κτίριο περιλαμβάνει δύο ορόφους (ισόγειο, πρώτος όροφος) για αίθουσες διδασκαλίας και γραφεία, καθώς και έναν ακόμα όροφο, στον οποίο θα φυλάσσεται ο Ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, όπως παρουσιάζεται και στην Βόρεια όψη της εικόνας 2. Η συνολική επιφάνεια του κτιρίου ανέρχεται στα 2,013m2 ενώ ο συνολικός όγκος στα 7,936m3, στα

οποία συνυπολογίζονται οι τρεις προαναφερθέντες όροφοι. Ο μηχανολογικός όροφος είναι μη θερμαινόμενος χώρος η επιφάνεια του οποίου είναι 508.4m2 ενώ η ψυχόμενη και θερμαινόμενη επιφάνεια του κτιρίου είναι 1,505m2. Το κτίριο χωρίστηκε σε μία θερμική ζώνη και ένα μη θερμαινόμενο χώρο (μηχανολογικός όροφος) λόγω κοινής χρήσης και θερμικών χαρακτηριστικών, σύμφωνα με την ΤΟΤΕΕ 20701-1/2010, παραγραφο 2.2[7], στην οποία ορίζεται ότι τμήματα του κτιρίου με όγκο μικρότερο από 10% του συνολικού όγκου του κτιρίου, δεν πρέπει να εξετάζονται ως αυτόνομες θερμικές ζώνες αλλά να εντάσσονται σε άλλες θερμικές ζώνες. Για την προσομοίωση του κτιρίου εισήχθησαν όλες οι απαραίτητες παράμετροι για το κτίριο, τη θερμική ζώνη (κέλυφος, συστήματα) καθώς και για τον μη θερμαινόμενο χώρο. Στο κέλυφος εισάγονται για τις διαφανείς, αδιαφανείς και σε επαφή με το έδαφος επιφάνειες, παράμετροι όπως η κλίση, ο προσανατολισμός, το εμβαδόν, ο συντελεστής θερμοπερατότητας, οι συντελεστές σκίασης από ορίζοντα, από προβόλους και από πλευρικές προεξοχές. Στα συστήματα εισάγονται πληροφορίες για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό και ηλιακούς συλλέκτες. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, εξάγονται τα αποτελέσματα που αφορούν κυρίως

στην ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου, καθώς και σε απαιτήσεις - καταναλώσεις και οικονομικοτεχνική ανάλυση του κτιρίου.

Αποτελέσματα 1.1 Αρχική κατάσταση Σύμφωνα με τα δεδομένα που συλλέχθηκαν και εισήχθησαν στο λογισμικό ΤΕΕ ΚΕνΑΚ, το κτίριο κρίνεται ενεργειακά αποδοτικό, κατηγορίας Β (Εικ. 3). Η συνολική πρωτογενής ενέργεια που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών του κτιρίου, υπολογίστηκε στις 167.1 kWh/m2. Οι συνολικές εκπομπές CO2 λόγω ηλεκτρισμού εκτιμώνται στα 55.9 kg/m2. Αναλυτικά η απαιτούμενη πρωτογενής ενέργεια ανά τελική χρήση παρουσιάζεται στον Πίνακα 1. 1.2 Σενάριο 1ο Στο σενάριο αυτό εξετάζεται η βελτίωση των συντελεστών θερμοπερατότητας προκειμένου να συνάδουν με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Έτσι, επιλέγεται συντελεστής θερμοπερατότητας ίσος με 0.6 W/m2K για τα δομικά στοιχεία και συντελεστής ίσος με 3.2 W/m2K για τα υαλοστάσια. Επιπλέον, προτείνεται πλήρης κάλυψη των αναγκών για ζεστό νερό χρήσης από ηλιακούς συλλέκτες που θα τοποθετηθούν στην οροφή του κτιρίου. Για μηδενισμό της πρωτογενούς ενέργειας για ζεστό νερό απαιτούνται συνολικά 143 m2. Δεν τίθεται θέμα στατικότητας του κτιρίου καθώς το νερό δε θα συλ-

Ενεργειακή κατηγορία A+ A B+ B Γ Δ Ε Ζ Η

Μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης

E.A. < 0,33 K.A. 0,33 Κ.Α. < Ε.Α. < 0,50 Κ.Α. 0,50 Κ.Α. < Ε.Α. < 0,75 Κ.Α.

0,75 Κ.Α. < Ε.Α. < 1,00 Κ.Α.

167,1 kWh/m2

1,00 Κ.Α. < Ε.Α. < 1,41 Κ.Α. 1,41 Κ.Α. < Ε.Α. < 1,82 Κ.Α. 1,82 Κ.Α. < Ε.Α. < 2,27 Κ.Α. 2,27 Κ.Α. < Ε.Α. < 2,73 Κ.Α.

Εικ. 3 Ενεργειακή κατάταξη κτιρίου για την αρχική κατάσταση.

2,73 Κ.Α. < Ε.Α. Ενεργειακά μη αποδοτικό

Ενεργειακή κατηγορία

Μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης

A+

E.A. < 0,33 K.A.

A B+

0,33 Κ.Α. < Ε.Α. < 0,50 Κ.Α.

B Γ Δ Ε Ζ Η

0,75 Κ.Α. < Ε.Α. < 1,00 Κ.Α.

0,50 Κ.Α. < Ε.Α. < 0,75 Κ.Α. 1,00 Κ.Α. < Ε.Α. < 1,41 Κ.Α.

Α+ 55,1 kWh/m2

1,41 Κ.Α. < Ε.Α. < 1,82 Κ.Α. 1,82 Κ.Α. < Ε.Α. < 2,27 Κ.Α. 2,27 Κ.Α. < Ε.Α. < 2,73 Κ.Α.

Εικ. 4 Ενεργειακή κατάταξη κτιρίου για τη βέλτιστη κατάσταση (Σενάριο 3).

2,73 Κ.Α. < Ε.Α. Ενεργειακά μη αποδοτικό

λέγεται στην οροφή. Σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, το κτίριο κατατάσσεται και πάλι στη Β κατηγορία με σημαντική, ωστόσο, μείωση της απαιτούμενης πρωτογενούς ενέργειας στις 133.8 kWh/m2. Στον πίνακα 2 παρουσιάζεται αναλυτικά ανά χρήση η κατανάλωση σε πρωτογενή ενέργεια. Στο σενάριο αυτό παρατηρείται, ακόμα, σημαντική μείωση των εκπομπών σε CO2 της τάξης των 11.4 kg/m2 σε σχέση με την αρχική κατάσταση. Οι συνολικές εκπομπές είναι 44.5 kg/m2. 1.3 Σενάριο 2ο Στο σενάριο αυτό εξετάζεται η προσθήκη φωτοβολταϊκών πλαισίων στην οροφή του κτιρίου. Δοκιμάζονται πολλαπλές επιφάνειες ούτως ώστε το κτίριο να φτάσει μέχρι και την ενεργειακή κατηγορία Α+. Έτσι, εισάγονται επιφάνειες φωτοβολταϊκών πλαισίων: 94 m2, 191 m2, 276 m2 Για τα σενάρια αυτά, διατηρούνται οι βελτιωμένοι συντελεστές θερμοπερατότητας που είναι σύμφωνοι με την ισχύουσα νομοθεσία. Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα για κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας ανά χρήση για όλα τα

32 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

σενάρια των φωτοβολταϊκών πλαισίων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, όσο αυξάνεται η επιφάνεια των φωτοβολταϊκών τόσο περισσότερο βελτιώνεται και η ενεργειακή κατηγορία του κτιρίου που μελετάται. Συγκεκριμένα, στο Σενάριο 1 που αφορά προσθήκη φωτοβολταϊκών πλαισίων συνολικής επιφάνειας 94 m2, το κτίριο βελτιώνεται κατά μία κατηγορία, εντάσσεται στην κατηγορία Β+ και η συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας μειώνεται στις 125.7 kWh/m2. Η συνολική συνεισφορά των φωτοβολταϊκών φτάνει τις 41 kWh/m2. Στο Σενάριο 2 όπου γίνεται προσθήκη 191 m2 φωτοβολταϊκών πλαισίων, το κτίριο βελτιώνεται κατά δύο κατηγορίες σε σχέση με την αρχική κατάσταση και εντάσσεται στην κατηγορία Α. Στο σημείο αυτό τα φωτοβολταϊκά καλύπτουν το 50% των αναγκών για πρωτογενή ενέργεια. Το κτίριο έχει συνολικές απαιτήσεις 83.7 kWh/m2. Στο Σενάριο 3 με προσθήκη 276 m2 φωτοβολταϊκών πλαισίων, το κτίριο φτάνει τη μέγιστη δυνατή κατηγορία, την Α+, με συνολικές καταναλώσεις πρωτογενούς ενέρ-

γειας 55.1 kWh/m2 (Εικ. 4). Τα φωτοβολταϊκά στην περίπτωση αυτή, καλύπτουν περισσότερο από το μισό των αναγκών για πρωτογενή ενέργεια. Το κτίριο έχει προοπτική να γίνει ακόμα και κτίριο μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης καθώς με την κάλυψη της μισής σχεδόν οροφής με φωτοβολταϊκά, έγινε σημαντική βελτίωση των καταναλώσεων και της αντίστοιχης κατηγορίας του. Τέλος, οι εκπομπές σε CO2 παραμένουν στα 55.8 kg/m2 όπως ακριβώς και στην αρχική κατάσταση.

Συμπεράσματα Το κτίριο που εξετάστηκε αξιολογήθηκε ως ενεργειακά αποδοτικό, κατηγορίας Β. Τα σενάρια που εξετάστηκαν προκειμένου να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου, αφορούν τη βελτίωση των συντελεστών θερμοπερατότητας ούτως ώστε να είναι σύμφωνοι με την ισχύουσα νομοθεσία, την πλήρη κάλυψη των αναγκών για ζεστό νερό χρήσης από ηλιακούς συλλέκτες και τέλος, την προσθήκη φωτοβολταϊκών πλαισίων μονοκρυσταλλικού τύπου στην οροφή του κτιρίου. Το σενάριο αυτό αποδείχτηκε το πιο αποτελεσματικό καθώς

Πίνακας 1. Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας αρχικής κατάστασης ανά χρήση Τελική χρήση

Πίνακας 2. Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για προσθήκη ηλιακών συλλεκτών

Πρωτογενής Κτίριο αναφοράς κατανάλωση (kWh/m2) (kWh/m2)

Πηγές - Αναφορές

Αρχική Κτίριο αναφοράς κατάσταση Σενάριο 1 (kWh/m2) (kWh/m2)

Τελική χρήση

Θέρμανση

10.5

13.7

Θέρμανση

10.5

13.7

13.2

Ψύξη

12.7

10.8

Ψύξη

12.7

10.8

ΖΝΧ

67.2

32.9

ΖΝΧ

67.2

32.9

Φωτισμός

77.2

109.7

Φωτισμός

77.2

109.7

167.7

167.1

133.8

Συνεισφορά ΑΠΕ - ΣΗΘ Σύνολο

Συνεισφορά ΑΠΕ - ΣΗΘ

167.7

167.1

[1] Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ΥΠΕΚΑ, Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2002/91/ΕΚ, 16 Δεκεμβρίου 2002, http://www.minenv.gr/4/47/00_4701/ odigia2002-91-ek-enrgiaki-apodot-ktirion. pdf, 24/6/2011.

Σύνολο

[2] Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ΥΠΕΚΑ, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Ν.3661/2008, 19 Μαΐου 2008, http://www.ypeka.gr/ LinkClick.aspx?fileticket=yJy1TVyRqoo%3D, 24/6/2011. [3] Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ΥΑ 5825/2010, 9 Απριλίου 2010, http://portal.tee.gr/portal/page/portal/ TEE_HOME/D6-5825%20KENAK-FEK%20 407-B-2010.pdf, 24/6/2011.

Πίνακας 3. Κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για σενάρια προσθήκης φωτοβολταϊκών πλαισίων Τελική χρήση

Κτίριο αναφοράς (kWh/m2)

Αρχική κατάσταση (kWh/m2)

Σενάριο 1

Σενάριο 2

Θέρμανση

10.5

13.7

13.2

Ψύξη

12.7

10.8

ΖΝΧ

67.2

32.9

Φωτισμός

77.2

109.7

82.9

111.4

167.7

167.1

125.7

83.7

55.1

Β+

Α+

Συνεισφορά ΑΠΕ-ΣΗΘ Σύνολο Κατηγορία

το κτίριο αναβαθμίστηκε στην κατηγορία Α+ έπειτα από προσθήκη φωτοβολταϊκών κατάλληλης επιφάνειας. Συγκεκριμένα όταν το 25% της ελεύθερης επιφάνειας του δώματος καταλαμβάνεται με φωτοβολταϊκά, το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως κατηγορία Β+, με 45% της επιφάνειας με φωτοβολταϊκά χαρακτηρίστηκε ως κατηγορία Α ενώ με 62% της επιφάνειας με φωτοβολταϊκά ως κατηγορία Α+. Κατά την μελέτη του κτιρίου παρατηρήθηκε ότι με σχετικά μικρές αλλαγές στον προσανατολισμό και στην θερμομόνωση του κτιρίου, τα αποτελέσματα επηρεάστηκαν κατά ένα πολύ μικρό βαθμό, ενώ μεγάλη ευαισθησία φάνηκε να παρουσιάζει το λογισμικό στις περιπτώσεις ηλιακών συλλεκτών και φωτοβολταϊκών πλαισίων. Το λογισμικό του ΤΕΕ ΚΕNΑΚ αποτελεί βασικό εργαλείο για τις ανάγκες Ενεργειακής Επιθεώρησης και Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ) κτιρίων του Ελλαδικού Χώρου. Είναι αρκετά ολοκληρωμένο και εμπεριστατωμένο (σε συνδυασμό και με τις Τεχνικές Οδηγίες), πλην όμως παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι η προσομοίωση της γε-

[4] Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ΥΠΕΚΑ, Ενεργειακή Επιθεώρηση και Νομικό Πλαίσιο, http:// www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=338&S kinSrc=%5BG%5DSkins%2F_default%2FNo +Skin&ContainerSrc=%5BG%5DContainers %2F_default%2FNo+Container&dnnprintm ode=true, 24/6/2011.

Σενάριο 3

[5] Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ΥΠΕΚΑ, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Αποφάσεις, 2 Σεπτεμβρίου 2010 http://www.ypeka.gr/ LinkClick.aspx?fileticket=Wc9fuA8TF5w%3d &tabid=508&language=el-GR, 24/6/2011. [6] Official Journal of the European Union, DIRECTIVE 2010/31/EU OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 19 May 2010 on the energy performance of buildings (recast), http:// eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.d o?uri=OJ:L:2010:153:0013:0035:EN:PDF, 24/6/2011.

ωμετρίας του κτιρίου καθίσταται αρκετά δύσκολη λόγω των 2-D δυνατοτήτων που διαθέτει το λογισμικό. Η αναβάθμιση του προγράμματος σε 3-D δυνατότητες, θα απλοποιούσε κατά πολύ την διαδικασία προσομοιώσης του κτιρακού κελύφους, ιδίως σε κτίρια με περίπλοκη αρχιτεκτονική. Επιπλέον, μπορούμε να πούμε ότι μία διευκόλυνση κατά τον υπολογισμό των συντελεστών σκίασης του κτιρίου, θα ήταν άκρως βοηθητική καθώς αποτελούν διαδικασία αρκετά επίπονη και κουραστική. Ένα ακόμα μειονέκτημα του λογισμικού που στην περίπτωση του κτιρίου που μελετήθηκε επηρεάζει αρκετά τα τελικά αποτελέσματα, είναι ο αυθαίρετος μηδενισμός συντελεστών παραγωγής στα συστήματα ψύξης για τους μήνες Ιούλιο Αύγουστο, λόγω της χρήσης του κτιρίου (Τριτοβάθμια Εκπαίδευση), γεγονός που προκαλεί μεγάλο σφάλμα καθώς το κτίριο βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία τους μήνες αυτούς. Τέλος, λοιπόν, το λογισμικό θα ήταν ευκτέο να μπορεί να λάβει υπόψη ιδιατερότητες κάθε κτιρίου, έτσι ώστε τα αποτελέσματα να προσεγγίζουν πιο πολύ την πραγματικότητα.

[7] Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ΤΟΤΕΕ 20701 -1/2010, Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, Ά έκδοση, Αθήνα Ιούλιος 2010. [8] Τεχνική Οδηγία Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ΤΟΤΕΕ 20701 -4/2010, Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρμανσης και εγκαταστάσεων κλιματισμού, Ά έκδοση, Αθήνα Ιούλιος 2010. [9] Διευκρινήσεις - Προσθήκες Τεχνικής Οδηγίας Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ΤΟΤΕΕ 20701 -1/2010, Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραμέτρων για τον υπολογισμό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, Έκδοση ΔΠ1/(207011/2010), Αθήνα 21 Φεβρουαρίου 2011.

Μία βιώσιμη κατοικία: Επτά επιλογές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό Επιμέλεια άρθρου Κωνσταντίνος Παπαδημητρακόπουλος Aρχιτέκτων - Πολεοδόμος ΒArch (2002) Syracuse University, MAUD (2006) Harvard University, GSD email: kpapadi@kledora.com

34 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Η κατοικία στα βόρεια προάστια έχει σχεδιαστεί με γνώμονα το σωστό προσανατολισμό, τον φωτισμό και αερισμό όλων των χώρων, με κατάλληλες περιμετρικές φυτεύσεις για τη δημιουργία σκιασμένων και ηλιόλουστων περιοχών κατά περίπτωση.

3 Εικ. 1 Άποψη της νοτιοδυτικής όψης προς τον κήπο. Εικ. 2 Τοποθεσία και κάτοψη ισογείου και περιβάλλοντος χώρου. Εικ. 3 Κάτοψη Α, Β ορόφου. Εικ. 4 Τομές

Για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν όσο το δυνατόν "πράσινα" υλικά, ανακυκλωμένα ή οικολογικά, υαλοπίνακες τελευταίας τεχνολογίας και δόθηκε μεγάλη προσοχή στη θερμομόνωση και την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου. Η εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και η ποιότητα ζωής της καθημερινότητας των ιδιοκτητών, αποτέλεσε έμπνευση αλλά και στόχο τόσο του σχεδιασμού όσο και της κατασκευής του έργου. Η κατοικία βρίσκεται απέναντι από ένα πάρκο σε γωνιακό οικόπεδο, έκτασης ενός περίπου στρέµµατος, στην περιοχή του Παλαιού Ψυχικού (Εικ.1). Το αποτύπωµα του σπιτιού, το οποίο είναι το ένα τέταρτο του οικοπέδου, οριοθετήθηκε µε βάση το υπάρχον περιβόλι και δέντρα του οικοπέδου. Η μελέτη θερμικής και οπτικής συμπεριφοράς του κτιρίου, έγινε από την Ιφιγένεια Φάρρου (Αρχ. Μηχ.) και την Κωνσταντίνα Βασιλακοπούλου (Αρχ. Μηχ.) σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια της προμελέτης, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα, έτσι ώστε κατασκευαστικά να δοθούν οι απαραίτητες λύσεις για μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας. Προγραµµατικά η κατοικία χωρίζεται σε τέσσερα επίπεδα. Στο υπόγειο είναι το garage, οι αποθήκες και οι βοηθητικοί χώροι. Στο ισόγειο είναι το καθιστικό, η τραπεζαρία και η κουζίνα. Στον όροφο βρίσκονται τα υπνοδωµάτια και το γυµναστήριο. Τέλος στο δώµα βρίσκονται το γραφείο, tv room και µια βοηθητική κουζίνα.

Προσανατολισμός - Φωτισμός Το συµµετρικό σχέδιο του σπιτιού, έχει ως κέντρο το αίθριο το οποίο λειτουργεί ως οργανωτικό στοιχείο, σε κάτοψη και τοµή,

καθώς και ως συµβολική "εστία" µε εναλλαγές φωτός κατά τη διάρκεια όλης της ηµέρας (Εικ. 2,3,4). Οι κύριοι χώροι έχουν στραφεί προς τον Νότο (σαλόνι, τραπεζαρία, υπνοδωμάτια) ενώ οι βοηθητικοί χώροι είναι κυρίως προσανατολισμένοι προς το Βορρά (κουζίνες, κλιμακοστάσια, αποθήκες) και έχουν ανα όροφο (από ισόγειο προς β όροφο) μικρότερα ανοίγματα. Τα ανοίγματα στις νότιο-δυτικές και νότιοανατολικές όψεις του κτιρίου, έχουν πρόβολους 1.20μ. για την αντιμετώπιση το έντονου ηλιακού φωτός κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και τη μείωση των φορτίων δροσισμού. Επίσης, οι διαστάσεις των ανοιγμάτων είναι μεγάλες για την επίτευξη θερμικής άνεσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η μελέτη τεχνητού φωτισμού (Εικ. 5) έγινε για ελαχιστοποίηση της απώλειας φωτισμού εσωτερικά και εξωτερικά του κτιρίου. Συγκεκριμένα, έγινε φωτομέτρηση για κάθε χώρο ξεχωριστά, βασισμένο στις χρήσεις και στη λειτουργία του έτσι ώστε να υπάρξει η χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση και σε σημεία όπως το garage και τον κήπο, τοποθετήθηκαν φωτοκύτταρα με χρονοδιακόπτες. Ο φωτισμός στη πλειονότητα του είναι με LED και λαμπτήρες φθορισμού (με ελάχιστες εξαιρέσεις).

Αερισμός Ο φεγγίτης στην κορυφή του αίθριου, αποτελεί βασικό στοιχείο της ενεργειακής απόδοσης της κατοικίας, οκτώ µήνες του χρόνου (Εικ. 7). Έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να ανοίγει, παράγοντας φυσικό ελκυσµό του αέρα και επιτρέποντας την έξοδο στις θερμές αέριες μάζες και το δροσισμό της κατοικίας, να χρησιμοποιείται και για το νυχτερινό αερισμό - δροσισμό του κτιρίου, ενώ η τοποθέτηση ενός ειδικού αισθητήρα

εξασφαλίζει το σφράγισμά του σε περίπτωση βροχοπτώσεως και ισχυρών ανέμων. (Η μελέτη για τις διαστάσεις του έγινε για το μήνα Ιούλιο για τις ώρες 10.00π.μ. με 18.00μ.μ.). Επίσης όλα τα υπνοδωμάτια διαθέτουν ανεμιστήρες οροφής που συμπληρώνουν τη διαδικασία δροσισμού της κατοικίας, σε συνδυασμό με το μεγάλο ύψος της οροφής του πρώτου ορόφου, τον διαμπερή φυσικό αερισμό της κατοικίας, και την ύπαρξη του αίθριου.

Ο κήπος Η κατοικία σχεδιάστηκε έτσι, ώστε ο κήπος να είναι πρωταγωνιστής. Βασικό στοιχείο της σύνθεσης, είναι η δημιουργία οπτικών φυγών µέσω των διαφορετικών σε µέγεθος ανοιγµάτων, που λειτουργούν ως κάδρα του περιβάλλοντος χώρου. Η πρόσβαση από την κεντρική είσοδο φανερώνει στον επισκέπτη τον κήπο και όλους τους βασικούς χώρους του ισόγειου, δίνοντας την αίσθηση ενός ενιαίου χώρου, συγχέοντας τα όρια του µέσα και του έξω (Εικ. 6). Η δεντροφύτευση μεγάλων σε ύψος φυλλοβόλων δέντρων, εκτός των υπαρχόντων, έγινε βάσει της θέσης των ανοιγμάτων, έτσι ώστε να προσφέρουν σκιά τους καλοκαιρινούς μήνες και να επιτρέπουν εισροή του φωτός στο εσωτερικό κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ο ηµιυπαίθριος χώρος µεταξύ τραπεζαρίας και καθιστικού, σχεδιάστηκε µε σκοπό να προσφέρει σκιά και δροσιά τους µήνες που θα χρησιµοποιείται η πισίνα και ο κήπος, ενώ η θέση της πισίνας επιβλήθηκε από τη μελέτη σκίασης του οικοπέδου ως η πιο ηλιόλουστη περιοχή του κήπου.

Θερμομόνωση Η εξωτερική τοιχοποιία έχει μπατική οπτο-

36 ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

Εικ. 5 Νυκτερινή άποψη από τον κήπο. Εικ. 6 Τραπεζαρία. Εικ. 7 Άποψη αίθριου και φεγγίτη. Εικ. 8 Άποψη πέργκολας βεράντας δώματος. Εικ. 9 Άποψη βορειοανατολική. Εικ. 10 Άποψη της κουζίνας. Εικ. 11 Άποψη θέας από δώμα.

πλινθοδομή πάχους 19εκ. και δρομική 9εκ. με διάκενο 18 εκ. μεταξύ τους και έχει επενδυθεί με εξωτερική θερμομόνωση 8εκ. πετροβάμβακα. Ο πετροβάμβακας επιλέχθηκε για την πυραντοχή, την ηχοαποροφητικότητα, τις θερμοκρασιακές αντοχές του και τον οικολογικό χαρακτήρα λόγω της χαμηλότερης ενέργειας παραγωγής του, σε σχέση με άλλα θερμομονωτικά υλικά της αγοράς 1. Σε σημεία με περισσότερη υγρασία (βάση κτιρίου, στηθαία ταράτσας) χρησιμοποιήθηκε ύψους 40 εκ. διογκωμένη πολυστερίνη. Η μόνωση σε όλο το κτίριο, γυρίζει και αγκαλιάζει περιμετρικά τα ανοίγματα ώστε να αποφευχθούν τυχόν θερμογέφυρες. Επίσης, ειδική μέριμνα στην απώλεια ενέργειας έχει δοθεί στα κουτιά των ρολών, τα οποία έχουν θερμομόνωση εσωτερικά καθώς και στις εσοχές για τα συρόμενα κουφώματα που έχουν και αυτές επενδυθεί εσωτερικά με θερμομόνωση. Το δώμα έχει 10 εκ. μόνωση εξηλασμένης πολυστερίνης και είναι επιστρωμένο με ψυχρές ταρατσόπλακες και βότσαλα (Εικ. 8).

Κουφώματα Όλα τα κουφώματα είναι θερμοδιακοπτώμενα (Εικ. 9) και έχουν υαλοπίνακες εξωτερικά 4.0mm+4.0mm laminated με διάκενο 16mm και εσωτερικά 3.0mm+3.0mm clear με επένδυση planistar και stadip για θερμική μόνωση (Ug 1.4W/(m2K)), ηλιακό έλεγχο (G 0.41), καθώς και για ηχομόνωση (dB 34). Στους χώρους των W.C. οι υαλοπίνακες έχουν στο διάκενο ενσωματωμένες περσίδες για καλύτερη ρύθμιση του φωτός κατά τη διάρκεια της ημέρας

και ιδιωτικότητα τη νύκτα.

Υλικά Εσωτερικά, το ξύλινο πάτωμα στους τρεις ορόφους του σπιτιού, είναι ανακυκλωμένο (επαναχρησιμοποιημένο) καθώς και τα μωσαϊκά πατώματα στις δυο κουζίνες, περιέχουν ανακυκλωμένο γυαλί. Όλα τα πόμολα του σπιτιού είναι bio-chrome κατασκευασμένα από τρισθενές χρώμιο (αντί του εξασθενούς χρωμίου που συνήθως χρησιμοποιείται και είναι βλαβερό προς το περιβάλλον). Τέλος, οι κουρτίνες είναι από βιολογικά νήματα με περιβαλλοντική πιστοποίηση ISO 14001 και λινά υφάσματα με πιστοποίηση Oeko-Tex Standard 100. Όλο το σπίτι είναι βαμμένο εσωτερικά με μπογιές φιλικές στο περιβάλλον και στον χρήστη, με οικολογική πιστοποίηση από το ΑΣΑΟΣ και την Ε.Ε.

Ενέργεια Η ενδοδαπέδια θέρμανση του σπιτιού, τροφοδοτείται από δύο ηλιακούς συλλέκτες σωλήνων κενού αέρος με παραβολικό κάτοπτρο που είναι τοποθετημένοι στο δώμα της κατοικίας. Η δεξαμενή όμβριων υδάτων χωρητικότητας 45 κ.μ., αποθηκεύει νερό από τα δώματα, την υπερχείλιση της πισίνας και τον κήπο, και χρησιμοποιείται κυρίως για το πότισμα του κήπου. Σε γενικές γραμμές πιστεύω, πως ο ποιοτικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, ανεξαρτήτως τυπολογίας και μορφής, συνδέεται παραδοσιακά και σε μεγάλο βαθμό με τη λεγόμενη "βιοκλιματική αρχιτεκτονική" του σήμερα. Στοιχεία όπως ο σωστός προσανατολισμός, ο φυσικός φωτισμός και αερισμός των χώρων, οι κατάλληλες φυτεύσεις,

η ανακύκλωση και επανάχρηση υλικών και κατασκευαστικών στοιχείων, συναντώνται σε πλήθος παραδειγμάτων στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Στις μέρες μας, έρχεται να προστεθεί η τεχνολογία, που με ποικίλους τρόπους βελτιστοποιεί και εξελίσσει τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, προτείνοντας μοντέλα διαχείρισης και ελέγχου των βιοκλιματικών χαρακτηριστικών και τη δυνατότητα προσομοίωσης και ακριβούς μελέτης κάθε φυσικού στοιχείου του περιβάλλοντος. Στην κατασκευή, η εξέλιξη της τεχνολογίας προσφέρει εξελιγμένα υλικά, έξυπνα συστήματα, υβριδικά, πράσινα, οικολογικά προϊόντα τελευταίας τεχνολογίας με σημαντικά βελτιωμένες αποδόσεις, που αν και με μεγαλύτερο κόστος αγοράς, υπόσχονται μειωμένο κόστος συντήρησης και μείωση στην κατανάλωση ενέργειας στο χρόνο. Η στροφή της αγοράς, του μάρκετινγκ και των θεωρητικών συζητήσεων προς μια πιο "πράσινη", βιοκλιματική, οικολογική αρχιτεκτονική είναι αναμφισβήτητα θετική. Kαθίσταται επιτακτική ανάγκη για όλους τους παράγοντες της κατασκευής (μελετητές, εργολάβους) αλλά και για τους χρήστες, να έχουν ως στόχο την ουσιαστική βιωσιμότητα του έργου, πέρα από μόδα ή τρεντς, να υπάρχει σωστή εκπαίδευση στην τοποθέτηση και χρήση των νέων προϊόντων και υλικών, καθώς και σταδιακά να αποκτήσουν αυτά τιμές ανταγωνιστικές και προσιτές σε όλους. Αυτό που έχει σημασία, είναι ο πελάτης, είτε ο ιδιώτης είτε το δημόσιο, να αναζητά ένα βιώσιμο αποτέλεσμα που σε βάθος χρόνου θα μπορέσει να αποσβέσει την αρχική επένδυση και να του αποφέρει ένα μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα και μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Πηγές - Αναφορές [1] http://library.tee.gr/digital/m2045/m2045_karamanos.pdf. Καραμάνος Α.Κ., Γιαμά. Ε., Χαδιαράκου Σ., Παπαδόπουλος Α.Μ. “ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΕΤΡΟΒΑΜΒΑΚΑ ΚΑΙ ΕΞΗΛΑΣΜΕΝΗΣ ΠΟΛΥΣΤΕΡΙΝΗΣ”. Εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,

TΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Συνεργάτες αρχιτέκτονες A. Πάνου & Συνεργάτες Υπεύθυνος μελέτης Κωνσταντίνος Παπαδημητρακόπουλος Στατική μελέτη Έλλη Σκαρή - Δόμος Ε.Ε. Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη Βύρων Μανώλας, Στέφανος Μιχάλης – Σύναψις Τεχνική Κατασκευή Γνώμων Κατασκευές Α.Ε.

Σύμβουλος στατικών Έλλη Σκαρή - Δόμος Ε.Ε. Ειδικοί σύμβουλοι Επίβλεψη Κλειδώρα Α.Ε. Βιοκλιματική μελέτη Ιφιγένεια Φάρρου, Κωνσταντίνα Βασιλακοπούλου Ακουστική μελέτη Σωτήρης Ψαρράς & Συνεργάτες Ε.Ε. Μελέτη Περιβάλλοντος χώρου

Στέλλα Παντελιά Μελέτη φωτισμού Στεφανίς Μιχαηλίδη Φωτογραφία Cathy Cunliffe, Θεόδωρος Βρανάς, Ιωάννης Χατζηασλάνης Εμβαδόν οικοπέδου 1066 m² Συνολική επιφάνεια 850 m² Ιδιοκτήτης Ιδιώτης

Ένα σύγχρονο υβριδικό ενεργειακό έργο στην Ικαρία Aποτελείται από ένα αιολικό πάρκο ισχύος 2,7 M, από δύο μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς συνολικής ισχύος 4,15 MW και ταμιευτήρες νερού για αποθήκευση ενέργειας. Το Υβριδικό Πάρκο Ικαρίας είναι ο πρώτος υβριδικός σταθμός που έλαβε άδεια παραγωγής το έτος 2002, βρίσκεται υπό κατασκευή και αναμένεται να λειτουργήσει εντός του έτους 2012.

Πρόκειται για ένα καινοτόμο και πρωτοποριακό έργο παγκοσμίως, με το οποίο επιτυγχάνεται υψηλή διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) περίπου 50% σε ενέργεια δεδομένου ότι σήμερα, λόγω των τεχνικών αδυναμιών των αυτόνομων νησιωτικών συστημάτων, η διείσδυση των ΑΠΕ δεν υπερβαίνει το 15-20%. Λόγω της μεταβίβασης της άδειας παραγωγής από τη ΔΕΗ ΑΕ στη θυγατρική της εταιρεία ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ και με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, θα καθοριστούν συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας και τιμολόγησης του. Στο πλαίσιο αυτό έγινε η παρουσίαση του έργου, προκειμένου να αναδειχθούν οι προβληματισμοί για την ανάπτυξη υβριδικών έργων, ιδίως στο νησιωτικό σύστημα. O Επίκουρος Καθηγητής του ΕΜΠ κ. Σταύρος Παπαθανασίου ανέπτυξε το σχεδιασμό και τους βασικούς κανόνες λειτουργίας του σταθμού. Ξεκινώντας την ομιλία του, σε εκδήλωση με θέμα το υβριδικό πάρκο Ικαρίας, παρέθεσε το ιστορικό της επένδυσης. Η ιδέα υλοποίησης του πρωτοποριακού αυτού έργου ανήκει στη ΔΑΥΕ/ΔΕΗ (νυν ΔΥΗΠ) και στην Αναπτυξιακή Εταιρεία του Δήμου Ραχών Ικαρίας, οι οποίες το 1999 σε συνεργασία με ευρωπαϊκές εταιρείες πρότειναν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη χρηματοδότηση της μελέτης. Η πρόταση έγινε αποδεκτή αλλά, λόγω αδυναμίας συνεργασίας των εταιρειών, το όλο εγχείρημα δεν ευοδώθηκε. Μετά τα παραπάνω και εκτιμώντας την αξία του έργου, η ΔΑΥΕ/ΔΕΗ προχώρησε στον σχεδιασμό και στις μελέτες δημοπράτησης, με τη συνδρομή και του ΕΜΠ στο σχεδιασμό του ηλεκτρικού δικτύου. Το 2006 εγκρίθηκε η Διακήρυξη της Σύμβασης και έγινε ο διαγωνισμός.

38 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Φ/Β ΣΤΑΘΜΟΙ ΝΗΣΙΟΥ

Α/Π ΣΤΡΑΒΟΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑΣ ΠΕΖΙΟΥ

1.04 MW

ΔΙΚΤΥΟ 20 & 15 kV

2.7 MW

ΑΛΛΑ Α/Π ΝΗΣΙΟΥ

1.835 MW

V=910.000 m

ΑΓΩΓΟΣ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗΣ L=3.5km

ΜΥΗΣ ΠΡΟΕΣΠΕΡΑΣ

Φορτίο νησιού 9 MW 33 GMh

1.05 MW ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΠΡΟΕΣΠΕΡΑΣ

v=93.600 m3 Υβριδικό έργο Ικαρίας

ΤΟΠΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΓΙΟΥ ΚΗΡΥΚΟΥ

ΑΓΩΓΟΣ ΠΡΟΣΑΓΩΓΗΣ L=3.06km

15.85 MW

ΜΥΗΣ ΚΑΤΩ ΠΡΟΕΣΠΕΡΑΣ

3.1 MW

V=91.300 m3

Η ομαλή ένταξη του υβριδικού έργου στο σύστημα παραγωγής του νησιού βασίζεται σε συγκεκριμένες αρχές διαχείρισης, όπως είναι ο ημερήσιος προγραμματισμός λειτουργίας του όλου συστήματος, η προσφορά ενέργειας από τον παραγωγό (κυρίως βάσει των διαθέσιμων νερών), η κατανομή της προσφοράς από το Διαχειριστή του νησιού, κατά βέλτιστο για το σύστημα τρόπο. Θα υπάρχει η δυνατότητα νυχτερινής άντλησης για διασφάλιση της εγγυημένης παροχής, μόνο όταν απαιτείται. Εν κατακλείδι, το Υβριδικό Έργο Ικαρίας συνδυάζει αποτελεσματικά την εκμετάλλευση διαθέσιμων υδάτων με την αξιοποίηση της αιολικής παραγωγής, χρησιμοποιώντας κοινή υδραυλική υποδομή. Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό έργο το οποίο επιτυγχάνει πολύ μεγάλη αύξηση της διείσδυσης της ενέργειας ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα του νησιού. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη του φορτίου ανέρχεται περίπου στο 50%, ενώ η συμβολή του υβριδικού έργου στο 30-35%. Επίσης, η ενεργειακή συνεισφορά υδάτων - ανέμου είναι περίπου ισόποση, ενώ η μείωση κατανάλωσης καύσιμου (και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα) ανέρχεται περίπου σε 20-40%. Οι υδροστρόβιλοι εξασφαλίζουν εγγυημένη ισχύ 2.66 MW (μειώνοντας ισόποσα τις απαιτήσεις εγκατεστημένης ισχύος συμβατικών μονάδων). Με την πολιτική διαχείρισης που επιλέχθηκε, επιτεύχθηκε η ομαλή ένταξη και συνεργασία του έργου με τις συμβατικές μονάδες παραγωγής του νησιού. Το κόστος κατασκευής του έργου στην Ικαρία είναι υψηλό, λόγω του σύνθετου και πρωτοποριακού χαρακτήρα του. Για τη διασφά-

Γραφική παράσταση 1α,β. Ένταξη υβριδικού έργου στο σύστημα παραγωγής 1α Κατανομή προσφοράς ενέργειας υβριδικού σταθμού

Φορτίο νήσου

Το 2007, το έργο μεταβιβάσθηκε στη ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ, μετά την απόσχιση του κλάδου των ΑΠΕ από τη ΔΕΗ ΑΕ. Το 2008 υπογράφηκε η σύμβαση κατασκευής του με Ανάδοχο την εταιρεία ΕΝΕΤ ΑΕ. Η επίβλεψη του έργου πραγματοποιείται από τη ΔΥΗΠ/ΔΕΗ, με το ρόλο της ως τεχνικού συμβούλου του κυρίου έργου. Το Νοέμβριο του 2009, υποβλήθηκε στη ΡΑΕ αίτηση για μεταβίβαση της Άδειας Παραγωγής του έργου, με προσαρμογή του τρόπου λειτουργίας του στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τους υβριδικούς σταθμούς, με βάση μελέτη που εκπονήθηκε από το ΕΜΠ. Το προϋπολογισμένο συμβατικό κόστος κατασκευής ανέρχεται στο ποσό των 17,5 εκατ. ευρώ. Η επαύξηση της εγκατεστημένης ισχύος αντλιών και Α/Γ προϋπολογίζεται σε περίπου 1 εκατ. ευρώ. Το κόστος των έργων σύνδεσης και αναβάθμισης του υπάρχοντος ηλεκτρικού δικτύου στο ποσό των 4,65 εκατ. ευρώ. Το Υβριδικό Ενεργειακό Έργο Ικαρίας είναι πλέον σε φάση κατασκευής και η ολοκλήρωσή του αναμένεται στα τέλη του 2010. Είναι ένα πρωτοποριακό έργο, μέσω του οποίου επιτυγχάνεται εξαιρετικά υψηλή αξιοποίηση του υδατικού και αιολικού δυναμικού του νησιού,όπως διεξοδικά αναλύεται στην ενεργειακή μελέτη του ΕΜΠ. Η ένταξη του έργου αυτού στο δίκτυο εκτιμάται ότι θα μειώσει σημαντικά τη λειτουργία του τοπικού θερμικού σταθμού και κατά συνέπεια τις εκπομπές ρύπων και την εξάρτηση από το πετρέλαιο. Παράλληλα, όπως τόνισε ο κ. Παπαθανασίου, το έργο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της Ικαρίας, μέσω της βελτίωσης των υποδομών, δηλαδή του τοπικού οδικού και κυρίως του ηλεκτρικού δικτύου του νησιού.

ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ

3.0 MW

Υποκαθιστώμενη συμβατική ισχύς

Κάλυψη ζήτησης από συμβατικές μονάδες

Ώρα του 24ώρου

1β Απόδοση στην αιχμή

Φορτίο νήσου

Κύριες συνιστώσες του Έργου και σύστημα παραγωγής της Ικαρίας (2012)

ΑΓΩΓΟΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ L=3.1km

ΔΕΞΑΜΕΝΗ ΚΑΤΩ ΠΡΟΕΣΠΕΡΑΣ

Υποκαθιστώμενη συμβατική ισχύς

Νυχτερινή άντληση

Κάλυψη ζήτησης από συμβατικές μονάδες

Ώρα του 24ώρου

λιση της οικονομικής του βιωσιμότητας απαιτείται η στήριξη του έργου (υψηλή τιμή διάθεσης της ενέργειας και της ισχύος του - επιδότηση μέρους του επενδυτικού του κόστους). Προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση (δανειοδότηση) του έργου ήταν η διατήρηση κατά το δυνατόν σταθερών και εγγυημένων τιμών ενέργειας και ισχύος.

Βιοκλιματικός σχεδιασμός της πρότυπης γερμανικής πόλης Vauban Στα νότια της γερμανικής πόλης Freiburg, η Vauban αποτελεί μια πόλη που σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε για να φιλοξενήσει περισσότερους στο σύνολό τους από 5.000 κατοίκους. Η σχεδίαση της νέας πόλης ξεκίνησε αρκετά χρόνια πριν, το 1993, και το 2006, η περιοχή που εκτείνεται συνολικά σε 38 εκτάρια ολοκληρώθηκε. Η πόλη Freiburg αγόρασε την περιοχή Vauban από τις ομοσπονδιακές αρχές και έχει πληρώσει για αυτή την εξαγορά 20.000.000 ευρώ. Ως ιδιοκτήτρια της περιοχής Vauban, η Freiburg είναι αρμόδια για τον προγραμματισμό και την ανάπτυξή της. Η αρχή του “Learning while planning” (Μαθαίνεις και παράλληλα σχεδιάζεις) που υιοθετήθηκε από την πόλη επέτρεψε την ευέλικτη προσέγγιση σε νέους τρόπους ανάπτυξης. Αυτό επέτρεψε μια εκτεταμένη συμμετοχή των πολιτών σε ό,τι τους αφορά σε σχέση με την περιοχή τους, πολύ πέρα από αυτά που ορίζουν οι νόμοι και αυτό με τη σειρά του, θα λέγαμε ότι τους έδωσε τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ακόμη και στη διαδικασία του σχεδιασμού μιας νέας πολιτείας. Άλλωστε, η μεγαλύτερη δύναμη του προγράμματος είναι η συμμετοχή του ανθρώπινου δυναμικού που διαμορφώνει την περιοχή. Σημαντικές κατευθυντήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη της Vauban είναι οι ιδέες, η δημιουργικότητα και η δέσμευση των ανθρώπων που εμπλέκονται και του κοινού στόχου τους που είναι η δημιουργία μιας βιώσιμης, λειτουργικής αλλά και ακμάζουσας γειτονιάς. Η συλλογικότητα που ίδρυσαν οι πολίτες με την επωνυμία “Φόρουμ Vauban” στόχο είχε να συντονίσει τη διαδικασία συμμετοχής και αναγνωρίστηκε ως νομικό σώμα της από την πόλη Freiburg το 1995. Από την αρχή, το φόρουμ Vauban δεν θέλησε να περιοριστεί μόνο σε οργανωτικά ζητήματα αλλά προχώρησε και στην ανάπτυξη προτάσεων για τον προγραμματισμό και την οικοδόμηση της περιοχής. Επομένως το πρόγραμμα δημιουργήθηκε και εφαρμόστηκε μαζί με την πόλη Freiburg και διάφορους άλλους συνεργάτες. Στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών - κινητικότητας, των κτιρίων, της συμμετοχής - κοινωνικής αλληλεπίδρασης και δημόσιων χώρων νέες απόψεις και σχεδιασμοί τέθηκαν σε εφαρμογή με επιτυχημένο τρόπο. Συγκεκριμένα, στην περιοχή Vuban του Freiburg: • H δομή του προγράμματος ενσωματώνει νομικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς συντελεστές, από το επίπεδο της βάσης έως αυτό της διοίκησης της πόλης. • Όλα τα σπίτια χτίζονται τουλάχιστον με βάση τα βελτιωμένα ελάχιστα ενεργειακά πρότυπα (65 kWh/m2a, υπολογισμένα κατ’ αναλογία με το ελβετικό πρότυπο SIA 380/1). Επιπλέον χτίζονται τουλάχιστον 100 “παθητικά κτίρια”, δηλαδή κτίρια των οποίων η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση ή ψύξη δεν ξεπερνάει τις 15 kWh/m2a (π.χ. 1.5 λίτρα πετρέλαιο ανά τετραγωνικό μέτρο κάτοψης και χρόνο), και επιπλέον άλλα 100 σπίτια που πληρούν τα “συν-ενεργειακά” στάνταρτ (plus-energy), είναι δηλαδή σπίτια που

40 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

παράγουν περισσότερη ενέργεια από όση χρειάζονται να καταναλώσουν. • Εγκαταστάσεις συμπαραγωγής υψηλής αποδοτικότητας λειτουργούν ήδη από το 2002, με καύση υπολειμμάτων επεξεργασίας ξύλου (πριονίδια, ροκανίδια κ.α.) και είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο θέρμανσης της περιοχής • Ηλιακοί συλλέκτες (εκτείνονται σε επιφάνεια περίπου 450 τετραγωνικών μέτρων) και φωτοβολταϊκά στοιχεία (περίπου 1200 τετραγωνικά μέτρα) καταλαμβάνουν και “διακοσμούν” τις στέγες όλων των κτιρίων της συγκεκριμένης περιοχής. • Ένα οικολογικό πρόγραμμα στον τομέα των μεταφορών και της κινητικότητας εφαρμόζεται, το οποίο προωθεί τη χρήση ενός περιορισμένου αριθμού ιδιωτικών αυτοκινήτων που σταθμεύουν στην περιφέρεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου το 40% των οικογενειών της περιοχής συμφώνησε να ζήσει στην Vauban χωρίς δικό της ιδιόκτητο αυτοκίνητο! Βέβαια, αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία ενός πολύ καλού δικτύου δημόσιων συγκοινωνιών, ένα κατάλληλο σύστημα διαμοιρασμού των ιδιόκτητων αυτοκινήτων και μια υψηλότερη ποιότητα της διαβίωσης. • Οι δρόμοι και οι άλλοι δημόσιοι χώροι είναι παιδότοποι για τα παιδιά και χώροι όπου προσφέρονται για κοινωνικές επαφές, εκδηλώσεις και συναναστροφές. • Τα κοινά κτιριακά προγράμματα (περίπου 30 συνεταιρισμοί ιδιοκτητών κτιρίων, ο συνεταιρισμός Γένοβας και η αυτοοργανωμένη πρωτοβουλία S.U.S.I.) αποτελούν το εύφορο έδαφος για τη δημιουργία σταθερής κοινότητας και για μια αυξημένη οικολογική συνειδητοποίηση.

42 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

• Η ευρεία συμμετοχή και η κοινωνική εργασία που οργανώνονται από το φόρουμ Vauban δίνουν φωνή στις ανάγκες των ανθρώπων και υποστηρίζουν τις πρωτοβουλίες τους, επινοούν πρωτότυπα οικολογικά και κοινωνικά προγράμματα και οργανώνουν μια δομή επικοινωνίας και συμμετοχής, που ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνει συνεδριάσεις, εργαστήρια, ένα τριμηνιαίο περιοδικό τοπικής ειδησεογραφίας, δημοσιεύματα και άλλες ειδικές εκδόσεις και διαδυκτιακές παρουσιάσεις.

Νέα διάσταση στην παραγωγή και διαχείριση της ενέργειας Υποχρεωτικώς βελτιωμένα χαμηλά ενεργειακά πρότυπα Όλα τα νέα κτίρια χτίζονται με τουλάχιστον 65 kWh/m2a (υπολογισμένα αντίστοιχα με το ελβετικό πρότυπο SIA 380/1, το οποίο είναι πιο αυστηρό και από τα γερμανικό πρότυπο WSchVO’95. Ένα σπίτι με 65 kWh/m2a ελβετικό πρότυπο προσεγγίζει τα 48-55 kWh/m2a στο γερμανικό πρότυπο). Το μέσο ενεργειακό πρότυπο στη Γερμανία για νεόδμητα σπίτια που χτίστηκαν μεταξύ του 1995 και του 2000 είναι περίπου 100 kWh/m2a, ενώ το πρότυπο παλαιότερων χτυσμένων σπιτιών είναι περίπου το 200 kWh/m2a. “Παθητικά κτίρια” Χτίστηκαν 42 κτίρια στα πρότυπα των παθητικών κτιρίων (15 kWh/m2a) στον πρώτο τομέα ανάπτυξης του έργου. Επιπλέον, 50 ακόμα κτίρια προγραμματίζονται να κατασκευαστούν ή ήδη κατασκευάζονται στο δεύτερο τομέα της ανάπτυξης. Τα παθητικά κτίρια δεν χρειάζονται συμβατικά συστήματα θέρμανσης: οι απαι-

τήσεις θερμότητας σχεδόν εξ ολοκλήρου καλύπτονται από τα αποκαλούμενα εσωτερικά κέρδη, τα παθητικά ηλιακά κέρδη και ένα τεχνικά απλό σύστημα ανάκτησης θερμότητας. Συν-ενεργειακά κτίρια Αποκαλούνται σε αυτή την περίπτωση τα 10 βελτιωμένα παθητικά κτίρια (τα οποία κατά μέσο όρο παράγουν περισσότερη ενέργεια από όση χρειάζονται) που οικοδομήθηκαν μέχρι τον Δεκέμβριο του 2000 από έναν επενδυτή. Ο επενδυτής ελπίζει να πωλήσει από 100 έως 200 διαμερίσματα σε αυτά τα κτιριακά συγκροτήματα που είναι μέρος της περιοχής Vauban. Ενεργή χρήση της ηλιακής ενέργειας Πάνω 450m2 ηλιακών συλλεκτών τοποθετήθηκαν στον πρώτο τομέα και περίπου 120kWp παράγονται μέσω των φωτοβολταϊκών συστημάτων που έχουν εγκατασταθεί ήδη από το τέλος του 2000. Τοπικό δίκτυο θέρμανσης και μονάδα συμπαραγωγής ενέργειας Τον Ιανουάριο του 2001 αποφασίστηκε ότι θα κατασκευαστεί μια υψηλής απόδοσης εγκατάσταση συμπαραγωγής ενέργειας (CHP) που θα λειτουργεί με καύση απορριμμάτων επεξεργασίας ξύλου (όπως δηλαδή πριονίδια, ροκανίδια κ.α.), κάτι που τελικά έγινε πραγματικότητα τον επόμενο χρόνο δηλαδή το έτος 2002 και από τότε συνδέθηκε με την παραγωγή θέρμανσης για όλη την περιοχή. Συνολικά μπορούμε να πούμε ότι, η Vauban εκτιμάται ότι αποτελεί μια από τις περιοχές της Ευρώπης που έχει γνωρίσει τέτοια σημαντική άνθιση η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας.

Αντιμετώπιση του προβλήματος του ΙΧ Μείωση χρήσης αυτοκινήτων στις αστικές περιοχές Ο στόχος του σχεδίου για το κυκλοφοριακό της Vauban εστιάζει σαφώς στη μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων, όχι σε κάποια μεμονωμένη ζώνη, αλλά σε ολόκληρη την περιοχή προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Το αποτέλεσμα είναι ο συνδυασμός δύο μορφών διαβίωσης που δεν είναι συνήθως ενσωματωμένες σε ένα σχέδιο, δηλαδή “ελεύθεροι χώροι στάθμευσης” και “διαβίωση χωρίς αυτοκίνητο”. Απαγόρευση της στάθμευσης παραπλήσια των οικείων Για μεγάλα τμήματα της κατοικημένης περιοχής, το πρόγραμμα ανάπτυξης της Vauban απαγορεύει τη δημιουργία χώρων στάθμευσης σε ιδιωτικές ιδιοκτησίες. Αντ’ αυτού, τα ιδιωτικά αυτοκίνητα σταθμεύουν σε ένα κοινοτικό χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων που βρίσκεται στην περιφέρεια της κατοικημένης περιοχής. Τα αυτοκίνητα επιτρέπονται στην κατοικημένη περιοχή μόνο στις περιπτώσεις της παράδοσης ή της παραλαβής κάποιων προϊόντων ή αντικειμένων. Το όριο ταχύτητας στον κύριο δρόμο της περιοχής είναι τα 30 χλμ./ώρα, ενώ στην κατοικημένη περιοχή τα διάφορα αυτοκίνητα δεν θα πρέπει να ξεπερνούν την “ταχύτητα του περπατήματος” (δηλαδή 5 χλμ./ώρα). Υποστήριξη της διαβίωσης “ελεύθερης από αυτοκίνητα” Οι κάτοικοι που δεν διαθέτουν αυτοκίνητα

απαλλάσσονται της συμμετοχής στο κοινοτικό πάρκο αυτοκινήτων. Οι οικογένειες που δεν κατέχουν κάποιο ΙΧ όχημα εξοικονομούν μια σημαντική ενεργειακή δαπάνη. Το ίδιο πράγμα ισχύει και για τις επιχειρήσεις ανάπτυξης που μισθώνουν χώρους γραφείων που δεν διαθέτουν χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων. Το κοινοτικό πάρκο αυτοκινήτων επομένως δεν επιχορηγείται από τις οικογένειες που δεν διαθέτουν ΙΧ και αυτό αποτελεί μια δίκαιη διανομή των δαπανών). Οι ιδιοκτήτες αυτοκινήτων οφείλουν να αποδεχτούν να περπατήσουν μια σύντομη απόσταση προκειμένου να προσεγγίσουν το σημείο στο οποίο βρίσκονται τα αυτοκίνητά τους. Δημόσιες συγκοινωνίες Αρχικά, δύο συγκοινωνιακές γραμμές συνδέουν τη Vauban με το κέντρο της πόλης. Πρόκειται για τον κύριο σιδηροδρομικό σταθμό και για την αναπλασμένη περιοχή του “Hexental”. Το 2006 ολοκληρώθηκε ο σχεδιασμός μιας γραμμής τραμ και μια προαστιακής σιδηροδρομικής γραμμής. Κοινή χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων Ως ένα πρώτο βήμα, η εταιρεία διαχείρισης των ιδιωτικών αυτοκινήτων της περιοχής αυτής, με την επωνυμία “Freiburger Auto Gemeinschaft”, προσφέρει πέντε αυτοκίνητα και ένα βαν ειδικά για τους κατοίκους της περιοχής του Vauban. Τα οχήματα αυτά παρκάρονται στο κοινοτικό χώρο στάθμευσης που διαθέτει η περιοχή αυτή.

Κοινοπρακτικές κατασκευές κτιρίων Ισχυρή στήριξη σε διάφορες κοινοπρακτικές κατασκευαστικές δραστηριότητες (όπως είναι το Baugruppen και το συνεταιριστικό κτίριο)

Οι νέοι κάτοικοι μπορούν να επηρεάσουν τις μελλοντικές συνθήκες διαβίωσής τους και να επωφεληθούν άμεσα των οικονομικών οφελών, καθώς τα κτίρια κατασκευάζονται σε μεγαλύτερη κλίμακα, χωρίς τη δέσμευση ιδιωτικών επενδυτών (μείωση κόστους μέχρι 25%). Η πόλη Vauban είναι μια από τις πρώτες κοινότητες που επιχειρεί να ενσωματώσει αυτόν τον τύπο ανάπτυξης σε τόσο αξιοσημείωτα μεγάλη έκταση, που όμοιά της έχουμε δει μόνο στο Freiburg και στο T�bingen. Ο συνεταιρισμός Γένοβα χτίζει διαμερίσματα προς ενοικίαση μέσα από μια συλλογική διαδικασία. Επιπρόσθετα, η αυτοοργανωμένη πρωτοβουλία S.U.S.I ανανέωσε τέσσερα παλαιά κτίρια που έγιναν κατοικίες για περισσότερους από 200 νέους ανθρώπους. Υλοποίηση εφαρμογών από ιδιώτες κατασκευαστές και Baugruppen Εκτός από τα χαμηλής ενέργειας πρότυπα και την “ελεύθερη από στάθμευση ΙΧ περιοχή”, το πρόγραμμα του μάρκετινγκ, καθώς και το πρόγραμμα ανάπτυξης περιλαμβάνουν μερικούς ακόμα κανονισμούς, οι οποίοι θα εφαρμόζονται στα διάφορα οικολογικά κτίρια. Τέτοιοι κανονισμοί, θα λέγαμε ότι, είναι οι πράσινες οροφές, η συντήρηση και η φύτευση των δέντρων, το φιλτράρισμα των όμβριων υδάτων κ.λπ.. Επίσης, βάσει διαφόρων άλλων κατασκευαστικών προτύπων, εφαρμόζονται και τα αντίστοιχα με αυτά, διάφορα πρότζεκτ, τα οποία περιλαμβάνουν μεταξύ διάφορων άλλων και χρήσιμα οικολογικά υλικά όπως είναι το ξύλο, ο πηλός καθώς και διάφορα άλλα δομικά υλικά που παράγονται αποκλειστικά από την περιοχή.

Ημερολόγιο εκθέσεων 2012 Iανουάριος 12-13 | INTERSOLUTION | Διεθνής εμπορική έκθεση συστημάτων ηλιακής ενέργειας. Ghent, Βέλγιο | http://www.intersolution.be/ 24-27 | ARCHITECTURAL GLASS | Διεθνής εξειδικευμένη έκθεση για τις αρχιτεκτονικές εφαρμογές του γυαλιού. Κίεβο, Ουκρανία| http://www.theprimus.com/ 24-27 | CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE | Διεθνής εξειδικευμένη έκθεση για τη δόμηση και την αρχιτεκτονική. Krasnoyarsk, Ρωσία | http://www.krasfair.ru/rus/main/index.shtml 24-27 | GLASS&STONE | Διεθνής επαγγελματική έκθεση για τις εφαρμογές γυαλιού και πέτρας. Poznan, Πολωνία| http://www.glasstone.pl/en/ 25-26 | ESCO EUROPE | Φόρουμ για εταιρείες παροχής υπηρεσιών ενέργειας. Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο | http://www.esco-europe.com/ 25-28 | DOMESTIC CONSTRUCTION MATERIALS | Έκθεση δομικών υλικών. Μόσχα, Ρωσία| http://www.osmexpo.ru/ 26-29 | KLIMAHOUSE | Διεθνής εμπορική έκθεση πράσινης δόμησης. Bolzano, Ιταλία | http://www.fierabolzano.it/klimahouse/ 26-29 | HAUS UND ENERGIE | Διεθνής έκθεση βιοκλιματικής δόμησης και αναβάθμισης κτηρίων. Sindelfingen, Γερμανία | http://www.messe-sindelfingen.de/

*Περισσότερες πληροφορίες για τις εκθέσεις στο site: www.buildinggreen.gr

44 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

www.buildinggreen.gr ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 | Τεύχος 21

• Βιοκλιματική Aρχιτεκτονική • Δομικά Υλικά Ενεργειακής Απόδοσης • Τεχνολογίες Κτιριακού Κελύφους • Έξυπνα Κτίρια • Ενεργειακή Διαχείριση Κτιρίων • Θέρμανση - Ψύξη - Αερισμός • Αστικός Χώρος • Συστήματα Φωτισμού • Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Το Ενεργειακά Αυτόνομο Κτίριο, το Πράσινο Κτίριο (φιλικό στο περιβάλλον και στον ίδιο τον χρήστη), αποτελεί τη σύγχρονη αρχιτεκτονική αντίληψη, στην οποία κινείται η θεματολογία του περιοδικού Building Green. Οι παραπάνω ενότητες αποτελούν τον κύριο όγκο της ύλης του περιοδικού, με μελέτες και άρθρα, ενώ σταθερές είναι και οι παρουσιάσεις σημαντικών ανθρώπων και εταιρειών του κλάδου. Το περιοδικό αποστέλλεται σε επαγγελματίες και εταιρείες που δραστηριοποιούνται άμεσα ή έμμεσα στους τομείς της σύγχρονης δόμησης.

8115

Δόμηση Ενέργεια Περιβάλλον

ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 21

Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική μας διεύθυνση και γίνετε συνδρομητές!

BuildingGreen ΔΟΜΗΣΗ - ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Φόρμα Εγγραφής (Αποστολή στην παρακάτω ταχυδρομική διεύθυνση)

SHAPE COMMUNICATION Ε.Π.Ε. Κρήτής 13, 142 31 Ν.ΙωΝΙα, αθήΝα T. 2102723628, 2102718583 F. 21027984a87

SHAPE COMMUNICATION L.T.D. 13 KriTis sTr., 142 31 N.ioNia, aTheNs T. +302102723628, +302102718583 F. +302102798487

ΙNFo@shape.com.gr www.shape.com.gr

TECHNICAL EDITIONS

EXPO MANAGEMENT

CREATIVE MARKETING

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

Στοιχεία εταιρείας Επωνυμία ............................................................................................................................................................................ Διακριτικός τίτλος ................................................................................................................................................................ Στοιχεία συνδρομητή Όνομα .................................................................................... Επώνυμο ............................................................................ Δραστηριότητα ...................................................................... Τηλέφωνο .......................................................................... Φαξ: ....................................................................................... E-mail .................................................................................

BuildingGreen