Ο Άγιος Αθανάσιος by To Kostalexi

ΒΙΒΛΙΟ ΕΚΤΟ Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Του Αντιστρατήγου ε.α. Παναγιώτη Πανταζή Ο Άγιος Αθανάσιος είναι η εκκλησία του χωριού μας και βρίσκεται στο ανατολικό μέρος της πλατείας. Την εκκλησία, πριν την ανακαίνιση του καμπαναριού, την βλέπουμε στην επόμενη φωτογραφία, Νο 1: Φωτ. Νο 1: Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου πριν την ανακαίνιση του

καμπαναριού1 Την εκκλησία μετά την ανακαίνιση του καμπαναριού, τη βλέπουμε σ’ αυτή τη φωτογραφία, Νο 2:

Φωτ. Νο 2: Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, μετά την ανακαίνιση του καμπαναριού. Το καμπαναριό της Εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου: 1

Η μικρούλα που φαίνεται στην φωτογραφία είναι η Γεωργία, κόρη του Ιωάννου Παπακυριαζή, ετών 11. Θα τη δούμε καλύτερα στη μικρή αριστερή φωτογραφία.

Κατά τον Αύγουστο του 2005 έγινε, με πρωτοβουλία του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, η ανακαίνιση του καμπαναριού της Εκκλησίας. Το καμπαναριό, πριν και μετά την ανακαίνιση, φαίνεται στις επόμενες φωτογραφίες Νο 3 και Νο 4: Το Καμπαναριό του Αγίου Αθανασίου

Φωτ. Ν 3: Πριν την ανακαίνιση

Φωτ. Νο 4: Μετά την ανακαίνιση

Από τη σύγκριση των δύο φωτογραφιών φαίνεται ότι, το ανακαινισμένο καμπαναριό, είναι πιο κομψό με ωραία διακόσμηση, η οποία πλησιάζει τη βυζαντινή εμφάνιση. Ανακαινιστής του καμπαναριού ήταν ο Κωσταλεξιώτης μάστορας Δημήτριος Κανατάς του Σπύρου. Η ιστορία του Αγίου Αθανασίου: Η σημερινή εκκλησία ολοκληρώθηκε σε διαδοχικές φάσεις. Οι πληροφορίες που διαθέτουμε αρχίζουν την ιστορία της από το 1876. Συγκεκριμένα: Στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας είναι εντοιχισμένη μία πλάκα, η οποία γράφει, ανορθόγραφα, τα εξής:

Πρωτότυπο 1876 12 ΟΧΤΟΝΒΡΗΟΥ Ερμηνεία (1876 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ) Στην επόμενη φωτογραφία, Νο 5, απεικονίζεται η εντοιχισμένη πλάκα.

Φωτ. Νο 5: Η εντοιχισμένη, στην εκκλησία, πλάκα. Κάτω από τη θέση, στην οποία βρίσκεται σήμερα η πλάκα, πρέπει να ήταν η Κυρία Πύλη της αρχικής εκκλησίας που χτίστηκε την ανωτέρω χρονολογία. (12 Οκτωβρίου 1876). Η αρχική αυτή εκκλησία είχε μήκος 10,50 μέτρα και πλάτος 9,60 μέτρα και πρέπει να χτίσθηκε στη θέση παλαιότερης εκκλησίας. Είναι άγνωστο δε αν πρόκειται για τελείως καινούρια εκκλησία ή περί επεκτάσεως της παλαιάς. Η Εκκλησία αυτή είχε και γυναικωνίτη. Το 1930 με 1931 έγινε επέκταση της εκκλησίας αυτής, προς τα δυτικά, κατά 8,80 μέτρα. Με την επέκταση αυτή, η εκκλησία, απόκτησε συνολικό μήκος 19,30 μέτρα και έγινε όπως φαίνεται στην επόμενη φωτογραφία, Νο 6:

Φωτ. Νο 6: Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου μετά την επέκτασή της το 1930 με 1931

Το 1950 με 1951 κατασκευάσθηκαν οι κολόνες στο εσωτερικό της εκκλησίας. Το 1964 κατασκευάσθηκε το καμπαναριό. Τούτο αποδεικνύεται από την εντοιχισμένη, επάνω στο καμπαναριό, μαρμάρινη πλάκα, η οποία φαίνεται στην επόμενη φωτογραφία, Νο 7:

Φωτ. Νο 7: Η εντοιχισμένη, στο καμπαναριό, μαρμάρινη πλάκα 2 Στην ανωτέρω πλάκα γράφονται τα εξής: ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΝ ΕΤΕΙ 1964 ΔΑΠΑΝΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΚΩΣΤΑΛΕΞΙΟΥ Το 1967 αντικαταστάθηκε το παλιό τέμπλο με αυτό που είναι σήμερα και το οποίο φαίνεται στην επόμενη φωτογραφία, Νο 8:

Νο 8: Το τέμπλο της Εκκλησίας όπως είναι σήμερα. 2

Χτίστης του καμπαναριού ήταν ο Κωνσταντίνος Παπαυγέρης του Γεωργίου.

Το 1970 προστέθηκε ο πρόναος, ο οποίος έχει μήκος 2,55 μέτρα. Την ίδια εποχή, 1970, κατασκευάσθηκε και το υπερυψωμένο μέρος της στέγης.3 Η αγιογράφηση του Ναού: Το 1964 ζωγραφίστηκε η εικόνα του Μέγα Αρχιερέα στην Ωραία Πύλη (Όπως τη βλέπουμε στην προηγούμενη φωτογραφία). Στο κάτω μέρος της εικόνας είναι γραμμένο το εξής: «ΑΦΙΕΡΟΥΤΑΙ ΥΠΟ ΕΥΣΕΒΩΝ ΝΕΩΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 1964» Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, τα χρήματα για την πληρωμή του ζωγράφου, συγκεντρώθηκαν από τα έσοδα θεατρικής παράστασης, που δόθηκε το 1963. Να, λοιπόν, που το χωριό μας έχει και θεατρική παράδοση. Το 1971 ζωγραφίστηκε η εικόνα του Παντοκράτορα που είναι στην οροφή του υπερυψωμένου μέρους της Εκκλησίας. Την εικόνα τη βλέπουμε στην επόμενη φωτογραφία, Νο 9:

Φωτ. Νο 9: Ο Παντοκράτορας στην οροφή της Εκκλησίας Από το 2000 άρχισε η αγιογράφηση του συνόλου του Ναού. Σήμερα, Ιανουάριος 2004, έχει, σχεδόν, ολοκληρωθεί. Μία εικόνα της αγιογράφησης φαίνεται στις επόμενες δύο φωτογραφίες, Νο 10 και Νο 11:

Χτίστης τόσο του πρόναου, όσο και του υπερυψωμένου μέρους, ήταν ο Δημήτριος Κανατάς του Σπύρου.

Φωτ. Νο 10: Η Ανάσταση του Χριστού

Φωτ. Νο 12: Η Θεοτόκος και η Αγία Παρασκευή Άλλες πληροφορίες για τον Άγιο Αθανάσιο: Στο προαύλιο της παλιάς εκκλησίας υπογράφηκε, στις 27 Μαΐου 1923, το συμβόλαιο αγοράς του τσιφλικιού του Νικολάου Τράκα και της αδελφής του Ειρήνης Ρενδίνα από τους Κωσταλεξιώτες. Στην προηγούμενη φωτογραφία, Νο 6, όπου φαίνεται πως έγινε η εκκλησία μετά την επέκτασή της το 1930 με 1931, παρατηρούμε τα ακόλουθα: 6

α. Από την εκκλησία λείπουν το υπερυψωμένο μέρος της στέγης, ο πρόναος και το καμπαναριό, τα οποία κατασκευάσθηκαν, όπως αναφέραμε, μεταγενέστερα. β. Στο προαύλιο της εκκλησίας φαίνονται, από δεξιά προς τα αριστερά: Η μεγάλη ελιά. Το μεγάλο κυπαρίσσι. γ. Η μικρότερη ελιά η οποία κρύβει την κεντρική είσοδο της εκκλησίας. δ. Το μικρότερο κυπαρίσσι, που τώρα (2004) είναι αρκετά μεγάλο και ε. Η τρίτη ελιά που φαίνεται τελείως αριστερά στην άκρη του τοίχου του προαυλίου. στ. Για το μεγάλο το κυπαρίσσι έχω να σας διηγηθώ και δύο μικρές ιστοριούλες: Η πρώτη: Όταν ήμασταν μικρά παιδιά, οι πιο θαρραλέοι, σκαρφαλώναμε στην κορυφή του μεγάλου κυπαρισσιού. Για να ανέβουμε βρίσκαμε διόδους μέσα από τα πυκνά κλαδιά και, σιγά – σιγά, φτάναμε στην κορυφή. Βέβαια ήταν μεγάλη αποκοτιά 4 αυτό που κάναμε, αλλά ποιος σκέπτονταν και ποιος αντιλαμβάνονταν, στην ηλικία μας, τον κίνδυνο που υπήρχε, να πέσουμε και να σκοτωθούμε. Ορισμένοι μάλιστα, τραμπαλίζονταν5 στην κορυφή του κυπαρισσιού. Εξυπακούεται βέβαια, ότι, οι γονείς, μας έδιναν συμβουλές, να μην το κάνουμε αυτό, αλλά, όπως ήταν επόμενο, δεν έβρισκαν ανταπόκριση. Η δεύτερη: Θα ήμουν 16 με 17 χρονών και, ένα καλοκαιριάτικο πρωινό, καθόμουνα στο βόρειο άκρο της Ράχης (Ράχης),6 όπου ήταν και τρεις μεγάλες πέτρες, οι κουτρώνες (κοτρώνις) όπως τις λέγαμε. Την ώρα εκείνη περνούσε, από εκεί, ο Αγροφύλακας του χωριού μας, ο «Τσακλουπαναϊώτ’ς»7. Την εποχή εκείνη, 1947 με 1948, οι Αγροφύλακες ήταν οπλισμένοι, από το Κράτος, με τυφέκια. Ο μπαρμπα «Παναϊώτ’ς» είχε, θυμάμαι, μία ιταλική αραβίδα,8 από αυτές που είχαν τη σπαστή ξιφολόγχη. Στην κορυφή του μεγάλου κυπαρισσιού είχε καθίσει ένα κιρκινέζι (κιρκινέζ ι)9. Με το θράσος της μικρής ηλικίας λέω στον μπαρμπα «Παναϊώτ’»: « θα μ’ δώσεις μπάρμπα του τ’φέκι για να τ’φυκίσου του κιρκινέζι;» (θα μου δώσεις μπάρμπα το τουφέκι για να τουφεκίσω το κιρκινέζι;) και του το έδειξα που ισορροπούσε στην κορυφή του κυπαρισσιού. Δεν περίμενα, βέβαια, να μου το δώσει. Ο μπάρμπας, όμως, κοίταξε μία το κιρκινέζι και μία εμένα και, ανεπάντεχα και θέλοντας προφανώς να με δοκιμάσει, μου είπε «θα στου δώσου βρε» (θα σου το δώσω βρε10) και, αμέσως, το ξεκρέμασε από τον ώμο του, το γέμισε και μου το έδωσε, κοιτάζοντάς με περιέργεια για να δει πως θα αντιδράσω. Εγώ 4

Αποκοτιά (= παράτολμο θάρρος, θρασύτητα, αναίδεια) < το απόκοτος (= υπερβολικά τολμηρός, θρασύς) < το από + κότος (= κύβος, ζάρι). 5 Τραμπαλίζονταν < από το τραμπαλίζομαι = κουνιέμαι στην τραμπάλα. Τραμπάλα = είδος κούνιας, μακρύ δοκάρι ή σανίδα που ταλαντεύεται επάνω σε ψηλό υποστήριγμα < από το ιταλικό traballare. 6 Σημερινή Πλατεία. 7 Τσακλουπαναϊώτ’ς = Τσακλής Παναγιώτης = Καρμάλης Παναγιώτης. Το «Τσακλής» ήταν παρατσούκλι του μπαρμπα Παναγιώτη. 8 Αραβίδα (= βραχύκαννο όπλο, καραμπίνα) < το αραβίς (= θηλυκό του Άραψ). Τις αραβίδες τις έφεραν οι ιππείς στον αριστερό ώμο προς τα δεξιά, ακολουθώντας τη συνήθεια των Αράβων, απ’ όπου προήλθε και η ονομασία των. Με τα τυφέκια, σαν αυτό που έφερε ο μπαρμπα «Παναϊώτ’ς», ήταν οπλισμένοι οι Ιταλοί στρατιώτες. Μεγάλος αριθμός από αυτά τα όπλα έμειναν στη χώρα μας, μετά τη λήξη του πολέμου, ως λάφυρα και τα χρησιμοποιούσε, το Κράτος, για την κάλυψη δευτερευουσών αναγκών ασφαλείας. 9 Κιρκινέζι (= το αρπακτικό πουλί κίρκος ο πελειοφάγος) < από το Τουρκικό kerkenes και αυτό < ίσως, από το Ελληνικό κίρκος. Τότε δεν είχαν κυκλοφορήσει, ακόμη, τα φυτοφάρμακα και τον ουρανό τον έσχιζε μεγάλο πλήθος από κιρκινέζια, τα οποία είχαν την ικανότητα να πετούν σταθερά σε ένα σημείο, από το οποίο αναγνώριζαν το θήραμά τους και ορμούσαν να το αρπάξουν.

χτυποκάρδισα λίγο, αλλά πήρα αποφασιστικά το τουφέκι και, όρθιος όπως ήμουν, σκόπευσα όσο μπορούσα πιο σταθερά και πάτησα τη σκανδάλη. Με το «μπαμ» πάρ’ το κάτω το κιρκινέζι, το χτύπησα. Γεμάτος χαρά και υπερηφάνεια, για το κατόρθωμά μου, έδωσα το τουφέκι στο μπαρμπα «Παναϊώτ’» και αυτός μου είπε κατευχαριστημένος «μωρ’ ’σύ ’σι καλός !!» (μωρέ εσύ είσαι καλός!!). Δεν χρειάζεται να σας πω, ότι, όποιον έβρισκα, του έλεγα για το επίτευγμά μου, αφού και τώρα (2004), ύστερα από 57 χρόνια περίπου, εξακολουθώ να το λέω!!.Ο μπαρμπα «Παναϊώτ’ς» φαίνεται στην επόμενη φωτογραφία, Νο 13:

Φωτ. Νο 13: Ο Αγρουφύλακας ο «Τσακλουπαναϊώτ’ς» ζ. Το προαύλιο της εκκλησίας, εμείς τα μικρά παιδιά τότε, το χρησιμοποιούσαμε για να παίζουμε τους βόλους.11 Οι βόλοι ήταν ένα δημοφιλές παιχνίδι των αγοριών και συνίστατο, κυρίως, στην επιδεξιότητα κάθε παίκτη, να επιτυγχάνει, με το βόλο του, «καραμπόλες»12 στο βόλο του αντιπάλου του. Όποιος πετύχαινε τις περισσότερες «καραμπόλες», αυτός είχε και τους περισσότερους βαθμούς και αυτός ήταν και ο νικητής. Οι βαθμοί που κέρδιζε ο νικητής πληρώνονταν, από τον ηττημένο, με ειδικές κάρτες, οι οποίες δεν ήταν τίποτες άλλο παρά τα καπάκια των κουτιών των τσιγάρων, τα οποία, στο εσωτερικό τους, είχαν απεικονίσεις των εργοστασίων κατασκευής των. Κατόπιν σιωπηρής αμοιβαίας συμφωνίας είχε προσδιορισθεί και η αξία των καρτών, η οποία εκφράζονταν σε αριθμό βαθμών. Ο καλύτερος «βολαδώρος» της εποχής μας ήταν ο Σταθόπουλος Απόστολος του Ιωάννου, ο οποίος πετύχαινε τις πλέον ασυναγώνιστες καραμπόλες και είχε στην κατοχή του τις 10

Βρε < το μωρέ και, αυτό, από τη λ. μωρός (= ανόητος, κουτός) και δηλώνει, πάντοτε, απρέπεια και προσβολή. Μόνο σε οικεία πρόσωπα λέγεται αντί του αρχαίου κλητικού επιφωνήματος ω (με ψιλή και περισπωμένη), όπως «βρε καλέ μου, βρε χρυσέ μου». 11 Βόλος (= σφαιροειδής μάζα από οποιαδήποτε ύλη. Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για γυάλινους βόλους) < το αρχαίο βώλος. 12 Καραμπόλα = η επιτυχία του μπιλιάρδου, όταν ο παίχτης χτυπά, με τη σφαίρα του, τις δύο άλλες. Μεταφορικά: Αλεπάλληλη σύγκρουση δύο ή περισσοτέρων σωμάτων, π.χ. δύο αυτοκινήτων. < από το ιταλικό carambola.

περισσότερες κάρτες. Το προαύλιο το χρησιμοποιούσαμε για τους αγώνες βόλων, γιατί ήταν το μόνο επίπεδο και οριζόντιο μέρος που επέτρεπε την εκτέλεση αυτού του παιχνιδιού. η. Η μάνδρα της εκκλησίας ήταν το καλύτερο και το πιο περιζήτητο μετερίζι (μιτιρίζι)13 για τον αμυντικό αγώνα κατά τη διάρκεια των σφοδρών πετροπολέμων, που διεξήγοντο μεταξύ των αγοριών της εποχής εκείνης!!!. Αλλά τα σχετικά για το περήφανο, ευγενές και αριστοκρατικό αυτό παιχνίδι, τον πετροπόλεμο, θα τα πληροφορηθείτε διαβάζοντας την ενότητα «Τα παιχνίδια», στην οποία αναφέρεται και το «παιχνίδι» αυτό. θ. Το δυτικό μέρος της εκκλησίας, πριν κατασκευασθεί ο πρόναος, ήταν, ας πούμε, η Βουλή των Κωσταλεξιωτών. Εκεί συγκεντρώνονταν για να συζητήσουν και να λύσουν όλα τα γενικότερα προβλήματα, που αφορούσαν όλο το χωριό. Κατ’ αρχήν οι «βουλευόμενοι»14 ήταν, κατά παράδοση, μόνο άνδρες. Πολλές φορές το ενδιαφέρον επιλύσεως των προβλημάτων ξεπερνούσε τα Κωσταλεξιώτικα όρια και επεξετείνετο μέχρι και το διεθνή ……περίγυρο. Το τι καβγάδες λάβαιναν χώρα, εκεί, δεν περιγράφονται. Ούτε ο Όμηρος δεν πέτυχε να συνθέσει και να περιγράψει τέτοια ανακατοσούρα μεταξύ Ελλήνων και Τρώων, στην Τροία!!!. Όλοι είχαν δίκιο για τον εαυτό τους και, όλοι οι άλλοι, είχαν άδικο. Αλλά και το βρισίδι που αλληλοεκτοξεύονταν είναι ανεκδιήγητο. Που και που κραδαίνονταν και καμία μαγκούρα, αλλά ποτέ δεν χρησιμοποιούνταν και, πολύ περισσότερο, δεν εκτοξεύονταν. Η συνηθέστερη βρισιά ήταν το «»15 (άντι ρε ξικ’τάλη). Και ο υβρισθείς ανταπέδιδε, για να μην φανεί, ότι αυτός υστερεί, με την εξής φράση «εγώ είμαι ρε ξεκουτάλης ή εσύ που είσαι τελείως κουτσιούκι»16 (’Γώ ’μι ρε ξικ’τάλης ή ’συ πού ’σι ντιπ 17 κ’τσιούκι). Από το μηδέν φούντωνε, αιφνίδια, ο καβγάς και, αν τους άκουγε κάποιος που δεν τους ήξερε, θα νόμιζε ότι, τώρα, θα σφαγούν!!!. Και, όμως, ποτέ δεν γίνονταν αυτό. Υπήρχε, από έθιμο, μία σιωπηρή συμφωνία μεταξύ των Κωσταλεξιωτών, για το ποιες βρισιές επιτρέπονται και ποιες απαγορεύονται. Οι επιτρεπόμενες γίνονταν αποδεκτές εκατέρωθεν και η μόνη συνέπεια ήταν η ανταπόδοση παρομοίων ύβρεων. Οι απαγορευμένες αποφεύγονταν με θρησκευτική ευλάβεια. Δεν επιτρεπόταν, π.χ., η προσβολή των θείων ή της τιμής και υπόληψης και, ιδιαίτερα, της οικογενείας του άλλου. Αυτός ήταν κανόνας απαράβατος και κανένας δεν τον παρέβαινε. Κατά τα άλλα, οι Κωσταλεξιώτες, συζητούσαν μαλώνοντας και τελείωναν συμφωνώντας. Μόλις τελείωνε η «κουβέντα» (κ’βέντα) ήταν όλα μέλι και γάλα, σαν να μην έγινε τίποτε μεταξύ των. Και όχι μόνο αυτό αλλά πήγαιναν και στα διπλανά μαγαζιά και έπιναν κρασί και έτρωγαν κοκορέτσι.18 Αυτοί ήταν οι γραφικοί Κωσταλεξιώτες. ι. Όταν, οι Κωσταλεξιώτες, επεξέτειναν την εκκλησία τους, το 1930 με 1931, δεν κατασκεύασαν και καμπαναριό, αλλά κρέμασαν την καμπάνα από ένα χονδρό κορμό, τον οποίο είχαν στερεώσει στο δυτικό τοίχο της Εκκλησίας. Το ξύλο, όμως, 13

Μετερίζι = οχύρωμα, πρόχωμα < το τουρκικό meteris. Από το βουλεύομαι (= σκέπτομαι, σχεδιάζω, αποφασίζω ύστερα από σκέψη ή σύσκεψη με άλλους) < το αρχαίο βούλομαι. 15 Η λ. ξεκουτάλης = ξε + κουτάλης. Το «ξε» έχει στερητική σημασία. Η λ. κουτάλης πιθανόν να προέρχεται από τη λ. κούτελο (= μέτωπο) < από το Βυζαντινό κούτελον < από το μεταγενέστερο κότυλον < αρχ. κότυλος < κοτύλη (= κοιλότητα). Άρα ξεκουτάλης = αυτός που δεν έχει την κοιλότητα του μετώπου και συνεπώς, δεν έχει μυαλό και, άρα, είναι κουτός. 16 Η λ. κ’τσιούκι = κορμός δένδρου βαθιά ριζωμένος και ακούνητος, Όταν στο χωριό λέγαμε κάποιον «κ’τσιούκι», εννοούσαμε ότι ήταν τόσο ανόητος σαν τον κορμό που αναφέραμε προηγουμένως. Ίσως να προέρχεται από τη λ. κουτούκι = κούτσουρο, κορμός δένδρου (και μικρή, λαϊκή, συνήθως υπόγεια, ταβέρνα). 17 Ντίπ (= όλως διόλου, τελείως, καθόλου) < το τουρκικό dip. 18 Κοκορέτσι (= φαγητό από σπλάχνα αρνιού περιτυλιγμένα με έντερα και ψημένα στη σούβλα) < το αλβανικό kokoreci. 14

σάπισε και ήταν αναγκαία η αντικατάστασή του με σιδερένια δοκάρια. Αλλά, για το πώς έγινε αυτό, διαβάστε το στην ενότητα «Ο ΓΕΡΟ ΣΕΜΣ ΠΑΛΛΑΣ». Το 1964, όπως αναφέρουμε και παραπάνω, κτίσθηκε το καμπαναριό και η καμπάνα αναρτήθηκε σ’ αυτό. ια. Στο σημερινό καμπαναριό είναι δύο καμπάνες, μία μικρή και μία μεγαλύτερη. Η παλιά ιστορική καμπάνα είναι η μεγαλύτερη. Αυτήν την καμπάνα χτύπησε ο πατέρας μου, το 1945, για να αναγγείλει πρώτος, στους χωριανούς, το χαρμόσυνο γεγονός της αποχωρήσεως των Γερμανών από τη Λαμία και φωνάζοντας, ταυτόχρονα, «Ελευθερία, Ελευθερία…..».19 ιβ. Η παλιά, πριν το 1931, Εκκλησία είχε και γυναικωνίτη. ιγ. Στο πίσω μέρος της Εκκλησίας, εκεί που είναι το Κοινοτικό Γραφείο, υπήρχε, παλιά, μία κοκορέτσα (δέντρο) και φραγκοσυκιές. Η ενορία του χωριού μας: Το 1835, το Κωσταλέξι και οι Κομποτάδες, ήταν μία ενορία 20. Συγκεκριμένα γράφονται, στον κώδικα που αναφέρεται στη σημείωση, τα εξής: «Εδόθη τω πρεσβυτέρω21 Ευσταθίω Παναγιώτου η των χωρίων Κομποτάδες και Κωσταλέξι ενορία». Τούτο επιβεβαιώνεται και από την επόμενη άδεια γάμου που εκδόθηκε το ίδιο έτος (1835),22 η οποία έχει ως ακολούθως: «Εδόθη άδεια γάμου προς τον εφημέριον Κομποτάδων και Κωσταλέξι, διά να στεφανώση τον Αθανάσιον Κωνσταντίνου από το Κωσταλέξι και την Μαγδαληνήν Νικολάου από τό Φραντζί, αμφοτέρους εις πρώτον γάμον. Λαμία 12 Ιουνίου 1835» Αντίθετα, στις επόμενες άδειες γάμου που εκδόθηκαν το 1836, 23 ο πρεσβύτερος Ευστάθιος αναφέρεται σαν εφημέριος μόνο των Κομποτάδων. Οι άδειες γάμου είναι οι ακόλουθες: - «Εδόθη άδεια γάμου προς τον πρεσβύτερον Ευστάθιον εφημ. Κομποτάδας διά να στεφανώση τον Αθανάσιον παππα Γιαννόπουλον μετά της Δέσπως Αποστολάκη αμφοτέρους εις γάμον πρώτον». Λαμία 12 Αυγούστου 1836» - «Προς τον εφημ. του χωρίου Κομποτάδων, πρεσβ. Ευστάθιον, διά να στεφανώση τον Κ. Μαράθου μετά της Αικατερίνης του Κυρίτση Γουργιώτη, αμφοτέρους εις γάμον πρώτον. Λαμία 2 Σεπτεμβρίου 1836» - «Προς τον εφημ. του χωρίου Κομποτάδων, πρεσβύτερον Ευσταθίου, διά να στεφανώση τον Γεώργιον Κώνστα μετά της Δέσπως Μήτρου, βλαχοποιμένα, αμφοτέρους εις γάμον πρώτον. Λαμία 3 Οκτωβρίου 1836» Απ’ ό,τι βλέπουμε, το 1836, δεν έγινε κανένας γάμος στο χωριό μας. Το ότι αναφέρεται ο παππα Ευστάθιος, το 1836, ως ιερέας μόνο των Κομποτάδων, εξηγείται και από το γεγονός ότι, το 183524, το χωριό μας απόκτησε το δικό του Κωσταλεξιώτη ιερέα τον πρεσβύτερο Γιάννη Καρυώτη, τον «παππα Γιάννη» όπως τον έλεγαν. Από τότε και μέχρι σήμερα το χωριό μας αποτελεί ιδιαίτερη ενορία. Οι Κωσταλεξιώτες ιερείς: 19

Την πληροφορία αυτή μου την έδωσε ο Ευθύμιος Αναγνωστόπουλος του Λεωνίδα. Κώδικας 936/12 Ιανουαρίου 1835. Από τα «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», Τόμος 18ος / Λαμία 1997 [ΕΝΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΦΗΜΕΡΙΟΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΖΗΤΟΥΝΙΟΥ (ΛΑΜΙΑΣ), Του 1835], του κ. Δημ. Νάτσιου. 21 Πρεσβύτερος (= έγγαμος ιερέας) < από το αρχαίο πρεσβύτερος = συγκριτικό του πρεσβύτης. Πρεσβυτέρα = η σύζυγος του ιερέα. 22 «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», Τόμοι 17ος / Λαμία 1996 [ΑΔΕΙΕΣ ΓΑΜΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΖΗΤΟΥΝΙΟΥ (ΛΑΜΙΑΣ) Του 1835], του κ. Δημ. Νάτσιου. 23 «ΦΘΙΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ», Τόμος 19ος / Λαμία 1998 [ΑΔΕΙΕΣ ΓΑΜΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΖΗΤΟΥΝΙΟΥ (ΛΑΜΙΑΣ) Του 1836], του κ. Δημ. Νάτσιου. 24 Την πληροφορία αυτή μου την έδωσε ο αείμνηστος Ευθύμιος Καρυώτης του Θεμιστοκλή. 20

Για τους ιερείς του χωριού μας έχουμε πληροφορίες από το 1835 και μετά και είναι οι ακόλουθοι: α. Ο Πρεσβύτερος Γιάννης Καρυώτης (παππα Γιάννης): Ήταν ιερέας του χωριού μας από το 1835 μέχρι το 1863. Τούτο αποδεικνύεται από άδεια γάμου, που έγινε στο Κωσταλέξι και που εκδόθηκε στις 18 Μαΐου 1863. Ο «παππα Γιάννης» ήταν ο πρώτος Κωσταλεξιώτης ιερέας μετά την απελευθέρωση του Ζητουνίου (Λαμίας) και του χωριού μας από τους Τούρκους. β. Ο Πρεσβύτερος Κωνσταντίνος Καρυώτης (παππα Κώστας): Το 1864 και το 1865 δεν έγινε κανένας γάμος στο χωριό μας και δεν γνωρίζουμε ποιος ήταν ιερέας. Από άδεια γάμου που έγινε στο Κωσταλέξι και η οποία εκδόθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1866, πληροφορούμεθα ότι, το γάμο αυτόν, τον ευλόγησε ο ιερέας των Κομποτάδων, παππα Θεόδωρος. Αυτό σημαίνει ότι το χωριό μας δεν είχε ιερέα το έτος αυτό. Από άλλη άδεια γάμου, που εκδόθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1867, αρχίζει να αναφέρεται, σαν ιερέας του χωριού μας, ο Κώστας Καρυώτης, γιος του παππα Γιάννη. Ο «παππα Κώστας» ήταν ιερέας του χωριού μας μέχρι το 1894. Τούτο αποδεικνύεται από άδεια γάμου που εκδόθηκε στις 29 Απριλίου 1894, το μυστήριο του οποίου τέλεσε ο παππα Κώστας. Από τον «παππα Κώστα» προέκυψε και το επώνυμο «Παπακώστας» του χωριού μας. γ. Στη συνέχεια έχουμε τους ακόλουθους ιερείς, οι οποίοι φαίνονται στις φωτογραφίες Νο 14 μέχρι Νο 17: ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ Νο Φωτ.

Φωτογραφίες

Φωτ. Νο 14 Ο Πρεσβύτερος παππα Στάθης (Παππα Στάθ’ς)

Πληροφορίες Ο επόμενος ιερέας του χωριού μας ήταν ο «παππα Στάθ’ς» (Παππστάθης), γιός του παππα Κώστα. Τον Στάθη τον πάντρεψε, ο πατέρας του, στις 14 Ιανουαρίου 1892 και, έτσι, ήταν έτοιμος να χειροτονηθεί ιερέας με τον τίτλο του Πρεσβυτέρου. Δεν έχουμε έγγραφη μαρτυρία, για να πληροφορηθούμε πότε, ακριβώς, χειροτονήθηκε ιερέας. Κατά τον Ευθύμιο Καρυώτη ο «παππα Στάθ’ς» ήταν ιερέας από το 1894 μέχρι το 1929. Από τον «παππα Στάθ’» προέκυψε και το επώνυμο «Παπαευσταθίου» στο χωριό μας.

Φωτ. Ν ο 15

Ο «παππα Λάζους» διετέλεσε ιερέας του χωριού μας από το 1931 μέχρι το 1943. Σαν ιερέα του χωριού μας τον επέλεξαν, οι χωριανοί μας, ύστερα από ψηφοφορία. Άλλος υποψήφιος ήταν ο Λεωνίδας Αναγνωστόπουλος του Ευθυμίου. Ο παππα Λάζος ήταν απόφοιτος της Ιερατικής Σχολής 25 Ο Πρεσβύτερος Κωνσταντίνος Κορίνθου και πολύ καλός ψάλτης Λάζος (παππα Λάζους)

Φωτ. Νο 16

Ο «παππα Θανάης» )Πππα Θανάσης) ήταν ιερέας του χωριού μας από τον Μάιο του 1945, που χειροτονήθηκε ιερέας, μέχρι τις 3 Φεβρουαρίου του 1976 που απεβίωσε. Ήταν γιος του «παπα 25

Με τον παππα Λάζο είχα και μία δυσάρεστη προσωπική εμπειρία: Θα ήμουν τριών ετών περίπου (γεννήθηκα το 1931) και με πήγε η μάννα μου στην εκκλησία, για να με μεταλάβει. Με σήκωσε, λοιπόν, στα χέρια της και με κράτησε αγκαλιά, ενώ, ο παππάς, έσκυψε από επάνω μου και άρχισε να λέει «ματαλαμβάνεται ο δούλος του θεού Παναγιώτης….». Μόλις εγώ αντίκρισα από πάνω μου τον παππά με τα γένια, τρόμαξα πολύ, έβαλα «του ρέκου» (τα δυνατά κλάμματα) και άρχισα να κλωτσάω. Εδέησε να με κρατήσουν και κάποιοι άλλοι, για να με δαμάσουν και να με μεταλάβει ο παππάς.

Στάθ’». Ο «παππα Θανάης», για να πάρει την απαιτούμενη μόρφωση, είχε φοιτήσει, για δύο χρόνια, στο Γυμνάσιο και στην Ιερατική Σχολή Λαμίας. Ήταν τόσο καλός και σεμνός ιερέας που, ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος, τον διόρισε εξομολογητή της περιφερείας.

Ο Πρωτοπρεσβύτερος Αθανάσιος Παπαευσταθίου (παππα Θανάης)

Ο «παππα Χρήστους» (Παππα Χρήστος) είναι ο τελευταίος χωριανός ιερέας [Από 14 Σεπτεμβρίου 1995 μέχρι σήμερα (31 Μαΐου 2004)].

Φωτ. Νο 17

Ο Πρεσβύτερος Χρήστος Φλέγκας (παππα Χρήστους)

Ο συγκεκριμένος κλάδος των Καρυωταίων, που αρχίζει από τον παππα Γιάννη και φθάνει μέχρι τον παππα Θανάση, προσέφερε, στο χωριό μας, τέσσαρες ιερείς. Από το 1835, που έγινε ιερέας ο «παππα Γιάννης», μέχρι το 1976 που απεβίωσε ο «παππα Θανάης», είναι 141 χρόνια. Από τα χρόνια αυτά κάλυψαν, οι ιερείς του συγκεκριμένου κάδου, τα 121 περίπου. Τα ανωτέρω είναι, όντως, μία θαυμάσια και εξαιρετική θρησκευτική και κοινωνική προσφορά προς τους κατοίκους του χωριού μας. Οι Κωσταλεξιώτες ψάλτες: Μέχρι τώρα ποτέ δεν έμεινε, το χωριό μας, χωρίς Κωσταλεξιώτες ψάλτες. Όλο και βρίσκονταν κάποιος, που είχε καλούτσικη φωνή και είχε την καλή διάθεση να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Εκκλησία του χωριού μας και, περαιτέρω, στους Κωσταλεξώτες. Οι άνθρωποι αυτοί πρόσφεραν τις υπηρεσίες των αφιλοκερδώς και με αξιοζήλευτη ευσυνειδησία, μεράκι και ενδιαφέρον. 13

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο θεωρώ, ότι είναι υποχρέωσή μου να τους μνημονεύσω εδώ(Φωτογραφίες Νο 17 μέχρι Νο 32). Ένεκα τούτου παραθέτω, κατωτέρω, έναν πίνακα, στον οποίο φαίνονται τα ονοματεπώνυμά τους, η φωτογραφία τους και λίγες, γι’ αυτούς, πληροφορίες και, ιδίως, τα παρατσούκλια τους, αφού οι χωριανοί τους γνωρίζουν, κυρίως, με αυτά ΟΙ ΨΑΛΤΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ Νο Φωτ

Φωτογραφίες

Πληροφορίες Τον έλεγαν και «Αναγνώστη», επειδή ήταν ψάλτης στην Εκκλησία Είναι ο κτήτορας της Εκκλησίας της Παναγίας

Βασίλειος Μαργαρίτης

Αθανάσιος Περγάνης του Ευσταθίου26

Τον έλεγαν και αυτόν «Αναγνώστη», επειδή ήταν ψάλτης στην Εκκλησία.

Αντώνιος Ραχαβέλης του Μιχαήλ

Το παρατσούκλι του ήταν «Αντώνης» (Αντώνης), επειδή ήταν ο μοναδικός στο χωριό με αυτό το όνομα και δεν υπήρχε περίπτωση, να γίνει σύγχυση με κάποιον άλλον

Ονοματ/μο

Δεν υπάρχει φωτογραφία.

Πρώτος εξάδελφος του πατέρα του γράφοντος.

Ήταν Δημοδιδάσκαλος γι’ αυτό και το παρατσούκλι του ήταν «ου Δάσκαλους» (Ο Δάσκαλος).

Γεώργιος Παπακώστας του Δημητρίου

Το παρατσούκλι του ήταν «Παριδρουμήτσιους» (Παρεδρομήτσιος), που σημαίνει ο Μήτσιος, ο γιος του Παρέδρου. Τούτο έγινε γιατί, ο πατέρας του, ήταν, κάποια εποχή, Πάρεδρος δηλαδή αναπληρωτής του Προέδρου. Από εκεί και πέρα, όλοι οι απογονοί του, έμειναν με το παρατσούκλι «παρεδραίοι»

Δημήτριος Αναγνώστου του Δημητρίου

Κων/ντίνος Λάζος του Αθανασίου

Η φωτογραφία του υπάρχει στον πίνακα των Ιερέων, Νο 15.

Πριν χειροτονηθεί ιερέας ήταν ψάλτης στη Εκκλησία του χωριού μας. Το παρατσούκλι του ήταν «ου παππα Λάζους»

Ήταν γιος του «παπα Σταθ’». Γι’ αυτό και το παρατσούκλι του ήταν ο «Παπαδουκώστας», που σημαίνει ο Κώστας, ο γιος του παππά

Κων/ντίνος Παπαευστα θίου του Ευσταθίου

Αθανάσιος Παπαευστα θίου του Ευσταθίου

Αθανάσιος Πανταζής του Γεωργίου

Η φωτογραφία του υπάρχει στον πίνακα των Ιερέων, Νο 16.

Πριν χειροτονηθεί ιερέας, ήταν ψάλτης στην Εκκλησία του χωριού μας. Το παρατσούκλι του ήταν ο «παπα Θανάης».

Η φωτογραφία του προέρχεται από τη στρατιωτική του ταυτότητα, η οποία φέρει την ημερομηνία 17-3-1941. Έφερε το βαθμό του Υποδεκανέα νοσοκόμου. Η γνώση του να κάνει ενέσεις, τον είχε κάμει περιζήτητο, στο χωριό. Το παρατσούκλι του ήταν ο Ζαχαράκης». Δεν γνωρίζω την προέλευσή του παρατσουκλιού.

ημήτριος Χριστόπουλο ς του Νικολάου

Στυλιανός Στρωματιάς του Γεωργίου

Πρεσβύτερος Δημήτριος Σβέρκος (παππα Μήτσιους)

Το παρατσούκλι του ήταν «Μητσάκος» (χαϊδευτικό του Μήτσος), επειδή ήταν κάπως μικρόσωμος.

Το παρατσούκλι του ήταν ο «Στέλιος», επειδή ήταν ο μοναδικός Στυλιανός (Στέλιος) του χωριού μας

Ο «παππα Μήτσιους», πριν χειροτονηθεί ιερέας, ήταν, για πολλά χρόνια, ψάλτης στην Εκκλησία του χωριού μας. Δεν διετέλεσε ιερέας του χωριού μας. Είχε διορισθεί ιερέας στο χωριό Κουμαρίτσι. Απεβίωσε στις 17 Απριλίου 2004, σε ηλικία 75 ετών.

Ιωάννης Παπακώστας του Ευσταθίου

Χρήστος Αναγνώστου του Αθανασίου

Το παρατσούκλι του είναι «Γκιωνάκης», επειδή, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, είναι αδρά σαν του αείμνηστου ηθοποιού Γκιωνάκη

Είναι ο τελευταίος των ψαλτάδων του χωριού μας (2004). Το παρατσούκλι του είναι «Μανώλης» επειδή βοσκούσε τα πρόβατά του με αυτά κάποιου βοσκού Μανώλη Λέντα,

Οι Εκκλησιαστιοί Επίτροποι του χωριού μας: Σαν Εκκλησιαστικοί Επίτροποι πρόσφεραν, στην Εκκλησία, οι ακόλουθοι χωριανοί μας: Ο Γεώργιος Πανταζής του Αποστόλου, ο Κωνσταντίνος Περβολιός του Ευθυμίου, ο Γεώργιος Ευθυμίου του Ιωάννου, ο Βασίλειος Ταραπέρας του Χρήστου, ο Γεώργιος Καρυώτης του Νικολάου, ο Ιωάννης Αναγνωστόπουλος του Ιωάννου, ο Ηλίας Καρμάλης, ο Κώστας Αναγνωστόπουλος του Ευθυμίου, ο Ιωάννης Σταθόπουλος του Αποστόλου, ο Χρήστος Αναγνωστόπουλος του Δημητρίου, ο Νικόλαος Καρυώτης 18

του Σπύρου, ο Χρήστος Πανταζής του Παναγιώτου, 27 ο Γεώργιος Κανατάς του Δημητρίου, ο Σπύρος Κανατάς του Δημητρίου, ο Λάζος Πανταζής του Γεωργίου, ο Χρήστος Πανταζής του Γεωργίου, ο Ευάγγελος Παλαιορούτης του Νικολάου, ο Ευθύμιος Αναγνωστόπουλος του Παναγιώτη, ο Ευθύμιος Καρυώτης του Αθανασίου, ο Αθανάσιος Λάζος του Κωνσταντίνου,28 ο Αθανάσιος Πανταζής του Γεωρίου, 29 ο Σπύρος Καρμάλης του Αθανασίου, ο Γεώργιος Αναγνώστου του Δημητρίου, ο Γεώργιος Παπαευσταθίου του Κωνσταντίνου, ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος του Ευθυμίου, ο Βασίλειος Παπακώστας του Ευσταθίου, ο Ιωάννης Σβέρκος του Σωτηρίου, ο Λεωνίδας Περγολιός του Αλεξάνδρου και ο Νικόλαος Παλαιορούτης του Κωνσταντίνου. Οι Νεοκόροι του χωριού μας: Σαν Νεοκόροι αναφέρονται: Η Παναγιώτα Καρμάλη του Κωνσταντίνου και ο Παναγιώτης Καρμάλης του Ιωάννου.30 Οι γάμοι Κωσταλεξιωτών που έγιναν στην Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου από το 1851 μέχρι το 1894: Τις πληροφορίες για τους γάμους αυτούς τους έχουμε από το Βιβλίο Αδειών Γάμων της Ιεράς Μητροπόλεως Φθιώτιδας.31 Οι γάμοι αυτοί έχουν καταχωρηθεί στο ΒΙΒΛΙΟ ΕΒΔΟΜΟ (ΓΑΜΟΙ ΤΩΝ ΚΩΣΤΑΛΕΞΙΩΤΩΝ ΑΠΌ ΤΟ 1851 ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1894). Ένα δείγμα γραφής από το «Βιβλίο Αδειών Γάμων» φαίνεται στην επόμενη φωτογραφία Νο 33.

Φωτ. Νο 33: Δείγμα γραφής από το «Βιβλίο Γάμων» Συμπεράσματα από τη μελέτη του πίνακα της ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ «3»: α. Από το 1851 μέχρι το 1894 είναι 43 χρόνια. β. Στα χρόνια αυτά έγιναν 81 γάμοι. γ. Με τους γάμους αυτούς παντρεύτηκαν 60 άνδρες και 54 γυναίκες. 27

Ο πατέρας του γράφοντος. Ο γιός του παπα Λάζου. 29 Ο Ψάλτης. 30 Ο μπαρμπα Παναγιώτης, ο Αγροφύλακας, που μου έδωσε του όπλο του και τουφέκισα το κιρκινέζι. 31 Από το βιβλίο αυτό έκαμε την επιλογή των γάμων, που αφορούσαν το χωριό μας, ο Δημήτριος Κανατάς του Σπύρου και τις κατέγραψε στο περιοδικό «Το Λυχνάρι» / 1993, τεύχος τρίτο. 28

δ. Από τους 60 άνδρες οι 53 (88%) παντρεύτηκαν Κωσταλεξιώτισσες και οι 27 έφεραν γυναίκες από άλλα χωριά. ε. Από τις 54 γυναίκες οι 33 (61%) παντρεύτηκαν Κωσταλεξιώτες και οι 21 πήραν άνδρες από άλλα χωριά, όπου και πήγαν μετά το γάμο τους. στ. Άρα οι άνδρες προτιμούσαν περισσότερο τις Κωσταλεξιώτισσες απ’ ό,τι οι γυναίκες τους Κωσταλεξιώτες, Αν και τούτο δεν είναι απόλυτα σωστό, γιατί, την εποχή εκείνη, οι κοπέλες και τα αγόρια δεν είχαν λόγο, για το ποιόν θα παντρευτούν. Την επιλογή την έκανε ο πατέρας και τα παιδιά δεν είχαν τίποτε άλλο να κάμουν, παρά να εκτελέσουν την πατρική απόφαση. Εδώ θα μου επιτρέψετε να σας διηγηθώ μία μικρή ιστορία επάνω στο θέμα των γάμων της εποχής εκείνης, για να αντιληφθείτε το πνεύμα που επικρατούσε τότε και το οποίο συνεχιζόταν και μέχρι λίγο μετά από τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο: Μιλάμε για γάμους λίγο πριν ή μετά τη 10ετία του 1870. Το σόι32 της μητέρας μου, οι Λελλαίοι, κατάγεται από το χωριό Καστανιά Υπάτης και ήταν κτηνοτρόφοι. Το χειμώνα κατέβαζαν και ξεχειμώνιαζαν τα πρόβατά τους στο χωριό Φραντζί, όπου υπάρχει και ένα τοπωνύμιο με το όνομα «Λελλαίικα» και είναι το σημείο όπου είχαν τα μαντριά τους. Στο χωριό Φρανζί ζούσε και η οικογένεια των Ξηνταραίων, μία κόρη των οποίων ήθελε να την παντρευτεί ένας από του Λελλαίους, ο Μήτρος. Έκαμαν, οι Λελλαίοι, το απαραίτητο «Συμπεθεριό» 33 και ο πατέρας της κόρης έδωσε το λόγο του, ότι θα τους τη δώσει. Αλλά η κόρη του δεν τον ήθελε το Λέλλη. Το γεγονός της αρνήσεως της κόρης ήταν μεγάλο αμάρτημα και ένδειξη ασέβειας προς τις αποφάσεις του πατέρα. Ήθελε δεν ήθελε, όμως, ποιος την άκουγε. Ο πατέρας έδωσε το λόγο του και δεν ήταν δυνατό να τον πάρει πίσω. Πολύ περισσότερο μάλιστα αφού, η άλλη πλευρά, δεν ήταν διατεθειμένη να παραιτηθεί των δικαιωμάτων της, που απέρρεαν από το εθιμικό δίκαιο της εποχής. Οι διαδικασίες ξεκίνησαν και, την παραμονή των υποχρεωτικών αρραβώνων, οι Λελλαίοι έστειλαν τα κουφέτα στο σπίτι των Ξηνταραίων. Η κόρη, όμως, ήταν παλληκάρι και άρπαξε τα κουφέτα και τα πέταξε!!!!. Με τον τρόπο αυτόν, όμως, ο γερο Ξηνταράς έμενε πολύ εκτεθειμένος απέναντι στους Λελλαίους, γιατί δεν τηρούσε την υπόσχεση που τους έδωσε. Ένα βράδυ γύρισε ο πατέρας της κόρης, της Βασιλικής, από το χωράφι και της είπε «δε μπάς κουρίτσι μ’ στ’ βρύση να μ’ φέρ’ς λίγου κρύου νιρό;» (δεν πας κορίτσι μου στη βρύση να μου φέρεις λίγο κρύο νερό;) Η Βασιλική, πρόθυμη, πήρε το κανάτι και έτρεξε στη βρύση. Εκεί, όμως, της είχαν στήσει ενέδρα οι Λαλλαίοι, σε συνεννόηση με τον πατέρα της, την άρπαξαν και, την ίδια νύχτα, την ανέβασαν στην Καστανιά. Όσο για τη Βασιλική υποτάχθηκε στη μοίρα της, αλλά ποτέ δεν επέστρεψε στο Φραντζί, για να επισκεφτεί το πατρικό της σπίτι!!. Αυτή η διαδικασία ίσχυε, φυσικά, και για τα αγόρια. Ο πατέρας τους θα τους εύρισκε τη νύφη που θα παντρεύονταν!!!. ζ. Δεν έγινε κανένας γάμος στα έτη 1852, 1854, 1858, 1861, 1864, 1865 και 1874. η. Οι περισσότεροι γάμοι, από πέντε κάθε χρόνο, έγιναν τα έτη 1859 και 1879. Ακολουθούν, με τέσσαρες γάμους κάθε χρόνο, τα έτη 1863, 1868, 1876, 1882 και 1892. θ. Οι γάμοι που γίνονταν στο χωριό, κάθε χρόνο, ήταν πολύ λίγοι και, έτσι, ένας γάμος ήταν ένα πολύ μεγάλο κοινωνικό γεγονός, το οποίο θα έθετε σε κίνηση και θα ξεσήκωνε όλους του χωριανούς.

Σόι (= το γένος, η καταγωγή, το συγγενολόι, η ευγενής καταγωγή) < το τουρκικό soy. Συμπεθεριό (= πρόταση γάμου με μεσολάβηση τρίτου) < το Βυζαντ. συμπέ(ν)θερία < συμπέ(ν)θερος (= ο πατέρας του γαμπρού σε σχέση με τον πατέρα της νύφης και το αντίθετο). Συνώνυμη είναι η λ. «προξενιό». 33

ι. Μέσα από τον πίνακα των γάμων ξεπηδούν επώνυμα, τα οποία δεν υπάρχουν, σήμερα (2005), στο χωριό και επώνυμα τα οποία υπάρχουν ακόμη. Αυτά τα επώνυμα φαίνονται στους επόμενους δύο πίνακες: ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΩΝΥΜΩΝ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ, ΣΗΜΕΡΑ, ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

34 35

Α/ Α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Κωνσταντίνου Βλαχάκης Πυροκός Γαλάνης Ρίζος Δημητρίου Τριανταφύλλου Βασιλείου Κώστας Ευαγγελόπουλος Χρήστου Γεωργίου Κωλοφωτιάς Λαζόπουλος Μπότσαρης Πυργουλόπουλος Ραχιώτης Γιαννακός Καλιακούδας Πυργουλιώτης

Α/ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩ ΕΤΟΣ Α -ΝΥΜΟ 1835 21 Ανδρόνος 1868 1851 22 Βελούλας 1869 1857 23 Λαθροπάτης 1869 1859 24 Αποστόλου 1871 1859 25 Δημητρίου 1875 1859 26 Ροζής 1875 1859 27 Μαλτέζος 1876 1862 28 Σάρου 1876 1862 29 Θελούρας 1876 1862 30 Καραπέτσας 1877 1863 31 Περγάνης 1878 1863 32 Δομοκός 1878 1863 33 Παπακωνσταντίνου 1879 1866 34 Λουκόπουλος 1881 1867 35 Αγάς 1882 1867 36 Πατής 1888 1867 37 Ρεντίφης 1889 1868 38 Μπολώτας 1892 1868 39 Καραπλιός 1894 1868 40 Μπέκος 1894 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΩΝΥΜΩΝ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ, ΑΚΟΜΗ, ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

Α/ Α 1 2 3 4 5 6

ΟΝΟΜΑΤΕΠ ΩΝΥΜΟ Μασούρας Καρμάλης Αναγνώστου Ευθυμίου Καρυώτης Αθανασίου

ΕΤΟΣ 34

ΕΤΟΣ 1851 1851 1855 1855 1855 1860

Α/ Α 7 8 9 10 11 12

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩ – ΝΥΜΟ Λάζος Αλεξίου Πανταζής Ταραπέρας Ρεντίφης Παπακώστας

ΕΤΟΣ 1873 1870 1872 1889 188935 1892

Η χρονολογία αυτή σημαίνει το έτος στο οποίο εμφανίσθηκε, για πρώτη φορά, το κάθε επώνυμο. Υπάρχει ως παρατσούκλι ενός κλάδου των Αθανασίου.