Fijne Feestdagen Bijlage - Krant van de Aarde 6-2019

FIJNE

FEESTDAGEN Bijlage | Krant van de Aarde | Feestdagen 2019

HET RENDIER

Een stoere mensenvriend

DE OLIEBOL

De herkomst van de eeuwenoude oliebol

VEGAN KERST

Kerst zonder echt vlees? Probeer het!

F3 Editie 6 | Jaargang 14 | Feestdagen 2019

FIJNE FEESTDAGEN 5 7 10 12 14 16

7 Janneke van der Meulen over waterverbruik Vegan fashion tijdens feestdagen Weekend vol woonbeurzen Growing Pavilion een organisch middelpunt Gifvrije boeketten

Renata’s Choice Het Rendier 5x Maastricht Oliebollen met Oud en Nieuw Vegan Kerstmenu Lisette Kreischer over een vegan Kerst

26

17 18 20 22 24

26 27 28 30

Noord-IJsland ontdekken Wandelen langs de Seine Feestelijk en duurzaam tafelen Van uw biospeciaalzaak

Voor de natuurlijke verzorging van uw kwetsbare huid

Dermagiq Skin, Hand en Body Wash Alle producten van Dermagiq zijn op basis honing. Ontwikkeld op de Universiteit van Wageningen en onderzocht in verschillende dermatologie centra die gespecialiseerd zijn in behandeling van huidaandoeningen.

Dermagiq Skin is speciaal geschikt voor volwassenen en kinderen, vanaf babyleeft ijd, met eczeem en wondjes o.a. door krabben bij eczeem.

Samen met Dermagiq Hand en Dermagiq Body Wash, ook op basis van honing, heeft u een complete en natuurlijke verzorging voor uw gevoelige huid.

Onze Dermagiq producten zijn nu ook verkrijgbaar bij Etos.

Voor informatie, ook over andere producten in de Dermagiq lijn, kijk op:

www.dermagiq.nl - www.emonta.nl/dermagiq

Verzorging met de kracht van de natuur.

www.dermagiq.nl

Voeding top 5

Renáta’s choice Voor bij een feestelijke borrel

Renáta Horenová Foto: Alex Schröder

Bij elke borrel, zo ook met kerst of oudejaarsdag, kan je de hapjes en de lekkernijen zo feestelijk maken als je maar wilt. Wat ik belangrijk vind: kies voor kwaliteit en wat je lekker vindt. Dan genieten je borrelgasten vanzelf mee.

1. Hop, hop hop, lekker aan de biohop!

Ramon van Huffelen brengt al bijna 20 jaar lekkere biologische wijnen rechtstreeks van de boer naar de winkels en restaurants, en ook naar mijn drankkastje. Hij komt nu met een biertje, de Rookop van de Plukker uit België. Wat dit biertje speciaal maakt, naast de goede smaak, is dat het gemaakt is van biologische én Belgische hop. Hopboer Joris Cambie en bierbrouwer Kris Langouche hebben hun krachten gebundeld en runnen samen bierbrouwerij De Plukker. Dit is het enige bio hopbedrijf in België met een eigen brouwerij. Met noemt het een brasserie à la ferme. De Rookop smaakt heerlijk naar rebels idealisme. Ondanks de donker- roodbruine kleur is het een heel fris biertje met een speciale, extra bubbel en de combinatie van lichte fruitigheid en een warme smaak.

Het is niet alleen lekker als drankje bij de borrel maar ook in een stoofpotje van wild of om zelf mosterd mee te maken.

Houd de website www.natrada.nl van Ramo in de gaten, voor nog meer lekkere biertjes en leuke jubileumacties in 2020.

2. Lingelaerend het jaar uit Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt is een prachtig familielandgoed van 900 hectare, in beheer van de 9de generatie. Om de kracht van deze natuurplek aan de mensen te laten proeven, maken ze sinds vele generaties biologische lekkernijen zoals jam, hartige chutney’s, sappen en kazen en organiseren ze elk jaar in de zomer een bijzondere Landgoed-fair. Ik vind hun Lingelaer extra belegen 50+ heerlijk voor zijn krachtige smaak in combinatie met romigheid en de zachte structuur. Hij heeft zijn speelse naam te danken aan het riviertje Linge, die langs het landgoed slingert en door Geldermalsen, waar biologische foodcoop Odin gevestigd is. De kaas wordt exclusief voor Odin gemaakt en is in hun winkels verkrijgbaar en bij andere winkels die deze heerlijke kaas afnemen. Snijd deze kaas in lange driehoeken van ongeveer een halve centimeter en dip ze in een mengsel van goede olijfolie, snufje zeezout, geperst knoflookteentje, gehakte verse peterselie en rode peper.

Ook lekker om zomaar op een winterse bed- dag, met een boek in je hand, elke keer een stukje van af te snijden en zo puur te eten.

Kijk voor meer informatie over Heerlijkheid Mariënwaerdt op www.marienwaerdt.nl

4. Kleur je leven

Trees Boeke en haar compagnon Jan Kees Luijerink begonnen 45 jaar geleden als pioneers met Het Blauwe huis en gaven het stokje door aan de nieuwe generatie. De nieuwe helden blijven er voor zorgen dat de meest bijzondere en exotische kruiden en specerijen in mijn keukenkast liggen. Ook voor kruidentheeën en verzorgende oliën.

Ze hebben een enorme variatie maar met één gemeenschappelijk karakter: de hoogste kwaliteit in de manier van telen, smaak, geur en kleur en naast biologisch ook veel biologisch- dynamisch. Hun assortiment is oneindig: van de lekkerste kerrie, brunchettakruiden, kurkuma, gemalen moringablad, fluweelthee tot zwarte kardemom en nog vele andere favorieten, zoals de korenbloem. Ik bestrooi mijn hapjes en salades er mee voor een hemelsblauwe kleur. Ook mooi over een stukje taart of ik maak er een heerlijk kopje thee van voor mijn gasten. Een echte aanrader.

Kijk voor meer info op www.hetblauwehuiskruiden.nl

3. Porcini liefhebbers opgelet!

Met horeca ervaring als achtergrond, liefhebber van goed eten én geïnspireerd door de ondernemersdrang van zijn ouders tovert Frank Tillemans met zijn bedrijf DeliSouth bijzondere delicatessen op mijn keukentafel, alleen van de beste smaak. Hij kiest al zijn producten met zorgvuldigheid uit en bezoekt de producenten met wie hij samenwerkt minstens één keer per jaar. Hij zoekt tot hij de beste kwaliteit vindt. Zo ook deze heerlijke porcini- spread uit Italië. Door de smaak van deze eekhoorntjesbrood- spread waan ik me weer in de bossen van Oost- Europa, in mijn kindertijd. Het smaakt op en top naar bospaddenstoelen.

Dekseltje open en lekker smeren op stukje brood of crackers bij de borrel of dippen met een stukje rauwkost. Je kan er ook een heerlijke pastasaus mee maken of een sandwich voor onderweg naar een fijn 2020. Ready to porcini van Frank? Kijk voor meer op www.delisouth.nl

5. Sail Shipped Cocoa Josef Zotter maakt met zijn vrouw Ulrika, hun kinderen en een hecht team chocoladeliefhebbers de meest bijzondere smaak- combinaties biologische èn fair trade chocolade. Hij doet dat in zijn Oostenrijkse fabriek. De vele artistieke tekeningen op de verpakkingen komen van designer Andreas H. Gratze. Elke tekening vertelt een nieuw verhaal, elke smaak neemt je mee in een hele andere wereld. Met vullingen als champagne & frambozen, Caipirinha cocktail, craft bier, pistache & marsepein, zout & citroen waan je je in een lekkere chocoladehemel. Ook vele bijzondere smaken zonder vulling, zoals de Labooko 70% Nicaragua. Gemaakt van cacaobonen die van Nicaragua naar Hamburg met een zeilschip vervoerd zijn, volledig emissie- vrij en duurzaam. Op een zeilschip gevaren door de bemanning van de unieke zeilschepen van Brigantes en Tombercoast. Je proeft in deze chocolade een intens aroma van geroosterde noten met mout, karamel en subtiele hints van slagroom en gedroogd fruit. Ik snijd hem in stukjes en serveer het graag bij een glaasje met bubbels. Proost!

Kijk voor meer meesterlijke choco op www.zotter.at

5

Naturals

Al vanaf 2008 gebruiken we bij Royal Green alleen de allerbeste kokos(olie) beschikbaar op aarde. Met liefde en zorg gemaakt en altijd 100% gecertificeerd biologisch! Onze producten ondergaan altijd een intensieve kwaliteitscontrole voordat we het gebruiken. Alleen zo kan de zuiverste kwaliteit gegarandeerd worden. We zijn bij Royal Green dan ook enorm trots op ons kokos assortiment dat inmiddels in meer dan 30 landen geliefd is. Royal Green gebruikt absoluut geen chemicaliën, conserveringsmiddelen, synthetische zoet- of smaakstoffen en is 100% vegetarisch.

Van nature glutenvrij. Ervaar het verschil nu.

EU/BE-BI OEU/ Non-E 01 U Agricult ure

Extra virgin

100% koudgeperste (raw) en gecertificeerd biologische kokosolie. Na oogst direct geperst en altijd gecontroleerd op onzuiverheden. Ideaal als kookolie, verzorging van een (droge) huid, oil-pulling, als voedend haarmasker of als deodorant. Een veelzijdige olie dus.

Verkrijgbaar in: 325 & 1400 ml

Coconut Ghee

De combinatie van onze extra virgin kokosolie met ghee is een waar liefdesverhaal. We gebruiken 75% koudgeperste kokosolie met 25% ghee. Onze gecertificeerd biologische ghee komt van Nederlandse koeien en zorgt voor een heerlijk rijke boter smaak. Simpelweg een van werelds fijnste kookolie.

Probeer het maar eens!

Verkrijgbaar in: 325 ml

Geurloze kokosolie

100% gecertificeerd biologische & geurloze kokosolie. Bevat alle werkzame stoffen, waaronder laurinezuur & caprylzuur en altijd gecontroleerd op onzuiverheden. Onze kokosolie is een zeer gezonde olie die al haar goede eigenschappen behoudt bij verhitting.

Ideaal ter vervanging van olijfolie. Bakken, braden, wokken & frituren is nog nooit zo gezond geweest.

Verkrijgbaar in: 250, 500 & 2500 ml

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.royal-green.eu

Skal 0250

99

Kokossuiker & nectar

100% pure kokosbloesem suiker en nectar. Onze gecertificeerd biologische kokossuiker wordt geproduceerd uit het zoete sap van de tropische kokosnootbloesem. Traditionele suikerboeren klimmen hoog in de kruin van de kokosboom en oogsten het zoete nectar uit de bloesem. De ideale vervanger van geraffineerde suiker of elke andere siroop.

Verkrijgbaar in: 200, 900 gram & 180 ml

Natuur

Is het waar? Wat vliegt daar door de stille nacht op weg naar ‘t kind dat op hem wacht? Beladen op zijn snelle slee neemt hij cadeautjes voor je mee. Het is een rendier dat kan vliegen, waarom zou ik daar om liegen? Zolang je er maar in gelooft brengt hij wat jou is beloofd. “Maar dat kan niet”, zegt de een “vleugels?

Daarvan is er geen.” “Welles”, zegt dan weer de ander. “Het is immers een Laplander!” Hoe dan ook, het rendier schiet door het luchtruim onbespied en brengt jou waar je om vroeg tenzij… jij je ooit misdroeg!

F7

F8

Natuur

Het Rendier een stoere mensenvriend Wat een rare naam: rendier. Is het een dier dat rent? Natuurlijk niet, want dan zou een windhond dat ook zijn.

Een rendier is een telg uit de hertenfamilie die leeft in arctische gebieden, toendra’s en noordelijk gelegen bossen. Daarom komen wij het dier hier niet tegen, anders dan in de plaatjes van de Kerstman die zijn slee laat trekken door het oersterke beest.

Tekst: Frans van der Beek Rudolph the red nosed reindeer is wereldberoemd dankzij het kerstlied met de tinkelende belletjes. De rode neus, die in het donker licht geeft, is en blijft een raadsel. De Kerstman koos rendier Rudolph wegens die neus als een soort koplamp voor de slee. Die populariteit heeft grote gevolgen gehad. De woonplaats Rovaniemi, de hoofdstad van Lapland, werd door slimme Finnen uitgeroepen tot woonplaats van de Kerstman en dat leidde tot een grootschalige toeristenindustrie. ‘SantaPark, the Christmas Experience’ trekt het hele jaar door bezoekers uit alle windstreken van de wereld. Toeristen kunnen een tochtje maken met Santa’s rendieren, of op de foto met de oude baas. De Kerstman heeft zelfs een eigen postkantoor: Santa Claus Office, FIN96930, Arctic Circle, Finland.

gebruikt om schoenen en kano’s bijeen te houden en van de beenderen maken ze naalden. Zelfs de darmen zijn geschikt als zak waarin vlees wordt bewaard.

Rendieren worden als lastdieren ingezet of om sleeën te trekken. De prestaties als trekdier zijn groter dan die van een paard op oneffen of bevroren terrein. Een rendier kan een gewicht van 135 kilo trekken met een gemiddelde snelheid van twaalf kilometer per uur en legt per dag gemakkelijk ruim vijftig kilometer af.

Het zijn gemakkelijk en goedkoop te onderhouden dieren. Ze verdragen extreme kou en hebben geen stal nodig. Ze vinden hun eigen voedsel, het rendiermos, zelfs als er een dikke sneeuwlaag ligt en vinden hun weg in barre omstandigheden.

Prestaties

Aanvankelijk was het rendier een nomade, een wilde, die door de mens is gedomesticeerd. De sociale rangorde verandert met het seizoen, maar meestal geldt dat hoe groter het gewei van het mannetje, des te hoger hij op de sociale ladder staat. Tijdens de bronsttijd zijn de volwassen mannetjes met hun grote

Het rendier is voor de Samen* wat de koe of het varken is voor de Nederlander en voorziet in alles wat een mens nodig heeft. Van de melk wordt kaas gemaakt. Vlees vinden ze een delicatesse. De huid levert zacht leer op voor kleding en de pezen worden

Geweien

geweien de meerdere. Na de bronsttijd werpen de mannetjes het gewei af voor de ogen van de wijfjes, die vervolgens de leiding nemen. Dierlijk feminisme in Finland dus. Een oud mannetjesrendier met veel ervaring in vechten, behoudt de verworven status, want hij heeft geleerd zijn eigen kracht te kennen.

Dit verklaart waarom mannetjes zelfs zonder gewei hun sociale positie behouden. Tijdens de winter blijft het kalf bij de moeder en krijgt voedsel uit de krater die moeder in de sneeuw heeft gemaakt. Mannetjes gebruiken hun gewei louter ter verdediging en niet om in een gevecht om een wijfje een concurrent te verslaan. Ook wijfjes hebben een gewei. Dat hebben ze nodig om andere dieren uit de kudde te verdrijven die ook op zoek zijn naar voedsel. Het kalf zou van de honger omkomen als moeder het niet zou beschermen tegen soortgenoten die ook op zoek zijn naar eten.

Samen op weg De dieren leven in kuddes van soms duizenden exemplaren en werden meestal beheerd door de Samen, een inheems volk met een eigen cultuur en

Natuur

F9

taal. De Samen hebben het moeilijk, want grondbezitters staan niet toe dat de kuddes over hun gebied door de bossen trekken, met rechtszaken tot gevolg.

Een ander probleem is dat de meren niet meer dichtvriezen door de afdamming van rivieren en de waterkrachtwerken. De migratieroutes worden daardoor verstoord met als gevolg dat de rendieren over trajecten van honderden kilometers moeten worden getransporteerd om een slachthuis te bereiken. Vroeger slachtten de Samen de dieren gewoon in de open lucht, maar daar heeft de regelgeving vanuit Brussel een stokje voor gestoken. Onzinnige bemoeizucht, menen de Samen, want de kou voorkomt sowieso de hygiĂŤnische problemen waar de EU zich druk over maakt.

Het imago van het rendier heeft dus twee gezichten.

Enerzijds de mythische kompaan van de Kerstman, anderzijds een bedreigde diersoort die ook het exotische volk van de Samen in ernstige problemen brengt. De mensenvriend verdient beter!

Het rendier is voor de Samen wat de koe of het varken is voor de Nederlander en voorziet in alles wat een mens nodig heeft.

Het Samen-volk De Samen of Sami zijn een van oorsprong nomadisch volk dat in Lapland woont. Ze worden ook wel Lappen genoemd. De Samen wonen in Lapland, in het noorden van Noorwegen, Zweden, Finland en in Rusland.

Een deel van de Samen leefde traditioneel als nomaden die rendierkudden volgden in hun jaarlijkse voedseltrek. Vanaf de 17e eeuw is de levenswijze van de Samen sterk veranderd. Vandaag de dag leeft een klein percentage nog nomadisch.

De meeste Samen hebben zich als visser of landbouwer gevestigd. Hun leven verschilt tegenwoordig in weinig opzichten van dat van de ScandinaviĂŤrs.

F10

Groene stad

5x Magisch Maastricht met groen randje

December staat traditiegetrouw in het teken van kerstmarkten en gezelligheid. Daar weten ze in Maastricht alles van. Van 29 november tot en met 31 december transformeert de stad in een romantisch lichtfestijn. Krant van de Aarde journalist Angelique van Os ging een weekend op pad in de bourgondische stad en selecteerde vijf tips met een twinkelend groen randje.

Tekst & fotografie: Angelique van Os

Tip 1. Vurige basiliekschatten Gelovig of niet, de serene kerstsfeer komt tot leven in diverse kerken in de binnenstad. Zo overspoelt het Onze Lieve Vrouweplein je met een zee van sfeervolle lichtjes die in bomen hangen en het plein overdekken. In de aangrenzende gelijknamige basiliek kun je een kaarsje aansteken in de Mariakapel. Beste bezoektijd: na 18.00 uur.

Ook kun je ‘bougie’ke’ aansteken en een moment van bezinning vinden in de Sint Servaasbasiliek, die dit jaar voor het eerst haar deuren opent voor het winterevenement. Beide bouwwerken dateren uit de vroege middeleeuwen en bevatten meerdere religieuze schatten en voorwerpen.

Tip 2. Vrijthof = kerst Magisch Maastricht en het Vrijthof staan synoniem voor elkaar. Op het beroemde plein is het jaarlijkse reuzenrad te vinden, als ook de idyllische ‘Almhüt-

te’, de schaatsbaan, en natuurlijk de traditionele kerstmarkt. Laatstgenoemde brengt met circa tachtig gezellig verlichte kraampjes een keur aan streekgerechten en ambachtelijke producten, zoals met de handgemaakte chocolade gereedschap of houten schalen. Uiteraard is er ook een lekker ‘foute’ kerstshop, een grote ‘wensboom’, een Charles Dickens village en glüwein. Ook zijn er fluistertochten voor kinderen, muziek en kerstverhalen in het dialect die het Vrijthof vertier verbinden met de Sint Servaasbasiliek.

Tegenover de kerstmarkt ligt Museum aan het Vrijthof, dat sinds kort is omgedoopt tot fotogrfiemuseum. Tot en met 15 maart 2020 is hier de expositie Homage to Humanity van Jimmy Nelson te zien. In het museum bevindt zich Grand Café Soiron; een stijlhuiskamer omringd door prachtige zeventiende-eeuwse schouwen, ontworpen door

barokarchitect Mathias Soiron. Je kunt er lekker lunchen en smullen van de Maastrichtse ‘Grenache toert’.

Tip 3. Local heroes Winkeltips zijn er te over in Maastricht. Een aantal favorieten met een groen (kerst) randje: Fashion: Ecolinea - Stijlvolle en kleurrijke collectie (Platielstraat 10). Wear Vintage & Design - Grote collecte retro kersttruien (Rechtstraat 52). Zilch - Natuurlijke materialen en kleurrijke prints (Rechtstraat 23).

Kids: Confetti- Hippe conceptstore en familiecafé (Boschstraat 68). Angels & Heroes- Kleding en duurzaam speelgoed (Sint Pieterstraat 34).

Lifestyle: Zenza – Fraaie accessoires uit Marokko (Rechtstraat 70). SIS - Handgemaakte producten uit de hele wereld (Markt 19). Turasnu - Fairtrade en handgewven producten uit Mexico (Stenenburg 4A). Regalo Cadeau & Atelier- Vrolijke en

Groene stad kleurrijke accessoires, gemaakt door mensen met een verstandelijke beperking (Rechtstraat 19(a)).

Festen- Uitgebreide en hebben-dingen zaak (Minckelerstraat 1A).Wonderwoud - Conceptstore van bijzondere planten en fijn koffie café.

(Boschstraat 75A).

Tip 4. Duurzame herbestemming Maastricht barst van oude panden die een duurzame herbestemming hebben gekregen. Aanrader is de beroemde boekhandel Dominicanen, die gevestigd is in de 700 jaar oude Dominicaner Kerk. Deze ‘hemelse’ entourage geeft de winkel een uniek karakter. Prachtige uitgebreide collectie (non)boeken en de koffie in de restauratie is top.

In december vind je in het nabijgelegen Entre Deux winkelcomplex een speciale kerstdependance.

In het Sphinxkwartier begon ooit de industriële revolutie met de voormalige Sphinx fabriekshal.

Sinds 2017 is het Eiffelpand van de voormalige sanitairfabrikant omgedoopt tot hip Student Hotel.

Must see is de Sphinxpassage met de gratis permanente expositie die met bijna 30.000 tegels het historische verhaal verbeeldt van de Maastrichtse keramiekindustrie en de invloedrijke familie Regout. (openingstijden nov.- feb.: 08.00-18.00 uur).

Vlakbij zit Lumière Cinema. Naast spraakmakende (kunsthuis)films, zijn hier regelmatig events en lezingen. Het restaurant is gevestigd in de voormalige energiecentrale die volledig is gerestaureerd. De oorspronkelijke sfeer is bewaard gebleven door het behoud van ornamenten, gietijzeren rozetten en keramische nokkrammen. Tijdens de feestdagen is vanuit het restaurant een groot lichtkunstwerk in het aangrenzende bassin te zien.

Tip 5. Stadswandeling & lichtroute Trek een middag uit voor een stadswandeling met gids. Ik volgde de Explorer Tour, die veel van bovengenoemde tips aandoet. Daarbij krijg je veel achtergrondinformatie over de stadsgeschiedenis en bezoek je minder bekende plekken, zoals de kloosterkapel bij woon-en zorgplek de Merici (Museum Sjoen Limburg), dat je bereikt via het authentieke restaurant Talentino Mestreech. De kapel toont in december een expositie van kerststallen. Ook kom je tijdens de wandeling langs oude stadsmuren en het groene park. De wandelingen zijn op 24, 27 en 31 december (13.30 uur). De wandeling Historisch Hartje Maastricht kun je tot en met 22 dec. (13.30 uur) dagelijks volgen.

Uiteraard is de romantische lichtroute door verschillende wijken ook een must in december. Zie de route op: bezoekmaastricht.nl/magisch-maastricht Meer info en agenda zie: magischmaastricht.nl Dank aan Maastricht Marketing.

F11

Buitenplaats Vaeshartelt Even buiten Maastricht ligt het aangename Buitengoed Vaeshartelt dat 23 hectare aan natuur beslaat. Het voormalige kasteel kende vele gedaanten en stamt mogelijk zelfs uit de tiende eeuw! Petrus Regout kocht het optrekje op 1 december 1841. Hij speelde een belangrijke rol in de industriele revolutie en de Sphinxfabriek (zie tip 4).

Nu is Vaeshartelt een fraai hotelcomplex, waaraan de Greenkey Label Gold is toegekend (een internationaal keurmerk voor duurzame bedrijven in de recreatieve sector). Zo zijn de hotelkamers ingericht met interieur dat lang meegaat.

Het restaurant presenteert streekproducten (eigen honing, appelstroop en appelsap) en fruit uit eigen tuin dat gasten in de zomer zelf mogen plukken. En er zijn zonnepanelen in de maak en elektrische laadpunten voor auto’s.

Het is heerlijk rondstruinen door het landschapspark dat de Belgische architect Gindra uit Angleur aanlegde in 1852. Er zijn twee wandelroutes waarbij je wandelt langs diverse boomsoorten, waterpartijen, een bijenpaviljoen, het sterrenbos en voor kinderen is er een avontuurlijke natuurspeelplaats met een wilgenhut, een vertel- en zitplek, een klauterboom en een blotenvoetenpad. Ook is de vlindertuin in aanleg en hangen er oorwormpotjes in de bomen om bestrijding van ongedierte tegen te gaan. De ‘geheime ommuurde tuin’ is een fraaie plek voor bruidsparen of een sharing diner in de zomer.

Kerstsprookje In december staat Vaeshartelt natuurlijk in teken van kerst, met buiten een sfeervol overdekt winterterras (13 dec –12 jan). De gezellige bar met uitzicht op de tuin is ook rijkelijk aangekleed. Tijdens kerst zijn er diverse borrels, diners en activiteiten, zoals een roofvogel- en uilendemonstratie, is er een levende kerststal en kun je met de kerstman op de foto.

Bereikbaarheid Vaeshartelt is vanaf Maastricht CS binnen vijf minuten per stoptrein te bereiken. Uitstappen bij Maastricht Noord. Vanaf hier moet je wel nog een kwartier lopen over een onverhard en onverlicht pad of langs een drukke weg. Handiger is om fietsen te huren van en naar de stad.

Voor prijzen en meer info: vaeshartelt.nl

F12

Streekrecepten

Voedzaam en feestelijk: waarom we oliebollen eten met Oud en Nieuw Tekst & fotografie: Renske de Zwart

De oliebol hoort al eeuwenlang bij de winter in Nederland: warm, vullend en feestelijk bestrooid met wolken poedersuiker. Oud en Nieuw vieren we met oliebollen, vaak hand in hand met appelflappen en champagne, maar waar komt de oliebol, en deze traditie vandaan? Er zijn in het verleden meerdere sporen te vinden die een verklaring geven over de herkomst van de oliebol.

Sefardische Joden

Het vieren van de vastentijd

Een er van is dat de oliebol, net als de Zeeuwse Bolus elders in deze krant, mee is gekomen met de Sefardische Joden uit Spanje en Portugal die in de Middeleeuwen gedwongen werden om te vluchten voor de Spaanse Inquisitie. Zij aten in die tijd iets wat op oliebollen lijkt: oliekoeken met gedroogde zuidvruchten zoals rozijnen en sukade. De olie zou verwijzen naar de olie uit de eeuwig brandende lamp in de tempel van Jeruzalem.

De derde verklaring heeft te maken met de vastenperiode. In de Middeleeuwen vastten de mensen tussen Sint Maarten (11 november) en Kerstmis. Dit om de voorraad voedsel te sparen die ze voor de winter hadden aangelegd. Als deze periode van vasten afgelopen was, werd gefeest, gedronken en gegeten.

Oliekoeken waren een belangrijk onderdeel van dit feest. Ze werden gemaakt van houdbare ingrediënten, waren rijk aan vet en calorieën en boden daarmee goede bescherming tegen de winterkou.

Bataven en Friezen

Houdbare winterkost

Een andere verklaring gaat nog verder terug naar het begin van onze jaartelling: Bataven en de Friezen zouden rond de jaarwisseling voedsel van vette deegwaren eten om zo te ontsnappen aan de Germaanse godin Perchta. Zij zou door de winterse lucht vliegen om met een zwaard de buik open te rijten van diegenen die geen ‘vette magen’ hadden. Door het vet zou haar zwaard uitglijden op de buik en bleef men gespaard.

Dit hangt samen met de verklaring dat in de winter weinig verse ingrediënten beschikbaar waren. Oliebollen hebben het voordeel dat alle ingrediënten waarmee ze gemaakt worden (meel, gist, olie en gedroogd fruit) goed blijven zonder koelkast. Je kan het lang bewaren en voorraden van aanleggen. Het is voedzaam eten dat honger stilt en waardoor je de kou minder voelt. In de Middeleeuwen was dit van levensbelang om de

winter mee door te komen. Kasteelheren en stedelingen die belegerd werden sloegen olie, meel en gedroogd fruit dus groot in, en zo werd de oliebol belangrijke winterkost.

Liefdadigheid De laatste verklaring borduurt hier verder op door en is de basis van onze traditie om oliebollen te eten met Oud en Nieuw. Dezelfde kasteelheren deelden namelijk de oliebollen uit aan de armen en zwervers in ruil voor een gelukwens voor het nieuwe jaar. In de tijd tussen Kerstmis, Oud en Nieuw en Driekoningen was het laatmiddeleeuwse gebruik voor armen en zwervers om langs de deuren te gaan om in ruil voor een Nieuwjaarswens of een lied, iets te eten te krijgen. De oliebol was bij uitstek geschikt om uit te delen: warm, vullend en voedzaam. Deze sociale traditie heeft zich voortgezet naar de negentiende eeuw waarin het bakken en uitdelen van oliebollen een vast onderdeel is geworden van Oud en Nieuw zoals wij het nu nog steeds vieren.

Streekrecepten

F13

Van oliekoeck naar oliebol • Het eerste recept voor oliebollen, dan nog oliekoeken genoemd, staat in een kookboek uit 1667: ‘De verstandige kock of sorghvuldige huyshoudster’. De oliekoeken waren nog plat, en gevuld met onder meer rozijnen, appel en amandelen.

Bron: Koninklijke Bibliotheek Den Haag

• Toen in de zeventiende eeuw Holland welvarender werd en door wereldwijde handel met gemak aan olijfolie en meel kon komen, werden de koeken dikker en in ruimer olie gebakken en ontstond de oliebol.

• In 1868 nam de Van Dale het woord ‘oliebol’ op. Daarna verdween de naam oliekoek al vrij snel.

• Er bestaat geen woord in een andere taal voor ‘oliebol’. In Amerika worden ze wel ‘Dutch doughnuts’ genoemd.

Bron: Schilderij van Albert Cuyp ‘meid met oliebollen’

F14

Vegan Kerstmenu

Feestelijk plantaardig familiemenu Verwen jezelf en al je familieleden met dit heerlijke kerstmenu. De smaken en texturen zijn bekend, ingrediënten zijn gemakkelijk te verkrijgen en je hebt geen speciale cheffy-vaardigheden nodig om dit in elkaar te draaien.

Perfect voor alle soorten gezinnen, jong en oud, groot en klein.

Tekst: Lisette Kreischer

Rode kerstsoep met crostini Deze soep is een heerlijk voorgerecht voor de hele familie. Niet te zwaar, geen moeilijke ingrediënten, wel rijk van smaak. De crostini met hummus van witte bonen maakt het helemaal af.

INGREDIËNTEN Soep voor 4-6 personen • 1 el olijfolie • 1 ui, gepeld en gesnipperd • 3 geroosterde paprika’s (uit een pot) • 1 teen knoflook, gepeld • 1 blik gepelde tomaten (400 g) • 600 ml groentebouillon • snuf oregano • 125 ml plantaardige room (soja of haver) • blaadjes van 1/2 bosje basilicum • zwarte peper Crostini • 6 mooie dunne, schuine plakken brood • olijfolie • 150 g boterbonen of cannellini bonen uit blik • 2 tenen knoflook, gepeld en 1 grof gehakt • sap van 1 citroen • 3 el tahin • 1/4 tl grof zeezout • 30 ml water • extra olijfolie voor het serveren • 1 el sesamzaad, geroosterd in droge koekenpan • 1 tl zeewiervlokken (optioneel)

INSTRUCTIES Soep Verhit olijfolie in een pan. Bak ui op middelhoog vuur glazig. Laat geroosterde paprika’s uitlekken en snijd in stukjes. Voeg paprika toe aan de ui en bak even mee. Voeg vervolgens knoflook, gepelde tomaten en bouillon toe, en breng aan de kook. Breng op smaak met een snufje oregano. Laat ca. 15 min zachtjes doorkoken.

Pureer het geheel met een staafmixer. Meng voor de kruidenroom basilicum samen met sojaroom.

Serveer de soep in mooie kommen en schenk er een straaltje kruidenroom in. Garneer met zwarte peper en een basilicumblaadje.

Crostini Verwarm de oven voor op 200 graden C. Spreid plakken brood uit over een bakplaat en besprenkel met olijfolie. Rooster in ca. 10 min krokant. Doe ondertussen bonen, de gehakte teen knoflook, citroensap, tahin en zeezout in een keukenmachine en maal fijn. Voeg het water toe en maal nogmaals, tot er een gladde, romige hummus ontstaat. Voeg eventueel extra water toe om tot een gladde, smeerbare hummus te komen. Meng sesamzaadjes met zeewiervlokken.

Snijd de overige teen knoflook doormidden, en wrijf over de crostini’s. Besmeer de crostini’s met de hummus, enkele druppels olijfolie en strooi (een deel van) het sesam-zeewier mengsel over.

Een deel van het mengsel kan ook over de soep worden gestrooid. Serveer naast de soep.

Wellington met kervel worteltjes en pommes duchesse Deze wellington van plantaardige ‘kip’ is rijk gevuld met chique ingrediënten, de klassieke worteltjes en pommes duchesse smaken er heerlijk vertrouwd bij. Een overzichtelijk recept, je kunt de wellington en pommes duchesse eventueel al een dag van te voren maken (bak de wellington dan pas de volgende dag af). Hiermee maak je iedereen blij!

Voor ca. 4-6 personen

INGREDIËNTEN Wellington • 2 pakjes plantaardige ‘kip’stukjes • 150 ml water • 1 teen knoflook, gepeld en geplet • 1 takje salie • 1/4 tl fijn zeezout • versgemalen zwarte peper naar smaak • versgeraspte nootmuskaat (ca. 1/8 bol) • 1 tl bietenpoeder: optioneel voor extra kleur • 125 g champignons, in kwarten • 30 g gedroogde cranberries, even geweld in heet water • 50 g hazelnoten, grof gehakt • 1/2 bosje peterselie, gehakt • 270 g vegan bladerdeeg • scheutje sojaroom

Vegan Kerstmenu Kervel worteltjes • 2 el olijfolie • 1 kg bospeen (1 grote bos) • 1 teen knoflook, gepeld en geplet • 150 ml water • sap van 2 mandarijnen • 1/2 bosje kervel, fijngehakt • zout en peper naar smaak Pommes duchesse • 600 g kruimige aardappels (gebruik echt een kruimige aardappel!)

• zout • 30 g olijfolie • 2 tl uienpoeder • 150 ml ongezoete haver- of sojamelk • 4 el kikkererwtenmeel • 1 tl bakpoeder

INSTRUCTIES Wellington Verwarm de oven voor op 185 graden C. Kook de ‘kip’stukjes zachtjes in het water met knoflook, salie en zout. Zet een deksel op de pan en zorg dat de stukjes het water helemaal opnemen.

Draai het vuur uit en voeg peper en nootmuskaat naar smaak toe. Laat ietwat afkoelen. Voeg eventueel bietenpoeder toe om de stukjes meer vlezig roze te kleuren. Knijp de stukjes helemaal fijn met je handen, of gebruik een foodprocessor. Als het goed is houd je nu fijne sliertjes over. Verhit een eetlepel olijfolie in een koekenpan en bak de champignons op hoog vuur flink aan. Voeg als ze mooi goudbruin zijn de hazelnoten toe en bak even mee. Voeg peterselie en cranberries toe, bak 1 min mee en draai het vuur uit. Snijd de lap bladerdeeg in twee rechthoeken.

Verdeel de helft van het ‘kip’mengsel over een helft bladerdeeg, laat zeker 1 cm van de rand vrij. Verdeel de champignonvulling over de hele lengte in het midden van het ‘kip’mengsel. Dek de vulling af met de andere helft van het ‘kip’mengsel. Druk een beetje aan zodat de vulling straks strak in het deeg zit. Leg de overige lap bladerdeeg over de vulling en druk voorzichtig vast om de vulling heen. Vouw de randen decoratief naar binnen, of prak er een motief in met een vork. Maak met een mes heel licht kruislings inkervingen over het deeg. Bestrijk met wat sojaroom en bak ca. 40 min op 185 graden C tot goudbruin en gaar. Check tussendoor goed of het gebraad niet aanbrandt. Verleng indien nodig de baktijd.

Kervel worteljes Maak de wortelen schoon (schillen of schrobben naar wens). Snijd in mooie schuine stukken.

Verhit de olijfolie en bak de wortelen met de teen knoflook zachtjes aan. Voeg het water en mandarijnsap toe. Kruid naar smaak met peper en zout. Stoof de wortelen zachtjes gaar en voeg als ze beetgaar zijn de kervel toe.

Pommes duchesse Schil de aardappels. Kook gaar in licht gezouten water. Verwarm ondertussen de oven op 225 graden C. Giet ze af en laat even uitdampen. Prak de aardappelen fijn met een vork of pers ze door een pureeknijper (gebruik liever geen stamper, deze maakt te grove stukjes in de puree). Bewerk de puree niet teveel, anders krijg je een lijm-achtige substantie. Voeg olie, uienpoeder, melk en zout naar smaak toe. Als het goed is heb je nu

een mooie romige, vrij gladde puree. Roer het kikkererwtenmeel en bakpoeder erdoor en doe het mengsel over in een spuitzak met kartelmondje (neem een wat grovere, zodat eventuele stukjes het mondje niet verstoppen). Spuit mooie toeven puree op een met bakpapier beklede bakplaat. Bak goudbruin en gaar in 30 min.

Voor het serveren Maak ieder bord mooi op met een aantal pommes duchesse, een flinke schep kervel worteltjes en twee plakken wellington.

Winter Wonder dessert trio Dit trio is een fantastische afsluiting van een feestelijk menu. De peren worden gestoofd in vlierbessensap, wat ze naast een prachtig diep-paarse kleur een heerlijke aromatische smaak geeft. In de cakejes flirten mandarijn en amandel met elkaar, het ijs erbij maakt het compleet.

Voor 4-6 personen

INGREDIËNTEN Vlier peertjes • 6 stoofperen (bijv. Gieser Wildeman) • 100 ml vlierbessen-oersap (zwarte bessensap kan ook) • 400 ml water • 2 el (riet)suiker • 1 kaneelpijpje • 1 steranijs Amandel-mandarijn cakejes • plantaardige bakboter om vormpjes mee in te vetten • 50 g amandelmeel • 50 g griesmeel (plus wat extra om de cakevormpjes mee te bestrooien) • 100 g tarwebloem • 40 g (riet)suiker • 1 zakje bourbon vanillesuiker • 2 tl bakpoeder

F15

• 1/4 tl fijn zout • 40 ml rijstolie • geraspte schil en sap van 2 biologische mandarijnen, aangelengd met havermelk tot 135 ml • 6 el amandelschaafsel • poedersuiker IJs • Tenminste 1 bol vegan (room)ijs naar keuze per persoon (bijvoorbeeld Alpro vanille of karamel)

INSTRUCTIES Vlier peertjes Begin minstens een halve dag van tevoren met de peertjes. Schil en breng aan de kook met vlierbessensap, water, suiker, kaneel en steranijs. Stoof heel zachtjes gaar, minimaal 2 uur, liefst nog langer, tot ze heerlijk geurig en gaar zijn.

Amandel/mandarijn cakejes Verwarm de oven voor op 185 graden C. Vet 6 stenen cakevormpjes in met plantaardige boter. Bestrooi met een beetje griesmeel en klop ze uit.

Breng een steelplannetje water aan de kook. Meng amandelmeel, griesmeel, bloem, suiker, vanillesuiker, bakpoeder en zout in een kom. Voeg rijstolie en mandarijn-havermelk mengsel toe en roer door de droge ingrediënten. Verdeel het mengsel over de cakevormpjes en strooi het amandelschaafsel erover. Zet de cakevormpjes in een grote ovenschaal en giet het kokende water in de ovenschaal tot het ca. halverwege de vormpjes staat. Dit zorgt ervoor dat de cakejes mooi gelijkmatig garen en het vocht komt de textuur van de cakejes ten goede. Bak de cakejes in ca. 30 min gaar en goudbruin. Haal ze uit de vormpjes, en bestrooi ze met poedersuiker. Tip: in plaats van poedersuiker kun je ook kokosschaafsel gebruiken.

Voor het serveren Maak 4-6 bordjes op met een cakeje, een stoofpeertje en een flinke bol ijs. Garneer met wat poedersuiker.

F16

Vegan

Een vegan kerstfeest, voor ieder wat wils!

We kennen Lisette allemaal van de heerlijke veganistische recepten die altijd in deze krant staan en haar veelvoud aan kookboeken, maar wat doet zij nog meer? En hoe viert zij kerst zonder vlees en kaas? Is het moeilijk om een volledig plantaardig kerstmenu samen te stellen? Lisette vertelt over een leven met de dieren aan je zijde en planten op je bord en hoe je daarmee de echte gedachte achter het aankomende kerstfeest kunt vieren.

Tekst: Putriana Reeb Naast koken doet Lisette nog veel meer, namelijk fotografie en styling, geeft zij lezingen en schrijft boeken. Ze is activist voor de dieren, de planten en Moeder Aarde. Ze vindt het belangrijk dat met alles wat zij doet, ze mensen mee krijgt om bewuster naar het planten- en dierenrijk te kijken.

“Met de dieren aan onze zijde en planten op ons bord kunnen we antwoorden vinden op de grote wereldse vraagstukken die nu voor ons liggen” Vertelt Lisette. “Door een plantaardig dieet te omarmen verminder je de impact op het klimaat, dierenleed en draag je bij aan je eigen gezondheid.

Echter vaak als er ‘plantaardig of veganistisch’ geroepen wordt, denkt men helaas dat het eten onvolwaardig, ongezond en onsmakelijk is, maar niets is minder waar. De plantaardige keuken biedt zoveel rijkelijke combinaties, is ontzettend volwaardig en wanneer je zorgt dat textuur en smaak goed in balans zijn kun je iedereen van een lekkere hap voorzien. Ja, zelfs met kerst!’”

Voor Lisette was het op een vroege leeftijd al duidelijk dat zij wilde stoppen met het eten van vlees en vis. Rond haar tiende legde ze het verband tussen de hond die ze had en zag als een lid van het gezin en het varken op haar bord, een even invoelend en zelfs intelligenter wezen.

Ze zag geen verschil tussen die twee, vroeg zich af waarom ze zou meewerken aan het verergeren van lijden op aarde en besloot vegetariër te worden. De negen jaar die daarop volgden, besteedde zij aan het bestuderen van de voedingsmiddelen industrie. “Waar komt het idee dat we vlees, vis en zuivel nodig zouden hebben toch vandaan?” Vroeg ze zich af. Ze leerde veel, verloor haar trek in producten waar dieren voor hadden moeten lijden en sterven en vond in het veganisme antwoorden op vele grote vraagstukken waar ze mee rondliep.

“Waarom omarmde ik veganisme? Omdat het veganisme waarden reflecteerde die ik diep in mijn hart voelde bonzen. Waarden die gingen over liefhebben, eren en laten leven. Waarden die we ook terugvinden in de boodschap van kerst. Alleen zie je daar tegenwoordig nog weinig van terug. Tafels en supermarkten vol met dierlijke producten. Producten waar wezens en Moeder Aarde voor hebben moeten lijden. Dat is geen kerst voor mij. Het zou zo mooi zijn als we als mensen de verbinding zouden leggen tussen het eten op ons bord en de herkomst van dat eten. Dat we ons informeren zodat we betere keuzes kunnen maken. Dat we ons afvragen wat het kerstfeest betekent en besluiten daar met heel ons hart naar te leven. Wat mij betreft is het een no brainer om met kerst te kiezen voor een vredelievend menu op basis van planten.”

“Een plantaardige kerst lijkt wellicht moeilijk, maar dat hoeft niet zo te zijn, sterker nog een vegan menu kan sneller en makkelijker op tafel staan dan een dierlijk menu. Het meest makkelijk is om te kiezen wat je altijd al lekker vond en dat te veganiseren. Haal het dier eruit en stop planten ervoor terug. Maak een mooie roast van bloemkool, een rollade van seitan gesmoord in rode wijn en kruiden. Klop kikkererwtenvocht op tot eiwit en creëer de mooiste Pavlova als dessert.

Weet je niet hoe te beginnen? Google is your friend, je kan daar zoveel inspiratie uit halen.

Het is met kerst belangrijk dat je het verlangen naar vrede en het leven an sich viert, het leven van mensen en… van dieren. Probeer je familie mee te nemen in deze waarden. Leg je keuze toe. Neem ze mee in je gedachtegang en verlangens.”

“Weet je het écht even niet? Bekijk de recepten en menu’s op www.maneatplant.com.

Je vindt daar gerechten voor ieder wat wils, er staan uitgebreide menu’s op maar ook makkelijke en snelle. Doe het gewoon een keer, trek daarvoor alles uit je kast, make it look good en neem het serieus. Dan zul je zien dat het allemaal wel meevalt, je je er goed bij voelt en het voor herhaling vatbaar is. Zeker als je je beseft dat je met deze keuze een enorme positieve bijdrage levert aan het leven van de dieren, Moeder Aarde en je eigen lijf.

Je zult merken dat je niets verliest, sterker nog je zult ervaren dat je er juist heel veel bij krijgt.”

Column

Het zou komisch zijn als het niet zo tragisch zou zijn Door: Janneke van der Meulen | Beeld Ellen de Monchy

Het is bijna aandoenlijk. En het zou komisch zijn als het niet zo tragisch zou zijn.

“De douchekraan aan. Snel spoelen. Douche uit.

Inzepen. Snel afspoelen. Klaar.”

Hij vertelt trots over al zijn verschillende water bespaar acties terwijl hij wat biefstukjes bakt op de BBQ, de mais insmeert met boter, de salade versiert met kaas. Ja, het is een gezellig feestje waar hij enthousiast vertelt over zijn manieren om te helpen zijn impact op de aarde zo klein mogelijk te houden om een (noodzakelijke!) verdere opwarming van de aarde te voorkomen.

Wat getallen: -

1 minuut douchen: 10 liter water 10 minuten douchen: 100 liter water 1 kop koffie: 140 liter water 1 reep chocolade: 17.000 liter water 1 kg boter: 5.500 liter water Een kilo kaas: 10.000 liter water Een glas melk: 350 liter water Een kilo biefstuk: 15.500 liter water

Opvallend dat onze overheid die zich inzet voor een “niet-nog-warmere-aarde” toch vooral (of alleen) adviseert over korter douchen en dat je tijdens het tandenpoetsen de kraan uit moet zetten. Belangrijk, maar het zet geen zoden aan de dijk.

Wil je de wereldwijde opwarming effectief tegengaan? Begin dan bij het eten op je bord.

Gevraagd naar de oorzaken van de opwarming van de aarde denken we massaal aan kort douchen en fossiele brandstoffen en minder snel aan ons ontbijt, lunch en diner als klimaatveranderaars. Maar de impact van wat wij drie keer per dag eten op het klimaat is immens. Als we de negatieve impact van de veestapel en andere voedsel gerelateerde uitstoot (monoculturen, ontbossing, uitputting van de bodem, voedselverspilling) bij elkaar optellen, dan blijkt wat we aan dierlijke producten en comfortfood we eten, de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde.

Ik zei al: het zou hilarisch zijn als het niet zo tragisch zou zijn. Waarom? Mensen doen oprecht hun best om de impact op de aarde zo klein mogelijk te maken maar draaien, op advies van onze overheid, compleet aan de verkeerde ‘douche’ knoppen.

Korter (en koud) douchen is belangrijk én een aanrader. Daarmee verklein je je impact. Doorgaan met die goede gewoonte. Echter, met een dieet van fruit, groente en andere planten heb je significant meer impact. Plus je geeft je gezondheid een heerlijke boost.

Win-win!

OVER JANNEKE VAN DER MEULEN

Janneke van der Meulen is regerend wereld kampioen kustroeien, schrijfster van de boeken EET WIN-WIN, wetenschappelijk onderbouwd en SUPERSNELHERSTEL, voeding voor succes en veganist.

Naast schrijven spreekt ze bij meerdere bedrijven over vitaliteit en de win-win methode.

Volg Janneke via haar website jannekevandermeulen.nl en instagram.com/jannekevandermeulen

F17

F18

Mode

Vegan fashion, ook tijdens de feestdagen In Nederlandse huishoudens verschijnen steeds vaker plantaardige gerechten op het menu. Ook tijdens de feestdagen. Wist je dat tegenwoordig ook de (feest)kleding helemaal diervriendelijk kan zijn?

Tekst: Lynsey Dubbeld Dit najaar vond voor de tweede keer de Vegan Fashion Week plaats. Met een beurs, conferentie, catwalkshow en kledingruil stond Los Angeles drie dagen lang in het teken van honderd procent diervrije mode. Meer dan vijftien designers toonden hun nieuwe collecties tijdens de catwalkshow en in panels deelden pioniers hun ervaringen en tips over diervriendelijke kledingproductie. Inkopers van kledingwinkels konden tijdens de beurs kennis maken met tientallen merken met onder andere plantaardige kleding, schoenen, tassen en horloges. “Cruelty free is the new luxury”, aldus initiatiefnemer Emmanuelle Rienda.

Ook in Nederland Mode die wordt gemaakt zonder dierlijke materialen zoals bont, leer, wol en zijde is geen typisch Amerikaans fenomeen. Ook in Nederland is er volop vegan fashion te vinden. Bij winkels zoals Vega Life en Goat Store in Amsterdam zijn volledig diervrije kleding, schoenen en accessoires te vinden van gespecialiseerde merken zoals Vegetarian Shoes, Eco Vegan Shoes en Palaa. De website van Goat Organic Apparel bevat bovendien een platform met informatie over de impact van mode op het milieu, kijktips voor documentaires en films, en adviezen om bijvoorbeeld kleding

te recyclen en duurzaam te wassen. Ook bijzonder: Sneaky Panda is een webshop vol vegan sneakers (helaas voor vrouwen: tot nu toe alleen nog voor heren). Wolf and Storm is een Nederlandse webwinkel die al langere tijd bekend staat om stijlvolle collecties kleding, tassen, sjaals en sieraden die allemaal vegan zijn. Het Nederlandse Saint Basics timmert aan de weg met biologische en veganistische ondermode.

Overzicht Hoe ga je nu te werk als je op zoek bent naar cruelty free fashion? In de gemiddelde winkelstraat hangen de veganistische kledingstukken nu eenmaal - nog - niet duidelijk gemarkeerd in de schappen. Bij duurzame (web)shops zoals watMooi en The Green Labels zijn met een beetje speurwerk volop items en collecties te vinden van diervriendelijke merken. Zo heeft watMooi de kleding van het Duitse streetwear label Ragwear in huis, dat ervoor kiest om geen enkel dierlijk product in de collecties te verwerken. Op Papita.nl kan je heel eenvoudig items selecteren op vegan opties. Bij En& vind je vegan schoenen van onder meer het Portugese merk met de veelzeggende naam NAE, kort voor No Animal Exploitation. In de nieuwe collectie zijn onder andere schoenen te vinden die zijn gemaakt van gerecycled plastic, afkomstig uit de zee.

Ook de website van dierenrechtenorganisatie PETA is een praktisch startpunt. Het PETA Approved Vegan-logo laat zien dat aan producten gegarandeerd geen dierenleed te pas is gekomen. Meer dan duizend bedrijven over de hele wereld maken al gebruik van het keurmerk. De online database van PETA bevat dan ook tientallen Europese merken en winkels met veganistische kleding, schoenen, tassen, sieraden en accessoires.

Fashionista’s die via glossy’s en Instagram de actuele trends in de gaten houden, zullen ook regelmatig veganistische opties zien langskomen.

Zo zijn er al veganistische collecties opgedoken bij onder andere Marks & Spencer, H&M, Topshop en NewLook.

Bovendien heeft het hippe sneakermerk Veja, dat populair is bij influencers en andere celebs, een uitgebreide collectie vegan schoenen.

Het overzicht van PETA maakt duidelijk hoe veelomvattend de vegan trend is geworden. Er zijn must-haves voor dames, heren én kinderen. Het aanbod varieert van sportieve schoenen tot luxe kleding. De stijl kan net zo goed modieus als vintage zijn. Zo laat Pepa Loves, een Spaans modemerk dat veel van die-

Mode

F19

“Duurzame mode is steeds meer mainstream aan het worden. Daar past ook aandacht voor diervriendelijke materialen bij.”

ren en dierenprints houdt maar tot op de vezel diervrij is, zich inspireren door actuele street wear én vintage design.

Het nieuwe zwart Duurzame mode is steeds meer mainstream aan het worden. Daar past ook aandacht voor diervriendelijke materialen bij. Een groeiend aantal merken, designers en winkels onderschrijft de missie van Bont voor Dieren om bontvrij de norm te maken. Maar ook bij de productie van materialen zoals leer, wol en zijde wordt steeds vaker gelet op de impact op dieren. Labels zoals Myomy Do Goods, Izzy Lane en INTI Knitwear maken serieus werk van diervriendelijk geproduceerde textielsoorten. Vegan gaat hierin natuurlijk nog een stapje verder. Leer, wol en zijde zijn dan vervangen door plantaardige alternatieven.

Van onder andere appelschillen, bananenvezels, hennep, algen, oude visnetten en afgedankte brandweerslangen weten slimme designers namelijk ook schitterende creaties te maken. Het lijkt er dan ook steeds meer op dat vegan binnenkort het stadium van nichemarkt is ontstegen. Wie weet is vegan straks simpelweg het nieuwe zwart.

F20

Wonen

Weekend vol woonbeurzen groene inspiratie in overvloed

Oktober is traditioneel de woonmaand en dus bezoeken woonliefhebbers massaal de woonbeurzen om de nieuwste trends, de leukste acties en de grootste kortingen te scoren. Met stip op nummer 1: de VT Wonen & Designbeurs in Amsterdam. Later in de maand volgt de bijna net zo populaire Dutch Design Week. Maar ook de eerste Duurzame Woonbeurs in Amsterdam had over bezoekersaantallen niet te klagen. En belangrijker nog: stak de VT Wonen & Designbeurs naar de kroon qua duurzame woontips. Krant van de Aarde bezocht allebei en noteerde overeenkomsten en verschillen.

Tekst: Yvonne Koop

Dat groen het nieuwe grijs is, weten de woonliefhebbers al een aantal jaren. Maar nu lijkt die kleur te worden gepasseerd door warme aardekleuren- en materialen. VT Wonen had er in de RAI zelfs twee stijlhuizen aan gewijd: Green en Earth. De eerste vol planten en industriële materialen, de tweede veel donkerder maar ook warmer van uitstraling door het gebruik van vele tinten bruin en de mooie combinatie met materialen als aardewerk, keramiek en glas.

Op de schaal van duurzaamheid scoorde de huizen ondanks de namen maar een mager zesje en ook de rest van de beurs kenmerkte zich door veel gepraat, maar weinig (duurzame) wol…

Kleurrijke uitschieters waren Carpets For Life en De Vestingh. De stand vol kleurrijke handgeknoopte tapijten uit Marokko viel enorm op in de verder toch altijd wat lege en kille Design Hal. Ook het verhaal erachter straalde warmte uit.

Met behulp van oud, vaak afgekeurd textiel uit

Nederland gaan in een klein Sahara-dorpje Marokkaanse vrouwen met een oude weeftechniek aan de slag om hier hippe vloer- en wandkleden of desgewenst een fraaie tas van te maken. Voddenkleden à la IKEA eigenlijk, maar met heel veel liefde en zorg gemaakt.

Pet-flessen Diezelfde insteek trof ik aan bij de verven van De Vestingh. Een familiebedrijf dat met bijdetijdse zelf ontwikkelde verfkleuren graag de concurrentie aangaat met de grote verfmerken. Maar ook goed heeft nagedacht over de impact van het gebruik van verf. De kalkverven zijn dan ook allemaal op natuurlijke basis gemaakt en daardoor niet schadelijk voor het milieu. Daarbij wordt voor iedere gekochte pot verf een liter water geschonken aan de Derde Wereld en zijn de handgemaakte stalen beschilderd door medewerkers van een sociale werkplaats.

De grootste duurzame aandachtstrekker op de beurs was Sofacompagnie. In een stijlvolle stand presenteerde dit Deense woonmerk de eerste volledig van gerecyclede pet-flessen gemaakte bank. Een prestatie van formaat waarop het ook nog eens comfortabel zitten bleek. En waarvan zelfs bij nadere bestudering de herkomst echt niet duidelijk was, alhoewel de verkoper zelf anders beweerde: “Als je goed kijkt en voelt, herken je de plastic vezels nog wel.”

Nieuwbouwhuis Andere jaren was ook Auping altijd van de partij maar de beddenfabrikant had dit jaar besloten domicilie te houden op de eerste Duurzame Woonbeurs. Waar een oase van rust heerste toen ik er na een hectisch bezoek aan de VT Wonen en Designbeurs arriveerde. Hier geen volle hal met op koopjes beluste bezoekers, maar relaxte hipstergezinnetjes die met buikdragers en buggy’s

Wonen vol kinderen kwamen kijken hoe ze hun (toekomstige) nieuwbouwhuis nog groener zouden kunnen aankleden. Terwijl papa en mama met een latte alvast de eerste brochures doornamen, stortten de wat grotere kids zich op de knutselhoek, waar al werd getimmerd en gekleid dat het een aard had. Ook bij de stands was het eind van de middag (gelukkig!) geen drukte van belang, zodat er tijd en aandacht was om het gebodene goed in me op te nemen.

Huursysteem Alhoewel vanzelfsprekend minder stands was het gehalte aan duurzaamheid hier aanmerkelijk groter. Maar ook de benadering bleek totaal anders. Geen gladde verkooppraatjes, maar verhalen vol passie over producten en materialen waarmee we ons steentje kunnen bijdragen aan een betere toekomst. Voorbeelden te over.

Auping presenteerde zich na het eerste circulaire matras van vorig jaar nu met het eerste circulaire bed ter wereld. Voor die matrassen is een slim huursysteem opgezet waardoor je het matras wel moet recyclen op een gegeven moment. En een van hun befaamde bedden, het model Auronde, kun je laten opknappen waardoor het daarna nog jaren mee kan. Behalve nog meer bedden en matrassen waren er ook veel stands met lam-

pen. Echt bijzonder: de biologisch afbreekbare, handgemaakte merinowol lampen van Lumalano.

Maar nog groener letterlijk en figuurlijk waren de lampen van Formadri, waarvoor de afgedankte kunststof grasmatten van sportvelden waren gebruikt. Ook de vazen van afgedankte rubberen slippers lieten goed zien hoe je van iets lelijks nog best iets heel moois kunt maken.

Repaircafé Dat is overigens niet alleen aan designers voorbehouden. Zelf kun je thuis ook aan de slag met het recyclen of reparen van spullen. Zo liet een stoffeerder zien hoe je van stofstalen prachtige kussens maakt. En is de Japanse Kintzugi prima te gebruiken om niet alleen je servies maar ook je textiel weer letterlijk aan elkaar te plakken.

Kom je er toch niet zelf uit, dan kunnen heel veel zaken nog onderhanden worden genomen in een repaircafé, dat je inmiddels ook in bijna iedere stad aantreft.

Was alles even duurzaam gefabriceerd? Dat was soms aan de buitenkant lastig te beoordelen.

Zo twijfelde ik even over de lichtknop-aankleedplaatjes (mooi scrabble-woord!) van Suit’d Suites.

Maar bij navraag bleek de duurzaamheid hier vooral te zitten in het Nederlandse productiepro-

F21

ces en de keuze voor een tijdloos design. Goed genoeg dus en ook weer een eyeopener.

Pallets Want duurzaam wonen, wat is dat en hoe doe je dat eigenlijk? De beurs gaf met vier stands die door vier verschillende ontwerpers waren ingericht alvast wat mogelijkheden weer: een huis waarin alles is gemaakt van afval, een huis waarin alleen staat wat je echt nodig hebt, een design huis met alleen maar kwalitatief hoogwaardige producten en een modulair huis waarin je steeds de meubels anders kun stapelen zonder nieuwe te hoeven kopen.

Genoeg stof tot nadenken dus in de trein naar huis. Waarbij ik onderweg bijna die oude pallets had meegenomen die ik bij het afval zag staan.

Daar viel vast wat moois van te maken. Eenmaal thuis gelijk de kachel een paar graadjes lager gezet en me met een plaid op de bank genesteld om alle info nog eens goed door te nemen. De meeste folders van de VT Wonen & Designbeurs konden gelijk bij het oud papier, maar de via qr-codes gescande info van de Duurzame Woonbeurs bewaar ik nog even op mijn mobiel. Dat komt vast goed van pas bij het verder inrichten van een warm en duurzaam winterhuis!

F22

Wonen

Bouwen met champignons, zeewier en paardenmest

Growing Pavilion organisch middelpunt Dutch Design Week Eind oktober was het weer de Dutch Design Week, een jaarlijks evenement in Eindhoven rondom wonen en design. Onder het motto ‘If not now, then when?’, stond de lichtstad ruim een week lang bol van de interessante exposities, lezingen en evenementen. Die allemaal één ding duidelijk maakten: de toekomst is nu. Wie anders, duurzamer, wil wonen, kan daarvoor tegenwoordig al kiezen uit vele concrete projecten en initiatieven. Vooral het Growing Pavilion bleek een grote inspiratiebron. Krant van de Aarde nam een kijkje.

Tekst: Yvonne Koop | Foto’s: Eric Melander Al voor de Dutch Design Week (DDW) van start ging, gonsde het van alle kanten: het Growing Pavilion werd iets bijzonders, dat moest je gaan zien. En inderdaad is de halfronde koepel midden op het Strijp-terrein (het gebied waar de vroegere Philips-fabrieken staan en nu veel van de DDW-activiteiten worden gehouden) een echte eyecatcher.

Niet glad en strak zoals veel hippe ontwerpen maar juist gemaakt van panelen die er ruw en bobbelig uitzien en organisch gevormd lijken te zijn. Wie aarzelend de buitenkant bevoelt, merkt dat het materiaal lijkt te leven. Wat niet zo gek is, want zwamvlokken waaruit onder meer champignons groeien, vormden de basis. Het publiek mocht dan ook op gezette tijden een hapje komen nemen, en werd daarna uitgenodigd om binnen verder te komen smullen van de wereld van biobased design.

Sacrale sfeer De opstelling, met bijzondere ontwerpen van biobased materiaal langs de wanden en een grote

ondoordringbare lisdodden-plantentuin in het midden, zorgden ervoor dat de vele bezoekers voorzichtig rond schuifelden en veelal stilzwijgend of juist enthousiast rondzoemend van het gebodene genoten. De sacrale sfeer werd nog versterkt door de klanken van het groeiende muziekstuk van J. S. Bach, dagelijks gespeeld en geleidelijk aangevuld met natuurlijke geluiden en improvisaties van verschillende muzikanten. Te zien was het werk van vernieuwende ontwerpers als Martijn Straatman.

Hij gebruikt paardenmest als grondstof voor een op mdf gelijkend bouwmateriaal en maakte daarvan meubels. Onder meer een krukje waarop ik nog niet zo 1-2-3 durfde plaats te nemen… De stoel van Christien Meindertsma sprak me meer aan.

Haar FLAX-stoel is gemaakt van een combinatie van vlas en PLA, een biologisch afbreekbaar plastic op basis van melkzuur. Van Eric Klarenbeek was een spannende combinatie van kast annex aquarium te zien dat in collaboratie met het interieurmerk Zuiver is ontwikkeld. Klarenbeek heeft een procedé uit-

gevonden waarmee uit algen en zeewier een soort plastic gewonnen kan worden waarvan de hele stellage was gebouwd. HuisVeendam leverde de vloer (biolaminaat van afval van coniveren, grassen, uien en knollen) en Diana Schrerer prachtige stoffen, organisch geweven met behulp van een wortelstelsel van planten dat zichzelf op wonderbaarlijke wijze in de juiste banen leidt.

Unieke schoonheid Het Growing Pavilion is een intiatief van New Heroes samen met Dutch Design Foundation en andere pioniers op het gebied van biobased materialen. Waarom biobased? Klimaatverandering, grondverzakkingen, CO2 -emissies en schaarste aan fossiele brandstoffen vereisen ook - juist - in de wereld van bouw en wonen nieuwe, duurzame oplossingen. In plaats van materialen die de Aarde steeds verder uitputten moet er gekozen worden voor materialen die de Aarde in overvloed heeft of voor hergebruik van bestaand materiaal. Ook afval van planten of dieren bevat vaak nog

Wonen

prima stoffen om te hergebruiken. Die alternatieven zijn vaak juist nog mooier en beter dan de bestaande materialen, vinden de initiatiefnemers. Ontwerper Pascal Leboucq wilde met het paviljoen de mogelijkheden en bovenal de uitmuntende schoonheid van biobased constructie en design laten zien. Nog nooit werden dan ook in één project zoveel verschillende biobased materialen gebruikt. Hout natuurlijk maar ook hennep, mycelium (zwamvlokken), lisdodde en katoen. “Van elk materiaal dat we voor het paviljoen gebruikten, laten we de natuurlijke grondstof zoveel mogelijk zien.

Vandaar dat het paviljoen zo’n unieke, organische textuur en kleur heeft gekregen. Een goed voorbeeld is de manier waarop we mycelium (netwerk van alle draden van schimmels) gebruikten voor de muren van het paviljoen. De vlekken en de natuurlijke groeiende textuur van de zwamvlokken vormen een soort organische huid in plaats van een gelijkmatig witte muur.”

Materialenatlas Volgens New Heroes wordt de roep om een biobased economie steeds sterker. Het gebruik van biolo-

gisch of gekweekte materialen in plaats van fossiele brandstoffen, is een belangrijke oplossing voor het verminderen van plastic (afval), het voorkomen van verzakkingen, het opvangen van CO2 en hergebruik van afval van de landbouw. Ook de wereld van de bouw kan niet achterblijven. Overheden en consumenten stellen strengere eisen aan bouwmaterialen en overheden zorgen er steeds meer voor dat de vervuiler betaalt. Dit maakt veel conventionele bouwmaterialen duurder, wat zowel een noodzaak als een kans is voor biobased bouwmaterialen. Die conclusie was het kiemzaadje voor het Growing Pavilion.

Aan het project ging twee jaar onderzoek vooraf.

Vele vragen moesten worden beantwoord zoals: welke materialen zijn geschikt, hoe kunnen ze het beste worden verwerkt en welke bouwers en ontwerpers kunnen hierbij behulpzaam zijn? Alle gevonden informatie is verwerkt in een materialenatlas. Hiermee kunnen ook anderen aan de slag en kan het initiatief nog verder gaan groeien. Leboucq: “Ons droompaviljoen bestaat uit nog innovatievere biobased materialen. Maar voorlopig zijn goede materialen alleen

F23

niet genoeg om grootschalige toepassingen mogelijk te maken. Denk aan het opschalen van productie, passende voorschriften, innovatieve ontwerpers en bewuste consumenten. Met het Growing Pavilion en de atlas zetten we het onderwerp op de wereldagenda. Een essentiële stap om de gewenste verandering in denken en doen te bereiken.”

Op reis Gedurende tien dagen kwamen meer dan 75.000 mensen een kijkje nemen: professionals uit de bouw- en woonsector, overheidsorganisaties , maar ook veel ‘gewone’ mensen . Dat succes smaakt naar meer. Het paviljoen gaat op reis en zal daarbij onder meer in 2022 de Floriade in Almere aandoen maar ook andere aansprekende beurzen en tentoonstellingen. Zodat nog meer mensen kunnen zien, voelen en ruiken dat je van inferieur geachte materialen als zeewier, restafval en paardenmest de mooiste dingen kunt maken die in geen enkel huis misstaan. En waarvan niet alleen je huis maar ook de Aarde beter wordt.

F24

Inspiratie

VELD & VAAS creëert bloemsierkunst met een verhaal

Van bloemenveld naar gifvrije boeketten Tekst: Geraldina Metselaar

Twee vrouwen met een passie voor verantwoord groen hebben samen een doel. De bloemen en grassen van Mariëtte Kamphuis (VELD) en Denise Collignon (VAAS) krijgen bewust de rust en ruimte om zonder bestrijdingsmiddelen te groeien. „Het kán ook zonder al die gifstoffen.”

„Het bloemenveld is het laboratorium voor ons werk. Een rode draad vormen de intense en vluchtige schoonheid van kiemen, groeien, bloeien en verval.” Elke dag leren landschapshistoricus/kweker Mariëtte Kamphuis (VELD) en kunstenaar/florist Denise Collignon (VAAS) van de natuur. „Door op het juiste moment te plukken bijvoorbeeld, floreert een biologisch bloemenveld pas echt goed”, weet Mariëtte Kamphuis. „Alles gaat groeien en bloeien.” VELD & VAAS wil de natuurlijke relatie met het ritme van de seizoenen herstellen.

Daarom wordt niet vooruitgelopen op de lente of zomer zoals in de gangbare bloemenindustrie, waar al vanaf november tulpen te koop zijn en het jaarrond rozen. „Ons werk is onderdeel van een lange traditie van de bloemsierkunst”, vertelt Denise Collignon. „Die zetten we voort naar eigen, actuele inzichten en

met een dosis humor.” De twee vrouwen glimmen terwijl ze bossen droogbloemen bij elkaar zetten in hun bloemenkwekerij annex werkplaats. „Hier hebben we de rust en ruimte voor het kweken, kiemen en het biologische groeiproces van bloemen in de volle grond. Ook drogen en verven we hier bloemen, grassen en takken.” VELD & VAAS beschikt over een koude kas en gebruikt geen pesticiden, noch herbiciden. De bloemen groeien in weer en wind, bij zon en regen. „Dat is een proces van geven en nemen”, zegt Kamphuis. „Soms mislukken delen van de oogst door insectenplagen. Door de grote variatie op het veld zijn er altijd hoogtepunten die dat ruimschoots compenseren.

Er heerst een biologisch evenwicht.”

‘Toxic bouquet’ Nadat haar monografie over de boomkwekers- en

tuinarchitectenfamilie Copijn was afgerond, gaat het kriebelen bij Kamphuis. „Ik wilde zélf aan de slag en begon zo’n zes jaar geleden met het kweken van biologische bloemen.” Een van de bloemisten aan wie ze haar eerste bestellingen leverde, tipte haar eens kennis te maken met de kunstenaar/florist Collignon. „Het klikte meteen tussen ons en het idee ontstond voor de oprichting van VELD & VAAS.” Lange tijd maakte Collignon autonoom en in opdracht landschapsfoto’s.

Ondertussen groeide haar interesse en liefde voor planten en bloemen. Ze deed de klassieke bloemsierkunstopleiding en ging vervolgens experimenteren. „Bloemsierkunst kenmerkt zich van oudsher als zeer traditioneel. Ik wil laten zien dat er zoveel meer mogelijk is. Zijn er geen bloemen, dan werk ik met grassen, bladeren en takken.” Op hun zoektocht naar een geschikte ‘bedrijfslocatie’ stuit-

Inspiratie te VELD & VAAS in Midden-Delfland op Dirk en Tilly Post, eigenaren van buitenplaats Op Hodenpijl in Schipluiden. „Het echtpaar Post was onder de indruk van onze ideeën over het kweken en telen van biologische bloemen. Dit sloot perfect aan bij wat hen drijft: de schoonheid van het gebied en de behoefte om lokale en biologische producten aan te bieden.” VELD & VAAS kreeg de beschikking over de voormalige stal en een royaal veld van 1500 m2. ‘s Zomers een aanwinst voor de levende buitenplaats vanwege het rijke aanbod gewassen. „Je ziet de bloemenpracht van verre. Bezoekers kijken hun ogen uit. Ook zorgen we voor de bloemen in het restaurant.”

In het voorjaar en ’s zomers geeft VELD & VAAS wandelingen rond hun bloemenveld. Kamphuis: „Ik vertel onze bezoekers meer over de historische context en herkomst van de gewassen. Pampasgras komt bijvoorbeeld uit Argentinië.” Van mei tot en met oktober staan ze wekelijks met losse bloemen en boeketten op de Rotterdamse Oogstmarkt. „In de werkplaats geven we workshops zoals een corsage maken van herfstbladeren. Voor de aankomende feestdagen leren we cursisten een kerststuk op vaas te maken. Daarbij staat onze liefde voor de vormen- en kleurenrijkdom van coniferen centraal, in combinatie met andere materialen zoals grassen, droogbloemen en takken.”

Ook ontvangen ze in de werkplaats hun klanten.

VELD & VAAS maakt monumentale bloemsierstukken en verzorgt de bloemstyling in het hogere segment. „We hebben zojuist het bloemenarrangement besproken met een aanstaand bruidspaar”, vertelt Collignon. „Van corsages tot en met het bruidsboeket. Omdat ze hier bij Op Hodenpijl elkaar het ja-woord geven, verzorgen we ook de aankleding van de tafels en het tuinprieel.”

“Ik vertel onze bezoekers meer over de historische context en herkomst van de gewassen.

Pampasgras komt bijvoorbeeld uit Argentinië.”

Huis ten Bosch In de luwte van de levende buitenplaats maakt het bloemenveld zich op voor de aankomende winter.

De vuurrode kleurenpracht van afgelopen maanden, wordt omgewisseld voor ingetogen tinten.

Er staat nog wat auberginekleurige pimpernel en er wuiven bijna twee meter hoge pampasgrassen met hun pluimen. „Die monumentale plant dwingt respect af”, vindt Collignon. „Pampasgras was al hip in 1870, kreeg een opleving in de seventies van de vorige eeuw toen droogbloemen in waren en beleeft nu weer een revival.” Deze geschiedenis raakt nog een missie van VELD & VAAS. Heden

en verleden koppelen ze aan elkaar. Ze maakten bijvoorbeeld voor het driedaagse festival Masterly The Hague een imposant kunstwerk bestaande uit vazen droogbloemen en siergrassen. Het geheel was onder meer geïnspireerd op het schilderij dat Jan ten Compe (1713-1761) in 1750 maakte van Huis ten Bosch. Onlangs namen de koning en zijn gezin hun intrek in het volledig gerenoveerde paleis. „Op deze manier ontstaat botanische bloemsierkunst met een verhaal van vroeger naar nu.”

Dat bloemen tegenwoordig worden geteeld met grote hoeveelheden bestrijdingsmiddelen, is een doorn in het oog van VELD & VAAS. Bloemenplukkers in de kassen moeten handschoenen

F25

aan. „Je koopt al snel een ‘toxic bouquet’, een giftig boeketje bloemen.” Onder het mom van de slogan LET’S START A FLOWER MOVEMENT hopen Kamphuis en Collignon dat er meer biologische bloementelers komen. Deborah Post van Op Hodenpijl neemt daar met haar Honey Highway al langer het voortouw in. De bermen naast menig snelweg werden de afgelopen jaren opgefleurd met biologische bloemen. Een blijvend voedselparadijs voor bijen die onder meer als gevolg van het overmatig gebruik van bestrijdingsmiddelen met uitsterven worden bedreigd. „Het kán ook zonder al die gifstoffen”, besluit VELD & VAAS. „Daarmee geven we onszelf en de natuur een monumentaal cadeau.” www.veldenvaas.nl

F26

Reizen

Noord-IJsland in alle rust ontdekken Tekst: Voigt Travel

Veel mensen vliegen naar Reykjavík om daar de Blue Lagoon en Golden Circle te bezoeken. Maar IJsland heeft veel meer. In het ruige noorden van IJsland ben je één van de weinige reizigers. Vooral ’s winters. Noord-IJsland in de winter, een bijzondere bestemming waar je van alles kan beleven.

Bevroren watervallen In het noorden van IJsland vind je sprookjesachtige watervallen.

De metershoge Dettifoss, de magische Aldeyjarfoss en de beeldschone Goðafoss watervallen doen je versteld staan. ’s Winters klettert het water niet naar beneden. Het blijkt stokstijf stilstaan omdat het bevroren is. Hierdoor ontstaan lange ijspegels.

Warmwaterbaden In de turkooisblauwe, naar zwavel ruikende, geothermische warmwaterbron van Mývatn Nature Baths kun je je zowel overdag als ’s avonds opwarmen. ’s Avonds is extra speciaal want dan geniet je, samen met je reisgezelschap, én een handjevol IJslanders uit het dichtstbijzijnde dorp, van het magische groene licht aan de hemel.

Noorderlicht spotten In Noord-IJsland is de kans dat je het noorderlicht van je bucketlist kunt afstrepen 90%. Volgens de noorderlichtexperts komt dit doordat de ‘noorderlichtband’ die om de aarde loopt precies over IJsland gaat. Daarnaast bevind je je hier in de meest uitgestrekte landschappen én er is vrijwel geen lichtvervuiling.

Wintersporten 2.0 Wintersporten in IJsland is met niets te vergelijken. Het is wintersporten 2.0. De kleinschalige pistes vind je voornamelijk in het noorden, rondom Akureyri en Siglufjördur. Wanneer je op je ski’s of snowboard naar beneden glijdt, geniet je tegelijkertijd van het waanzinnige uitzicht op de oceaan.

Walvissen In de kustplaatsen Húsavik en Akureyri stap je warm aangekleed, met een ervaren gids, aan boord van een traditionele houten vissersboot of stoere RIB-boot. Vaar mee het fjord uit, op weg naar de wereld van de walvissen. Walvissen spotten kan hier zowel in de winter als in de zomer.

Super Jeep avontuur Avontuurlijke reizigers en snelheidsduivels zullen tot over hun oren verliefd worden op de Noord-IJslandse regio Mývatn. In de winter, wanneer de kratervelden en lavavalleien vol sneeuw liggen, is een Super Jeep met 4x4 besturing de enige manier om deze natuurtaferelen te trotseren. Stap in de auto via een trappetje, ga zitten op de verwarmde leren stoel en houd je goed vast.

Zelf naar Noord-IJsland in de winter?

Noord-Europa reisspecialist Voigt Travel brengt je komende winter rechtstreeks naar het noorden van IJsland. Met een directe vlucht vanaf Amsterdam sta je, zonder overstap, binnen drie uur in Akureyri.

Reizen

F27

Wandelen over de GR®2, langs de Seine, als de rivier nog slechts een stroompje is…

Tekst en fotografie: Véronique Beigenger, BOURGOGNE-FRANCHE-COMTÉ TOURISME

De GR® 2 ‘Au fil de la Seine’ (Langs de Seine) loopt bijna 900 km langs deze emblematische Franse rivier, van de bron in Bourgogne-Franche-Comté tot aan Le Havre. In Bourgogne-Franche-Comté loopt de route van Dijon, het vertrekpunt, naar Châtillon-sur-Seine. Een rustige wandeling over 125 km, die u de Seine laat ontdekken op een manier zoals maar weinig mensen haar kennen, met een grote verscheidenheid aan landschappen en erfgoed.

Waarom u daarheen zou gaan?

Dit deel van de regio is een oase van rust middenin het grootste bos van de Bourgogne. Een ideale regio voor mensen die rust zoeken. Hier kunt u nieuwe energie opdoen. Verscholen in het bos vinden de bronnen en de ‘douix’ (karakteristieke natuurlijke uit de ondergrond opkomende stroompjes van de Châtillonnais streek) hun weg naar de Seine. Bij zijn oorsprong is de Seine een kleine, levendige en sprankelende rivier die zachtjes kronkelt, waardoor je zin krijgt om haasje over te spelen met het water.

Waarom juist nu?

Om te wandelen in het nieuwe Nationale Bospark in de Champagne en de Bourgogne. Gelegen tussen de Côte-d’Or en de Haute-Marne ligt dit park van alle Franse Nationale Parken het dichtst bij Parijs. De Gr2® Au fil de la Seine biedt u de mogelijkheid om het bospark in uw eigen tempo

te ontdekken tijdens een wandeltocht van 2 tot 7 dagen.

In het hart van dit nieuwe Nationale Park (per decreet afgekondigd in de Staatskrant van 7 november 2019) staan eeuwenoude eiken en beuken, waarvan bijna 90% dateren uit de Franse Revolutie van 1789. U kunt ook zeldzame fauna zoals wilde katten of ooievaars tegenkomen, maar ook bloemen zoals het venusschoentje of de dichtersnarcis.

Maar laten we teruggaan naar onze wandelroute…

Na het ontdekken van de stad Dijon, die de herinnering aan de Hertogen van Bourgogne in stand houdt, stoppen we in het middeleeuwse dorpje Saint-Seine L’Abbaye, ontdekken we de bronnen van de Ignon, die van de Seine, en komen we uiteindelijk bij de plaats waar de Douix in Chatillon-sur-Seine aan de oppervlakte komt. Als kers op de taart proeven we een glas Crémant du

Chatillonnais en gaan we op zoek naar het geheim van de prinses van Vix. Haar schatten zijn te zien in het museum van de stad, met in het bijzonder de grootste vaas ter wereld uit de Keltische periode.

Het bewijs dat destijds al mensen en goederen deze natuurlijke route passeerden.

Heeft u zin om te wandelen met een pakezel? Of heeft u vervoer nodig naar uw accommodatie?

Wilt u gebruikmaken van bagagetransport? Zoekt u een reisbegeleider? Tussiliiq is de ideale dienstverlener… www.tussiliiq.com Voor een gratis reisgids en meer informatie: www.cotedor-randonnee.com/sentiers/ gr-2-au-fil-de-la-seine Ontdek onze andere wandelroutes in Bourgogne-Franche-Comté: nl.bourgognefranchecomte.com/wandelroutes/

F28

Feestdagen

Feestelijk tafelen met mooie materialen Bij de feestdagen hoort natuurlijk een mooi gedekte tafel. Serviezen, tafellinnen en accessoires van duurzame materialen geven het feest nĂŠt dat beetje extra.

Tekst: Lynsey Dubbeld

Een sfeervol gedekte tafel geeft glans aan alles wat je serveert. Dat is het idee achter The Table, een nieuw Nederlands merk dat alles in huis heeft voor een mooi gedekte tafel. Van bord tot glas, van tafelkleed tot vaas. Voor doordeweeks en tijdens de feestdagen.

De collectie bestaat uit een combinatie van ambachtelijk gemaakte items en zorgvuldig geselecteerde vintage serviezen. De nieuwe designs zijn eerlijk en klimaatpositief geproduceerd: de producten voldoen aan de normen van de World Fair Trade Organization en The Table compenseert de CO2-uitstoot. Met de vintage collectie wordt verspilling van grondstoffen voorkomen - en wordt het resultaat op tafel ook nog eens extra bijzonder. Je kunt servies, bestek, glas, tafellinnen en accessoires namelijk naar eigen inzicht mixen, en eventueel ook aanvullen met de favoriete items uit je eigen kast. De unieke stijl die daardoor ontstaat, geeft tafelgasten een welkom gevoel, is de gedachte.

Van vintage tot fairtrade Bij The Table shop je dus eenvoudig alle onderdelen voor een feestelijk gedekte tafel bij elkaar. Maar met een beetje speurwerk zijn bij verschillende andere merken, winkels en webshops ook duurzame items te vinden waarmee je een tafel omtovert tot het onbetwiste middelpunt van de feestdagen.

Kringloopwinkels en antiekmarkten zijn een walhalla voor iedereen die houdt van vintage servies- en glaswerk met een verhaal. Door afdankertjes een tweede leven te geven, ben je natuurlijk goed bezig. Liever iets nieuws? Dan zijn glazen en schalen van gerecycled glas een duurzame keuze. Winkels zoals de Wereldwinkel, WAAR en Dille & Kamille hebben dit soort verantwoorde artikelen volop in de collectie.

Handig voor de allerkleinsten die aan de feesttafel aanschuiven: bamboe serviezen zorgen met mooie

designs voor een vrolijke noot. De borden en bekers zijn ook nog eens praktisch onverwoestbaar.

Bamboe is sowieso een populair bij makers van duurzame producten. Schalen en snijplanken van bamboe hout staan bekend als milieuvriendelijk, omdat het snel groeiende gras minder beslag legt op grond dan traditioneel hout, en bamboebossen aanzienlijk meer zuurstof in de atmosfeer brengen dan de meeste boomsoorten. Serviezen gemaakt met bamboe vezels, die je vindt bij onder andere het Nederlandse merk Zuperzozial, zijn bovendien een groen alternatief voor plastic. Zuperzozial mixt bamboe met maisvezels en een melaminehars. Het resultaat is een product dat bijna volledig plantaardig is en toch lang mee gaat.

Duurzaam licht December staat bekend als een donkere maand, maar de korte dagen en het winterse weer zorgen

Feestdagen

er ook voor dat we het binnen gezellig en licht maken. Waxinelichtjes met led-verlichting zijn dan superpraktisch. Duurzaam gemaakte kaarsen zijn een goed alternatief. Fairtrade dinerkaarsen, stompkaarsen en geurkaarsen worden eerlijk gemaakt in onder meer IndonesiĂŤ (en hier verkocht door merken zoals Fairtrade Original en bij winkels zoals EcoZo).

Sojawaskaarsen en kaarsen van bijenwas komen zelfs van Hollandse bodem.

Zo worden de sojawaskaarsen van Brandt met de hand gemaakt in Utrecht.

Sojawas wordt gewonnen uit sojabonen, zonder dat er pesticiden of andere chemicaliĂŤn aan te pas komen. De kaarsen uit de houtcollectie gaan met 50 tot 55 branduren lekker lang mee en je houdt er ook een mooi whiskeyglas aan over dat je opnieuw kunt gebruiken. Proost op een mooie feestmaand!

Tot in de puntjes doordacht Kleed, servies, bestek en glas op tafel? Dan ben je al een heel eind. Maar met de juiste accessoires wordt het feest pas echt compleet. Gelukkig zijn er dan volop duurzame varianten van bijvoorbeeld wegwerpservetten en plastic rietjes. Zo zijn de luxe servetten van The Organic Company gemaakt van biologisch katoen. Daarnaast zijn steeds meer papieren servetten van verantwoorde makelij. De collecties van bijvoorbeeld Duni, Dutch Design Brand Dutch Tiles en Naturals zijn voorzien van het FSC-keurmerk. Bij groothandels zijn volop servetten van gerecycled papier te vinden. Met de aankoop van servetten van Amnesty International steun je trouwens direct het goede doel.

In Europa is een verbod op plastic wegwerpproducten zoals rietjes in de maak. Daardoor zijn er inmiddels al steeds meer duurzame alternatieven op de markt. De rietjes worden gemaakt van bamboe, papier, roestvaststaal of bio PLA (een materiaal dat wordt gemaakt van mais en bieten, waardoor het volledig composteerbaar is). Het duurzame aanbod is verkrijgbaar bij onder andere de webwinkel Green Picnic en het Nederlandse merk Zuperzozial. Maar ook bijvoorbeeld Bol.com, Xenos en Hema hebben plasticvrije rietjes in het assortiment.

Zelfs de keukenbrigade kan in het groen. Schorten, pannenlappen en keuken- en theedoeken van biologisch katoen kom je tegen bij winkels zoals Dille & Kamille en Pure Coverz en bij hippe merken zoals Ferm Living. In de webshop van Dara Europe vind je keukenschorten (voor kinderen en volwassenen!), die in Cambodja eerlijk worden gemaakt van oude rijstzakken. Voor wie er echt een feestje van wil maken, zijn er ook nog vlaggenslingers van oude rijstzakken en batik te krijgen.

F29

F30

Odin

Kerstrecept Odin: Groentetaartje

met rozemarijn-sinaasappelgremolata “Kerst is voor mij een drukke tijd want er moet natuurlijk veel gekookt worden. Op Thedinghsweert waar ik woon hebben we altijd een groot kerstdiner. Met meer dan 50 volwassenen en kinderen hebben we dan de grootste lol en genieten we van elkaars gezelschap. Iedereen maakt wat lekkers klaar. Ik neem dit groentetaartje mee zodat ook mijn glutenvrije buren hiervan kunnen eten.”

Tekst: Janneke Meijer, Janneke is werkzaam bij foodcoop Odin en schrijft regelmatig recepten voor de website en het magazine van Odin.

Porties: 4 Voorbereiden: 30 min Oventijd: 50 min Totaal: 80 min

Voor de bodem: • 150 g quinoa • 2 eiwitten • zout en peper naar smaak

Voor de vulling: • 3 pastinaken • 2 rode uien • 1 venkelknol • 1 prei • 150 g blauwschimmelkaas • 100 g pecannoten

Voor de gremolata: • fijngeraspte schil van 2 sinaasappels • 1 el gehakte peterselie • 1 el gehakte verse rozemarijn • 1 teen knoflook uit de pers

Bereiding 1. Verwarm de oven op 180 0C. 2. Kook de quinoa gaar en laat afkoelen.

3. Meng de quinoa met de eiwitten en zout en peper.

4. Vet een quichevorm in en verdeel de quinoa over de bodem en de zijkanten. Druk goed aan. Bak de bodem ongeveer 10 min. voor.

5. Pastinaak, rode ui, venkel en prei in kleine stukken snijden.

6. Leg de groente op de bakplaat. Meng de Provençaalse kruiden met de olie en doe dit over de groente. Rooster ongeveer 30 min. in de oven.

7. Meng voor de gremolata de zest van sinaasappel met de kruiden en uitgeperste knoflook.

8. Vul de quinoabodem met de groente, verdeel de blauwe kaas en de noten erover.

9. Bak nog 10 min. in de oven om de kaas goed te laten smelten.

Snijd in 4 stukken, serveer met de gremolata en eet met een lekkere salade of een stukje vis.

Quinoa Zwarte quinoa smaakt nootachtig en is het meest ‘crunchy’ van alle soorten quinoa.

Odin

F31

Filosofisch tafelen bij Odin

Aansluitend op de documentaireserie en het boek Food for Thought hebben Odin, KRO-NCRV, FONDrotterdam en Viewpoint Productions dit najaar 3 filosofische diners georganiseerd. Op Odinboerderij De Beersche Hoeve, in de Botanische Tuinen in Utrecht en op het distributiecentrum van biologische voedselcoĂśperatie Odin in Geldermalsen. Met steeds weer een andere groep deelnemers zijn we aan de hand van een voedsel gerelateerd thema samen met een filosoof en chef Gilbert in gesprek gegaan over de manier waarop wij eten produceren en de gevolgen daarvan.

De derde bijeenkomst, op zaterdag 16 november j.l. in Geldermalsen, was ik er zelf bij. Hoofdthema van deze avond was transparantie in de voedselketen. Voordat we het hier met elkaar over gingen hebben, heb ik de 22 gasten eerst iets verteld over Odin, gevolgd door een rondleiding door onze magazijnen. In ons distributiecentrum in Geldermalsen draait alles om verse biologische en biodynamische producten: groenten en fruit, kaas, zuivel, vlees en vegaproducten, delicatessen. We hebben grotere en kleinere magazijnen, van waaruit de bestellingen voor onze klanten (m.n. winkels, restaurants en instellingen) worden verzameld.

Elke productgroep heeft zijn eigen hal en temperatuurbehoefte. Wist je bijvoorbeeld dat bananen en pompoenen absoluut niet van kou houden en dus niet samen met de wortels en de boerenkool in dezelfde (koude) ruimte opgeslagen kunnen worden?

Na de rondleiding gingen we aan tafel en schotelde chef Gilbert ons samen met filosoof Clemens Driessen het eerste dilemma voor: wat is minder erg, voedsel van iets verder weg of geteeld in een verwarmde kas? En hoe zit het met niet biologisch van dichtbij versus wel biologisch van iets verder weg? Genietend van het heerlijke voorgerecht kwam op tafel dat korte afstanden heel belangrijk zijn, maar dat het niet voldoende is om alleen daar naar te kijken.

Het gaat ook om andere belastingen voor natuur en milieu, sociale aspecten, prijsopbouw, duurzame relaties. We constateerden dat het voor een consument best lastig is om van alle producten zoveel te weten dat je weloverwogen keuzes kunt maken. Dus dat daar voor Odin wel een belangrijke taak ligt, om die keuzes goed te maken en daarover open en eerlijk te vertellen. Soms ook waarom er toch een compromis moet worden gesloten. Van voorgerecht gingen we door naar hoofdgerecht en toetje. We discussieerden met elkaar of biologisch de wereld nu wel of niet kan voeden. Over de dilemma’s van verpakkingen. Over vertrouwen. We eindigden voldaan en vol nieuwe vragen. Maar met de hoofdgedachte dat het gaat om het delen van eerlijke informatie over herkomst en samenstelling van producten en de afwegingen die er gemaakt zijn in de keten van boer tot bord. Zodat je bij het boodschappen doen erop kunt vertrouwen dat je de juiste keuzes kunt maken. En dat je weet dat de producten in jou mandje Keuringsdienst van Waarde-proof zijn. Een mooie avond, voor herhaling vatbaar wat mij betreft.

Laten we vooral vaker met elkaar de goede gesprekken hebben over dit soort onderwerpen. En waar kan dat beter dan aan tafel, met goed gezelschap en genietend van de producten waar het om gaat.

Merle Koomans Voorzitter Odin Foodcoop www.odin.nl

F30

Udea

Salade met rode linzen couscous Salade, 2-3 personen Bereidingstijd: 25-30 minuten

venkel en sinaasappel

Ingrediënten • 120 g rode linzen couscous (Your Organic Nature) • 1 kleine rode ui • 1 kleine venkelknol • 1 handsinaasappel • 2 citroenen • 2 el olijfolie extra vierge blaadjes van enkele takjes munt, fijngesneden • 1-2 handenvol waterkers (harde stelen verwijderd) of rucola • Een handje zwarte olijven zonder pit • Een stukje feta, verbrokkeld • 1-2 rijpe avocado’s, in plakjes Extra: evt. groenteschaaf, mandoline of keukenmachine

Bereiding 1. Bereid de couscous volgens de aanwijzingen op de verpakking.

Laat afkoelen.

2. Pel intussen de ui en snijd hem in dunne halve ringen. Snijd de venkel doormidden en snijd de harde kern eruit. Snijd of schaaf de groente in flinterdunne plakjes (met behulp van een groenteschaaf, mandoline of keukenmachine gaat dit het beste). Pel de sinaasappel, verwijder het wit en snijd de vrucht in kleine stukjes. Pers 1 citroen uit.

3. Meng in een schaal de ui, venkel en sinaasappel met het citroensap en de olie. Voeg wat zout en peper toe.

4. Meng er vlak voor het serveren de couscous en munt door. Proef en breng eventueel op smaak met extra zout en peper. Meng er de waterkers of rucola door.

5. Verdeel de olijven en feta over de salade. Leg tenslotte de plakjes avocado erop. Strooi nog wat zout en peper over de avocado. Sprenkel nog wat extra citroensap over de salade of serveer er los partjes citroen bij.

TIP Deze salade is ook erg lekker met de kikkererwten couscous van Your Organic Nature.

Udea

F31

Udea met robuuste Puur NL aardappelen

voorop in verduurzaming biologische aardappelteelt

25 biologische aardappelveredelaars, aardappeltelers en grote supermarktketens hebben het convenant ‘Versnelde transitie naar robuuste aardappelrassen’ ondertekend. Met dit convenant wil de biologische sector een duurzaam antwoord geven op de meest verwoestende aardappelziekte: Phytophthora. Er is afgesproken deze robuuste rassen voorrang te geven: bij de productie van pootgoed, bij de teelt en in het winkelschap. Het uiteindelijke doel is 100% robuuste biologische aardappels in 2020. Met de keuze voor de Nederlandse robuuste aardappelen van Puur NL loopt Udea voorop in de verduurzaming van de biologische aardappelteelt. En dat komt goed uit, want de robuuste aardappelen hebben de tweede prijs gewonnen als biologisch product van het jaar 2019.

Puur NL aardappeltelers geloven in teeltmethoden die ervoor zorgen dat de natuur zijn werk alleen kan doen. Ze staan voor een rijk bodemleven, zorgen voor voldoende gewasrotatie, geven gewassen alle tijd om te volgroeien en stimuleren biodiversiteit. Ze werken in harmonie met de natuur om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te voorkomen.

Verduurzaming biologische aardappelteelt hard nodig Ondanks deze werkwijze zijn biologische aardappelen gevoelig voor Phytophthora. De natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen die biologische telers mogen gebruiken bieden onvoldoende bescherming. Met veel oogstverlies tot gevolg. Koperhoudende bladbemesting is, ook voor biologische telers, onder strikte voorwaarden toegestaan. Dit biedt meer bescherming, maar past niet in de denkwijze van Puur NL telers. Zij willen de aardappelteelt verder verduurzamen door het gebruik van koperhoudende middelen volledig uit te bannen en het gebruik van toegestane middelen tot een minimum te beperken.

Robuuste aardappelrassen bieden uitkomst Deze rassen hebben van zichzelf eigenschappen waardoor ze beter resistent zijn tegen Phytophthora. Ze kunnen zonder het gebruik van of alleen met natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen geteeld worden. Met de keuze voor deze sterke rassen helpen we de telers het risico op oogstverlies op een duurzame wijze te verkleinen.

Puur NL: vaste rassen, verschillende telers Puur NL verpakt alleen robuuste rassen: Vitabella, Twinner, Twister (allen vastkokend), Carolus (iets kruimig) en Alouette (iets kruimig roodschillig). Uit Nederland zijn deze grofweg beschikbaar van augustus-september tot in april.

De beschikbaarheid van aardappelen en hoe deze uit de grond komen, is elk seizoen anders. Aan de passie en zorgvuldige werkwijze van de telers zal het niet liggen. We zijn afhankelijk van de natuur en daarom werkt Puur NL samen met verschillende Nederlandse telers. Zo is men continu in staat om te beoordelen welke aardappelen het meest geschikt zijn om op het bord van de consument te belanden.

Puur NL telers aan het woord Familie Maris uit Oudemolen Ras: Vitabella en Carolus Grenzend aan het milde klimaat van Zeeland is dit van oudsher een gebied wat uitstekend geschikt is voor akkerbouw. Vader Anne-Willem en zoon Max zijn vierde en vijfde generatie op het bedrijf, dat al sinds 1892 bestaat. Op de jonge West-Brabantse zeeklei telen zij sinds 2000 biologisch.

“We weten en willen niet anders meer dan biologisch telen. Een ruime vruchtwisseling, inzet van natuurlijke bemesting en het uitdenken van de beste onkruidbestrijding zijn zaken die ons dagelijks bezighouden. We hanteren rustgewassen waardoor de bodem twee jaar lang kracht kan opdoen. We maaien het rustgewas en brengen dit naar een biologische veehouder. Daar krijgen we biologische mest voor terug. Zo sluiten we onze kringloop. Daarnaast dekken zonnepanelen het energiegebruik van ons bedrijf en privé. We telen met respect voor het milieu en de mensen waarmee wij samenwerken. Gebaseerd op lange termijn. Voor Puur NL telen we de rassen Vitabella en Carolus. Prachtige rassen die ons uitzicht geven op een duurzame en succesvolle aardappelteelt”

Sijbrand Westra uit Dronten Ras: Alouette Sijbrand is een jonge generatie teler met échte liefde en overtuiging voor zijn manier van telen. Op de zeeklei rijke grond wordt sinds 2000 biologisch geteeld en sinds 2017 zelfs volledig biologisch dynamisch.

‘’Onze grond is in verhouding heel jong.

Deze heeft geen historie in belasting en teelt, daaruit komen kwalitatief hele mooie aardappelen. Wij werken aan een natuurlijke balans. Zorgen ervoor dat we onze planten niet overbemesten. Deze aardappelen krijgen de tijd om te groeien, het liefst zonder in te grijpen. In het verleden heb ik mijn licenties gehaald voor het hanteren van synthetisch-chemische gewasbeschermingsmiddelen. Toen ik hoorde dat één kopje voldoende effect heeft voor een tank van in 3000 liter, besefte ik me hoe gevaarlijk het gebruik van dergelijke middelen moest zijn. Voor jezelf en voor de omgeving. Daarom ben ik nu overtuigd biologisch teler. “