Evalutie Buurt Bruist by KRACHTGROEN

Evaluatie Buurt Bruist

Onderzoek en Business Intelligence (OBI), Gemeente Rotterdam 23 februari 2015 In opdracht van Josine van den Bogaard, PG&Z, Gemeente Rotterdam

ÂŠ Onderzoek en Business Intelligence (OBI), Gemeente Rotterdam Project: 4184

Postadres: Postbus 21323 3001 AH Rotterdam Telefoon: (010) 267 15 00 E-mail: onderzoek@rotterdam.nl Website: www.rotterdam.nl/onderzoek

INHOUD

Samenvatting

Inleiding

Methode Buurt Bruist

2.1 2.2

11 13

Methodiek beschrijving De aanpak in de praktijk

Sterke punten en verbeterpunten

3.1 3.2 3.3

17 21 23

Sterke punten van Krachtgroen Verbeterpunten voor Krachtgroen Visie van betrokken ambtenaren

Bijdrage van Krachtgroen aan de initiatieven

Randvoorwaarden

5.1 5.2 5.3

29 29 30

Vanuit Krachtgroen Volgens betrokkenen Voor de gemeente

Discussie en conclusie

Bijlage A. Overzicht van ge誰nterviewde initiatieven/organisaties

Bijlage B. Overzichtkaart Buurt Bruist Middelland en Nieuwe Westen

Bijlage C. Buurt Bruist op sociale media en internet

Bijlage D. Buurt Bruist flyer geveltuinplanten

Bijlage E. Samenvatting activiteitenkalender Krachtgroen

Samenvatting Inleiding Buurt Bruist is een project van Krachtgroen om groene initiatieven in de wijk te stimuleren en te verbinden en op deze manier een betere (geestelijke) gezondheid en meer sociale verbondenheid te bereiken. Vanuit de directie PG&Z is de vraag gekomen om de werkwijze Buurt Bruist in verschillende buurten te evalueren met het oog op voortzetting van de te verstrekken subsidies. Daarbij is op korte termijn antwoord gewenst op de volgende vragen: 1. Een beschrijving van de methodiek 2. In hoeverre werkt deze aanpak volgens andere initiatieven. Doet het wat het beoogt? 3. Bij welk type wijken en welke doelgroepen werkt de methode Buurt Bruist het best? En waar juist minder? 4. Wat is de ervaring van de verschillende partijen met Krachtgroen? 5. Wat heeft Krachtgroen toegevoegd in de wijk volgens betrokkenen? 6. Wat zijn randvoorwaarden om Buurt Bruist succesvol in te zetten? Om deze vragen te beantwoorden zijn er 15 betrokkenen van verschillende partijen geïnterviewd, waaronder medewerker(s) van Krachtgroen, uitvoerders van initiatieven en tevens bewoners, gebiedsnetwerkers, een ‘groene’ partij aan de zijlijn, ambtenaren van de gemeente en een woningcorporatie.

Methode Buurt bruist Krachtgroen is een multidisciplinair ontwerperscollectief dat onderzoekt, ontwerpt en ontwikkelt aan de groene ruimte in en om de stad. Het aanhaken op bestaande sociale en fysieke structuren en het stimuleren van sluimerende lokale ‘groene kracht’ vormt de basis van hun aanpak. De uitwerking van de methode Buurt Bruist bestaat eruit verbindingen te leggen tussen groene initiatieven onderling en andere betrokkenen in de wijk. Binnen de methode vallen de volgende vijf hoofdpunten: 1. 2. 3. 4. 5.

Het creëren van een raamwerk van groene initiatieven. Het maken van de gebruiker tot co-ontwikkelaar. Het maken van de gebruiker tot co-beheerder. Het maken van een platform voor groene initiatieven. De stad verrijken.

In de praktijk blijkt de methode goed te werken in de wijken Nieuwe Westen en Middelland. Dit komt mede doordat in deze wijken veel hoogopgeleiden wonen en er al veel groene initiatieven waren opgezet voor de komst van Buurt Bruist. Vooral de verbindende rol van Buurt Bruist komt daar sterk naar voren. De geïnterviewden geven aan dat dit echt een goede toevoeging is van Buurt Bruist. Verder geven zij aan dat Buurt Bruist vooral een belangrijke rol vervult bij het ontstaan van de kleinere initiatieven in de wijk. 5

Het is nog lastig te bepalen of deze methode ook goed werkt in andere wijken, omdat Buurt Bruist daar nog niet lang actief is. Een aantal geïnterviewden geeft aan dat het daar ook zal werken, maar dat er waarschijnlijk meer sturing vanuit Buurt Bruist nodig is, met name op de punten van co-ontwikkelaar en co-beheerder. Enkele geïnterviewden denken dat deze methode niet in een achterstandswijk als Bloemhof of wijken met minder hoogopgeleiden zal werken. De geïnterviewden geven aan dat bewoners in dit soort wijken vaak wel wat anders aan hun hoofd hebben en dat er harder aan getrokken zal moeten worden om groene projecten te stimuleren en te behouden. Dit wordt namelijk ook gesignaleerd in enkele straten binnen het Nieuwe Westen en Middelland. Er wordt aangegeven dat de ontwikkelingen goed gevolgd moeten worden in de wijken waar Buurt Bruist onlangs gestart is. Sterke punten en verbeterpunten De geïnterviewden waren allen zeer positief over Krachtgroen en Buurt Bruist. Zij konden gemakkelijk één of meerdere aspecten noemen waar Krachtgroen sterk in is. Ze hadden vaak moeite om een verbeterpunt te bedenken of een aspect waar Krachtgroen minder goed in is. Sterke punten van Buurt Bruist die meerdere malen genoemd worden zijn: · · · · · ·

Verbindingen leggen tussen initiatieven (de horizontale verbinding) Zichtbaarheid creëren van eigen en andere initiatieven Helpen in contact met de gemeente (de verticale verbinding) De aanpak: praktisch, deskundig, gelijkwaardig en bottom-up Motiveren, enthousiasmeren, meekrijgen Prettige persoonlijkheden

Enkele verbeterpunten die genoemd werden, waren: · · · · ·

Het bestendigen van initiatieven Het vinden van cofinanciering voor Buurt Bruist Versterken van de lijn met de politiek Te weinig harde resultaten Slecht benaderbare Rotterdammer wordt niet bereikt

Bijdrage van krachtgroen aan initiatieven Wanneer er wordt gevraagd naar de bijdrage van Buurt Bruist aan het initiatief, komt een sterke scheidslijn naar voren tussen grote en kleinere initiatieven. De kleinere initiatieven zijn over het algemeen positief over de bijdrage van Krachtgroen. Krachtgroen heeft ze vaak geholpen in het ontwerp, het aanschaffen van de juiste planten, het aanvragen van subsidies bij de gemeente of ze in contact gebracht met de juiste personen binnen de gemeente. Soms wordt dit door de geïnterviewde niet als heel cruciaal gezien, in andere gevallen juist weer wel. Vaak wordt erkend dat het initiatief niet had kunnen bestaan of niet zo ver was geweest zonder de bijdrage van Krachtgroen. De bijdrage van Krachtgroen aan de grote initiatieven is gering. Deze initiatieven bestonden vaak al lang voordat Buurt Bruist ontstond. Dat wil niet zeggen dat men niets heeft aan Krachtgroen of niets samen doet. In de wijken waar Buurt Bruist samenwerkt met andere partijen versterken ze elkaar juist.

Randvoorwaarden Om een project goed te laten slagen moet altijd aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan, zo ook voor Buurt Bruist en Bloemhof Bloeit. Omdat beide projecten uitvoering geven aan de gemeentelijke ambities en beleid van SO, SB, MO/PGZ en PBD is volgens Krachtgroen een goede samenwerking tussen de verschillende afdelingen van de gemeente nodig; daarvoor is één contactpersoon binnen de afdelingen van de gemeente noodzakelijk. Daarnaast is het belangrijk voor Krachtgroen dat zij kan samenwerken met al bestaande groene initiatieven in de wijken. Vanuit de gemeente wordt de voorwaarde gesteld dat Krachtgroen cofinanciering zoekt voor de verschillende projecten. Daarnaast werden in de interviews enkele eigenschappen van de medewerkers van Buurt Bruist genoemd die een cruciale rol spelen in het slagen van dit project, namelijk: · · · ·

Een enthousiasmerende houding Een bottom-up houding Een gelijkwaardige positie Het netwerken in de wijk

Naast bovengenoemde randvoorwaarden werd ook een aantal punten genoemd die vanuit de gemeente aangepakt moeten worden om groene initiatieven meer kans van slagen te geven. Zo gaf een aantal initiatieven aan dat ze aanliepen tegen De Rotterdamse Stijl, het informeren en betrekken van omwonenden, en wisselende regels en ambtenaren. Door goede informatieverstrekking en goede overdracht van taken binnen de gemeente kunnen veel van deze problemen voorkomen worden en kan er meer kans geboden worden aan nieuwe groene initiatieven. Discussie en conclusie Uit dit onderzoek blijkt dat Buurt Bruist positief wordt ontvangen door de betrokken partijen. De medewerkers van Krachtgroen leggen goede verbindingen zowel horizontaal als verticaal en weten bewoners te enthousiasmeren. Door hun methode dragen zij zeer waarschijnlijk bij aan de fysieke en sociale gezondheid van bewoners. De geïnterviewden betwijfelen of Buurt Bruist net zo goed gaat werken in andere typen wijken dan het Nieuwe Westen, het is echter nog te vroeg om daar conclusies over te trekken. Krachtgroen werkt met de methode Buurt Bruist als intermediair tussen bewoner en gemeente. Zij dragen hierdoor voor een belangrijk deel bij aan burgerparticipatie, dat steeds belangrijk wordt in de huidige maatschappij. In de toekomst worden dit soort intermediairs door de terugtrekkende overheid steeds belangrijker. De rol als intermediair vervult Krachtgroen goed, open en eerlijk. In de toekomst zouden ook geldstromen van de gemeente naar kleinere initiatieven via dit soort intermediairs kunnen gaan lopen. Echter de gemeente moet ook leren uit het verleden, zoals met het PGB. Het blijft voor de overheid belangrijk om goed zicht te houden op deze geldstromen, zodat het budget ook daadwerkelijk komt waar het nodig is en waar het voor bedoeld is. Met het stimuleren van burgerparticipatie en de rol die Krachtgroen hierin vervult, komt het cultuurverschil tussen burger en overheid aan het licht. De burger staat al verder in het proces van bottom-up werken dan de overheid. Dit zorgt voor een botsing van culturen. Beide culturen zullen dichter naar elkaar moeten groeien, wil het een blijvend succes worden. Dat wil zeggen 7

dat de overheid meer moet los laten, maar ook dat initiatieven verantwoording kunnen afleggen over de besteding van de verkregen budgetten. Krachtgroen is een goede en belangrijke partij voor de gemeente om dit leerproces aan te gaan en een nieuwe manier van werken te vinden. In vergelijking met andere groene partijen in de stad, zoals Creatief Beheer, ontvangt krachtgroen relatief kleine subsidiebedragen. Deze kleine investeringen leveren echter wel veel op. Krachtgroen is sterk in het leggen van verbindingen tussen initiatieven en de overheid, het geven van advies en het overdragen van kennis over groen. De kracht van Creatief Beheer ligt bij het bereiken van de moeilijk bereikbare Rotterdammer. Deze twee partijen kunnen elkaar mooi aanvullen. Voor vervolgonderzoek is het daarom interessant om deze twee partijen naast elkaar te vergelijken. Daarnaast is het voor vervolgonderzoek aan te bevelen om ook medewerkers van andere corporaties, ambtenaren uit de fysieke hoek, maar ook professionals uit het welzijn mee te nemen, om zo meer zicht te krijgen op Buurt Bruist. Het interviewen van bewoners tijdens Buurt Bruist activiteiten zal helpen om de bijdrage van Buurt Bruist aan de fysieke en mentale gezondheid van bewoners verder te evalueren. Tot slot kan geconcludeerd worden dat Buurt Bruist positief wordt ontvangen door de betrokken partijen. De medewerkers van Krachtgroen leggen goede verbindingen zowel horizontaal als verticaal en weten bewoners te enthousiasmeren. Krachtgroen is een waardevolle partner voor de gemeente. Door zijn intermediaire rol is het een belangrijke partij voor de gemeente om het leerproces van terugtrekkende overheid aan te gaan en een nieuwe manier van werken te vinden. Aan de andere kant kan Krachtgroen zich verder professionaliseren door zich meer te richten op deze rol als intermediair en verantwoording naar de gemeente. Zowel Krachtgroen als de gemeente kunnen in dit proces nog veel van elkaar leren. Voor de gemeente is het nu belangrijk om te volgen hoe Buurt Bruist aanslaat in Bloemhof.

Inleiding

Buurt Bruist is een project van Krachtgroen om groene initiatieven in de wijk te stimuleren en verbinden en opgezet in samenwerking met de Gemeente Rotterdam. Buurt Bruist is in een aantal wijken in Rotterdam actief. Vanuit de directie PG&Z is de vraag gekomen om de werkwijze Buurt Bruist in verschillende buurten te evalueren met het oog op voortzetting van de te verstrekken subsidies. Daarbij is op korte termijn antwoord gewenst op de volgende vragen: 1.

Wat houdt de methode Buurt Bruist in?

In hoeverre werkt deze aanpak? Doet het wat het beoogt?

Bij welk type wijken en welke doelgroepen werkt de methode Buurt Bruist het best? En waar juist minder?

Wat zijn de korte en langere termijn opbrengsten met betrekking tot sociale en fysieke gezondheid? Het gaat hierbij met name om mentale gezondheid en gezond gewicht.

Wat is de ervaring van de verschillende partijen?

Wat heeft Krachtgroen toegevoegd in de wijk?

Wat zijn randvoorwaarden om Buurt Bruist te laten slagen?

Niet alle vragen kunnen op de korte termijn beantwoord worden. Zo kan de vraag onder 3 niet voldoende beantwoord worden, omdat Buurt Bruist hiervoor nog te kort loopt in andere wijken dan het Nieuwe Westen en Middelland. Daardoor kan in de nieuwe wijken nog onvoldoende bepaald worden of Buurt Bruist effect heeft op het groen in de wijk. Om dezelfde reden is het ook lastig te bepalen bij welke doelgroepen de methode het best werkt volgens de deelnemende partijen. Wel hebben we gevraagd naar de verwachtingen van de betrokkenen. Daarnaast is de vraag onder 4 lastig te beantwoorden, zeker op de korte termijn. Eventuele effecten op het gebied van gezondheid kunnen nooit geheel toegewezen worden aan Buurt Bruist. Daarvoor spelen er te veel partijen en gebeurtenissen een rol in de omgeving, die in deze opzet niet gecontroleerd of uitgesloten kunnen worden. Daarnaast is er al veel goed onderbouwd wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effecten van groen op de mentale en fysieke gezondheid. Deze leveren al voldoende bewijs dat groen een gunstig effect kan hebben op de mentale en fysieke gezondheid van bewoners in de wijk1. Daarom hebben we wel naar indicatoren gevraagd die van invloed zijn op gezondheid en welbevinden. Omdat bovenstaande vragen niet allemaal op de korte termijn te beantwoorden zijn, zijn de onderzoeksvragen daarom als volgt geformuleerd: 1. Wat is de methodiek van Buurt Bruist? (Hoofdstuk 2) 2. In hoeverre werkt deze aanpak volgens andere initiatieven. Doet het wat het beoogt? (Hoofdstuk 2) 1

M. Kouwen (2013) Gezondheidseffect van natuur. Vitamine G. Eos, 2013 p36-40

3. Bij welk type wijken en welke doelgroepen werkt de methode Buurt Bruist het best? En waar juist minder? (Hoofdstuk 2) 4. Wat is de ervaring van de verschillende partijen met Krachtgroen? (Hoofdstuk 3) 5. Wat heeft Krachtgroen toegevoegd in de wijk volgens betrokkenen? ? (Hoofdstuk 4) 6. Wat zijn randvoorwaarden om Buurt Bruist succesvol in te zetten? (Hoofdstuk 5)

Om deze vragen te beantwoorden zijn er 15 betrokkenen van verschillende partijen geïnterviewd, namelijk: § 2 medewerker(s) van Krachtgroen § 6 uitvoerders van initiatieven in het Nieuwe Westen/Middelland, tevens bewoners § 2 gebiedsnetwerkers, tevens initiatiefnemers § 1 ‘groene’ partij aan de zijlijn § 4 ambtenaren van de gemeente (2 Stadsontwikkeling, 1 Stadsbeheer, 1 PG&Z) § 1 coördinator wijkbeheer van een woningcorporatie In Bijlage A vindt u een overzicht van de geïnterviewde initiatieven/organisaties en hun betrokkenheid bij Buurt Bruist. Daarnaast zijn wijkkaarten met groene initiatieven (over de tijd) en de activiteitenkalender (retrospectief) geleverd door Krachtgroen. In Bijlage B vindt u de overzichtkaart van Buurt Bruist van Middelland en Nieuwe Westen. Bijlage C geeft een overzicht van Buurt Bruist op sociale media en internet. In Bijlage D vindt u een samenvatting van de activiteitenkalender van Krachtgroen. Bijlage E geeft de Buurt Bruist flyer weer met geschikte planten voor een geveltuin in de zon of in de schaduw.

In dit rapport worden de vragen in de volgorde als hierboven behandeld. In het eerste deel zal de methode Buurt Bruist worden toegelicht, gevolgd door de werking van de aanpak in de praktijk, ervaringen van verschillende partijen en tot slot de randvoorwaarden om Buurt Bruist te laten slagen.

Methode Buurt Bruist

In dit hoofdstuk wordt de methode Buurt Bruist besproken. In de eerste paragraaf wordt de methode besproken zoals theoretisch opgezet door Krachtgroen. De inhoud van deze paragraaf is gebaseerd op informatie van Krachtgroen. In de tweede paragraaf wordt beschreven hoe de methode wordt uitgevoerd in de praktijk volgens Krachtgroen en de geïnterviewde betrokkenen.

2.1

Methodiek beschrijving

De methode Buurt Bruist is opgestart door Krachtgroen, samen met het Cluster Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Rotterdam (destijds GGD RotterdamRijnmond). Krachtgroen heeft de methode verder ontwikkeld. Krachtgroen is een multidisciplinair ontwerperscollectief dat onderzoekt, ontwerpt en ontwikkelt aan de groene ruimte in en om de stad. Krachtgroen beschouwt groene ruimte en landschap als instrument voor duurzame gebiedsontwikkeling en verbetering van het sociale en fysieke leefklimaat in en om de stad. Krachtgroen stelt dat door groenstructuren en sociale (groene) initiatieven ruimtelijk en programmatisch te verrijken en met elkaar te verbinden, groene ruimte een grote bijdrage kan leveren aan het welzijn van stadsbewoners. Het aanhaken op bestaande sociale en fysieke structuren en het stimuleren van sluimerende lokale ‘groene kracht’ vormt de basis van hun aanpak. De uitwerking van de methode Buurt Bruist, zoals aangegeven door Krachtgroen, bestaat eruit verbindingen leggen tussen groene initiatieven onderling en andere betrokkenen in de wijk. Dit kan bijdragen aan meer bestendiging en continuïteit van groene initiatieven. Daarmee wil Krachtgroen de eigen kracht van bewoners versterken bij een terugtrekkende overheid. Binnen de methode vallen de volgende vijf hoofdpunten: 1. 2. 3. 4. 5.

Binnen de methode Buurt Bruist zijn de vijf hoofdpunten als volgt uitgewerkt: 1. Het creëren van een raamwerk van groene initiatieven. Krachtgroen heeft een overzichtskaart van initiatieven gemaakt en een activiteitenkalender als leidraad. De kaart bestaat uit bestaande en potentiële initiatieven en er wordt getoond van welk netwerk het initiatief onderdeel uitmaakt en welke verbindingen er te leggen zijn. Zo groeit het groene netwerk en kunnen mensen elkaar zelfstandig opzoeken en onderling informatie uitwisselen over hun initiatieven. Krachtgroen organiseert daarnaast activiteiten in het groen waardoor initiatiefnemers en deelnemers elkaar onderling (beter) leren kennen. Deze activiteiten zijn erg divers en vaak laagdrempelig, zodat zo veel mogelijk verschillende groepen van de bevolking bereikt worden. Dit gaat van kleine acties als zaden uitdelen tot grotere acties als een stadsdebat over bewonersinitiatieven. 11

2. Het maken van de gebruiker tot co-ontwikkelaar. Ook overheden (gemeente) en instanties (zoals woningbouwcorporaties) worden door Krachtgroen betrokken. Zij zien dat er een grote afstand bestaat tussen bewoners en overheden en slaan een brug, waardoor er veel meer mogelijk is dan voorheen. Door hun contacten met overheden zijn ze in staat de lijnen tussen bewoners en overheden sterk te verkorten. Bewoners kunnen op deze manier zelf ‘mee-ontwikkelen’ aan de eigen leefomgeving. Dat zorgt ervoor dat initiatiefnemers minder snel afhaken en er meer groen door bewoners in de leefomgeving kan komen. Meer toegang tot groene kennis leidt volgens Krachtgroen tot bestendiging en verzelfstandiging van initiatieven. Door een vruchtbare voedingsbodem te creëren in de wijk is het mogelijk dat er ‘vanzelf’ initiatieven ontstaan en tot wasdom komen. 3. Het maken van de gebruiker tot co-beheerder Het gevoel van eigenaarschap van de initiatiefnemers en gebruikers van groen wordt verder gestimuleerd. Het onderlinge netwerk is het grote ‘kapitaal’ van initiatieven. Dat is geworteld in de plek van het initiatief. Hoe groter de verbondenheid met het initiatief, des te meer gevoel van eigenaarschap en verantwoordelijkheid er is. Dit ‘kapitaal’ wordt verduurzaamd door middel van de onderlinge verbinding van initiatieven. Het gaat vooral om de sociale verbinding, niet alleen van de initiatiefnemer zelf, ook over de deelnemers, zij spelen een grote rol in het betrekken van nieuwe mensen. De sociale verbindingen en banden ontstaan tijdens de fysieke activiteiten die Krachtgroen organiseert en door het letterlijk samenwerken in en aan het groen. Enerzijds worden gelijkgestemden in contact gebracht, anderzijds worden initiatieven onderling geholpen aan kennis waar zij zelf niet over beschikken. Groen is het uitgelezen middel voor verbinding, zowel sociaal als fysiek. 4. Het maken van een platform voor groene initiatieven Krachtgroen heeft de Buurt Bruist website opgezet en een facebookpagina die beiden goed bezocht worden door bewoners uit de wijk. De Buurt Bruist kaart en de activiteitenkalender zijn hier te vinden. Naast de website spelen sociale media als twitter en facebook een grote rol. Krachtgroen ziet dat vooral facebook een laagdrempelige plek is waar veel gelijkgestemden elkaar vinden. Twitter werkt goed voor het onder de aandacht brengen van aankomende activiteiten. Zo worden mensen gemakkelijk op de hoogte gehouden van wat er te doen is en kunnen ze dat zelf verder delen, iets toevoegen, reageren, etc. Tijdens de activiteiten wordt groene kennis gedeeld, door een snoeiworkshop te organiseren of bv. een stekjesruildag. Er is dan ook ruimte om in het onderlinge netwerk kennis uit te wisselen, op een toegankelijke, budgetneutrale manier. 5. De stad verrijken. Krachtgroen helpt bij het opstarten van nieuwe groene initiatieven en het nieuw leven inblazen van verlopen locaties. Nieuwe initiatieven ontstaan, doordat mensen geïnspireerd worden door en tijdens Buurt Bruist activiteiten. Waar mogelijk draagt Krachtgroen bij aan ontwerp en de aanleg van groen. Regelmatig bestaat ondersteuning ook uit hulp met groenbudget aanvragen bij de (deel)gemeente. Vaker nog is het nodig dat er kennis gedeeld wordt, beloften nagekomen worden door overheden of dat er informatie beschikbaar gesteld wordt. Initiatiefnemers branden vaak af als ze geen, late, of zichzelf tegensprekende reacties krijgen. Het in contact brengen met de juiste ambtenaar/ wijkbeheerder kan zorgen voor een soepelere vergroening en meer bestendiging van de 12

initiatieven. Buurt Bruist biedt een stimulans en een handreiking; door op uiteenlopende manieren verbindingen te leggen enthousiasmeren ze mensen hun leefomgeving te vergroenen. Bewoners worden geïnspireerd om hun leefomgeving te verrijken met groen.

2.2

De aanpak in de praktijk

Een van de doelstellingen vanuit het cluster MO van de Gemeente Rotterdam om Krachtgroen in te schakelen is om de fysieke gezondheid en het welzijn van de bewoners te verbeteren. Dit wordt ook door Krachtgroen zelf genoemd als doelstelling van Buurt Bruist. Zoals in de inleiding aangegeven is dit lastig te meten. Wel hebben we een aantal indicatoren in kaart gebracht die bijdragen aan de gezondheid en het welzijn. Een van die indicatoren is het creëren van groen. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat groen een gunstig effect kan hebben op de mentale en fysieke gezondheid van bewoners in de wijk1. Door middel van ondersteunen, adviseren en kennisverspreiding draagt Krachtgroen bij aan vergroening van de stad. Daarnaast levert Krachtgroen zeer waarschijnlijk ook een bijdrage aan het sociale welzijn van bewoners, door middel van het organiseren van sociale activiteiten rondom groen, zoals bloembol-dagen, ruilmiddagen en wandelingen, maar ook door het ondersteunen van sociale initiatieven, zoals DANSH en het vrouwenplatform Delfshaven. Doordat bewoners die meedoen met activiteiten van Buurt Bruist ook fysiek actief zijn (tuinieren, wandelen), draagt Krachtgroen ook bij aan de fysieke gezondheid, al is dit moeilijk te kwantificeren Aan de geïnterviewden is gevraagd hoe zij de methode ervaren en of zij denken dat deze methode werkt voor verschillende doelgroepen. Hieronder worden per hoofdpunt de bevindingen beschreven. 1. Het creëren van een raamwerk van groene initiatieven. Krachtgroen heeft op de website van Buurt Bruist (wwww.buurtbruist.nl) een overzichtskaart geplaatst (zie Bijlage B) van alle initiatieven in het Nieuwe Westen en Middelland en een activiteitenkalender. Naast de kaart met groene initiatieven zijn er ook twee andere kaarten. Eén kaart bevat de lege boomspiegels, dicht betegelde boomspiegels en boomspiegels met dode bomen. De andere kaart toont de stenige plekken en plekken waar nog een initiatief voor gezocht wordt. Daarnaast worden belangstellenden regelmatig op de hoogte gehouden van activiteiten in de wijk via mail, facebook en twitter. Bijlage C geeft een overzicht van de aanwezigheid van Buurt Bruist op sociale media en internet.

Een ambtenaar:

Het belangrijkste onderdeel van Krachtgroen in Buurt Bruist is het creëren van massa….. Buurt Bruist is de groene deken over alle projecten. Krachtgroen organiseert dit met een vastgestelde methodiek, een stappenplan.

2. Het maken van de gebruiker tot co-ontwikkelaar. 3. Het maken van de gebruiker tot co-beheerder. Hoofdpunt 2 en 3 zijn nauw met elkaar verbonden. In de praktijk blijken deze twee punten 1

M. Kouwen (2013) Gezondheidseffect van natuur. Vitamine G. Eos, 2013 p36-40

goed te werken in de wijken Nieuwe Westen en Middelland. Dit komt mede doordat in deze wijken veel hoogopgeleiden wonen en al veel groene initiatieven waren opgezet voor de komst van Buurt Bruist. De geïnterviewden geven vaak aan dat zij de bedenker en uitvoerder van het initiatief zijn en dat Krachtgroen er zijdelings bij betrokken is. Een gebiedsnetwerker geeft aan dat ze vragen krijgt uit de wijk en Krachtgroen erbij betrekt voor de uitwerking. Krachtgroen laat bij de uitvoering dan weer de mensen zelf aan zet. Uit enkele interviews blijkt dat deze methode waarschijnlijk niet overal zal werken. Iemand van de woningcorporatie geeft aan dat zij gaan bijhouden of de bewoners de tuintjes daadwerkelijk blijven onderhouden. Een aantal geïnterviewden geeft aan dat het ook in andere wijken zal werken, maar dat er waarschijnlijk meer sturing vanuit Buurt Bruist nodig is vooral op het punt van coontwikkelaar en co-beheerder. Enkele geïnterviewden denken dat deze methode niet in een achterstandswijk als Bloemhof of wijken met minder hoogopgeleiden zal werken. In dit soort wijken hebben bewoners vaak wel wat anders aan hun hoofd en zal er harder aan getrokken moeten worden om groene projecten te stimuleren en te behouden. Er wordt aangegeven dat dit goed gevolgd moet worden.

Een uitvoerder van een initiatief:

Krachtgroen is de horizontale verbinder tussen de projecten, dat lukt zeker in het Nieuwe Westen. Bospolder Tussendijken is toch echt een ander gebied waar verbinden tussen projecten moeilijker is. Daar zitten veel minder hoog opgeleiden.

Een uitvoerder van een initiatief: Een uitvoerder van een initiatief:

Het grote verschil is dat het hier [Middelland/Nieuwe Westen] gelijkwaardiger is. De initiatieven komen hier meer vanuit de bewoners. Bij Bloemhof is dat denk ik anders.

Als je kijkt in de Meineszlaan daar staan goed verzorgde planten. Daar kan het wel. In de Graaf Florisstraat kan het ook. Daar staan dure planten. Hier wordt alles kapot gemaakt. Je ziet het groener worden daar waar het van nature al was.

Krachtgroen:

Omdat de bewoners in deze wijken wat minder georganiseerd zijn dan in Nieuwe Westen en Middelland, doen we op Zuid ook meer zelf ipv alleen maar verbinden.

Een uitvoerder van een initiatief:

Een gebiedsnetwerker:

Er gebeurt wel veel in Bloemhof, dadelijk zijn er meer professionals actief dan bewoners, bewoners gaan steeds meer achterover leunen….Dat is het gevaar van Bloemhof, dat het niet doorbouwt op iets wat er al is. Het moet aansluiten bij iets wat bewoners al aan het doen zijn.

Vergroening lukt niet altijd, dat kan komen door de problemen van de mensen zelf. Als ze veel problemen hebben zijn ze niet bezig met plantjes en bloemetjes…... Het lukt wel om te vergroenen, maar je moet een paar voortrekkers hebben die ook het stoepje van een ander mee willen nemen.

4. Het maken van een platform voor groene initiatieven. Naast de website van Buurt Bruist en alle activiteiten heeft Krachtgroen een facebookpagina voor Buurt Bruist gemaakt. De website is mooi vormgegeven en toont alle initiatieven en activiteiten in de wijk. De activiteiten zijn in categorieën opgedeeld, namelijk tuinieren, ontmoeten en kinderen. Via de facebookpagina worden ook alle activiteiten aangekondigd en kunnen andere initiatieven elkaar vinden. Een aantal geïnterviewden gaf aan dat zij zo in contact zijn gekomen met Buurt Bruist. De meesten geven echter aan Buurt Bruist te kennen van de activiteiten die zij organiseren. Bijlage C geeft een overzicht van de aanwezigheid van Buurt Bruist op sociale media en internet. 5. De stad verrijken. Onder dit punt verstaat Krachtgroen niet alleen het verrijken van de stad met groen, maar ook het verbreden van de kennis over groen bij de bewoners. Hiervoor verspreiden zij onder andere mooie flyers met geschikte planten voor in de geveltuin (zie Bijlage D), geven zij advies aan nieuwe initiatieven en helpen zij bij het aanvragen van budget. Dit wordt ook aangegeven door bijna alle initiatieven. Activiteiten Krachtgroen in het kader van Buurt Bruist Activiteitenkalender In het kader van Buurt Bruist beheert Krachtgroen een activiteitenkalender, waar de activiteiten van Buurt Bruist en andere initiatieven zijn opgenomen. Ook staan op deze kalender procesbijeenkomsten van Krachtgroen met andere organisaties om samen te werken. In bijlage E is een samenvatting opgenomen van de activiteitenkalender. In totaal staan op kalender van 2014 bijna 150 activiteiten en procesbijeenkomsten. Uit de activiteitenkalender van 2014 blijkt dat Krachtgroen in dat jaar zo’n 37 activiteiten in het kader van Buurt Bruist heeft georganiseerd. Voor een deel van de activiteiten heeft Krachtgroen dit zelf gedaan en voor een deel met organisaties Natuurlijk Spangen en Woonstad. Van de activiteiten waarvan het aantal deelnemers bekend is, lag dat gemiddeld tussen de 15 en de 20. Het daadwerkelijke aantal deelnemers verschilde sterk en lag tussen de 4 en 40 deelnemers. Activiteiten die Krachtgroen in het kader van Buurt Bruist organiseerde waren bijvoorbeeld Groene Lopers (wandel- of fietsroutes met een speciaal thema), zaden en planten ruilen, vergroenen van verschillende straten onder meer door de aanleg van geveltuinen, excursies en bollen planten. Uit de activiteitenkalender blijkt dat Krachtgroen aan zo’n 60 procesbijeenkomsten heeft deelgenomen in het kader van Buurt Bruist. Het merendeel is een procesbijeenkomst vanuit Krachtgroen zelf. Een ander deel is een bijeenkomst waarbij Krachtgroen samenwerkt met andere organisaties zoals Natuurlijk Spangen, de Buitenboel en Creatief Beheer. Van de 60 procesbijeenkomsten zijn er 23 onderdeel van een reeks 'terugkerende processen'. Op de activiteitenkalender staan ook bijna 80 activiteiten die niet vallen onder het beheer van Krachtgroen. Dit past in één van de doelen van Buurt Bruist om een raamwerk van initiatieven te creëren.

Andere werkzaamheden Naast activiteiten en procesbijeenkomsten die te vinden zijn op de activiteitenkalender, gaat Krachtgroen ook langs in de wijk om mensen die iets met groen willen advies te geven of hulp te bieden. Deze werkzaamheden zijn niet opgenomen in de activiteitenkalender. Deze werkzaamheden lopen uiteen van adviezen aan bewoners of zorginstelling tot woningbouwcorporaties en van iemand doorverwijzen naar de juiste persoon, plantenselecties doormailen, tot doorlopende besprekingen over 'hun' plantsoen, park, boomspiegels en/ of geveltuintjes. Bij sommige initiatieven is Krachtgroen bijna wekelijks betrokken en trekken ze het initiatief door de 'ambtelijke soelaas' heen. Er zijn ook veel contactmomenten met en voor die initiatieven. Daarbij maakt Krachtgroen onder meer : · schetsen/tekeningen · verslagen over wat er besproken is · de vervolgafspraken en betrekken er zo nodig andere professionals bij uit het eigen netwerk of de gemeente · maken beplantingsplannen · vragen offertes aan bij hoveniers en regelen de levering etc. Krachtgroen geeft zelf aan dat ze het afgelopen jaar in West bij ruim 55 initiatieven betrokken te zijn geweest met groene vragen. Tot slot heeft Krachtgroen zoals ze dat zelf noemen zo’n 280 'groene harten' in haar mailinglijst. Dit zijn zo’n 150 bewoners die betrokken zijn bij initiatieven en daarnaast zo’n 130 betrokken personen bij de gemeente, zorgverleners, woningbouwcorporaties en andere instellingen.

Sterke punten en verbeterpunten

Aan de geïnterviewden is gevraagd wat de sterke punten en verbeterpunten van Krachtgroen en Buurt Bruist zijn. De geïnterviewde vertegenwoordigers van de initiatieven en de gebiedsnetwerkers waren allen zeer positief over Krachtgroen en Buurt Bruist. Zij konden zo één of meerdere aspecten noemen waar Krachtgroen sterk in is. Ook werden vaak positieve aspecten van Krachtgroen impliciet beschreven in de antwoorden op andere vragen. De geïnterviewden hadden vaak moeite om een verbeterpunt te bedenken of een aspect waar Krachtgroen minder goed in is. Hieronder volgt eerst een beschrijving van de sterke punten van Krachtgroen/Buurt Bruist en daarna van de verbeterpunten, zoals genoemd door de geïnterviewde vertegenwoordigers van de initiatieven en de gebiedsnetwerkers. Daarna volgt de visie van de betrokken ambtenaren wat betreft sterke en verbeterpunten. .

3.1

Sterke punten van Krachtgroen

§ Verbindingen leggen tussen initiatieven (horizontale verbinding) Bijna alle geïnterviewden gaven aan dat de medewerkers van Krachtgroen goed zijn in het leggen van verbindingen tussen de verschillende initiatieven op het gebied van vergroening. Dat doen ze door mensen letterlijk met elkaar in contact te laten komen. Een goed voorbeeld hiervan wordt gegeven door een gebiedsnetwerker:

Een gebiedsnetwerker:

“Krachtgroen heeft ook bij een verpleeghuis een binnentuin aangepast, samen met de bewoners. We wisten dat het tehuis een binnentuin had, maar het was niet zo levendig. We wisten ook dat er ergens een bewoner was met een daktuin die weg moest. Die zat toen met een overschot aan grote

Ook op de Buurt Bruist aftrap-bijeenkomsten ontmoeten mensen van initiatieven elkaar en worden verbindingen gelegd. Achteraf weten mensen soms niet meer waar ze elkaar van kennen, maar vaak heeft Krachtgroen dan toch voor het eerste contact gezorgd. Behalve via één op één verbinden, legt Krachtgroen ook verbindingen tussen initiatieven door het maken en onderhouden van een heel netwerk, en mensen van dit netwerk via nieuwsbrieven en mails te betrekken bij activiteiten, zoals de wandelingen door de wijk.

Een uitvoerder van een initiatief:

“Ze informeren, zij hebben een veel groter overzicht wat er overal gebeurt, met de kaart en de wandelingen. Die groene deken, dat is hun sterke kant. (…) Hun rol in het daadwerkelijke project is misschien niet groot, maar omdat ze alle initiatieven verbinden, is hun taak wel belangrijk en groot. Zij hebben die verbindende rol, zonder dat ze overal actief aan meedoen. Die functie heb je nodig, om de betekenis van de kleine dingen groter te maken.”

Die rol van het creëren van massa wordt ook door een andere geïnterviewde als het belangrijkste onderdeel van Krachtgroen gezien, want met massa bereik je de politiek, en zo kan groen een belangrijke peiler blijven binnen de politiek. Een andere geïnterviewde zegt dat Krachtgroen in het Nieuwe Westen goed is geslaagd in het horizontaal verbinden van de 17

projecten. Ze vraagt zich wel af hoe dit in Bospolder Tussendijken zal gaan, want daar zal het verbinden veel moeilijker zijn, omdat er veel minder initiatieven zijn, veel minder hoog opgeleiden. Iemand noemt dat Krachtgroen, door het overzicht dat ze hebben, inzicht heeft in waarom initiatieven in het ene geval wel goed lopen en in het andere geval niet. Zij kunnen de succesfactoren stimuleren en gebruiken bij de uitbreiding van Buurt Bruist. Een Initiatief dat iets soortgelijks doet als Krachtgroen, namelijk Stichting Tussentuin, beschouwt Krachtgroen absoluut niet als een bedreiging of concurrent. Ze hebben ieder zo hun eigen aanvliegroute (Krachtgroen meer in de openbare ruimte, Tussentuin meer collectieve tuinen). Ze vinden het juist positief dat ze kennis delen en uitwisselen. Er is zoveel te doen op groengebied in de stad dat ze elkaar niet als concurrent beschouwen. Tussentuin vindt het juist leuk wat Krachtgroen doet! § Zichtbaarheid creëren van groene initiatieven Door verschillende geïnterviewden wordt genoemd dat Krachtgroen goed is in het zichtbaar maken van groene initiatieven, en die zichtbaarheid heb je weer nodig om massa te hebben. De kaarten die Krachtgroen van de gebieden maakt, met de initiatieven duidelijk in kleur aangegeven, vindt iedereen mooi en belangrijk. Op de website zijn de kaarten interactief, en kun je op de verschillende initiatieven klikken om meer informatie te krijgen. De website van Krachtgroen wordt ook als sterke kant genoemd. Krachtgroen kan dingen mooi in beeld brengen, zowel online als op papier via posters en flyers (zie bijlage B en D).

Een uitvoerder van een initiatief:

“Ja ze hebben een mooie poster met planten en die delen ze uit aan bewoners. Die ziet er prachtig uit en wil iedereen wel hebben.”

§ Helpen in contact met de gemeente (verticale verbinding) Ongeveer de helft van de geïnterviewden gaf aan dat Krachtgroen hun geholpen heeft in het contact met de gemeente. De medewerkers van Krachtgroen hebben veel contacten binnen de gemeente, ze weten de weg en hebben korte lijntjes met verschillende ambtenaren. Op die manier kunnen ze initiatieven wegwijs maken. Krachtgroen helpt ook vaak met subsidieaanvragen, zowel qua proces als inhoudelijk.

Een uitvoerder van een initiatief:

“Krachtgroen kan dingen goed verwoorden en kent de terminologie van de ambtenaren.”

Krachtgroen wordt daarin ook weer ondersteund door anderen in hun netwerk, zoals gebiedsnetwerkers of lang bestaande initiatieven, die veel ervaring hebben met het loskrijgen van potjes van de gemeente. Voor Creatief Beheer heeft Krachtgroen ervoor gezorgd dat er een noodoplossing kwam voor een bepaalde gemeentesubsidie; zij konden dit snel regelen door hun kortere lijnen met de GGD. Creatief Beheer is blij dat Krachtgroen voor hen als spreekbuis naar de gemeente kan fungeren, en het belang van projecten over kan brengen aan ambtenaren. Hun eigen directeur is daar minder goed in.

Een uitvoerder van Creatief Beheer:

“Het is een gouden greep om samen te werken en Krachtgroen de verticale verbinder te laten zijn tussen de werkvloer van Creatief Beheer en de ambtenaren”.

Het lukt Krachtgroen ook een verticale verbinding te leggen met woningbouwcorporaties als Woonstad en Woonbron, en daar subsidies te regelen. Via een subsidie van Woonstad heeft Krachtgroen bijvoorbeeld kunnen initiëren dat er in de Essenburgbuurt 12 geveltuinen zijn aangelegd. Een gebiedsnetwerker:

“Krachtgroen komt makkelijk binnen bij de corporaties en hun onderwerp slaat er wel aan”.

§ Aanpak: praktisch, deskundig, gelijkwaardig en bottom-up Alle geïnterviewden zijn erg te spreken over de aanpak van Krachtgroen in Buurt Bruist. Deze aanpak is vooral erg praktisch: de medewerkers van Krachtgroen houden van aanpakken, niet moeilijk doen, doorpakken. De samenwerking verloopt vaak vlot en regeldingen eromheen worden snel geregeld. Een uitvoerder van een initiatief: Een uitvoerder van een initiatief:

“Lekker kort door de bocht, kort

“Dan bel je een keer en dan gaat het vanzelf. Niets houdt ze tegen en ze nemen het op, heel positief.”

en krachtig. Weinig geouwehoer en gelijk aan de slag”.

Ook vinden geïnterviewden dat de medewerkers van Krachtgroen deskundig zijn. Ze weten veel van groen, hebben veel ervaring uit andere projecten. Ze nemen initiatief en komen met goede ideeën. Een uitvoerder van een initiatief:

“Wat mij aanspreekt is de combinatie tussen heel praktisch en de inhoudelijke benadering. Ze weten waar ze het over hebben, daar zit een onderbouwing onder die mij aanspreekt. De Krachtgroen medewerker is goed en deskundig.”

Verder wordt het gewaardeerd dat Krachtgroen zich heel gelijkwaardig opstelt, dat er geen hiërarchie is van bewoner versus expertise. Een uitvoerder van een initiatief:

“Het is wel een gelijkwaardige positie, zij zijn niet méér. Het is geen ‘wij zijn hier de …’ Heel gelijkwaardig en zoals het hoort. Het meest aangename vind ik dat het niet uitgaat van hulpbehoevendheid, geen wij-zij cultuur, geen hulpverlenersrol. Het is geen groen-politie, dus niet overheersend of bepalend of sturend. Zij laten zien wat ze doen en als je het leuk vindt sluit je aan.”

Tenslotte vindt men het positief dat Krachtgroen bottom-up werkt, dus uitgaat van wat de bewoners zelf willen, in plaats van een top-down benadering. Krachtgroen is ondersteunend, ze reageren op wat bewoners of initiatieven zelf willen. Een geïnterviewde uit Middelland/Nieuwe Westen noemt dat het aangenaam en prettig is dat Buurt Bruist niet iets van buiten af is, maar ontstaan in de wijk zelf. 19

Een uitvoerder van een initiatief:

“Buurt Bruist helpt ons daar nu niet in [waar de planten heen kunnen van een tuin die wordt opgeheven], maar als ik bel wel. Dat moet van ons komen. Het lijkt heel passief, maar zo werkt het. Dat heet van onderop.”

§ Motiveren, enthousiasmeren, meekrijgen Meerdere geïnterviewden geven aan dat de medewerkers van Krachtgroen goed zijn in het motiveren en enthousiasmeren van bewoners om te participeren in de initiatieven. Het lukt ze om mensen betrokken te krijgen.

Een uitvoerder van een initiatief:

“Meer bewustwording en betrokkenheid creëren over het groen in de wijk, dat doet Krachtgroen”.

Een gebiedsnetwerker geeft aan dat ze Krachtgroen vaak ergens bij betrekt als het nodig is om mensen enthousiast te krijgen, of een bepaald initiatief een ‘boost’ te geven. Een gebiedsnetwerker:

“Op dat moment haal ik Krachtgroen erbij om tot ideeën te komen en de bewoners enthousiast te krijgen. Dan ontstaat er niet alleen een tuintje maar ook contact. Soms kunnen de bewoners het (een initiatief) niet meer alleen opbrengen en dan betrekken we Krachtgroen erbij om meer mensen te motiveren en erbij te betrekken.”

Krachtgroen krijgt het voor elkaar om mensen die nog niet actief waren met groen, mee te laten doen met bijvoorbeeld een buurt of bomenwandeling. Een medewerker van Krachtgroen deelt dan stekjes of zaden uit aan kinderen of omstanders, die dan gelijk in de grond worden gezet. Op die manier betrekt ze mensen erbij, en soms ontstaan er zo weer nieuwe initiatieven. § Prettige persoonlijkheden Alle geïnterviewden vinden de medewerkers van Krachtgroen zeer vriendelijk en aardig. Andere persoonskenmerken die worden genoemd zijn open naar iedereen toe, lief, attent, positief en toegankelijk. Over de aftrap in Bloemhof zegt iemand het volgende over een medewerker van Krachtgroen : Een uitvoerder van een initiatief:

“Zij was de persoon die het voorzit op zo’n dag. Zij heeft daar talent voor, zij heeft charme en zachtaardigheid, waardoor mensen het prettig vinden om met elkaar te praten. Mensen komen vaak naar dit soort bijeenkomsten met ‘issues’. Haar uitstraling zorgde ervoor dat dit niet gebeurde.”

Door de prettige persoonlijkheden van de medewerkers van Krachtgroen vinden mensen het fijn om met hen samen te werken. Ze zijn ook goed in luisteren, bijvoorbeeld naar oud zeer of frustraties. Mensen kunnen stoom afblazen bij hen en dat schept soms al ruimte voor iets nieuws. Door de ambtenaren van SO/SB wordt genoemd dat de medewerkers van Krachtgroen heel gedreven zijn met heel veel hart voor de stad en voor groen. 20

3.2

Verbeterpunten voor Krachtgroen

Naast alle sterke punten die aan bod kwamen tijdens de interviews, is aan alle geïnterviewden expliciet gevraagd of er ook minder sterke punten waren of verbeterpunten waar Krachtgroen kansen kan pakken. Drie van de geïnterviewden konden geen enkel minder sterk punt bedenken. De overigen konden – soms met wat moeite – elk één verbeterpunt noemen. De geïnterviewde ambtenaren hadden wat meer kritiekpunten. Deze worden als laatste in deze paragraaf beschreven. § Bestendigen van initiatieven Een van de uitvoerders van een initiatief noemde dat Krachtgroen meer met de buurten zou kunnen brainstormen over hoe je alles kunt bestendigen en hoe je het vasthoudt. Ze zouden een reflectiemoment kunnen inbouwen om te bedenken “Wat als de subsidie stopt, stopt dit alles dan?”. Je zou het moeten kunnen onderbrengen bij het welzijnswerk nieuwe stijl, waarbij je misschien af en toe groene expertise inhuurt. Samen met de gebiedsnetwerkers kun je nadenken hoe bestendig je wat zij hebben opgezet en losgewoeld. De gebiedsnetwerker geeft wel aan dat zij een rol voor zichzelf ziet in het signaleren van verwaarlozing van groen in Middelland/Nieuwe Westen op het moment dat de aandacht van Krachtgroen wat meer uitgaat naar de nieuwe wijken. Een gebiedsnetwerker:

“Het kan verwateren, maar ik kom daar wel en ik geef dan een seintje. Ze (Krachtgroen medewerker) heeft ons daar ook bij nodig”.

We hebben de medewerkers van Krachtgroen zelf gevraagd naar een reactie op het punt van het bestendigen van initiatieven. Ze zeggen hierop het volgende: Krachtgroen:

“Soms moet je accepteren dat projecten gewoon ‘op’ zijn. In andere gevallen helpt het als er andere mensen met een project gaan meewerken. Het is een wisselwerking, soms moet je af en toe iets “aanraken” of het warm houden (zoals de zaadjes die dan worden uitgedeeld). Soms moet je zelf een lange adem hebben om op bepaalde plekken iets te kunnen doen. Hierbij wordt ook wel eens gebruik gemaakt van een sneeuwbaleffect: als er in één straat geveltuinen worden aangelegd, wil een andere straat later ook. Doel is dan uiteindelijk ook de straat mee te krijgen die er het minst groen uit ziet en wel wat vergroening kan gebruiken.“

§ Aanvankelijke onervarenheid Krachtgroen is een relatief “jonge” speler in het veld, vergeleken met sommige initiatieven die al 10 of 20 jaar bestaan. Ze zijn nog niet zo door de wol geverfd. Aanvankelijk waren ze nog wat naïef:

Een uitvoerder van een initiatief:

“Want wat doe je bijvoorbeeld als hangjongeren jouw activiteit saboteren? Daar hadden ze nog niet zo over nagedacht. Je kunt bijvoorbeeld ook niet vragen of mensen dezelfde activiteit een paar straten verder willen herhalen, want daar hebben ze geen zin in; zij wonen daar niet en hebben er niks. Ze hebben nu meer ervaring en daar hebben ze heel veel van geleerd. “

§ Te veel werk voor 1 persoon Krachtgroen is in elke wijk maar met 1 persoon bezig. Ze willen veel werk verzetten en dat is soms moeilijk als je maar alleen bent, aldus de gebiedsnetwerker:

Een gebiedsnetwerker:

“Ze nemen veel hooi op hun vork. Ik wil kijken of we iets met vrijwilligerswerk kunnen doen om te ondersteunen. Mensen die ook groen in de vingers hebben en die dat graag willen doen. Om het ze iets makkelijker te maken. Ze weet ons te verzamelen, maar ze staat vaak erg in d’r eentje met heel veel werk”.

§ Doekje voor het bloeden Een uitvoerder van een initiatief noemde dat Krachtgroen zich niet moet laten lenen als zijnde een vervanger voor een ontbrekende welzijnsorganisatie: Een uitvoerder van een initiatief:

“Krachtgroen moet geen doekje voor het bloeden zijn, ‘als zij er zijn hoeven wij niet meer dit of dat’. Als het mensen niet uit hun isolement haalt, dan is het niet de schuld van Krachtgroen, want daar zijn andere instanties van de gemeente voor. Je moet niet alles aan het groen ophangen en men moet het niet omdraaien. Groen heeft effect op welzijn en kwaliteit van de woonomgeving, als je het beheer goed regelt. Maar je buurt wordt niet vanzelf gezonder als je zorgt voor veel groen, het welzijn gaat niet vanzelf omhoog van álle bewoners, met name niet de moeilijk bereikbare. Je moet het samen doen met een welzijnsorganisatie, die kunnen mensen dan bij activiteiten betrekken.”

§ Sommige activiteiten hebben weinig bereik Sommige activiteiten, zoals de stekjesmiddagen of bloembollenplant-acties, hebben (soms) een lage opkomst: Een gebiedsnetwerker:

“De stekjesmiddagen vond ik niet erg levensvatbaar. Misschien kan je dat op een andere manier doen. De mensen díé er waren, waren heel enthousiast, maar je wil toch méér mensen bereiken. Maar zorg dan dat de twee of drie die toch al komen iemand meenemen die anders niet komt. Misschien via kinderen. Dat heb ik niet met haar besproken, maar daar zou ik meer krachtigheid willen zien. Dat kwam niet heel goed uit de verf.”

3.3

Visie van betrokken ambtenaren

Er zijn 4 ambtenaren (1 van de GGD, 2 van SO en 1 van SB) geïnterviewd over de sterke kanten van Krachtgroen/Buurt Bruist en de verbeterpunten. De ambtenaren zijn allen blij met Krachtgroen/Buurt Bruist en vinden dat de gemeente er veel aan kan hebben. Zij noemen een aantal sterke punten die overlappen met wat de geïnterviewde uitvoerders van initiatieve noemden: - Krachtgroen is goed in verbindingen leggen - Krachtgroen is goed in meer zichtbaarheid creëren van groene initiatieven - De medewerkers van Krachtgroen hebben prettige persoonlijkheden (super vriendelijk, gedreven, initiatiefrijk, benaderbaar en met heel veel hart voor de stad en voor groen). - De medewerkers van Krachtrgroen stellen zich altijd positief op en veroordelen nooit. - Krachtgroen/Buurt Bruist heeft een goede website heeft, die zeer up-to-date wordt gehouden, met veel berichten en foto’s over activiteiten. Verder noemen de ambtenaren sterke punten die niet door de initiatieven werden genoemd: § Relatief kleine subsidie bedragen Krachtgroen krijgt relatief kleine subsidiebedragen van de gemeente voor Buurt Bruist (zeker in vergelijking met Creatief Beheer). Met relatief weinig investering wordt relatief veel bereikt. § Focus op het gezin Krachtgroen heeft een duidelijke focus op het gezin en ze doen veel gezinsactiviteiten. Verder zijn hun activiteiten altijd heel divers. § Goede intermediair Krachtgroen werkt met de methode Buurt Bruist als intermediair tussen bewoner en gemeente. De medewerkers spreken de taal van de bewoner én de gemeente. Zij dragen hierdoor voor een belangrijk deel bij aan burgerparticipatie, dat steeds belangrijk wordt in de huidige maatschappij. Krachtgroen kan helpen om het leerproces vorm te geven om steeds meer verantwoordelijkheid bij de burger neer te leggen.

Een ambtenaar: “Het is een leerproces van beide kanten. Buurt Bruist kan een rol vervullen die wij niet kunnen vervullen. Je kan niet zonder, dus dan moet je allebei leren. Wat mag je vragen en wat heb je aan elkaar? (…) Misschien moeten we meer aan verwachtingen-management doen. Als gemeente moeten we ook leren los te laten en alleen te faciliteren. Als je verwachtingen vastlegt, timmer je weer alles dicht. Dat is wel lastig. (…) We moeten niet alleen als subsidieverlener in het netwerk zitten. Zodat je elkaar kan helpen. Soms is dat met geld en soms niet. Ik denk dat Krachtgroen daar wel open voor staat. Krachtgroen is een moderner, meer open netwerk dan Creatief Beheer. En voor ons is het dan de vraag: hoe gaan we in zo’n netwerk zitten? Wat verwacht je van elkaar? Hoe kunnen we het een stap verder krijgen?

Naast deze sterke punten zijn er ook een aantal verbeterpunten genoemd door de ambtenaren: De ambtenaar van Pubieke Gezondheid en Zorg (PG&Z, voorheen de GGD) bracht de volgende verbeterpunten naar voren: § Geen cofinanciering PG&Z heeft Krachtgroen vanaf het begin gefinancierd via subsidies. Een voorwaarde was wel dat Krachtgroen cofinanciering moest zoeken. Dat is wel gelukt binnen de gemeente (via subsidies van Programma Bureau Duurzaam en de Vergroeningsopgave van SO/SB), maar tot op heden nog niet extern. Behalve subsidies van fondsen kan Krachtgroen proberen of bedrijven hen willen steunen. § Politiek Kansen voor Krachtgroen liggen op het terrein van de politiek:

Een ambtenaar:

“Het belangrijkste onderdeel van Buurt Bruist is het creëren van massa. Met massa bereik je de politiek. Groen moet een belangrijke peiler blijven binnen de politiek.(…) De lijn naar het college zouden ze veel meer moeten versterken. Ze zouden veel hoger op bekendheid moeten geven aan Buurt Bruist. Er zou een directe lijn moeten zijn naar Joost Eerdmans.“

De ambtenaren van de Stadsontwikkeling (SO) en Stadsbeheer (SB) brachten de volgende verbeterpunten naar voren: § Netwerk levert soms lage opkomst op Het netwerk van Krachtgroen levert soms maar weinig op in termen van opkomst bij een bijeenkomst of activiteit. Ze hebben een groot e-mail bestand, maar als mensen niet naar activiteiten komen schiet je er weinig mee op. Als je de lage opkomstcijfers afzet tegen wat het gekost heeft, dan kom je op zeer hoge bedragen per opgekomen persoon.

Een ambtenaar:

“Als je ze vraagt iets te organiseren, dan schermen ze met een heel groot netwerk van heel veel Rotterdammers. Ja nou ja als ik dan iets negatiefs mag noemen, dat netwerk was nog niet zo uit-ontwikkeld in termen van exposure. Dat hebben ze niet waar kunnen maken en daardoor wordt het een duur project. Ze schermen met een netwerk, maar is dat ook wel zo? De opkomst valt wel vies tegen. In het gemaal zat ik voorlichting te geven aan 7 man. Dat is niet genoeg in mijn ogen.”

§ Te weinig harde resultaten Het lukt Krachtgroen nog niet zo goed om harde resultaten te laten zien, zoals opkomstcijfers of persberichten. SO/SB zitten nu in een fase dat ze daar steeds meer om gaan vragen. De gemeente maakt wat dat betreft zelf ook een ontwikkeling door, het is een proces van beide kanten. Dat betekent dat ze Buurt Bruist ook op resultaten zullen gaan afrekenen. Krachtgroen is sterk in verbindingen leggen, maar het is lastig afrekenbaar. Ze moeten hun doelstellingen meer SMART gaan formuleren en bijhouden wat ervan terecht komt. Bij activiteiten zouden ze 24

beter kunnen bijhouden hoeveel mensen er komen opdagen (en bezoekers eventueel vragen naar hun postcode of straat). Ook kan Krachtgroen bijhouden hoe vaak ze adviezen geeft aan initiatieven, of bijvoorbeeld het aantal unieke bezoekers aan de website bijhouden. § Misschien te veel wijken De ambtenaren van SO/SB zijn verbaasd dat Buurt Bruist uitbreidt naar (zoveel) andere wijken. Vanuit SB en SO zou de keuze niet op Bloemhof zijn gevallen, er zijn andere wijken waar groen een grotere bijdrage kan leveren aan bijvoorbeeld regenwaterafvoer (door meer groen en minder steen kan het regenwater makkelijker via de bodem weglopen). Een ambtenaar:

“Misschien zijn ze ook in de valkuil gestapt om op veel plekken iets te willen. Misschien kunnen ze zich beter concentreren op twee of drie plekken. [Over Bloemhof:] Dat soort wijken zijn vrij stug om de echte bewoner te bereiken. Dat is misschien ook het vertillen. Daar moeten zij ook van nul beginnen. Daar hebben ze beperkte meerwaarde.”

De ambtenaren zijn heel benieuwd hoe het in Bloemhof uit gaat pakken. Ze vinden het jammer dat er in Bloemhof nu ingezet wordt op een beheerde speeltuin, dus niet in de openbare ruimte. Op die manier gaat er geld naar een beperkt aantal bezoekers, terwijl je wil dat een grote groep er wat aan heeft. § Slecht benaderbare Rotterdammer wordt niet bereikt Het lukt Krachtgroen niet zo goed om de slecht-benaderbare Rotterdammer te bereiken. Volgens de ambtenaren is Creatief Beheer daar veel beter in. Een ambtenaar:

“Creatief Beheer is van volhouden en herhalen, van bij de deuren langs, van mensen die niet willen naar buiten halen. Daar steken ze veel tijd in, dan zien ze daarna wel of het beklijft. Krachtgroen zoekt meer naar wat mensen willen, zij zijn meer van mensen die wél willen. Als ze mensen benaderen en het lukt niet, dan is dat ook prima. Krachtgroen doet het met hart en ziel, maar als het niet lukt, ja dan lukt het niet.”

Krachtgroen redeneert dat het bereiken van de slecht benaderbare Rotterdammer hen te veel tijd zou kosten; bovendien werken zij samen met lokale en sociale partners in de wijk die dit wel kunnen en al jaren doen. Het is ook een van de redenen om samen te werken met Creatief Beheer in bepaalde wijken. Krachtgroen wil juist bestaande krachten inzetten en bundelen om zo samen een sterk en groen netwerk te vormen.

Bijdrage van Krachtgroen aan de initiatieven

Alle geïnterviewde vertegenwoordigers van de initiatieven is gevraagd naar de bijdrage van Krachtgroen in hun initiatief, naar de toegevoegde waarde van Krachtgroen: had het initiatief ook bestaan zonder Krachtgroen, en was het dan even groot geweest? De kleinere initiatieven zijn over het algemeen positief over de bijdrage van Krachtgroen. Krachtgroen heeft ze vaak geholpen in het aanvragen van subsidies bij de gemeente of ze in contact gebracht met de juiste personen binnen de gemeente. Soms wordt dit door de geïnterviewde niet als heel cruciaal gezien, in andere gevallen juist weer wel. Vaak wordt erkend dat het initiatief niet had kunnen bestaan of niet zo ver was geweest zonder de bijdrage van Krachtgroen. Krachtgroen heeft soms ook ontwerp-tekeningen voor zijn rekening genomen, zoals bij het Brancopark of speeltuin de Klimroos. Dit gebeurde altijd na uitvoerig overleg met de bewoners over wat zij willen. Bij speeltuin de Klimroos in Bloemhof heeft Krachtgroen drie bijeenkomsten georganiseerd met ouders en kinderen, waaronder een verwerkingsopdracht met de kinderen waarin zij zelf konden bedenken wat ze wilden op basis van wat ze gezien hadden of zelf bedacht hadden. Een medewerker van Krachtgroen heeft op basis van de plannen van kinderen en ouders een tekening gemaakt als herinrichtinsplan, met veel ruimte voor vergroening. Dit plan gaat dan weer uitgevoerd worden door Stadsbeheer. Bij het Brancopark is een medewerker van Krachtgroen één van de vier leden van de werkgroep, die vaak op haar zaak vergadert. Ze heeft samen met iemand anders van de werkgroep drie subsidieaanvragen geschreven. Ook bij de aanleg van de twaalf geveltuinen in de Essenburgbuurt heeft deze medewerker van Krachtgroen een grote rol gehad: zij heeft een begroting gemaakt, verdere financiën met Woonstad geregeld, plantjes geregeld, coördinatie op zich genomen, plantjes verdeeld per tuintje. Zonder haar was dit lang niet zo soepel en makkelijk gegaan. De gebiedsnetwerker bevestigd dat de rol van Krachtgroen bij de kleinere initiatieven groot is:

Een gebiedsnetwerker:

“Niet de grotere dingen als de speeltuin e.d. die bestonden al. Maar wel op straat-niveau met geveltuintjes, binnentuinen en bollen planten, daar zijn ze echt van en dat gaan ze ook samen doen. En soms sluiten ze aan bij al bestaande projecten. Hoe meer we samen werken, hoe meer we op nieuwe plekken komen waar ze Buurt Bruist nog niet kennen.”

De bijdrage van Krachtgroen aan de grote initiatieven is gering. Deze initiatieven bestonden vaak al lang voordat Krachtgroen / Buurt Bruist ontstond. Dat wil niet zeggen dat men niets heeft aan Krachtgroen of niets samen doet. Stek werkt bijvoorbeeld samen met Krachtgroen door de bollen en planten te leveren voor de geveltuinen, soms helpt Stek ook mee bij het beplanten. Stek heeft ‘Flora voor Fauna’ gepresenteerd op een dag die Krachtgroen had georganiseerd, en mensen komen geregeld in de winkel van Stek met de poster met gevelplanten die Krachtgroen gemaakt heeft. Stichting Boulevard heeft nog geen activiteiten samen gehad met Krachtgroen, ze zijn meer aanvullend. Krachtgroen heeft activiteiten opgepikt die Stichting Boulevard eerder heeft gedaan, zoals de buurten bomenwandelingen. Wat betreft Creatief Beheer gaat Krachtgroen nu in Bospolder Tussendijken voor het eerst echt met hen samenwerken, maar dit is nog te recent om iets te kunnen zeggen over het succes 27

hiervan. Wel heeft Krachtgroen Creatief Beheer geholpen met een noodoplossing voor een subsidie door hun korte lijnen met de GGD. Daarbij is Creatief Beheer blij dat Krachtgroen het belang van hun projecten kan overbrengen aan beleidsmedewerkers.

Een uitvoerder van Creatief Beheer:

“De combinatie Krachtgroen en Creatief Beheer versterkt elkaar, omdat de één een horizontale verbinder is en de ander een verticale verbinder is. Als voorbeeld: Krachtgroen legt geen 200 geveltuinen aan, maar Krachtgroen kan het belang ervan wel goed uitleggen. Het zijn twee netwerken die een toegevoegde waarde hebben. “

De grotere initiatieven geven wel aan dat ze het leuk en inspirerend vinden om Krachtgroen tegen te komen bij vergroeningsinitiatieven en om samen activiteiten te ontplooien. Ze zien zeker meerwaarde in het netwerk dat Krachtgroen heeft ontwikkeld, al heeft dat niet herleidbaar bijgedragen aan hun initiatief. Krachtgroen zelf geeft aan dat mensen lang niet altijd meer in de gaten hebben dat een contact ooit ontstaan is door een activiteit van Krachtgroen. Zulke contacten groeien soms weer uit tot nieuwe initiatieven, zonder dat men zich bewust is dat Krachtgroen een rol heeft gespeeld in de verbinding die tot stand is gekomen. Dat juicht Krachtgroen alleen maar toe: hoe meer mensen zelf het gevoel van eigenaarschap hebben van een initiatief, hoe beter. Zoals als eerder geciteerd, drukt één van de geïnterviewde vertegenwoordigers van de initiatieven het mooi uit:

Een uitvoerder van een initiatief:

“De rol van Krachtgroen in het project is niet groot, maar hun taak is wel belangrijk en groot. Zij hebben die verbindende rol, zonder dat ze overal actief aan meedoen. Die functie heb je nodig om de betekenis van de kleine dingen groter te maken. “

Randvoorwaarden

5.1

Vanuit Krachtgroen

Om een project goed te laten slagen moet altijd aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan, zo ook voor Buurt Bruist en Bloemhof Bloeit. Omdat beide projecten uitvoering geven aan de gemeentelijke ambities en beleid van SO, GGD en Programma Bureau Duurzaam (PBD), is volgens Krachtgroen een goede samenwerking tussen de verschillende afdelingen van de gemeente - in het bijzonder met Stadsbeheer - nodig. Om dit tot stand te brengen is één contactpersoon binnen de afdelingen van de gemeente voor Krachtgroen noodzakelijk. Daarnaast is het belangrijk voor Krachtgroen dat zij kan samenwerken met al bestaande groene initiatieven in de wijken. Vanuit de gemeente wordt de voorwaarde gesteld dat Krachtgroen cofinanciering zoekt voor de verschillende projecten.

5.2

Volgens betrokkenen

Uit de interviews kwamen een aantal eigenschappen naar voren van de medewerkers van Krachtgroen die volgens de geïnterviewde het succes van Buurt Bruist kunnen verklaren. Deze kunnen dan ook worden gezien als randvoorwaarden voor het slagen van Buurt Bruist. Het gaat om de volgende eigenschappen: § Enthousiasmerende houding Bijna alle geïnterviewden gaven aan dat de medewerkers van Buurt Bruist heel goed zijn in het enthousiasmeren van bewoners en kinderen voor groen. Dit doen zij op een heel ongedwongen manier, waardoor mensen snel en gemakkelijk aansluiten. § Bottom up houding De geïnterviewden gaven aan dat de medewerkers van Buurt Bruist echt werken van onder af. De ideeën komen uit de buurt. Zij geven alleen advies, maken tekeningen of helpen bij de daadwerkelijke realisatie als daar om gevraagd wordt of daar behoefte aan is. Zij hebben geen sturende rol. Dat wordt erg gewaardeerd met name bij de al bestaande initiatieven. § Gelijkwaardige positie De geïnterviewden gaven aan dat de medewerkers van Buurt Bruist werken vanuit een gelijkwaardige positie. Zij zien zichzelf niet als sturende factor. Zij helpen de initiatieven op een gelijkwaardige manier. Zij brengen alleen hun expertise in op het gebied van groen, maar laten de keuze bij de bewoners. Dit draagt eraan bij dat mensen niet achterover gaan leunen en enthousiast blijven over hun eigen project. § Netwerken in de wijk Voor het slagen van Buurt Bruist is het belangrijk dat de medewerkers een goed netwerk opbouwen in de wijk. Met dit netwerk kunnen ze makkelijk verbindingen leggen tussen de verschillende initiatieven, zodat zij meer kans van slagen hebben. In de interviews werd aangeven dat in de wijken waar Buurt Bruist al actief is, zo’n netwerk al is opgebouwd en 29

dat de medewerkers goede contacten houden.

5.3

Voor de gemeente

Naast bovengenoemde randvoorwaarden werd ook een aantal punten opgenoemd die vanuit de gemeente aangepakt moeten worden om groene initiatieven meer kans van slagen te geven. Zo gaf een aantal uitvoerders van initiatieven aan dat ze aanliepen tegen De Rotterdamse Stijl. Maar ook dat bepaalde soorten bomen vervangen werden of niet geplaatst mochten worden. Een uitvoerder van een initiatief:

Er zouden bomen vervangen worden door hoge bomen. Maar de bewoners waren gehecht aan die boompjes. Ze werden totaal niet betrokken bij het proces.

Daarnaast werd aangegeven dat een aantal initiatieven aanliep tegen het informeren en betrekken van omwonenden. Vaak moeten er handtekeningen opgehaald worden binnen bepaalde wijken om een initiatief te mogen uitvoeren. Door wisselende bezetting binnen de gemeente en wisselende regels moet initiatiefnemers vaak meerdere malen langs de deuren voor handtekeningen. Wanneer dit herhaaldelijk gebeurt, zijn initiatiefnemers eerder geneigd om het project stil te leggen. Dat betekent dat er geen vergroening vanuit de bewoners zal plaatsvinden. Een uitvoerder van een initiatief:

We zijn begonnen bij de school met handtekeningen en uiteindelijk na fases verder de vraag waarom de school niet uitgenodigd. Door wisseling van mensen.

Tot slot werd aangegeven dat de gemeente aan het bezuinigen is op het onderhoud van het bestaande groen. Zij laat dit nu over aan bewoners of haalt het groen weg. Dit geeft een tegenstrijdig beeld aan de bewoners. Door goede informatieverstrekking en goede overdracht van taken binnen de gemeente kunnen veel van deze problemen voorkomen worden en er meer kans geboden worden aan nieuwe initiatieven.

Discussie en conclusie

Uit dit onderzoek blijkt dat Buurt Bruist positief wordt ontvangen door de betrokken partijen. De medewerkers van Krachtgroen leggen goede verbindingen zowel horizontaal als verticaal en weten bewoners te enthousiasmeren. Door hun groene methode dragen zij zeer waarschijnlijk bij aan de fysieke en sociale gezondheid van bewoners. De geïnterviewden betwijfelen of Buurt Bruist net zo goed gaat werken in andere typen wijken dan het Nieuwe Westen, het is echter nog te vroeg om daar conclusies over te trekken. Daarom is het voor de toekomst belangrijk voor de gemeente om te volgen hoe de methode werkt in andere type wijken, zoals Bloemhof. Krachtgroen werkt met de methode Buurt Bruist als intermediair tussen bewoner en gemeente. Zij vervullen deze rol goed, doordat ze de taal van de bewoner en de gemeente spreken. Zij leggen hierdoor goede verbindingen tussen bewonerinitiatieven onderling en ook tussen initiatieven en de overheid. Zij dragen hierdoor voor een belangrijk deel bij aan burgerparticipatie, dat steeds belangrijk wordt in de huidige maatschappij. In de toekomst worden dit soort intermediairs door de terugtrekkende overheid steeds belangrijker. De rol van intermediair vervult Krachtgroen goed, open en eerlijk. In de toekomst zouden ook geldstromen van de gemeente naar kleinere initiatieven via dit soort intermediairs kunnen gaan lopen. Echter de gemeente moet ook leren uit het verleden. Er zullen door deze ontwikkelingen meer van dit soort partijen ontstaan. Dit hebben we ook gezien bij het Persoonsgebonden budget (PGB) in de zorg. Het PGB is een budget dat aangevraagd kan worden op basis van een indicatie voor zorg. Hiermee kan de cliënt zelf zorg inkopen. Voor veel cliënten was dit lastig en er ontstonden diverse intermediairs die de zorg voor de cliënt inkochten. Het verloop van de geldstromen werd daardoor onzichtbaar en bij verschillende intermediairs was sprake van fraude met de budgetten. Het blijft voor de overheid dus belangrijk om goed zicht te houden op deze geldstromen, zodat het budget ook daadwerkelijk komt waar het nodig is en waar het voor bedoeld is. In dit geval het vergroenen van de stad en daarmee de (geestelijke)gezondheid van bewoners verbeteren. Met het stimuleren van burgerparticipatie en de rol die Krachtgroen hierin vervult, komt het cultuurverschil tussen burger en overheid aan het licht. De burger staat al verder in het proces van bottom-up werken dan de overheid. Dit zorgt voor een botsing van culturen. We zien deze botsing ook terug in dit onderzoek op enkele punten. Een voorbeeld is dat burgers met een initiatief nog vaak het gevoel krijgen dat zij een ‘nee’ of ‘ja, maar..’ krijgen. Dit komt door de nog zeer gestructureerde en gelijnde organisatie van de gemeente. Er is nog weinig speelruimte voor ambtenaren om in te werken. Die komt er wel steeds meer, maar dat proces verloopt traag. Ook is te zien dat de ambtenaren kritischer tegenover Krachtgroen staan dan de burgerinitiatieven. Krachtgroen roept soms irritaties bij hen op doordat de ambtenaren het beeld hebben dat Krachtgroen op verschillende plekken voor subsidie aanklopt, maar ook doordat het werk van Krachtgroen ongrijpbaar is op sommige punten. Dit zegt echter meer over de cultuur binnen de gemeente. Krachtgroen is juist een goede partij die de gemeente kan helpen een weg te zoeken in de nieuwe rol als overheid. Aan de andere kant moet binnen de gemeente verantwoording worden afgelegd met behulp van harde cijfers. Dit zal altijd in meer of mindere mate blijven bestaan om geldstromen te kunnen verantwoorden. Bij initiatieven als Buurt Bruist zijn de uitkomsten vaak lastig te grijpen in harde cijfers. Daarnaast ligt de prioriteit van dit soort initiatieven niet bij het archiveren en registreren van de gewenste data, maar bij het tot stand brengen en stimuleren van burgerparticipatie. Beide culturen zullen dichter naar elkaar moeten

groeien, wil het een blijvend succes worden. Dat wil zeggen dat de overheid meer moet los laten, maar ook dat initiatieven verantwoording kunnen afleggen over de besteding van de verkregen budgetten. Krachtgroen is door zijn intermediaire rol een goede en belangrijke partij voor de gemeente om dit leerproces aan te gaan en een nieuwe manier van werken te vinden. Een ander punt wat opvalt in dit onderzoek is dat aan de ene kant wordt gezegd dat Krachtgroen te veel hooi op de vork neemt om alles op te pakken en uit te voeren, en ook nog het werkgebied uit te breiden. Krachtgroen doet inderdaad heel veel met weinig mankracht. Zo zijn zij het afgelopen jaar onder andere betrokken geweest bij ruim 55 initiatieven die ‘groene vragen’ hadden en Krachtgroen om advies vroegen. Dit advies loopt uiteen van bewoners of zorginstelling tot woningbouwcorporaties, en van iemand doorverwijzen naar de juiste persoon, of plantenselecties doormailen, tot doorlopende besprekingen over 'hun' plantsoen of geveltuintjes. Bij sommige initiatieven zijn ze bijna wekelijks betrokken en trekken ze de burgers door de 'ambtelijke soelaas' heen. Daarnaast maken ze schetsen of tekeningen, schrijven verslagen over wat er besproken is, maken de vervolgafspraken, betrekken er andere professionals bij uit het eigen netwerk of de gemeente, maken beplantingsplannen en vragen offertes. Aan de andere kant wordt gezegd dat Krachtgroen méér moet doen, bijvoorbeeld dat Krachtgroen zich meer moet ontwikkelen op het vlak van de politiek en hier een grotere rol in zou moeten vervullen. Of dat Krachtgroen meer moet doen om de moeilijk bereikbare Rotterdammer te bereiken. Deze zaken zijn natuurlijk strijdig met elkaar: enerzijds moet Krachtgroen minder hooi op zijn vork nemen maar anderzijds moet Krachgroen nog meer doen dan ze nu al doen. Voor de gemeente is de rol van Krachtgroen als intermediair het belangrijkst. Ons advies aan Krachtgroen is dat zij zelf goed moeten nadenken waar zij zich in willen specialiseren en op basis daarvan keuzes maken wat zij wel en niet oppakken. In vergelijking met andere groene partijen in de stad, zoals Creatief Beheer, ontvangt Krachtgroen relatief kleine subsidiebedragen. Deze kleine investeringen leveren echter wel veel op. Dit komt mede door de werkwijze van Krachtgroen. Krachtgroen probeert te vergroenen door verbinding te leggen tussen bestaande groene initiatieven enerzijds, en tussen initiatieven en de overheid anderzijds, en door het geven van advies en het overdragen van kennis over groen de wijk, om zo uiteindelijk ook de moeilijk bereikbare Rotterdam mee te krijgen. Hier ligt ook kracht van Krachtgroen. Creatief Beheer begint vanuit de moeilijk bereikbare Rotterdammer. Deze twee partijen kunnen elkaar mooi aanvullen. Voor vervolgonderzoek is het daarom interessant om deze twee partijen naast elkaar te vergelijken. Dit onderzoek heeft zich voor het grootste deel gericht op interviews met deelnemers van initiatieven. Daarnaast zijn enkele gebiedsnetwerkers, ambtenaren en een woningcorporatie geïnterviewd. Dat heeft al veel informatie opgeleverd. Voor vervolgonderzoek is het aan te bevelen om ook medewerkers van andere corporaties, ambtenaren uit de fysieke hoek, maar ook professionals uit het welzijn mee te nemen, om zo meer zicht te krijgen op Buurt Bruist. Het interviewen van bewoners tijdens Buurt Bruist activiteiten zal helpen om de bijdrage van Buurt Bruist aan de fysieke en mentale gezondheid van bewoners verder te evalueren. We raden aan vervolg onderzoek ook meer te richten op Rotterdam Zuid. Tot slot kan geconcludeerd worden dat Krachtgroen een waardevolle partner is voor de gemeente Rotterdam om te werken aan vergroening van de stad en het welzijn van de burgers. Krachtgroen is door zijn intermediaire rol een belangrijke partij voor de gemeente om het leerproces van terugtrekkende overheid aan te gaan en een nieuwe manier van werken te vinden. Aan de andere

kant kan Krachtgroen zich verder professionaliseren door zich meer te richten op deze rol als intermediair en verantwoording naar de gemeente af te leggen met behulp van harde cijfers op een aantal punten. Zowel Krachtgroen als de gemeente kunnen in dit proces nog veel van elkaar leren. Voor de gemeente is het nu belangrijk om te volgen hoe Buurt Bruist aanslaat in Bloemhof.

Bijlage A. Overzicht van ge誰nterviewde initiatieven/organisaties

Initiatief/Organisatie

Contactpersoon

Toelichting organisatie/ initiatief

Link met Krachtgroen

Creatief Beheer

Tonny van

Creatief Beheer is de oudste speler

In Tussendijken en Bospolder is in

www.creatiefbeheer.nl

Sommeren

in Rotterdam op het gebied van

november 2014 door Krachtgroen en

groen en het daarbij betrekken van

Creatief Beheer een bollenplantdag

bewoners. Het eerste project startte

georganiseerd.

in 2004 met Proefpark de Punt in

De samenwerking tussen beide partijen is

Bospolder. Inmiddels is Creatief

in de loop van 2014 gestart. In

Beheer actief in 8 wijken op 15

Bospolder/Tussendijken komt de

terreinen (zoals binnentuinen,

samenwerking tussen Creatief Beheer en

schoolpleinen, en buitenruimte). Ze

Krachtgroen van de grond. In Spangen is

zijn actief in Bloemhof, Carnisse,

er al een groot netwerk, waarbij Creatief

Noord en Schiedam.

Beheer en Krachtgroen informatie

Het doel van de initiatieven van

uitwisselen.

Visualisatie

Creatief Beheer is de stad groen en kindvriendelijk maken. Bij Creatief Beheer wordt gewerkt met een tuinmannengilde. Zij zijn essentieel in de wijk en zorgen voor de verbinding tussen bewoners en instanties.

Brancopark

Mark Merckens,

Bewoners uit de Brancobuurt

Krachtgroen is lid van de werkgroep en

www.buurtbruist.nl/inde

vrijwillige

denken dat het Brancopark beter en

helpt onder meer bij het maken van de

x.php/brancopark

buurtambassadeur

mooier kan worden gemaakt. In een

plannen.

Buurt Bestuurt

werkgroep is een voorstel en plan gemaakt ter revitalisering van het park.

Stichting Boulevard

Angelique Boel,

Stichting Boulevard behartigt de

Stichting Boulevard en Krachtgroen

www.boulevardrotterda

voorzitter werkgroep

belangen van bewoners en

hebben nog geen echte activiteiten

m.nl

Buitenruimte

bedrijven aan de Mathenesserlaan,

gezamenlijk gedaan. Sommige dingen

de Heemraadssingel en het

heeft Boulevard al vaak gedaan en die

Heemraadsplein. Ook organiseert

doen ze nu niet meer, maar dat doet

de stichting sociale en culturele

Krachtgroen nu, zoals een buurt- of

activiteiten voor de buurtbewoners.

bomenwandeling langs het groen.

STEK is geĂŻnitieerd door 6

Krachtgroen bestelt bollen en planten

Tussentuin

groenprofessionals, ieder met een

voor de geveltuinen bij STEK en soms is

www.stekrotterdam.nl

eigen specifieke achtergrond en

STEK bij het planten ervan.

www.tussentuin.nl

ervaring.

Krachtgroen heeft een kaart met planten

STEK wil de directe omgeving

voor geveltuinen gemaakt. Mensen

groener en levendiger maken. Dat

komen naar de winkel van STEK om die

doet STEK door middelen en kennis

planten te kopen.

aan te bieden in de stadstuinwinkel.

Krachtgroen heeft een evenement

Maar ook door de kennis actief in te

georganiseerd waarbij STEK een

zetten in de buurt. Zo zijn er al

presentatie heeft gedaan.

diverse geveltuinen aangelegd en

In de stadswinkel heeft STEK samen met

zelfs ware groenteheuvels verrezen

Krachtgroen een stekjesruilmiddag

in het Heemraadspark.

georganiseerd.

Stichting Tussentuin heeft als doel

Krachtgroen en Stichting Tussentuin

het ontwikkelen en verspreiden van

wisselen informatie uit.

STEK en Stichting

Marieke de Keijzer

kennis over collectieve groene ruimten tussen de bebouwde omgeving. DANSH

Shurdon Faynete

Shurdon is sportinstructeur en

In grote lijnen heeft Krachtgroen Shurdon

www.dansh.nl

BMXâ&#x20AC;&#x2122;er. Shurdon Faynete is

geholpen door de contacten en het

eigenaar van Dansh. Dansh is een

netwerk van Krachtgroen. De

outdoor fitness school, waar

medewerkers van Krachtgroen weten de

mensen aan lessen kunnen

weg binnen de gemeente. Een

deelnemen via inschrijving op

medewerker heeft geholpen bij de

internet. Dansh ligt op een

subsidieaanvragen. Binnenkort gaat

braakliggend terrein. Shurdon

Shurdon bij haar langs om haar mee te

werkte mee aan eenn initiatief dat in

laten kijken naar een nieuwe

de finale zat van het Stadsinitiatief

subsidieaanvraag.

2014: BMX010.

Initiatief/Organisatie

Contactpersoon

Toelichting organisatie/ initiatief

Link met Krachtgroen

Meigroen

Sander Dikstra

Meigroen is het bedrijf van Sander

Krachtgroen heeft Sander bij het project

www.meigroen.nl

Dikstra. Sander houdt zich bezig

voor de vergroening van de speeltuin De

met vergroeningstrajecten en

Klimroos gevraagd, omdat hij inzet op de

natuur- en milieueducatie voor

programmering en in de buurt van de

basisschoolkinderen. Dat doet hij al

Klimroos al veel contacten heeft.

vijf jaar. Hij is zeer bekend met

Sander heeft het onderdeel participatie op

onder andere Bloemhof en werkt

zich genomen en dan vooral gericht op

veel in Rotterdam-Zuid.

kinderen. In november waren er vier sessies. Op basis van de tijdens de sessies gemaakte plannen door kinderen en volwassenen heeft Krachtgroen een herinrichtingsplan van De Klimroos gemaakt. Hierbij is er veel ruimte voor vergroening. Dit plan past voldoende bij de wensen van de kinderen en de volwassenen.

Bewonerscomité Buurt

Henk van Mourik,

Vanuit het Bewonerscomité Buurt

Via Woonstad is Krachtgroen in beeld

Bestuurt

actieve bewoner

Bestuurt Essenburgbuurt is ingezet

gekomen voor de aanleg van de

op de aanleg van extra geveltuinen

geveltuinen. Een aannemer heeft de

in de buurt. De bewoners zijn zelf in

geveltuinen aangelegd. Krachtgroen heeft

de buurt langs gegaan om bewoners

de plantjes geregeld en verdeeld, de

te benaderen voor een geveltuin.

zaken met Woonstad afgestemd en de

Woonstad heeft de geveltuinen

financiën bij Woonstad geregeld. De

gefinancierd. In december 2014 zijn

bewoners hebben zelf de plantjes

12 nieuwe geveltuinen aangelegd.

opgehaald en erin gezet.

Essenburgbuurt

Visualisatie

Initiatief/Organisatie

Contactpersoon

Toelichting organisatie/ initiatief

Link met Krachtgroen

Bloementuin De

Martine Herman

Beide initiatieven zijn vanuit de

Via social media in contact gekomen met

Hooidrift &

bewoners ontstaan. Voor de

Krachtgroen. Maken vooral gebruik van

Vierambachtsschool

Vierambachtschool is een stichting

adviezen van Krachtgroen. Krachtgroen

opgericht voor het werven van

heeft geen directe betrokkenheid bij de

fondsen. Er zijn fondsen

projecten.

Visualisatie

aangetrokken om het plan te realiseren. Dit is tot op heden nog niet gelukt door het opheffen van parkeerplekken en Rotterdamse stijl. De Bloementuin is ontstaan, omdat dit een braakliggend terrein was met veel vervuiling. Vanuit de bewoners zijn planten aangekocht en werd het onderhoud geregeld. Stadontwikkeling en

Femke Stam

Verstrekken vanuit het Concern

Stadsbeheer

Jorg Pieneman

Rotterdam subsidie aan

Sander Klaassen

Krachtgroen.

Linsey Vanhauwaert

Verstrekken vanuit het Concern

Publieke Gezondheid en Zorg

Via vergroeningsopgave

Mede-initiatiefnemer van Buurt Bruist

Rotterdam subsidie aan Krachtgroen.

Woonstad

Stella de Jong

Woningcorporatie

Woonstad en Krachtgroen hebben samen vergroeningsinitiatieven ontplooid, zoals het aanleggen van geveltuinen.

Bijlage B. Overzichtkaart Buurt Bruist Middelland en Nieuwe Westen

Bijlage C. Buurt Bruist op sociale media en internet analysedatum 9-3-â&#x20AC;&#x2DC;15 Facebook www.facebook.com/BuurtBruist Actief sinds: juli 2013 Aantal vind-ik-leuks: 253 Aantal berichten:133

Berichten op de facebookpagina van Buurt Bruist zijn bijna allemaal geplaatst door Buurt Bruist zelf. Het zijn onder meer berichten over ingeplande activiteiten van Buurt Bruist, activiteiten van andere initiatieven, beelden van recente activiteiten en adviezen voor bijvoorbeeld tuinieren, koken of bewegen. De berichten worden vaak geliked door een aantal volgers. Een enkele keer wordt er gereageerd op een bericht. Slechts tweemaal is er een ander een bericht op de pagina geplaatst. Bij meer dan de helft van de berichten wordt door Buurt Bruist een foto of ander beeldmateriaal geplaatst. In een kader op de facebookpagina zijn berichten te vinden die door externen zijn geplaatst. Deze berichten vallen niet onder de eerder genoemde berichten. Dit is verschillende keren gedaan. Ook hier gaat het bijvoorbeeld om activiteiten met groen als thema of verslagen van reeds gedane activiteiten. De activiteit van berichten op de facebookpagina van Buurt Bruist zijn hieronder weergegeven.

Twitter Op Twitter bestaat er geen account van Buurt Bruist, maar wel van de organisatie Krachtgroen. Geregistreerd sinds: september 2010 Aantal berichten: 2.317 Aantal volgend: 2.340 Aantal volgers: 2.826 Tussen 1 februari 2013 en 9 maart 2015 zijn er op het Twitteraccount van Krachtgroen 240 berichten geplaatst met de hashtag “buurtbruist”. Het zijn onder meer berichten over activiteiten van Buurt Bruist zelf of van andere initiatieven, beelden van recente activiteiten en adviezen voor bijvoorbeeld tuinieren, koken of bewegen. Zoekopdracht in Coosto Via de internetapplicatie Coosto kan de activiteit van een bepaald onderwerp op het internet gemeten worden. In de periode tussen 1 februari 2013 tot en met 9 maart 2015 zijn er bijna 1.000 berichten geplaatst of opnieuw gedeeld op het internet met de zoekterm “buurtbruist” of “buurt bruist”. (Deze berichten hoeven niet altijd over de Rotterdamse buurt bruist te gaan, maar dat is slechts in een klein aantal gevallen zo). De onderstaande figuur laat de activiteit van de berichten met de zoekterm “buurtbruist” of “buurt bruist” zien.

De zoekterm leverde de onderstaande tagcloud op met veel genoemde onderwerpen. Populaire onderwerpen zijn de geveltuinen, Middelland, start speeltuin Heemraadsingel.

Vooral op Twitter wordt er veel over Buurt Bruist gesproken, gevolgd door Facebook. Ongeveer een derde van de berichten is door KrachtGroen via het Twitteraccount of de facebookpagina op internet geplaatst. De overige berichten zijn afkomstig van zo’n 250 verschillende auteurs.

Bijlage D. Buurt Bruist flyer geveltuinplanten

Bijlage E. Samenvatting activiteitenkalender Krachtgroen 2014 Maand januari februari maart april mei

juni juli augustus september oktober

november

december

Activiteiten Groene Loper - de Binnenwegroute Groene Loper - Dwars door Middelland fietsen Groene Loper - Tuinenroute tuinen van Floris aanleggen (28 geveltuinen) opening WEES GROEN (groos) Wijkontmoeting: Groen moet je doen - wijkwandeling & groene acties Ruiltuin gezamenlijke BBQ zaden & planten ruilen Nozepandje zaden & planten ruilen op Graaf Florisstraat 88a De Stad Uit De Stad Uit Bruisende Bomen excursie met ecoloog HUB Middellandstraat presenteert plantenselectie Buurt Bruist Opening BB & NS in Buitenplaats kas en vergroenen rondom woonkamer van Spangen Geveltuinen award uitreiking Graaf Florisstraat koudstekken met de Buitenboel op Proefpark de Punt Opening BB & CB met bollen planten EHBT Spangen Natuurwerkdag CB de Punt koudstekken met de Buitenboel op Proefpark de Punt De Vliegerstraat vergroenen met Woonstad (16 geveltuinen) Snellinkstraat geveltuin vergroenen met Woonstad Evergreen Excursie met ecoloog Paddestoelentocht ism De Stad Uit ‐ Schollebos in Capelle (vertrek va Spangen) Water zoekt Tuin ‐ KG kennisatelier in Noord geveltuinen aanleggen BoTu div straten EHBT Spangen Bollen uitdelen aan groene initiatiefnemers 13‐14u Bollen planten Bellevoystraat koudstekken met de Buitenboel op Proefpark de Punt Bollen planten Samuel Mullerplein Bollen planten Tidemanplein EHBT Spangen Winterklaar maken CB de Punt Bladloze bomen excursie met ecoloog Essenburgbuurt west vergroenen met Woonstad (16 geveltuinen) Bollen planten Brancopark

2014 Achtergrond activiteiten en procesbijeenkomsten Actviteit of procesbijeenkomst van: Buurt Bruist co-creatie Buurt Bruist met derden Kracht Groen activiteit raakt aan BB co-creatie BB met Natuurlijk Spangen co-creatie BB met de Buitenboel co-creatie BB met Creatief Beheer

34 7 2 8 6 3

2015 Maand januari

februrari

maart

april april mei

Geplande activiteiten koudstekken met de Buitenboel op Proefpark de Punt internationaal oliebollen bakken (13â&#x20AC;?16u) en proeven (16â&#x20AC;?18u) VEC BoTu EHBT Spangen BoTu bomen excursie met ecoloog Groene Loper & BB - Spangen Essenburgbuurt west vergroenen met stadsbeheer (8 boomspiegels) Groene Loper & BB - Spangen koudstekken met de Buitenboel op Proefpark de Punt EHBT Spangen Groene Loper & BB - Mdl&NW vervolg vergroenen met Woonstad Essenburgpark wandeling met Philip Kuypers voorzaaien bij kas de Buitenplaats Taanderspleintje (BoTu) koudstekken met de Buitenboel op Proefpark de Punt EHBT Spangen groene actie met Woonbron geveltuinen Schietbaanlaan Dakpark activiteit ism Annemieke W zaden ruilen op ntb initiatief (bv ET Essenburgsingel) plantenruilen Bomenwandeling met ecoloog snoeilessen op ntb initiatief (ism STEK?) zaailingen ruilen papier maken met zaden? Ism Marieke de Hoop? BMX crossroute met DANSH? groene actie samen met Green Team / HHSK?