19.α Στοιχεία και Αλληλογραφία για το Παλαιοντολογικό Μουσείο Στο Οροπέδιο του ΚΑΘΑΡΟΥ της ΚΡΙΤΣΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΣΑΣ

19.ΣΤΟΙΧΕΙΑ και ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Στο ΟΡΟΠΕΔΙΟ του ΚΑΘΑΡΟΥ της ΚΡΙΤΣΑΣ

2015 Δημήτριος Δημ.Σκουλικαρης Διπλωματούχος Μηχανολόγος –Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Τοπικός Σύμβουλος Κοινότητας Κριτσάς

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 1

1 Πρόταση για Μουσείο Παλαιοντολογίας και Φυσικής Κληρονομιάς στο Για την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων της περιοχής Καθαρό 2.ΚΑΘΑΡΟ απολιθώματα 3.Κρήτη Ελεφαντογέννα 4.23.3. 2008 Παλαιοντολογία 5.Το οροπέδιο Καθαρού 6.Ανασκαφική Δραστηριότητα Αλληλογραφία και δημοσιεύματα για τα απολιθώματα και τις ανασκαφικές δραστηριότητες.

7. ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ Της Ιωάννας Κοκκαλάκη 8. 25.1.1997 ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ - ΜΑΚΗΣ ΤΣΟΥΜΑΝΑΣ 9. 6 .8. 1999 Πριν από εκατομμύρια χρόνια...

10. 9.8.2000 Οι παλαιοντολογικές έρευνες στο οροπέδιο Καθαρού 11. 20.6.2001 Οι νάνοι ιπποπόταμοι και ελέφαντες του Καθαρού (VIDEOS) 12. 18.8.2003 Γεώτοποι και Γεωλογικά μνημεία του Αιγαίου 13.25.10 .2004 Εγκριση υποβολής πρότασης στο ΠΕΠ Κρήτης και έγκριση μελέτης τοτ έργου « Μελέτη δημιουργίας παλαιοντολογικού κέντρου Οροπεδίου Καθαρού Κριτσάς 14. 9.12.2005 Επιστολή –Περιφέρεια Κρήτης – Δ/νση Τοπ.Αυτ/σης & Διοίκησης Ν.Λασηθίου 15.11.11.2006 ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΛΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά το θλιβερό περιστατικό στο Οροπέδιο του Καθαρού.

16. 14.11.2006 Επιστολή Δημοτικό Διαμέρισμα Κριτσάς 17. 15 .11. 2006 ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΝΑ ΟΡΓΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ. Ασκηση δίωξης ζήτησε το Τοπικό Συμβούλιο Κριτσάς.

18. 16.11.2006 Αυτοψία στην Ανασκαφή του Καθαρού θα κάνει σήμερα το Πανεπιστ’ημιο Αθηνών 19. 18-19.11.2006 Η ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ 20. 19 .11. 2006 ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΛΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά το θλιβερό περιστατικό στο Οροπέδιο του Καθαρού 21.- 21 .11. 2006 ΟΙ ΖΗΜΙΕΣ ΣΤΟ ΚΑΘΑΡΟ - Επίσκεψη του Νέου Δημάρχου 22. 1.12. 2006 Συζήτηση για το Καθαρό στο Δ.Συμβούλιο. « Να αποδοθούν ευθύνες για ην παραβίαση της ανασκαφής» 23. 18.11. 2006 Η ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ 24. 19 .11. 2006 ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΛΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά το θλιβερό περιστατικό στο Οροπέδιο του Καθαρού.

25. 1.12.2006 Συζήτηση για το Καθαρό στο Δ.Συμβούλιο « Να αποδοθούν ευθύνες για την παραβίαση της ανασκαφής» 26. 11 .1. 2007 ΠΡΩTΗ ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ 27. 11 .1. 2007 ΠΡΩΤΗ ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 28. 16.2. 2007 ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΑΡΟ 29. 2.2.2007 .Καθαρό. Ένα Όραμα για το Οροπέδιο Οικολογική Ομάδα Σητείας - Λασίθι στην Πλώρη, Νομαρχιακή Κίνηση , Αντώνης Ανηψητάκης 30. 14.6.2007 Επιστολή - Εθνικό και καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 31. 15.6.2007 Επιστολή – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 32.15.9.2007 ΤΑ ΠΑΛΑΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥΣ Ζητείται βοήθεια του Δήμου Αγίου Νικολάου 33. 15.10.2007 Επιστολή του Γεωργίου Αφορδακού 34 30.10.2007 Γεωλογικά ευρήματα Τον ΓΙΑΝΝΗ ΔΑΣΚΑΟΓΙΑΝΝΛΚΗ Πρώτος μέρος 35. 10.11.2007 Η ΙΔΡΥΣΗ ΣΤΟ ΚΑΘΑΡΟ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 2

36.25.1.2008 Θα αφησουμε τα απολιθώματα του Καθαρού να καταλήξουν στην Αθήνα; 37. 30.1.2008 Πρωτοβουλία του Δήμου για τη στέγαση των ευρημάτων του Καθαρού 38. 23.3. 2008 ΝΑΝΝΟΙ ΙΠΠΟΠΟΤΑΜΟΙ ΤΟΥ ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΤΗΣ ΚΡΙΤΣΑΣ Του ΜΙΧΑΛΗ Δ.ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗ (ΒΗΜΑ ) 39. 25.3.2008 Σχόλιο του Δήμου για το Μουσείο 40. 27.3. 2008 Για τα απολιθώματα του Καθαρού 41. 27 .6.2008 ΝΑΝΟΙ ΤΟΥ ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ 42. 19.5.2009 Αιτήματα της Κριτσάς ετέθησαν στον Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας .

43. 16.2.2010 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 2 - Πρακτικό 2010/2 - Ημ/νία 16/2/2010 - (Αποφ. 10-17) 44. 2010.4..2010 6 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 7 2010 Πρακτικό 2010/7 Ημ/νία 4/6/2010 - (Αποφ. 48-63) 45. Πρόταση για Μουσείο Παλαιοντολογίας και Φυσικής Κληρονομιάς στο Για την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων της περιοχής Καθαρό 46. Παλαιοντολογικά Ευρύματα

1 Πρόταση για Μουσείο Παλαιοντολογίας και Φυσικής Κληρονομιάς στο Για την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων της περιοχής Καθαρό

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 3

Η δημιουργία «Μουσείου Παλαιοντολογίας και Φυσικής Κληρονομιάς», καθώς και «γεωλογικών μονοπατιών» για την ανάδειξη δικτύου γεωτόπων στο Οροπέδιο Καθαρού, ήταν το αντικείμενο πρότασης που κατέθεσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου {σε συνεργασία με το Μουσείο Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Δήμο Αγίου Νικολάου) για χρηματοδότηση σε ένα ανταγωνιστικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα (Χρηματικός Μηχανισμός 2004-2009Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ΕΟΧ-ΕΖΕΣ) που συγχρηματοδοτούν οι Ισλανδία, Νορβηγία και Λιχτενστάιν. Η πρόταση είχε κατατεθεί από πέρυσι το Μάιο, αλλά τελικά, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργεία Οικονομίας, πριν μερικές ημέρες, δεν έλαβε την απαιτούμενη βαθμολογία (αν και αξιολογήθηκε αρκετά καλά) για να εγκριθεί προς χρηματοδότηση. Το έργο, προϋπολογισμού 2.745.000 ευρώ, αφορά την κατασκευή του παλαιοντολογικού μουσείου και ερευνητικού κέντρου, ενός ειδικού στεγάστρου για την προστασία (in situ) των απολιθωμάτων που έχουν βρεθεί στο Καθαρό, δημιουργία ιστοχώρου, 'έντυπου υλικού, η συνέχιση των παλαιοντολογικών ανασκαφών κλπ. Οι ανασκαφές που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Αθηνών με επικεφαλής τον Καθηγητή Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας Μιχάλη Δερμιτζάκη στη θέση «Ανάσκαμα το 200 και 2001 αποκάλυψαν 100 τ.μ. με πληθώρα απολιθωμένων οστών νάνων ιπποποτάμων, ηλικίας 365.000 - 415.000 ετών. Επίσης σε άλλη θέση με μαργαϊκά πετρώματα έχουν εντοπιστεί αμμωνίτες, απολιθώματα ελεφάντων και σε άλλη θέση απολιθώματα ελαφιών. Στόχος των έργων που προτάθηκαν για χρηματοδότηση είναι: * Η διάσωση, διαφύλαξη και ανάδειξη των μοναδικών παλαιοντολογικών ευρημάτων του Καθαρού. * Η περαιτέρω επιστημονική έρευνα και κοινοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω δημοσιεύσεων στην επιστημονική κοινότητα. * Η τεκμηρίωση του φυσικού περιβάλλοντος του Καθαρού. * Η αναπλαισίωση της επιστημονικής γνώσης για εκπαιδευτικούς σκοπούς. * Η εκλαΐκευση και μετάδοση της γνώσης στο ευρύτερο κοινό. * Η προσέλκυση επισκεπτών μέσα από την ανάδειξη του παλαιοντολογικού πλούτου της περιοχής ως τόπου με ιδιαίτερο γεωτουριστικό ενδιαφέρον. * Η δημιουργία θέσεων εργασίας και η συμβολή στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. Το Μουσείο Το Μουσείο που προτείνεται να κατασκευαστεί κοντά στη θέση όπου έχουν βρεθεί τα απολιθώματα των ιπποποτάμων, θα περιλαμβάνει αίθουσες με βιτρίνες εκθεμάτων παλαιοντολογίας και γενικής φυσικής ιστορίας της πανίδας και χλωρίδας του Καθαρού, αίθουσα πολυμέσων, αίθουσα ομιλιών, προβολών κλπ., αίθουσα εργαστηριακών και επιστημονικών εργασιών, ξενώνα διανυκτέρευσης ερευνητών, βοηθητικούς χώρους, πωλητήριο εκδόσεων του μουσείου και παραδοσιακών προϊόντων. Επίσης ενδιαφέρον έχει η πρόταση για τη διάνοιξη και κατάλληλη διαμόρφωση δικτύου μονοπατιών με σήμανση και ενημερωτικές πινακίδες που θα διευκολύνουν την πρόσβαση στους επιλεγμένους γεωτόπους ιδιαίτερου επιστημονικού, εκπαιδευτικού αλλά και τουριστικού ενδιαφέροντος. Στα μονοπάτια θα περιλαμβάνονται και χαρακτηριστικές θέσεις για την ανάδειξη της χλωρίδας της περιοχής. Σημειώνεται ότι την οριστική μελέτη για την κατασκευή του Παλαιοντολογικού Κέντρου στο Καθαρό έχει εκπονήσει ο Αρχιτέκτονας Οδυσσέας Σγουρός. Όπως είπε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο Διευθυντής Σχεδιασμού και Προγραμματισμού της Ν.Α. Λασιθίου Μανόλης Ζαχαρενάκης, απομένουν να εκπονηθούν η μελέτη στατικών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. Η πρώτη θα απαιτήσει περί τις 40.000 ευρώ και η Υπηρεσία θα προτείνει την ένταξή 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 4

του στο νέο Νομαρχιακό Πρόγραμμα Έργων ενώ την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη μπορεί να εκπονήσει η ίδια η Υπηρεσία της Νομαρχίας Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, παρά το ότι δεν πέτυχε στη φάση αυτή τη χρηματοδότησή της από το προαναφερθέν πρόγραμμα, διατηρεί το ενδιαφέρον της για το έργο αυτό, θα προχωρήσει στα βήματα που χρειάζονται για την περαιτέρω ωρίμανσή του και σκοπεύει να το προτείνει για χρηματοδότηση από άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια, είπε ο κ. Ζαχαρενάκης σημειώνοντας ότι στην προσπάθεια αυτή είναι απαραίτητη η συνεργασία του Δήμου Αγίου Νικολάου και του Πανεπιστημίου Αθηνών. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ

2.ΚΑΘΑΡΟ απολιθώματα 16 χλμ. δυτικά της Kριτσάς σε υψόμετρο 2.150 μέτρων απλώνονται 60.000 στρέμματα πεδινής έκτασης, όπου καλλιεργούνται δημητριακά, λαχανικά, αμπέλια και οπωροφόρα δέντρα. Χιλιάδες αιγοπρόβατα εκτρέφονται στις πλαγιές του και δίνουν εξαιρετικής ποιότητας γαλακτοκομικά προϊόντα. Το Kαθαρό παρουσιάζει επίσης ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον, καθώς διαπιστώθηκε από ερευνητές παλαιοντολόγους η ύπαρξη απολιθωμάτων νάνων ιπποπόταμων και ελεφάντων. Για τους λάτρεις του βουνού, της πυκνής βλάστησης αλλά και της γυμνής πέτρας η επίσκεψη στο οροπέδιο του "Kαθαρού" είναι επιβεβλημένη 3.Κρήτη Ελεφαντογέννα Κρήτη...ελεφαντογέννα! Ενα μικρό εξελικτικό θαύμα έζησε η μεγαλόνησος πριν από 540.000 χρόνια, ένα μοναδικό φαινόμενο που ήρθε στο φως με τις ανασκαφές ταυ Πανεπιστημίου Αθηνών στο-οροπέδιο Καθαρό Νάνοι ελέφαντες, νάνοι ιπποπόταμοι και ελάφια ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, αποδυόμενοι σ' έναν εξελικτικό αγώνα που τερματίστηκε με την έλευση του ανθρώπου 4.23.3. 2008 Παλαιοντολογία 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 5

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ Δ. ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗ

ριν από δύο εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη, η οποία μέχρι τότε βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα, άρχισε να αναδύεται. Το νησί ήταν αρχικά κενό. Μετά, όταν αναπτύχθηκε η βλάστηση, έφθασαν τα πουλιά φέρνοντας μαζί τους αβγά σαλιγκαριών και άλλων μικρών ζώων. Στην Κρήτη όμως δεν μπορούσαν να φθάσουν τα μεγάλα ζώα και αυτό γιατί το νησί χωριζόταν τότε, όπως και σήμερα, από την ηπειρωτική χέρσο με ευρύ θαλάσσιο διάδρομο. Γέφυρα από πάγο Πριν από 540.000 χρόνια το κλίμα της Γης έγινε ψυχρότερο και οι πάγοι του Βορείου Πόλου άρχισαν να επεκτείνονται. Είχε αρχίσει η εποχή των παγετώνων. Τότε, αντί να βρέχει και το νερό να επιστρέφει στη θάλασσα, χιόνισε και τεράστιες ποσότητες νερού πάγωναν και συγκεντρώνονταν στους παγετώνες. Σταδιακά η στάθμη της θάλασσας υποχώρησε και η απόσταση της Κρήτης από την Πελοπόννησο μίκρυνε. Την περίοδο αυτή μικρές αγέλες ιπποπόταμων που ζούσαν στη Πελοπόννησο, πιθανώς εξαιτίας κάποιων πλημμυρών, παρασύρθηκαν προς τη θάλασσα. Οι ιπποπόταμοι, καίτοι περνούν πολλές ώρες μέσα στις λίμνες και στα ποτάμια, είναι βαρύτεροι από το νερό και δεν κολυμπούν. Το αλμυρό όμως νερό είναι πυκνότερο, έχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος και μέσα στη θάλασσα έχουν μεγαλύτερη άνωση και επιπλέουν. Αυτό φαίνεται ότι έσωσε την αγέλη των ιπποπόταμων, oι οποίοι παρασυρμένοι από τα ρεύματα έφθασαν ως την Κρήτη. Η εποχή των παγετώνων δεν διάρκεσε πολύ και όταν οι πάγοι άρχισαν να λιώνουν η στάθμη της θάλασσας ανήλθε εκ νέου, με αποτέλεσμα η απόσταση του νησιού από την ηπειρωτική χέρσο να μεγαλώσει ξανά. Το ταξίδι προς την Κρήητ μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο κατά τη διάρκεια της παγετώδους περιόδου, όπου η στάθμη της θάλασσας ήταν χαμηλή. Είναι πιθανόν παρόμοια ταξίδια να πραγματοποιήθηκαν και κατά τη διάρκεια των θερμών περιόδων, τότε όμως η απόσταση του νησιού από την ηπειρωτική χέρσο ήταν ανάλογη με τη σημερινή, με συνέπεια τα ζώα να πνίγονται προτού φτάσουν στη ξηρά. Η χλωρίδα .. Στην Κρήτη οι ιπποπόταμοι βρήκαν ένα μέρος ουσιαστικά ακατοίκητο από άλλα μεγάλα θηλαστικά. Τα μόνα μεγάλα ζώα που υπήρχαν στο νησί ήταν οι ελέφαντες, οι οποίοι είχαν καταφτάσει στην Κρήτη με παρόμοιο τρόπο. Καθώς δεν υπήρχαν άλλα μεγάλα φυτοφάγα και προπαντός κανένα σαρκοφάγο αρπακτικό, οι ιπποπόταμοι και οι ελέφαντες άρχισαν να αναπτύσσονται ανενόχλητοι. Σύντομα ο πληθυσμός τους αυξήθηκε τόσο ώστε αντιμετώπιζαν προβλήματα υπερπληθυσμού. Τα ζώα έτρωγαν οτιδήποτε μπορούσε να φαγωθεί, βλάπτοντας ανεπανόρθωτα τη χλωρίδα του νησιού. Η υπερβόσκηση οδήγησε τελικά σε εξαφάνιση όλων των φυσικών πόρων και αναπόφευκτα σε μαζικό λοιμό από τον οποίον επέζησαν πολύ λίγα άτομα. Αυτή π διαδικασία φαίνεται ότι ακολουθήθηκε πολλές φορές. Για να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη έλλειψη τροφής οι ιπποπόταμοι και οι ελέφαντες οδηγήθηκαν εξελικτικά προς είδη με μικρότερο μέγεθος και προσαρμόστηκαν στο περιβάλλον. Έτσι οι ιπποπόταμοι της Κρήτης είχαν μέγεθος χοίρου και οι ελέφαντες αγελάδας.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 6

5.Το οροπέδιο Καθαρού Η ύπαρξη απολιθωμένων ιπποπόταμων στο οροπέδιο Καθαρό του Λασιθίου Κριίτης ήταν γνωστή στον επιστημονικό κόσμο από τα μέσα του 19ου αιώνα. Αναφορές και περιγραφές απολιθωμένων οστών δημοσιεύτηκαν από διαφόρους συγγραφείς, οι οποίοι διαπίστωσαν το μικρό μέγεθος των ιπποποτάμων του οροπεδίου Καθαρού, δεν μπόρεσαν όμως να διατυπώσουν ικανοποιητική εξήγηση για αυτό το φαινόμενο, Απολιθώματα έχουν ανακαλυφθεί στα λιμναία ιζήματα του Πλειστοκαίνου, ανάμεσα στα βουνά του οροπεδίου του Καθαρού της Κρήτης, που είναι ένα από τα ωραιότερα τοπία του νησιού. Στα λιμναία λοιπόν ιζήματα του Πλειστοκαίνου στο Καθαρό έχουν ανασυρθεί εκατοντάδες οστά νάνων ιπποπόταμων. Το ότι το οροπέδιο του Καθαρού, πάνω από την Κριτσά, είναι κατάσπαρτο από θραύσματα οστών ιπποπόταμων, των σπάνιων αυτών μεγάλων ζώων που παρόμοιό τους σώζονται σήμερα μόνο στην Αφρική, είναι γνωστό σε πολλές γενεές ντόπιων. Συνολική ανασύσταση Το 1998 εγκαινιάστηκε στο Καθαρό νέος κύκλος παλαιοντολογικών ερευνών, με τη χρηματική ενίσχυση της Νομαρχίας Λασιθίου. Ταυτόχρονα ο δήμος απαλλοτρίωσε την περιοχή και το Πανεπιστήμιο Αθηνών την περιέφραξε. Στόχος των ερευνών αυτών είναι η συνολική ανασύσταση του περιβάλλοντος του Καθαρού τα τελευταία 600.000 χρόνια. Στις προαναφερθείσες ανασκαφές το σύνολο των απολιθωμάτων εχει εξαχθεί με σύγ χρονες μεθόδους, και στόχο να καταγρα- φούν όλες οι πληροφορίες που περιέχει η ακριβής θέση τους μέσα στο γεωλογικό στρώμα. Οι πληροφορίες αυτές αποτελούν το κλειδί για τη λεγάμενη πολυδιάστατη επιστημονική προσπάθεια τής όσο το δυνατόν πιο ακριβούς παλαιοοικολογικής ανασύστασης του οροπεδίου. Με επίκεντρο τη συγκεκριμένη παλαιοντολογική θέση Διγενή ή «Ανάσκαμμα» που ανακάλυψε πρώτος ο κριτσιώτης φυσιοδίφης Γιάννης Σιγανός, στην καρδιά του οροπεδίου του Καθαρού, και με βάση το πλούσιο σε απολιθώματα ιπποποτάμων δείγμα που φέρνουν στο φως οι σύγχρονες παλαιοντολογικές ανασκαφές που διεξάγονται από τότε εξετάζεται η πα- λαιοοικολογική υπόθεση ότι κατά τη χρονική περίοδο όπου ζούσαν οι ιπποπόταμοι το οροπέδιο του Καθαρού παρουσίαζε μια μόνιμη λίμνη, με κατευθυνόμενα σε αυτήν ρυάκια τα οποία στη διάρκεια των καταρρακτωδών βροχών παρέσυραν διάσπαρτα οστά ή και πτώματα ιπποποτάμων και ελεφάντων τα οποία συσσώρευαν σε κατάλληλα σημεία με σκοπό να ενταφιαστούν και να απολιθωθούν. Τα σημεία αυτά μπορεί να ήταν σε στροφές των ρυακιών η σε διάφορα μικρά δέλτα των οποίων η ροή του νερού ήταν αργή και ήρεμη, ή στις ακτές της λίμνης. Μερικά από τα οστά αυτά βρέθηκαν στις αναγκαίες γεωλογικές συνθήκες και κατάφεραν να απολιθωθούν.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 7

Πράγματι, η ιςηματολογική μελέτη των αποθέσεωνκαιημελέτητηςγεωλογίαςτηςπερισ χής μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το οροπέδιο του Καθαρού την εποχή εκείνη ήταν μία πόλγη. Μέσα στα στρώματα της ιλύος υπάρχει ένας ορίζοντας από ασβεστολιθικές κροκάλες. Πάνω και ανάμεσα από αυτές τις κροκάλες υπάρχουν τα απολιθώματα των ιπποποτάμων. Τα οστά, δηλαδή, ήταν τοποθετημένα ή καλύτερα απλωμένα επάνωσε μια επιφάνεια η οποία αργότερα σκεπάστηκε από τα υπερκείμενα ιζήματα ιλύος. Μέχρι σήμερα αποκαλύφθηκε με τις ανασκαφές επιφάνεια 95 τετραγωνικών μέτρων, όλη γεμάτη απολιθώματα ιπποποτάμων, ενώ σε δοκιμαστικές τομές που έγιναν εντός της περιφραγμένης περιοχής διαπιστώθηκε η ύπαρξη απολιθωμάτων και πέραν της περιοχής στην οποία είχε συστηματικά ενεργηθεί η ανασκαφή. Μια φωτογραφία χίλιες πληροφορίες Η μέχρι τώρα μελέτη του υλικού πιστοποίησε ότι στη θέση υπάρχουν σχεδόν πλήρεις σκελετοί οι οποίοι έχουν υποσιτεί πολύ μικρή μετακίνηση καθώς τα περισσότερα οστά βρίσκονται σε φυσική ανατομική θέση.Κατά πάσα πιθανότητα η θέση αποτελεί μια θανατοκοινωνία.Πρόκειται δηλαδή ,για το χώρο που οεθαναν και ενταφιάστηκαν τα μέλη μιας ολόκληρης αγέλης ιποππόταμων Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκαν οστά από ζώα διαφόρων μεγεθών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ανακαλύφθηκαν και οστά νεαρών ατόμων. Για τους παλαιοντολόγους μια τέτοια ανακάλυψη αποτελεί σπάνια ευκαιρία. Καθώς έχουν διατηρηθεί όλα τα ζώα, είναι σαν να έχει βγάλει κάποιος φωτογραφία ολόκληρης της αγέλης 400.000 χρόνια πριν. Συγκρίνοντας τα δεδόμενα αυτά με εκείνα που έχουν προκόψει από τη μελέτη σημερινών ιπποπόταμων οτην Αφρική, θα εξαγάγουμε συμπεράσματα για το τότε οικοσύστημα της περιοχής της Κρήτης. Γνωρίζουμε ότι οι σημερινοί ιπποπόταμοι παρουσιάζουν τεράστια ποικιλομορφία. Συνολικά, από τη μελέτη των απολιθωμάτων του Καθαρού, θα εξαγάγουμε σημαντικά συμπεράσματα για την οντογένεση, την οικολογία και τη λειτουργική μορφολογία των κρητικών ιπποποτάμων. Καθώς έχουν απο- Λιθωθεί άτομα όλων των ηλικιών, θα μπορέσουμε να περιγράφουμε το πώς μεγάλωναν οι ιπποπόταμοι στην περιοχή της Κρήτης. Σημαντικά θα είναι και τα στοιχεία που θα προκόψουν από τη δυναμική ανάλυση της αγέλης. Ετσι, θα μπορέσουμεναδούμεποια ήταν η σύνθεση και το μέγεθος της αγέλης, η κατανομή των ηλικιών, η θνησιμότητα όχι μόνο των ιπποποτάμων αλλά και των ελαφιών. Τέλος, σημαντικά θα είναι τα στοιχεία που θα προκόψουν για τον τρόπο ζωής όλων των ομάδων των νάνων θηλαστικών της Κρήτης. Η ύπαρξη πλήρων σκελετών μάς επιτρέπει να μελετήσουμε το πώς προσαρμόστηκε το σώμα αυτών των ζώων. Ηδη έχουν δημοσιευτεί ορισμένα στοιχεία για τον τρόπο βάδισής τους, ο οποίος έμοιαζε περισσότερο με εκείνον της κατσίκας από ό,τι των σημερινών ιπποποτάμων. Στόχος μας είναι η μελέτη και του υπόλοιπου σκελετού. Ιπποπόταμοι αναρριχητές Επιπλέον τα ζώα αυτά ανέπτυξαν εξαιρετικές αναρριχητικές ικανότητες στα βραχώδη εδάφη των βουνών της νήσου. Για παράδειγμα, οι ιπποπόταμοι στης Κρήτης μπορούσαν να σκαρφαλώνουν με μεγάλη άνεση από τις παραθαλάσσιες πεδινές περιοχές του Αλμυρού, όπου περνούσαν τους χειμώνες, ενώ την καλοκαιρινή περίοδο προτιμούσαν να κατευθύνονται προς το οροπέδιο του Καθαρού του Λασιθίου. Εκεί υπήρχαν μικρές εποχικές λίμνες μέσα στις οποίες προτιμούσαν να διαβιούν όπως οι ηπειρωτικοί συγγενείς τους. Η εποχή όμως των ιπποποτάμων της Κρήτης κάποτε έφτασε στο τέλος της. Πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια το κλίμα της Γης έγινε ξανά ψυχρό και μια δεύτερη εποχή των παγετώνων άρχισε. Μια άλλη φορά η στάθμη της θάλασσας υποχώρησε και η απόσταση της Κρήτης από την Πελοπόννησο μίκρυνε. Τα ελάφια νικητές Αυτή τη φορά αγέλες ελαφιών κατάφεραν να διασχίσουν τη θάλασσα. Τα ελάφια, σε αντίθεση με τους ιπποποτάμους, κολυμπάνε το ίδιο καλά στο γλυκό και στο αλμυρό νερό. Δεν μπορούν όμως να 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 8

διασχίσουν μεγάλες αποστάσεις. Φαίνεται ότι το συγκεκριμένο ταξίδι αποτελούσε ακραία κατάσταση, πιθανόν λόγω ρευμάτων ή υποε- κτίμησης της πραγματικής απόστασης μεταξύ Κρήτης και ηπειρωτικής χέρσου. Οταν τα ελάφια έφτασαν στην Κρήτη, όπως ακριβώς και οι ιπποπόταμοι πριν από αυτά. Άρχισαν να αναπτύσσονται ανενόχλητα. Σύντομα εξελίχθηκαν προς οκτώ διαφορετικά είδη με διάφορα μεγέθη. Τα μικρόσωμα διαβιούσαν στις απόκρημνες πλαγιές των βουνών, τα μεσαίου μεγέθους στις πεδιάδες και τα μεγαλόσωμα στα δάση. Ο μεγάλος αριθμός των ελαφιών προκάλεσε υπερκατανάλωση της χλωρίδας ως και καταστροφή της. (Παρόμοιες καταστροφές επιφέρουν τα σημερινά αιγοπρόβατα.) Τα ελάφια αποδείχθηκαν πιο ευπροσάρμοστα από τους ιπποποτάμους, τους οποίους οδήγησαν τελικά σε εξαφάνιση. Η τελευταία παρουσία νάνων ιπποποτάμων και νάνων ελεφάντων έχει πιστοποιηθεί στο Καθαρό και στη Ζάκρο πριν από 14.000 χρόνια. Τα ελάφια κυριάρχησαν σχεδόν επί 100.000 χρόνια, όταν ένα άλλο είδος ήρθε στο νησί, αυτή τη φορά όχι κολυμπώντας αλλά με σχεδίες και πλοία: πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι αποίκησαν την Κρήτη. Τα οικοδίαιτα ςώα που έφεραν μαςί τους σε συνδυασμό με το κυνήγι ήταν οι αιτίες που οδήγησαν τα ενδημικά ελάφια σε εξαφάνιση. Αυτό που έκαναν οι άνθρωποι στην Κρήτη επαναλήφθηκε σε πολλά νησιά του πλανήτη. Ειδικά τα τελευταία 300 χρόνια η επέκταση του ανθρώπου κατέστρεψε όλα σχεδόν τα νησιωτικά περιβάλλοντα. Σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστα νησιά στον κόσμο με παρόμοια ενδημικά θηλαστικά, το μέλλον των οποίων παραμένει αβέβαιο.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 9

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 10

6. Ανασκαφική Δραστηριότητα Καθαρό της Κριτσάς Καθαρό είναι ένα οροπέδιο στο βουνό Δίκτη στο νησί της Κρήτης, στο νομό Λασιθίου. Διοικητικά ανήκει στο Δήμο Αγίου Νικολάου, (δημοτικό διαίρεση της Κριτσάς). Είναι 16 χιλιόμετρα (9,9 μίλια) από την Κριτσά (άσφαλτος) και 12 χλμ. (7,5 μίλια) από το Μέσα Λασίθι (τραχύ ορεινό δρόμο). Θα είναι 4 χιλιόμετρα (2,5 μίλια) πολύ, 1,5 χλμ. (0,93 μίλια) ευρεία και σε μέσο υψόμετρο 1.150 μ. (3770 πόδια) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, (300 m (980 ft) υψηλότερο από το Οροπέδιο Λασιθίου). Στη δυτική του Καθαρού είναι οι κορυφές Σπαθί (2.148 m (7.047 ft)) και Λάζαρος (2.085 m (6.841 ft)), και στα βορειοανατολικά και ανατολικά είναι οι κορυφές του Tsivi (1.665 m (5.463 ft)) και Πλατιά Κορυφή (1.485 m (4.872 ft)). Τα νερά της αποστράγγισης Οροπέδιο μέσα από το φαράγγι του Χαυγά στο πολύ μεγαλύτερο, αλλά κάτω μέρος του οροπεδίου Λασιθίου, δηλαδή Καθαρού είναι μέρος της περιοχής του ποταμού Αποσελέμη αποστράγγιση.Λόγω του υψομέτρου του οροπεδίου δεν κατοικείται το χειμώνα. Το καλοκαίρι έχει περίπου 500 κατοίκους, κυρίως βοσκοί και λίγες ταβέρνες. Καθαρό έχει ένα ιδιαίτερο καθεστώς ιδιοκτησίας και είναι ουσιαστικά κοινότητα που ανήκει. Το εύφορο χώμα του οροπεδίου χρησιμοποιείται για την παραγωγή πατάτας λαχανικά και τα φρούτα (σταφύλια, αχλάδια, μήλα) Συντεταγμένες:. 35.14616 ° Β 25.566216 ° E.( Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 11

1966 Απολιθώματα που συλλέγονται του Πλειστοκαίνου Hippopotamus creutzburgi και της χελώνας στη λεκάνη Καθαρού, Κριτσά χωριό της Κρήτης. Εκσκαφείς: Δρ G.J. Boekschoten (GIUU), Δρ P.Y. Sondaar (GIUU). Το είδος του ιπποπόταμου χαρακτηρίζεται από νανισμό και μια πιο επίγεια τρόπο βαδίσματος. Επισκιάζονται τα ζώα είναι χαρακτηριστικό για τα νησιά, και βρίσκονται στη Μεσόγειο νησιά του Πλειστόκαινου (1,8 Ma - 10.000 χρόνια πριν). Ένα από τα είδη που μείωσε σημαντικά σε μέγεθος είναι η Hippopotamus της Κρήτης. Τα πόδια του για να προσαρμοστεί το βραχώδες έδαφος της Κρήτης. Η ανασκαφή οδήγησε σε ένα άρθρο από τους ανασκαφείς Boekschoten, GJ & P.Y. Sondaar (1966): Το Πλειστόκαινο του Καθαρού λεκάνη (Κρήτη) και Hippopotamus του. Bijdragen tot de Dierkunde 36, 8: 17 - 44.

1966. Fossils collected of Pleistocene Hippopotamus creutzburgi and of turtle at Katharo basin, Kritsa village, Crete. Excavators: Dr G.J. Boekschoten (GIUU), Dr P.Y. Sondaar (GIUU). This species of hippopotamus is characterized by dwarfism and a more terrestrial way of walking. Dwarfed animals are characteristic for islands, and are found on the Mediterranean Islands of the Pleistocene (1,8 Ma - 10.000 years ago). One of the species that reduced significantly in size is the Hippopotamus of Crete. Its feet are adapted to the rocky soil of Crete. The excavation resulted in an article by the excavators Boekschoten, G.J. & P.Y. Sondaar (1966): The Pleistocene of the Katharo Basin (Crete) and its Hippopotamus.

Bijdragen tot de Dierkunde 36, 8: 17-44.

1969-1970-1971. Ανασκαφή και τη συλλογή των Πλειόκαινου θηλαστικά κοντά σε Απολακκιά, Ρόδο. Εκσκαφείς: Δρ A. Van de Weerd (Union Company Oil, Αλμπέρτα, Καναδάς), ο Δρ PY Sondaar (GIUU) και οι φοιτητές. Η συλλογή αποτελείται από μοναχικά ευρήματα των μεγάλων θηλαστικών από διαφορετικά επίπεδα στρωματογραφικές και διαφορετικά μέρη. Το άλογο Hipparion υποθέσεων. crassum και το ελάφι Cervus υποθέσεων. philisi είναι κυρίαρχη μεταξύ των μεγάλων θηλαστικών. Τα απολιθώματα έχουν Πλειόκαινο εποχή, και περιγράφονται από την Van de Weerd, Α., JWF Reumer & J. De Vos (1982): Πλειόκαινο θηλαστικά από την Απολακκιά σχηματισμοί (Ρόδος, Ελλάδα). Πρακτικά Koninkijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Σειρά Β 85 (1): 89-112 1969-1970-1971. Excavation and collection of Pliocene mammals near Apolakkia, Rhodos Island.

Excavators: Dr A. Van de Weerd (Union Oil Company, Alberta, Canada), Dr P.Y. Sondaar (GIUU) and students. The collection consists of solitary finds of large mammals from different stratigraphic levels and different places. The horse Hipparion aff. crassum and the deer Cervus aff. philisi are dominant among the large mammals. The fossils have a Pliocene age, and were described by Van de Weerd, A., J.W.F. Reumer & J. De Vos (1982): Pliocene mammals from the Apolakkia Formations (Rhodes, Greece).

Proceedings of the Koninkijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Series B 85(1): 89-112.

1971. Ανασκαφή και τη συλλογή στο Γεράνι 4 Cave, Ρέθυμνο, Κρήτης, του Πλειστόκαινου ropalophorus ελάφια Candiacervus. Εκσκαφείς: Dr Ρ.Υ. Sondaar, J. De Vos (υποψήφιος διδάκτορας), και οι μαθητές, όλοι από GIUU. Εδώ είναι μια πλήρης κοπάδι του Πλειστοκαίνου ropalophorus ελάφια Candiacervus βρέθηκε. Είναι πολύ εξαιρετικό για να βρει ένα τέτοιο κοπάδι? Συνήθως είναι μόνο μερικά άτομα που βρέθηκαν, ή ακόμα χειρότερα, μόνο κάποια μεμονωμένα οστά. Φαίνεται ότι πολλά άτομα της αγέλης υποφέρει από οστεοπόρωση, μια ασθένεια των οστών που προκαλείται από την έλλειψη των ορυκτών, βιταμίνης D ή γενετικές διαταραχές. Σε αυτή την περίπτωση, η έλλειψη των μετάλλων που οφείλεται σε ανεπαρκή δίαιτα, είναι η πιο πιθανή αιτία.

1971. Excavation and collection at Gerani 4 Cave, Rethymnon, Crete, of Pleistocene deer Candiacervus ropalophorus. Excavators: Dr P.Y. Sondaar, J. De Vos (PhD student), and students, all from GIUU. Here a complete herd of the Pleistocene deer Candiacervus ropalophorus was found. It is very exceptional to find such a herd; normally only some individuals are found, or even worse, only some isolated bones. It appeared that many individuals of this herd suffered from osteoporosis, a bone disease caused by a lack of minerals, vitamine D or genetic disorders. In this case, a lack of minerals due to an inadequate diet, is the most likely cause.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 12

1972. Συλλογή της Πλειστοκαίνου Testudo στο Ζουρίδα Cave, Ρέθυμνο, Κρήτη. Εκσκαφείς: Dr Ρ.Υ.

Sondaar, Η. Brinkerink, J. De Vos (υποψήφιος διδάκτορας), και οι μαθητές, όλοι από GIUU. Αυτό το υλικό, και άλλα θαλάσσια χελώνα και το υλικό χελώνα προέρχονται από άλλες πόλεις Κρητική περιγράφεται από Brinkerink, HP (1996): και οι χελώνες από την Πλειστόκαινο της Κρήτης. Σε: Reese, D.S. (επιμ.). Πλειστόκαινο και Ολόκαινο Πανίδα της Κρήτης και πρώτοι άποικοι του. Μονογραφίες στην Αρχαιολογία World, Προϊστορία Press, 28: 207-210 1972. Collection of Pleistocene Testudo at Zourida Cave, Rethymnon, Crete. Excavators: Dr P.Y. Sondaar, H. Brinkerink, J. De Vos (PhD student), and students, all from GIUU. This material, and other turtle and tortoise material from other Cretan localities is described by Brinkerink, H.P. (1996): Tortoises and Turtles from the Pleistocene of Crete. In: Reese, D.S. (ed.). Pleistocene and Holocene Fauna of Crete and Its First Settlers. Monographs in World Archaeology, Prehistory Press, 28: 207-210.

1973-1975 . Ετησίως ανασκαφή και τη συλλογή σε Liko σπηλιά, Ρέθυμνο , Κρήτη . Εκσκαφείς : Dr Ρ.Υ.

Sondaar ( GIUU ) , J. De Vos ( υποψήφιος διδάκτορας) , φοιτητές ( GIUU ) . Το υλικό που συλλέγεται κατά την περίοδο αυτή προέρχεται από τα ανώτερα 75 εκατοστά των ιζημάτων σπηλαίου . Σχεδόν το 100 % των μεγάλων οστά θηλαστικών ανήκουν στους Candiacervus ελαφιών της Κρήτης. Πολλά λείψανα μικροθηλαστικά ανακτήθηκαν επίσης . Στα νησιά της Μεσογείου του Πλειστόκαινου , βρίσκονται επισκιάζονται ελάφια . Αυτό το νανισμό συμβαίνει πάντα σε συνδυασμό με την έλλειψη των θηλαστικών σαρκοφάγων . Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτής της επισκιάζονται ελαφιών είναι ότι το είδος περιέχει περισσότερα από ένα morphotype , που ζουν την ίδια στιγμή . Αυτή η ακτινοβολία σε μέγεθος θεωρείται μια προσαρμοστική ακτινοβολία. Κάθε morphotype καταλαμβάνει ένα διαφορετικό οικολογικό θώκο . Οι ανασκαφές στο σπήλαιο Liko ως αποτέλεσμα της διδακτορικής διατριβής του J. De Vos ( GIUU , τώρα NNM ) , που δημοσιεύθηκε ως De Vos , J. ( 1979 ) : Η ενδημική Πλειστόκαινο ελάφια της Κρήτης , Ι και II. KNAW , Πρακτικά Β 82 , 1 : 59 - 90 . Επίσης, ένα σχεδόν πλήρη σκελετό ενός νέου βίδρα ( Isolalutra cretensis , αργότερα μετακόμισε στο Lutrogale γένος από Willemsen ) ανακαλύφθηκε στο κρεβάτι ένα στο πίσω μέρος του σπηλαίου (που ονομάζεται Liko Ba ) . Το κρανίο και η κάτω γνάθος περιγράφονται από Symeonis , Ν. & PY Sondaar ( 1975 ) : Μια νέα βίδρα από το Πλειστόκαινο της Κρήτης . Annales Geologiques des πληρώνει helléniques 1ε serie 27:11-24 . Η μετακρανιακού σκελετός περιγράφεται από Willemsen , GF ( 1980 ) : Συγκριτική μελέτη της λειτουργικής μορφολογίας κάποιας Lutrinae , Lutra lutra ιδιαίτερα , Lutrogale perspicillata , και το Πλειστόκαινο cretensis Isolalutra . KNAW Πρακτικά Β 86 , 3 : 289-326 1973-1975. Annually excavation and collection at Liko cave, Rethymnon, Crete. Excavators: Dr P.Y. Sondaar (GIUU), J. De Vos (PhD student), students (GIUU). The material collected in this period comes from the upper 75 cm of the cave sediments. Almost 100% of the large mammal bones belong to the Cretan deer Candiacervus. Many remains of micromammals were also recovered. On Mediterranean Islands of the Pleistocene, dwarfed deer are found. This dwarfism occurs always together with the lack of mammalian carnivores. Another characteristic of this dwarfed deer is that the species contains more than one morphotype, living at the same time. This radiation in size is considered an adaptive radiation. Each morphotype occupied a different ecological niche. The excavations at Liko Cave resulted in the PhD thesis of J. De Vos (GIUU, now NNM), published as De Vos, J. (1979): The endemic Pleistocene deer of Crete, I and II. KNAW, Proceedings B 82, 1: 59-90. Also an almost complete skeleton of a new otter (Isolalutra cretensis, later moved to the genus Lutrogale by Willemsen) was discovered in bed a in the rear part of the cave (called Liko Ba). The skull and the lower jaw were described by Symeonis, N. & P.Y. Sondaar (1975): A new otter from the Pleistocene of Crete. Annales Geologiques des pays Helleniques 1e serie 27:11-24. The postcranial skeleton was described by Willemsen, G.F. (1980): Comparative study of the functional morphology of some Lutrinae, especially Lutra lutra, Lutrogale perspicillata, and the Pleistocene Isolalutra cretensis. KNAW Proceedings B 86, 3: 289-326.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 13

1975-1976. Η συλλογή των μικρών απολιθώματα θηλαστικών από το Ακρωτήρι Melekas 3 (= Cape Melekka), Ακρωτήρι, Μπαλί Cave II (= Μπαλί 2), Μυλοπόταμος, Σπήλαιο Μιλάτου II, Μίλατος, Karoumpes μια σπηλιά, Σητεία, και Ξερό, Ξερόκαμπο? Όλα τα sites στην Κρήτη . Οι συλλογές συμπληρώνονται κάποιο υλικό που συλλέγεται νωρίτερα εργαζομένων από GIUU. Εκσκαφείς: Δρ Δ.

Mayhew (επίσκεψη Μεταδιδακτορικοί, GIUU), υποψήφιους διδάκτορες και μεταπτυχιακούς φοιτητές του GIUU. Οι μικροθηλαστικά αποτελούν τη βάση για στρωματογραφική συσχετίσεις όσον αφορά τις ηλικίες των τοποθεσίες και τα επίπεδα, στα οποία, για παράδειγμα, έχουν ελάφια και ελέφαντες ευρήματα έχουν βρεθεί. Η μελέτη των μικροθηλαστικά Κρητικής οδήγησε στη δημοσίευση του Δ.

Mayhew (1977): Τα ενδημικά Πλειστόκαινο murids της Κρήτης, Ι και II. Πρακτικά KNAW Β 80, 3: 182 έως 214.

1975-1976. Collection of small mammal fossils from Akrotiri Melekas 3 (= Cape Melekka), Akrotiri Peninsula, Mpali Cave II (= Bali 2), Mylopotamos, Milatos Cave II, Milatos, Karoumpes A Cave, Siteia, and Xeros, Xerokampos; all sites on Crete. These collections supplemented some material collected earlier by workers from GIUU. Excavators: Dr D. Mayhew (visiting Post-Doc, GIUU), PhD students and undergraduate students of GIUU . The micromammals form the basis for stratigraphic correlations concerning the ages of the localities and levels, in which, for example, deer and elephant remains have been found. The study of the Cretan micromammals resulted in the publication by D. Mayhew (1977): The endemic pleistocene murids of Crete, I and II. Proceedings of the KNAW B 80, 3: 182-214.

1976. Ανασκαφή στο κλασσικό χώρο Πικέρμι (Αττική), στο νότιο-ανατολικά της Αθήνας. Εκσκαφείς: Δρ Χ. Δούκας (HGPUA), Δρ Δ. Bosscha Erdbrink (GIUU).

1976. Excavation at the classical site Pikermi (Attica), to the south-east of Athens. Excavators: Dr C. Doukas (HGPUA), Dr D. Bosscha Erdbrink (GIUU).

1976-1979. Ετησίως ανασκαφή και τη συλλογή σε Liko σπηλιά, Λικοτιναρά, Κρήτης, του Πλειστόκαινου ελάφια. Εκσκαφείς: Dr Ρ.Υ. Sondaar (GIUU) και οι φοιτητές. Το υλικό που συλλέγεται κατά την περίοδο αυτή προέρχεται από τα επόμενα 75 εκατοστών των ιζημάτων σπηλαίου. Περισσότερα δείγματα συλλέχθηκαν από τα Candiacervus ελαφιών της Κρήτης, και επιβεβαίωσε την προηγούμενη ιδέα της παρουσίας ενός προσαρμοζόμενου ακτινοβολίας με οκτώ morphotypes. Επίσης υπολείμματα πουλιών συλλέχθηκαν, μεταξύ των οποίων και ένα νέο είδος κουκουβάγια, χαρακτηριστικό για την Κρήτη, που περιγράφεται στο Weesie, PDM (1982): Μια Πλειστόκαινο ενδημική μορφή νησί εντός του γένους Athene: Athene cretensis n.sp. (Aves, Strigiformes) από την Κρήτη. KNAW Πρακτικά Β 85, 3: 323-336. Η περιγραφή του συνόλου των πτηνών παραμένει ως αποτέλεσμα της διδακτορικής διατριβής του Π.

Weesie, δημοσιεύθηκε αργότερα ως Weesie, PDM (1988): Τεταρτογενούς ορνιθοπανίδα της Κρήτης, Ελλάδα. Palaeovertebrata 18, 1: 1-94.

1976-1979. Annually excavation and collection at Liko cave, Likotinara, Crete, of Pleistocene deer.

Excavators: Dr P.Y. Sondaar (GIUU) and students. The material collected in this period comes from the next 75 cm of the cave sediments. More specimens were collected of the Cretan deer Candiacervus, and confirmed the earlier idea of the presence of an adaptive radiation with eight morphotypes. Also bird remains were collected, among which a new owl species, typical for Crete, described in Weesie, P.D.M. (1982): A Pleistocene endemic island form within the genus Athene: Athene cretensis n.sp. (Aves, Strigiformes) from Crete. KNAW Proceedings B 85, 3: 323-336. The description of all bird remains resulted in the PhD thesis of P. Weesie, later published as Weesie, P.D.M. (1988): Quaternary Avifauna of Crete, Greece. Palaeovertebrata 18, 1: 1-94.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 14

1977. Ανασκαφή και τη συλλογή του Πλειστόκαινου απολιθώματα ελαφιών στο νησί της Καρπάθου. Εκσκαφείς: Dr Ρ.Υ. Sondaar, Δρ G.J. Boekschoten και Η. Brinkerink, όλα από GIUU. Το ελάφι από την Κάρπαθο ανήκει στο ίδιο γένος, όπως το ελάφι Κρητικό: Candiacervus, και επίσης δείχνει τα τυπικά ενδημικά χαρακτήρες νανισμού, η προσαρμοστική ακτινοβολία και τη σχετική κοντά άκρα. Δύο είδη έχουν περιγραφεί, Γ. cerigensis και C. pigadiensis.

1977. Excavation and collection of Pleistocene deer fossils on Karpathos Island. Excavators: Dr P.Y. Sondaar, Dr G.J. Boekschoten and H. Brinkerink, all from GIUU. The deer from Karpathos belongs to the same genus as the Cretan deer: Candiacervus, and shows also the typical endemic characters of dwarfism, adaptive radiation and relative short limbs. Two species have been described, C. cerigensis and C. pigadiensis.

1982.Ανασκαφή του Καθαρού λεκάνη, Κριτσά χωριό της Κρήτης. Εκσκαφείς: Δρ J. De Vos (NNM), R. Van Zelst (NNM), και Δρ Γ. Θεοδώρου (HGPUA). Στο οροπέδιο του Καθαρού κυρίως Hippopotamus creutzburghi βρίσκεται, η οποία έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός νησιού ιπποπόταμου: επισκιάζονται και με μια πιο όρθια στάση των ποδιών του. Η μελέτη της μετακίνησης αυτής ιπποπόταμος οδήγησε σε ένα άρθρο από Spaan, Α. (1996).

Hippopotamus creutzburgi: Η Περίπτωση της Κρητικής Hippopotamus. Σε: Reese, D.S. (επιμ.). Πλειστόκαινο και Ολόκαινο Πανίδα της Κρήτης και τους πρώτους κατοικους της. Μονογραφίες στην Αρχαιολογία Κόσμος, Προϊστορία Press, 28: 99-110 1982. Excavation of Katharo basin, Kritsa village, Crete. Excavators: Dr J. De Vos (NNM), R. Van Zelst (NNM), and Dr G. Theodorou (HGPUA). On the plateau of Katharo mainly Hippopotamus creutzburghi is found, which has the typical characteristics of an island hippopotamus: dwarfed and with a more upright stance of its feet. The study of the locomotion of this hippo resulted in an article by Spaan, A. (1996).

Hippopotamus creutzburgi: The Case of the Cretan Hippopotamus. In: Reese, D.S. (ed.). Pleistocene and Holocene Fauna of Crete and Its First Settlers. Monographs in World Archaeology, Prehistory Press, 28: 99-110.

2001, September. Excavation and preparation of the Hippopotamus site on Katharo basin, Kritsa, Crete. Excavators: G. Lyras (PhD student, HGPUA), J.A. De Visser (PhD student, ZMA), Dr A.A.E. Van der Geer (HUL), D. Tsourou (PhD student, HGPUA), Dr M. Mertzani (TEIA), Dr M.D. Dermitzakis. At this site a complete herd of the Cretan dwarf Hippopotamus creutzburgi was found, and prepared in order to make a site museum. The goal of this preparation is to show visitors a paleontological excavation, and the taphonomy of this Hippopotamus site. The idea is to prepare the fossils against weathering influences (winter frost, summer heat, weathering wind and water), and to build a roof above them, similar to the one at Malia (Crete, Minoan site).

2001-2003. Development of the new exhibition of the Museum of Palaeontology and Geology of the National and Kapodistrian University of Athens. The exhibition will be titled

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 15

'Greece before Greeks'. Project team: Dr M.D. Dermitzakis (supervisor; HGPUA), Dr J. De Vos (coordinator; NNM), B. Van der Geer (principal exhibition designer; Firenze, Italy), G. Lyras (graphics designer and skeletal mounting; HGPUA), Dr S. Roussiakis (taxonomic work and fossil preparation; HGPUA), Dr A.A.E. Van der Geer (Functional morphology and animal reconstructions; HUL), Dr P.Y. Sondaar (scientific collaborator; NMR), H. Brinkerink (replica constructor; VN).

2001 Ανασκαφή και την προετοιμασία του Hippopotamus site για Καθαρού λεκάνη, Κριτσά, Κρήτη. Εκσκαφείς: Γ. Λύρας (υποψήφιος διδάκτορας, HGPUA), J.A. De Visser (υποψήφιος διδάκτορας, ΖΜΑ), Δρ A.A.E. Van der Geer (HUL), Δ. Τσουρού (υποψήφιος διδάκτορας, HGPUA), Δρ Μ. Μερτζάνη (Teia), Δρ Μ. Δ. Δερμιτζάκης. Στην τοποθεσία αυτή ένα πλήρες κοπάδι των Κρητικών νάνος ιπποπόταμος creutzburgi βρέθηκε, και προετοιμάζονται για να κάνουν ένα μουσείο χώρο του ξενοδοχείου. Ο στόχος αυτής της προετοιμασίας είναι να δείξει στους επισκέπτες μια παλαιοντολογική ανασκαφή, καθώς και η ταφονομία αυτού του Hippopotamus site. Η ιδέα είναι να προετοιμάσει τα απολιθώματα από τις καιρικές συνθήκες επιρροές (χειμερινό παγετό, στη ζέστη του καλοκαιριού, στις καιρικές συνθήκες αέρα και το νερό), και να οικοδομήσουμε μια στέγη πάνω από αυτούς, παρόμοια με εκείνη στα Μάλια (Κρήτη, Μινωικό).

2001, September. Excavation and preparation of the Hippopotamus site on Katharo basin, Kritsa, Crete.

Excavators: G. Lyras (PhD student, HGPUA), J.A. De Visser (PhD student, ZMA), Dr A.A.E. Van der Geer (HUL), D. Tsourou (PhD student, HGPUA), Dr M. Mertzani (TEIA), Dr M.D. Dermitzakis. At this site a complete herd of the Cretan dwarf Hippopotamus creutzburgi was found, and prepared in order to make a site museum. The goal of this preparation is to show visitors a paleontological excavation, and the taphonomy of this Hippopotamus site. The idea is to prepare the fossils against weathering influences (winter frost, summer heat, weathering wind and water), and to build a roof above them, similar to the one at Malia (Crete, Minoan site).

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 16

2001-2003 Ανάπτυξη της νέας έκθεσης του Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η έκθεση θα έχει τον τίτλο «Η Ελλάδα πριν τους Έλληνες». Έργο της ομάδας: Δρ Δ. Δερμιτζάκης (επιβλέπων? HGPUA), ο Δρ J. De Vos (συντονιστής? NNM), B. Van der Geer (κύριος σχεδιαστής έκθεση? Firenze, Ιταλία), Γ. Λύρας (γραφιστικής και των σκελετικών τοποθέτησης? HGPUA) , Δρ Σ. Roussiakis (εργασία ταξινομική και τα ορυκτά προετοιμασία? HGPUA), Δρ AAE Van der Geer (Λειτουργική μορφολογία και αναπαραστάσεις ζώων? HUL), Δρ PY Sondaar (επιστημονικός συνεργάτης? NMR), Η. Brinkerink (ρεπλίκα κατασκευαστή? VN 2001-2003. Development of the new exhibition of the Museum of Palaeontology and Geology of the National and Kapodistrian University of Athens. The exhibition will be titled 'Greece before Greeks'.

Project team: Dr M.D. Dermitzakis (supervisor; HGPUA), Dr J. De Vos (coordinator; NNM), B. Van der Geer (principal exhibition designer; Firenze, Italy), G. Lyras (graphics designer and skeletal mounting; HGPUA), Dr S. Roussiakis (taxonomic work and fossil preparation; HGPUA), Dr A.A.E. Van der Geer (Functional morphology and animal reconstructions; HUL), Dr P.Y. Sondaar (scientific collaborator; NMR), H. Brinkerink (replica constructor; VN).

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ Καθαρό, Κρήτη. Απολιθώματα που συλλέγονται του Πλειστοκαίνου Hippopotamus creutzburgi και της χελώνας στη λεκάνη Καθαρού, Κριτσά χωριό της Κρήτης. Εκσκαφείς: Δρ G.J. Boekschoten (GIUU), Δρ P.Y. Sondaar (GIUU). Το είδος του ιπποπόταμου χαρακτηρίζεται από νανισμό και μια πιο επίγεια τρόπο βαδίσματος. Επισκιάζονται τα ζώα είναι χαρακτηριστικό για τα νησιά, και βρίσκονται στη Μεσόγειο νησιά του Πλειστόκαινου (1,8 Ma - 10.000 χρόνια πριν). Ένα από τα είδη που μείωσε σημαντικά σε μέγεθος είναι η Hippopotamus της Κρήτης. Τα πόδια του για να προσαρμοστεί το βραχώδες έδαφος της Κρήτης. Η ανασκαφή οδήγησε σε ένα άρθρο από τους ανασκαφείς Boekschoten, GJ & P.Y. Sondaar (1966): Το Πλειστόκαινο του Καθαρού λεκάνη (Κρήτη) και Hippopotamus του. Bijdragen tot de Dierkunde 36, 8: 17-44.1969-1970-1971

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 17

Αλληλογραφία και δημοσιεύματα για τα απολιθώματα και τις ανασκαφικές δραστηριότητες.

7. ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΩΝ Της Ιωάννας Κοκκαλάκη Απολιθώματα και Ψευδοαπολιθώματα. Τα απολιθώματα είναι λείψανα ή οι μάρτυρες των ζώων ή των φυτών που διατηρήθηκαν με φυσικό τρόπο. Περιλαμβάνουν σκελετούς Δεινοσαύρων έως πολύ μικρά φυτά και ζώα που φαίνονται μόνον με το μικροσκόπιο. Σε απολιθώματα μετατρέπονται τα σκληρά μόνο τμήματα των ζώων και των φυτών όπως τα οστά, τα δόντια, τα όστρακα, το ξύλο. Μπορεί να μην διαφέρουν απο το πρωτότυπο ή μπορεί να έχουν αντικατασταθεί απο ορυκτό. Ενας τρόπος απολίθωσης πραγματοποιείται όταν εξ αιτίας χημικών μεταβολών αντικαθίστανται κάθε οργανικός ιστός ή υλικό του του φυτού ή του ζώου απο ανόργανα άλατα, μόριο προς μόριο ,όπως για παράδειγμα όταν οι ιστοί ενός κομματιού ξύλου αντικαθίστανται απο οπάλιο (οπαλίωση).Φυτά και ζώα έχουν διατηρηθεί ακόμη σε τύρφη, πίσσα, πάγο και ήλεκτρο δηλ.το ρετσίνι παλιών δένδρων ενώ συχνά τα απολιθώματα βρίσκονται σε δύο τμήματα:εάν το ζώο, μετά τον εγκλεισμό του στο πέτρωμα, διαλυθεί, αφήνει ένα κενό χώρο,ο οποίος μπορεί να γεμίσει με ίζημα και να χρησιμοποιηθεί έτσι ο πυρήνας.Ακόμη μπορούν να απολιθωθούν αυγά, πατημασιές ,τρώγλες. Για την μελέτη των απολιθωμάτων έχει δημιουργηθεί ειδική επιστήμη, η Παλαιοντολογία, η οποία έχει ήδη αποδείξει οτι η ζωή εμφανίστηκε στη γή πρίν απο 3500 εκατ. χρόνια. Απο τότε υπάρχει μια διαδοχή απο είδη φυτών και ζώων, τα περισσότερα απο τα οποία εχουν εξαφανισθεί και ένας μικρός αριθμός ους εχει διατηρηθεί με τη μορφή απολιθωμάτων. Ψευδοαπολίθωμα ονομάζονται οι φυσικοί ή τεχνητοί εκείνοι σχηματισμοί,οι οποίοι εμφανισιακά θυμίζουν τα αληθινά απολιθώματα . Πολλές φορές η φύση παίζει το δικό της παιχνίδι έτσι π.χ.πετρώματα όπως πυριτιόλιθοι παρεμβάλλονται συχνά σε ασβεστόλιθο και δημιουργούν ιδιόμορφους σχηματισμούς που συχνά θεωρούνται απολιθώματα. Και ο άνθρωπος όμως "βαζει" πολλές φορές το χέρι του.Το 1720.τότε που η φύση των απολιθωμάτων δεν είχε ακόμη ξεκαθαριστεί, κάποιοι που ήθελαν να κοροϊδέψουν έναν επιστήμονα που ονομαζόταν Johann Beringer ,κατασκεύασαν και ενταφίασαν στη γή τέτοια" απολιθώματα" .Πραγματικά ο Beringer εξαπατήθηκε και δημοσίευσε μάλιστα περιγραφές των ευρημάτων ,οι οποίες τελικά τον οδήγησαν σε ταπείνωση όταν αποκαλύφθηκε η απάτη. Η μετατροπή ενός ζωντανού οργανισμού σε απολίθωμα μπορεί να χρειασθεί εκατομμύρια χρόνια. Η απολίθωση είναι τυχαία διαδικασία. Οταν τα ζώα και τα φυτά πεθάνουν, αρχίζει η αποσύνθεση .Τα σκληρά μέρη ( όστρακα ,κόκκαλα, δόντια των ζώων ή το ξύλο των φυτών) αντέχουν περισσότερο απο τους μαλακούς ιστούς αλλά συχνά διασκορπίζονται απο πολλές αιτίες.Για να απολιθωθεί ένας οργανισμός πρέπει να σπεπαστεί με ιζήμα πριν αποσυντεθεί.Μερικά απολιθώματα ή διαλύονται ή μετατρέπονται χημικά ή παραμορφώνονται απο υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις.Τελικα λίγα είναι εκείνα που αντέχουν. Το ξεκίνημα της Παλαιοντολογίας:Η συστηματική επιστημονική μελέτη των απολιθωμάτων άρχισε μόλις πριν απο 300 χρόνια,αν και οι αρχαίοι Ελληνες φιλόσοφοι,όπως ο Πυθαγόρας,αναφέρουν οτι είχαν κατανοήσει την πραγματική ύση των απολιθωμάτων απο τον 5ο κίολας αιώνα π.χ.Κατα τον Μεσαίωνα,στην Ευρώπη πολλοί φυσιοδίφες θεωρούσαν τα απολιθώματα σαν προϊόντα μιας μυστηριώδους"-πλαστικής δύναμης"( vis plastica)" που τα κατασκεύαζε μέσα στη γή.Η πραγματική φύση των 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 18

απολιθωμάτων, σαν λείψανα παλαιών ζώων και φυτών,αποδείχθηκε χωρίς αμφιβολία απο τον Steno(1638-1687).Ο Δανός αυτός επιστήμονας εργαζόταν σαν γιατρός της αυλή στην Φλωρεντία της Ιταλίας.Ηταν ενας απο τους πρώτους ανθρώπους που κατανόησε την πραγματική φύση των απολιθωμάτων,όταν το 1667 σημείωσε οτι τα δόντια ενός καρχαρία που εξώκυλε,ήταν όμοια με τις " πέτρινες γλώσσες ,με τα απολιθωμένα δηλαδή δόντια απο καρχαρίες των Καινοζωϊκών πετρωμάτων που έβρισκαν οι φυσιοδίφες ,της εποχής γύρω απο τη Μεσόγειο και ήταν γνωστά με αυτή την ονομασία. Τα απολιθώματα χρησιμοποιούνται για την επίλυση γεωλογικών προβλημάτων, όπως είναι η σχετική ηλικία των πετρωμάτων, καθώς και για βιολογικά προβλήματα που έχουν σχέση με την εξέλιξη, προέλευση και εξαφάνιση ποικίλων μορφών ζωής στη Γή. Στα χρόνια μας, πολλοί είναι πλέον οι επιστήμονες που σ' όλο τον κόσμο μελετούν τα απολιθώματα με αποτέλεσμα οι γνώσεις μας για αυτά συνεχώς να αυξάνονται. Κάτοικοι του θαλασσινού βυθού: Απο τα πιό κοινά απολιθώματα είναι τα λείψανα των ζώων και φυτών που ζουν στο βυθό της θάλασσας. Σ'αυτήν την κατηγορία των απολιθωμάτων ανήκουν τα Βραχιονόποδα με όστρακο, τα Βρυόζωα που σχηματίζουν ασβεστολιθικές αποικίες, τα κοράλλια,οι Σπόγγοι ,τα μαλάκια με όστρακο, τα αρθρόποδα, τα εχινόδερμα (οπως ο αστερίας, ο αχινός κ.α) και τα σκληρά μέρη των ψαριών. Ολα αυτά έζησαν εκεί όπου αποτέθηκε κανονικά άμμος και και ιλύς ενώ τα φυτά και τα πιο πολλά ζώα δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν τον ενταφιασμό όταν ζούσαν, επειδή δεν είχαν την ικανότητα να μετακινηθούν.

8. 25.1.1997 ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ - ΜΑΚΗΣ ΤΣΟΥΜΑΝΑΣ Η μελέτη του παρελθόντος μας δίνει εφόδια όχι μόνο για την κατανόηση του παρόντος αλλά και για την ασφαλή πορεία προς το μέλλον,αναφέρει στην εισαγωγή του φυλλαδίου που έχει εκδόσει το Μουσείο Τοπικής Φυσικής Ιστορίας της Γέργερης του Δήμου Ρούβα Ηρακλείου. Οτι χαθεί χάνεται για πάντα ότι σώσεις μες την αστραπή καθαρό στον αιώνα θα διαρκέσει,συμπληρώνςι παρακάτω το φυλλάδιο,λόγια του αξέχαστου ποιητή του Αιγαίου,όπως συνβήθιζαν να τον λένε,Οδυσσέα Ελύτη. Είναι γνωστή η σημασία του φυσικού περιβάλλοντος στη ζωή μας.Είναι ακόμα γνωστό πως η περιοχή της Κρήτης αποτελεί ένα χώρο όπου πάρα πολλά ζώα και φυτά υπάρχουν,ιδιαίτερα τα λεγόμενα " ενδημικά της Κρήτης" ,αυτά δηλαδή που εμφανίζονται μόνο εδώ. Στοιχεία του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του πανεπιστημίου Κρήτης είναι ιδιαίτερα πλούσια σε είδη.Μέχρι σήμερα είναι γνωστά 1624 ιθαγενή είδη φυτών εκ των οποίων τα 139 ελιναι ενδημικά.Σ'αυτά θα πρέπει να προστεθούν και 76 είδη τα οποία έχουν εισαχθεί απο τον άνθρωπο. Επίσης τα ίδια στοιχεία αναφέρουν ότι η πανίδα της Κρήτης είναι πολύ λιγότερο μελετημένη.Θα πρέπει να περιλαμβάνει πολλές χιλιάδες είδη εκ των οποίων τα ενδημικά είναι της τάξης των εκατοντάδων. Η ευρύτερη περιοχή της Κριτσάς,αλλά και άλλες περιοχές του Νομού μας,αποτελούνται απο οικοσυστήματα που πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν για τους γνωστούς σε όλους μας λόγους. Η ίδρυση Μουσείων Τοπικής Φυσικής σε περιοχές όπου υπάρχουν τέτοια πλούσια οικοσυστήματα,θα βοηθήσουν όχι μόνο στην ευαισθητοποίηση του κόσμου αλλά και στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού στο Νομό μας. Όπως γνωρίζουμε ο τουρισμός της Κρήτης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ύπαρξη αυτού του ιδιαίτερα μεγάλου σε πλούτο και ποικιλία φυσικού περιβάλλοντος. Η δημιουργία ενός Μουσείου Τοπικής Φυσικής Ιστορίας στην Κριτσά πληρεί 'ολες τις προϋποθέσεις διότι η ευρύτερη περιοχή μαζί με το Οροπέδιο του Καθαρού αποτελούν μιά πλούσια φυσική κληρονομιά. Υπάρχουν διάφορα πετρώματα στο Δημοτικό Σχολείο Κριτσάς,υπάρχουν επίσης σε ιδιώτες παλαιοντολογικά ευρύματα τα οποία έχουν παρουσιασυτεί σε έκθεση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του πανεπιστημίου Κρήτης. Σκοπός του Μουσείου Τοπικής Φυσικής Ιστορίας που θα δημιουργηθεί είναι: α) Να καταγράψει ,να μελετήσει,να αναδείξει τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος και να βοηθήσει στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Β) Να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των νέων κυρίως,αλλά και όλων μας σε θέματα περιβάλλοντος. γ) Να συμβάλλει στην προστασία των απειλούμενων ειδών.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 19

δ) Να συμβάλλει στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού στην περιοχή μας. Μέσα σ'αυτά τα πλαίσια το Μουσείο μπορεί να περιλαμβάνει τμήματα διάφορα,όπως Ζωολογικό,Βοτανικό,Ανθρωπολογικό,Παλαιοντολογικό,Γεωολογικό και Ορυκτολογικό. Η συνεργασία , λοιπόν της Κοινότητας με τοπικούς φορείς αλλά και Πανεπιστήμια μπορεί να πραγματοποιήσει ένα τέτοιο Μουσείο,όπως αυτό του Δήμου Ρούβα. Ενημερωτικά,το φυλλάδιο το οποίο έχει εκδόσει το Μουσείο Τοπικής Φυσικής Ιστορίας του Δήμου Ρούβα,αναφέρει οτι ιδρύθηκε το Μουσείο το 1996 απο το Γυμνάσιο Γέργερης και τους τοπικούς φορείς του Δήμου Ρούβα σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης,το ΙΓΜΕ,το Πανεπιστήμιο Αθήνας και τη Διεύθυνση Δασών Ηρακλείου.Σήμερα ολοκληρώθηκε η Α;φάση και είναι έτοιμο το τμήμα εκείνο που περιλαμβάνει δύο αίθουσες.Η πρώτη αίθουσα με πετρώματα και απολιθώματα της ευρύτερης περιοχής και η δεύτερη αίθουσα με ζώα της Κρήτης ταριχευμένα,διοράματα και ταμπλώ με φωτογραφίες και κείμενα,αποξηραμένα φυτά και φωτογραφίες ενδημικών φυτών από την περιοχή,οικοσυστήματα της περιοχής με φωτογραφική παρουσίαση,τελμηρίωση και σύνδεση μεταξύ τους. Το νεοϊδρυθέν Μουσείο συνιστά την επίσκεψη σχολείων από όλη την Κρήτη ( πληροφορίες τηλ - fax 0894 - 41298) σ'ενα περιβάλλον θαυμάσιου κάλλους,στους πρόποδες του Ψηλορείτη,στα πλαίσια περιβαλλοντικών εκδρομών. Τελειώνοντας ,εκείνο που με προβληματίζει είναι πως ένας τέτοιος Νομός με τόσα οικοσυστήματα και φυσικές ομορφιές σε πολλά θέματα έρχεται τέταρτος.Είναι η μοίρα του αυτή η φταίει τίποτε άλλο;Δεν ξέρω,εκείνο που γνωρίζω όμως είναι οτι το εργοστάσιο στον Αθερινόλακο θέλουν να κάνουν. ΜΑΚΗΣ ΤΣΟΥΜΑΝΑΣ- Ανατολή 25-26 Ιανουαρίου 1997

9. 6 .8. 1999

Πριν από εκατομμύρια χρόνια...

Από τη ΝΕΤ στις 09.30 στη σειρά: "Παλαιοντολογία - απολιθώματα", θα παρουσιαστεί η 4η εκπομπή με τον τίτλο "Απολιθώματα της Κρήτης". Οι παλαιοντολόγοι: Μ. Δερμιτζάκης, Ε. Γεωργιάδου - Δικαιούλια και Ε. Κοσκερίδου μας μιλούν για το σχηματισμό της Κρήτης. Η μεγαλόνησος προήλθε από την ένωση πολλών μικρών νησιών. Στη θάλασσα της εποχής εκείνης, δηλαδή πριν από 6 - 8 εκατομμύρια χρόνια, έζησαν οργανισμοί, όπως σπόγγοι, κοράλλια, αχιβάδες, σαλιγκάρια, εχινόδερμα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η στρεά η γιγαντιαία, το χτένι και η τουριτέλλα. Το τεράστιο μέγεθός τους αποδεικνύει ότι η θάλασσα ήταν πλούσια σε ασβέστιο και ήταν πολύ ζεστή. Στις προσχώσεις της Πλειστοκαίνου βρέθηκαν απολιθωμένα οστά μεγαλόσωμων και νάνων ελεφάντων, δυο είδη ελαφιών, ρινόκεροι και ιπποπόταμοι. Σκηνοθεσία: Οδυσσέας Κωστελέτος. Επιστημονικοί σύμβουλοι: Ι. Μελεντής και Ν. Σιμεωνίδης.

10. 9.8.2000 Οι παλαιοντολογικές έρευνες στο οροπέδιο Καθαρού Στην υπογραφή προγραμματικής σύμβασης προχωρεί η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου με τον Τομέα Ιστορικής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών για τη συνέχιση των παλαιοντολογικών ανασκαφών στο Οροπέδιο Καθαρού. Σε άμεση προτεραιότητα τίθεται η επέκταση της συστηματικής ανασκαφικής έρευνας στη θέση "Ανάσκαμα", η οποία σταμάτησε το 1999 και σήμερα έχει περιφραχθεί με χορηγία του Δήμου Αγίου Νικολάου. Η σκαπάνη των ερευνητών του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει επισημάνει σημαντικά απολιθώματα νάνων ιπποπόταμων, που έζησαν πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Η ολοκλήρωση της παλαιοντολογικής ανασκαφής προϋποθέτει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη, με προτεραιότητα: Α) Στην επέκταση της ανασκαφής και τον καθορισμό των ορίων της απολιθωματοφόρου θέσης. Β) Στη χαρτογράφηση των απολιθωμάτων στα διάφορα ανασκαφικά επίπεδα. Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος είναι ο καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Μιχ. Δερμιτζάκης και

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 20

κύριος ερευνητής ο καθηγητής του Πανεπιστημίου κ. Παρ. Παυλάκης. Στην ερευνητική ομάδα θα συμπεριληφθούν 3-5 μεταπτυχιακοί φοιτητές του Τμήματος Γεωλογίας και κάποιοι εθελοντές. Επίσης προβλέπεται η πρόσληψη φύλακα των ευρημάτων στη θέση της ανασκαφής. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου βάσει της σύμβασης θα χρηματοδοτήσει την έρευνα με 10.000.000 δρχ. Η συνολική εκπόνηση του έργου προβλέπεται να ολοκληρωθεί έως στις 20 Ιουλίου 2001, με δυνατότητα παράτασης εφόσον απαιτηθεί. Το Οροπέδιο Καθαρού παρουσιάζει μια πλούσια παλαιοντολογική και παλαιοοικολογική ιστορία, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία μιας άφθονης πανίδας νάνων ιπποπόταμων και ελεφάντων πριν από πολλές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Η ύπαρξη αυτών των μεγάλων θηλαστικών αποδεικνύεται από την παρουσία μεγάλου αριθμού απολιθωμάτων σκελετών ιπποπόταμων. Τα παλαιοντολογικά αυτά ευρήματα είναι μοναδικά στον Ελλαδικό χώρο. Παρουσιάζουν δε, τόσο επιστημονικό ενδιαφέρον, όσο και αναπτυξιακό για την περιοχή. Οι παλαιοντολογικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν το 1998 και 1999 από την ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, με τη στήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, είχαν ως αποτέλεσμα τον εντοπισμό απλιθωματοφόρων θέσεων στη θέση Ανάσκαμα, απ' όπου συνελέγη μεγάλος αριθμός απολιθωμάτων οστών και κρανίων/σιαγώνων ιπποπόταμων για την πραγματοποίηση ταφονομικής και παλαιοοικονομικής μελέτης. Στόχος είναι η ανασύσταση του φυσικού περιβάλλοντος του Οροπεδίου Καθαρού όπως ήταν πριν από μισό εκατομμύριο χρόνια, με τη βλάστηση, τα ποτάμια ή ακόμη και τη λίμνη και τα εξαφανισμένα σήμερα από την Κρήτη ζώα.

ΕΔΩ ΚΡΗΤΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΡΑΦΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Τηλ.: 081/330302, Fax: 081/330788

11. 20.6.2001 Οι νάνοι ιπποπόταμοι και ελέφαντες του Καθαρού (VIDEOS) Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, στα πλαίσια του Παλαιοντολογικού Συνεδρίου EAVP Crete, (Ηράκλειο, 14 - 19 Ιουνίου), διοργάνωσε, το περασμένο Σάββατο, μια ειδική εκδρομή για να δουν οι σύνεδροι (από 20 χώρες) τα οστά των απολιθωμένων νάνων ιπποπόταμων του Καθαρού. Ο καθηγητής παλαιοντολόγος κ. Μιχάλης Δερμιτζάκης μας ενημερώνει ότι "…μετά από 11 ολόκληρα χρόνια ανοίξαμε ξανά τα σημεία που είχαμε ανακαλύψει τότε! Στο Καθαρό υπάρχουν επίσης απολιθώματα νάνων ελεφάντων και ελαφιών. Αυτά είναι ηλικίας από 540.000 χρόνια μέχρι 14.000 χρόνια πριν...

12. 18.8.2003 Γεώτοποι και Γεωλογικά μνημεία του Αιγαίου Σημαντικότατα παλαιοντολογικά ευρήματα, ζώων και φυτών, από όλο τον Ελληνικό χώρο, εντυπωσιακά και σπάνια ορυκτά και πετρώματα, και πλούσιο φωτογραφικό, χαρτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό παρουσιάζονται στη νέα μεγάλη έκθεση που οργανώνει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Οι επισκέπτες της έκθεσης θα μπορέσουν να απολαύσουν μοναδικά δημιουργήματα της Φύσης που προέρχονται από τις συλλογές των Μουσείων του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Μουσείου της Λέσβου, όπως η Ύαινα από το Πικέρμι Αττικής, οι νάνοι Υποπόταμοι από το οροπέδιο του καθαρού στην Κρήτη, οι Νάνοι Ελέφαντες της Τήλου, Ιππάρια από τη Σάμο, και το Δεινοθήριο από το Γαβαθά της Λέσβου. Η έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 25 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 21

Οκτωβρίου, παρουσιάζεται στις εγκαταστάσεις του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους στο Σίγρι και έχει χορηγό Επικοινωνίας την ΕΡΑ - Δίκτυο Βορείου Αιγαίου.

12.Οκτωβρίου 2004 Νάνοι ιπποπόταμοι 400.000 ετών στην Κρήτη Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2004 (FOCUS) Έλληνες επιστήμονες ανακαλύπτουν τον τελευταίο καιρό τα ίχνη δεκάδων μικρών ιπποπόταμων που έζησαν πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια στην περιοχή του Λασιθίου, στην Κρήτη. Οι ιπποπόταμοι φαίνεται πως κολύμπησαν έως και 400.000 χρόνια πριν προς την Κρήτη από την ηπειρωτική Ελλάδα ή και τις ακτές της Μικράς Ασίας και εξαιτίας της έλλειψης τροφής δεν κατάφεραν να διατηρήσουν το αρχικό τους μέγεθος. Στις ανασκαφές που διενεργεί το Τμήμα Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οροπέδιο του Καθαρού, έχει αποκαλυφθεί η ύπαρξη μιας αρχέγονης λίμνης, που είχε έκταση όσο τέσσερα Oλυμπιακά στάδια (αρχαίο μέτρο) και στην οποία περνούσαν το καλοκαίρι τους οι μικροί ιπποπόταμοι αναζητώντας τροφή και δροσιά στα νερά της. Όπως αναφέρει ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών και καθηγητής Γεωλογίας Μιχάλης Δερμιτζάκης το επόμενο βήμα είναι η λήψη δειγμάτων από το DNA των οστέινων απολιθωμάτων και η σύγκρισή του με το αντίστοιχο των σημερινών ιπποπόταμων που ζουν στην Αφρική και την Ασία, για να διαπιστωθούν οι ομοιότητες. Τα απολιθώματα των μικρών ιπποπόταμων, που εντοπίστηκαν στο Καθαρό, καλύπτουν μια χρονική περίοδο από 415.000 έως και 14.000 χρόνια πριν. Η ανασκαφή έγινε σε υψόμετρο περίπου 1.200 μ., εκεί που άλλοτε βρισκόταν ο πυθμένας της λίμνης, ο οποίος είχε βάθος όχι μεγαλύτερο από 2,5 μέτρα. Ο δρ Δερμιτζάκης εξηγεί ότι τα ζώα πέθαιναν από έλλειψη τροφής και καθώς ήταν σε τυμπανιαία κατάσταση, επέπλεαν στη λίμνη μέχρι τα σώματά τους να καταβυθιστούν στα ιζήματα του πυθμένα.

The Hellenic Radio (ERA): News in Greek, 03-08-18

13.25.10 .2004 Εγκριση υποβολής πρότασης στο ΠΕΠ Κρήτης και έγκριση μελέτης τοτ έργου « Μελέτη δημιουργίας παλαιοντολογικού κέντρου Οροπεδίου Καθαρού Κριτσάς ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το αριθμ. 19/25-10-2004 πρακτικό συνεδριάσεως ίου Δημοτικού Συμβουλίου Αγίου Νικολάου. Αριθμ. Αποφ 414 ΠΕΡΙΛΗΨΗ :Έγκριση υποβολής πρότασης στο ΠΕΠ Κρήτης και έγκριση μελέτης του 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 22

έργου «Μελέτη δημιουργία παλαιοντολογικού κέντρου Οροπεδίου Καθαρού Κριτσάς». Σιον Άγιο Νικόλαο και στην αίθουσα του. χώρου συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου του ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΟΥ Αγίου Νικολάου (REX) σήμερα την 25η του μηνάς Οκτωβρίου ημέρα Δευτέρα και ώρα 19:00’ συνήλθε σε τακτική συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο Αγίου Νικολάου, μετά από την αριθμ, 16191/18-10-2004 πρόσκληση του Προέδρου του κ. Πανικού Καρατσή οποία επιδόθηκε την 19/10/2004 σε κάθε ένα Σύμβουλο, στους Προέδρους και Παρέδρους των Τοπικών Συμβουλίων και στον κ. Δήμαρχο και δημοσιεύθηκε στο Δημοτικό Κατάστημα σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 96 του ΠΔ 410/95 . Αφού διαπιστώθηκε ότι υπάρχει νόμιμη απαρτία γιατί επί 25 Δημοτικών Συμβούλων είναι παρόντες 18 και επί 7 Παρέδρων είναι παρόντες 2 ήτοι: ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΔΗΜ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ 1. Καραισής Πανικός 2. ΤζανόπουλοςΙωσήφ 3. Λαθιωτάκης Γεώργιος 4. θραψανιώτης Εμμανουήλ 5. Βάρδας Δημήτριος 6. Μανδουράρης Μιχαήλ 7. Κουνάλης Δημήτριος (απούσιαζε καιά ιη συζήτηση του 1"" θέματος) 8. Μπαρμπούνης Γεώργιος (Απούσιαζε κατά τη συζήτηση του 1πυ θέματος | 9. Ζερβός Αντώνιος (Απεχώρησε οριστικά κατά ιη συζήτηση του 701' θέματος) 10. Ρουκουνάκης Θεόδωρος 11. Χαριτάκης Νικόλαος (Απεχώρηοε καιά τη διάρκεια συζήτησης του 2ηυ θέματος Ε.Η.Δ. και επανήλθε στο 6" Ε.Η.Δ κατ απεχώρησε οριστικά κατά τη διάρκεια συζήτησης του 6ου θέματος) 12.Μασσάρος Σπυρίδων 13.Δατσέρης Ιωάννης (Απούσιαζε κατά τη συζήτηση του 6ου και 7ου θέματος Ε.Η.Δ.)

14. Αλεξανδράκης Αλέξανδρος (Απούσιαζε κατά τη συζήτηση του 1"° θέματος) 15.ΤσαγκαράκηςΙωάννης 16.Κλώντζας Εμμανουήλ (προοήλθε κατά τη συζήτηση του 5U" θέματος Ε.Η.Δ.)

17.Σηματάκη - Τζανάκη Γεωργία Ιδ.Πεπόνης Γεώργιος ΑΠΟΝΤΕΣ ΔΗΜ.ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ 1 ,Καλογεράκης Γεώργιος 2.Χαλκιαδάκης Θεμιστοκλής 3.Καραμαυώλη Σοφία 4.Πετράκης Εμμανουήλ δ.Λουκάκης Εμμανουήλ ό.Λαπτδάκης Εμμανουήλ 7.Μαυροφόρος Γεώργιος ΠΑΡΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ 1 .Μπουτσάκης Μιχαήλ 2.Ρουσσάκης Εμμανουήλ ΑΠΟΝΤΕΣ ΠΑΡΕΔΡΟΙ Ι.Καπαράκη Ελένη 2.Παχεράκης Γεώργιος 3.Ανδρουλάκης Ιωάννης 4.Μαράκης Ιωάννης δ.Βαοιλάκης Ιωάννης 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 23

Στη συνεδρίαση παρευρέθηκε και ο υπάλληλος του Δήμου. Ανδρουλάκης Εμμανουήλ . Ο κ. Πρόεδρος κήρυξε την έναρξη της συνεδρίασης . Εισάγεται προς συζήτηση το 6° θέμα εκτός ημερήσιας διάταξης . Εισηγούμενος το θέμα ο κ. Δήμαρχος είπε ότι η τελευταία ημέρα υποβολής των προτάσεων στο ΠΕΠ Κρήτης είναι 29/10/2004 και επειδή δεν υπάρχει χρόνος για νέα συνεδρίαση και επειδή θα πρέπει οπωσδήποτε ο Δήμος να υποβάλλει προτάσεις για ένταξη ζωτικών για το Δήμο έργων Εισηγούμαι την προ ημερήσιας συζήτησης του θέματος με την διαδικασία ιου κατεπείγοντσς. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Δημοτικός Σύμβουλος κ.Ιωάννης Δατσέρης είπε άτι πρόκειται για σοβαρά θέματα για τα οποία οι Δημοτικοί Σύμβουλοι δεν έχουν ενημερωθεί και πρότεινε να συγκληθεί εκτάκτως το Δημοτικό Συμβούλιο την επομένη για να συζητηθούν τα θέματα εκτενέστερα. Απαντώντας ο Δήμαρχος είπε ότι δεν πρέπει να χάσουμε χρόνο και είπε ότι είναι πρόθυμος να συζητηθούν εκτενέστερα απόψε. Στη συνέχεια ο κ. πρόεδρος είπε ότι έχουμε δύο προτάσεις τις οποίες σε ψηφοφορία από την οποία προέκυψε το εξής αποτέλεσμα. Υπέρ της πρότασης του κ. Δημάρχου τάχθηκαν όλοι οι παρόντες Δημοτικοί Σύμβουλοι πλην του κ. Δατσέρη Ιωάννης και κ.Χαριτάκη Νικολάου όπως τάχθηκε με την πρόταση του κ. Δατσέρη. Επομένως το Δημοτικό Συμβούλιο με ψήφους δεκαπέντε (15) έναντι δύο (2) θεωρεί το θέμα κατ’ επείγον και εισάγεται προς συζήτηση. Ακολούθως το λόγο πήρε ο κ. Δήμαρχος ο οποίος είπε ότι όπως και παραπάνω ανέφερα πρέπει μέχρι 29/10/2004 να υποβάλλουμε στην Περιφέρεια Κρήτης πρόταση για ένταξη έργων σε διάφορα Μέτρα του ΠΕΠ από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου συντάχθηκε μελέτη για υποβολή του έργου «Μελέτη δημιουργίας παλαιοντολογικού κέντρου Οροπεδίου Καθαρού Κριτσάς» στα πλαίσια του Μέτρου 5.7 «Υποδομές ορεινών κέντρων Ανάπτυξης και Δυνατότητες πρόσβασης των εσωτερικών ζωνών στα Ορεινά Κέντρα» Τομέας: Διατήρηση και Αποκατάσταση Πολιτιστικών Κληρονομιών καί εισηγήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο την έγκριση υποβολής πρότασης στα πλαίσια του ΠΕΠ του παραπάνω έργου. Στη συνέχεια ο κ. Πρόεδρος κάλεσε το Συμβούλιο να αποφασίσει σχετικά. Το Δημοτικό Συμβούλιο αφού άκουσε τον Πρόεδρό του, την εισήγηση του Κ. Δημάρχου μετά από διαλογική συζήτηση σύμφωνα και με τις διατάξεις του άρθρου 106 του ΠΔ 410/95 Αποφασίζει ομόφωνα Εγκρίνει την υποβολή πρότασης στο ΠΕΠ Κρήτης στο Μέτρο 5.7 «Υποδομές ορεινών κέντρων Ανάπτυξης και Δυνατότητες πρόσβασης των εσωτερικών ζωνών

14. 9.12.2005 Επιστολή –Περιφέρεια Κρήτης – Δ/νση Τοπ.Αυτ/σης & Διοίκησης Ν.Λασηθίου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΓΕΝ.ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΤΟΠ.ΑΥΤ/ΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ν. ΛΑΣΗΘΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤ/ΣΗΣ & ΝΠΔΔ Ay. Νικόλαος, 919/2005 Αρ.πρωτ. ΠΡΟΣ: Ταχ. διεύθυνση : Ρ. Κσπετανάκη 8

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 24

Αγ. Νικόλαος Ταχ. κώδικας : 72100 Πληροφορίες :Γ. Ππτεράκης – Τηλέφωνο :2841024793 ΘΕΜΑ:«Ελεγχος νομιμότητας της αριθμ. απόφασης/2004τ‘c*sA • Σχετικά: · τα(αριθμ. /1994 -2004 έγγραφό οας

.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Ο Γενικός Γραμματέας ξΐέριφέρει ας-Κρήτης

Έχοντας υπόψη: • Τις διατάξεις των άρθρων 176 και 177 του ΠΔ 410/95 (ΔΚΚ).

• Την Υπ’ αρ'ιθμ. 6730/12-8-2003 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας «Ορισμός'εισηγητών και· μεταβίβαση εξουσίας υπογραφής «Με εντολή Γενικού Γραμματέα αποφάσεων, εγγράφων και άλλων πράξεων» στο Γενικό Διευθυντή, στους Προϊσταμένους Διευθύνσεων κατ Προϊσταμένους Τμημάτων και Γραφείων των υπηρεσιών.της Περιφέρειας Κρήτης όπως έχει τροποποιηθεί με την αριθμ.

8548/14-4-2004 όμοια. Την αριθμ. 25432/12-5-2004 εγκύκλιο 30 του ΥΠΕΣΔΔΑ. Το αριθμ ./10482/04/έγγραφο 64 με το οποίο εστάλη η αριθμ....414 j 1204 απόφαση του Δημ.Συμβουλίου Διαπιστώνουμε Οτι δεν συντρέχει λόγος παραπομπής στην Επιτροπή του άρθρου 177 παρ.2 του ΠΔ 41(5/95 ^ΔΚΚ), για. .την αριθμ. 12004 απόφαση του Δ.Σ Αγ.Νικολάου η οποία αφορά υποβολή πρότασης στο ΠΕΠ για τη μελέτη του έργου ,Μελέτη δημιουργίας παλαιοντολογικού κέντρου Οροπεδίου Καθαρού όρους. Μ. Ε. Γ. Γ.

15.11.11.2006 ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΛΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά το θλιβερό περιστατικό στο Οροπέδιο του Καθαρού. Το θλιβερό περιστατικό που απείλησε με καταστροφή μιας εξαιρετικής επιστημονικής και πολιτιστικής σημασίας παλαιοντολογικής θέσης σε ένα χώρο με πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία προκειμένου να αφυπνιστούν οι αρμόδιοι φορείς και να δράσουν προς την κατεύθυνση της προστασίας και ανάδειξη των παλαιοντολογικών ευρημάτων της περιοχής, πράγμα που παρέλειψαν ν το κάνουν μέχρι σήμερα. Επτά χρόνια μετά την ανασκαφή και τρία χρόνια από την τελευταία συντήρηση των εντοπισμένων απολιθωμάτων νάνων ιπποπόταμων και ελεφάντων, η υπόθεση τελμάτωσε και για τούτο φέρει 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 25

ευθύνες η Περιφέρεια Κρήτης, που έχει απορρίψει τρείς φορές προτάσεις που έχουν να κάνουν με την προστασία και την ανάδειξη των μοναδικών ευρημάτων στην Κρήτη. Υπάρχει έτοιμη μελέτη για τη κατασκευή Μουσείου στη θέση αυτή και μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί δυνατή η ένταξη σε πρόγραμμα και κατασκευή του. Αυτά επισήμνε ο Καθηγητής κ. Μιχ. Δερμιτζάκης στην ΑΝΑΤΟΛΗ, τονίζοντας την ανάγκη να πραγματοποιηθεί κοινή σύσκεψη της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, του Δήμου Αγίου Νικολάου και της Περιφέρειας Κρήτης, ώστε να βρεθεί λύση και να υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Εξ ‘αλλου,ό πως επεσήμανε, η περίπτωση είναι μοναδική και είναι προτιμότερο να δοθούν εκεί κάποια χρήματα αντί να επιδοτούνται και άλλα ξενοδοχεία στα ορεινά της Κρήτης. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν είναι φορέας της υπόθεσης αυτής. Φορέας είναι ο Δήμος Αγίου Νικολάου. Αν μπορούσε το Πανεπιστήμιο να είναι ο φορέας του έργου θα την προωθούσε πολλαπλώς πράττοντας ανάλογα με την περίπτωση της Λέσβου όπου ιδρύθηκε Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που αποτελεί Παράρτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά το παραπάνω συμβάν ,το επόμενο καλοκαίρι θα πρέπει να γίνει νέα συντήρηση στην ανασκαφή και θα απαιτηθούν περί τα 6.000 ευρώ. Θα πρέπει οι τοπικοί φορείς και πρώτος ο Δήμος να συνδράμει, είπε ο κ. Δερμιτζάκης. Το πόρισμα. Στην έκθεση Πραγματογνωμοσύνης που συνέταξαν ο Καθηγητής του Γεωλογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχ.Δερμιτζάκης ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παρίσης Παυλάκης και ο Γεωλόγος-Παλαιοντολόγος της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογία Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του Υπουργείου Πολιτισμού Αθανα. Αθανασίου, περιγράφουν ,περιγράφουν την κατάσταση που διαπίστωσαν μετά την αυτοψία που πραγματοποίησαν στη θέση « Ανάσκαμμα» στο Οροπέδιο του Καθαρού. Την αυτοψία πραγματοποίησαν ύστερα από σχετικό αίτημα του Δήμου Αγίου Νικολάου και στην έκθεσή τους, την οποία κατέθεσαν στο Δήμα ,αναφέρουν. Εντός του περιφραγμένου χώρου τν παλαιοντολογικών ανασκαφών, έκταση περίπου 250 τ.μ έχει υποστεί άροση. Σε τμήματα της ανωτέρω εκτάσεως έχει αποκαλυφθεί το γεωύφασμα ,με το οποίο η ανασκαφική ομάδα κάλυψε τα αποκαλυφθέντα ευρήματα μετά το πέρας των τελευταίων ανασκαφών στην περιοχή. Στην ΝΔ πλευρά της ανασκαφής ( σε απόσταση περίπου 10 μ από την είσοδο του περιφραγμένου χώρου) απεκαλύφθησαν θραύσματα απολιθωμάτων, συνεπεία της άροσης. Η ΒΔ πλευρά της περίφραξης έχει υποστεί ζημίες. λόγω διάβρωσης του υπόβαθρου από τον παρακείμενο χείμαρρο. Οι ζημιές αυτές δεν σχετίζονται με την άρωση. Η Επιτροπή εκτιμά ότι αν κι η άροση δεν είναι βαθιά, εντούτοις διαπιστώνεται με μερική καταστροφή του προστατευτικού γεωυφάσματος και πιθανολογούνται φθορές στα υποκείμενα απολιθώματα. Ακριβής εκτίμηση της φθοράς των απολιθωμάτων δεν είναι δυνατόν να γίνει στην παρούσα φάση ,παρά μόνον μετά από νέα ανασκαφική φάση. « Θεωρούμε ότι πρέπει να ανασταλεί αμέσως κάθε είδους αγροτική εκμετάλλευση εντός της περιφραγμένης έκτασης ,να εξασφαλιστεί η περιφρούρηση της θέσης και να διενεργηθούν εργασίες αποκατάστασης της επικάλυψης των απολιθωματοφόρου ορίζοντα με γεωύφασμα.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 26

Τέλος, θα πρέπει να δρομολογηθούν το ταχύτερο δυνατόν οι διαδικασίες για τη μουσειακή του χώρου, ώστε να αποφευχθούν παρόμοια συμβάντα στο μέλλον» ,υπογραμμίζεται στην έκθεση. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 16. 14.11.2006 Επιστολή Δημοτικό Διαμέρισμα Κριτσάς ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΑΓ.ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜ.ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΚΡΙΤΣΑΣ ΤΑΧ.Δ/ΝΣΗ-.ΚΡΙΤΣΑ

Κριτσά 14- 11-2006 Αριθ.πρωτ. Η/ 411 ΠΡΟΣ: I .Τον Κον Δήμαρχο Αγ.Νικολάου 2.Τον Πρόεδρο του Δ.Σ. Δήμου Αγ.Νικολάου ΚΟΙΝ: Κον Εισαγγελέα Δασιθίου

ΘΕΜΑ: Καταστροφή παλαιοντολογικών ευρυαάτων στο Καθ-Opoc. Σας γνωρίζομε ότι στο Οροπέδιο Καθ.Ορους και συγκεκριμένα στη θέση «Ανάσκαμα» ο Δήμος είχε περιφράξει αγροτεμάχιο εκτάσεως περίπου 3 στρεμμάτων μέσα στο οποίο διαφυλάσσονταν απολιθώματα νάνων ιπποποτάμων και ελεφάντων που είχαν βρεθεί μετά από ανασκαφές του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά από καταγγελίες δημοτών ότι το υπόψη αγροτεμάχιο καταπατήθηκε και. οργώθηκε από κτηνοτρόφο της περιοχής, το Τ.Σ.συνεδρίασε εκτάκτως για το θέμα αυτό και αφού μετέβη επιτόπου στο συγκεκριμένο χώρο, διαπίστωσε πράγματι ότι το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο έχει καταληφθεί αυθαίρετα και παράνομα, από το κτηνοτρόφο Εμμανουήλ Ιωαν.Βάρδα και τη σύζυγο του Καλλιόπη Βάρδα οι οποίοι παραβιάζοντας την πόρτα της περίφραξης έδωσαν εντολή σε ιδιοκτήτη τρακτέρ να το οργώσει και να το σπείρει, ενέργεια η οποία και εκτελέστηκε, με αποτέλεσμα να προκληθεί μεγάλη και ίσως ανεπανόρθωτη ζημιά στα φυλασσόμενα μέσα σ'αυτό παλαιοντολογικά ευρήματα, σε μία έκταση περίπου 200 τ.μ. Για το λόγο αυτό ζητούμε από το Δήμο να προβεί ΑΜΕΣΑ σε όλες τις προβλεπόμενες νόμιμες ενέργειες, αφ ενός για την κατά το νόμο δίωξη των καταπατητών και αφ ετέρου για τον έλεγχο από τους αρμόδιους, της έκτασης της ζημιάς που έχει προκληθεί και την περαιτέρω προστασία των ευρημάτων που έχουν απομείνει.

17. 15 .11. 2006 ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΝΑ ΟΡΓΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΚΤΑΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 27

Ασκηση δίωξης ζήτησε το Τοπικό Συμβούλιο Κριτσάς. Στην καταπάτηση του χώρου ανασκαφής στο Οροπέδιο Καθαρού όπου έχουν βρεθεί παλαιοντολογικά ευρήματα από το Πανεπιστήμιο αθηνών,προχώρησε κτηνοτρόφος από την κριτσά,προκαλώντας την κατακραυγή και την αποδοκιμασία της τοπικής κοινωνίας. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις πρόκειται μάλλον για μιά προσπάθεια να επιβάλλει με αυθαίρετο τρόπο την καλλιέγεια του περιφραγμένου χώρου όπου εχουν γίνει ανασκαφές από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Ομάδα του Αντιπρύτανη κ. Μιχ.δερμιτζάκη που έχει φέρει στο φώς ευρήματα νάνων ελεφάντων και ιπποποτάμων . Συγκεκριμένα ο κτηνοτρόφος πρά το γεγονός οτι επρόκειτο για τον μοναδικό ειδικά περιφραγμένο χώρο στο Οροπέδιο Καθαρού ,παραβίασε την πόρτα σπάζοντας το λουκέτο και μπήκε στο χώρο ανασκαφής όπου χρησιμοποιώντας μισθωμένο όχημα ξεκίνησε να οργώνει μια έκταση περίπου 200 μέτρων. Οπως τονίζει το νέλος του Τοπικού Συμβουλίου Κριτσλάς κ.νικ.αφορδακος ,ο δράστης επέλεξε το πιό πρόσφορο μέρος του περιφραγμένου χώρου και απέφυγε τα άλλα σημεία στα οποία ουσιαστικά δεν μπορεί να γίνει καλλιέργεια. Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός οτι η περίφραξη είναι χρώμα κίτρινο,γεγονός που δεν άφηνε περιθώρια για λάθος ή για οποιαδήποτε παρανόηση για το χώρο. Κανείς απο τα μέλη του Τοπικού Συμβουλίου ,όπως είπε ο κ.Αφορδακός,δεν μπορούσε να ερμηνεύσει επαρκώ την ενέργεια ενώ όλοι την χαρακτήρισαν απαράδεκτη και ακατανόητη. Στο συγκεκριμένο σημείο είχαν γίνει ανασκαφές τα τελευταία χρόνια και είχαν βρεθεί απολιθώματα νάνων ιπποποτάμων και ελεφάντων ενώ για προφύλαξη ο χώρος είχε επιτρωθεί με άμμο και είχαν τοποθετηθεί νάϊλον προστατευτικά προκειμένου να προφυλαχθεί ο χώρος και να συνεχιστούν οι εργασίες. Το όργωμα έγινε σε βάθος 20 περίπου μεκατοστών αλλά οι τοπικοί παράγοντες δεν μπορούν κόμα να προσδιορίσουν τη ζημιά που προκλήθηκε στα ευρήματα καθώς και τα ακριβή κίνητρα του κτηνοτρόφου. Το γεφονός ναστάτωσε την κοινωνία της Κριτσάς και προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Τοπικού συμβουλίου που ζητά την παρέμβαση του Δήμου Αγίου Νικολάου και την δίωξη των καταπατητών. Σε επιστολή που απέστειλε χθές ο Πρόεδρος του τοπικού Συμβουλίου ,εκφράοντας την ύμφωνο γνώμη των μελών του Συμβουλίου,κάνει λόγω για αυθαίρετη καταπάτηση κοινοτικής περιουσίας και ζητά «άμεσα από τον Δήμο να προβεί σε όλες τις προβλεπόμενες νόμιμες νέργειες,αφ’ενός για την κατά νόμο δίωξη των καταπατητών και την παραδειγματική τιμωρία τους,αφέτέρου για τον έλεγχο απο τους αρμοδίους της έκτασης της ζημιάς που έχει προκληθεί και την περαιτέρω προστασία των ευρημάτων που έχουν απομείνει». Περιγράφοντας το πρόβλημα ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Κριτσάς κ.Δημήτριος Βάρδας αναφέρει : « Σας γνωρίζουμε οτι στο Οοπ΄διο του καθαρού ορους και συγκεκριμένα στη θέση Ανάσκαμα ,ο δήμος εχει περιφράξει αγροτεμάχιο 3 στρεμματων,μέσα στο οποίο διαφυλ΄σονταν απολιθώματα νάνων ιπποποτ΄μων και ελεφάντων που είχαν βρεθεί μετα απο ανασκαφές του Εθνικού καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το αγροτεμάχιο αυτό μετά παο καταγγελίςε δημοτών και επιτόπια αυτοψία απο όλο το Τοπικό Συμβουλιο ,διαπιστώσαμε οτι ο κτηνοτρόφος Ε.Β κι η σύζυγός του Κ.Β ,κατέλαβαν αυθαίρετα και παρ΄νομ σπάοντας το λουκέτο της περίφραξη και δίνοντας εντολή σε ιδιοκτήτη τρακτέρ να ο 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 28

οργώσει κι να το σπειρει,ενέργεια η οποία εκτελέστηκε με αποτέλεσμα να προκληθεί ζημιά στα φυλασσόμενα παλιοντολογικά ευρήματα σε μια έκταση περίπου 200 τ.μ» ΜΙΧ.ΑΤΣΑΛΑΚΗΣ 18. 16.11.2006 Αυτοψία στην Ανασκαφή του Καθαρού θα κάνει σήμερα το Πανεπιστήμιο Αθηνών ΚΛΙΜΑΚΙΟ του Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής τον Καθηγητή της έδρας Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας και Διευθυντή του αντίστοιχου Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μιχ, Δερμιτζάκη,-<θα μεταβεί σήμερα οτσ.Οροπέδιο Καθαρού και θα πραγματοποιήσει αυτοψία γιύ να διαπιστώσει την έκταση των ζημιών που υπέστη η παλαιοντολογική ανασκαφή με τα απολιθώματα των νάνων ιπποπόραμων. μετά την παραβίαση του χώρου από ιδιώτη και την "άροση και σπορά... δημητριακών στον χώρο '«Εγκληματική» χαρακτήρισε την πράξη ο Καθηγητής κ. Μιχάλης Δερμιτζάκης, αναφερόμενος στην παραβίαση του χώρου της παλαιοντολογικής ανασκαφής και την πρόκληση ζημιών με τη βαθιά άροση που έγινε με τρακτέρ από κάτοικο της περιοχής. «Όταν είχαμε ανασκάψει και εντάξει τα απολιθώματα ι ζώων στη συγκεκριμένη θέση, τα καλύψαμε με ειδική αδιάβροχη μεμβράνη και άλλα ειδικά υλικά. Πρίν τρία χρόνια κάναμε συντήρηση των απολιθωμάτων. Στόχος ήταν αυτά τα ευρήματα να εκτεθούν, όπως ακριβώς βρέθηκαν στη συγκεκριμένη θέση, σε μουσείο που θα κτιζόταν εκεί, προκειμένου οι επισκέπτες να μπορούν να δουν τα ζώα που έζη- σαν εκεί κατά την περίοδο πριν από 450.000 - 12.000 30νια». Εινα ακατανόητο αυτό που συνέβη. Τόση έκταση έχει το Καθαρό, το συγκεκριμένο τεμάχιο είχαν ανάγκη; Αρχίζω να υποψιάζομαι μήπως έγινε επίτηδες... Διότι στο Οροπέδιο Καθαρού δεν ισχύει ιδιοκτησιακό καθεστώς για ιδιώτες αφού θεωρείται ιδιοκτησία της πρώην Κοινότητας. Και όσοι λεβέντες μου έβαλαν τρικλοποδιές και στο παρελθόν, να το γνωρίζουν αυτό...», επεσήμανε ο Καθηγητής, τονίζοντας ότι «η υπόθεση δεν είναι καθόλου απλή και είμαστε αποφασισμένοι να τη στείλουμε στον Εισαγγελέα βάσει του Αρχαιολογικού Νόμου. Η 'ζημιά είναι αντίστοιχη με κείνη : εάν έσπαγανσην ‘Αφροδί τη της Μήλου... Ο νόμος είναι πολύ αυστηρός και οι ποινές είναι πολύ μεγάλες. Δεν γνωρίζω ποιος έδωσε την εντολή ούτε ποιος διέπραξε τη ζημιά >», Η ανάδειξη του χώρου Δύο είναι οι προτάσεις που έχουν κατατεθεί για την προστασία, αξιοποίηση και ανάδειξη του σημαντικού αυτού παλαιοντολογικού χώρου, με τελευταία την μελέτη που εκπόνησε ο Αρχιτέκτονας Οδυσσέας Σγουρός που προβλέπει την ανέγερση Μουσείου, εργαστηρίων κλπ. Η πρόταση είχε υποβληθεί για χρηματοδότηση από κά- ‘ποιο πρόγραμμα, μέσω της Περιφέρειας Κρήτης, για την οποία υπήρξε και παρέμβαση του Πανεπιστημίου, αλλά δυστυχώς δεν εγκρίθηκε. Στην ερωτηση αν πίσω’ από την δυσπραγία στην ολοκλήρωση της έρευνας και την αξιοποίηση του συγκεκριμένου χώρου, υποψιάζεται την ύπαρξη συμφερόντων που αντιδρούν, ο κ, Δερμιτζάκης είπε; «Εκτός από επιστημονικό έγκλημα, η μη ανάδειξη και αξιοποίηση της ανακάλυψης αυτής, θα συνιστά έγκλημα και κατά της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής και όλου του νομού.' Τον τόπο επισκέπτονται πλήθος τουρίστες που τους στοιβάζουν σε πούλμαν μεταφέροντάς τους αριστερά και δεξιά για να γεμίσουν τον ελεύθερο χρόνο των διακοπών τους. θα μπορούσαν να πάνε στο Καθαρό, προσφέροντας ένα ισχυρό κίνητρο ανάπτυξης της περιοχής. Σήμερα πηγαίνουν μέχρι την Κριτσά, στην Παναγία Κερά και για να ψωνίσουν κανένα κέντημα και τους φυγαδεύουν. Τί άλλο τους δείχνουν;»Ο κ. Δερμιτζάκης αναφέρθηκε επίσης και στα μέσα που είχε στη 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 29

διάθεσή του για την παλαιοντολογική ανασκαφή. Όπως είπε, μέχρι σήμερα είχε απλά την ηθική συμπαράσταση του Δήμου Αγίου Νικολάουκαι η μόνη υλική συμμετοχή ήταν η χρηματοδότηση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αασιθίσυ, επί θητείας του κ. Γιάννη Παπατσά- κωνα. Όλα τα υπόλοιπα τα έβαλε το Πανεπιστήμιο και στη φάση της συντήρησης. Ουδείς άλλος ενδιαφέρθηκε», τόνισε ο Καθηγητής ααναφερόμενος και στο διαρκές ενδιαφέρον του πρώην Κοινοτάρχη Κριτσάς κ. ίω- αν. Σιγανού.Υπογράμμισε πάντως · ότι εφόσον εκδηλωθεί έμπρακτο ενδιαφέρον από το Δήμο και τη Νομαρχία, μπορεί να γίνει μια σύσκεψη τις επόμενες ημέρεςώστε να καταλήξουν σε κοινή πρόταση με την συμπαράσταση και του Πανεπιστημίου για να διεκδική- σουν επιτυχώς την ένταξη χρηματοδότησης της έτοιμης μελέτης, στα υπόλοιπα του 3ου ΚΠΣ.«Εμείς δεν θέλουμε να πάρουμε τα ευρήματα στο Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών ή να μπουν σε κάποιες βιτρίνες αλλού. Επιθυμούμε να μείνουν στη θέση τους και να δημιουρ- γηθεί ένας πόλος, έλξεως που θα ωφελήσει τον Τουρισμό της περιοχής», είπε ο καθηγητής.ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ

19. 18-19.11.2006 Η ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ Ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου κ.Γιάννης Λουκαρ΄κης ανφερόμενος στο θέμα των απολιθωμάτων του Καθαρού,και τα ζητήματα που τέθηκαν με αφορμή το αίτημα για εξασφ΄λιση αποτελεσματικών συνθηκών προστασίας και ανάδειξής τους,δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ « Το θέμα της εξέλιξης της υπόθεσης είναι ζήτημα νομικό και τεχνικό. Μας ενδιαφέρει να στοιχειοθετήσουμε με απόλυτα τεκμηριωμένο τρόπο για το ποιά είναι ακριβώς η ζημία για να πράξομε τα δέοντα,κατόπιν αποφάσεως της Δημαρχιακής Επιτροπής και του Δημοτικού Συμβουλίου. Ο Δήμαρχος σε θέματα τέτοιας μεγάλης σημασίας είναι φειδωλός στις δηλώσεις του,αγού αφορά το πρεστιζ του Δήμου καιτ η διασφάλιση των συμφερόντων του Δήμου,όπως εμείς εννοούμε αυτό το συμφέρον».

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 30

Ααπαντώντας σε ερώτηση αν επιμρίζονται οι ευθύνες και στον Δήμο σχερυικά με την ολιγωρία προστασίας της παλαιοντολογικής ανασκαφής αλλά και την προώθηση των αναγκαίων ενεργειών για την ανάδειξη της με την κατασκευή του Μουσείου,ο κ.Λουκαράκης δήλωσε.οταν στον τομέα του Προυπολογισμού κάνομε προτάσεις ανητώντας κονδύλια της τάξεως των 2 εκατομμυρίων ευρώ στα πλαίσια του 3ου ΚΠΣ,αντιλαμβάνεστε οτι είναι δύσκολο ή μάλλον ανέφικτο,υπό τις παρούσες συνθήκες. Ηταν ανέφικτο παρ το ότι ειλικρινά τοπροσπαθήσαμε παρα πολύ. Ευελπιστώ ότι λόγω και της πίεσης που δημιούργησε το συγκεκριμένο περιστατικό,θα δημιουργηθούν οι αναγκαίες προσλαμβάνουσες παραστάσεις αλλ΄κι θα δοθούν επιχειρήματα και τα κίνητρα στους τρίτους ώστε αποτελεσματικά να στηρίξουν την προσπάθεια που έχει ξεκινήσει. Είνι πολύ σημντική ανπτυξιακή πρωτοβουλία,αφού ο τόπος μας θα έχει την δυατότητα να προυσιάσει κάτι το ιδιαίτερο ή το μοναδικό,σε σέση με ότι μπορούν να δείξουν άλλοι τόποι.» Στην ερώτησηπως ο Δήμος σκοπεύει να ανταποκριθεί στην έκκληση του καθηγητή κ.Μιχ.Δερμιτζάκη για επίδειξη έμπρακτης στήριξης για την υλοποίηση του σχεδίου δημιουργείας Μουσείου-Κέντρου Μλέτης των Απολιθωμάτων του Καθαρού,ο Δήμαρχος είπε.»Με τον κ. Δερμιτζάκη έχομε πολύ καλή και ειλικρινή συνεργασία τα τέσσερα χρόνια που είμαι Δήμαρχος,αλλά πολύ καλή συνεργασία είχε και με τον προκάτοχό μου και ανάλογα θεωρώ οτι θα έχει και με τον διάδοχό μου. Η εξεύρεση κονδυλίων είναι ζήτημα κοινής προσπάθειας και του πνεπιστημίου Αθηνών το οποίο έχει ενδεχομένα και ΄λλες δυνατότητες χρηματοδότησης,πέραν των χρηματοδοτήσεων ενός τέτοιου προγράμματος απο τα κονδύλια του Πολιτισμού,όπου οι συνθήκες για εξασφάλισή τους είναι μάλλον δύσκολες. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ

20. 19 .11. 2006 ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΛΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά το θλιβερό περιστατικό στο Οροπέδιο του Καθαρού Το θλιβερό περιστατικό που απείλησε με καταστροφή μιας εξαιρετικής επιστημονικής και πολιτιστικής σημασίας παλαιοντολογικής θέσης σε ένα χώρο με πολύ ιδιαίτερα χατακτηριστικά μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία προκειμένου να αφυπνιτούν οι αρμόδιοι φορείς και να δράσουν προς την κατέυθυνση της προστασίας και ανάδειξη των παλαιοντολογικών ευρημάτων της περιοχής,πράγμα που παρέλειψαν ν το κάνουν μέχρι σήμερα. Επτά χρόνια μετά την ανασκαφή και τρία χρόνια από την τελευταία συντήρηση των εντοπισμένων απολιθωματων νάνων ιπποποτάμων και ελεφάντων,η υπόθεση τελμάτωσε και για τούτο φέρει ευθύνες η Περιφέρεια Κρήτης,που έχει απορρίψει τρείς φορές προτάσεις που έχουν να κάνουν με την προστασία και την ανάδειξη των μοναδικών ευρημάτων στην Κρήτη.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 31

Υπάρχει έτοιμη μελέτη για τη κατασκευή Μουσείου στη θέση αυτή και μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί δυνατή η ένταξη σε πρόγραμμα και κατασκευή του. Αυτά επισήμνε ο Καθηγητής κ.Μιχ.Δερμιτζάκης στην ΑΝΑΤΟΛΗ,τονίζοντας την ανάγκη να πραγμτοποιηθεί κοινή σύσκεψη της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης,του Δήμου Αγίου Νικολάου και της Περιφέρειας Κρήτης,ώστε να βρεθεί λύση και να υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Εξ ‘αλλου,όπως επεσήμανε,η περίπτωση είναι μοναδική και είναι προτιμότερο να δοθούν εκεί κάποια χρήματα αντί να επιδοτούνται και άλλα ξενοδοχεία στα ορεινά της Κρήτης. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν είναι φορέας της υπόθεσης αυτής. Φορέας είναι ο Δήμος Αγίου Νικολάου. Αν μπορούσε το Πανεπιστήμιο να είναι ο φορέας του έργου θα την προωθούσε πολλαπλώς πρ’αττοντας ανάλογα με την περίπτωση της Λέσβου όπου ιδρύθηκε Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που αποτελεί Παράρτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά το παραπάνω συμβάν ,το επόμενο καλοκαίρι θα πρέπει να γίνει νέα υντήρηση στην ανασκαφή και θα απαιτηθούν περί τα 6.000 ευρώ. Θα πρέπει οι τοπικοί φορείς και πρώτος ο Δήμος να συνδράμει,είπε ο κ.Δερμιτζάκης. Το πόρισμα. Στην έκθεση Πραγματογνωμοσύνης που συνέταξαν ο Κθηγητής του Γεωλογικού Τμήμτος του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχ.Δερμιτζάκης ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παρίσης Παυλάκης και ο Γεωλόγος-Παλαιοντολόγος της Εφορείας Πααλιοανθρωπολγία Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του Υπουργείου Πολιτισμού Αθαν.Αθανασίου,περιγράφουν ,περιγράφουν την κατάσταση που διαπίστωσαν μετά την αυτοψία που πραγματοποίησηαν στη θέση « Ανάσκαμμα» στο Οροπέδιο του Καθαρού. Την αυτοψία πραγμτοποίησαν ύστερα από σχετικό αίτημα του Δήμου Αγίου Νικολάου και στην έκθεσή τους,την οποία κατέθεσαν στο Δήμα ,αναφέρουν. Εντός του περιφραγμένου χώρου τν παλαιοντολογικών ανασκαφών,έκταση περίπου 250 τ.μ έχει υποστεί άροση. Σε στμήματα της ανωτέρω έκτάσεως έχει αποκαλυφθεί το γεωύφασμα ,με το οποίο η ανασκαφική ομάδα κάλυψε τα αποκαλυφθέντα ευρήματα μετά το πέρας των τελευταίων ανασκαφών στην περιοχή. Στην ΝΔ πλευρά της ανασκαφής ( σε απόσταση περίπου 10 μ από την είσοδο του περιφραγμένου χώρου) απεκαλύφθησαν θρύσμτα πολιθωμάτων,συνεπεία της άροσης. Η ΒΔ πλευρά της περίφραξης έχει υποστεί ζημίες.λόγω διάβρωσης του υπόβθρου από τον παρακείμενο χείμαρο.Οι ζημιές αυτές δεν σχετίζονται με την άρωση. Η Επιτροπή εκτιμά ότι αν κι η άροση δεν είναι βαθιά,εντούτοις διαπιστώνεται με μερική καταστροφή του προστατευτικού γεωυφάσματος και πιθανολογούνται φθορές στα υποκείμεν απολιθώματα. Ακριβής εκτίμηση της φθοράς των απολιθωμάτων δεν είναι δυνατόν να γίνει στην παρούσα φάση,παρά μόνον μετά από νέα ανασκαφική φάση. « Θεωρούμε ότι πρέπει να ανασταλεί αμέσως κάθε είδους αγροτική εκμετάλλευση εντός της περιφραγμένης έκτασης,να εξασγαλιστεί η περιφρύρηση της θέσης και να διενεργηθούν εργασίες αποκτάστασης της επικάλυψης των απολιθωματοφόρου ορίζοντα με γεωύφασμα. Τέλος,θα πρέπει να δρομολογηθούν το ταύτερο δυνατόν οι διαδικασίες για τη μουσειακή του χώρου,ώστε να αποφευχθούν παρόμοια συμβάντα στο μέλλον» ,υπογραμμίζεται στην έκθεση. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 21.-21 .11. 2006 ΟΙ ΖΗΜΙΕΣ ΣΤΟ ΚΑΘΑΡΟ - Επίσκεψη του Νέου Δημάρχου

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 32

Τον παραβιαμένο χώρο της ανασκαφής στο Οροπέδιο Καθαρού επισκέφθηκαν το πρωϊ της κυριακής μέλη του Συνδυασμού «Σύγχρονος Δήμος» με επικεφαλής τον εκλεγμένο Δήμαρχο κ.Δημήτρη Κουνενάκη στα παλίσια επίσκεψης που είχε προγραμμτιστεί στο Καθαρό. Κατά την επίσκεψη στο χώρο της ανασκαφής οι νέοι Δημοτικοί Σύμβουλοι και τα μέλη του συνδυασμού ενημερώθηκαν από τον πρώην Πρόεδρο κ.Γιάννη Σιγανό για τις ανασκαφές καθώς και τα τελευταία γεγονότα που αναστατωσαν την τοπική κοινωνία. Οπως διαπιτώθηκε ,έχει γίνει άροση του χωραφιού και υπάρχει η εκτίμηση οτι έχει υποστεί ζημιά η περιοχή αφού φάνηκαν και τα επιφανειακά οστά νάνων ιπποποτάμων και ελεφάντων για τα οποία γίνονται οι ανασκαφές στο συγκεκριμένο σημείο. Οπως επεσήμανε ο κ.Κουνενάκης,» σημειώθηκε μία ωμή και εσκεμμένη παραβίαση του χώρου» δεδομένου οτι υπήρχε μιά καλή περίφραξη η οποία παραβιάστηκε με το κόψιμο του λουκέτου που είχε τοποθετηθεί στην είσοδο. «Ελπίζουμε ότι δεν έχει γίνει απόλυτη καταστροφή και ότι έμειναν σημαντικά στοιχεία. Περιμένουμε τώρα το Δήμο να προχωρήσει στην απαιτούμενη διαδικασία για την μήνυση για να δούμε στη συνέχεια από κοινού με τους παράγοντες της Κριτσάς ποιά μέτρα θα πάρουμε στην σύσκεψη που προγραμματίζουμε για το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου», ανέφερε. Η λιμνοδεξαμενή Ο νέος Δήμαρχος και τα μέλη του Συνδυασμού επισκέφθηκαν και το χώρο όπου έχει προταθεί η δημιουργία λιμνοδεξαμενής στη θέση « Τσιμπιστή»,όπου διαπιστώθηκε ότι το σημείο αυτό είναι κατάλληλο γεωμορφολογικά για τη δημιουργία της συγκεκριμένης υποδομής. «Πρόκειται για μία φυσική ουσιαστικά λιμνοδεξαμενή,η οποία δεν απαιτεί μεγάλες παρεμβάσεις και η οποία θα βοηθήσει τα μέγιστα το Οροπέδιο Καθαρού αλλά και την περιοχή της Κριτσάς και τον Αγιο Νικόλαο. Είναι απορίας άξιον γιατί δεν εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι αυτού του έργου. Εμείς θα επιμείνουμε και θα επαναφέρουμε το θέμα της δημιουργίας της λιμνοδεξαμενής»,δήλωσε ο νέος Δήμαρχος. Μ.Α

22. 1.12. 2006 Συζήτηση για το Καθαρό στο Δ.Συμβούλιο. « Να αποδοθούν ευθύνες για ην παραβίαση της ανασκαφής» Να προχωρήσει σε όλες τις παραίτητες ενέργειες για την διοικητική αποβολή του κατόχου του αγρού όπου έχουν βρεθεί τα παλιοντολογικά ευρήμτα στο Οροπέδιο του Καθαρού,αλλά και σε όσες ‘αλλες ενέργειες απαιτούνται,στο πλαίσιο απόδοσης αστικής και ποινικής ευθύνης, για το περιστατικό παραβίασης του χώρου και πρόσκλησης ζημιών στα ευρήματα,εξουσιοδότησε τον Δήμαρχο κ.Ιωαν.Λουκαράκη το Δημοτικό Συμβούλιο Αγίου Νικολάου. Πολλή συζήτηση κατα τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου προκάλεσε το θέμα καθώς αποκαλύφθηκε ότι το Τοπικό Συμβούλιο δεν κοινοποίησε στον Εισαγγελέα την απόφασή του,την οποία

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 33

απέστειλε με έγγραφό του της 14ς Νοεμβρίου στο Δήμαρχο και στον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου και με την οποία ,μεταξύ άλλων,ζητούσε «την κατά το νόμο δίωξή των καταπατητών» κλπ. Το μέλος του Τ.Σ Κριτσάς και νεοκλεγείς δημοτικός Σύμβουλος Νικ.Αφορδακός στην παρέμβασή του χαρακτήρισε το γεγονός της παραβίασης του χώρου της παλαιοντολογικής ανασκαφής « απαράδεκτο και ακατανόητη»,καταγγέλοντας ότι έχουν υπάρξει απειλές και παρασκήνιο». Επεσήμανε ως απαράδεκτο το γεγονός οτι ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου κράτησε την επιστολή του Τ.Σ χωρίς να την κοινοποιήση στον Εισαγγελέα αν και είχε αποφασισθεί. Ο κ.Αφορδακός πρότεινε το Δημοτικό Συμβούλιο να αποφασίσει και να επιβάλει σε εκείνον που παραβίασε το χώρο και προκάλεσε ζημία στην παλαιοντολογική ανασκαφή,τριετή τουλάχιστον αποκλεισμμό και να του επιβληθεί πρόστιμο κάθε φορά που θα παραβιάζει την απαγότευση αυτή. Ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Κριτσάς κ.Δημητριος Βάρδας παραδέχθηκε ότι κράτησε το έγγραφο-απόφαση του Τ.Σ χωρίς να το αποστείλει στον Εισαγγελέα,θεωρώντας οτι οι σχετικές ενέργειες θα ενεργούσε ο Δήμος. Κατήγγειλε οτι δέχθηκε απειλές για το ζήτημα,χωρίς όμως να εξηγήσει ποιοι τον απείλησαν. Στο άκουσμα της καταγγελίας του Προέδρου αρκετοί δημοτικοί σύμβουλοι τόνισαν την σοβαρότητα της καταγγελίας και την ανάγκη κάλυψης ξαι στήριξης του κ.Βάρδα. Ο Αντιδήμαρχος κ.Ιωσηφ Τζανόπουλος μίλησε για παραλείψεις απο το παρελθόν,εξηγώντας οτι απο τότε που εντοπίστηκαν τα παλαιοντολογικά ευρήματα στο συγκεκριμένο σημείο θα έπρεπε ο κάτοχος του αγρού να είχε ειδοποιήθεί εγγράφως να μήν εισέλθει ξανά στο χώρο αυτόν ,αλλά αυτό δεν έγινε. Ο Αντιδήμαρχος κ.Εμμ.Θραψανιώτης μίλησε για «καθεστώς αυδοσίας» που επικρατεί στο Καθαρό,»όπου ο καθένας μπαίνει στην περιοχή και κάνει οτι θέλει ,νομίζοντας οτι σε κάποια μελλοντική στιγμή θα οικειοποιηθεί εκείνα που προσπαθεί στη φάση αυτή να περιχαρακώσει». Χαρακτήρισε σοβαρή την καταγγελία του προέδρου που κατήγγειλε οτι δέχθηκε απειλές να εξουσιοδοτηθεί ο Δήμαρχος να χειριστεί την υπόθεση με γνώμονα το συμφέρον του Καθαρού,με ευθύνη απέναντι στην ιστορία μας και με γνώμονα οτι έχουμε ένα κτημα το οποίο αξίζει καλύτερης τύχης. Χαρακτήρισε «θαυμάσιο» τον Κανονισμό του Καθαρού του 1975 που όπως είπε χρειάζεται να τον ενεργοποιήσουμε και εφαρμόσουμε κι έτσι να βρεθεί λύση στο πρόβλημα. Επίσης ανέφερε την ύπαρξη μελέτης για τη δημιουργία παλαιοντολογικού μουσείου,που παραμένει αναξιοποίητη και τόνισε την ανάγκη στήριξης της προσπάθειας προστασίας και ανάδειξης του πλούτου του Καθαρού τόσο απο τον Δήμο ,όσο και από την τοπική κοινωνία. Ο επικεφαλής της μειοψηφίας κ.Αντ.Ζερβός επεσήμανε ότι υπάρχει αποτύπωση του Κοινοτικού Κτήματος που θεωρείται σήμερα ιδιοκτησία του Δήμου και το τοπογραφικό υπάρχει στη μελέτη που είχε εκπονήσει για το καθαρό η προηγούμενη δημοτική αρχή. Πρότεινε «να κινηθεί η αναγκαία διαδικασία προκειμένου να κλείσει το ζήτημα του ιδιοκτησιακού,προκειμένου να καταστεί δυνατή η ένταξη της περιοχής σε κάποιο αναπτυξιακό πρόγραμμα. Η απουσία στοιχείων ιδιοκτησία,ενοικίασης,στερεί την όποια δημοτική αρχή να εντάξει την όποια δραστηριότητα αφορά το χώρο αυτό σε οποιοδήποτε πρόγραμμα,αφού προαπαιτούμενο είναι η αποδεδειγμένη κυριότητα της έκτασης. Ο κ.Ζερβός ,αναφερόμενος και στην αμφισβήτηση που υπάρχει από την υπηρεσία Δασών,για ένα τμήμα του Καθαρού,πρότεινε ο νομικός σύμβουλος του Δήμου να κάνει εισήγηση για τον τρόπο διαχείρισης του πολύ « λεπτού και δύσκολου ζητήματος ή να ανατεθεί σε κάποιο εξωτερικό δικηγόρο να το χειριστεί και να εισηγηθεί σχετικά στο Δημοτικό Συμβούλιο. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 23. 18.11. 2006 Η ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΠΟΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 34

Ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου κ.Γιάννης Λουκαράκης ανφερόμενος στο θέμα των απολιθωμάτων του Καθαρού,και τα ζητήματα που τέθηκαν με αφορμή το αίτημα για εξασφάλιση αποτελεσματικών συνθηκών προστασίας και ανάδειξής τους,δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ « Το θέμα της εξέλιξης της υπόθεσης είναι ζήτημα νομικό και τεχνικό. Μας ενδιαφέρει να στοιχειοθετήσουμε με απόλυτα τεκμηριωμένο τρόπο για το ποιά είναι ακριβώς η ζημία για να πράξομε τα δέοντα,κατόπιν αποφάσεως της Δημαρχιακής Επιτροπής και του Δημοτικού Συμβουλίου. Ο Δήμαρχος σε θέματα τέτοιας μεγάλης σημασίας είναι φειδωλός στις δηλώσεις του,αγού αφορά το πρεστιζ του Δήμου καιτ η διασφάλιση των συμφερόντων του Δήμου,όπως εμείς εννοούμε αυτό το συμφέρον». Ααπαντώντας σε ερώτηση αν επιμρίζονται οι ευθύνες και στον Δήμο σχερυικά με την ολιγωρία προστασίας της παλαιοντολογικής ανασκαφής αλλά και την προώθηση των αναγκαίων ενεργειών για την ανάδειξη της με την κατασκευή του Μουσείου,ο κ.Λουκαράκης δήλωσε.οταν στον τομέα του Προυπολογισμού κάνομε προτάσεις ανητώντας κονδύλια της τάξεως των 2 εκατομμυρίων ευρώ στα πλαίσια του 3ου ΚΠΣ,αντιλαμβάνεστε οτι είναι δύσκολο ή μάλλον ανέφικτο,υπό τις παρούσες συνθήκες. Ηταν ανέφικτο παρ το ότι ειλικρινά τοπροσπαθήσαμε παρα πολύ. Ευελπιστώ ότι λόγω και της πίεσης που δημιούργησε το συγκεκριμένο περιστατικό,θα δημιουργηθούν οι αναγκαίες προσλαμβάνουσες παραστάσεις αλλά και θα δοθούν επιχειρήματα και τα κίνητρα στους τρίτους ώστε αποτελεσματικά να στηρίξουν την προσπάθεια που έχει ξεκινήσει. Είνι πολύ σημντική ανπτυξιακή πρωτοβουλία,αφού ο τόπος μας θα έχει την δυνατότητα να προυσιάσει κάτι το ιδιαίτερο ή το μοναδικό,σε σχέση με ότι μπορούν να δείξουν άλλοι τόποι.» Στην ερώτηση πως ο Δήμος σκοπεύει να ανταποκριθεί στην έκκληση του καθηγητή κ.Μιχ.Δερμιτζάκη για επίδειξη έμπρακτης στήριξης για την υλοποίηση του σχεδίου δημιουργείας Μουσείου-Κέντρου Μελέτης των Απολιθωμάτων του Καθαρού,ο Δήμαρχος είπε.» Με τον κ. Δερμιτζάκη έχομε πολύ καλή και ειλικρινή συνεργασία τα τέσσερα χρόνια που είμαι Δήμαρχος,αλλά πολύ καλή συνεργασία είχε και με τον προκάτοχό μου και ανάλογα θεωρώ οτι θα έχει και με τον διάδοχό μου. Η εξεύρεση κονδυλίων είναι ζήτημα κοινής προσπάθειας και του Πανεπιστημίου Αθηνών το οποίο έχει ενδεχομένα και άλλες δυνατότητες χρηματοδότησης,πέραν των χρηματοδοτήσεων ενός τέτοιου προγράμματος απο τα κονδύλια του Πολιτισμού,όπου οι συνθήκες για εξασφάλισή τους είναι μάλλον δύσκολες. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 24. 19 .11. 2006 ΑΝΑΓΚΗ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΘΟΥΝ ΤΑ ΠΑΛΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Μετά το θλιβερό περιστατικό στο Οροπέδιο του Καθαρού. Το θλιβερό περιστατικό που απείλησε με καταστροφή μιας εξαιρετικής επιστημονικής και πολιτιστικής σημασίας παλαιοντολογικής θέσης σε ένα χώρο με πολύ ιδιαίτερα χατακτηριστικά μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία προκειμένου να αφυπνιτούν οι αρμόδιοι φορείς και να δράσουν προς την κατέυθυνση της προστασίας και ανάδειξη των παλαιοντολογικών ευρημάτων της περιοχής, πράγμα που παρέλειψαν ν το κάνουν μέχρι σήμερα. Επτά χρόνια μετά την ανασκαφή και τρία χρόνια από την τελευταία συντήρηση των εντοπισμένων απολιθωματων νάνων ιπποποτάμων και ελεφάντων,η υπόθεση τελμάτωσε και για τούτο φέρει ευθύνες η Περιφέρεια Κρήτης,που έχει απορρίψει τρείς φορές προτάσεις που έχουν να κάνουν με την προστασία και την ανάδειξη των μοναδικών ευρημάτων στην Κρήτη. Υπάρχει έτοιμη μελέτη για τη κατασκευή Μουσείου στη θέση αυτή και μέχρι σήμερα δεν έχει καταστεί δυνατή η ένταξη σε πρόγραμμα και κατασκευή του.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 35

Αυτά επισήμανε ο Καθηγητής κ.Μιχ.Δερμιτζάκης στην ΑΝΑΤΟΛΗ,τονίζοντας την ανάγκη να πραγμτοποιηθεί κοινή σύσκεψη της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης,του Δήμου Αγίου Νικολάου και της Περιφέρειας Κρήτης,ώστε να βρεθεί λύση και να υπάρξουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Εξ ‘αλλου,όπως επεσήμανε,η περίπτωση είναι μοναδική και είναι προτιμότερο να δοθούν εκεί κάποια χρήματα αντί να επιδοτούνται και άλλα ξενοδοχεία στα ορεινά της Κρήτης. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν είναι φορέας της υπόθεσης αυτής. Φορέας είναι ο Δήμος Αγίου Νικολάου. Αν μπορούσε το Πανεπιστήμιο να είναι ο φορέας του έργου θα την προωθούσε πολλαπλώς πρ’αττοντας ανάλογα με την περίπτωση της Λέσβου όπου ιδρύθηκε Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που αποτελεί Παράρτημα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά το παραπάνω συμβάν ,το επόμενο καλοκαίρι θα πρέπει να γίνει νέα υντήρηση στην ανασκαφή και θα απαιτηθούν περί τα 6.000 ευρώ. Θα πρέπει οι τοπικοί φορείς και πρώτος ο Δήμος να συνδράμει,είπε ο κ.Δερμιτζάκη Το πόρισμα. Στην έκθεση Πραγματογνωμοσύνης που συνέταξαν ο Κθηγητής του Γεωλογικού Τμήμτος του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχ.Δερμιτζάκης ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παρίσης Παυλάκης και ο Γεωλόγος-Παλαιοντολόγος της Εφορείας Πααλιοανθρωπολγία Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του Υπουργείου Πολιτισμού Αθαν.Αθανασίου,περιγράφουν ,περιγράφουν την κατάσταση που διαπίστωσαν μετά την αυτοψία που πραγματοποίησηαν στη θέση « Ανάσκαμμα» στο Οροπέδιο του Καθαρού. Την αυτοψία πραγμτοποίησαν ύστερα από σχετικό αίτημα του Δήμου Αγίου Νικολάου και στην έκθεσή τους,την οποία κατέθεσαν στο Δήμα ,αναφέρουν. Εντός του περιφραγμένου χώρου τν παλαιοντολογικών ανασκαφών,έκταση περίπου 250 τ.μ έχει υποστεί άροση. Σε στμήματα της ανωτέρω έκτάσεως έχει αποκαλυφθεί το γεωύφασμα ,με το οποίο η ανασκαφική ομάδα κάλυψε τα αποκαλυφθέντα ευρήματα μετά το πέρας των τελευταίων ανασκαφών στην περιοχή. Στην ΝΔ πλευρά της ανασκαφής ( σε απόσταση περίπου 10 μ από την είσοδο του περιφραγμένου χώρου) απεκαλύφθησαν θρύσμτα πολιθωμάτων,συνεπεία της άροσης. Η ΒΔ πλευρά της περίφραξης έχει υποστεί ζημίες.λόγω διάβρωσης του υπόβθρου από τον παρακείμενο χείμαρο.Οι ζημιές αυτές δεν σχετίζονται με την άρωση. Η Επιτροπή εκτιμά ότι αν κι η άροση δεν είναι βαθιά,εντούτοις διαπιστώνεται με μερική καταστροφή του προστατευτικού γεωυφάσματος και πιθανολογούνται φθορές στα υποκείμεν απολιθώματα. Ακριβής εκτίμηση της φθοράς των απολιθωμάτων δεν είναι δυνατόν να γίνει στην παρούσα φάση,παρά μόνον μετά από νέα ανασκαφική φάση. « Θεωρούμε ότι πρέπει να ανασταλεί αμέσως κάθε είδους αγροτική εκμετάλλευση εντός της περιφραγμένης έκτασης,να εξασγαλιστεί η περιφρύρηση της θέσης και να διενεργηθούν εργασίες αποκτάστασης της επικάλυψης των απολιθωματοφόρου ορίζοντα με γεωύφασμα. Τέλος,θα πρέπει να δρομολογηθούν το ταύτερο δυνατόν οι διαδικασίες για τη μουσειακή του χώρου,ώστε να αποφευχθούν παρόμοια συμβάντα στο μέλλον» ,υπογραμμίζεται στην έκθεση. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 25. 1.12.2006 Συζήτηση για το Καθαρό στο Δ.Συμβούλιο « Να αποδοθούν ευθύνες για την παραβίαση της ανασκαφής» Να προχωρήσει σε όλες τις παραίτητες ενέργειες για την διοικητική αποβολή του κατόχου του αγρού όπου έχουν βρεθεί τα παλιοντολογικά ευρήμτα στο Οροπέδιο του Καθαρού,αλλά και σε όσες ‘αλλες ενέργειες απαιτούνται,στο πλαίσιο απόδοσης αστικής και ποινικής ευθύνης, για το 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 36

περιστατικό παραβίασης του χώρου και πρόσκλησης ζημιών στα ευρήματα,εξουσιοδότησε τον Δήμαρχο κ.Ιωαν.Λουκαράκη το Δημοτικό Συμβούλιο Αγίου Νικολάου. Πολλή συζήτηση κατα τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου προκάλεσε το θέμα καθώς αποκαλύφθηκε ότι το Τοπικό Συμβούλιο δεν κοινοποίησε στον Εισαγγελέα την απόφασή του,την οποία απέστειλε με έγγραφό του της 14ς Νοεμβρίου στο Δήμαρχο και στον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου και με την οποία ,μεταξύ άλλων,ζητούσε «την κατά το νόμο δίωξή των καταπατητών» κλπ. Το μέλος του Τ.Σ Κριτσάς και νεοκλεγείς δημοτικός Σύμβουλος Νικ.Αφορδακός στην παρέμβασή του χαρακτήρισε το γεγονός της παραβίασης του χώρου της παλαιοντολογικής ανασκαφής « απαράδεκτο και ακατανόητη»,καταγγέλοντας ότι έχουν υπάρξει απειλές και παρασκήνιο». Επεσήμανε ως απαράδεκτο το γεγονός οτι ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου κράτησε την επιστολή του Τ.Σ χωρίς να την κοινοποιήση στον Εισαγγελέα αν και είχε αποφασισθεί. Ο κ.Αφορδακός πρότεινε το Δημοτικό Συμβούλιο να αποφασίσει και να επιβάλει σε εκείνον που παραβίασε το χώρο και προκάλεσε ζημία στην παλαιοντολογική ανασκαφή,τριετή τουλάχιστον αποκλεισμμό και να του επιβληθεί πρόστιμο κάθε φορά που θα παραβιάζει την απαγότευση αυτή. Ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Κριτσάς κ.Δημητριος Βάρδας παραδέχθηκε ότι κράτησε το έγγραφο-απόφαση του Τ.Σ χωρίς να το αποστείλει στον Εισαγγελέα,θεωρώντας οτι οι σχετικές ενέργειες θα ενεργούσε ο Δήμος. Κατήγγειλε οτι δέχθηκε απειλές για το ζήτημα,χωρίς όμως να εξηγήσει ποιοι τον απείλησαν. Στο άκουσμα της καταγγελίας του Προέδρου αρκετοί δημοτικοί σύμβουλοι τόνισαν την σοβαρότητα της καταγγελίας και την ανάγκη κάλυψης ξαι στήριξης του κ.Βάρδα. Ο Αντιδήμαρχος κ.Ιωσηφ Τζανόπουλος μίλησε για παραλείψεις απο το παρελθόν,εξηγώντας οτι απο τότε που εντοπίστηκαν τα παλαιοντολογικά ευρήματα στο συγκεκριμένο σημείο θα έπρεπε ο κάτοχος του αγρού να είχε ειδοποιήθεί εγγράφως να μήν εισέλθει ξανά στο χώρο αυτόν ,αλλά αυτό δεν έγινε. Ο Αντιδήμαρχος κ.Εμμ.Θραψανιώτης μίλησε για «καθεστώς αυδοσίας» που επικρατεί στο Καθαρό,»όπου ο καθένας μπαίνει στην περιοχή και κάνει οτι θέλει ,νομίζοντας οτι σε κάποια μελλοντική στιγμή θα οικειοποιηθεί εκείνα που προσπαθεί στη φάση αυτή να περιχαρακώσει». Χαρακτήρισε σοβαρή την καταγγελία του προέδρου που κατήγγειλε οτι δέχθηκε απειλές να εξουσιοδοτηθεί ο Δήμαρχος να χειριστεί την υπόθεση με γνώμονα το συμφέρον του Καθαρού,με ευθύνη απέναντι στην ιστορία μας και με γνώμονα οτι έχουμε ένα κτημα το οποίο αξίζει καλύτερης τύχης. Χαρακτήρισε «θαυμάσιο» τον Κανονισμό του Καθαρού του 1975 που όπως είπε χρειάζεται να τον ενεργοποιήσουμε και εφαρμόσουμε κι έτσι να βρεθεί λύση στο πρόβλημα. Επίσης ανέφερε την ύπαρξη μελέτης για τη δημιουργία παλαιοντολογικού μουσείου,που παραμένει αναξιοποίητη και τόνισε την ανάγκη στήριξης της προσπάθειας προστασίας και ανάδειξης του πλούτου του Καθαρού τόσο απο τον Δήμο ,όσο και από την τοπική κοινωνία. Ο επικεφαλής της μειοψηφίας κ.Αντ.Ζερβός επεσήμανε ότι υπάρχει αποτύπωση του Κοινοτικού Κτήματος που θεωρείται σήμερα ιδιοκτησία του Δήμου και το τοπογραφικό υπάρχει στη μελέτη που είχε εκπονήσει για το καθαρό η προηγούμενη δημοτική αρχή. Πρότεινε «να κινηθεί η αναγκαία διαδικασία προκειμένου να κλείσει το ζήτημα του ιδιοκτησιακού,προκειμένου να καταστεί δυνατή η ένταξη της περιοχής σε κάποιο αναπτυξιακό πρόγραμμα. Η απουσία στοιχείων ιδιοκτησία,ενοικίασης,στερεί την όποια δημοτική αρχή να εντάξει την όποια δραστηριότητα αφορά το χώρο αυτό σε οποιοδήποτε πρόγραμμα,αφού προαπαιτούμενο είναι η αποδεδειγμένη κυριότητα της έκτασης. Ο κ.Ζερβός ,αναφερόμενος και στην αμφισβήτηση που υπάρχει από την υπηρεσία Δασών,για ένα τμήμα του Καθαρού,πρότεινε ο νομικός σύμβουλος του Δήμου να κάνει εισήγηση για τον 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 37

τρόπο διαχείρισης του πολύ « λεπτού και δύσκολου ζητήματος ή να ανατεθεί σε κάποιο εξωτερικό δικηγόρο να το χειριστεί και να εισηγηθεί σχετικά στο Δημοτικό Συμβούλιο. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤ 26. 11 .1. 2007 ΠΡΩTΗ ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ Η πρώτη σύσκεψη με θέματα που αφορούν τη λειτουργία του Κοινοτικού Κτήματος του Καθαρού πραγματοποιήθηκε χθές (10.1.2007) στο Δημαρχείο Αγίου Νικολάου. Οι Αντιδήμρχοι Σπύρος Μασσάρος και Μιχάλης Κλώντζας και ο αρμόδιος υπάλληλος για τις αδειοδοτήσεις λειτουργίας των καταστημάτων Νικ.Ατσαλής συναντήθηκαν με τον πρώην πρόεδρο της Κοινότητας Κριτσάς κ.Ιωαννη Σιγανό και δημότες της Κριτσάς που διατηρούν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος στο Αβδελιακό. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το καθεστώς τυπικής νομομοποίηση της λειτουργίας των συγκεκριμένων καταστημάτων. Είναι ένα απο τα πολλά ζητήματα που άπτονται τόσο του ιδιότυπου ιδιοκτησιακού καθεστώτος που ισχύει στο Καθαρό,όσο και τη εφαρμογής συγκεκριμένου πλαισίου λειτουργίας για ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων στο Οροπέδιο και ειδικά στα όρια του Κοινοτικού Κτήματος. Το θέμα που παρέμεινε «παγωμένο» καθ’’ολη τη διάρκεια σχεδόν της προηγούμενης δημοτικής περιόδου,φαίνεται οτι η νέα δημοτική αρχή είναι αποφασιμένη να το ανασύρει και πάλι στην επιφάνεια ,με στόχο να επιβάλει την εφαρμογή συγκεκριμένων κανόνων και να πάψει η ασυδοσία που παρατηρείται στην ευαίσθητη αυτή πριοχή,μετά από μακρά περίοδο απουσίας,ελέγχου και μέριμνας. Οπως δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο αντιδήμαρχος Σπύρος Μασσάρος,στα τέλη Ιανουαρίου ή μέσα στην πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου,προγραμμτίζεται να γίνει ευρεία ύσκεψη στην Κριτσά,με αποκλειστικό θέμα τη λειτουργία του Καθαρού. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ

27. 11 .1. 2007 ΠΡΩΤΗ ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Η πρώτη σύσκεψη με θέματα που αφορούν τη λειτουργία του Κοινοτικού Κτήματος του Καθαρού πραγματοποιήθηκε χθές (10.1.2007) στο Δημαρχείο Αγίου Νικολάου. Οι Αντιδήμρχοι Σπύρος Μασσάρος και Μιχάλης Κλώντζας και ο αρμόδιος υπάλληλος για τις αδειοδοτήσεις λειτουργίας των καταστημάτων Νικ.Ατσαλής συναντήθηκαν με τον πρώην πρόεδρο της Κοινότητας Κριτσάς κ.Ιωαννη Σιγανό και δημότες της Κριτσάς που διατηρούν καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος στο Αβδελιακό. Η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από το καθεστώς τυπικής νομομοποίηση της λειτουργίας των συγκεκριμένων καταστημάτων. Είναι ένα απο τα πολλά ζητήματα που άπτονται τόσο του ιδιότυπου ιδιοκτησιακού καθεστώτος που ισχύει στο Καθαρό,όσο και τη εφαρμογής συγκεκριμένου πλαισίου λειτουργίας για ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων στο Οροπέδιο και ειδικά στα όρια του Κοινοτικού Κτήματος. Το θέμα που παρέμεινε «παγωμένο» καθ’’ολη τη διάρκεια σχεδόν της προηγούμενης δημοτικής περιόδου,φαίνεται οτι η νέα δημοτική αρχή είναι αποφασιμένη να το ανασύρει και πάλι στην 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 38

επιφάνεια ,με στόχο να επιβάλει την εφαρμογή συγκεκριμένων κανόνων και να πάψει η ασυδοσία που παρατηρείται στην ευαίσθητη αυτή πριοχή,μετά από μακρά περίοδο απουσίας,ελέγχου και μέριμνας. Οπως δήλωσε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο αντιδήμαρχος Σπύρος Μασσάρος,στα τέλη Ιανουαρίου ή μέσα στην πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου,προγραμμτίζεται να γίνει ευρεία ύσκεψη στην Κριτσά,με αποκλειστικό θέμα τη λειτουργία του Καθαρού. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 28. 16.2. 2007 ΣΥΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΑΡΟ Σύσκεψη για το σοβαρό και πολυετές πρόβλημα του Οροπεδίου Καθαρού πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη το βραδυ(14.2.2007) στην αίθουσα κάτω απο το Κοινοτικό κατάστημα Κριτσάς. Πολύς ήταν ο κόσμος που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του Τοπικού Συμβουλίου και γέμισε την αίθουσα της βιβλιοθήκης. Παίρνοντας το λόγο ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου κ.Εμμ. Πάγκαλος ενημέρωσε το κοινό για το σοβαρό αυτό θέμα ,που προβληματίζει όλους τους Κριτσώτες που ζητούν κάποια στιγμή να δοθεί μια λύση. Ο κ.Πάγκαλος διάβασε το έγγραφο με το οποίο δύο Τούρκοι Φεουδάρχες παραχώρησαν το Καθαρό στους κατοίκους της Κριτσάς. Στη συνέχεια ο Δήμαρχος Αγ.Νικολάου κ.Δημ.Κουνενάκης πήρε το λόγο,λέγοντας ότι αυτή η συνάντηση θα βοηθήσει έτσι ώστε να μπορεσουμε να ελέγξουμε την κατάσταση στο Καθαρό,που τα τελευταία χρόνια είναι ανεξέλεγκτη. Ο Αντιδήμαρχος κ.Σπ.Μασσάρος διάβασε επιγραματικά τη μελέτη που έχει γίνει επί δημαρχίας Αντ.Ζερβού για την εκμετάλλευση του οροπεδίου Καθαρού και τα έργα που μπορούν να πραγματοποιηθούν. Ο κ.Γεώργ.Μακράκης δικηγόρος του Δήμου,ανέλυσε το νομικό καθεστώς που επικρατεί στο Καθαρό και ο Γιάννης Λασθιωτάκης Δημοτικός Σύμβουλος και υπάλληλος της Διεύθυνσης Δασών Λασιθίου ανέλυσε το θέμα αποχαρακτηρισμού των χωραφιών. Στη συνέχεια το λόγο πήραν οι κάτοικοι της Κριτσάς που κατλεθεσαν τις δικιές τους προτάσεις.Κάποιες από τις προτάσεις ήταν: Το Καθαρό να έχει κοινοτικό χαρακτήρα με κάποιους κανονισμούς. Να γίνει μοίρασμα από την αρχή με τίτλους ιδιοκτησίας. Να συσταθεί Επιτροπή που να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το Καθαρό,η οποία να απαρτίζεται απο κριτσώτες. Να γίνει κάποι μελέτη ή εκπόνηση κτηματολογίου,το οποίο θα πληρωθεί από τους Κριτσώτες. Να μπεί κάποιο στρεμματικό τέλος για όλους όσους έχουν « περιουσία» στο Καθαρό. Η συζήτηση κράτησε μέχρι αργά το βραδυ. Στη συνάντηση παρόντες ήταν επίσης ο Νομαρχιακός Σύμβουλος κ.Εμμ.Κλώντζας,ο Πρόεδρος του ΠΟΔΑΝ κ. Εμμ.Θραψανιώτης,ο Δημ.Σύμβουλος κ.Νικ.Αφορδακός ,ο τ.Βουλευτής κ.Ι.Κουνενός και πολλοί άλλοι. ΚΙΜΩΝΑΣ ΚΟΥΤΟΥΛΑΚΗΣ 29. 2.2.2007 .Καθαρό. Ένα Όραμα για το Οροπέδιο Οικολογική Ομάδα Σητείας - Λασίθι στην Πλώρη, Νομαρχιακή Κίνηση , Αντώνης Ανηψητάκης

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 39

Μια εγκυκλοπαιδική αναφορά.

16 ΚΜ από την Κριτσά, στην κτηματική περιφέρεια της οποίας ανήκει, δίπλα από το οροπέδιο του Λασιθίου, αλλά ακόμα πιο ψηλά, στα 1200μ, βρίσκεται το οροπέδιο του Καθαρού. Τα 60000 στρέμματα, 40000 καλλιεργήσιμα, ο μεγάλος οικολογικός πλούτος, τα σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα και ένα ιδιότυπο ιδιοκτησιακό καθεστώς συνθέτουν έναν μοναδικής αξίας τόπο. Μια προσωπική μαρτυρία.

12.11.06. Μετεκλογική εκδρομή της «Πλώρης» σε Κριτσά, Καθαρό. Το Καθαρό ιδιαίτερα με σημάδεψε. Άνθρωποι και τόπος. Οικολογικό αξιοθέατο και κοινωνικό παραμύθι. Με τους καλούς, το Γιώργη τον Αφορδακό, τον απαράμιλλο ξεναγό μας, τη θεια Εργινούσα και τη Θεόκλητη, του Ξένιου το σόι, την ταβέρνα των Σιγανών, αυτοί οι τοίχοι της με τους αετούς, τον Τσε και τους παππούδες, όλοι μια οικογένεια, κι ο Στέλιος, νέος Νιόνιος, να τραγουδά μπαλάντες, το ερωτικό «κουνούπι» του. Με τους καλούς λοιπόν, αλλά και τους άλλους, που δεν τους γνώρισα, μα σκοτείνιαζαν το τοπίο πιο πολύ κι απ’ τη φθινοπωρινή αντάρα, αυτούς που όργωναν τους νάνους ιπποπόταμους, τους θησαυρούς της πλανητικής μας ιστορίας, αυτούς που ιδιοποιήθηκαν την κοινή γη, που φύτεψαν τις νεοπλουτίστικες βίλες, αυθαίρετες προφανώς, ανάμεσα στις ταπεινές αγροικίες κι αυτούς που ανέχτηκαν τον εκφυλισμό. Προσπάθησα να καταλάβω. Η κοινότητα της Κριτσάς πολύ πριν η κοινωνική συνοχή γίνει σύνθημα και μέχρις ότου φτιαχτεί ο δρόμος -δεν φέρνουν πάντοτε την πρόοδο οι δρόμοι- είχε θεσπίσει το οροπέδιο του Καθαρού, ως πεδίο κοινωνικής συνοχής. Μια όαση κοινοτικής αλληλεγγύης. Οι πιο φτωχοί αγρότες μπορούσαν μέσα από μια δύσκολη ανηφορική πορεία να φτάσουν με τη φαμίλια τους στο Καθαρό, και να βρουν ένα εύφορο κομμάτι κοινοτικής γης να καλλιεργήσουν, ούτε ψηλά νοίκια, ούτε φόροι. Άντεχαν στα ύψη 2-3 χρόνια, μετά γύριζαν στην Κριτσά, άλλοι έπαιρναν τη θέση τους, ενώ εκείνοι εντάσσονταν ξανά στην οικονομική ζωή του χωριού με τις γνωστές σχέσεις παραγωγής, εκμετάλλευση ο κανόνας, κοινωνική ανέλιξη η εξαίρεση. Τότε οι κοινωνίες συνεννοούνταν με το χώμα και τους μήνες. Είχαν συνάψει, άνθρωποι, χώρος, χρόνος ένα ανθρωπογεωγραφικό συμβόλαιο για το τι, πως, που, πότε, πόσο θα καλλιεργούσαν και θα έβοσκαν. Τότε φαντάζομαι δεν θα μιλούσαν για ανάπτυξη, αυτή την αφύσικη έννοια που υπερκαταναλώνουμε σήμερα. Αφύσικη, γιατί η ανάπτυξη παραπέμπει στη μονοδιάστατη μεγέθυνση και κάτι τέτοιο δεν υπάρχει στη φύση παρά μόνον ίσως ως ασθένεια. Οι κανονικοί ρυθμοί της ζωής κάνουν κύκλους, κύματα. Εμπεριέχουν την αγρανάπαυση, αποκλείουν την υπερβόσκηση. Τα τελευταία χρόνια προσθέσαμε το επίθετο αειφόρος στην ανάπτυξη μπας και τη γιατρέψουμε. Το ουσιαστικό όμως μάλλον έφαγε το επίθετο... Μετά λοιπόν φτιάχτηκε ο δρόμος, ήρθε το αγροτικό, η απόσταση μιας μέρας έγινε μιας ώρας. Ο τόπος των φτωχών έγινε τόπος των ξύπνιων, τα κοινά έγιναν διακατεχόμενα και οι σχέσεις παραγωγής πήραν κι εκεί την καπιταλιστική οσμή τους. Το κοινωνικό και ανθρωπογεωγραφικό συμβόλαιο σκίστηκε. Χωρίς ουσιαστική αντίσταση. Το καπιταλιστικό παραμύθι σάρωσε το βουκολικό. Κι επειδή εκεί δεν υπήρχε ο παραμικρός έλεγχος, υπήρχε και κενό νόμου -που ακούστηκε κοινοτική ιδιοκτησία την σήμερον ημέρα- γρήγορα η καπιταλιστική οσμή έγινε μαφιόζικη αποφορά. Τι κάνουμε τώρα; Στηρίζοντας τη δύσκολη προσπάθεια του Δήμου Αγίου Νικολάου που θέλει να αποκαταστήσει τη λογική τάξη, πρώτα η κοινωνία, μετά το άτομο, καταθέτω κάποιες σκέψεις. Με ορίζοντα το πλανητικό χωριό μας και τις ανάγκες του το Καθαρό έχει σημαίνοντα ρόλο. Μπορεί να γίνει ένα αξιόλογο ευρωπαϊκό γεωπάρκο, υπό την εποπτεία της UNESCO, όπως είναι το απολιθωμένο δάσος της Μυτιλήνης. Διαθέτει τρία πλεονεκτήματα: 1. Τους παλαιοντολογικούς θησαυρούς του, που φωτίζουν την γεωλογική ιστορία του πλανήτη και μπορούν να προκαλέσουν παγκόσμιο ενδιαφέρον.

2. Τον οικολογικό πλούτο της περιοχής, απαντώνται 50 από τα 250 ενδημικά φυτά της Κρήτης.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 40

3. Το μοναδικό ιδιοκτησιακό καθεστώς, που μαζί με τις ιδιαίτερες σχέσεις ανθρώπου φύσης δεν συγκροτούν απλώς μια μουσειακή ανθρωπογεωγραφική σχέση, αλλά έχουν πολλά να μας διδάξουν για τα αδιέξοδα του παρόντος και τις διεξόδους του μέλλοντος. Αυτό που σήμερα φαίνεται αναχρονισμός, αν διευρύνουμε τον ορίζοντά μας, μπορεί να είναι το τόξο που δείχνει το μέλλον. Σκέφτομαι ένα μοναδικό μουσείο στην περιοχή, όπου θα συνέπρατταν η γεωλογική, η φυσική και η κοινωνική ιστορία του πλανήτη κι όπου τα οστά των ιπποπόταμων θα εξηγούσαν τους τοπικούς θρύλους για τους Διγενήδες. Σκέφτομαι ένα Φορέα Διαχείρισης του Καθαρού που θα πρόσεχε το μοναδικό του οικοσύστημα και θα χρηματοδοτούνταν από ένα προσεγμένο αγροτουριστικό δημοτικό συνεταιρισμό που θα έδινε δουλειά σε νέους της περιοχής. Σκέφτομαι διδακτορικές κοινωνικοοικονομικές μελέτες για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Καθαρού. Σκέφτομαι πως στο μεσοδιάστημα, πρέπει να αποφύγουμε έργα στην περιοχή, όπως τα μεγάλα φράγματα, που πιθανόν να είναι ασύμβατα με τους παραπάνω στόχους. Λεφτά υπάρχουν. Να πιέσουμε τεκμηριωμένα, Δήμος, Νομαρχία, Αναπτυξιακή Λασιθίου, ώστε να υπάρξουν και οι αντίστοιχες προτεραιότητες. Γιατί δηλαδή να επιδοτούνται τα ιδιωτικά υδροβόρα γκολφ και όχι το δημοτικό Καθαρό; Αντώνης Ανηψητάκης

30. 14.6.2007 Επιστολή - Εθνικό και καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠίΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡίΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ Πανεπιστημιόττολη 157 84 Ζωγράφον: Αθήνα, 14/06/2007 Αρ, Πρωτ. 12501 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 41

Προς: τον Δήμαρχο Αγίου Νικολάου κ. Δ. Κουνενάκη, Δήμος Αγίου Νικολάου Λασιθίου Κρήτης Αξιότιμε κ. Δήμαρχε, Σχετικά με την διοργάνωση ημερίδας για την ανάπτυξη της παλαιοντολογικής κληρονομιάς του Καθαρού, θα θέλαμε, ως Πανεπιστήμιο Αθηνών, να ανανεώσουμε το ενδιαφέρον μας για μια τέτοια συνάντηση. Λόγω των ιδιαιτεροτήτων της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς, θα προτείναμε το χρονικό διάστημα από τέλος Αυγούστου έως αρχές Σεπτεμβρίου, ως μια κατάλληλη εποχή για τη διεξαγωγή του. Το θέμα της ημερίδας θα είναι: «Νάνοι Ιπποπόταμοι, Νάνοι Ελέφαντες και Ελάφια: οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης». Πιστεύουμε ότι η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων φορέων του Νομού Λασιθίου, και ιδιαίτερα η συμμετοχή της Περιφέρειας Κρήτης θα βοηθούσε στην επιτυχία τηςημερίδας.

Μιχ Δ Δερμιτζάκης Καθηγητής Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας τ. Αντιττρύτανης Πανεπιστημίου Αθηνών

31. 15.6.2007 Επιστολή – Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΤΗΛ 210 7274202. 210 7274086, FAX 210 7247322 Αθήνα, 15/06/2007 Αρ. Πρωτ. Προς: τον Δήμαρχο Αγίου Νικολάου κ. Δημ Κουνενάκη ΘΕΜΑ: «Συντήρηση του κοιτάσματος των απολιθωμένων ευρημάτων στο Καθαρό» Αγαπητέ κύριε Δήμαρχε, Με την επιστολή μου αυτή θα ήθελα να σας παρακαλέσω όπως μας βοηθήσετε στην αντιμετώπιση των εξόδων για να καταστεί δυνατή η συντήρηση και προστασία των απολιθωμάτων /της περιοχής Καθαρού Όπως θα γνωρίζετε, η τελευταία λαθροεπέμβαση στο χώρο της ανασκαφής επέφερε ζημίες, οι οποίες αφ ενός μεν πρέπει

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 42

να αποκατασταθούν, αφ ετέρου να ελεγχθεί η όλη κατάσταση των ευρημάτων .Όμως, επειδή η τελευταία συντήρηση είχε γίνει προ τετραετίας με έξοδα και ειδικό πρόγραμμα του Πανεπιστήμιου, απαιτείται να επαναληφθεί και φέτος οι εργασίες που πρόκειται να πραγματοποιηθούν αναφέρονται ενδεικτικό παρακατω καθώς και τα υλικά συντηρήσεως που θα χρησιμοποιηθούν και πρέπει να παραγγελθούν στη Γερμανία • Έρευνα δομικού υλικου των απολιθωμάτων και συγκεκριμένα για τη μελέτη των χαρακτηριστικών, της δομής καιτης κατάστασης διατήρησης τους • Μελετητου ιιεριβαΑΛονιος στο οροπέδιο με εγκατάσταση αισθητήρων καταγραφής υγρασίας και θερμοκρασίας, και • Έρευνα για την καταλληλότητα των υλικών συντήρησης και προστασίας. Τα υλικά συντήρησης που δοκιμάστηκαν διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: ακρυλικά (Paraloid Β72, Paraloid Β48Ν, Paraloid Β66, Paraloid B67, Primal 532K, Lascaux Hydro-Sealer) και αλκοξυσιλάνια (Rhodorsil RC70, Rhodorsil RC80, Rhodorsil RC90, Baysilone LF, Baysilone TP3803, Wacker BS290, Wacker OH 100, Tegovacon). Με βάση τα δεδομένα της μελέτης και τα αποτελέσματα της έρευνας είναι δυνατή η επέμβαση συντήρησης στο πεδίο, μετά την αποκάλυψη των ευρημάτων. Η επέμβαση συντήρησης θα περιλαμβάνει τις παρακάτω ενέργειες: • τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης και φωτογράφηση των προς συντήρηση απολιθωμάτων • καθαρισμός • στερέωση και προστασία Το κόστος της επέμβασης για κάθε ανασκαμμένο τετραγωνικό μέτρο υπολογίζεται ως εξής: • υλικά συντήρησης €2.000 • εφαρμογή συντήρησης € 5.000 • έξοδα μετακίνησης και διαμονής πέντε ατόμων από το Τ.Ε.Ι. Αθηνών για ένα μήνα Για το κόστος σε υλικά και εργασία θα πρέπει να υπολογιστεί απόκλιση ± 20% σε σχέση με την πυκνότητα και την κατάσταση διατήρησης των ευρημάτων. Με τιμή Δ/ντής Μουσείου Παλαιοντολογίας-Γεωλογίας

32.15.9.2007 ΤΑ ΠΑΛΑΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΑΙ Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥΣ Ζητείται βοήθεια του Δήμου Αγίου Νικολάου Βοήθεια απο το Δήμο Αγίου Νικολάου ,για την αντιμετώπιση των εξόδων που απαιτούν οι εργασίες συντήρησης τν παλαιοντολογικών ευρημάτων στο Καθααρό ,ζητά ο Καθηγητής Μιχάλης Δερμιτζάκης,Διευθυντής του Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.Στην επιστολή του ο κ.Δερμιτζάκης αναφέρει¨ « Θα ήθελα να σας παρακαλέσω όπωε μας βοηθήσετε στην αντιμετώπιση των εξόδων για να καταστεί δυνατή η συντήρηση και προστασίατων αποιλιθωμάτων της περιοχής Καθαρού, Οπως γνωρίζετε ,η τελευταία λαθροεπέμβαση στο χώρο της ανασκαφής επέφερε ζημίες ,οι οποίες αφένός μεν πορέπει να αποκατασταθούν,αφ΄ετέρου να ελεγθεί η κατάσταση των ευρημάτων. Ομως,επειδή η τελευταία συντήρηση είχε γίνει προ τετραετίας ,με έξοδα και ειδικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου,απαιτείται να επαναληφθεί και φέτος. Οι εργασίες που πρόκειται να πραγματοποιηθούν αναφέρονται ενδεικτικά και τα υλικά συντήρησης που θα χρησιμοποιηθούν θαπρέπει να παραγγελθούν στην Γερμανία.Οι εργασίες περιλαμβάνουν. Α) Ερευνα δομικού υλικού των απολιθωμάτων και συγκεκριμένα για τη μελέτη των χαρακτηριστικών της δομής και κατάστασης διατήρησής τους. Β) Μελέτη του περιβάλλοντος στο Οροπέδιο,με εγκατάσταση αισθητήρων καταγραφής της υγρασίας και θερμοκρασίας.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 43

Γ)Ερευνα για την καταλληλότητα των υλικών συντήρησης και προστασίας.Τα υλικά που δοκιμάσθηκαν διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τα ακρυλικά και τα αλκοξυσιλάνια.Με βάη τα δεδομένα της μελε΄της και τα αποτελέσματα της έρευνας,είναι δυνατή η επέμβαση συντήρησης στο πεδίο,μετά την αποκάλυψη των ευρημάτων. Η επέμβαση συντήρησης θα περιλαμβάνει τις παρακάτω ενέργειες¨Τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης και φωτογράφηση των προς συντήρηση απολιθωμάτων.Καθαρισμός των ευρημάτων και στερέωση καθώς και λήψη μέτρων για την προστασία τους. Το κόστος της επέμβασης για κάθε ανασκαμμένο τετραγωνικό υπολογίζεται ως εξήςΫλικά συντήρησης 2.000 ευρώ,εφαρμογή συντήρησης 5.000 ευρώ.Επι πλέον χρειάζεται η κ’αλυψη των εξ’οδων μετακίνησης και διαμονής πέντε ατόμων απο το ΤΕΙ Αθηνών ,για ένα μήνα. Για το κόστος σε υλικά και εργασία θα πρέπει να υπολογιστεί απόκλιση (συν-πλήν ) 20% σε σχέση με την πυκνότητα και την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα απολιθώματ». Ολοκληρωμένο Ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Δημήτρης Κουνενάκης είπε στην ΑΝΑΤΟΛΗ οτι είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον κ.Δερμιτζάκη ,τον οποίο και αναμένει για να συζητήσουν το όλο ζήτημα,προκειμένου ο σχεδιασμός για την προστασία και ανάδειξη των σπανίων αυτών ευρημάτων να είναι ολοκληρωμένος. Ο Δήμος Αγίου Νικολάου δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να ανταποκριθεί στο τεράστιο κόστος που απαιτούν οι μελέτες και εργασίες συντήρησης και προστασίας των παλαιοντολογικών ευρημάτων του Καθαρού.Είναι ένα ζήτημαγια το οποίο οφείλουν τόσο το Πανεπιστήμιο όσο και κυρίως το κράτος να συμβάλει,είπε ο κ.Κουνενάκης. Με το θέμα αυτό συμφωνεί και το Τοπικό Συμβούλιο Κριτσάς,το οποίοσυζήτησε το θέμα στη Συνεδρίαση της Πέμπτης και μάλιστα συγκρότησε επιτροπή απο τοπικούς συμβούλους και τον φυσιοδίφη Γεώργιο Αφορδακό ,με την εντολή να διερευνήσει το όλο θέμα , να έλθη σε επαφή με πανεπιστημιακούς φορείς,το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και στο Δήμο για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 33. 15.10.2007 Επιστολή του Γεωργίου Αφορδακού

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 44

34 30.10.2007 Γεωλογικά ευρήματα Τον ΓΙΑΝΝΗ ΔΑΣΚΑΟΓΙΑΝΝΛΚΗ Πρώτος μέρος ΝΙΩΘΕΙ κανείς θαυμάσια », σε μία κάπως προχωρημένη ηλικία, να ξαναγίνεται Φοιτητής καθήμενος στο «θρανίο» επί δύο συνεχείς ώρες, χωρίς μάλιστα να δυ- σφορήσει καθόλου. Και να εύχεται από μέσα του να μη τελειώσει ποτέ το φοιτητικό μάθημα γύρω από την Επιστήμη της Γεωλογίας και μάλιστα για τα αξιόλογα ευρήματα του τόπου μας (Ν. Λασιθίου). Τέσσερα πράγματα με συγκίνησαν βαθιά το βράδυ της Κυριακής 14 Οκτωβρίου 2007; Πρώτον; Ένιωσα πως γύρισαν τα χρόνια πίσω σε μια βαλέρ του 1954-55 όταν έφερα την ιδιότητα του φοιτητή 18-19 χρονών τότε. Δεύτερον: Η αίθουσα διδασκαλίας «Μελίνα Μερκούρη» του ΠΚΔ Ιεράπετρας. Τρίτον: Το ΚΠΕ (Κέντρον Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης) το δεύτερο πολύ αξιόλογο κέντρο στο Νομό μας που οι στόχοι του έχουν πάντα επικαιρότητα και ενδιαφέρον για να αγκαλιάσουν τη ζωή της κοινωνίας και Τέταρτον: Το υπέροχο μάθημα της διδασκαλίας της διακεκριμένης στην επιστήμη της Καθηγήτριας της Ιστορικής Γεωλογίας {Στρωματογραφίας ) - Παλαιοντολογίας και Παλαιοοικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνώνκ, Αναστασίας Μαρκρπούλου - Διακαντώνη. . Το μάθημα ήταν πολύ ενδιαφέρον γενικά, αλλά ειδικά, ακόμη περισσότερο, γιατί αφορούσε γεωλογικά ευρήματα του τόπου μας, του Νομού Λασιθίου, επειδή μερικά από αυτά τα έβλεπε ο εισερχόμενος στην αίθουσα, πάνω στο τραπέζι με τα ονόματά τους. Σε σλάιτς βέβαια το θέαμα ήταν πλουσιότερο για πολλά ευρήματα που φέρουν την επίπονη σφραγίδα της ομιλήτριας Καθηγήτριας. Ορισμένα από αυτά τα γεωλογικά ευρήματα τα είχα ιδεί πριν από λίγα χρόνια, γιατί τα είχε ανακαλύψει η Καθηγήτρια στο χωριό μας, Γδόχια ύστερα από πολυετείς έρευνες και μελέτες της κυρίας Τοσούλας (έτσι την προσφωνούσανε στα χωριά μας).

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 45

Απαύγασμα αυτών τφν επιστημονικών ερευνών και μελετών ήταν οι γεωλογικοί καρποί που απολαύσαμε στην κατάμεστη αίθουσα «Μελίνα Μερκούρη» στις 14/10/2007 του Δήμου Ιεράπετρας. Μας μίλησε για τις ορο- γενετικές κινήσεις, την ε- ξάπλωση ή υποχώρηση θαλασσών, την ηφαιστειακή δραστηριότητα και την εμφάνιση, επικράτηση και εξέλιξη των πρώτων οργανισμών κ,α. Τόνισε, επίσης, την ευρύτερη συμμέτοχη στην ερευνά της Κρήτης (συμμετοχή ερευνητών από Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια και όχι μόνο), που επέτρεψε την πλήρη χαρτογράφηση του νησιού, την ολοκλήρωση πολλών μελετών, αλλά και διδακτορικών διατριβών, οι οποίες δίδουν απάντηση σε πλήθος ερωτημάτων, μεταξύ των οποίων είναι και η γεωμορφολογική εξέλιξη της Κρήτης. Και συνέχισε πως: «Η Κρήτη δεν φημίζεται μόνο για τις αρχαιότητες της, τον πολιτισμό της και την βιοποικιλότητά της, αλλά και για τον εκπληκτικό γεωλογικό της πλούτο (γεωποικιλότπτα)». ΣΤΟ σημείο ακριβώς αυτό επισημαίνεται ότι αναφύεται ένα πολύτιμο κεφάλαιο αξιοποίησης του γεωλογικού πλούτου του Νομού μας, για την παραπέρα τουριστική μας ανάπτυξη. Επίσης μας μίλησε για τους γεωλογικούς σχηματισμούς της Κρήτης, τα φαράγγια της, τα ρήγματά της, τις εναλλαγές των στρώσεων της, τα θαλάσσια απολιθώματα της σε μεγάλα υψόμετρα - όπως στο όρος Δίκτη, Ίμπρου κ,α. που προκαλούν και τον θαυμασμό και το δέος μας. Μας τόνισε ιδιαίτερα πως όπου σήμερα βρίσκεται η Κρήτη προϋπήρχε μια βαθιά θάλασσα (Τηθύς) και ότι πριν από 23 εκατομμύρια χρόνια ύστερα από μιά ασύλληπτης έντασης τεκτονική αναστάτωση, ανέβασε τον βυθό αυτής της θάλασσας στην επιφάνεια, για να γεννηθεί μέσα από τα κύματα κυριολεκτικά μια ξηρά, η Αιγαιΐδα {Νότιο Αιγαίο). Σ’ αυτό το χώρο της Αιγαίίδας εμφανίζονται αργότερα ζώα και φυτά, όπως τεράστιοι ελέφαντες, ελάφια, ιπποπόταμοι, ιππάρια αρκούδες και πολλά άγρια θηρία, που μπορούσαν να μετακινούνται σ’ αυτό το χώρο, ακολουθώντας μια μεταναστευτική πορεία από Ανατολικά (Κίνα, Ινδίες). Η ξηρά αυτή, μας τόνισε, κάλυπτε ολόκληρο το νότιο Αιγαίο και συνέδεε την ηπειρωτική Ελλάδα με τη Μικρά Ασία. Από εδώ συμπεραίνει κανείς και λέει, να πώς,βρέθηκαν ατο Οροπέδιο Καθαρού Κριτσάς,οστά - δείγματα από ελέφαντες, ιπποπόταμους. Αλλά όπως μας ανέπτυξε η Καθηγήτρια «κάτω από την επιφάνεια της γης, όχι πολύ βαθιά, τα ασταθή πετρώματα (τεκτονικές η λιθοσφαιρικές πλάκες) μετακινούνταν συνεχώς, προκαλώντας τρομακτικές ανυψώσεις και καταβυθίσεις στο εύθραυστο και εύπλα- στο γήινο φλοιό». Και συνεχίζει: «Κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας αναστάτωσης ,πριν από. 12 εκατομμύρια χρόνια βυθίστηκε ένά μεγάλα μέρος της Αιγαιίδας και η θάλασσα ξανασκέ- παοε τα πάντα εκτός από τις κορυφές των υψηλότερων βουνών».

35. 10.11.2007 Η ΙΔΡΥΣΗ ΣΤΟ ΚΑΘΑΡΟ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ Ερώτηση στον υπουργό Πολιτισμού σχετικά με την προοπτική ίδρυσης Παλαιοντολογικού Μουσείου στο Οροπέδιο Καθαρού κατέθεσε ο Βουλευτής Μιχ. Καρχιμάκης. Αναφέρεται εξής. Κύριε Υπουργέ Είναι γνωστό στο Υπουργείο σας ότι υπάρχει ένα πάγιο αίτημα του Δήμου Αγ.Νικολάου του Τ.Δ Κριτσάς και της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λασιθίου για την ίδρυση και λειτουργία παλαιοντολογικού μουσείου στο οροπέδιο του Καθαρού του Δ.Δ.κριτσάς του Δήμου Αγίου Νικολάου. Η ίδρυση και η λειτουργία του μουσείου αυτού είναι απολύτως αναγκαία αφού στην περιοχή υπάρχουν μοναδικά ευρήματα που δεν έχουν ανιχνευτεί σε κανένα άλλο μέρος της Κρήτης και το συγκεκριμένο έργο θα αποτελέσει ‘ένα έργο προστασίας και ανάδειξης των παλαιοντολογικών ευρημάτων.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 46

Γι΄ αυτό το θέμα η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου έχει παραχωρήσει σε προμελέτη του έργου ,προϋπολογισμού 1,5 εκατ. ευρώ. Επειδή η ανάγκη της ίδρυσης και λειτουργίας παλαιοντολογικού μουσείου στο οροπέδιο του Καθαρού είναι υπαρκτή γιατί θα οδηγήσει στην προστασία και την ανάδειξη παλαιοντολογικών ευρημάτων ,μοναδικών σε ολόκληρη την Κρήτη, άλλα παράλληλα θα συμβάλλει και την πολιτιστική – τουριστική ανάπτυξη της περιοχής λόγω του τουριστικού ενδιαφέροντος και της επισκεψιμότητος που παρουσιάζει η περιοχή. Ερωτάσθε¨ Προτίθεστε να χρηματοδοτήσετε την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου προκειμένου να ολοκληρώσει τις διαδικασίες για την ίδρυση ,κατασκευή και λειτουργία παλαιοντολογικού μουσείου στο Οροπέδιο του Καθαρού ,γεγονός που μέσα από την ανάδειξη των παλαιοντολογικών ευρημάτων θα οδηγηθεί η περιοχή και σε μια περαιτέρω ανάπτυξη προς όφελος των κατοίκων της περιοχής αλλά και του Δήμου Αγίου Νικολάου ευρύτερα. Θα αφησουμε τα απολιθώματα του Καθαρού να καταλήξουν στην Αθήνα;Ενώ στα Γρεβενά ιδρύουν Κέντρο Παλαιοντολογίας για την προβολή τους 36.25.1.2008

ΤΟ χρονικό αξιοποίησης ενός σπάνιου παλαιοντολογικού ευρήματος, στην αντιδιαμετρική ακρο- γωνιά της Ελλάδας, στα Γρεβενά, μας προκάλεαε την ανάγκη αναφοράς στον τρόπο που εμείς εδώ αξιοποιούμε παρόμοιες, μοναδικές ευκαιρίες και να τονίσουμε πώς, αντίθετα από ό,τι συμβαίνει αλλού, εμείς εδώ αφήνουμε το χρόνο να διολισθαίνει και χάνουμε την ευκαιρία να προσθέσουμε στον τόπο μας την πολυπόθητη «προστιθέμενη αξία» για το προϊόν που παράγουμε και στο οποίο στηρίζεται ολόκληρη η τοπική μας οικονομία... ΓΙρωτίστως όμως, φέρνει στη μνήμη αχαρακτήριστες πράξεις και πρακτικές, καταστροφής μιας ανεκτίμητης κληρονομιάς (θυμηθείτε το... όργωμα των απολιθωμάτων!), αλλά και τη ραθυμία τοπικών και εθνικών φορέων, που αντί να ασχο- Υ ληθοόν συστηματικά και να προωθήσουν την αξιοποίηση του παλαιοντολογικού θησαυρού του Καθαρού, αναλώνονται σε μια τα- _ κτική «πινγκ - πονγκ» για το ποιος, πως και με τι μέσα θα αναλάβειτην προστασία και ανάδειξη μιας μοναδικής κληρονομιάς που μας αποκαλύφθηκε ύστερα από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Κληρονομιά, που διαγουμίζεται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όπως μαρτυρούν μοναδικά κομμάτια απολιθωμάτων νάνων ιπ- ποποτάμων που κοσμούν δημόσιες καν ιδιωτικές συλλογές σε διάφορα μέρη του κόσμου! Έκλεισε δεκαετία και πλέον από τότε που επιστημονική ανασκαφική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, με επικεφαλής τον Αα- σιθιώτη Καθηγητή Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας Μιχάλη Δερμιτζάκη, αποκάλυψαν σε συγκεκριμένη θέση πλήθος απολιθωμάτων νάνων ιπποποτάμων. Δυστυχώς, τα απολιθώματα παραμένουν σκεπασμένα με νάιλον στη θέση τόύς και πέρυσι συντηρήθηκαν για τελευταία φορά με δαπάνη του ‘Πανεπιστημίου, μετά την μερική καταστροφή που υπέστησαν. Στα Γρεβενά 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 47

Κέντρο Παλαιοντολογίας θα χωροθετηθεί στην περιοχή Μηλιάς Γρεβενών, ύστερα 1 από την ανακάλυψη ζεύγους χαυλιοδόντων μήκους πέντε μέτρων - των μεγαλύτερων που έχουν βρεθεί ως σήμερα οι οποίοι ανήκαν σε προϊστορικό μαστόδοντο - πρόγονο ταυ ελέφαντα. Τους χαυλιόδοντες ανακάλυψε ερευνητική ομάδα του Αρι- στοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εκτιμάται ότι το μαστόδοντο αυτό έζησε στην περιοχή των Γρεβενών πριν από 2,5 - 3 εκατομμύρια έτη και έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Ήδη Ολλανδοί επιστήμονες προχωρούν στην κατασκευή, σε κλίμακα 1:10 με ειδική ρητίνη προπλάσματος του προϊστορικού ζώου που θα παρουσιαστεί σε συνέδριο με τίτλο: «Προϊστορικοί γίγαντες στα Γρεβενά: Η περιπλάνηση των ελεφάντων με τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες στον κόσμο». Σημειώνεται δε ότι σύντομα οι δύο χαυλιόδοντες θα μπουν και στο Βιβλίο Γκίνες! Τη δημιουργία Παλαιοντολογικού Κέντρου στην •περιοχή προωθεί το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας και ήδη έχει κατατεθεί η μελέτη τεκμηρίωσης στο Υπουργείο Ανάπτυξης, όπου υπουργός είναι ο Γρε- βένιώτης Χρηστός Φώλιας. Οι μελέτες έχουν ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότησε 500.000 ευρώ από το Ειδικέ Πρόγραμμα Ανασυγκρό τησης Δυτικής Μακεδονία' και μόλις ολοκληρωθούν θα κατατεθεί πρόταση γκ την κατασκευή του Κέντροι 37. 30.1.2008 Πρωτοβουλία του Δήμου για τη στέγαση των ευρημάτων του Καθαρού ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ προκει μένου να επανατεθεί επί τάπητος το ζήτημα της προστασίας και ανάδειξης λάδος (π.χ. Γρεβενά), ενώ, αντίθετα, δεν έχει εκφραστεί ανάλογα για τα απολιθώματα που βρέθηκαν πριν των παλαιοντολογικών ευρημάτων του Οροπεδίου Καθαρού, προτίθεται να αναλάβει ο Δήμος Αγίου Νικολάου, ύστερα από το σχετικό άρθρο της ΑΝΑΤΟΛΗΣ. Με δηλώσεις του ο Καθηγητής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Δερμιτζάκης έθεσε εκ νέου το ζήτημα, αφού διαπιστώνεται η άμεση ανταπόκριση και· μέριμνα της Ρολιτείας για αντίστοιχης σημασίας παλαιοντολογικά ευρήματα σε άλλες περιοχές της Ελλάδος(π.χ Γρεβενά) ,ενώ αντίθετα δεν έχει εκφραστεί ανάλογα για τα απολιθώματα που βρέθηκαν πριν από δέκα και πλέον χρόνια στο Καθαρό. Ο Δήμαρχος Αγίου Νικολάου Δημήτρης Κουνε- νάκης, με αφορμή το σχετικό άρθρο, δήλωσε χθες, στην ΑΝΑΤΟΛΗ: «Σε ό,τι αφορά τα παλαιοντολογικά ευρήματα του Καθαρού ‘θα επιδιώξουμε να γίνει μια συνάντηση στο Δημαρχείο, όπου θα προ- σκαλέσουμε τον Καθηγητή Μ. Δερμιτζάκη, εκπροσώπους της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και την Κριτσά μαζί με υπηρεσιακούς παράγοντες του Δήμου, ώστε να διευκρινιστεί τι ακριβώς πρέπει να_ γίνει με το θέμα αυτό. Θα επιδιώξουμε, πρώτον, την προστασία των ευρημάτων. Δεύτερον, να εξασφαλίσουμε την κατασκευή κατάλληλου χώρου όπου: μπορούν να εκτεθούν τα ευρήματα αυτά. Για να γίνει αυτό πρέπει να δούμε από πού θα εξασφαλίσουμε την αναγκαία χρηματοδότηση για την εκπόνηση της αναγκαίας μελέτης σύγχρονου Μουσείου για να εκτεθούν με τον κατάλληλο τρόπο, όλα αυτά τα ευρήματα.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 48

Φαντάζομαι ότι στη διαδικασία αυτή θα έχουμε τη βοήθεια της Νομαρχίας και του Υπουργείου Πολιτισμού και γενικότερα της πολιτείας ώστε να αποκτήσει το Καθαρό ένα χώρο τον οποίο. δικαιούται για να εκτεθούν τα πολύτιμα ευρήματα». Στην ερώτηση, γιατί πα- ρατηρείται ολιγωρία στο ζήτημα αυτό, ύστερα μάλιστα από το απαράδεκτο περιστατικό μερικής καταστροφής της παλαιοντολογικής ανασκαφής που προ-κλήθηκε πέρυσι, ο κ. Κουνενάκης είπε: «Δεν ξεχάστηκε το θέμα. Ασχοληθήκαμε με : την υπόθεση αυτή και λάβαμε συγκεκριμένα μέτρα προστασίας της ανασκαφής. Υπάρχει επιτροπή που συγκροτήθηκε για το Καθαρό, αλλά μέχρι σήμερα δεν απέδωσε συγκεκριμένα πράγματα...Πρέπει όμως να αποφασίσουμε τι θα κάνουμε όσον αφορά κυρίως τις υποδομές, για την προστασία αυτών των ευρημάτων. Και σ' αυτό η πολιτεία θα πρέπει να αναλάβει τις ευθύνεc τnc».

38. 23.3. 2008 ΝΑΝΝΟΙ ΙΠΠΟΠΟΤΑΜΟΙ ΤΟΥ ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΤΗΣ ΚΡΙΤΣΑΣ Του ΜΙΧΑΛΗ Δ.ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗ (ΒΗΜΑ ) Ενα μικρό εξελικτικό θαύμα έζησε η μεγαλόνησος πριν από 540.000 χρόνια, ένα μοναδικό φαινόμενο που ήρθε στο φως με τις ανασκαφές του Πανεπιστημίου Αθηνών στο οροπέδιο Καθαρό. Νάνοι ελέφαντες, νάνοι ιπποπόταμοι και ελάφια ήταν οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού, αποδυόμενοι σ' έναν εξελικτικό αγώνα που τερματίστηκε με την έλευση του ανθρώπου

Νάνοι ελέφαντες -Οι πρώτοι κάτοικοι της Κρήτης Μια απίθανη ιστορία μεταναστεύσεων και εξελικτικών αλμάτων δημιούργησε στη μεγαλόνησο έναν πληθυσμό από νάνους ελέφαντες και ιπποποτάμους Το νησί της Κρήτης είναι γνωστό για την πληθώρα των αρχαιολογικών ευρημάτων, ορισμένα από τα οποία, όπως αυτά του μινωικού πολιτισμού, είναι παγκοσμίου φήμης. Η Κρήτη όμως είναι η κιβωτός και ενός άλλου, παλαιότερου θησαυρού: σε 63 περιοχές του νησιού βρέθηκαν τα λείψανα απολιθωμένων ζώων, τα περισσότερα από τα οποία έζησαν αποκλειστικά και μόνο στην Κρήτη. Πρόκειται για τα απολιθώματα νάνων ιπποποτάμων, ελεφάντων, ελαφιών, ενυδρίδων και πτηνών που έζησαν στην Κρήτη κατά την τελευταία γεωλογική περίοδο. Βέβαια ίσως αναρωτηθεί κάποιος ποια η μοναδικότητα των ελεφάντων, των ελαφιών και των ιπποποτάμων, αφού τα απολιθώματα τέτοιων ζώων έχουν βρεθεί σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας ενώ παρόμοια είδη διαβιούν ακόμη και σήμερα στην Αφρική. Τα κρητικά είδη όμως διαφέρουν από όλα τα άλλα στο ότι έζησαν μόνο στο νησί αυτό. Ο τρόπος που έφτασαν τα ζώα αυτά στην Κρήτη, η προσαρμογή τους στο νησιωτικό 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 49

περιβάλλον και εν τέλει η εξαφάνισή τους αποτελούν τμήματα μιας ιστορίας που διερευνά τα τελευταία χρόνια το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρόκειται για μιαν απίθανη, σχεδόν φανταστική ιστορία, η οποία όμως στηρίζεται σε αδιάσειστα στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη των απολιθωμάτων και τις παρατηρήσεις της συμπεριφοράς των σύγχρονων ζώων. Λεπτομέρειες των απολιθωμένων ευρημάτων Πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη, η οποία μέχρι τότε βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα, άρχισε να αναδύεται. Το νησί ήταν αρχικά κενό. Μετά, όταν αναπτύχθηκε η βλάστηση, έφθασαν τα πουλιά φέρνοντας μαζί τους αβγά σαλιγκαριών και άλλων μικρών ζώων. Στην Κρήτη όμως δεν μπορούσαν να φθάσουν τα μεγάλα ζώα και αυτό γιατί το νησί χωριζόταν τότε, όπως και σήμερα, από την ηπειρωτική χέρσο με ευρύ θαλάσσιο διάδρομο. Συνολική ανασύσταση Το 1998 εγκαινιάστηκε στο Καθαρό νέος κύκλος παλαιοντολογικών ερευνών, με τη χρηματική ενίσχυση της Νομαρχίας Λασιθίου. Ταυτόχρονα ο δήμος απαλλοτρίωσε την περιοχή και το Πανεπιστήμιο Αθηνών την περιέφραξε. Στόχος των ερευνών αυτών είναι η συνολική ανασύσταση του περιβάλλοντος του Καθαρού τα τελευταία 600.000 χρόνια. Στις προαναφερθείσες ανασκαφές το σύνολο των απολιθωμάτων έχει εξαχθεί με σύγχρονες μεθόδους, και στόχο να καταγραφούν όλες οι πληροφορίες που περιέχει η ακριβής θέση τους μέσα στο γεωλογικό στρώμα. Οι πληροφορίες αυτές αποτελούν το κλειδί για τη λεγόμενη πολυδιάστατη επιστημονική προσπάθεια τής όσο το δυνατόν πιο ακριβούς παλαιοοικολογικής ανασύστασης του οροπεδίου. Με επίκεντρο τη συγκεκριμένη παλαιοντολογική θέση Διγενή ή «Ανάσκαμμα» που ανακάλυψε πρώτος ο κριτσιώτης φυσιοδίφης Γιάννης Σιγανός, στην καρδιά του οροπεδίου του Καθαρού, και με βάση το πλούσιο σε απολιθώματα ιπποποτάμων δείγμα που φέρνουν στο φως οι σύγχρονες παλαιοντολογικές ανασκαφές που διεξάγονται από τότε εξετάζεται η παλαιοοικολογική υπόθεση ότι κατά τη χρονική περίοδο όπου ζούσαν οι ιπποπόταμοι το οροπέδιο του Καθαρού παρουσίαζε μια μόνιμη λίμνη, με κατευθυνόμενα σε αυτήν ρυάκια τα οποία στη διάρκεια των καταρρακτωδών βροχών παρέσυραν διάσπαρτα οστά ή και πτώματα ιπποποτάμων και ελεφάντων τα οποία συσσώρευαν σε κατάλληλα σημεία με σκοπό να ενταφιαστούν και να απολιθωθούν. Τα σημεία αυτά μπορεί να ήταν σε στροφές των ρυακιών ή σε διάφορα μικρά δέλτα των οποίων η ροή του νερού ήταν αργή και ήρεμη, ή στις ακτές της λίμνης. Μερικά από τα οστά αυτά βρέθηκαν στις αναγκαίες γεωλογικές συνθήκες και κατάφεραν να απολιθωθούν. Πράγματι, η ιζηματολογική μελέτη των αποθέσεων και η μελέτη της γεωλογίας της περιοχής μάς οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το οροπέδιο του Καθαρού την εποχή εκείνη ήταν μία πόλγη. Μέσα στα στρώματα της ιλύος υπάρχει ένας ορίζοντας από ασβεστολιθικές κροκάλες. Πάνω και ανάμεσα από αυτές τις κροκάλες υπάρχουν τα απολιθώματα των ιπποποτάμων. Τα οστά, δηλαδή, ήταν τοποθετημένα ή καλύτερα απλωμένα επάνω σε μια επιφάνεια η οποία αργότερα σκεπάστηκε από τα υπερκείμενα ιζήματα ιλύος. Μέχρι σήμερα αποκαλύφθηκε με τις ανασκαφές επιφάνεια 95 τετραγωνικών μέτρων, όλη γεμάτη απολιθώματα ιπποποτάμων, ενώ σε δοκιμαστικές τομές που έγιναν εντός της περιφραγμένης περιοχής διαπιστώθηκε η ύπαρξη απολιθωμάτων και πέραν της περιοχής στην οποία είχε συστηματικά ενεργηθεί η ανασκαφή. Αναπαράσταση του νάνου ιπποποτάμου από το Καθαρό Λασιθίου και πίσω το περίγραμμα του σημερινού απογόνου του 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 50

Η μέχρι τώρα μελέτη του υλικού πιστοποίησε ότι στη θέση υπάρχουν σχεδόν πλήρεις σκελετοί οι οποίοι έχουν υποστεί πολύ μικρή μετακίνηση, καθώς τα περισσότερα οστά βρίσκονται σε φυσική ανατομική θέση. Κατά πάσα πιθανότητα η θέση αποτελεί μια θανατοκοινωνία. Πρόκειται, δηλαδή, για τον χώρο όπου πέθαναν και ενταφιάστηκαν τα μέλη μιας ολόκληρης αγέλης ιπποποτάμων. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκαν οστά από ζώα διαφόρων μεγεθών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ανακαλύφθηκαν και οστά νεαρών ατόμων. Για τους παλαιοντολόγους μια τέτοια ανακάλυψη αποτελεί σπάνια ευκαιρία. Καθώς έχουν διατηρηθεί όλα τα ζώα, είναι σαν να έχει βγάλει κάποιος φωτογραφία ολόκληρης της αγέλης 400.000 χρόνια πριν. Συγκρίνοντας τα δεδομένα αυτά με εκείνα που έχουν προκύψει από τη μελέτη σημερινών ιπποποτάμων στην Αφρική, θα εξαγάγουμε συμπεράσματα για το τότε οικοσύστημα της περιοχής της Κρήτης. Γνωρίζουμε ότι οι σημερινοί ιπποπόταμοι παρουσιάζουν τεράστια ποικιλομορφία. Συνολικά, από τη μελέτη των απολιθωμάτων του Καθαρού, θα εξαγάγουμε σημαντικά συμπεράσματα για την οντογένεση, την οικολογία και τη λειτουργική μορφολογία των κρητικών ιπποποτάμων. Καθώς έχουν απολιθωθεί άτομα όλων των ηλικιών, θα μπορέσουμε να περιγράψουμε το πώς μεγάλωναν οι ιπποπόταμοι στην περιοχή της Κρήτης. Σημαντικά θα είναι και τα στοιχεία που θα προκύψουν από τη δυναμική ανάλυση της αγέλης. Ετσι, θα μπορέσουμε να δούμε ποια ήταν η σύνθεση και το μέγεθος της αγέλης, η κατανομή των ηλικιών, η θνησιμότητα όχι μόνο των ιπποποτάμων αλλά και των ελαφιών. Τέλος, σημαντικά θα είναι τα στοιχεία που θα προκύψουν για τον τρόπο ζωής όλων των ομάδων των νάνων θηλαστικών της Κρήτης. Η ύπαρξη πλήρων σκελετών μάς επιτρέπει να μελετήσουμε το πώς προσαρμόστηκε το σώμα αυτών των ζώων. Ηδη έχουν δημοσιευτεί ορισμένα στοιχεία για τον τρόπο βάδισής τους, ο οποίος έμοιαζε περισσότερο με εκείνον της κατσίκας από ό,τι των σημερινών ιπποποτάμων. Στόχος μας είναι η μελέτη και του υπόλοιπου σκελετού. Ενα μουσείο γεννιέται Αποψη της ανασκαφής όπου θα δημιουργηθεί το μουσείο στη θέση όπου ενταφιάστηκαν οι νάνοι ιπποπόταμοι, οι ελέφαντες και τα ελάφια Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι η επιστημονική σημασία του οροπεδίου Καθαρού στο Λασίθι Κρήτης είναι μεγάλη. Για τον σκοπό αυτό αποφασίσαμε τη δημιουργία ενός μικρού τοπικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας. Τα απολιθώματα από το οροπέδιο Καθαρό θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον εμπλουτισμό των συλλογών του Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποφασίσαμε όμως να τα αφήσουμε έτσι όπως ακριβώς βρέθηκαν στη θέση τους. Με τον τρόπο αυτό οι επισκέπτες θα μπορούν να δουν πρωτευόντως και να παρατηρήσουν δευτερευόντως τους σκελετούς μιας ολόκληρης αγέλης, με τα σώματα μικρών και μεγάλων ζώων, στη θέση όπου πέθαναν. Επίσης, θα μπορούν να δουν πώς τα απολιθώματα βρίσκονται στη γη και πώς διεξάγεται μια παλαιοντολογική ανασκαφή. Δίπλα στην ανασκαφή θα υπάρχουν συναρμολογημένοι οι σκελετοί όλων των ζώων που έζησαν στην περιοχή πριν από 540.000 ως 14.000 χρόνια πριν από σήμερα. Με τον τρόπο αυτό τα ευρήματα θα γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό και οι επισκέπτες θα συνειδητοποιούν τις διαδοχικές αλλαγές του περιβάλλοντος που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Γης. Κάθε τόπος, κάθε κοινωνία, ορίζεται από την ιστορική και την πολιτιστική κληρονομιά της. Από τις ρίζες της. Μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μας είναι και αυτό το περίεργο φαινόμενο της 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 51

ύπαρξης ιπποποτάμων στο Καθαρό κατά το παρελθόν. Η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει την πρόκληση του παρόντος και του μέλλοντος, αξιοποιώντας τη λαμπρή κληρονομιά της καθώς και τις ευνοϊκές κλιματικές, περιβαλλοντολογικές και πολιτισμικές συνθήκες της, δημιουργώντας, έτσι, τις κατάλληλες συνθήκες προόδου και ανάπτυξης στον τομέα της Παιδείας και της Επιστήμης, στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης. Η επιστημονική έρευνα αποτελεί βασικό παράγοντα ευημερίας και ο ρόλος της ενισχύεται σημαντικά και διαρκώς στην πάροδο του χρόνου. Πεποίθησή μας είναι ότι μπορεί να συμβάλει, μεταξύ άλλων, και μέσα από την προβολή του γεωλογικού και του παλαιοντολογικού πλούτου της χώρας μας, όχι μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην τουριστική αναβάθμιση, οικονομική ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών. Ο κ. Μιχάλης Δ. Δερμιτζάκης είναι καθηγητής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, τ. αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το ΒΗΜΑ, 23/03/2008 , Σελ.: H01 Κωδικός άρθρου: B15317H011 ID: 293471 39. 25.3.2008 Σχόλιο του Δήμου για το Μουσείο ΑΠΟ το Δήμο Αγίου Νικολάου εκδόθηκε π ακόλουθη ανακοίνωση για τη συνάντηση: «Συνάντηση με αντικείμενο την ανέγερση Μουσείου για τα παλαιοντολογικά ευρήματα στο Καθαρό πραγματοποιήθηκε στις 25 Μαρτίου 2008 στο γραφείο του Δημάρχου Αγίου Νικολάου κ. Δημήτρη Κουνενάκη. Στη συνάντηση παρέστησαν ο Καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Μιχάλης Δερμιτζάκης.ο οποίος έχει ασχοληθεί αρκετά με το θέμα, οι Αντιδήμαρχοι κ, Μιχάλης Κλώντζας και Σπόρος Μασσάρος, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι κ. Νίκος Αψορδακός και Γιάννης Κόκκινης και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Διαμερίσματος της Κριτσάς κ. Μ. Πάγκαλος, Ο καθηγητής κ. Δερμιτζάκης αφού μας ενημέρωσε ότι υπάρχει μια προμελε'τη για τη δημιουργία Μουσείου την οποία είχε εκπονήσει ο συντοπίτης μας Αρχιτέκτονας κ, Οδυσσέας Σγουρός με αναθέτουσα υπηρεσία τη Νομαρχία Λασιθίου, τόνισε την ανάγκη να προχωρήσει το έργο όπως άλλωστε έχει γίνει και σε άλλες περιοχές. Συμφωνήσαμε ότι η ίδρυση του Μουσείου πέραν του ότι θα προβάλλει τα μοναδικά ευρήματα στο Καθαρό, θα συμβάλλει γενικότερα στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής, καθώς το Μουσείο θα προ&ελκύσεί αρκετούς επισκέπτες και θα συμβάλλει επίσης στην ανάδειξη του περιβάλλοντος της περιοχής. Συμφωνήσαμε επίσης ότι σε συνεργασία με τη Νομαρχία Λασιθίου θα διερευνήσουμε τη δυνατότητα ανάθεσης της οριστικής μελέτης και παράλληλα θα ζητήσουμε από τους αρμόδιους την ένταξη του έργου στο επόμενο Κοινοτικό Πλαίσιο».

40. 27.3. 2008

Για τα απολιθώματα του Καθαρού

ΤΗΝ Τρίτη πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Δημαρχείο Αγίου Νικολάου για τα απολιθώματα στο Οροπέδιο Καθαρού, στην οποία συμμετείχαν ο Καθηγητής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Δερμιτζάκης, ο Δήμαρχος Δημήτρης Κουνενάκης, ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Κριτσάς Μανόλης Πάγκαλος κ.α. Η συνάντηση ήλθε ως συνέχεια του ζητήματος που ετέθη και μέσα από την ΑΝΑΤΟΛΗ για την τύχη των πολύ 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 52

σημαντικών απολιθωμάτων νάνων ιπποποτάμων, ηλικίας πλέον των 500.000 ετών, που βρέθηκαν στη θέση «Ανάσκαμα», στο Οροπέδιο Καθαρού και ανασκάφηκαν πριν από 10 χρόνια από επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών με επικεφαλής τον κ. Δερμιτζάκη. Ο Καθηγητής, ως Λασιθιώτης και ο ίδιος, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος για το θέμα, το οποίο διατηρεί στην επικαιρότητα, ασκώντας πιέσεις προς πάσα κατεύθυνση ώστε να διασφαλιστεί η προστασία και ανάδειξη των σπάνιων παλαιοντολογικών ευρημάτων του Καθαρού. Πριν λίγες μέρες έδωσε συνέντευξη στο μεγάλο τηλεοπτικό δίκτυο CNN και την περασμένη Κυριακή το επιστημονικό ένθετο «Βήμα - Science» της εφημερίδας «Το Βήμα», δημοσίευσε τρισέλιδο άρθρο του κ. Δερμιτζάκη με πλούσια εικονογράφηση για τα απολιθώματα ζώων στην Κρήτη, με ευρεία αναφορά στα παλαιοντολογικά ευρήματα του Καθαρού.Στο άρθρο του αναφέρει, μεταξύ άλλων:«Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι η επιστημονική σημασία του Οροπεδίου Καθαρού, στο Λασίθι Κρήτης, είναι μεγάλη. Για το σκοπό αυτό αποφασίσαμε τη δημιουργία ενός μικρού τοπικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας. Τα απολιθώματα από το Οροπέδιο Καθαρού θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον εμπλουτισμό των συλλογών του Μουσείου Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποφασίσαμε όμως να τα αφήσουμε έτσι ακριβώς βρέθηκαν στη θέση τους. Με τον τρόπο αυτό οι επισκέπτες θα μπορούν να δουν πρωτευόντως και να παρατηρήσουν δευτερευόντως τους σκελετούς μιας ολόκληρης αγέλης μικρών και μεγάλων ζώων, στη θέση όπου πέθαναν. Επίσης θα μπορούν να δουν πως τα απολιθώματα βρίσκονται στη γη και πως διεξάγεται μια παλαιοντολογική ανασκαφή. Δίπλα στην ανασκαφή θα υπάρχουν συναρμολογημένοι οι σκελετοί όλων των ζώων που έζησαν στην περιοχή πριν από 540.000 ως 14.000 χρόνια πριν. Με τον τρόπο αυτό τα ευρήματα θα γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό και οι επισκέπτες θα συνειδητοποιήσουν τις διαδοχικές αλλαγές του περιβάλλοντος που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της ιστορίας της γης. Κάθε τόπος, κάθε κοινωνία, ορίζεται από την ιστορική και την πολιτιστική κληρονομιά της. Από τις ρίζες της. Μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μας είναι και αυτό το περίεργο φαινόμενο της ύπαρξης ιπποποτάμων στο Καθαρό κατά το παρελθόν. Η χώρα μας καλείται να αντιμετωπίσει την πρόκληση του παρόντος και του μέλλοντος, αξιοποιώντας τη λαμπρή κληρονομιά της καθώς και τις ευνοϊκές κλιματικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές συνθήκες της, δημιουργώντας έτσι, τις κατάλληλες συνθήκες προόδου και ανάπτυξης στον τομέα της Παιδείας και της Επιστήμης, στο πλαίσιο της Ενωμένης Ευρώπης. Η επιστημονική έρευνα αποτελεί βασικό παράγοντα ευημερίας και ο ρόλος της ενισχύεται σημαντικά και διαρκώς στην πάροδο του χρόνου. Πεποίθησή μας είναι ότι μπορεί να συμβάλει, μεταξύ άλλων, και μέσα από την προβολή του γεωλογικού και του παλαιοντολογικού πλούτου της χώρας μας, όχι μόνο στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην τουριστική αναβάθμιση, οικονομική ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών.» Κονδύλια Σε δηλώσεις που έκανε ο κ. Δερμιτζάκης στην ΑΝΑΤΟΛΗ χθες, τόνισε ότι είναι ανάγκη η όσο το δυνατόν συντομότερη ολοκλήρωση της οριστικής μελέτης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Καθαρού, την προμελέτη του οποίου η Αναπτυξιακή Λασιθίου είχε αναθέσει και εκπόνησε ο Αρχιτέκτονας Οδυσσέας Σγουρός. Ο καθηγητής εξήγησε ότι η προσπάθεια για χρηματοδότηση του μουσείου από το Υπουργείο Πολιτισμού δεν εγκαταλείπεται, όμως ο ίδιος θα απευθυνθεί και σε άλλα υπουργεία (ΥΠΕΧΩΔΕ, Αγροτικής Ανάπτυξης) επιδιώκοντας την εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης για την κατασκευή του έργου. Εξ' άλλου ένα σημαντικό κομμάτι του έργου θα αφορά τον εξοπλισμό του, αφού το μουσείο δεν θα αποτελεί σκέτο εκθεσιακό χώρο, αλλά θα κληθεί να αποτελέσει κέντρο περιβαλλοντικής πληροφόρησης και εκπαίδευσης, θα διαθέτει εργαστήριο κλπ.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 53

Προς το παρόν, το Πανεπιστήμιο θα συνδράμει το Δήμο Αγίου Νικολάου ώστε πληροφοριακό υλικό και λίγα εκθέματα να συμπεριληφθούν στο περίπτερο που ετοιμάζει να στήσει στο Αβελιακό, για την πληροφόρηση των επισκεπτών γενικά για το Καθαρό. Απαντώντας στην ερώτηση, αν το Πανεπιστήμιο θα συνεχίσει τις παλαιοντολογικές ανασκαφές στο Καθαρό, ο κ. Δερμιτζάκης είπε ότι εφόσον εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από τη Νομαρχία και το Δήμο, το Πανεπιστήμιο έχει καταγεγραμμένες αρκετές θέσεις με παλαιοντολογικά ευρήματα σε διαφορετικές περιοχές του Οροπεδίου Καθαρού που επιθυμεί να ανασκάψει. Μάλιστα ως πολύ σημαντική, θεωρεί θέση με απολιθωμένους αμμωνίτες 200 εκατομμυρίων ετών - μοναδικούς στην Κρήτη - τους οποίους θα πρέπει να διασώσει η σκαπάνη πριν καταστραφούν από διάφορες αιτίες. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ 41. 27 .6.2008 ΝΑΝΟΙ ΤΟΥ ΟΡΟΠΕΔΙΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ

Πριν από μερικές ημέρες, επισκέφθηκα και πάλι το Οροπέδιο του Καθαρού. Με έκπληξη είδα μια σημαντική παρέμβαση στο χώρο της πλατείας. Φτιάχτηκε ένα μικρό, αλλά κομψό θεατράκι, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα τους καλοκαιρινούς μήνες. Παράλληλα, φτιάχνονται και κάποια άλλα πετρόχτιστα τα οποία, μετά την απομάκρυνση της παλιάς αποθήκης, θα αναβαθμίσουν το χώρο της Πλατείας. Η αποθήκη θα κατεδαφιστεί και θα φτιαχτεί άλλη, λίγο πιο πίσω, έτσι ώστε να ελευθερωθεί ο χώρος. Τα έργα επισκέφθηκαν προ ημερών ο Αντιδήμαρχος Σπύρος Μασσάρος και η αρχιτέκτονας Μάρω Δαγιάντη, η οποία έχει και την επίβλεψη. Το Οροπέδιο του Καθαρού βρίσκεται 16 χιλιόμετρα από την Κριτσά, σε υψόμετρο 1.100 μέτρων. Η έκταση του είναι 60.000 περίπου στρέμματα, από τα οποία τα 40.000 είναι καλλιεργήσιμα. Στο Οροπέδιο ισχύει ένα μοναδικό ιδιοκτησιακό καθεστώς το οποίο ξεκινά από την εποχή της αποχώρησης των Τούρκων από τη περιοχή. Είναι γνωστή η ιστορία της διεκδίκησης του Καθαρού από τους Κριτσώτες και τους Λασηθιώτες! Σύμφωνα με αυτήν, ο Αγάς (;) προκειμένου να φανεί δίκαιος, θέλησε να μάθει ποιοι ζουν πιο κοντά στο Καθαρό, οι Κριτσώτες η οι Λασηθιώτες; Έκανε λοιπόν την ερώτηση «Όταν λαλούν οι κοκόροι το πρωί, ποιος τους ακούει πιο καθαρά;» Οι Κριτσώτες φρόντισαν ώστε να πληροφορηθεί ότι αυτοί είναι που ακούν κάθε πρωί τα κακαρίσματα. Έτσι, το Οροπέδιο κατέληξε στους Κριτσώτες. Πληροφοριακά να σας πω ότι από το Καθαρό (περιοχή Σταυρού) περπατώντας δυτικά είμαστε πάνω από το Οροπέδιο του Λασηθίου σε 45 λεπτά!

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 54

Οι νάνοι ιπποπόταμοι! Πριν από μερικά χρόνια, βρεθήκαν στο Καθαρό κάποια παλαιοντολογικά ευρήματα τα οποία μας «φωτίζουν» για τη ζωή στο Οροπέδιο πριν από χιλιάδες χρόνια. Το οροπέδιο είναι κατάσπαρτο από θραύσματα οστών ιπποποτάμων, των σπάνιων αυτών μεγάλων ζώων που παρόμοιά τους σώζονται σήμερα μόνο στην Αφρική! Πως ήλθαν όμως οι ιπποπόταμοι στην Κρήτη; Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Μιχάλη Δερμιτζάκη «Πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια η Κρήτη, η οποία μέχρι τότε βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα, άρχισε να αναδύεται. Το νησί ήταν αρχικά κενό. Μετά, όταν αναπτύχθηκε η βλάστηση, έφθασαν τα πουλιά φέρνοντας μαζί τους αβγά σαλιγκαριών και άλλων μικρών ζώων. Στην Κρήτη όμως δεν μπορούσαν να φθάσουν τα μεγάλα ζώα και αυτό γιατί το νησί χωριζόταν τότε, όπως και σήμερα, από την ηπειρωτική χέρσο με ευρύ θαλάσσιο διάδρομο. Όμως, πριν από 540.000 χρόνια το κλίμα της Γης έγινε ψυχρότερο και οι πάγοι του Βορείου Πόλου άρχισαν να επεκτείνονται. Είχε αρχίσει η εποχή των παγετώνων. Τότε, αντί να βρέχει και το νερό να επιστρέφει στη θάλασσα, χιόνιζε και τεράστιες ποσότητες νερού πάγωναν και συγκεντρώνονταν στους παγετώνες. Σταδιακά η στάθμη της θάλασσας υποχώρησε και η απόσταση της Κρήτης από την Πελοπόννησο μίκρυνε. Την περίοδο αυτή μικρές αγέλες ιπποποτάμων που ζούσαν στη Πελοπόννησο, πιθανώς εξαιτίας κάποιων πλημμυρών, παρασύρθηκαν προς τη θάλασσα. Οι ιπποπόταμοι, καίτοι περνούν πολλές ώρες μέσα στις λίμνες και στα ποτάμια, είναι βαρύτεροι από το νερό και δεν κολυμπούν. Το αλμυρό όμως νερό είναι πυκνότερο, έχει μεγαλύτερο ειδικό βάρος και μέσα στη θάλασσα έχουν μεγαλύτερη άνωση και επιπλέουν. Αυτό φαίνεται ότι έσωσε την αγέλη των ιπποποτάμων, οι οποίοι παρασυρμένοι από τα ρεύματα έφθασαν ως την Κρήτη...» Παλαιοντολογικό Μουσείο Πριν από 3 μήνες έγινε μια σύσκεψη στο Δήμο, με τη συμμετοχή του Καθηγητή Μιχάλη Δερμιτζάκη, με θέμα την ίδρυση ενός Μουσείου το οποίο θα αναδείξει τα ευρήματα. Η ίδρυση του Μουσείου πέραν του ότι θα προβάλλει τα μοναδικά ευρήματα, θα συμβάλλει γενικότερα στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής καθώς το Μουσείο θα προσελκύσει αρκετούς επισκέπτες και θα συμβάλλει επίσης στην ανάδειξη του περιβάλλοντος της περιοχής. Υπάρχει ήδη μια προμελέτη για τη δημιουργία Μουσείου την οποία είχε εκπονήσει ο αρχιτέκτονας Οδυσσέας Σγουρός. Θα πρέπει λοιπόν θα διερευνηθεί η δυνατότητα σύνταξης οριστικής μελέτης και παράλληλα η ένταξή της σε κάποιο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Σημαντική είναι και η χλωρίδα του Οροπεδίου καθώς εκεί απαντώνται 50 από τα 250 ενδημικά φυτά της Κρήτης. Τα μονοπάτια α) Μονοπάτι που ξεκινά από τη Θέση Σταυρός και μας οδηγεί στο Οροπέδιο του Λασηθίου από τις στροφές στ’ Αλέξαινας (σε 2 ώρες) β) από τη Θέση Σταυρός στο Λασήθι μέσω Χαυγά (σε 2 ωρες) γ) από τη Θέση Κοπράκι στο Λασήθι από το Λάκο του Καδή (σε 2,30 ώρες) δ) από περιοχή Ρωμανού προς Σελάκανο (σε 1.30 ώρα) ε) από το Σγουρό Πρίνο προς κορυφή Λάζαρος, από το Λάκο τσ’ Όχρας (σε 5 ώρες) στ) εξωτερικά υπάρχουν 3 μεγάλα μονοπάτια που μας οδηγούν στην Κριτσά (σε 4 ώρες), στον Κρούστα (4 ώρες) και στις Τάπες (σε 5 ώρες) ζ) πολλά μικρότερα μονοπάτια μέσα στο Οροπέδιο. Λεωνίδας Κλώντζας 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 55

42. 19.5.2009 Αιτήματα της Κριτσάς ετέθησαν στον Υφυπουργό Εθνικής Άμυνας . ΤΗΝ Κυριακή το απόγευμα επισκέφτηκε το δημοτικό διαμέρισμα Κριτσάς ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Ιωάννης Πλακιωτάκης, εν όψει της εκδήλωσης για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Μάχης της Κριτσάς, στην Κουτάραντο, που θα πραγματοποιηθούν το προσεχές Σάββατο 23 Μαΐου. Ο κ. Πλακιωτάκης επισκέφτηκε τα καταστήματα της Κριτσάς, χαιρέτησε τον κόσμο και στη συνέχεια συμμετείχε σε σύσκεψη στο κτίριο της Κοινότητας για τα προβλήματα του χωριού. Στη συνάντηση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι όλων των φορέων, που έθεσαν τα ζητήματα που τους απασχολούν. Ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου κ. Εμμ. Πάγκαλος εξέθεσε τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κριτσά. Κατ’ αρχήν έγινε συζήτηση για το Φράγμα Τσιμπιστή και για την ανάγκη προώθησης της δημιουργίας του, γιατί όπως τονίστηκε είναι κρίμα να χάνονται τέτοιες ποσότητες νερού. Επίσης, τονίστηκε η ανάγκη πρόσληψης νοσοκόμας, λόγω της υψηλής επισκεψιμότητας στο Αγροτικό Ιατρείο Κριτσάς, σε σχέση με όλα τα χωριά της ευρύτερης περιοχής, που έχει σαν αποτέλεσμα ο γιατρός να μην προλαβαίνει να εξετάζει, να γράφει φάρμακα και να ασχολείται με τη γραφειοκρατία. Μεγάλο πρόβλημα υπάρχει και με την αστυνόμευση, που όπως τονίστηκε δεν είναι επαρκής στην περιοχή, με αποτέλεσμα μικρές κλοπές και άλλα συμβάντα. Όσον αφορά το αίτημα για εργατικές κατοικίες στην Κριτσά, ζητήθηκε η βοήθεια του υφυπουργού για να βρεθεί χρηματοδότηση, ώστε να αγοραστεί το οικόπεδο για να ξεκινήσει το χτίσιμο των κατοικιών. Τελευταίο σημαντικό ζήτημα που έθεσε ο κ. Πάγκαλος είναι η αναπαλαίωση του εργοστασίου Αρχαύλη, έργο που έχει δημοπρατηθεί και ο υφυπουργός ενημερώθηκε για τη χρήση του και για το ενδεχόμενο να χρειάζεται κάποια βοήθεια για την ολοκλήρωσή του. Όλοι οι εκπρόσωποι φορέων έθεσαν το θέμα των αρχαιολογικών χώρων που παραμένουν χωρίς φύλακες – με ιδιαίτερη αναφορά στη Λατώ και την Παναγία Κερά – καθώς και της ανάγκης διεύρυνσης του ωραρίου έτσι ώστε να είναι ανοικτοί μέχρι τις 5 το απόγευμα για να μην έρχονται οι επισκέπτες από την άλλη μεριά της Κρήτης και να βρίσκουν κλειστές τις πόρτες. Απαραίτητη σύμφωνα με τον Αγροτικό Σύλλογο είναι η ανόρυξη γεώτρησης και το στρώσιμο των αγροτικών δρόμων, αφού – όπως είπε ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού κ. Ζαχαριάδης – πολλές ελιές δε μαζεύτηκαν φέτος λόγω της κακής κατάστασης των δρόμων. Ο πρόεδρος του Α.Ο. Κριτσάς κ. Τραντάς σημείωσε την επιτακτική ανάγκη να πάρει η ομάδα επιχορήγηση από την Ε.Π.Ο. και να δρομολογηθεί το σκέπαστρο του γηπέδου. Ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Κουρίνος επεσήμανε το ζήτημα του Λαογραφικού Μουσείου, το οποίο είναι αναγκαίο να γίνει στο χωριό, ενώ επανέφερε το αίτημα επιχορήγησης για να ραφτούν παλιές φορεσιές. Κεράσματα προσέφερε ο υπό σύσταση Συνεταιρισμός Γυναικών Κριτσάς και η αντιπρόσωπος του κ. Μαρίκα Παγκάλου - Σημαιάκη εξήγησε σε ποια φάση βρίσκεται ο Συνεταιρισμός και τί βοήθεια χρειάζονται οι συμμετέχουσες. Στη συνάντηση παραβρέθηκαν ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Κριτσάς κ. Εμμ. Πάγκαλος και μέλη του συμβουλίου, η Δημοτική Σύμβουλος κ. Γεωργία Σημαιάκη - Τζανάκη, ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Γεώργιος Βασιλάκης, ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού κ. Νίκος Ζαχαριάδης, ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου κ. Δημήτρης Ατσαλής, ο πρόεδρος του Α.Ο. Κριτσάς κ. Ιωάννης Τραντάς, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Εμμ. Κουρίνος, ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου κ. Γεώργιος Ζαχαριάς, η πρόεδρος του Συνεταιρισμού Γυναικών κ. Μαρίκα Σημαιάκη - Παγκάλου, ο πρόεδρος του Τμήματος Νέων Π.Σ. Κριτσάς κ. Κίμων Κουτουλάκης κ.α. ΚΙΜΩΝΑΣ ΚΟΥΤΟΥΛΑΚΗΣ

43. 16.2.2010 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 2

- Πρακτικό 2010/2 - Ημ/νία 16/2/2010 - (Αποφ. 10-17)

Στον Άγιο Νικόλαο σήμερα 16-02-2010 ημέρα Τρίτη συνήλθε σε συνεδρίαση η Νομαρχιακή Επιτροπή Τεχνικών Έργων και Υποδομών της Ν.Α Λασιθίου ύστερα από την υπ’ αριθμ. 21/08-02-2010 πρόσκληση της Προέδρου της. Αφού διαπιστώθηκε ότι υπάρχει νόμιμη απαρτία δεδομένου ότι σε σύνολο τριών μελών βρέθηκαν 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 56

παρόντα και τα τρία, ήτοι : Παρόντες : 1. Μαρία Πρατσίνη – Μανιδάκη Αντινομάρχης, Πρόεδρος 2. Εμμανουήλ Κλώντζας Μέλος 3. Γεώργιος Πλεξουσάκης ΄΄ Στη συνεδρίαση επίσης παρευρέθηκαν η Πρ/νη της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών κ. Μαρία Καρύδη, ο Πρ/νος της Δ/νσης Σχεδιασμού και Πρ/σμού κ. Εμμανουήλ Ζαχαρενάκης, η αναπληρώτρια Πρ/νης της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού & Περιβάλλοντος κ. Ευγενία Ανδριοπούλου και ο Γραμματέας της Επιτροπής κ. Γεώργιος Μαράκης. Η Πρόεδρος της Επιτροπής κήρυξε την έναρξη της συνεδρίασης με θέματα ημερήσιας διάταξης τα παρακάτω : 3. Εκπόνηση της μελέτης «Μελέτη στεγάστρου μουσείου παλαιοντολογικών ευρημάτων Καθαρού» με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης. (Εισηγητής ο ΑΠΟΦΑΣΗ 14η Για το τρίτο θέμα της ημερήσιας διάταξης «Εκπόνηση της μελέτης ΄΄Μελέτη στεγάστρου μουσείου παλαιοντολογικών ευρημάτων Καθαρού΄΄ με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης», ο Πρ/νος της της Δ/νσης Σχεδιασμού & Πρ/σμού εισηγήθηκε τα παρακάτω : Λαμβάνοντας υπόψη : 1. Την περίπτωση της παρ. 2στ΄ άρθρο 10 του Ν. 3316/2005.

2. Το τεχνικό πρόγραμμα της Ν.Α. Λασιθίου στο οποίο περιλαμβάνεται η μελέτη: ΄΄Μελέτη στεγάστρου μουσείου παλαιοντολογικών ευρημάτων Καθαρού΄΄.

3. Το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της μελέτης, μαζί με τους αντίστοιχους που προτείνεται να υλοποιηθούν με την ίδια διαδικασία, δεν ξεπερνούν το 10% του Προγράμματος Μελετών του έτους 2009.

4. Την 7/2010 γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, σύμφωνα με την οποία μπορεί να εκπονηθεί η μελέτη με τη χρήση διαδικασίας διαπραγμάτευσης με περιορισμένο αριθμό υποψηφίων και εφαρμογής της περίπτωσης του άρθρου 15 παρ. 3 του Ν. 3316/2005. Εισηγούμαι Να γίνει η εκπόνηση της μελέτης ΄΄Μελέτη στεγάστρου μουσείου παλαιοντολογικών ευρημάτων Καθαρού΄΄ σύμφωνα με την περίπτωση της παρ. 2στ΄ άρθρο 10 του Ν. 3316/2005, με τη χρήση διαδικασίας διαπραγμάτευσης με πρόσκληση τριών (3) υποψηφίων στην κατηγορία μελετών αρχιτεκτονικών – στατικών – Η/Μ έργων ανεξαρτήτως πτυχίου, σύμφωνα με τον ανωτέρω Νόμο. Η πρόσκληση των 3 υποψηφίων θα γίνει από τη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών και τα κριτήρια διαπραγμάτευσης θα είναι το ποσό της προσφοράς και ο χρόνος ολοκλήρωσης της μελέτης. Ύστερα από τα παραπάνω η Επιτροπή ομόφωνα: Αποφασίζει Η εκπόνηση της μελέτης ΄΄Μελέτη στεγάστρου μουσείου παλαιοντολογικών ευρημάτων Καθαρού΄΄ θα γίνει σύμφωνα με την περίπτωση της παρ. 2 στ΄ άρθρο 10 του Ν. 3316/2005, με τη χρήση διαδικασίας διαπραγμάτευσης με πρόσκληση τριών (3) υποψηφίων στην κατηγορία μελετών αρχιτεκτονικών – στατικών – Η/Μ έργων ανεξαρτήτως πτυχίου, σύμφωνα με τον ανωτέρω Νόμο. Η πρόσκληση των 3 υποψηφίων θα γίνει από τη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών και τα κριτήρια διαπραγμάτευσης θα είναι το ποσό της προσφοράς και ο χρόνος ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΑΡΙΑ ΠΡΑΤΣΙΝΗ – ΜΑΝΙΔΑΚΗ

Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΡΑΚΗΣ

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 57

ΤΑ ΜΕΛΗ 1. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΛΩΝΤΖΑΣ 2. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΛΕΞΟΥΣΑΚΗΣ 44. 2010.4..2010 6 Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο 7 2010 Πρακτικό 2010/7 Ημ/νία 4/6/2010 - (Αποφ. 48-63) Στον Άγιο Νικόλαο σήμερα 04-06-2010 ημέρα Παρασκευή συνήλθε σε συνεδρίαση η Νομαρχιακή Επιτροπή Τεχνικών Έργων και Υποδομών της Ν.Α Λασιθίου ύστερα από την υπ’ αριθμ. 97/31-05-2010 πρόσκληση της Προέδρου της. Αφού διαπιστώθηκε ότι υπάρχει νόμιμη απαρτία δεδομένου ότι σε σύνολο τριών μελών βρέθηκαν παρόντα και τα τρία, ήτοι : Παρόντες : 1. Μαρία Πρατσίνη – Μανιδάκη Αντινομάρχης, Πρόεδρος 2. Εμμανουήλ Κλώντζας Μέλος 3. Γεώργιος Πλεξουσάκης ΄΄ Στη συνεδρίαση επίσης παρευρέθηκαν η Πρ/νη της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών κ. Μαρία Καρύδη και η αναπληρώτρια Γραμματέας της Επιτροπής κ. Κωνσταντίνα Δασκαλογιάννη. Η Πρόεδρος της Επιτροπής κήρυξε την έναρξη της συνεδρίασης με θέματα ημερήσιας διάταξης τα παρακάτω : 4. Έγκριση πρακτικού διαγωνισμού για την ανάθεση της μελέτης «Μελέτη στεγάστρου Μουσείου Παλαιοντολογικών Ευρημάτων Καθαρού». (Εισηγήτρια η Πρ/νη της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών κ. Μαρία Καρύδη).ΑΠΟΦΑΣΗ 48η Για το πρώτο θέμα εκτός ημερήσιας διάταξης «Έγκριση εκπόνησης μελέτης ΄΄Τοπογραφική αποτύπωση ρέματος Διαβατών΄΄ με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης», ο Πρ/νος της Δ/νσης Σχ/σμού και Πρ/σμού εισηγήθηκε τα παρακάτω: Λαμβάνοντας υπόψη: 1. Την περίπτωση της παρ. 2στ’ άρθρ.10 του Ν. 3316/2005 2. Το Τεχνικό Πρόγραμμα της Ν.Α. Λασιθίου στο οποίο περιλαμβάνεται η μελέτη: «Τοπογραφική αποτύπωση ρέματος Διαβατών» 3. Το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της μελέτης, μαζί με τους αντίστοιχους που προτείνεται να υλοποιηθούν με την ίδια διαδικασία, δεν ξεπερνούν το 10% του Προγράμματος Μελετών του έτους 2010.

4. Την 38/2010 Γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, σύμφωνα με την οποία μπορεί να εκπονηθεί η μελέτη με τη χρήση διαδικασίας διαπραγμάτευσης με περιορισμένο αριθμό υποψηφίων. Εισηγούμαι να γίνει η εκπόνηση της μελέτης «Τοπογραφική αποτύπωση ρέματος Διαβατών» σύμφωνα με την περίπτωση της παρ. 2 στ΄ του άρθρου 10 του Ν. 3316/2005, με τη χρήση διαδικασίας διαπραγμάτευσης με πρόσκληση 3 υποψηφίων στην κατηγορία μελετών τοπογραφικών εργασιών πτυχίου Α΄ ή Β΄, σύμφωνα με τον ανωτέρω Νόμο. Η πρόσκληση των 3 υποψηφίων θα γίνει από τη 19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 58

Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών και τα κριτήρια διαπραγμάτευσης θα είναι το ποσόν της προσφοράς και ο χρόνος ολοκλήρωσης της μελέτης. Ύστερα από τη παραπάνω εισήγηση και τη διαλογική συζήτηση που ακολούθησε, η Επιτροπή ομόφωνα : Αποφασίζει ΠΡΑΚΤΙΚΟ Σήμερα 21-05-2010 συνεδρίασε η Επιτροπή Διαγωνισμού, που έχει συγκροτηθεί με την 135/2009 απόφαση του Ν.Σ Λασιθίου , για την ανάθεση της ‘ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΘΑΡΟΥ’. Για την ανάθεση της μελέτης σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 2 εδ. στ του Ν. 3316/2005, έχει γνωμοδοτήσει (υπ. αρ. γνωμοδότηση 7/2010) θετικά το Νομαρχιακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων. Εκδήλωσαν ενδιαφέρον οι παρακάτω Συμπράξεις Μελετητών : 1. ΣΓΟΥΡΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ, με πτυχίο Γ τάξης στην κατηγορία 06 ΦΙΛΛΙΠΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ , με πτυχίο Β τάξης στην κατηγορία 08 ΑΤΣΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ, με πτυχιο Β τάξης στην κατηγορία 09 2. ΗΛΙΑ ΣΟΦΙΑ, με πτυχίο Β τάξης στην κατηγορία 06 Α.ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ-Γ.ΛΑΜΠΡΟΥ & Συν. Ε.Ε, με πτυχιο Ε τάξης στην κατηγορία 08 ΜΑΡΙΝΟΥ ΚΟΡΙΝΑ, με πτυχίο Γ τάξης στην κατηγορία 09 3. ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, με πτυχίο Γ τάξης στην κατηγορία 06 ΒΟΣΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ , με πτυχίο Γ τάξης στην κατηγορία 08 ΝΟΕΝΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, με πτυχίο Γ τάξης στην κατηγορία 09 Στους ανωτέρω με τα 5374/05-03-2010,5373/05-03-2010 και 5372/05-03-2010 έγγραφα της Προέδρου ζητήθηκαν :α) σχετική αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την ανάληψη της ως άνω μελέτης με αναφορά στον απαιτούμενο χρόνο εκπόνησης αυτής, β) ακριβές φωτοαντίγραφο του μελετητικού πτυχίου καθώς και γ) οικονομική προσφορά. Στα έγγραφα αυτά απάντησαν όλοι οι ανωτέρω. Η αξιολόγησή τους λαμβάνει υπόψη δύο παραμέτρους: α) το ποσό της οικονομικής προσφοράς και β) το χρόνος ολοκλήρωσης της μελέτης με συντελεστές βαρύτητας των ως άνω κριτηρίων 45% και 55% αντίστοιχα. Ο βαθμός της οικονομικής προσφοράς προκύπτει από τον τύπο, βαθμός=100*(ποσό χαμηλότερης προσφοράς)/(ποσό προσφοράς υποψηφίου). Με βάση τα παραπάνω οι προσφορές και η βαθμολογία των υποψηφίων έχουν ως εξής: Υποψήφιοι (ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ) Μήνες Εκπόνησης Προσφορά Βαθμολογία Σύνολο Βαθμού Ποσό προσφοράς Ποσοστό έκπτωσης Χρόνου Εκπόνησης Οικονομικής Προσφοράς ΣΓΟΥΡΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΦΙΛΛΙΠΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΤΣΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ 3 29702 1% 100 100 100 ΗΛΙΑ ΣΟΦΙΑ, Α.ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ-Γ.ΛΑΜΠΡΟΥ & Συν. Ε.Ε, ΜΑΡΙΝΟΥ ΚΟΡΙΝΑ 5 30000 0% 80 99,01 88,55 ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, ΒΟΣΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΝΟΕΝΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, 6 29852 0,5% 70 99,50 83,27 Η Επιτροπή θεωρεί ότι η προσφορά της Σ/Ξ: ΣΓΟΥΡΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ, ΦΙΛΛΙΠΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΤΣΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ, η οποία συγκεντρώνει και την μεγαλύτερη βαθμολογία, ικανοποιεί της απαιτήσεις της πρόσκλησης και η εν λόγω Σ/Ξ μπορεί να ανταποκριθεί καθόσον κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 59

Συνεπώς, εισηγείται στη Νομαρχιακή Επιτροπή Τεχνικών Έργων και Υποδομών την ανάθεση της μελέτης στην Σ/Ξ: ΣΓΟΥΡΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ, ΦΙΛΛΙΠΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΤΣΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ. Ύστερα από τα παραπάνω, η Επιτροπή ομόφωνα: Αποφασίζει Εγκρίνει το από 21-05-2010 πρακτικό της επιτροπής διεξαγωγής του διαγωνισμού για την ανάθεση εκπόνησης της μελέτης «Μελέτη στεγάστρου Μουσείου Παλαιοντολογικών Ευρημάτων Καθαρού», σύμφωνα με το οποίο αναθέτει την εκπόνηση της εν λόγω μελέτης με προεκτιμούμενη δαπάνη 30.000,00 € (χωρίς Φ.Π.Α.) στη Σ/Ξ: ΣΓΟΥΡΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ, ΦΙΛΛΙΠΟΥ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΤΣΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ, καθώς συγκεντρώνει την μεγαλύτερη βαθμολογία, ικανοποιεί της απαιτήσεις της πρόσκλησης και μπορεί να ανταποκριθεί καθόσον κατέχει τα απαιτούμενα προσόντα. Με αυτά τελείωσε η συνεδρίαση και συντάχθηκε το παρόν Πρακτικό που υπογράφεται από τη Πρόεδρο, τα Μέλη και το Γραμματέα της Επιτροπής. Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΑΝΑΠΛ/ΤΡΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΜΑΡΙΑ ΠΡΑΤΣΙΝΗ – ΜΑΝΙΔΑΚΗ

ΚΩΝ/ΝΑ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ

ΤΑ ΜΕΛΗ 1. ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΛΩΝΤΖΑΣ 2. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΛΕΞΟΥΣΑΚΗΣ

45. Πρόταση για Μουσείο Παλαιοντολογίας και Φυσικής Κληρονομιάς στο Για την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων της περιοχής Καθαρό Η δημιουργία «Μουσείου Παλαιοντολογίας και Φυσικής Κληρονομιάς», καθώς και «γεωλογικών μονοπατιών» για την ανάδειξη δικτύου γεωτόπων στο Οροπέδιο Καθαρού, ήταν το αντικείμενο πρότασης που κατέθεσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου {σε συνεργασία με το Μουσείο Γεωλογίας - Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Δήμο Αγίου Νικολάου) για χρηματοδότηση σε ένα ανταγωνιστικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα (Χρηματικός Μηχανισμός 2004-2009Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ΕΟΧ-ΕΖΕΣ) που συγχρηματοδοτούν οι Ισλανδία, Νορβηγία και Λιχτενστάιν. Η πρόταση είχε κατατεθεί από πέρυσι το Μάιο, αλλά τελικά, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργεία Οικονομίας, πριν μερικές ημέρες, δεν έλαβε την απαιτούμενη βαθμολογία (αν και αξιολογήθηκε αρκετά καλά) για να εγκριθεί προς χρηματοδότηση. Το έργο, προϋπολογισμού 2.745.000 ευρώ, αφορά την κατασκευή του παλαιοντολογικού μουσείου και ερευνητικού κέντρου, ενός ειδικού στεγάστρου για την προστασία (in situ) των απολιθωμάτων που έχουν βρεθεί στο Καθαρό, δημιουργία ιστοχώρου, 'έντυπου υλικού, η συνέχιση των παλαιοντολογικών ανασκαφών κλπ. Οι ανασκαφές που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Αθηνών με επικεφαλής τον Καθηγητή Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας Μιχάλη Δερμιτζάκη στη θέση «Ανάσκαμα το 200 και 2001 αποκάλυψαν 100 τ.μ. με πληθώρα απολιθωμένων οστών νάνων ιπποποτάμων, ηλικίας 365.000 - 415.000 ετών. Επίσης σε άλλη θέση με μαργαϊκά πετρώματα έχουν εντοπιστεί αμμωνίτες, απολιθώματα ελεφάντων και σε άλλη θέση απολιθώματα ελαφιών.

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 60

Στόχος των έργων που προτάθηκαν για χρηματοδότηση είναι: * Η διάσωση, διαφύλαξη και ανάδειξη των μοναδικών παλαιοντολογικών ευρημάτων του Καθαρού. * Η περαιτέρω επιστημονική έρευνα και κοινοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω δημοσιεύσεων στην επιστημονική κοινότητα. * Η τεκμηρίωση του φυσικού περιβάλλοντος του Καθαρού. * Η αναπλαισίωση της επιστημονικής γνώσης για εκπαιδευτικούς σκοπούς. * Η εκλαΐκευση και μετάδοση της γνώσης στο ευρύτερο κοινό. * Η προσέλκυση επισκεπτών μέσα από την ανάδειξη του παλαιοντολογικού πλούτου της περιοχής ως τόπου με ιδιαίτερο γεωτουριστικό ενδιαφέρον. * Η δημιουργία θέσεων εργασίας και η συμβολή στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. Το Μουσείο Το Μουσείο που προτείνεται να κατασκευαστεί κοντά στη θέση όπου έχουν βρεθεί τα απολιθώματα των ιπποποτάμων, θα περιλαμβάνει αίθουσες με βιτρίνες εκθεμάτων παλαιοντολογίας και γενικής φυσικής ιστορίας της πανίδας και χλωρίδας του Καθαρού, αίθουσα πολυμέσων, αίθουσα ομιλιών, προβολών κλπ., αίθουσα εργαστηριακών και επιστημονικών εργασιών, ξενώνα διανυκτέρευσης ερευνητών, βοηθητικούς χώρους, πωλητήριο εκδόσεων του μουσείου και παραδοσιακών προϊόντων. Επίσης ενδιαφέρον έχει η πρόταση για τη διάνοιξη και κατάλληλη διαμόρφωση δικτύου μονοπατιών με σήμανση και ενημερωτικές πινακίδες που θα διευκολύνουν την πρόσβαση στους επιλεγμένους γεωτόπους ιδιαίτερου επιστημονικού, εκπαιδευτικού αλλά και τουριστικού ενδιαφέροντος. Στα μονοπάτια θα περιλαμβάνονται και χαρακτηριστικές θέσεις για την ανάδειξη της χλωρίδας της περιοχής. Σημειώνεται ότι την οριστική μελέτη για την κατασκευή του Παλαιοντολογικού Κέντρου στο Καθαρό έχει εκπονήσει ο Αρχιτέκτονας Οδυσσέας Σγουρός. Όπως είπε στην ΑΝΑΤΟΛΗ ο Διευθυντής Σχεδιασμού και Προγραμματισμού της Ν.Α. Λασιθίου Μανόλης Ζαχαρενάκης, απομένουν να εκπονηθούν η μελέτη στατικών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. Η πρώτη θα απαιτήσει περί τις 40.000 ευρώ και η Υπηρεσία θα προτείνει την ένταξή του στο νέο Νομαρχιακό Πρόγραμμα Έργων ενώ την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη μπορεί να εκπονήσει η ίδια η Υπηρεσία της Νομαρχίας Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, παρά το ότι δεν πέτυχε στη φάση αυτή τη χρηματοδότησή της από το προαναφερθέν πρόγραμμα, διατηρεί το ενδιαφέρον της για το έργο αυτό, θα προχωρήσει στα βήματα που χρειάζονται για την περαιτέρω ωρίμανσή του και σκοπεύει να το προτείνει για χρηματοδότηση από άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια, είπε ο κ. Ζαχαρενάκης σημειώνοντας ότι στην προσπάθεια αυτή είναι απαραίτητη η συνεργασία του Δήμου Αγίου Νικολάου και του Πανεπιστημίου Αθηνών. ΝΙΚΟΣ ΤΡΑΝΤΑΣ

46. Παλαιοντολογικά Ευρύματα

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 61

ΧΑΥΛΙΟΔΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΑ ΟΣΤΑ ΙΠΠΟΠΟΤΑΜΟΥ

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 62

ΟΣΤΡΑΚΑ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΑ

ΟΔΟΝΤΟΣΤΟΙΧΙΑΣ ΙΠΠΟΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΗ ΣΕΙΡΑ

ΟΣΤΑ ΑΠΟ ΚΛΕΙΔΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΚΡΩΝ

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 63

ΟΣΤΡΑΚΑ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΑ

ΟΣΤΡΑΚΑ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΑ

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 64

Παλαιοντολογικά ευρήματα oropediο Katharo

Λεπτομέρεια των απολιθωμένων ευρημάτων

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 65

Αναπαράσταση του νάνου ιπποποτάμου από το Καθαρό Λασιθίου και πίσω το περίγραμμα του σημερινού απογόνου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Μ. Δ. Δερμιτζάκη, Σ.Π. Λέκκα Διερευνώντας τη Γη - Εισαγωγή στη Γενική Γεωλογία, Αθήνα 1990 2. Α. Καραμπάτσα, Α. Κλωνάρη, Κ. Κουτσόπουλος, Θ. Τσουνάκος Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου 3. F. Press, R. Siever Understanding Earth 4. Απολιθώματα Από τη σειρά “Τα μάτια της αποκάλυψης” 5. Χ. Γ. Φασουλάς Οδηγός υπαίθρου για τη γεωλογία της Κρήτης 6. J. Plimer Μήλος - Γεωλογική ιστορία gym-ag-varvar.ira.sch.gr/Drastiriotites/Apolithomata.htm - 53k 7.Περιοδικό « ΚΡΗΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ».

19.Στοιχεία Παλαιοντολογικού Μουσείου

Σελίδα 66