Kvda zomer online

Natuur / voeding / gezondheid / cultuur / innovatie/ mode / vrije tijd

Jaargang 9 |zomer 2014

spik Bezoek splin onz tern e ieuw e www

web si

te!

.kran tvan dea arde .nl

Schone handel per zeilboot

Een alternatief voor vervuilende containerschepen

Groene crèche in opkomst Maak je eigen zonnebrandcrème De SPF-factor van avocado

Volg ons op Facebook

facebook.com/KrantvandeAarde

Uitgave van de Stichting Dag van de Aarde www.earthday.net www.krantvandeaarde.nl www.dagvandeaarde.nl

ADVERTENTIE

Ruim 50.000 drogisterij- en reformproducten Betalen en afhalen in een winkel bij jou in de buurt Geen extra kosten Bestellen via de website of onze app

Bewust winkelen, zo gebeurd!

Bewustwinkelen.nl heeft een assortiment dat bestaat uit ruim 50.000 produten. Denk aan glutenvrije, ecologische en biologische voedingsmiddelen of supplementen. Maar ook zelfzorggeneesmiddelen en medische hulpmiddelen zijn volop in het assortiment vertegenwoordigd.

Bestellen van de producten gaat eenvoudig: online of via de app.

Om vervolgens de bestelling af te halen èn te betalen bij een drogist, reformhuis of apotheek in de buurt. Er is geen minimaal orderbedrag en er worden geen extra kosten in rekening gebracht.

Wat voor 18:00 uur is besteld, kan vaak de volgende dag al worden opgehaald. Met ruim 320 afhaalpunten verspreid over heel Nederland is er altijd een afhaalpunt in de buurt.

De app van Bewustwinkelen.nl is gericht op snelheid en gemak; zoek eenvoudig een product naar keuze of scan de barcode van het te bestellen product. Download de app gratis via de Google Play Store of de App Store.

Volg ons ook op Facebook en Twitter voor meer leuke aanbiedingen, tips en nieuws.

facebook.com/bewustwinkelen twitter.com/bewustwinkelen

ADVERTENTIE

Huid en intiem care met natuurzuivere honing Dermagiq® is een nieuwe en innovatieve productlijn gericht op huidherstel en intieme verzorging. De producten zijn effectief in het verlichten van veel voorkomende ongemakken van de huid en de intieme zone. De Dermagiq® producten zijn zeer zorgvuldig samengesteld en onderscheiden zich vooral door een hoog, effectief gehalte aan honing (tot 100%, afhankelijk van het product). Voor een optimale werking van de producten is verder gekozen voor veilige, effectieve en zoveel mogelijk natuurlijke ingrediënten.

Het Dermagiq-assortiment bestaat op het moment uit: Dermagiq Skin, Dermagiq Hand, Dermagiq Lipbalm, Dermagiq Proct, Dermagiq Intima en Dermagiq Fem. Voor informatie, over onze producten of over Dermagiq kunt u terecht op onze website www.dermagiq.com

Dermagiq. Verzorging met de kracht van de natuur.

www.dermagiq.com

Natuurzuivere honing, nu in producten voor huidverzorging en intieme zone Door W.J.P. Bosma, Bfactory

Bfactory uit Rhenen ontwikkelt al meer dan 10 jaar medische producten op basis van honing voor mens en dier.

Met Dermagiq® is het bij-zondere van honing nu ook in de drogist en gezondheidswinkels te vinden.

“Een eigen bedrijf starten, als wetenschapper? Dat lukt je nooit!” Wel dus, en misschien wel omdat Tineke Creemers zo veel waarschuwingen kreeg toen zij nog werkte aan de Wageningen Universiteit aan toepassingen van honing in de gezondheidszorg. Nu, zo’n 13 jaar later is zij (mede)-eigenaar van Bfactory, een bedrijfje dat een flink aantal producten ontwikkelt en produceert voor medische verzorging. Het begon met producten voor ziekenhuizen, met name voor behandeling van chronische en diabetische wonden.

“Honing bevat van nature beschermende bestanddelen, en in mijn onderzoek ben ik erachter gekomen welke dat zijn, en hoe we die kunnen gebruiken”, aldus Tineke.

Honing wordt vooral gebruikt voor geïnfecteerde wonden, maar doordat het de wondheling tegelijkertijd stimuleert, blijft de genezing doorgaan. Daarmee onderscheidt het zich van veel andere antibacteriële producten die bij

wondbehandeling worden gebruikt.

Nadat meer dan 20 ziekenhuizen Bfactory’s producten zijn gaan gebruiken volgden de dierenartsen. De ruime productlijn, specifiek voor dieren, maakt gebruik van nuttige etherische oliën en natuurlijk ook van de goede zuiverende en helende honing.

“Niet elke honing is geschikt voor wondheling en huidherstel”, aldus Tineke.

“Een goed enzymgehalte is van belang voor de antibacteriële werking, maar het is ook heel belangrijk dat de enzymen lang genoeg werkzaam zijn. Onze honing is daarop geoptimaliseerd zodat de producten goed en zo lang mogelijk werken.”

Bfactory heeft nu de stap genomen om een complete lijn te ontwikkelen voor consumenten. Deze is beschikbaar onder de naam Dermagiq®. De Dermagiq® lijn bevat drie producten voor huidverzorging bij gevoelige en beschadigde huid, nl. de

Dermagiq® Skin, de Dermagiq® Lipcare en de Dermagiq® Hand. “Met deze producten hebben we eigenlijk al best veel ervaring. In het buitenland verkopen we deze al langer, met veel tevreden gebruikers. De Skin is voor wondjes en tegen jeuk, o.a. bij eczeem, en kan zonder risico ook langer gebruikt worden, ook door jonge kinderen. De Hand is uitermate effectief bij en ter preventie van kloven en de Lipcare is een prettige lipbalm bij gevoelige en beschadigde lippen.” De andere producten zijn gericht op intieme verzorging, nl. reiniging van de intieme zone (Dermagiq® Intima), vaginale klachten (Dermagiq® Fem) en anale wondjes bij o.a. aambeien (Dermagiq® Proct).

Nu, 13 jaar na de keuze om Bfactory te starten, wordt er met zo’n 10 mensen bij Bfactory aan deze producten gewerkt. Met aandacht voor product, milieu en individu.

4

Redactie

Vruchtbare combinatie

Toen ik klein was had ik geen Barbie. Ik speelde met Lucia, een pop die mijn moeder zelf had gemaakt. Ik legde haar in een houten schommelwiegje dat mijn vader eigenhandig in elkaar had getimmerd net Foto: Ramon Mosterd als het fornuisje waarop ik haar papje klaarmaakte. Mijn ouders moesten niets hebben van televisiekijken. Maar ook niet van computerspelletjes, McDonalds of all-inclusive vakanties naar Spanje. Als mijn vriendinnen in de zomer ergens aan een Costa lagen te bakken liep ik van hut naar hut door de bergen te struinen. Als puber kon ik, vooral tijdens die zomers, ontzettend balen van mijn ouders’ overtuigingen. Maar nu ik zelf mag bepalen hoe ik mijn vakantie doorbreng voel ik me tussen de bergtoppen nog altijd het prettigst en ben ik in het dagelijks leven nog steeds niet zo’n fan van alles wat massaal is.

Ik vind het moeilijk aan te geven waar ik, mede door mijn opvoeding, zoveel waarde aan ben gaan hechten. Maar het komt overeen met waar deze krant voor staat. Waardering voor natuur en cultuur is in deze krant vanzelfsprekend en we zien het behoud ervan als een dringende kwestie.

De krant zoekt oplossingen veelal dichtbij huis en we hopen de lezers daarmee dan ook te inspireren. Het resultaat is een groene krant die een breed scala aan onderwerpen beslaat. Zo lees je in deze editie over vogels in je achtertuin en neushoorns in Kenia, maar ook over zelf zonnebrandcrème maken en over de opkomst van groene dagopvang waar kinderen weer naar buiten gaan.

Wat we niet moeten vergeten is dat tijden veranderen. En waarom zou je niet meebewegen? Als nieuwe hoofdredacteur wil ik innovatie daarom meer aandacht geven. Moderne techniek lijkt in schril contrast te staan met natuur en cultuur, maar het kan juist een heel vruchtbare combinatie zijn. Wat te denken van de transportkosten die vervallen door de komst van 3D-printers?

Een website waarop mensen elkaar om hulp kunnen vragen of spullen kunnen ruilen of lenen? Ondanks mijn waardering voor alles wat oorspronkelijk is voel ik mij helemaal van deze tijd en in de komende kranten wil ik op zoek gaan naar het beste van die twee werelden. Kritisch, want dat internet energie vreet en dat windmolens vogels uit de lucht slaan moeten we niet vergeten, maar wel met een open blik. Hopelijk word je geïnspireerd!

Moniek Verstegen Hoofdredacteur

ADVERTORIAL

flowsleeping_advertentie_wk42_2.indd 1

22-10-2012 21:31:02

5 Jaargang 9 zomer 2014

INHOUD 6 Goed toeven langs de Tarn 8 Avocado tegen de zon 12 Groene kinderopvang 14 Voedingssuplementen 17 Ontstressen in ItaliÍ 18 Kenia strijdt voor neushoorn 21 Nieuws op z’n Frans

41

Voeding

Gezondheid 14

Lezers aanbiedingen 3941

21

24 27 29 30 36

Schone kleren Thuis afgehaald Recept Beauty Berry Boose Typisch Fries Handel per zeilboot

Innovatie

De impact van internet Gadgets

44 Lezersaanbieding 46 Agenda 47 Fotowedstrijd

37

8

6

Nieuws op z’n Frans Frans van der Beek is zeer betrokken bij het wel en het wee van de aarde. Zo stond hij onder meer aan de wieg van de Dag van de Aarde in Nederland en is hij mede-initiatiefnemer van deze krant. Hij looft groene initiatieven en hekelt de afbraak van natuur en milieu. In deze rubriek deelt hij groene en rode kaarten uit. Groen maakt blij, rood maakt boos. Voor alle duidelijkheid dus.

… EN OP HET ALS HET MAAR VOETBALVELD WAT OPLEVERT…

GIF IN TUINCENTRA…

Sierplanten in tuincentra zitten vaak vol bestrijdingsmiddelen die zeer schadelijk zijn voor bijen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Greenpeace. Zonder het te weten, zetten mensen deze gifplanten en bloemen in hun tuin. Greenpeace kocht 69 planten, bollen en heesters van 31 verschillende soorten in de tuincentra met het grootste marktaandeel in Nederland: Intratuin, Groenrijk en Boerenbond/Welkoop. Greenpeace kocht tuinplanten die aantrekkelijk zijn voor bijen en hommels. In een laboratorium zijn de bollen en planten getest. De resultaten zijn schokkend: slechts één monster bevatte geen giftige stoffen. Op 69 monsters werden 505 pesticiden aangetroffen, een gemiddelde van meer dan 7 pesticiden per plant. Voor de natuur zijn bestuivende insecten onmisbaar: 94 procent van alle bloeiende planten op aarde is afhankelijk van bijen. Tuincentra moeten van telers eisen dat ze deze gifstoffen niet langer gebruiken en inzetten op gifvrije ecologische landbouw.

Voor de productie van voetbalschoenen gebruikt onder meer Adidas grote hoeveelheden chemicaliën die zeer schadelijk zijn voor mens en natuur. Dat blijkt uit onderzoek dat Greenpeace deed naar gifstoffen in voetbalschoenen en keepershandschoenen van diverse merken, nationale T-shirts en de Adidas WK ‘Brazuca’ voetbal. De aangetroffen concentraties chemicaliën zijn alarmerend. Zo bevat de ook bij Oranje stervoetballers populaire Adidas ‘Predator’ schoen zeer hoge hoeveelheden PFC’s.

Deze stoffen zijn ernstig hormoonverstorend, tasten het immuunsysteem aan en zijn mogelijk kankerverwekkend. Niet alleen Adidas verdient een rode kaart. Ook voetbalkleding van Nike en Puma bevat ontoelaatbare concentraties chemicaliën.

‘Stop met de vervuiling van ons water en het vergiftigen van de aarde. Het is tijd voor een nieuw spelsysteem: maak de lijst van gebruikte chemische stoffen openbaar en kom met een duidelijk plan om dit gif uit te bannen,’ aldus de groene vredesorganisatie.

Als mensen gratis afval mogen meenemen, doen ze dat dan? Wel als er statiegeld op zit, blijkt uit een filmpje op YouTube. De kans is groot dat per 1 januari 2015 statiegeld niet meer bestaat. Een consortium van bedrijven wil dat het statiegeldsysteem in Nederland wordt afgeschaft. Het systeem zou te duur zijn en niet voldoende werken.

De Tweede Kamer heeft inmiddels al in 2012 ingestemd met de afschaffing van het huidige systeem. De actiegroep Statiegeld moet blijven is het echter niet eens met deze gang van zaken. De groep deed een klein sociaal experiment, met het overtuigende bewijs dat statiegeld wel werkt. Kijk naar de video op youtube (statiegeld moet blijven) en schaam je plaatsvervangend voor ‘onze’ mentaliteit. In juni werd een petitie aangeboden aan de Tweede Kamer.

REGERING REMT ENERGIEBESPARING

De regering heeft per 1 januari 2014 woningisolatie duurder gemaakt door de btw te verhogen. In 2009 had het parlement besloten dat er een einde moest komen aan het gedoe rond subsidies en het rondpompen van geld en heeft woningisolatie permanent onder het lage btw-tarief gebracht. De regering heeft nu dit amendement gewijzigd.

Er is een fonds opgericht voor goedkope leningen om de duurdere woningisolatie te kunnen financieren, maar daar maakt bijna niemand gebruik van.

De Stichting Belangenbehartiging Vloerisolatie Nederland is het niet eens met de gang van zaken en heeft verzocht de ingangsdatum van het hogere btw-tarief in ieder geval uit te stellen naar 1 oktober 2015. Volgens de stichting hebben veel bedrijven inmiddels bezwaar aangetekend bij de Belastingdienst. Men zou vooral bezwaar hebben tegen de korte overgangstijd. Volgens hoogleraar Fiscaal Recht René van der Paardt staan bedrijven, mocht de regering niet overgaan tot uitstel, sterk met hun claim.

Nieuws op z’n Frans

7

BROCCOLI BIJENKORF OP JE HUID IN DE TUIN

Je kunt het lekker vinden of niet, maar broccoli is gezond. Als je bedenkt dat slechts 5 procent van de Nederlanders dagelijks voldoende groente eet, dan is vooral broccoli aan te bevelen op het menu, want het is rijk aan vitaminen en antioxidanten. Maar ook op de huid! Onderzoekster Sally Dickinson van de Universiteit van Arizona ontdekte dat sulforofaan in broccoli een remmende werking heeft op de groei van kankercellen en daarnaast de groei van genen die kankercellen remmen juist stimuleert. Sally bekijkt nu of het op de huid smeren van broccolicrème huidkanker kan remmen of tegengaan. Het kan een effectief middel zijn tegen verbranding door de zon en ook zo dus huidkanker voorkomen. De crème is er nog niet, maar wat let je om alvast een stronkje mee te nemen naar het strand? Lees op pagina 12 en 13 over avocado tegen de zon.

Ontwerper Rowan Dunford, ontwierp een bijenkorf om mensen in de stad de mogelijkheid te geven om ook bijen te houden. De bijenpopulatie neemt wereldwijd gestaag af. Dit zou een manier zijn om daar zelf iets aan te doen.

Bijen zijn vitaal voor de natuur, omdat ze bloemen en planten bestuiven. Zo kan iedereen zelf iets doen om de bijenpopulatie op pijl te houden. De korf wordt als een bouwpakketje bezorgd, en is gemakkelijk in elkaar te zetten.

Je kunt zelf bepalen hoeveel van dit soort korven je nodig hebt voor je kolonie. Ze zijn gemakkelijk te stapelen. Een cursus bijen houden is wel aan te bevelen. Lokaal geven imkers dergelijke cursussen. Het Nederlandse project I love Beeing organiseert ook cursussen urban beekeeping. Wanneer de korf te koop zal zijn is nog niet bekend, maar google de cursieve woorden en je bent weer ‘bij’.

SPAREN VOOR EEN MINIMOLEN

BURGERS WILLEN DEZE MAN DEUGT

De president van Uruguay José Mujica, bijgenaamd Pépé, geeft 90 procent van zijn inkomen weg. Hij schenkt het aan organisaties voor sociale woningbouw voor armen. Mujica zat 13 jaar in de gevangenis toen Uruguay nog een dictatuur was. Mujica is veel armer dan andere presidenten, maar ervaart dat niet zo.

Zijn definitie van armoede is dezelfde als die van Seneca: Niet de man die weinig heeft is arm, maar de man die naar meer verlangt. De president is in meer opzichten een opmerkelijk politicus: hij leest Plato, zegt altijd wat hij denkt, legaliseerde marihuana (terwijl hijzelf nog nooit een joint heeft gerookt) en woont op een eenvoudige boerderij. Dat is een president naar mijn hart. Een lichtend voorbeeld voor alle machthebbers die het ambt bekleden om hun eigen zakken te vullen.

ECOWIJK

Zo kan het dus ook: stadsplanning niet overlaten aan wethouders, maar zelf het heft in handen nemen om een duurzame wijk te bouwen. Dat gebeurt in Houten.

Het initiatief tot het bouwen van een ecowijk dateert al van eind 2010, maar wordt steeds concreter. De vereniging Ecowijk Houten bestaat uit een actieve groep mensen die samen een mooie wijk willen realiseren. In de afgelopen jaren hebben de leden al veel werk verzet.

Door intensief samen te werken kent iedereen elkaar al goed, en is de motivatie groot om er niet alleen een ecologisch duurzame wijk van te maken, maar ook een gezellige en zorgzame wijk. Ook nieuwe leden werken mee aan de verdere totstandkoming van de wijk. De ecowijk komt vlak bij het oude centrum van Houten. Voor meer informatie zie de website: www.ecowijkhouten.nl.

Het Nederlandse bedrijf De Archimedes lanceerde de Liam f1, een stille miniwindmolen die opmerkelijk veel energie opwekt. De turbine is slechts 1,5 meter breed en maakt nauwelijks geluid, maar levert ongeveer 1.500 kWh energie per jaar. Dat is ongeveer de helft van wat een gemiddeld huishouden verbruikt.

De windturbine is wel iets te groot voor op het balkon, maar voor mensen met een grote tuin of een plat dak is hij zeker geschikt. Wereldwijd is er veel interesse in de Liam f1. Het bedrijf meldde dat de aanvragen binnenstromen.

Een Spaans en een Koreaans bedrijf hebben samen al een contract getekend voor de koop van 7.000 windturbines. Er zijn zelfs plannen voor een gouden en met diamanten ingelegde versie voor de Arabische markt. Nou ja…

De Liam f1 is vanaf 1 juli te koop, en gaat waarschijnlijk 3.999 euro kosten, dus begin maar vast met sparen.

Heb je goed of slecht nieuws?

Mail Frans! redactie@krantvandeaarde.nl

8

Cultuur

Goed toeven langs de Tarn Tekst en beeld: Renske de Zwart

Dat je in Frankrijk niet alleen als God kunt leven, maar ook op vakantie kunt gaan, is bekend bij vele Nederlanders. Lekker weer, lekker eten, lekker luieren, of juist actief er op uit in de natuur of door een mooi oud stadje slenteren; rondom de rivier de Tarn kan dit allemaal. Het is een veelzijdige regio waar op culinair, sportief en cultureel gebied heel veel te genieten valt. Acht redenen om deze zomer daar de tent eens op te slaan.

1 Albi

Dit is de hoofdstad van het departement Tarn.

Deze stad is door de Romeinen aan de rivier gesticht en groot geworden in de middeleeuwen.

Sinds 2010 staat het oude middeleeuwse centrum op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Daarnaast springt de kathedraal Sainte-Cecile in het oog.

Deze werd in gotische stijl gebouwd tussen 1282 en 1480 en is het grootste bakstenen gebouw ter wereld. Het uiterlijk is stoer en weerbaar vanwege de strijd die toentertijd woedde tussen katholieken en Katharen. Binnen is het prachtig versierd met fresco’s uit de Renaissance waaronder een muurvullende schildering van het Laatste Oordeel uit de 15e eeuw.

2 Toulouse-Lautrec

Albi is ook de geboortestad van schilder en affiche-ontwerper Henri de Toulouse-Lautrec.

In 1922 is in het Palais de la Berbie, een bisschoppelijk kasteel met tuinen aan de Tarn, zijn museum ondergebracht. Het bevat een enorme collectie schilderijen, tekeningen en affiches van deze kunstenaar.

Cultuur

3 Charcutterie

De streek staat bekend om de vele smakelijke vleeswaren die er van oudsher worden gemaakt. Vanwege de droge warme wind uit het zuiden en de koele wind uit het oosten heeft deze streek een perfect klimaat voor het drogen van ham. Al in de Middeleeuwen bracht men varkens uit de Midi-Pyrénées hierheen om de ham te drogen. In het familiebedrijf Oberti & fils gebeurt dit inmiddels op grote schaal, maar wel geheel volgens de oude tradities en met veel aandacht en toewijding. Rondleiding, museum en een winkel zijn te vinden bij de fabriek in Lacaune-les Bains (www.oberti.fr).

4 Wijn

Langs de Tarn ligt de oeroude wijnregio Gaillac. Eeuwenlang was het een van de belangrijkste producenten en exporteurs van Franse wijn, tot het in de negentiende eeuw de concurrentieslag verloor van de handelaren in Bordeaux. Sinds enkele jaren worden Gaillac en haar vergeten, oude druivenrassen weer ontdekt door avontuurlijke wijndrinkers. Ze kunnen hun hart ophalen bij druiven als Mauzac, Loin de l’oeil, Duras en Braucol.

Deze druiven kenmerken zich door een frisse, heldere smaak die terugkomt in de rode en witte wijnen. Bijzonder is de mousserende wijn die zonder toevoeging van suikers ontstaat volgens een methode die teruggaat tot de Romeinen. Voor een ontdekking van deze wijnen zijn er diverse proeverijen, zoals in het oude klooster ‘Maison des Vins’ in Albi, of bij ‘La Table du Sommelier’ (www.latabledusommelier.com/restaurant-gaillac).

Voor meer informatie

Frans bureau voor Toerisme: www.rendezvousenfrance.com Lokaal toerisme bureau: www.tourisme-tarn.com

9

10

Cultuur

5 Actie!

Om al het lekkere eten en drinken er weer af te sporten is er voldoende uitdaging. Het gevarieerde landschap divers biedt van alles. Wil je watersporten op de Tarn, dan kun je raften op plaatsen waar het water wat wilder is, of kanoën en kajakken in rustiger water. Met name bij de Gorges de Tarn, een zijtak in oostelijke richting van de rivier is het fijn varen.

De rivier heeft hier een soort canyons uitgeslepen in de kalkstenen bodem en je peddelt hier tussen hoge rotsen en geweldige uitzichten door.

Wil je wielrennen, dan zijn de heuvels net glooiend genoeg om lekker lang door te kunnen gaan. Wil je je grenzen verleggen en je conditie testen dan zijn er vele mountainbikepaden aangelegd volgens hetzelfde systeem als bij de skipistes; van rustig groen tot loodzwaar zwart. Het landschap stelt je doorlopend voor verrassingen. Rotsen en rivieren worden afgewisseld met glooiende weilanden en bossen. Helm op en gaan!

6 Te voet of te paard

Door heel Frankrijk lopen de internationale ‘Grandes Randonnées’ (GR routes). Eén hiervan, de ‘via podiensis’ (GR 65), doorkruist dit gebied en volgt een oude pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Je kunt langs deze route, of erbuiten, prachtige wandelingen maken. Maar ook vanaf een paardenrug kun je deze route volgen of het gebied er om heen verkennen.

In Les Grèzes, Saint Bauzile is een landelijke kleine familiemanege met ongeveer tien paarden op stal. Voor de onervaren rijder wandelt er een van de familieleden mee langs kronkelige bospaden en mooie uitzichten. (www.la-gresigne-81.fr).

7 Le massief de Sidobre

Een bijzonder gebied is Le massief de Sidobre. Een rotsachtig landschap waar bizarre stenen en granieten rotsformaties de fantasie prikkelen. Hier kun je geweldig wandelen en fietsen op routes die je langs steenformaties leiden met namen als “De duif”of “De hoed van Napoleon”. De meest indrukwekkende is “Peyro Clabado”, een enorm rotsblok dat om onverklaarbare reden op een kleinere steen is beland en totaal uit balans lijkt, maar al eeuwen stevig op het voetstuk blijft staan. Het verhaal gaat dat elke vrijgezel die een steen op de rots kan gooien binnen een jaar zal trouwen. Wil je de rotsen beklimmen, dan kan dat ook. De hoge rotsen langs de rivier aan de Gorges de Tarn (nabij Rozier) zijn geschikt voor klimmen en abseilen. En in Montroc is een klimplek waar je gezekerd aan ijzeren kabels steile rotsen kunt beklimmen. Klimervaring niet vereist, leuk voor jong en oud (www.acroroc81.fr).

8 Lekker eten

Mocht je geen tent willen opslaan dan kun je logeren en eten in een hotel in het dorpje Lacaune-les-Bains. In vroeger tijden stopte hier de postkoets en later de boemeltrein. Sinds 1699 is dit hotel ‘Relais de Fusiès’ de pleisterplaats voor mensen die op doorreis waren of zich in de natuurlijke warmwaterbronnen wilden onderdompelden. Het hotel ademt een rijk verleden; hier kun je na een lange wandeling bij de grote open haard in de gelagkamer een heerlijk glas drinken vergezeld van lokale hapjes zoals bloedworst of eendenpastei. In het restaurant serveren ze nog soep volgens oude receptuur die de reizigers ook honderd jaar geleden kregen (www.hotelfusies.fr).

In het kleine plaatsje Brassac zit in een mooi gerestaureerd pand het ‘Café de Paris’. Hier kun je de lokale keuken proeven, in hedendaags stijl. Naast de charcutterie biedt deze regio vele andere culinaire Franse hoogtepunten.

Het landschap is vruchtbaar en divers, en zo ook de keuken. Op deze kaart vind je veel lokale gerechten waaronder eend- en visgerechten, maar ook truffels en seizoensgroenten en fruit zoals groene asperges en aardbeien.

Kaart, inrichting en bediening zijn een prachtige mix van klassiek en modern. (www.cafedeparis.fr).

ADVERTENTIE

GE CE RT IF IC EE

R DE

10 0 % N AT U U R Z U I V E R E HI UNIG D V E R ZO R G

1 0 0 % G E C E RT I F I C E E R D N AT U U R L I J K E Z O N B E S C H E R M I N G Earth.Line Argan Sun Care is de nieuwe standaard in veilig zonnen zonder synthetische filters. De synthetische filters zijn vervangen door 100% minerale filters die direct bescherming bieden tegen UVA/UVB stralen. Gecertificeerde natuurcosmetica, onderscheiden met maar liefst vier verschillende onafhankelijke certificeringen van BDIH, Eco Control, Icada en Vegan.

E

C E RT I

FI

E NA

TURAL SKIN

AR

D

C

Earth.Line Argan Sun Care is ontwikkeld met gecertificeerd biologische ingrediënten als Argan olie, Macadamia olie, Kokosolie en Sheabutter en biedt een optimale verzorging en hydratatie van de huid. Door gebruik te maken van de nieuwste technologieën en na jarenlange ontwikkeling zijn wij erin geslaagd de witte waas die minerale filters normaal gesproken achterlaten op de huid te minimaliseren. Een innovatie waar we bijzonder trots op zijn. Geniet op een veilige, verzorgende en natuurlijke manier van de zon met de innovatieve Earth.Line Argan Sun Care serie. www.earthline.nl

C

AR

D

NA

TURAL SKIN

E

C E RT I

FI

E

181R_adv_el_suncare_krant_vd_aarde.indd 1

05-06-14 15:27

12

Gezondheid

Avocado tegen DIY-tips voor huid en haar in de zomer

Tekst: Marijke Hakkennes

Lekker zonnen of een frisse duik in zee: de zomer kan heerlijk zijn. Dat we naast genieten ook op moeten passen weten we allemaal. Je huid kan verbranden en uitdrogen en je haar wordt niet blij van het zoute zeewater en chloor. Wat kun je allemaal doen om huid en haar zo goed mogelijk te beschermen? Marijke Hakkennes geeft gezonde en goedkope huis, tuin en keuken tips. Al eens gedacht aan avocado-olie tegen de zon? Of een geprakte banaan als voeding voor je haar?

Om de uitdrogende effecten van het zoute zeewater of chloor op je haar te verminderen is het handig om voorzorgsmaatregelen te treffen voordat je in het water plonst. Smeer je haar in met een beschermende en verzorgende olie, zoals amandelolie of kokosolie (verkrijgbaar in de natuurvoedingswinkel).

Draag je haar het liefst vast, bijvoorbeeld in een vlecht. Dit voorkomt dat er klitten ontstaan en zorgt ervoor dat minder van het haaroppervlak in aanraking komt met het water.

Avocado-olie heeft een SPF tussen 4 en 15

Klaar met dobberen? Was je haar dan zo snel mogelijk nadat je uit het water bent gekomen. Kies voor een milde shampoo en een voedende conditioner. Voor extra verzorging kun je zelf een masker voor droog haar maken. Het enige dat je hiervoor hoeft te doen is een avocado en een banaan prakken en er vervolgens een theelepel jojoba-olie aan toe te voegen. Verdeel het masker goed over je haar en besteed extra aandacht aan de droge punten. Laat het masker een kwartier intrekken en spoel het daarna goed uit.

Stylen met kokos en citroen

Hoewel zout water het haar uitdroogt, ziet het er wel prachtig uit als je net uit zee komt.

Het zout heeft het haar namelijk ook stug gemaakt en het daarmee mooie golven en volume gegeven. Deze felbegeerde beachwaves kun je ook zelf creëren, thuis. Handig als je niet aan het strand woont en het is nog beter voor je haar ook. Voeg zes eetlepels zeezout toe aan twee glazen water. Om de uitdrogende effecten van het zout tegen te gaan, voeg je zes eetlepels kokosolie toe. Vervolgens verdeel je dat over je haar. Een halve eetlepel (aloë vera-) gel, vermengd met water en zout, zorgt ervoor dat je beachwaves de hele dag goed blijven zitten. Bewaar het mengsel in een sprayflesje en spray het voor het stylen in je haar.

Wil jij deze zomer je haar wat oplichten of mooie highlights geven? Probeer dan eens citroensap. Giet het sap in een sprayflesje.

Voor highlights behandel je afzonderlijke plukjes. Wil je overal wat lichter haar, verdeel het dan gelijkmatig over je haar. Nadat je het citroensap hebt aangebracht laat je het drogen in de zon. Het effect zal erg subtiel zijn, maar wordt sterker naarmate je de behandeling herhaalt.

Natuurlijke SPF

Dat we onze huid in de warme zomermaanden extra moeten beschermen, is geen nieuws. Regel nummer één kennen we natuurlijk allemaal: gebruik een goede zonnebrandcrème! Kies een natuurlijke zonnebrandcrème die zowel beschermt tegen UVA als UVB. De SPF (Sun Protection Factor) vermeldt de bescherming tegen UVB. De factor staat gelijk aan de tijd die je langer in de zon kunt blijven zitten dan normaal.

Verbrand je binnen tien minuten? Dan kun je met SPF 30 300 minuten in de zon blijven.

De bescherming is dus niet hoger maar werkt langer naarmate de SPF hoger is.

Naast de kant en klare zonnebrandcrèmes uit de winkel, zijn er ook natuurlijke oliën met een SPF. Mijn favoriet is avocado-olie.

Avocado-olie heeft een SPF tussen 4 en 15 en beschermt je huid dus redelijk tegen de zon. Daarnaast is het een goede vervanger voor bodylotion. Het verzorgt en hydrateert je huid erg goed, hetgeen ideaal is in de zomermaanden. Toch verbrand? Een verbrande huid is kurkdroog, beschadigd en gevoelig.

Je hebt dus een product nodig dat je huid weer hydrateert, maar ook kalmeert en verkoelt. Hiervoor kun je een aftersun kopen, maar aloë vera-gel werkt minstens zo goed.

Wie echt goed voorbereid wil zijn op eventuele verbranding, vriest een paar blokjes aloë vera-gel in. Haal de ijsblokjes over je huid voor een extra verkoelend effect.

Gezondheid

13

de zon De eerste…

In 1944 werd de eerste zonne-

brandcrème ontwikkeld met de naam Red Vet Pet. Het product werd ontwikkeld voor Amerikaanse soldaten in het Stille Zuidzee gebied, omdat zij hier bescherming tegen de zon nodig hadden. In 1948 werd de eerste zonnebrandcrème ontwikkeld voor de consument.

Voor extra verzorging kun je zelf een masker voor droog haar maken

Liever bleek

Mooi bruin worden was niet altijd ‘in’.

In de middeleeuwen was het schoonheidsideaal een zo bleek mogelijke huid. Want een bleke huid betekende dat je niet op het land hoefde te werken. Om de huid extra bleek te maken gebruikten zowel de welvarende vrouwen als mannen in die tijd wit poeder.

Om de huid te beschermen tegen de zon had men gewoon een parasol!

Ook in het oude Egypte was een bleke huid het schoonheidsideaal. De Egyptenaren gebruikten al een ‘zonnebrandcrème’ om te voorkomen dat hun huid een kleur kreeg. Hiervoor

gebruikten ze rijstzemelen en jasmijn.

Rijstzemelen worden tot op de dag van vandaag veel gebruikt in verzorgingsproducten. Ze maken de huid glad, egaal en zacht. In Japan is het een compliment als ze je een Nuka Bijin, ofwel een ‘rijst zemel schoonheid’ noemen.

14

Gezondheid

Groene kinderopvang in opkomst Meer buitenlucht op crèche en bso Steeds meer ouders kiezen voor kinderopvangcentra waar natuur en beweging hoog in het vaandel staan. Want buiten spelen en beweging zijn belangrijk voor de sociaal-emotionele, cognitieve en fysieke ontwikkeling van kinderen. Weg met obesitas, tv en computer en op naar buiten!

Tekst en beeld: Yvonne Koop

In Duitsland en de Scandinavische landen is het heel normaal. Crèches en buitenschoolse opvang (bso) waar de kaplaarzen onder de regenkleding bij de kapstok staan. En waar iedere dag wordt buiten gespeeld, weer of geen weer. In Nederland was dat tot voor kort tamelijk uitzonderlijk. Ouders houden er niet van dat hun kinderen vies thuis komen, volgens veel leidsters. Maar eigenlijk liepen ze vooral zelf aan tegen gebrek aan kennis en ervaring op het gebied van natuurbeleving voor en met kinderen. Gelukkig is een kentering zichtbaar. Zo zijn er inmiddels crèches waar baby’s buiten slapen, agrarische opvang op boerderijen en bso’s waar grotere kinderen hutten bouwen, in bomen klimmen en fikkie stoken.

Steeds meer kinderopvangcentra worden groener

en/of avontuurlijker en spannen zich in om het bordje Groene Kinderopvang op hun deur te mogen hangen. Sinds 2013 zijn dat er 36, 40 staan er op de wachtlijst. Het kwaliteitsmerk is een initiatief van de stichting Groen Cement. Om dit te behalen moet het opvangcentrum de kinderen minimaal één uur per dag buiten laten, ongeacht weer of seizoen.

Buiten moet er grond, zand of water zijn om mee te spelen. Ook moeten de kinderen kunnen leren zaaien, poten, stekken en oogsten. En er moeten dieren zijn zoals vogels, insecten of kleine zoogdieren. De stichting vindt natuur belangrijk voor de ontwikkeling van opgroeiende kinderen, maar wil ook laten zien dat het leuk en gezond is. Daarbij: jong geleerd, oud gedaan. Kinderen brengen vaak wekelijks meer uren in de opvang door dan thuis.

Juist daar kan op dat gebied dus het verschil in het

leven van kinderen worden gemaakt. Om hier extra aandacht aan te schenken riep de stichting 2014 uit tot het jaar van de Groene Kinderopvang.

Oase van groen

Natuurlijk komt dit initiatief niet uit de lucht vallen.

Al enkele jaren geleden drong het besef door dat kinderen steeds minder buiten spelen. De opkomst van televisie, spelcomputer, internet en sociale media is een belangrijke oorzaak, maar ook de houding van ouders zelf. Die vinden het op straat al vaak te gevaarlijk voor hun kinderen en daarbij is inderdaad de groene ruimte de afgelopen dertig jaar flink kleiner geworden. Zo’n lekker landje in de buurt waar je vroeger ongestoord kon spelen, heb je nu simpelweg niet veel meer. Daardoor missen kinderen de stimulans van buiten op avontuur gaan,

Gezondheid waterbesparende knop op de wc tot het serveren van gezonde maaltijden met veel verse groente en fruit, bruin brood en weinig suikerhoudende producten. Bij de aanschaf van nieuw meubilair en speelgoed wordt erop gelet dat het van natuurlijke materialen is gemaakt en er worden gedurende het jaar allerlei activiteiten georganiseerd waarmee de natuur kan worden ontdekt. Te denken valt aan de seizoenen, dieren, het weer, kringlopen, voedsel en de zintuigen, maar ook een Modderdag of Kaboutersoepweek (waarbij peuters en kleuters buiten een prutje mogen maken van water, zand en plantjes). Extra maatregelen zijn wel nodig want ondanks dat 80 procent van de ouders het belang van buiten spelen inziet, vindt bijna de helft het toch vervelend als de kinderen vies thuis komen... Dus worden er doorgeefsystemen opgezet om kinderen van regenpakken en laarzen te voorzien of schaft de kinderopvang die zelf aan. En ook aan tuinpakken, overalls, klompen, kruippakken, kliederschortjes en bolderkarren mag er geen gebrek zijn bij een groene kinderopvang.

www.ikslaapbuiten.nl

dingen ontdekken en nieuwe ervaringen opdoen.

Na speelbossen, natuurspeeltuinen en natuurlijke schoolpleinen is het dan nu de beurt aan de kinderopvang om te vergroenen.

Iedere crèche of bso doet dat op zijn eigen manier.

De één heeft een stoeptegel weggehaald en daar wat tuinkers ingezaaid. Een ander gebruikt de kale buitenmuur om die weelderig te laten begroeien met klimplanten of er een hangende moestuin aan te bevestigen. En weer een ander tovert de hele buitenruimte om tot een oase van groen met allerlei hoekjes en mogelijkheden voor verschillende activiteiten. Kinderen met veel energie krijgen zo de ruimte om zich uit te leven, maar ook de meer sensitieve kinderen hebben dan plekjes om rustig te kunnen dromen en onderzoeken. ‘Pas op’ zeggen als een kind ergens op klimt of doorheen wil struinen, zou daarbij niet nodig hoeven zijn: kinderen kennen zelf hun grenzen en daarbij zijn de veiligheidseisen streng in Nederland. Dat bleek toen peuters van een kinderopvang van de GGD-inspecteur niet in een naburige schooltuin mochten spelen omdat daar brandnetels groeiden.

Er zijn inmiddels crèches waar baby’s buiten slapen Modderdag

Ook binnen verovert groen en duurzaam de kinderopvang. Van energiebesparende maatregelen als de thermostaat een graadje lager of een

In de plassen stampen, van een heuvel rollen, insecten zoeken, helpen in de moestuin, de dieren voeren, is vooral leuk voor de leeftijd van globaal 2 tot 12 jaar. Toch is de kinderopvang pas echt groen als ook aan de allerkleinsten wordt gedacht. Door ze katoenen luiers te laten dragen bijvoorbeeld en ze buiten te laten slapen. Waar dat in het koude Scandinavië geen enkel probleem is, hoeft dat het hier ook niet te zijn. Zeker niet met speciale buitenbedjes als lutjepotjes waarin de ukkies heerlijk kunnen slapen en van waaruit ze als ze wakker zijn naar de wolken kunnen kijken. Of als ze wat groter zijn ze zelf fruit laten plukken die ze met hun handen mogen opeten.

Of ze de pluisjes van een paardenbloem laten wegblazen. Het zijn ervaringen die ze hun leven lang niet meer vergeten.

15

Tips

• Kaboutersoep en wonderblaadjes – Zintuiglijke buitenavonturen voor baby’s, peuters en kleuters, Ity Busstra • Rupsen horen poepen – Praktijkgids Natuurbeleving, Jeanette Boogmans • Met je smartphone het bos in, Jolanda Pikkaart • www.despeurzoekers.nl – Een gloednieuwe website vol producten en tips om kinderen naar buiten te krijgen.

Krijg dit boek cadeau!

De Krant vd Aarde geeft het boek ‘Mijn eerste moestuin’ van Bram Wolthoorn & Roger Klaassen weg aan de eerste tien nieuwe abonnees van deze krant. Dit is een heerlijk tuinboek voor kinderen vanaf 9 jaar! Het leert je hoe je een eigen moestuin kunt aanleggen en onderhouden. Welke planten kun je kiezen en hoe kun je ze laten groeien? Inclusief ontwerpen voor grote en kleinere tuinen en zelfs voor een mini-tuin op het balkon. Ook leuk voor natuuronderwijs en schooltuinprojecten.

Maak nu €19,95 over op rekeningnummer 61 77 36 146 t.a.v. stichting Dag van de Aarde en ontvang vier keer per jaar de Krant van de Aarde en dit leuke welkomstcadeau zolang de voorraad strekt.

ADVERTENTIE

natural shampoo & conditioner

this pr od

is 100% para uct

ied organic e rtif

paraben e n fre be

with ce

acts xtr

Ecocert gecertificeerde shampoos & conditioners De woorden schoon, puur, zacht, ambachtelijk, duurzaam en biologisch zijn allemaal nauw verbonden met onze nieuwe Ecocert gecertificeerde Natural Shampoos & Conditioners. Een bijzondere serie met mild reinigende, niet irriterende shampoos die 100% vrij zijn van Lauryl & Laureth Sulfaten en rijk voedende natuurzuivere conditioners voor een optimale verzorging van het haar. De Hairwonder Natural Shampoos & Conditioners zijn verrijkt met tot maar liefst 13 gecertificeerd biologische ingrediënten, biologisch afbreekbaar en vrij van Parabenen. Voor natuurlijk schoon, gezond en glanzend haar!

Ecocert Ecocert is de eerste certificerende organisatie die standaarden heeft ontwikkeld voor natuurlijke en biologische cosmetica. Met trots kunnen we melden dat alle Hairwonder Natural Shampoos & Conditioners 100% Ecocert gecertificeerd zijn. Voor meer informatie over Ecocert zie http://cosmetics.ecocert.com.

Meer informatie: Frenchtop Natural Care Products BV. • Tel: 0226-364400 • www.hairwonder.com

Hairwonder, een verademing voor je haar!

182R_adv_shamp_cond_kr_aarde.indd 1

05-06-14 15:21

Gezondheid

17

Hoe veilig zijn

voedingssupplementen?

Tekst: Ivonne de Thouars

De overheid maakt een terugtrekkende beweging in gezondheidszorg en wil dat wij steeds meer onze eigen gezondheid managen. Een gezonde levensstijl vraagt om optimale voeding. En hoewel gezond eten vaak boven aan ons lijstje staat, slikken velen van ons aanvullend een voedingssupplement.

De zorgkosten rijzen in ons land de pan uit. De Raad voor Gezondheidszorg heeft berekend dat als de stijgende lijn zich zo doorzet, een gemiddeld gezin in 2040 - als de vergrijzing in Nederland met 4,7 miljoen vijftigplussers op haar hoogtepunt is – een derde van haar inkomsten kwijt is aan gezondheidszorg.

Nederland lijdt volgens de Raad aan ‘zorgverslaving’ en de beleidsmakers vinden iets minder zorg en meer eigen verantwoordelijkheid nodig om ons land gezond de toekomst in te loodsen. Dat zien we terug in de ouderenzorg en thuiszorg, waar meer mantelzorgers worden ingezet, maar ook in de behandeling van eenvoudige gezondheidsklachten, waarvoor we steeds meer op onze eigen verantwoordelijkheid worden gewezen.

doseringen zelfs een schadelijk effect zouden kunnen hebben; het Voedingscentrum blijft erop hameren dat je bij een gezond en gevarieerd voedingspatroon geen aanvullende vitamines nodig hebt en ook het consumentenprogramma Radar publiceerde begin dit jaar over de onzin van voedingssupplementen. Aan de andere kant sprak professor Daan Kromhout, vicevoorzitter van de Gezondheidsraad, zich onlangs uit over de nieuwe Richtlijnen Goede Voeding, die naar verwachting in 2015 worden gepresenteerd. Nieuw in deze versie is de aandacht voor voedingssupplementen als onderdeel van een gezond voedingspatroon. Met name extra vitamine D voor ouderen tegen botontkalking is daar een belangrijk onderdeel van en men beraadt zich of deze lijst verder wordt uitgebreid.

Preventief slikken

Aanvullende stoffen nodig?

Om gezondheidsproblemen en bijbehorende kosten proberen voor te zijn, slikken mensen steeds vaker preventief een voedingssupplement. Volgens de Voedselconsumentenpeiling (RIVM) gebruikt zo’n 40 procent van de Nederlanders dagelijks supplementen.

Maar is dat wel veilig? De Consumentenbond valt met regelmaat over ‘nutteloze’ vitaminen die bij hoge

Met twee ons groenten en twee stuks fruit krijgt een gezond persoon in principe voldoende vitamines en mineralen binnen. Volgens het Voedingscentrum hoef je bij een gezonde en gevarieerde voeding niet bang te zijn voor een tekort. Verder stelt het Voedingscentrum dat veganisten, kinderen tot 4 jaar, zwangere vrouwen en vijftigplussers baat hebben bij het slikken van

extra vitamines. In andere bijzondere situaties, zoals te weinig eten of een eenzijdig voedingspatroon, kunnen extra vitaminen en mineralen helpen. Verder is uit onderzoek gebleken dat sommige vitamines beter worden opgenomen uit een supplement dan uit voeding.

Zo is de opname van foliumzuur (vitamine B11) uit eten zo’n 30 tot 50 procent lager dan de opname van foliumzuur uit een potje. Een goed samengestelde multivitamine bevat (natuurlijke) dragers die de opname van een vitamine bevorderen.

Veilig?

‘Als je maar raak slikt, bestaat de kans op een overdosis’, aldus het consumentenprogramma Radar begin dit jaar. Het Voedingscentrum waarschuwt inderdaad dat teveel vitamine A gevaarlijk is voor zwangere vrouwen. En onlangs maakte bijwerkingencentrum Lareb bijvoorbeeld bekend dat een teveel aan vitamine B6 schadelijk kan zijn voor de zenuwen. De Europese Voedselveiligheidsraad heeft per vitamine en mineraal een veilige dosering opgesteld waarvan wetenschappelijk is bewezen dat er bij langdurig gebruik geen nadelige effecten optreden. Producenten van supplementen dienen zich hieraan te houden.

18

Gezondheid

Ontstressen en aarden in het groene hart van Italië ‘We maken het leven zo gecompliceerd dat we vergeten hoe simpel het is’

Tekst: Jolien Scholte | Beeld: Moniek Verstegen

Midden in de Italiaanse natuur runnen de Nederlandse Jolanda van Dijk en de Italiaan Nazzaro Maggi hun bed & breakfast La Bianchina. Ze inspireren de gasten graag met hun simpele leven in harmonie met de natuur. ‘De stilte en het landschap hier, dat is al een ontzettende luxe.’

Het is een flinke rit door de groene heuvels in het hart van Italië. Schitterende vergezichten en historische, stille dorpjes wisselen elkaar af. De ‘oprit’ naar La Bianchina bestaat uit een kilometer lange onverharde weg door het bos. Door de stilte rond de boerderij horen Nazzaro Maggi en Jolanda van Dijk bezoekers al van verre aankomen. Hun grote hond laat zich graag kroelen. ’S nachts past hij op de elf schapen, en beschermt hen tegen de wolven. Nazzaro duikt meteen de keuken in om op houtvuur een Italiaanse maaltijd te bereiden: spaghetti, met tomaten en olijven van eigen land. “Jullie hebben vast trek?”

Volkomen verlaten

Nazarro en Jolanda hebben de oude Italiaanse boerderij ‘La Bianchina’ volledig opgeknapt, met behoud van de authentieke uitstraling.

Het gastenverblijf telt vier slaapkamers en een gezamenlijke woonkamer en badkamer. Aan een lange houten tafel in de grote woonkamer wordt gezamenlijk gegeten. Hoe belandden Nazzaro en

Ze kunnen bij wijze van spreken elke dag te horen krijgen dat ze de woning uit moeten

Jolanda midden in de Italiaanse natuur? Nazzaro reisde de wereld rond, voor hij terugkwam naar zijn thuisland Italië. Hij belandde in de heuvels van Umbrië, en betrok na jaren rondzwerven met zijn schaapskudde één van de leegstaande boerderijen. Het gebied was volkomen verlaten, en is dat voor een groot deel nog steeds. “De boerderijen stonden leeg; boerenfamilies waren naar de stad verhuisd omdat hier geen geld te verdienen viel”, legt hij uit. Hij houdt van zijn leven hier. “Het is fijn om midden in de natuur te wonen, en ik heb geen baas. Behalve misschien Jolanda”, lacht hij.

Zij viel voor de charmes van de Italiaan, maar ook voor de locatie. Tien jaar geleden verruilde ze het drukke Amsterdam voor de totale stilte in de Italiaanse heuvels. “Een behoorlijke stap”, stelt ze. “Maar ik vind het heerlijk hier.” Doordat de boerderij op een klein plateau staat, is er een bijna 360 graden wijds uitzicht over heuvels en bossen. “Soms voel ik me hier alsof ik boven de wereld zweef”, vertelt Jolanda. Dat is echter juist niet wat ze de gasten die bij haar en Nazzaro

Gezondheid

19

Kniepertje Nederlands Bakkerijmuseum Hattem

verblijven mee wil geven. “Ik probeer mensen zich verbonden te laten voelen met de natuur; gronden, wortelen. Dan pas sta je stevig in je schoenen.” La Bianchina is een bed & breakfast, maar ook biedt het koppel retraites en mindfulness-programma’s. “Over het algemeen komen hier mensen die anders willen leven”.

Leren loslaten

Jolanda leidt bijvoorbeeld een retraite voor vrouwen, om hen even volledig tijd voor zichzelf te geven, weg van hun drukke bestaan. Het loslaten van de (dagelijkse) stress is een belangrijke eerste stap, volgens haar. “We worden volgestopt met wat we allemaal moeten doen en laten.

Daardoor maken we het leven zo gecompliceerd dat we bijna niet meer kunnen geloven hoe simpel het is.” Zelf moest ze ook leren loslaten.

De locatie van de boerderij mag dan oogstrelend en idyllisch zijn, het is een onzeker bestaan.

Jolanda legt uit: “Dit is een ‘parco ecologico’, en de overheid is eigenaar van de boerderijen die hier staan.” Jolanda en Nazzaro wonen dus antikraak, en kunnen bij wijze van spreken elke dag te horen krijgen dat ze de woning uit moeten.

“Dat gaf me wel stress, maar uiteindelijk heb ik het geaccepteerd, en maak ik me er niet meer druk over.” Nazzaro vult aan: “Ik woon hier al dertig jaar.”

Nazzaro’s mannen-retraite richt zich vooral op fysiek bezig zijn. “Mannen hebben een kracht in zich die ze gedurende het programma gebruiken.

Fysiek werk in de natuur, mannen onder elkaar”, vertelt de 60-jarige Italiaan. Alle cursussen zijn op basis van donatie. Gasten betalen een bedrag voor verblijf en maaltijden, maar verder is het aan henzelf wat zij voor de cursus willen geven.

“Ik kan niet in de portemonnee van mensen kijken”, legt Jolanda uit. “Dus ik vind dit een eerlijk systeem. Je geeft wat je vindt dat het waard is, en wat je financiële positie toelaat.”

Blij met de crisis

Het leven is eenvoudig op La Bianchina. Water wordt via een ingenieus pijpenstelsel gepompt uit een nabijgelegen bron, en het leven speelt zich vooral buiten in de natuur af. “Als het even kan kook ik buiten, en soms slapen we ook buiten onder de sterrenhemel”, vertelt Nazzaro. Ook in hun bed & breakfast gaan ze voor simpelheid.

“We willen geen toeristische toestanden”, zegt

Jolanda. De simpele manier van leven heeft zij voor een groot deel van Nazzaro geleerd. “Door hem weet ik dat ik met weinig tevreden kan zijn.

Als we eens een keer uit eten gaan neemt hij een zak mee om het overgebleven eten in te doen.

Eén dag in de week werkt hij op de markt, en dan verzamelt hij aan het eind van de dag alle overgebleven onverkoopbare groenten, die we weer aan onze dieren geven.” Jolanda is naar eigen zeggen zelfs blij met de crisis. “Het maakt mensen creatief, en we gaan weer meer uitwisselen. We hebben jaren boven onze stand geleefd, en nu wordt het weer wat normaler.” Al zijn er zelfs voor Jolanda grenzen aan het eenvoudig leven. “Toen ik hier tien jaar geleden kwam wonen sliep ik met een muts op in bed. Dat trok ik niet. Toen is het dak geïsoleerd en kwamen er dubbele ramen.”

Tijdens de oogstperiode in november nodigen Jolanda en Nazarro mensen van harte uit om te komen helpen met olijven plukken. De olijven worden traditioneel geperst tot olijfolie.

La Bianchina’s olijfboomgaard is goed voor zo’n 200 liter olie per oogst. Deze olijfolie is ook in Nederland verkrijgbaar via info@labianchina.info.

ADVERTENTIE

A FRIK T! DÈ ACIALIS SPE

SAFARI IN AFRIKA? Ruim 100 inspiratiereizen vindt u op www.jambo.nl en in onze brochure of bel met onze Afrika specialisten op 020-2012740 voor een reis op maat.

Kenia . Tanzania . Madagaskar . Seychellen . Mauritius . Zuid-Afrika Oeganda . Zimbabwe . Namibië . Botswana . Mozambique . Zambia De mogelijkheden zijn eindeloos, privé reizen geheel conform uw wensen!

Natuur

21

Kenia strijdt voor behoud van

vriendelijke reus ‘ ’ Tekst en beeld: Ivonne de Thouars

De Rhino Awareness campagne in de Rift Valley in Kenia is begin juni gestart. Met dit initiatief vraagt Wildlife Organisation Worldwide aandacht voor de schrijnende situatie van de neushoorn. Afrika verliest namelijk elke acht uur een neushoorn en twee soorten van de prehistorisch ogende kolos worden met uitsterven bedreigd.

“Weten jullie het verschil tussen een witte en een zwarte neushoorn?” In het Keniaanse wildpark Solio Conservancy kijkt dr. Felix Patten vanonder zijn pet geamuseerd de kring schoolkinderen rond.

Zij krijgen een ‘Rhino Awareness-cursus’ en mogen twee pasgeboren neushoornbaby’s een naam geven.

Vervolgens gaan de leerlingen uit het dorp Muiga in het private wildpark op zoek naar Kinza (Arabisch voor ‘treasure’ of schat) en Kent - zoals de twee pasgeboren neushoornbaby’s vanaf vandaag heten.

Al snel hebben ze Kent en zijn moeder opgespoord.

Grootste bedreiging

“In Kenia leeft zo’n 15 procent van alle neushoorns ter wereld, waarvan een groot deel op de 6.900

‘Het belangrijkste dat we nu kunnen doen, is de vraag naar neushoornproducten bestrijden’

bovendien vier van de zeven noordelijke witte neushoorns die er nog op de wereld zijn. Met IVF of het creëren van een subras proberen we dit ras voor de toekomst te behouden”, vertelt hij. De tourguide drivers van Rhino Watch safari kennen het dierenrijk van Solio als hun broekzak, zijn ongekend scherp in het spotten van wild en brengen bevlogen hun grenzeloze kennis over. Maar neushoornbaby Kinza laat zich vandaag niet zien.

hectare van Solio Conservancy”, vertelt de rhinoexpert. ”Op de savannes van Solio hebben de zwarte en witte neushoorn gezelschap van leeuwen, luipaarden, giraffes, bavianen, buffels en talloze andere diersoorten. In een naburig park verblijven

“De zwarte neushoorn is moeilijker te spotten”, zegt Frank Wirth van Rhino Awareness and Protection en Rhino Watch Safaris Kenya. “Hij eet in tegenstelling tot zijn witte soortgenoot geen gras, maar bladeren van struikgewas waarachter Kinza zich goed kan

22

Natuur

Beste van twee werelden

In slaap vallen met nachtelijk leeuwengebrul en ontwaken tussen de olifanten? Een selfie maken met een buffel, luipaard of neushoorn?

Veel mensen dromen van een ontmoeting met de Big Five en de zogenaamde Game Resorts spelen daar met een uitgebreid aanbod safari’s op in. Grote parken worden inmiddels omgeven door hoge hotels en druk verkeer. Toch ziet Kenia de safari-toerist graag komen; voor de economie én het behoud van de dieren. Alternatieve parken tonen namelijk dat toerisme en natuurbehoud goed samen kunnen gaan. Ze gaan duurzaam met de omgeving en dieren om en laten een beperkt aantal toeristen toe. De ervaring van de safari wordt er niet minder om, integendeel zelfs.

verstoppen. En de zwarte neushoorn leeft solitair terwijl de witte in groepen leeft. Daardoor valt hij ook makkelijker in de handen van stropers”, zo snijdt Wirth direct de grootste bedreiging van de neushoorn aan. “Kenia heeft nog maar 650 zwarte neushoorns en dat aantal daalt gestaag. Ook de witte neushoorn wordt bedreigd. In 2013 doodden stropers in Kenia 59 neushoorns en dit jaar staat de teller alweer op 20.”

Levenslang

Wirth gaat verder: “Na weer een slachtoffer in Solio eind vorig jaar, voelde ik me hopeloos. Het park is elektrisch omheind en ‘s nachts is er bewaking door rangers. In Kenia wordt elke mogelijke vorm van bescherming onderzocht, van het verven van de hoorns tot overvliegende drones om stropers op te sporen.

We hebben als eerste Afrikaans land de wetgeving verscherpt; in plaats van geldboetes kunnen stropers nu 15 jaar tot levenslang krijgen. Maar de vraag naar neushoorns blijft toenemen. Stropers nemen het risico want ze ontvangen 150.000 dollar per neushoorn. De waarde op de markt is ruim het dubbele.”

Ook voor ‘inside’ tipgevers is de verleiding soms te groot, vertelt hij. “Vanaf januari geef ik mijn medewerkers elke maand een bonus als er geen neushoorn is gedood. Sinds die tijd is er in Solio niet meer gestroopt. We investeren ook veel in de bewustwording en educatie van de lokale bevolking.

En de kinderen komen regelmatig terug om de neushoornbaby’s te zien opgroeien. Als de ‘locals‘ een band met de neushoorn opbouwen, zijn ze wellicht minder snel geneigd om te zwichten voor het grote geld.”

Neushoornpoeder tegen kater

“Het belangrijkste dat we nu kunnen doen, is de vraag naar neushoornproducten bestrijden”, stelt Patten. “De traditionele markt van neushoornpoeder voor Chinese medicijnen is sinds het Chinese verbod in 1993 nagenoeg verdwenen. De grootste vraag komt nu uit Vietnam, dat een fikse economische groei doormaakt. De Vietnamese high society gebruikt neushoornpoeder op feesten; het poeder zou het lichaam reinigen van de negatieve gevolgen

Natuur

van alcohol en drugs. Het is daar een gerespecteerd statussymbool. Gelukkig heeft de Vietnamese regering de genezende werking van neushoornpoeder onlangs officieel ontkend,”, vertelt Patten. Hij laat advertenties zien waarin Aziatische celebitries als rolmodel het geweten van de neushoornpoedergebruikers aanspreken: “Het draait allemaal om bewustzijn, om zoveel mogelijk de boodschap te delen en de vraag terug te dringen zodat de wereld in de toekomst kan blijven genieten van deze grote, vriendelijke reus.”

23

Nobody needs a rhinohorn but a rhino www.facebook.com/rhinoawareness www.rhino-awareness.com

24

Natuur

Mode en moeder Aarde

Op weg naar

schone kleren Tekst: Lynsey Dubbeld

Ontbossing, vervuilde rivieren en een alsmaar groeiende afvalberg. Daaraan denken we niet meteen als in de winkels en bladen de nieuwe modecollecties verschijnen. Maar de hedendaagse modewereld heeft de nodige negatieve impacts op grond- en waterkwaliteit. Het goede nieuws: er zijn volop ontwikkelingen die mooi zijn voor het milieu én onze kledingkast.

Katoen is niet zo fris als we doorgaans denken.Wereldwijd is ongeveer 2,5 procent van alle beschikbare landbouwgrond in gebruik voor het zogenoemde witte goud. In totaal gaat het om 31 miljoen hectare, wat neerkomt op bijna tien keer de oppervlakte van Nederland. Die omvangrijke katoenindustrie heeft nogal wat schadelijke milieu-effecten.

Omdat er zoveel grond nodig is voor het verbouwen van katoen, kan de teelt bijdragen aan ontbossing. Bovendien bestaat het risico dat katoenteelt leidt tot het verdringen van gewassen die noodzakelijk zijn voor voeding van de lokale bevolking. De bevloeiing van katoenvelden veroorzaakt verzilting van de grond, waardoor de akkers ongeschikt raken voor landbouw en irrigatie zorgt voor uitdroging van het omringende land. Het verdwijnen van het Aralmeer wordt vaak genoemd als afschrikwekkend voorbeeld hiervan.

Drinkwater Er dreigt ook watervervuiling. Het produceren van de katoenvezels gaat meestal gepaard met grote hoeveelheden zware chemicaliën zoals pesticiden en insecticiden. Een kwart van het totale pesticidenverbruik in de wereldwijde landbouw staat op het conto van de katoenteelt. Als de chemicaliën in het oppervlaktewater terechtkomen, raakt een groot gebied rond de akkers vervuild. Dat treft niet alleen de landbouwsector, maar ook het drinkwater van de lokale bevolking.

Chemicaliën spelen ook een hoofdrol buiten de katoenplantages. Bij het bewerken van de vezels en het maken van het gemiddelde kledingstuk worden chloorbleek, chemische verfstoffen en finishings gebruikt. In lagelonenlanden komen deze milieubelastende stoffen nogal eens terecht in de rivieren in de buurt van de fabrieken. Bijna de helft van de afvalwaterproblemen in de wereld zou inmiddels te maken hebben met de productie van textiel.

In de Chinese stad Xintang, waar jaarlijks miljoenen jeans worden geproduceerd, zijn de milieu-impacts hiervan duidelijk zichtbaar.

De rivier in de nabijheid van de stad kleurt donkerblauw op de plekken waar de fabrieken verf en afvalwater dumpen. Dat komt de flora en fauna natuurlijk niet ten goede.

Speurwerk Gelukkig zijn er in de modewereld ook zeker oplossingen. Een populaire strategie om de negatieve impacts van katoen tegen te gaan, is biologische teelt en productie. Hierbij zijn geen chemische pesticiden en kunstmest toegestaan. Gezien de grootschaligheid van de katoenindustrie, zou een conversie naar biologische teelt dus een forse milieuwinst kunnen opleveren. Tot nu toe is ongeveer 1 procent van de totale katoenteelt biologisch. Vooral India en Turkije produceren veel. H&M en C&A behoren tot de grootste afnemers: via hun winkels gaan jaarlijks letterlijk tonnen katoen met het Textile Exchange keurmerk

Een kwart van het totale pesticidenverbruik in de wereldwijde landbouw staat op het conto van de katoenteelt over de toonbank. En er zijn meer opties voor duurzame fashionista’s. Want er zijn volop milieuvriendelijke alternatieven voor katoen.

Denk aan bamboe, brandnetel, hennep, linnen en lyocell. Gerecyclede materialen – van polyester en katoen tot zijde en wol – scoren zelfs nog beter op duurzaamheid. Met een beetje speurwerk zijn dit soort verantwoorde stoffen in alle soorten en maten te vinden (zie kader).

Detoxen Om de katoenindustrie schoner te maken, werken steeds meer modelabels ook aan verbetering van de milieustandaards in textielfabrieken. Met de internationale Detox campagne houdt Greenpeace deze inspanningen nauwlettend in de gaten. De actiegroep doet onderzoek naar giftige stoffen in (kinder) kleding die in onze winkelstraten te koop is en maakt beelden van giflozingen in productielanden. Bovendien vraagt Greenpeace bedrijven om ervoor te zorgen – samen met

Natuur

25

textielfabrieken – dat in 2020 geen gevaarlijke chemicaliën meer worden gedumpt. Zo’n twintig bekende merken, waaronder Nike, Puma, H&M, C&A, Zara, Levi’s, Benetton, Burberry en Primark, hebben deze verklaring al ondertekend. Daarmee biedt de website Greenpeace.org/detox overzichtelijk winkeladvies voor milieubewuste modeliefhebbers.

Slow fashion Voor supergroene consumenten is er natuurlijk ook nog een andere optie. De alsmaar groeiende afvalberg op onze planeet is namelijk ook een punt van zorg. Jaarlijks verdwijnt in Nederland zo’n 135 miljoen kilo textiel samen met het huishoudafval in de vuilverbrandingsoven. Textiel neemt 5 procent van de wereldwijde afvalberg in beslag.

De populariteit van fast fashion maakt de toekomstsituatie er niet rooskleuriger op. De aarde is dan ook boven alles gebaat bij een gematigde kledingconsumptie. Door drie maanden langer te doen met een kledingstuk, verkleinen de negatieve impacts op lucht, water en afval elk met zo’n 10 procent. Sommige modeontwerpers creëren seizoen- en trendoverstijgende kledingstukken van hoge kwaliteit die jarenlang meegaan. Hasmik Matevosyan stelt zelfs voor om kleding in samenspraak met de consument te ontwerpen. En zo’n op maat gemaakt stukje slow fashion is toch niet alleen reden tot blijdschap over de toekomst van de aarde, maar ook over de inhoud van onze garderobe?

Foto: Hasmik Matevosyan Foto: Yumeko

Juli-September 1989

5 October 2008

Alternatieven voor katoen De basics van Royal Bamboo zijn volledig gemaakt van bamboe. In de collecties van HempHoodlamb voert hennep de boventoon. Lyocell is verkrijgbaar bij merken zoals Shekila Eco Fashion en Komodo – en zelfs via websites zoals Wehkamp en Asos. Tot de ontwerpers die creatief recyclen behoren onder andere Culture Fabric, dat jurken en sjaals verkoopt van tweedehands zijde. En Ellen Willink, die tassen maakt van oude banners. Marks & Spencer verkoopt sinds kort items die zijn gemaakt van afdankertjes die klanten in de winkels hebben ingeleverd. En in de Conscious Collection van H&M figureert steevast gerecycled textiel zoals polyester en wol.

26

Voeding

De zon: voeding Waar zijn de vogels? van de natuur, voeding om te delen Tekst: Vogelbescherming Nederland

Het is zomer! De natuur laat zich gaan, alles groeit en bloeit uitbundig. Volle kleuren en rijke geuren prikkelen de zintuigen. Het is lekker lang licht en buiten geeft de zon ons energie en ‘tanken’ we de vitamines A en D. De zomer is hét seizoen van heerlijke zomerproducten zoals de aardbei, radijs en rode bes, boordevol vitamines, mineralen en vezels en zo creëren we een buffer voor de winter van straks.

Jongen verzorgen, ruien…. Vogels hebben het maar druk in de zomer en laten zich minder vaak zien. Hoe kun je ze ook dit seizoen zoveel mogelijk helpen? Een struik mag in een vogelvriendelijke tuin niet ontbreken.

Maar nu is het nog zomer en zijn we veel buiten, maken we een heerlijke fietstocht na een lange werkdag, gaan we er op uit bepakt met een rugzak vol proviand en een wandelkaart of zitten we lekker nippend aan een drankje, en willen we gewoon even ‘zijn’. We lachen en spelen. Dit seizoen maakt velen van ons blij. In de bloei van ons leven kunnen we genieten, en dansen in de zon.

“En de ouderen dan, die minder mobiel zijn?”, vraag ik me wel eens af. Hebben zij niet ook behoefte aan buiten zijn, aan het ervaren van de zon, heerlijk onder een parasol? Ik zie in mijn woonplaats ouderen in hun woning achter de ramen zitten, naar buiten kijkend. Het licht en de zon lonken ook naar hen. Het doet een appèl op mij, om vanuit mijn eigen vitaliteit en ondanks mijn altijd drukke leven, eens wat meer tijd te besteden aan die ouderen en hen aandacht te schenken. Is het geen goed idee hen ook eens de natuur mee in te nemen? En te genieten van een onverwachte regenbui tijdens een wandeling, of gewoon lekker een uurtje op een bankje langs de waterkant te zitten? Luisteren naar de geluiden om ons heen.

Delen van de overvloed aan beleving die dit seizoen geeft.

Maar ook delen in praktische zaken zoals bijvoorbeeld het verzorgen van een (h)eerlijke voedzame maaltijd voor hen die het nodig hebben, met verse zomergroente en fruit. En eens een ander groeten en een praatje maken. De zo nodige vitamine-aandacht voor elkaar en ons ‘normale’ tempo wat terugbrengen. Zouden onze zomers niet nog stralender worden wanneer we haar rijkdom delen?

Ik wens alle lezers een zomer vol zonlicht, blijdschap en mooie momenten om te delen.

Petra van der Linden - Steenvoorden Brussen Algemeen directeur Natudis (Natuurwinkel)

Spreeuw in broedkleed

Na een kwetterend voorjaar en een fluitende start van de zomer begint het richting de tweede helft van juli vaak opvallend rustig te worden in de tuin. Geen zingende merels meer en ook pimpel- en koolmezen laten zich niet zo vaak meer zien. Waar zijn de vogels gebleven? De meeste zijn er nog wel, maar houden zich wat meer verborgen. Ze zijn in de zomer klaar met broeden en inmiddels druk bezig met het verzorgen van hun jongen.

Bovendien raken ze in de rui. Dat gebeurt meestal twee keer per jaar; de oude en vaak versleten veren worden vervangen door nieuwe.

Soms verliezen vogels alleen de korte veren maar een keer per jaar vallen alle veren uit. De rui kost vogels veel energie en dat maakt ze zwakker en vatbaar voor infecties. Juist nu is het dus zaak niet teveel op te vallen.

Je kunt de vogels helpen door te zorgen voor beschutting. Dat kan bijvoorbeeld door struiken aan te planten. Struiken bieden tal van vogels niet alleen beschutting, maar ook voedsel zoals insecten, bessen, zaden en noten, en nesten rustgelegenheid. Vorm bijvoorbeeld een vogelbosje van dicht groeiende soorten ergens op een rustig plekje in de tuin. Zorg er met de keuze van struiken voor dat bloemen en bessen zoveel mogelijk verspreid over het jaar voorkomen. Niet alleen in de zomer, maar ook in de winter. Zo weten vogels zich voor langere tijd verzekerd van voedsel.

Wil je weten welke struiken geschikt zijn? Kijk dan op www.vogelsinmijntuin.nl

Voeding

Thuisafgehaald

27

Geniet van de lekkerste maaltijden, leer je buren kennen en voorkom dat voedsel in de prullenbak verdwijnt!

Tekst en beeld: Renske de Zwart

Wil je lekker en gezond eten maar heb je geen tijd om te koken? En is de gang naar de lokale snackbar of pizzabakker geen optie want ‘te vet en te duur’? Kijk dan op Thuisafgehaald.nl. Hier vind je een thuiskok in jouw buurt waar je voor weinig geld een maaltijd kunt afhalen. Sta je wel graag achter het fornuis dan kun je je kookkunsten aanbieden aan je buurtgenoten. Net als Mi’jke Breteler uit Oosterbeek. Terwijl zij in haar zonnige keuken een heerlijk couscousgerecht maakt spreken we over haar ervaringen.

Waarom ben je hier aan begonnen?

Ik hou van koken en doe dat graag voor mijn man en twee jonge kinderen. Voor de kinderen kook ik nog vrij eenvoudig en door te koken voor Thuisafgehaald kan ik andere recepten uitproberen. Ook spreekt het idee me bijzonder aan om op deze manier in je buurt actief te zijn. Buurtgenoten die geen tijd, mogelijkheid of zin hebben om te koken bied ik zo een gezonde maaltijd aan. Je kookt niet alleen voor jezelf; ik lever een dienst aan mijn buurtgenoten door iets te doen dat ik leuk vind.

Hoe gaat het in zijn werk?

Ik kook ongeveer een keer per week voor Thuisafgehaald. Ik bedenk een gerecht en zet dat enkele dagen van tevoren op de website. Mensen kunnen intekenen en daarna is het een kwestie van koken, en zorgen dat het op tijd klaar is. Ze halen het op de aangegeven tijd op. Als alles is afgehaald eten we zelf. De eerste keer was ik vergeten dat we zelf ook moesten eten en had ik niet genoeg gemaakt. Dus terwijl mijn buren een gezonde maaltijd hadden, aten wij een gebakken ei…

Wie maken er gebruik van?

Ik heb een paar vaste afhalers, en verder zie ik elke keer wel nieuwe gezichten. Vanavond komt er bijvoorbeeld een zwangere vrouw die het rustig aan moet doen van de dokter. Dit is dan wel zo gemakkelijk. Ze is vegetarisch en als ik het van tevoren weet, hou ik daar rekening mee.

Ik realiseerde me op een gegeven moment ook dat vooral oude en hulpbehoevende mensen vaak niet op internet zitten en deze manier van maaltijden delen niet kennen. Terwijl zij het juist heel goed kunnen gebruiken. Ik heb toen een bejaarde buurvrouw aangeboden om een maaltijd langs te brengen. Zij is daar heel blij mee en doet nu ook mee.

Wat krijg je er voor terug?

Je kookt tegen kostprijs dus je doet het niet voor het geld. Het geeft mij voldoening. Het is leuk om waardering te krijgen voor je gerechten. Mensen kunnen berichtjes achterlaten op de website of ze lekker hebben gegeten. Dat is ontzettend leuk om te lezen. Daarnaast is het voor mij iedere keer een uitdaging: heb ik genoeg voor 10 porties, krijg ik het op tijd klaar, vinden ze het wel lekker?

Meer weten?

Thuisafgehaald bestaat sinds 2012 en is een initiatief van Marieke Hart en Jan Thijs Bakker en wordt ondersteund door onder andere Stichting Doen en het VSB-fonds. Hun idee erachter is om buurtgenoten met elkaar in contact te brengen, voedselverspilling tegen te gaan en gezond eten te stimuleren.

www.thuisafgehaald.nl

ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

Toe aan een andere telefoon?

Kijk voor een verantwoorde keuze bij BeatsNew. Zij verkopen gerepareerde toestellen die normaal in de afvalkringloop zouden terechtkomen. Door het hergebruiken van een toestel, wordt de beoogde levensduur van het toestel maximaal verlengt.

Daar komt bij dat je ook je oude toestel aan BeatsNew kunt verkopen in ruil voor korting op een nieuwe. Zo lever je een positieve bijdrage. Ieder toestel wordt door BeatsNew aan een zeer strenge en uitgebreide selectieprocedure onderworpen en 100% getest voordat ze verkocht worden. Kijk op de website voor hun actuele aanbod!

BETER ETEN, BETER LEVEN

www.beatsnew.nl

EEN BOX VOL VERSE PRODUCTEN DIRECT VAN DE BOER WEKELIJKS AAN HUIS BEZORGD.

ADVERTENTIE

IngeSchminkt Vegan & Natuurlijk Schminkservice en webwinkel www.IngeSchminkt.nl / info@ingeschminkt.nl

Laat je elke week verrassen en inspireren door beebox. Beebox is niet duurder dan de supermarkt ĂŠn biedt de boer een eerlijke prijs. Kook snel en gemakkelijk volgens de recepten op onze website, of bedenk zelf heerlijke recepten om lekker te koken.

Vers, gevarieerd, gemakkelijk en gezond in drie boxen; BOX, BOXL en BOXXL. Bij het vullen van de box gebruiken wij altijd Nederlandse seizoensgebonden producten, deze zijn hoofdzakelijk biologisch. Alle boxen zijn ook in koolhydraatarme variant verkrijgbaar voor mensen die kiezen voor een voedingspatroon waarin weinig tot geen koolhydraten zijn opgenomen.

BESTEL NU JOUW BEEBOX VIA BEEBOX.NL/KVA EN ONTVANG EEN LEUKE EN UNIEKE DOE-HET-ZELF APPELTAART! ADVERTENTIE

Bent u de baas?

Advies en hulp via internet kan in eigen tijd en waar u maar wilt.

Alcoholdebaas.nl Benzodebaas.nl Cannabisdebaas.nl Etendebaas.nl Gokkendebaas.nl Rokendebaas.nl

Deze behandelingen worden vergoed door uw zorgverzekeraar

Direct aan de slag met uw persoonlijke coach!

Voeding

29

Beauty Berry Booze Gezond en stijlvol lijkt het credo van de uitvinder van de Dutch weed burger, Lisette Kreischer. Deze zomer verschijnt haar nieuwste boek met veganistische recepten, maar lezers van deze krant hoeven daar niet op te wachten. Net als in de vorige krant geeft Lisette ook in deze editie alvast een van haar recepten weg. Wederom helemaal in de stijl van het seizoen: de Beauty Berry Booze.

Tekst: Lisette Kreischer | Beeld: Yvonne Palsgraaf

Deze shake is een ode aan het moment dat de dieppaarse gloed van de eerste blauwe zomerbessen in de schappen van de natuurvoedingswinkel mijn blik vangt.

Ik laad mijn karretje altijd meteen vol met een aantal dozen. Het hele jaar kijk ik uit naar dat moment, want blauwe bessen zijn en ontzettend lekker en enorm gezond! Ze zitten vol antioxidanten, vitamine C en E, ijzer en nog veel meer. Ze ondersteunen je spijsvertering en de anthocyaan, de stof die de blauwe bes zijn mooie kleur geeft, werkt ook nog eens huidverstevigend! Mooi de zomer in dus met deze beautyshake. Let op, de havervlokken moeten een nachtje weken.

Ingrediënten:

• 75 gram blauwe bessen • 40 gram havervlokken • ½ eetlepel gojibessen • 1 theelepel vanillepoeder • ½ eetlepel citroensap • ½ eetlepel zonnebloempitten • 1 banaan • ½ eetlepel rijststroop • mespuntje vanillepoeder • 50 ml water • 1 theelepel chiazaad

Bereiding:

Meng de havervlokken, gojibessen, zonnebloempitten, vanille en het citroensap in een schaaltje, zet het net onder water en week ze een nacht.

Week in de ochtend het chiazaad ongeveer tien minuten in een klein beetje water. Doe vervolgens de banaan met de blauwe bessen, rijststroop, vanille, het geweekte mengsel, water en chiazaad in de blender en blend op hoge snelheid tot een mooie gladde en dikke smoothie.

Opties:

• Vervang de blauwe bessen door aardbeien, bosbessen of bramen, of voeg deze toe voor een megagezonde shake!

• Als je chiazaad gebruikt, kun je de smoothie wat langer laten staan en ontstaat er een mooie pudding.

• In plaats van rijststroop kun je kokosbloemsuiker gebruiken.

Plant Power Gezond zijn was nog nooit zo hip Plant Power verschijnt deze zomer en is een nieuw handboek voor je dagelijkse inspiratie aan gezonde voeding. Lisette onthult 96 van haar favoriete recepten, waarmee je eindeloos kunt variëren. De vier seizoenen geven je eetpatroon meteen houvast, want Moeder Aarde is pretty ingenious! Slurp jezelf prachtig met de beauty berry booze, hap in de enige echte Dutch weed burger en je voelt het meteen: the power of plants! Prijs: €24,95

Meer info: www.lisettekreischer.com

30

Voeding

Typisch Fries

Stevig, simpel eten en niets weggooien

Friesland is plat als een pannenkoek en dat platteland kent lekkernijen die Nederland langzaam maar zeker veroveren. De keuken is het noorden is eentje zonder franje, maar wel voor doorzetters. Dat moet ook wel in de provincie waar de Elfstedentocht op alle mogelijke manieren wordt gereden verreden, gevaren of gelopen.

Tekst: Frans van der Beek

Sûkerbôle (suikerbrood) vind je nu in de schappen van de supermarkt, evenals de befaamde oranjekoek, en nagelkaas natuurlijk. Ook de dùmkes zijn in opmars, bijvoorbeeld verkrijgbaar bij Holtkamp in Amsterdam. Maar er komt zoveel meer uit het noorden. Neem Fryske droege woarst (droge worst).

Iedere slager heeft wel een eigen recept, maar standaard is de bereiding: drogen en roken op turf om de specifieke smaak te verkrijgen. Jonge worst is zacht en vlezig en hoe langer de worsten aan de haak hangen hoe steviger de textuur wordt. Lekker bij de Berenburg!

Kaasliefhebbers halen hun hart op bij de Riperkrite tsiss uit het weidenatuurgebied De Ripen, een boerenkaas gemaakt van verse melk en een kruidenmelange van selderij, bieslook en knoflook. Nagelkaas ontstond omdat aan magere melk smaak moest worden toegevoegd en dat gebeurt met komijn en kruidnagel. Door de toevoeging van karnemelk wordt de smaak wat zurig en de smaak sterker. Deze kaas is hard en na een half jaar rijpen op z’n best.

De bakkers ontwikkelden specifiek Fries banket met een bijzonder en uniek assortiment. Oranjekoek

dankt de naam aan de gesuikerde snippers sinaasappelschil als ingrediënt. Op verjaardagen, bij bruiloften en officiële gelegenheden ontbreekt het nimmer.

Suikerbrood is niet zomaar witbrood, doordrenkt met kandijsuiker en kaneel, want iedere bakker heeft een eigen interpretatie. Jaarlijks wordt het lekkerste suikerbrood gekozen. Restaurants maken er desserts van en ook is het verkrijgbaar als ijs.

Beroemd zijn de dùmkes die in cafés vaak bij de koffie naast het kopje liggen. Anijs, kaneel en gember geven het keiharde koekje de speciale smaak.

Wie zijn gebit daar niet aan wil wagen kan het dopen in de koffie of thee, naar oud Fries gebruik.

Dan is er nog de sukerlatte (suikerlat), een platte, droge koek en de kjellepaot (kalfspoot). Dat heeft niets met een de poot van een jonge koe te maken.

Het is een smeuïge koek met een zachte, zoete smaak.

Proost!

De Friezen laten zich ook niet onbetuigd als het gaat om alcoholische versnaperingen. Brouwerij Ùs Heit (onze vader) brouwt acht verschillende bieren, waaronder (uiteraard) Elfstedenbier, Nuchtere Heit

(alcolholarm) en Buorren bier (volmout). Niet te versmaden is de Fryske Hynder whisky (hynder = paard), een single malt die er wezen mag. En dan natuurlijk Berenburg of Beerenburg. Het verschil met de e zit ‘m in de afkomst. De Weduwe Joustra claimt de originele receptuur en mag de dubbele e gebruiken. Sonnema, de bekendste, levert de kruidendrank als Berenburg. Vooral in de winter een hartversterker bij het schaatsen, maar ook in de zomer bij het zeilen een geliefde borrel.

De Friese keuken is veelal gebaseerd op de stevige pot, want de oprechte Fries is een harde werker die door weer en wind gaat om de kost te verdienen. No nonsens dus, geen tierelantijnen of gastronomische fratsen, zolang het maar voedzaam en smakelijk is. Dat alles onder het motto: “Better de bûk barst as it iten bidoarn” (Liever een gebarsten buik dan bedorven eten). Dat duidt er weer op dat de Friezen geen voedsel weggooien en verspillen. Goed zo, Friesland!

De brijpot

Veel gerechten hebben een Nederlandse evenknie.

Zo heet uiensoep ‘sipelsop’ en het verschil zit ‘m in

Voeding

31

Recept met Berenburg Uiensoep à la Sonnema Ingrediënten - 200 gram uien grof gesneden - 50 gram boter - 1 eetlepel tomatenpuree - 1 teentje knoflook - 1 liter bouillon - peper - zout - basilicum - Berenburg naar smaak Bereiding • Boter smelten.

• De uien fruiten tot ze glazig worden.

• Tomatenpuree toevoegen.

• N aar smaak een snufje basilicum en de knoflook toevoegen.

• A fblussen met Berenburg.

• B ouillon toevoegen en op smaak brengen met peper en zout.

• D aarna nog ongeveer 5 minuten doorkoken.

Bron: lekker-frysk.nl

Recept met Friese nagelkaas Koal mei nageltsiis – koolrolletjes met nagelkaas Ingrediënten • 8 blaadjes groene kool • ½ rode paprika • 1 prei • 1 ui • 6 gevulde olijven • 1 ei • 1 volle eetlepel paneermeel • 8 plakjes Friese nagelkaas • boter

de kaas. Dat wordt natuurlijk nagelkaas. Een Dockumer Kofje is de equivalent van Irish Coffee en dan niet met Ierse whisky, maar met Berenburg. Zo zijn er nuanceverschillen die er de culinaire couleur locale aan geven. Wel staat de brijpot vaak op tafel.

Potstro bijvoorbeeld. Dat is een soort stamppot van boekweitmeel. Met een sauslepel wordt een kuiltje gemaakt voor de gesmolten boter plus een flinke eetlepel keukenstroop. De potstro werd gegeten met een vork of een lepel. Op youtube te vinden onder ‘potstro maken’.

Krentsjesbrij is de Friese variant van watergruwel, een nagerecht met veel bessensap. Sûpengroatenbrij is gortepap en eierpap heet aaibrij. Al deze recepten zijn te vinden op lekker-frysk.nl en het loont de moeite daar een kijkje te nemen en kennis te nemen van wat de pot in Friesland schaft.

Bereiding • K ook de gewassen blaadjes groene kool 1 minuut.

• L aat ze op een vergiet goed uitlekken.

• S nijd de paprika in stukjes en de prei in ringen en was ze.

• S nipper de schoongemaakte ui en snijd de olijven klein.

• Klop het ei los.

• Roer er het paneermeel door.

• Voeg verder alle kleingesneden groenten toe.

• L eg op elk blaadje een plakje Friese nagelkaas.

• Verdeel het groentemengsel erover.

• R ol de blaadjes op en steek ze met een prikker vast.

• L eg de rolletjes in een beboterde vuurvaste schaal.

• Z et deze 15 minuten in een voorverwarmde oven van 180° C. Bron: lekker-frysk.nl

Maak nu €19,95 over op rekeningnummer 61 77 36 146 t.a.v. stichting Dag van de Aarde en ontvang vier keer per jaar de Krant van de Aarde en het boek “Nooit meer wachten op Elfstedenijs” cadeau.

(Zolang de voorraad strekt)

ADVERTENTIE

L Hulk Cappuccino

Ingrediënten

Pineapple Explosion

Ingrediënten

1 Versapers slowjuicer

1 Versapers slowjuicer

100 gr. boerenkool

1/2 ananas

2 sappige appels (Elstar)

2 wortels schijfje geelwortel (kurkuma)

1/4 knolvenkel schijfje citroen

scheutje kokend water of warme amandelmelk

O.a. verkrijgbaar bij: www.versapers.nl; Duikelman BV, Amsterdam Ferdinand Bolstraat 68A; Kookpunt, Rotterdam, Noordplein 29-41; Oldenhof Hilversum, ‘s Gravelandseweg 8; Oldenhof Amersfoort,

Meet beebox;

ADVERTENTIE

Biologisch eten van Nederlandse boeren aan huis bezorgd Sinds de oprichting anderhalf jaar geleden is beebox een groot succes.

De formule? Lekker biologisch eten van Nederlandse boeren bij u aan huis bezorgd. Wekelijks stelt beebox een diverse, seizoensgebonden box samen met daarbij inspirerende en toegankelijke recepten. Er zijn drie verschillende boxen die zowel voor twee als voor vier personen besteld kunnen worden. Bovendien is er een vegetarische en een koolhydraatarme box. Behalve recepten ontvang je bewaaradviezen en tips over wat je kan doen met restjes. Want weggooien is natuurlijk zonde!

Door alleen producten uit Nederland aan te bieden blijft niet alleen de CO2 uitstoot beperkt, maar is ook de versheid gegarandeerd. Nagenoeg alles is biologisch en dat proef je.

Beebox koppelt boeren aan lokale ondernemers, waardoor het aantal schakels tussen de boer en de consument beperkt blijft. Hierdoor krijgt de boer gegarandeerd een eerlijke prijs en is de consument minder kwijt dan in de supermarkt. Als schakel tussen de burger en de boer zit de lokale beebox ondernemer. Deze is verantwoordelijk voor de verkoop en de distributie en vormt het persoonlijke gezicht tussen beebox en de consument.

Beebox is onlangs na een strenge selectie bekroond met het B Corp keurmerk. Dit keurmerk, waar eerder onder andere Ben&Jerry’s en Tony Chocolonely mee werden beloond, bewijst dat beebox een toonaangevend duurzaam en sociaal bedrijf is. Beebox heeft dan ook een sociale missie: het herstellen van de balans in de voedselketen zodat de belangrijkste spelers daarin, de boeren en burgers, het voor het zeggen hebben.

ADVERTENTIE

Livestrong Melon

Ingrediënten 1 Versapers slowjuicer 1/2 watermeloen of galiameloen 1/3 citroen 1 citroengrasstengel (gepeld) takje peterselie of munt (als garnering)

sfoort,

Met de slowjuicer van Versapers maak je voor het hele gezin de perfecte cocktail, ook wel vocktail genoemd.

Een ongekende smaaksensatie boordevol vitamines. Meer info op versapers.nl

Langestraat 77, Oldenhof Zwolle kookwinkel, Diezerstraat 100; Kookhuis aan de Maes - kookwinkel Maastricht, Markt 16 -18; DOK cookware home of cooking, Passage 19, Den Haag

Brinkers voor Bangladesh

ADVERTORIAL

De afgelopen 60 jaar hebben overstromingen en cyclonen in Bangladesh aan meer dan 500.000 mensen het leven gekost. Mislukte oogsten en dorpen die geheel onder water komen te staan.

Cordaid Mensen in Nood is een innovatief project gestart om dijken te versterken.

KOOP EEN BRINKER, BOUW EEN DIJK De Brinker, een jutezak gevuld met aarde en graszaden stopt overstromingen in Bangladesh.

Help de Bengalen in hun strijd tegen het water: koop Brinkers!

Voor €2,- per stuk bouw je mee aan een dijk van een idee!

WWW.KOOPEENBRINKER.NL

Advertentie koop een brinker_DEF.indd 1

Een Nederlandse uitvinding, een innovatieve jute biozandzak, gaat de strijd aan tegen watersnoodrampen daar. Deze zak, een uitvinding van Green Soil Bag BV., is voor de campagne omgedoopt tot ‘Brinker’, naar het beroemde Nederlandse jongetje dat met zijn vinger een dijkdoorbraak voorkwam. Met deze Brinkers kunnen dijken verstevigd worden die uiteindelijk duizenden Bengali beschermen tegen watersnoodrampen.

De jutezakken worden lokaal geproduceerd wat werkgelegenheid oplevert. Deze zakken worden met aarde en graszaden op de dijken geplaatst Het gras groeit en er ontstaat er een stevige dijk met gras geschikt als veevoer.

Drie oplossingen in één, een dijk van een idee! Wil jij stevige dijken in Bangladesh, steun dan de Brinker! www.koopeenbrinker.nl

02-07-14 13:58

ADVERTORIAL

Het Oranje Fonds brengt ons bij elkaar We delen met elkaar een land waarin iedereen zich thuis moet kunnen voelen. Dat is niet vanzelfsprekend. Mensen kunnen alleen zijn, of het lastig vinden contact te zoeken met anderen. Ze kunnen een achterstand hebben of hier nieuw zijn en nog niet gewend.

Het Oranje Fonds bevordert betrokkenheid in de samenleving. Daarom ondersteunt het projecten die de sociale voorzieningen verbeteren of vernieuwen, zoals de bouw van een gemeenschapshuis, of het wegwijs maken van allochtone vrouwen in Nederland. Daarnaast investeert het Fonds in projecten die een positieve sociale dynamiek op gang brengen, zoals ontmoeting tussen jong en oud, of gezamenlijke activiteiten van buurtbewoners in hun wijk of dorp.

Het Oranje Fonds is in 2002 ontstaan toen het als cadeau van alle Nederlanders werd aangeboden aan Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima ter gelegenheid van hun huwelijk. Zij zijn als beschermpaar zeer betrokken bij het Fonds en het werkveld. Zij brengen jaarlijks vele werkbezoeken aan sociale initiatieven, vieren Burendag mee, steken de handen uit de mouwen tijdens NLdoet en reiken de Appeltjes van Oranje uit. Één van de winnaars van een Appeltje van Oranje,

de jaarlijkse prijs van het Oranje Fonds, was dit jaar Buurtmarkt Breedeweg uit Groesbeek. In de Buurtmarkt werken mensen met en zonder een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt samen om het dorp van duurzame en biologische streekproducten te voorzien. De mensen met een beperking krijgen trainingen en worden gecoacht met als doel om in de reguliere maatschappij te kunnen werken. Tegelijkertijd is de Buurtmarkt een echte ontmoetingsplaats in het dorp.

Word Vriend van het Oranje Fonds

Jaarlijks geeft het Oranje Fonds financiële ondersteuning aan ruim 7.000 sociale initiatieven in het hele land. De bijdrage van betrokken mensen en organisaties is daarbij onmisbaar. Hierdoor kunnen meer mensen meedoen in de samenleving en komen mensen samen. U kunt zich als Vriend aanmelden via www.oranjefonds.nl/vriend. Eenmalige giften zijn uiteraard ook altijd welkom op rekeningnummer 888 444 t.n.v. Stichting Oranje Fonds te Utrecht.

ADVERTORIAL

Witsenburg sponsort sporters ADVERTENTIES

‘Omega & More’ is één van de productlijnen van Witsenburg natural products b.v. en produceert onder andere biologisch kokosolie en het biologische kokoswater. Onlangs heeft ‘Omega & More’ besloten om twee sporters te sponsoren: Marathon schaatser Marcel van Ham en Kite-surfster Jalou Langeree.

De keus om sporters te sponsoren was snel gemaakt. Sporters leven bewust en gezond, wat aansluit bij de kernwaarden van ‘Omega & More’. Kokoswater wordt gezien als een goede dorstlesser en ook kokosolie is bij steeds meer sporters onderdeel van hun dagelijkste voeding geworden.

ADVERTENTIES

Marcel van Ham is al drie seizoenen actief in de A-divisie van het marathonschaatsen en wist afgelopen winter een toptiennotering te behalen.

Jalou Langeree is wereldkampioene kitesurf golfrijden en staat bovenaan in de wereld ranking lijst van vrouwelijke top-kitesurfers.

Marcel van Ham en Jalou Langeree zijn beide erg bezig met gezonde, verantwoorde voeding en waren beiden al bekend met het gebruik van de producten van ‘Omega & More’, waaronder de kokosolie en het kokoswater. ‘Omega & More’ ondersteunt hen bij een gezonde levensstijl en het verbeteren van hun prestaties.

ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

Bio dy n a m isch e kwa lite it

Leven begint met Demeter Demeter is de Griekse godin van de vruchtbaarheid en het internationale keurmerk van de biodynamische landbouw. Demeter gaat verder dan biologisch. Eisen en richtlijnen zijn strenger.

Met grensverleggende landbouwmethoden versterken boeren de natuurlijke levenskracht die bodem, planten, dieren en mensen in kringlopen aan elkaar doorgeven. Hun gewassen worden rustig volwassen, dankzij een ruime vruchtwisseling en minimale bemesting. Echt lekker en gezond voedsel komt uit het meest natuurlijke landbouwsysteem. Logisch dat je meer van leven geniet, als je zulke goddelijke sla eet. www.stichtingdemeter.nl

Compassie voor wormen Elke week een tas met biologische groenten en fruit van het seizoen

Tijdens zijn bezoek aan Nederland afgelopen mei, verklaarde de Dalai Lama zich tot bodemvriend ofwel soilmate. Hiermee onderstreepte hij dat compassie met de bodem nodig is. Ook de wereldberoemde Amerikaanse boer Joel Salatin gaf tijdens een bezoek aan Nederland aan dat alleen als we vrienden worden met onze bodems, de natuur ons ook met gulheid zal beantwoorden. Dit deed hij tijdens een zesdelige debatserie over de toekomst van ons voedsel in onder meer de Rode Hoed. Salatin voegde eraan toe dat in een vruchtbare hand aarde miljarden organismen leven en dat je vrienden niet besproeit met een cocktail van kunstmest en chemie.

Het VN-jaar van de bodem is nog niet eens begonnen en de bodem is nu al hot.

Salatin vertelde een mooie anekdote over Amerikaanse kinderen die hun ontbijt mee moesten nemen om het vervolgens in een hoop aarde vol regenwormen te begraven. Ze kwamen met tal van ontbijtrepen en witbrood aan. Aan de andere kant van de hoop begroef hij wat fruit, vlees en volkorenbrood.

Een week later mochten de kinderen weer graven. De repen en witbrood kwamen vrijwel onaangeroerd naar boven, aan de andere kant was niets meer te vinden. ‘’ Zelfs wormen lusten het niet’ was zijn conclusie. “Wat niet rot, kun je ook niet goed verteren”.

We zijn allemaal onderdeel van de grote cycli van het leven, maar wanen ons af en toe onsterfelijk en onoverwinnelijk en verbruiken in die ‘roes’ de mogelijkheden voor toekomstige generaties. De biodynamische vereniging produceerde een prachtige special van hun ledenblad over vruchtbare bodems, met een hoofdrol voor de regenworm. We zijn als Demeter met Facebook gestart, vrienden kunnen de link gelijk vinden.

Vriend met Demeter en vriend met de wormen. Soilmates!

www.odin.nl

Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter, kwaliteitskeurmerk voor biodynamische landbouw en voeding. www.stichtingdemeter.nl

36

Innovatie

‘Bij transport moet je je ook afvragen wat het de planeet kost.

Die werkelijke rekening zie je niet.’

Hijs de zeilen

voor duurzaam transport Tekst: Jolien Scholte | Beeld: Fairtransport

Emissievrij transport, dat is wat de zeilende handelsvloot van Fairtransport biedt als tegenwicht aan extreem vervuilende containerschepen. Een revolutie, al is het voorlopig op kleine schaal. ‘De bedrijven waar we producten van vervoeren zijn pioniers op het gebied van duurzaamheid.’

“Kijk, dat gedeelte is helemaal rot. En we zijn nu bezig met een nieuwe onderkiel.” Kapitein en initiatiefnemer van Fairtransport Jorne Langelaan klost over het dek van de Nordlys, een 150 jaar oud zeilschip dat Fairtransport volledig aan het herstellen is op een oude marinewerf in Den Helder. “Maart volgend jaar willen we de Nordlys in de Europese vaart hebben”, stelt Langelaan.

Als vrachtschip, welteverstaan.

Dat idee ontstond in het jaar 2000, toen Langelaan tijdens een oceaan-oversteek zijn huidige compagnons Andreas Lackner en Arjen van der Veen ontmoette aan boord van driemaster De Europa. “Omdat we op de handelsroute voeren, zagen we veel vrachtschepen met enorme rookpluimen en smog. Toen dachten we: dat is eigenlijk onzin als je ook gewoon de wind kunt gebruiken.” De drie gingen ieder hun weg in de scheepvaart, tot Arjen in 2006 de tijd rijp achtte voor de zeilende handelsvaart. “De olieprijs steeg, en er kwam meer interesse voor duurzaamheid”,

legt Langelaan uit. De drie vrienden zaten toen in Kroatië, Kaapverdië en Argentinië, maar kwamen terug naar Nederland om hun bedrijfsplan voor zeilend vrachtvervoer te schrijven, én uit te voeren.

Zonder motor

In Delft vonden ze het wrak van een zeilschip, dat ze voor weinig geld konden kopen en omdoopten tot de Tres Hombres. In 2,5 jaar tijd werd het schip, met hulp van 150 vrienden en vrijwilligers, van wrak tot zeewaardig zeilschip omgetoverd. De motor sloopten de drie mannen eruit. “Als statement”, zegt Langelaan trots.

“Veel mensen dachten dat het onmogelijk was om helemaal zonder motor te varen. Wij doen het nu al vijf jaar.” Een kwestie van wennen, volgens de kapitein. “Soms drijf je een dag ergens als er geen wind staat, en je moet een sleepboot regelen om de haven binnen te komen.” Als gevolg daarvan kan Fairtransport niet exact zeggen wanneer hun schip aankomt. “Maar we worden wel steeds

beter in het inschatten. Sinds september varen we nu al volgens ‘dienstregeling’, hetgeen fijn is voor de klanten.”

Die klanten vinden Langelaan en zijn compagnons vooral in het midden- en klein bedrijf, bij ondernemers die willen pionieren op het gebied van duurzaamheid. Ze vervoeren bijvoorbeeld duurzaam geproduceerde chocolade, koffie, wijn en rum. “De wijn die we transporteren komt uit Bretagne, waar een boer zijn land nog met paarden bewerkt. Die vervoeren we naar Kopenhagen, waar de wijn zelfs bij het bekende restaurant Noma wordt geschonken.” De rum koopt Fairtransport zelf in, in het Caribisch gebied en op de Canarische eilanden. “Daar wordt het nog ouderwets gestookt in een koperen ketel uit 1930.” Bijna elk product heeft zijn verhaal.

“Het is een belevingseconomie”, meent Langelaan. Hij overhandigt een foldertje van de Tres Hombres-rum in het Fairtransport-kantoor op de scheepswerf in Den Helder. “Kijk, vanuit hier

Innovatie

37

organiseren we dus de revolutie in de zeilende handelsvaart.”

‘Wij richten ons op het transport van goederen die niet lokaal geproduceerd kunnen worden zoals koffie en chocola.’

Ambassadeursfunctie

Maar in hoeverre kun je een revolutie ontketenen, met voorlopig alleen de Tres Hombres in de vaart, en binnenkort de Nordlys daarbij? “We hebben ook wel een ambassadeursfunctie”, vindt Langelaan. “Er is veel aandacht voor wat we doen, en daar bereik je ook veel mensen mee.”

Het doel van Fairtransport is ook niet om concurrentie te bieden aan de enorme vrachtschepen.

“Voor de lange termijn is ons streven juist een wereld waar minder getransporteerd wordt.”

Langelaan gaat verder: “Negentig procent van het transport bestaat uit producten die elders goedkoper geproduceerd kunnen worden.

Dat slaat volgens ons nergens op als het ook lokaal geproduceerd kan worden.” Hij geeft als voorbeeld biologische uien uit Chili in de Nederlandse supermarkt: “Hoe biologisch is het als het met een ontzettend vervuilend schip is getransporteerd, terwijl we ze ook lokaal kunnen verbouwen?” Fairtransport richt zich daarom voornamelijk op het transport van goederen die niet lokaal geproduceerd kunnen worden zoals koffie en chocola.”

Meevaren?

De vraag is hoe rendabel Fairtransport is: ze doen immers langer over een afstand dan een gemotoriseerd schip, en hebben minder laadruimte.

“We concurreren op het feit dat wij emissievrij kunnen transporteren”, zegt Langelaan. “Dat kost de bedrijven iets meer, maar ik vind dat je je bij transport ook moet afvragen wat het de planeet kost. Die werkelijke rekening zie je niet.”

Daarnaast is een inkomstenbron van Fairtransport de trainees die mee varen, en leren werken op het zeilschip. “Dat is voor iedereen”, vertelt Langelaan. “Scholieren die een half jaar willen reizen, gepensioneerden, mensen die principieel niet willen vliegen. Noem maar op.”

Langelaan ziet een rooskleurige toekomst voor Fairtransport. “Over een aantal jaar willen we een trans-Atlantische lijndienst hebben, die regelmatig afvaart, dus met meerdere schepen. Naast vrachtvervoer willen we dan ook de gelegenheid bieden om passagiers mee te nemen.” Nu heeft Fairtransport alleen nog de Tres Hombres en volgend jaar ook de Nordlys in de vaart, maar Langelaan denkt breder.

“Uiteindelijk zou ik graag mensen overal ter wereld de optie willen bieden om emissievrij te transporteren en te reizen.”

v.l.n.r: Andreas Lackner, Jorne Langelaan en Arjen van der Veen

Hoe vervuilend is zo’n containerschip?

De scheepvaart is verantwoordelijk voor bijna vier procent van de wereldwijde CO2-uitstoot, volgens een VN-rapport. Dat is ongeveer het dubbele van de emissie die vliegtuigen veroorzaken. Volgens het rapport is de luchtvervuiling van schepen door zwavel- en roetuitstoot een mogelijk nog groter probleem. De toegestane hoeveelheid zwavel in scheepsbrandstof is 3000 keer hoger dan brandstof voor auto’s en vrachtwagens. Daarom varen de meeste zeeschepen op zware stookolie, die veel goedkoper is omdat het een afvalproduct betreft. Milieuspecialist Fred Pearce rekende onlangs uit dat door deze vervuilende brandstof de 16 grootste containerschepen alleen al evenveel zwavel uitstoten als alle auto’s ter wereld.

ADVERTENTIE

Nu al verkozen tot nr.1 van Nederland

contra arig ct 1-j

g contra jari ct 3-

g contra jari ct 5

eenmalige korting

eenmalige korting

eenmalige malige korting ting

* Iedere 10e klant (tot maximaal 100 nieuwe klanten) ontvangt een ’weekendje natuur’ in de vorm van een Bongo boekje. De actie is geldig tot 31 juli 2014.

STE STR EN

M OO

Word ook klant van de groenste energieleverancier erancier van Nederland. Stap snel over! U ontvangt dan een eenmalige korting die kan oplopen tot €75,-.

-. Iedere e 10 klant krijgt bovendien een ‘weekendje natuur’ cadeau*. Dat is puur genieten! Ga naar de website, kies ‘klant worden’ en vul het aanmeldformulier in.

Vermeld bij referentie ‘KVDA0614’.

GRO

€25 €50 €75

MRT MR RT 2014

www.pure-energie.nl 2014.798-1216_Adv Krant van de aarde_202x284.indd 1

06-06-14 12:43

Innovatie

39

Een verborgen vervuiler

Over de impact van internet op het milieu Tekst: Diewke de Haen

Een leven zonder internet is onvoorstelbaar. Het is zo gemakkelijk in gebruik dat we misschien wel eens vergeten dat elke download en iedere zoekactie in Google effect heeft op het milieu. Hoe groot is dat effect eigenlijk? We zetten de cijfers op een rij en geven tips over hoe je verantwoord kunt blijven surfen.

Om maar met de deur in huis te vallen: alles bij elkaar opgeteld is internetgebruik één van de meest snelgroeiende energieslurpers ter wereld. De ICTsector stoot wereldwijd al meer broeikasgassen uit dan de luchtvaart. De Nederlandse ontwikkelingsorganisatie Hivos geeft als treffend voorbeeld het filmpje Gangnam Style dat 1,9 miljard keer werd bekeken: goed voor 250.000 ton aan CO2-uitstoot.

Dat komt overeen met 190.000 passagiers die van Amsterdam naar Rio de Janeiro vliegen. Bij gewoon gemiddeld verbruik, slurpt een desktop 200 KWh per jaar, een laptop 45 KWh. Ter vergelijking: een stofzuiger verbruikt gemiddeld 75 KWh per jaar, een wasmachine ongeveer 130 KWh. Het energieverbruik van datacentra en hostingbedrijven dat bij iedere zoekactie toeneemt nog daargelaten.

Productie

Het meeste energieverbruik in de levenscyclus van een computer zit in het productieproces. Voor een desktop is dit 75 procent van het totaal. Voor een laptop de helft. Voor de productie van een computer inclusief scherm is 240 kg fossiele brandstof nodig, 1500 liter water en 22 kg chemicaliën. Het energieverbruik en het verbruik van zware metalen tijdens de productie wordt verhoogd doordat in-

novaties elkaar in snel tempo opvolgen. Computers zijn daardoor relatief snel verouderd en worden al vervangen voordat ze aan hun eind zijn.

Eén apparaat

Wat moeten we dan? Maar helemaal niet meer internetten? Dat is natuurlijk wel het groenst, maar gelukkig kunnen we al veel winnen door op de kleintjes te letten. Zo kun je de energiebelasting van de productie verminderen door je computer pas te vervangen als die echt ‘op’ is. Je kunt de veroudering daarbij deels op de koop toenemen en voorblijven door upgrades uit te voeren. Is er echt een nieuwe nodig, dan is het slim een computer (of liever nog: een laptop of -nog beter- een tablet) te kopen die is afgestemd op de taken waarvoor je hem wil gebruiken. Een computer die op zware grafische taken en gamen is ingericht, verbruikt veel meer energie, ook als je deze alleen voor tekstverwerken en e-mailen gebruikt: soms zelfs tot een derde méér. Ook is het aanzienlijk beter voor het milieu als je je beperkt tot één apparaat.

Screensaver uit

Daarnaast bespaar je energie door het apparaat uit te zetten als je het niet gebruikt en de automatische

sluimer- of slaapstand in te stellen. Schakel wifi en bluetooth uit als je ze niet gebruikt, en laadt de accu tijdig op. De accu helemaal leeg laten lopen, is nadelig voor de gebruiksduur. Milieucentraal (www. milieucentraal.nl) raadt bovendien aan de screensaver uit te schakelen. Deze verbruikt nogal wat energie. Waar de screensaver bedoeld was om inbranding te voorkomen is dat bij de huidige LCD-schermen niet meer nodig. Toch toe aan een nieuwe pc? Lever dan de oude in bij een afvalscheidingsstation. De onderdelen worden zoveel mogelijk hergebruikt, dus schadelijke stoffen als zware metalen komen niet in het milieu.

Heb je een website of blog, kies dan een hostingbedrijf dat groene energie gebruikt en zoveel mogelijk energie bespaart. Je herkent ze aan het cleanbits-logo (www.cleanbits.net). En wees selectief met je computergebruik. Hoewel velen gek zijn op filmpjes van dansende hamsters, is het de vraag of het bekijken ervan nu echt iets bijdraagt aan een betere wereld. Internet is een prachtig en machtig instrument: use it wisely.

ADVERTORIAL

Alfons Wispels: “Samen kunnen we bouwen aan een duurzame samenleving” Begin dit jaar ontving 100% Pure Energie van Raedthuys de titel “Groenste Stroomleverancier van Nederland”.

Deze groenste stroomleverancier is een onderdeel van de Raedthuys Groep en leverancier van écht groene energie. Maar wie is de Raedthuys Groep precies? En wat is 100% Pure Energie? Wij vroegen het Alfons Wispels, ondernemer en directeur van de Raedthuys Groep, die het ons allemaal precies kan vertellen.

In 1995 kreeg windenergie steeds meer aandacht.

Maar terwijl er in Duitsland steeds meer molens verschenen, gebeurde er in Nederland maar weinig om deze windenergie te stimuleren, iets waar Alfons Wispels slim op inspeelde. “Ik zag dit als een kans en heb toen besloten om me te richten op die vorm van energie. Twee jaar later werd de eerste windmolen geplaatst en dit was de start van een bloeiende onderneming: De Raedthuys Groep.”

Het net opgestarte bedrijf groeide in de beginjaren explosief, waardoor het nu een onderneming is die de kracht van alle specialismen bundelt. “Van ontwikkeling, financiering, verzekering, bouw en beheer van duurzame energieprojecten tot de levering van duurzame energie, wij doen het allemaal!”

gemaakt in Nederland uit wind en zon. Dit kunnen we garanderen, want wij verkopen uitsluitend energie die we zelf maken. Iets wat heel uniek is in Nederland.”

Maar hoe kan een bedrijf zich onderscheiden in een markt die steeds groter wordt? “Wij zijn zowel producent als leverancier van donkergroene stroom.

De geleverde elektriciteit wordt voor honderd procent

Toch was dit alles nog niet genoeg en werd er vorig jaar besloten om zelf stroom te gaan leveren aan consumenten en de zakelijk markt onder de naam 100% Pure Energie. “Begin dit jaar werden wij al

De Raedthuys Groep is winstgevend, van alle markten thuis en zorgt voor een beter milieu door middel van hun duurzame energie. “De natuur levert gratis zon en wind en fossiele brandstoffen worden op den duur schaarser en duurder.

Door over te stappen op duurzame energie worden we minder afhankelijk van een klein aantal olie-en gas producerende landen en van de hoge prijzen van fossiele brandstoffen. Bovendien raakt duurzame energie nooit op.”

tot de Groenste Stroomleverancier van Nederland uitgeroepen. Dat is een prachtig resultaat, waar we vanzelfsprekend ontzettend trots op zijn. We geloven dat duurzame energie uit Nederland de toekomst heeft. Samen kunnen we bouwen aan een écht duurzame samenleving.” Bij 100% Pure Energie wordt er gewerkt vanuit de Trias Energetica.

Hierbij wordt eerst gekeken hoeveel energie er bespaard kan worden. Daarna wordt geanalyseerd hoe en hoeveel duurzame energie consumenten zelf kunnen produceren, bijvoorbeeld door middel van zonnepanelen. Pas daarna vult 100% Pure Energie het verbruik aan met de door hen geproduceerde groene stroom.

Maar blijven er dan nog wel ambities over, wanneer de successen zo groot worden? Volgens Wispels wel.

“We zijn inderdaad op de goede weg. Maar uiteraard hebben we een ambitie: uitgroeien tot het mooiste energiebedrijf van Nederland. We willen graag het energiebedrijf zijn waar mensen van houden!”

Innovatie

41

Gadget Top 5 Afval Kwartetspel

In welke afvalbak hoort een leeg melkpak? Afval scheiden kan best ingewikkeld zijn. Met dit kwartetspel leren kinderen al vroeg ‘hoe het hoort’. De 32 kaarten zijn onderverdeeld in acht categorieën afval.

Van gft tot hergebruik. Misschien een leuk spelletje voor op de camping?

Waarom op onze nummer 1?

Omdat het bijdraagt aan de bewustwording van kinderen.

En natuurlijk omdat het een ouderwets leuk gezelschapsspelletje is.

Prijs €5,49 op www.ecozo.nl

4

3

Zelfgeboerd

Groenten uit eigen tuin willen we allemaal wel, maar als je een klein tuintje of balkon hebt is dat helemaal niet zo vanzelfsprekend. In dit boek lees je hoe je met moestuinkistjes een heel eind kunt komen. Welke groenten zijn geschikt? Welke niet? Hoe ga je te werk? Je vindt al deze informatie, afgewisseld met recepten, in dit boek.

Prijs €14,95 op

www.izmooizo.nl

Meer weten?

Download de i-nigma QR scanner en scan met je smartphone deze QR-codes!

2

5

Herbruikbaar boterhamzakje

In de zomer is buiten zijn natuurlijk heerlijk.

Met deze verantwoorde boterhamzakjes neem je gemakkelijk je zelfbelegde boterhammen mee om bijvoorbeeld tijdens je pauze in de zon op te eten. Je kunt het zakje schoonspoelen of in de wasmachine doen. Het heeft een waterdichte voering en er zijn verschillende gezellige designs.

Prijs €6,95 op www.babynatura.nl

Tuinconfetti

Deze bijzondere confetti is gemaakt van afbreekbaar papier waarin bloemzaadjes zijn verwerkt. Strooi de vrolijke snippers in je tuin of in het plantsoen en er zullen prachtige bloemen groeien!

Prijs €1,95 op www.babongoshop.nl

Bamboe telefoonhoesjes

We kennen allemaal de voordelen van bamboe: zo groeit het bijvoorbeeld snel weer aan en is het licht zodat het vervoer ervan relatief goedkoop is. Deze hoesjes zijn handgemaakt, zeer stevig en zijn er in tal van designs voor verschillende smartphones en tablets.

Prijs €39,00 op

www.gaafhergebruik.nl

ADVERTENTIES

Een nieuw inspirerend ‘Wildplukboek’!

Wat is er lekkerder dan wilde vruchten en zaden eten uit de natuur? Appels, noten, bessen en nog veel meer.

Wildplukken geeft je de inspiratie om al deze delicatessen te vinden, plukken en bereiden. Met meer dan 100 recepten, activiteiten voor kinderen en tips voor het maken van een eigen fruittuin.

Praktijk voor Bij Biovion kun Kijk op de web

Geniet van je goed voelen

Wij hebben ke naast reguliere wij met het su Dit programm wetenschappe

Zuidwijkstraat pjj.wever@bio Zuidwijkstraat 8, 2729 KD Zoetermeer 079-7850385 | www.biovion.nl

© M. de Vries

BETER ETEN, BETER LEVEN 350 KILOME TER KUS T IN 31 DAGE N SCHO ON

M DZAND T/ VAN CA G ONNIKOO M R E I H SC

B E E B OX E R S G E Z O C H T !

GEPASSIONEERD - ONDERNEMEND - PRAGMATISCH BEEBOX - EEN BOX VOL VERSE PRODUCTEN DIRECT VAN DE NEDERLANDSE BOER BIJ JOU THUISBEZORGD.

www.noordzee.nl/tour Initiatief van:

Mede mogelijk gemaakt door:

Beebox is een thuisbezorgservice en zoekt betrokken consumenten die interesse hebben om beebox ondernemer te worden. Wil jij het verschil maken in een eigen rayon? Dan is beebox wellicht wat voor jou!

•=

Schrijf je in voor één of meer etappes van de #BBCT14 via: noordzee.nl/tour

Innovatieve vorm van samenleven in solidariteit; De Derde Fase, woonwerkgemeenschap in Zutphen, voor ouderen vanaf ca. 50 jaar.

Nog woonruimte vrij in (sociale) huur en koop. www.derdefase.nl en gastvrouw@derdefase.nl

Geïnteresseerd?

Neem direct contact met ons op via ondernemen@thebeebox.nl.

ADVERTENTIE

Wat is het verhaal achter de producten die je koopt?

SCAN

Melk Supermarkt

8.5 GEMIDDELD 8.5

MELK

Volksgezondheid 9.0

Wil je in één oogopslag zien wat de invloed van jouw boodschappen is op mens, dier en milieu?

De gratis Questionmark app en website bieden productscores en achtergrondverhalen voor nu al meer dan 23.000 producten uit de supermarkt.

Onze scores gaan over de thema’s volksgezondheid, milieu, mensenrechten en dierenwelzijn. Zo kan je bijvoorbeeld zien of er bij het maken van het product antibiotica is gebruikt. Of wat de impact van de ingrediënten is op het klimaat. En of er rekening is gehouden met welzijn van mens en dier.

Milieu 8.0

Mensenrechten 9.0

Dierenwelzijn 8.0

UITLEG SCORE

Over de ingrediënten

De producten die we inmiddels hebben onderzocht zijn vlees, vleesvervangers, zuivel, eieren en chocolade. Binnenkort komen daar ijs, bier, fris en water bij en het aantal zal continu blijven groeien.

En daar kan je ook zelf aan bijdragen, door nieuwe producten bij ons aan te melden!

Kies bewust. Gebruik Questionmark.

Download de gratis app in de App Store of op Google Play.

www.thequestionmark.org

44

Fotowedstrijd

FOTOWEDSTRIJD LANDSCHAPSBEHEER

Heb je een foto gemaakt van een mooie, bijzondere of typische plek in de Nederlandse natuur? Stuur die dan met toelichting naar de Krant van de Aarde. Elk nummer plaatsen we de beste inzending, plus enkele eervolle vermeldingen. Mail naar: redactie@krantvandeaarde.nl en vergeet niet je naam en adres in de mail te vermelden. De winnaar wordt ook beloond door onze partner Landschapsbeheer met het boek ‘Leestekens van het landschap’.

Maker winnende foto: Karel Loman - Knotwilgen bij Neerijnen

Winnaar Deze prachtige foto toont een griend bij Neerijnen, niet ver van de brug bij Zaltbommel over de Waal. Veel mensen rijden daar met grote vaart over de snelweg, niet wetend wat voor een mooi landschap ze passeren. Een griend is een traditioneel landschapselement dat bestaat uit een verzameling bomen, meestal wilgen, waarvan de takken regelmatig worden afgehakt. Ze komen van oudsher vooral voor in natte gebieden die maar voor weinig andere doelen geschikt waren. De uiterwaarden van de grote rivieren zijn daar een goed voorbeeld van.

Het hout van de grienden werd voor allerlei doeleinden gebruikt. Van de jonge takken werden manden gemaakt. De wat oudere takken konden goed worden gebruikt als rijshout bij de kustbescherming. Deze griend ligt dan ook toepasselijk in de Rijswaard en is onderdeel van het landgoed Waardenburg en Neerijnen dat wordt beheerd door het Geldersch Landschap. Op de voorgrond is de Kil zichtbaar, een dode arm van de Waal.

ADVERTENTIES

Eervolle vermeldingen

Einde aan jarenlange strijd door Etendebaas.nl Zwanet Faber – Koeien bij Woudbloem, Slochteren

Ruim dertig jaar voelde Mieke zich te met een ander had gedeeld.” Bij dik en was ze constant aan het lijnen. Etendebaas.nl krijgt de cliënt inzicht Met Etendebaas.nl leerde ze zichzelf in zichzelf. weer waarderen.

Mieke heeft de behandeling afgerond Mieke ging radicaal te werk om kilo’s en voelt zich beter dan ooit. “Ik heb te verliezen. Ze viel snel af waarna ze mezelf geaccepteerd en kan mijn van zichzelf iets ‘verbodens’ mocht grenzen bewaken. Dit maakt mij trots. eten. “Voor ik het wist was ik meer aan- Eten zit niet meer constant in mijn gekomen dan dat ik afgevallen was.” hoofd.”

Etendebaas.nl heeft Mieke geholpen.

“Het opschrijven van mijn problemen zoals ik ze voelde, vond ik een van de beste dingen. Ik heb dingen gedeeld met mijn behandelaar die ik nooit

“Ik ben blij dat ik Etendebaas.nl gevonden heb. Ik ben zelf tot conclusies gekomen en het meest belangrijke is: ik houd van mezelf. Een gevoel dat jarenlang afwezig was.”

Ridi Ooms - Gehakkelde Aurelia

Landschapsbeheer Nederland: Samen voor ons Landschap Landschapsbeheer Nederland is het samenwerkings-verband van 12 provinciale organisaties, dat zich inzet voor het behoud en ontwikkeling van ons landschap waarin we wonen, werken en recreëren. Het landschap vraagt om duurzaam beheer, zodat we er nu en in de toekomst van kunnen genieten.

Landschapsbeheer Nederland werkt samen met mensen, organisaties, bedrijven en overheden, via projecten en lobby.

Op een eeuwenoud landgoed tussen het Brabantse Alphen en Goirle biedt Natuurbegraafplaats de Hoevens de unieke mogelijkheid tot het begraven van een lichaam of urn in de natuur. Bijvoorbeeld onder een mooie boom, met uitzicht op een weide vol wilde bloemen of in een grafheuvel met heide.

Zonder zorgen over onderhoud, want alles is goed en duidelijk geregeld.

Natuurbegraafplaats de Hoevens geeft graven uit voor zowel onbepaalde- als bepaalde tijd. U kunt kiezen voor eeuwigdurende grafrust. Maar natuurgraven worden ook uitgegeven voor 50 jaar. Urnengraven ook voor 30 en 50 jaar.

Uiteraard is het altijd mogelijk om het grafrecht weer te verlengen.

Natuurbegraafplaats de Hoevens biedt alles onder één dak voor ceremonie en condoleance. In ontvangstgebouw ‘De Eik’ is een sfeervolle ruimte ingericht voor gezelschappen tot 200 personen. Wilt u een ceremonie in de buitenlucht, dan biedt de ‘boskapel’ hiertoe de mogelijkheid. Waar u ook voor kiest, u krijgt alle ruimte én tijd voor een persoonlijke invulling van uw afscheid. Op zondag 7 september vindt de publieksopening plaats van Natuurbegraafplaats de Hoevens. Met rondwandelingen, informatie over natuurbegraven en voorbeelden van ecologische kisten, urnen, manden etc.

Kijk voor meer informatie op

www.natuurbegraafplaatsdehoevens.nl

Speciale lezersaanbieding Steun de Krant vd Aarde en ontvang een mooi cadeau Doneer €250,- op rekeningnummer 61 77 36 146 t.a.v. stichting Dag van de Aarde en ontvang: - een jaar lang deze krant thuis - 25 % korting bij 1000 restaurants - een mooie verticale fruit- en groentepers.

Voor BPA vrije fruit- en groentepers met sapstop doneer €300,Multi purpose juicer Hurom doneer €275,Bij de betaling uw naam en adresgegevens vermelden.

Geldig tot en met 15 september 2014 en zolang de voorraad strekt.

Meer informatie:

info@dagvandeaarde.nl ADVERTENTIE

Zuivere lucht in uw woning?

Iedere woning heeft fijnstof en huisstof...

Iedere dag ademt u hier een theelepeltje van in…

Vrijblijvende demonstratie:

info@hyla-nederland.nl | T. 070 212 40 15

www.hyla-nederland.nl

Voor Krant van de Aarde lezers €300 korting tot 30 september 2014.

Met Hyla wordt ademen een belevenis.

Op de agenda

IN DE VOLGENDE • Bekijken we grondig de lonen in de kledingindustrie • Vertelt ‘groene paus’ Wouter van Dieren meer over zijn grimmige voorspelling

47

OP DE AGENDA

Juli

20 Ecologische zomermarkt, Egmond aan Zee | Gratis entree 22 Fair Fashion, DIY, Den Haag

Swap! Upcycle! Modify! www.stoerevrouwen.nl

Augustus

COLOFON

De Krant van de Aarde is een kritisch en redactioneel onafhankelijk medium.

Authenticiteit, innovatie en natuur zijn thema’s waar de krant voor staat.

De krant biedt lezers inspiratie waarmee ze hun vanzelfsprekend duurzame leefstijl invulling kunnen geven. Daarnaast is de Krant van de Aarde spraakmakend op het gebied van duurzaamheidskwesties. De Krant van de Aarde is een uitgave van Stichting Dag van de Aarde. © 2013 Krant van de Aarde | ISSN 1872-5104 Stichting Dag van de Aarde Gerestein 1, 4158 GB DEIL info@dagvandeaarde.nl M: 06-53332980 Bestuur Albert Poutsma - Voorzitter / Uitgever Jos Huijser - Penningmeester Frans van der Beek - Secretaris Hoofdredactie: Moniek Verstegen Redactie (redactie@krantvandeaarde.nl) Frans van der Beek, Lynsey Dubbeld, Diewke de Haen, Renske de Zwart, Jolien Scholte, Yvonne Koop, Ivonne de Thouars Fotoredactie: Henk Bothof, Ben Deiman Coverfoto: Rene de Haan Model: Anneke Weerts @ EvD Agency Make-up: Marleen Coertjens Eindredactie: Petra van der Veer

17 Fair Food Festival, Zandvoort | www.fairfoodfestival.nl 17 Ecologische zomermarkt, Egmond aan Zee | Gratis entree 24

Wildernis Festival, Leiden | www.facebook.nl/wildernisfestival

31 Deadline inschrijving Duurzaamheidsprijs 2014

September

2 Duurzame Dinsdag 2 Vroege Vogels begint weer!

7 Ecologische beurs, de Hortus Alkmaar |Kijk voor tickets op www.gaafgroen.nl Artisa open retraites en specifieke programma’s voor kunstenaars, promovendi en leiders in Griekenland aan zee. www.artisagreece.org | info@artiagreece.org Africa looses a rhino every 8 hours. This has to stop. Nobody needs a rhinohorn but a rhino.

Increase the awareness and stop the demand.

SAVE THE RHINO FOR OUR FUTURE

Social media: Olga Oost Marketing & Communicatie: Sander van Oyen - Marketing Manager Advertentieverkoop: info@dagvandeaarde.nl Vormgeving & Opmaak : Celina Koekenbier | Insight design

For more information and support, please visit our website or check us on Facebook

www.rhino-awareness.com

l www.facebook.com/rhinoawareness

Redactionele partners: Stichting Demeter, Vogelbescherming Nederland, Stichting Landschapsbeheer, Natudis Nederland BV. Distributiepartners: Natudis Nederland BV, Odin Estafette BV, De Zaai Ster VOF, Stichting Wereldwinkels Aan dit nummer werkten mee: Marijke Hakkennes, Lisette Kreischer.

Abonnementen: je kunt de Krant vd Aarde thuis ontvangen door lid te worden.

Maak € 19,95 over op rekening nr. 61 77 36 146 van de Stichting Dag van de Aarde onder vermelding ‘abonnement’. Je ontvangt dan ook onze voordeelkaart thuis. Met de voordeelkaart krijg je 25% korting bij meer dan 1000 restaurants en vele andere kortingen zoals duurzame mode en groene stroom.

Losse nummers: je kunt de stichting steunen door € 1,35 over te maken op rekening nummer 61 77 36 146 per los nummer uit de winkel. Distributie: via de Odin groentetas, natuurvoedingswinkels en wereldwinkels. Naar abonnees / leden van de stichting. Naar (semi) overheden en overige partners. Oplage 50.000.

Rene de Haan werkt sinds 1989 als fotograaf.

Eind vorig jaar bracht hij zijn eerste boek ‘Mooi!’ uit: ‘Pure, natuurlijke beelden van, veelal naakte, onopgesmukte vrouwen’.

Bestel het boek op: www.renedehaan.com

ADVERTENTIE

TONZON Vloerisolatie Regel het ook, net als wij.

Laat de winters dan maar komen.

Ga ook onbezorgd op vakantie en bestel nu alvast de beste vloerisolatie ter wereld, uitgevonden in Nederland.

Kijk op www.tonzon.nl voor meer informatie. Of vraag direct online een gratis offerte aan.Bellen kan via 0900 - 28 66 966 (â‚Ź 0,10 p/min).

www.tonzon.nl

Profiteer nu van de gunstige zomerprijzen.

25-14-088_TonZon_MensEnNatuur_220x285.indd 1

10-06-14 14:24