JAARGAN G 4 / N UMME R 2 / S E P TE M BE R 2015
K U M U LU S M A G A Z I N E O V E R MU Z IEK B E E L D E N D E K U N S T DA N S T H E AT E R SCHRIJVENENKUNSTVERKENNEN
RESPECT VOOR MOSASAURUS LARS HANNAH SAMPÉ
DANSEN ALS POLITIEK STATEMENT DE ZWIER VAN ‘AFZWAAIER’ JAC VAN DEN BOOGARD
KINDERBOEKENSCHRIJVER JAN-PAUL SCHUTTEN LAAT STAR WARS ACHTER ZICH 1
De gezelligste en voordeligste bioscoop in jouw buurt! DINSDAG
5
DAG
Elke dinsdag naar de film voor maar 5 euro! Euroscoop, de meest charmante en voordeligste bioscoopcomplex in jouw buurt. Laat je helemaal bekoren door een unieke filmbeleving ĂŠn gezellige sfeer. Zak helemaal onderuit in de comfortabelste zetels en laat je meeslepen door de allernieuwste films. Dit uitgebreid aanbod is eveneens geldig op dinsdag voor maar slechts 5 euro.
Europaplein 35 3620 Lanaken 089 73 10 88
WWW.EUROSCOOP.BE
2
Wilhelminasingel 39 6221BE Maastricht 043 82 00 320
WWW.EUROSCOOP.NL
JEAN! Jean Bruijnzeels / Coördinator Externe Zaken / Centre Céramique – Kumulus – Natuurhistorisch Museum Maastricht
Een voorwoord: eigenlijk een wat archaïsch begrip in de moderne wereld van social media, vluchtige informatie en internet. Maar tegelijkertijd is er natuurlijk ook een parallel met de hausse aan blogs, waar persoonlijke overwegingen, ervaringen en meningen hun plaats vinden. En wat is dan mooier dan een persoonlijke beschouwing op hetgeen u nu in handen heeft. Ik vind Kumulus Magazine een verrijking voor het culturele leven in Maastricht en omgeving. Ouderwets medium, maar goed en spannend vormgegeven, iets dat niet uitgaat als je een dekseltje dichtklapt of de stroomvoorziening uitzet, maar iets dat een plekje in het zicht hoort te vinden op salon- of werktafel. Een blad dat je bewaart. Met genoegen sla ik ook de oudere nummers nog open. Ook in dit nummer een gevarieerd scala aan artikelen over hetgeen zich afspeelt binnen en rond Kumulus, Centre Céramique en het Natuurhistorisch Museum. Van jong tot oud, van amateur tot professional, van lokaal tot mondiaal, kortom voor ieder wat wils: het klinkt heel erg als een cliché, maar is daarom niet minder spannend. Emile Hollman komt uit zijn schrijfschool en duikt in de wereld van spinnen. Bovendien heeft hij een gesprek met het kunsthistorisch geweten van Kumulus: docent Jac van den Boogard. Dit naar aanleiding van diens pensionering bij het Regionaal Historisch Centrum. Als vast schrijver in dit periodiek blijft hij Euregionaal actief, nu met een beschouwing over Kasteel Strijthagen. Ook is Jac betrokken bij de tentoonstelling in Centre Céramique over zestig jaar stadsgeschiedenis aan de hand van zestig jaar jaarboeken: Mieljaar! Maastricht 1955-2015. Onze reporter Ingrid Beckers gaat op zoek naar het universum van kinderboekenschrijver JanPaul Schutten en laat zich inwijden in de geheimen van Mindfullness. Verslaggever Meyke Houben praat met theaterdocente Lieke Benders, vertelt over Lars, de jongste zeer oude aanwinst van het Natuurhistorisch Museum, en staat stil bij de nieuwe cursus Mestreechse meziek en leedsjes sjrieve. Nick Bruls belicht de muzikale kanten van de familie Colen, en maakt kennis met beeldhouwdocente Elisa Amadeus Puts. En dan staat er nog zo een en ander in dit onvolprezen tijdschrift, dat eigenlijk verdient door een nog veel groter publiek in stad en regio gelezen te worden. En aangezien mond-tot-mondreclame de allerbeste manier is om een positieve boodschap te verspreiden, roep ik u, beste lezer, graag op aan iedereen die maar horen wil te verkondigen, dat Kumulus Magazine bestaat en ook nu weer absoluut de moeite waard is om te lezen. Veel plezier!
3
6
16
10
MOSASAURUS LARS VERDIENT RESPECT
BOOTJES VAN CURSISTEN VOL LADEN
AMBASSADEUR
NATUURHISTORISCH MUSEUM
ELISA AMADEUS PUTS BEELDENDE KUNST
JAN-PAUL SCHUTTEN CENTRE CÉRAMIQUE
KINDERBOEK KOMT NAAR MAASTRICHT
Kin
,
derb oek Wee en k
Ren je Rot NONFICTIE ’s d i n o nis ge
4
sch
ied
.
e
LEZEN IS LEUK
?
!
na
tu
ur
A, B OF C
Raar maar Waar paard
en
/
JAAR GANG 4 / NUMMER 2 / SEPTEMBE R 2015
20
INHOUD 36
DE ZWIER VAN JAC VAN DEN BOOGARD
DANSEN ALS POLITIEK STATEMENT
KUNSTVERKENNING KUMULUS
HANNAH SAMPÉ DANS
42 CURSUSSEN VOOR ECHTE SJENGEN MESTREECHSE LEEDSJES
MUZIEKSCHOOL
VERDER: 3 VOORWOORD / 12 BEELDREPORTAGE TENTOONSTELLING MIELJAAR! / 24 MINDFULLNESS OP DINSDAGAVOND / 27 NIEUWS, CURSISTENWERK, COMING UP / 30 SPICY CLASSICS BIJ PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND / 32 MUZIKALE FAMILIES / 41 COLUMN / 46 KUNST IN DE EUREGIO: STRIJTHAGEN / 52 TIEN VRAGEN AAN LIEKE BENDERS / 51 UITGELICHT: SPINNEN / 56 COLOFON
5
RESPECT VO
MOSASAUR
LARS door Meyke Houben foto’s Natuurhistorisch Museum
6
N ATUURHISTORISC H MUSE UM/VON DST I N E N CI - G R OE V E
SINDS 1 JULI LIGT HIJ IN DE TUIN VAN HET NATUURHISTORISCH MUSEUM: DE SCHEDEL VAN MOSASAURUS LARS. VANAF HET NAJAAR KUNNEN BEZOEKERS LIVE MEEKIJKEN HOE LARS STUKJE BIJ BEETJE TOT LEVEN WORDT GEWEKT IN HET NIEUWE SCIENCE-LAB VAN
OR
US H
et is een spannend moment als op 1 juli een kraanwagen
HET MUSEUM.
aangesleept om de stukjes mosasaurus in op te bergen. Jagt sorteert snel en secuur de brokken kalksteen. In no time ziet hij welke delen een stukje Lars bevatten en welke niet. “Kijk, een tand”, roept hij enthousiast. Voor het oog van de verbaasde omstanders stopt hij een stukje kalksteen in zijn mond, spoelt het schoon en haalt er een gave, puntige tand uit. Er blijken er nog drie te zijn, die allemaal veilig worden opgeborgen. Na een klein half uurtje is de klus geklaard: Lars ligt in de tuin, netjes afgedekt met zeil. Tijd voor Jagt
heel behoedzaam een groot pakket over de tuinmuur van het
om even bij te komen, de adrenaline te laten zakken. “We
Natuurhistorisch Museum takelt. Aan de kraan hangt een
waren er wel een beetje op voorbereid dat dit kon gebeuren”,
pallet waarop de schedel van mosasaurus Lars ligt, ingepakt
zegt de paleontoloog, “maar het blijft toch een rotgevoel. Het
met tissues, jute en gips. Medewerkers van het museum
belangrijkste is dat we de kop grotendeels bij elkaar hebben
staan met camera’s in de aanslag. Langzaam zakt het
kunnen houden. En mooi dat we nog een paar tanden
1500 kilo wegende blok naar beneden. De kraanmachinist
hebben gevonden.”
manoeuvreert zo voorzichtig mogelijk, maar kan aan de
De berging is het resultaat van twee maanden hard werken.
andere kant van de muur niet zien waar hij zijn vracht
Op zaterdag 18 april mogen amateurpaleontologen aan
neerzet. John Jagt, conservator paleontologie van het
de slag in de Enci-groeve in Maastricht. De 14-jarige Lars
Natuurhistorisch Museum, loopt nerveus heen en weer. Zijn
Barten is een van hen. Na een aantal uren graven, doet hij de
hoofd wordt steeds roder. Een deel van de mosasauruskaak,
vondst van zijn leven: hij stoot op resten van een Mosasaurus
verpakt in een big bag, steekt aan één kant van de pallet uit.
Hoffmanni van bijna 67 miljoen jaar oud. Een aantal rug- en
Als het gevaarte de grond raakt, is Jagt er als de kippen bij
staartwervels, maar voor het eerst worden er ook botjes
om te controleren of alles nog heel is. Niet dus. Een stukje
van een flipper gevonden. Bijzonder, omdat deze fragiele
kaak is afgebroken. Dankzij de big bag zijn alle onderdelen
delen meestal door aaseters van het lichaam van een dode
gelukkig wel bij elkaar gebleven. Meteen worden er kisten
of gewonde mosasaurus worden afgevreten, waardoor ze verdwijnen. De mosasaurus wordt vernoemd naar zijn vinder Lars. En dan begint de zoektocht naar meer. Er komen nog
7
ZIN IN EEN GEZELLIG AVONDJE ONGEDWONGEN GRILLEN? CHECK ONZE ARRANGEMENTEN EN FACEBOOKPAGINA: #gonzalesspaubeek ENKELE ARRANGEMENTEN: • • • • •
BOKKERIJDERSTOCHT HUIFKARTOCHT SHOOTING BBQ BROUWERIJBEZOEK WANDELTOCHTEN
Gezellig, ongedwongen een avondje met z’n allen aan tafel grillen boven de lava-BBQ met vlees én vis. Onze tafels worden maar één maal per avond bezet dus geniet optimaal, zonder haast. Kijk op onze facebookpagina hoe onze gasten een avondje Gonzales beleven! Een avond Gonzales is een avond onthaasten! 10% Korting voor alle cursistenpashouders en hun gezelschap, op ons BBQ-menu van € 21,95.
Hoeve 1 | Spaubeek (naast kerk) Tel: 046 - 443 43 87 www.gonzalesspaubeek.nl Ad Gonzales KM7.indd 1
19-03-15 17:02
SEE ALL Y U CAN SEE IN Onbeperkt naar de film in Lumière Cinema voor maar €19,- per maand. Bestel je pas op Cineville.nl
8
N ATUURHISTORISC H MUSE UM/VON DST I N E N CI - G R OE V E
Lars wordt in de tuin van het museum getakeld. foto Natuurhistorisch Museum
”JE MOET JE VOORSTELLEN, ZO’N MOSASAURUS IS 4000 KILO VLEES. DAAR KOMEN HEEL WAT HAAIEN OP AF.”
meer botten van de flippers tevoorschijn, twee rugwervels en een ribfragment met daarop duidelijk zichtbare krassen van haaientanden. “Maar we wilden de schedel vinden”,
vorderingen ook van dag tot dag bijhouden via een speciale
vertelt Jagt. “Dat is toch het pièce de résistance waar je
app. Jagt verheugt zich op de interactie met de bezoekers.
naar op zoek bent.” Vrijwel dagelijks wordt er gegraven en
“Ik vind het leuk om alle vragen te beantwoorden. Bij
gespeurd. En met succes. Jagt: “Op 4 juni hebben we een
de preparatie van mosasaurus Bèr was er een man die
blok kalksteen gevonden, waar duidelijk een stuk kaak en
eerst lang stond te kijken zonder iets te zeggen en toen
tanden uitstaken. De kop kwam tevoorschijn op een plek
uiteindelijk vroeg: ‘Wat bent u aan het boetseren?’ Dat is
waar we hem niet verwachtten. Waarschijnlijk omdat Lars
toch prachtig?”
na zijn dood uit elkaar is getrokken. Je moet je voorstellen,
Zelf kan de paleontoloog Lars al helemaal uittekenen.
zo’n mosasaurus is 4000 kilo vlees. Daar komen heel wat
“We weten dat Lars geen volwassen beest is. Ik zie hem
haaien op af.”
bewegen, ik weet ongeveer hoe groot hij is, ik heb de kleuren van zijn schubben in mijn hoofd.” Zoiets als de Mosasaurus
De vondst van de schedel betekent niet dat de zoektocht nu
die nu in de film Jurassic World rondzwemt? “Nee, dat slaat
is afgerond. “We hebben bewijzen dat er nog meer ligt”, zegt
helemaal nergens op. De tandjes van dat beest zijn te klein
Jagt. “We zoeken onder meer naar het schouderblad, dat de
ten opzichte van de rest van de kop en een echte Hoffmanni
vorm van een groot pizzabord heeft. Het zou mooi zijn als we
heeft een donker gekleurde rug en een lichte buik. Het is
Lars uiteindelijk zo compleet mogelijk krijgen.”
prima dat er een mosasaurus in de film zit, maar je moet
In het najaar gaan medewerkers van het Natuurhistorisch
wel de goede informatie krijgen. Zo’n dier verdient wat meer
Museum de schedel van Lars voorzichtig bloot leggen. Dat
respect.”
gebeurt in het nieuwe Science-lab, onder toeziend oog van het publiek. Wie niet live aanwezig kan zijn, kan de
9
10 Elisa Amadeus Puts: “Op één dag krijg ik wel tien nieuwe ideeën.”
BE E L DE N DE KUN STE N /E L ISA AM ADE U S P U TS
EEN HAVENMEESTER DIE HAAR CURSISTEN ZO VEEL MOGELIJK BAGAGE WIL MEEGEVEN VOOR EEN REIS OP VOLLE ZEE. MAAK KENNIS MET BEELDHOUWSTER ELISA AMADEUS PUTS. door Nick Bruls foto Jonathan Vos
Bootjes van cursisten vol laden steeds weer iets slims bedenken om zich aan te passen aan hun veranderende omgeving en zich ontwikkelen door hun creativiteit. Zo werkt dat bij mensen ook. Ik snap niet dat daar zo op bezuinigd wordt. Zo neem je mensen toch ook veel vreugde af?” In die wereld vol creativiteit wil Elisa de havenmeester zijn.
A
an het metershoge plafond van het leslokaal hangen
,,De persoon zijn die de bootjes van de cursisten vol laadt. In het haventje verschillende dingen aanbieden, zodat ze
kettingen. Ze raken de houten werktafels net niet. Krukjes
op volle zee meer bagage hebben.” Bijvoorbeeld met de
staan ondersteboven op het rek en de zeep is op. Dat geeft
27 lessen tellende cursus ‘Steen & Hout’. ,,Met een smid
niet, want de volgende cursus beeldhouwen van docente
gaan we eerst eigen beitels maken uit een metalen staaf.
Elisa Amadeus Puts (32) moet nog beginnen. Haar handdruk
Om respect te kweken voor het materiaal. De laatste twee
is stevig. ,,Krijg je er van als je steeds een hamer vast hebt.”
lessen komt fotograaf Humphrey van ‘t Hul. Dan worden de
De Maastrichtse is sinds vorig jaar actief voor Kumulus.
resultaten vastgelegd. Zo leer je documenteren.”
Voor haar studie vertoefde ze tien jaar in Antwerpen. ,,Het
In andere programma’s komen onder meer boetseren,
propedeusejaar volgde ik nog in Maastricht, maar het
naaktschilderen en beeldhouwen uit mergel aan bod. Bij de
onderwijs in klassieke beeldhouwkunst was beter in België.
cursus portretboetseren krijgt Elisa hulp van drie andere
Daar richten ze zich meer op oude kennis en zijn ze minder
docenten. ,,Daarin gaan we ook weer fotograferen met
experimenteel. De leraren van toen zijn nu met pensioen. Je
Humphrey, tekenen met Marte Hameleers en Jac van den
moet tegenwoordig al naar Italië om die kennis te vergaren.”
Boogard neemt ons mee terug in de tijd.”
Elisa komt uit een kunstzinnige familie. Vader is graficus,
Elisa praat honderduit over haar cursussen. Als haar wordt
moeder maakt keramische beelden. Op haar twaalfde
gevraagd naar het eigen werk, blijft het angstvallig stil.
vroeg pa wat Elisa later wilde worden. ,,Beeldhouwer,
,,In het verleden kreeg ik te veel aandacht. Opdrachten,
vanzelfsprekend. Onder mijn bed lagen een hoop schetsen.
tentoonstellingen, verkoop… Dat past nu gewoon even niet,
Die moest ik allemaal nog maken.”
besloot ik een jaartje geleden. Hoe lang die periode duurt,
Exemplarisch voor Elisa is dat ze groot werkt. En dat ze
weet ik niet.” Maar hoe zit het met die schetsen, vroeger op
met veel dingen tegelijk bezig is. ,,Mijn hoofd stopt gewoon
de slaapkamervloer onder het bed? ,,Ik heb nog geen enkele
nooit. Nu zit ik bijvoorbeeld in een periode van artistieke
uitgewerkt. Op één dag krijg ik wel tien nieuwe ideeën. Eén
verdieping. Het is moeilijk uit te leggen wat dat inhoudt.
van die schetsen komt er zeker nog. Op een groot plein, vijf
Als je op reis bent, kom je tussendoor ook niet thuis om te
meter hoog. Waar en wanneer? We zullen zien. Het leven is
vertellen wat je allemaal al gezien hebt. Dat doe je aan het
één grote verrassing.”
eind tijdens een fotoavond.” Bij Kumulus gaat Elisa vier cursussen verzorgen. ,,Ik vind onderwijs heel belangrijk. Creativiteit is het belangrijkste fundament van onze samenleving. Kijk naar bacteriën die
11
Economie, Kennis verving industrie in 60 jaar stadsgeschiedenis. Maastricht werd ook de op een na belangrijkste congresstad van ons land. De jaarlijkse TEFAF is een uitstekend voorbeeld van de volte face van het economische imago van Maastricht.
Stadsontwikkeling, Anno 1955 was juist een begin gemaakt met de sanering en renovatie van het totaal verpauperde Stokstraatgebied. De oorspronkelijke bewoners werden en masse verplaatst naar een zogenoemde woonschool zoals de Ravelijn om te leren ‘ beschaafd’ te wonen. De Stokstraat veranderde in een prestigieuze winkel- en woonbuurt.
12
Economie, Arbeiders in de keramische industrie ca 1955. De keramische maakindustrie liep op zijn einde - zo leek het - in de jaren 1950. Maastricht, de stad waar de industriële revolutie in ons land begon, moest op zoek naar een nieuwe identiteit.
C E N TRE C É RAMIQUE /TEN TOON S TE LLI N G
Religie, Anno 1955 was Maastricht nog altijd een rijke roomse stad. Religieuze tradities werden – zo leek het – voor eeuwig in ere gehouden. Communiefeesten, processies, askruisjes. Het dankgebed voor en na de maaltijd was nog heel gewoon.
door Jac van den Boogard foto’s Collectie Jaarboek Maastricht
M
ieljaar! roepen Maastrichtenaren uit verbazing of verwondering.
Het is ook de titel van een grote zomertentoonstelling in Centre Céramique die tot 11 oktober loopt. De expositie geeft een beeld van de veranderingen in de stad in de afgelopen zestig jaar. Het zijn vooral foto’s maar ook interviews met Maastrichtse coryfeeën en verklarende teksten. Voor de organisatie tekenen de Stichting Jaarboek Maastricht die haar 25-jarig bestaan viert en Centre Céramique. Het Jaarboek Maastricht is de langst lopende stadskroniek van Nederland. Bij MIELJAAR! hoort ook een kloeke catalogus.
Onderwijs, Maastricht kreeg in januari 1976 na heel lang wachten en smachten zijn universiteit met een nieuw onderwijssysteem: probleem georiënteerd onderwijs. Nu zijn studenten niet meer uit het stadsbeeld weg te denken, evenals de jaarlijkse parade van rode toga’s aan het begin van het academisch jaar.
13
Stadsontwikkeling, Anno 2015. De aanleg van de ondertunneling van de A2 is nodig om de stad eindelijk goed te kunnen ontsluiten.
Onderwijs, Klassefoto uit 1955. Gemengd onderwijs bestond nog niet. In het lager onderwijs waren er broeders, belhamels en heilige boontjes. De onderwijswereld in Maastricht was nog overzichtelijk.
14
C E N TRE C É RAMIQUE /TEN TOON S TE LLI N G
Religie, Tijdens de ontkerkelijking in de jaren zeventig liepen ook in Maastricht de kerken leeg. Kerken en kloosters kregen andere niet-religieuze nieuwe bestemmingen, maar de stad bleef leven op het ritme van het religieuze culturele leven. De Sterre-der-Zee viert in haar nieuwe mantel haar 600 jarig bestaan.
Vrije tijd en vertier, Een politiemacht was nodig – ongekend tafereel in Maastricht anno 1957 – om al te enthousiaste fans op afstand te houden: de Blue Diamonds waren te gast in grammofoonplatenhandel De Harp. Als tien fans de zaak hadden verlaten mochten er weer tien naar binnen. De Blue Diamonds zelf – Ruud en Riem de Wolf – moesten via het wc-raam het pand verlaten om heelhuids en onopgemerkt door de fans het station te bereiken.
Vrije tijd en vertier, De opening van het carnavalsseizoen trekt altijd veel mensen. Nog nooit was het zo druk op de Elfde van de Elfde als in 2010.
15
Kin
,
derb oeke Wee n k
Ren je Rot NONFICTIE s ’ o n di s ge
c
ed i h
.
i en
s
LEZEN IS LEUK
?
!
-
t a n
r u u
A, B OF C
Raar maar Waar paard
en
/
16 Kinderboekenschrijver Jan-Paul Schutten: “Er is niks verloren als kinderen een boek niet uitlezen.”
C E N TRE C É RAMIQUE /KIN DE RBOE KE N W E E K 2015
“Zie je die cel? Het is net een ruimteschip” door Ingrid Beckers foto’s Jonathan Vos
MET HET THEMA RAAR MAAR WAAR RICHT DE KINDERBOEKENWEEK 2015 ALLE PIJLEN OP BOEKEN OVER NATUUR, TECHNIEK EN WETENSCHAP. “FANTASTISCH”, VINDT SCHRIJVER EN AMBASSADEUR VAN HET KINDERBOEK JAN-PAUL SCHUTTEN. WOENSDAG 14 OKTOBER IS HIJ IN MAASTRICHT OM HET INFORMATIEVE BOEK TE PROMOTEN. “HET WONDER VAN EEN MENSELIJKE CEL, DAAR KAN GEEN STAR WARS TEGENOP.”
H
è, fijn hoor, zo’n kinderboek als Het raadsel van alles wat
leeft - en de stinksokken van Jos Grootjes uit Driel. Snap je
Vriens op als Ambassadeur van het Kinderboek. Een
als ouder tenminste ook eens een keer hoe het nou precies
rol die hij vooral aangrijpt, zegt hij, om informatieve
zit met die oerknal en evolutietheorie.
kinderboeken in the picture te zetten. Via campagnes en televisieprogramma’s, is de bedoeling. En beng!
Jan Paul Schutten krijgt dit soort reacties vaker van ouders
De Kinderboekenweek is ook alvast een uitstekende
die zijn oeuvre samen met hun kinderen lezen. “Vaders
gelegenheid.
en moeders zijn stiekem ook mijn doelgroep”, gniffelt hij.
Het thema is dit jaar namelijk Raar maar Waar. Met in de
“Zij kopen mijn boeken omdat ze denken dat hun kinderen
hoofdrol non-fictie boeken die antwoord geven op vragen
ze willen lezen, maar ook omdat ze zelf nieuwsgierig zijn.
over natuur, techniek en wetenschap. “Fantastisch”,
Ouders die te lui waren voor Geert Maks Kleine Geschiedenis
vindt Schutten. “Het is de eerste keer dat non-fictie in de
van Amsterdam, lazen mijn jeugdboek Kinderen van
Kinderboekenweek centraal staat.”
Amsterdam. Zo werkte het ook met Jij bent je brein, dat ik
Het kinderboekenweekgeschenk is geschreven door
samen met neurobioloog Dick Swaab schreef. Lang niet
Simon van der Geest – schrijver van de met een Gouden
iedereen bleek de volwassenen versie Wij zijn ons brein te
Griffel bekroonde kinderroman Spinder. Voor het werk van
snappen.”
Schutten, die al in 2013 het Kinderboekenweekgeschenk
Schutten is een van Nederlands meest succesvolle auteurs
schreef, is van 7 t/m 18 oktober evengoed volop aandacht.
op het gebied van non-fictie voor kinderen. Ingewikkelde,
De schrijver is totaal volgeboekt.
soms gortdroge thema’s uit de geschiedenis, wetenschap en natuur, schrijft hij begrijpelijk op. En niet alleen dat: elke alinea is sappig , doorspekt met relativering en humor. Wie bedacht bijvoorbeeld die “onvoorstelbaar idiote naam eiwit, zodat je bij dat woord meteen aan het wit van het ei moet denken”, vraagt hij zich in Het Raadsel van alles wat leeft af. Vanaf dit jaar volgt Schutten de schrijver Jacques
17
10% KOR T ING VOO R KUM U LU S CU RS I S T E N OP VERTOON VAN JE KUMULUS-PAS ONTVANG JE 10% KORTING OP SPECIAAL GESELECTEERDE VOORSTELLINGEN
18
www.tahv/kumulus
“Lezertjes treden een wereld binnen waarin poortwachters en eiwitcellen op pootjes ons beschermen tegen ninja-robot-zombies en andere levensgevaarlijke engerds.”
Woensdag 14 oktober is hij op uitnodiging van De Boekenwurm te gast in Centre Céramique Maastricht. Verwacht Schutten daar niet op een krukje voor een standaard voorleesuurtje. Nee, in het spoor van acteur, presentator en jeugdheld Martin Brozius leidt hij een wetenschapsquiz à la Ren je Rot. Tweehonderd leerlingen van groep zeven/acht strijden om het juiste antwoord - Is het A,B of C? Vragen haalt hij Uit het Raadsel van alles wat leeft en Kinderen van Amsterdam, beide boeken zijn bekroond met een Gouden Griffel. “Dat zegt iets”, weet Schutten. “De laatste zeven jaar ging de prijs drie keer naar een informatief boek. Daarvoor werd non-fictie voor kinderen een beetje vergeten.” “Gelukkig is dat nu niet meer zo. Ik zeg daarmee trouwens niet dat non-fictie beter is dan fictie. Uiteindelijk denk ik zelfs dat romans belangrijker zijn; je leert de wereld vanuit andermans hoofd bekijken. Alleen, kinderen die moeilijk lezen of dyslectisch zijn, hebben veel moeite een roman tot het einde uit te lezen.” Non-fictie is voor deze groep gemakkelijker, denkt Schutten. “Elke alinea worden ze beloond met leuke informatie over een favoriet onderwerp. Dat kan voetbal, paarden, dino’s, natuur, geschiedenis noem maar op zijn. Ik laat ze bijvoorbeeld voelen hoe het is om kind in de 17e eeuw te zijn. Maar er is niks verloren als ze het boek niet uitlezen. Daar hikken kinderen met leesproblemen enorm tegen aan.” Als jochie las Schutten zelf klassiekers als Brief voor de Koning en De Kameleon. Voor non-fictie deed hij een greep
Aan het informatieve boek kleeft nog steeds een wat suffig imago. “Laatst vroeg iemand: ‘Is dat niet saai, non-fictie voor kinderen?’ En dat was niet grappig bedoeld. Ja, er staat nog een boel in het schap wat niet zo denderend is. Maar er is ook heel erg veel leuks.” Schutten en zijn vrouw, schrijfster Bibi Dumon Tak, zijn op dit moment de meest brede non-ficties schrijvers in Nederland. “Wij zijn elkaars grootste concurrenten. Al schrijft Bibi over totaal andere onderwerpen zoals koeien, beren en winterdieren. Maar ik vind ons zeker niet beter dan specialisten als Govert Schilling, Midas dekkers of Arend van Dam.” In november verschijnt van Jan Paul Schutten Het wonder van jou en je biljoenen bewoners. Dit vervolg op Het raadsel van alles wat leeft beschrijft wat voor spannends er zoal in één lichaamscel gebeurt. ‘Zie je die afbeelding van een cel? Mooi hè? Je cel ziet er van binnen uit als een ruimteschip! Vol met lange buizen en indrukwekkende bouwwerken.’ En dan treden lezertjes een spectaculaire wereld binnen waarin poortwachters en eiwit-cellen op pootjes ons beschermen tegen ninja-robot-zombies en andere levensgevaarlijke engerds van indringers. “Geloof me, daar kan geen Star Wars tegenop.”
in de boekenkast van zijn ouders. “Een brug te ver over de
Ren je rot met Jan-Paul Schutten. Woensdag
Slag van Arnhem; een Engelstalig boek over Egypte. Als ik
14 oktober tussen 10.00 en 11.30 uur in Centre
er vijf procent van begreep, is het veel. Maar meer keus had
Céramique in samenwerking met De Boekenwurm.
ik niet.”
Alleen voor basisscholen.
19
KUNST V E R KE NNE N/ JAC VA N D EN BO O GAR D
DE ZWIER VAN
JAC VAN DEN BOOGARD OFFICIEEL GAAT JAC VAN DEN
door Emile Hollman foto’s Perry Schrijvers
BOOGARD DEZER DAGEN MET PENSIOEN. MAAR WIE HEM EEN BEETJE KENT, WEET DAT HIJ GEEN DAG ONBENUT ZAL LATEN OM ZIJN VERHALEN TE VERTELLEN. GESPREK
O
oit kreeg historicus en kunsthistoricus Jac van den
Boogard van omroep EO de vraag waarom het straatbeeld
MET EEN GEPASSIONEERD
in Maastricht zoveel joyeuzer is dan elders in Nederland. Hij
CULTUURHISTORICUS.
tijd met gevoel voor etiquette, die theatergezelschappen
vertelde over de goed gesoigneerde officieren in de Franse vanuit Frankrijk lieten komen en na gedane arbeid flaneerden met hun dames. Ze legden er zelfs het stadspark voor aan. In het recente boek Rieu, maestro zonder grenzen probeert hij te verklaren waarom André Rieu altijd onberispelijk gekleed gaat. Van den Boogard schrijft over de communie, zondagse kleren en processies. ‘De mediterrane gewoonte om gesoigneerd door het leven te gaan, die aandacht voor de buitenkant – zoals men in Italië zegt: tutto per la bella figura -, dat is toch wel erg zuidelijk’. En zuidelijk, dat begint bij Maastricht.
20
J A C
JAC VAN DEN BOOGARD: “IK PROBEER ME VOORAL EEN BEETJE ROMEIN ONDER DE ROMEINEN TE VOELEN.”
KUNS T VE R KE NNE N/ JAC VA N D EN BO O GAR D
“HET HELPT ALS JE MET ENIGE MOEITE DE GROTE GRACHT OP FIETST EN JE WEET DAT HET EEN TERRAS IS DAT DE MAAS HEEFT UITGESLETEN.”
schilderij De Emmaüsgangers van meestervervalser Han van Meegeren nog toegeschreven aan Vermeer.” Met veel plezier strooit hij met anekdotes over de schilder. Hoe dan De liefde voor de buitenkant hebben hij en Rieu in elk geval
ook, in 1972 sjokte hij met een studievriend een maand
gemeen. In gezelschap is Van den Boogard vaak het best
door Rome en liep er, zoals hij dat noemt, Romathytis op,
gekleed. Hij schaart het onder “de katholieke zwier”.
een ongeneeslijke liefdesziekte. Hij specialiseerde zich in
Dat hij er Italiaanse woorden voor leent, ligt voor de hand. Hij
Middeleeuws Rome. “In Rome moet je lopen”, zegt hij. “Op
spreekt vloeiend Italiaans en kent Rome zeker zo goed als
elke straathoek kun je in een andere tijd terecht komen.”
zijn woonplaats Maastricht. Hij studeerde er, hij woonde er,
Waar gaat hij naar toe, als hij er weer komt? “Ik probeer me
hij komt er sinds 1972 minstens één keer per jaar.
vooral een beetje Romein onder de Romeinen te voelen.” En dan volgt een exposé over de architectuur van het moderne
Dezer dagen gaat Jac van den Boogard (Heerlen, 1950)
kunstmuseum MAXXI van Zaha Hadid, over Mussolini als
met pensioen. Althans, zijn dienstverband bij het Sociaal
vernietiger van cultureel erfgoed, een ode aan de Villa
Historisch Centrum voor Limburg loopt ten einde. Maar hij
Borghese en Caravaggio in het bijzonder.
zal zich niet terug trekken in zijn vertrekken vol boeken, films en muziek. Hij is een mensenmens die veel te graag
Hij mag dan aan Romathytis lijden, Maastricht is voor een
verhalen vertelt aan iedereen die ze maar horen wil. Talloze
cultuurhistoricus een uitstekende plek om te werken. “De
publicaties heeft hij op zijn naam staan over de geschiedenis
geschiedenis van een plek ontstaat vaak uit de geografische
van Maastricht.
situatie”, doceert hij. “Als er hier geen doorwaadbare plaats door de Maas was geweest, zou Maastricht niet hebben
“Ik ben geboren als lesboer”, relativeert hij alle zwier rond
bestaan, zou het geen vestingstad zijn geweest. Ik vind het
zijn persoonlijkheid. Bij Kumulus, bij HOVO, privé-cursussen,
leuk om zulke verhalen te vertellen en te duiden. Dan kijk
al veertig jaar deelt hij zijn kennis. Hij was de eerste die
je met heel andere ogen naar de stad. Het helpt als je met
cursussen kunstgeschiedenis in Maastricht verzorgde.
enige moeite de Grote Gracht op fietst en je weet dat het een terras is dat de Maas heeft uitgesleten.”
Die liefde voor kunst heeft hij van zijn vader, een
22
mijningenieur die ook schilderde en tekende. “Ik herinner
Tien jaar geleden werd Van den Boogard door de gemeente
me dat hij me als kind op de bank zette en me een
benaderd om de culturele biografie van de stad op zich te
kunsthistorisch boek in handen gaf. In dat boek werd het
nemen. “Uit onderzoek begin jaren negentig bleek dat er
te weinig gebeurde met cultureel erfgoed en dat Maastricht
J A C
eigenlijk te weinig musea had. Er werd bekeken of er een
tentoonstelling en de catalogus Mieljaar Maastricht
museum bij kon maar gelukkig zag men daar van af. Dit is
1955-2015, nu te zien in Centre Céramique, is heel veel
geen Amsterdam, hè. Dat museum had je dan moeten vullen
bronmateriaal dat als basis zou kunnen dienen voor een
met collecties van bestaande instellingen en musea. Dat
boek. In mijn openingstoespraak heb ik er voorzichtig een
werkt niet.” Zo werd vervolgens het idee van de culturele
balletje over op gegooid.”
biografie gelanceerd.
Pensioen betekent voor Van den Boogard vooral dat de De biografie zou geen weerslag krijgen op papier maar
druk van de ketel is. “Al zegt mijn vrouw Marion altijd dat
op een website. Een stad in verhalen, die steeds opnieuw
ik geen nee kan zeggen. En dat klopt wel een beetje, ik
verteld moeten worden. Hij moest de enorme hoeveelheid
vind alles leuk.” Er liggen twee aanvragen voor boeken,
werk bekopen met een burn-out maar uiteindelijk kreeg
bij Kumulus, waar hij sinds 2009 aan de slag is, en op
hij het, met dank aan Pieter Caljé en zijn studenten van de
tal van andere plekken gaat hij door met zijn cursussen
Universiteit Maastricht, voor mekaar. Tot de huidige coalitie,
kunstgeschiedenis, bij Studium Generale verzorgt hij
gedomineerd door Seniorenpartij en D66, de stekker eruit
lezingen. Er zijn veel boeken die hij nog wil lezen. En net
trok. Van den Boogard blijft een gentleman; hij spreekt
als je wil vragen waar hij in godsnaam toch altijd de tijd
van “enorme frustratie” en laat het daarbij. ,,Een culturele
vandaan haalt, merkt hij nog even fijntjes op dat hij al meer
biografie is natuurlijk nooit af, het is een levend iets. Ik heb
dan 25 jaar twee cursussen volgt bij Kumulus: edelsmeden
er nog duizend ideeën over.” Inmiddels is het erfgoed tot zijn
bij Ben Wisman en pianoles bij Mia Kranen en nu Rick
tevredenheid ondergebracht bij Centre Céramique.
Debie. “Omdat het zo leuk is.”
Tijd voor een nieuw boek over zijn stad? Een boek over de laatste zestig jaar ziet hij wel zitten. “Maastricht is ongelofelijk veranderd sinds de jaren vijftig. In de
23
ZOU HET NIET HEERLIJK ZIJN: JE NEGATIEVE GEDACHTEN EVEN OP VAKANTIE STUREN? OF ER IN ELK GEVAL ZOVEEL AFSTAND VAN NEMEN DAT ZE JE NIET DE HELE DAG BEHEERSEN? IN CENTRE CÉRAMIQUE GEEFT SOULCE ELKE TWEEDE DINSDAG VAN DE MAAND GRATIS BEWUSTZIJNSWORKSHOPS. ”JIJ LOOPT STRAKS VERLICHT NAAR BUITEN!” door Ingrid Beckers foto Soulce
“MIJN GEDACHTEN STILZETTEN? HEEL GRAAG!” H
ruim in de meerderheid; de meesten van middelbare
dat bij je past? Om tenslotte te krijgen wat je wilt? Dit
leeftijd of ouder. “Ik wil dichter bij mezelf komen”,
soort levensvragen behandelen de coaches van Soulce
formuleert een dame haar doel. “Ik ben het al voor
tijdens hun Creative Consciousness trainingen in Kasteel
veertig procent, als ik aan het eind van de avond op zestig
Vaeshartelt te Maastricht. Hun korte gratis workshops in
zit, ben ik dik tevreden.”Of dat lukt met het college van
Centre Céramique vormen een soort appetizer voor het
Swinkels? Wie je bent en hoe je handelt, wordt grotendeels
echte werk.
bepaald door je gedachten, zet hij uiteen. Maar wat nou zo
Soulce maakte in Céramique al een jaar vol met
verdomd lastig is: niemand heeft volledig controle over die
workshops rond thema’s, variërend van werk tot liefde en
gedachten. Ze zijn niet altijd bewust. Laat staan dat je ze
stress. “We richten op persoonlijke groei, bewustwording
kunt stoppen.
en gedragsverandering”, vertelt Joris Swinkels, coach en
“Doe maar eens dertig seconden je ogen dicht”, draagt
mede-eigenaar van Soulce.
Swinkels de groep op. “Zo, en dan stop je nu maar eens
oe kom je dichter bij jezelf te staan? Leid je het leven
met denken.” Lukt dat? “Ik ben af”, klinkt het na drie Vanavond staat ‘Vakantie in je hoofd’ centraal. Hmm, klinkt
tellen. “Dus ik kan mijn gedachten niet op vakantie
aanlokkelijk. Maar kan het ook? Bye bye zeggen tegen je
sturen!”, roept een ander teleurgesteld.
gedachten? “Ik probeer mensen in elk geval half verlicht
Nee dus, too bad. Wat je wel kunt doen: gedachten
naar buiten te laten gaan”, zegt Swinkels.
beïnvloeden. Wel zo prettig, weet Swinkels: “Want wat je
Onder de pak hem beet dertig deelnemers zijn de vrouwen
denkt, bepaalt voor een groot deel je gevoel.” Cynische dame: “Is dat niet al te simpel? Het kan toch ook andersom zijn?”
24
C E N TRE C É RAMIQUE /DIN SDAGAVON DP R OG R AM M E R I N G
“VANAVOND STAAT ‘VAKANTIE IN JE “Kern van de zaak is dat je afstand kunt nemen van bepaalde gedachten”, reageert Swinkels. Dat je ze kunt waarnemen en denken. ‘Ho, maar wacht eens even, ik bén toch niet die gedachten’. Kijk, en dat is dus de eerste stap
HOOFD’ CENTRAAL. HMM, KLINKT
naar verlichting.” Bent u er nog? “Negentig procent van je gedachten zijn doorgaans onbewust, tien procent bewust”, gooit Swinkels er wat cijfers in. Er valt dus een hele wereld te winnen. Opluchting in de stem van een deelneemster: “Ik kan mijn negatieve denkpatronen dus doorbreken? Nou, dat wil ik heel graag!” Alleen is dat dan weer niet binnen één gratis workshop
AANLOKKELIJK. MAAR KAN HET OOK?”
gefikst.
Creative Consciousness workshop van Soulce: elke tweede dinsdag van de maand. Centre Céramique Maastricht. Tijdstip: 19.00 tot 20.30 uur. Entree: gratis.
25
plein 1992
Ruiterij 2, Maastricht
dominicanen
Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht
de annex
Plein 1992 15, Maastricht
avenue
Avenue CĂŠramique 50, Maastricht
sint pieter
Glacisweg 26, Maastricht Download de gratis app en scan met:
26
universiteit
Bonnefantenstraat 2, Maastricht
CURSUSTIPSNWSCOMINGUP!
NWS
LIMBURGSE Strijkersdag 17 OKTOBER
Stichting Zuid Nederlandse Strijkersdagen organiseert op zaterdag 17 oktober 2015 de allereerste Limburgse Strijkersdag bij Kumulus. Onder leiding van topmusici van philharmonie zuidnederland en Kumulus Muziekschool speel je in een orkest op jouw niveau. Je repeteert niet alleen met het complete orkest, maar ook in groepjes onder leiding van een professionele musicus. ’s Middags ga je optreden in de Henri Hermanszaal van Kumulus Muziekschool. Zin om mee te doen aan deze inspirerende dag? Meld je dan aan via www.strijkersdagen.nl
ADAMS BIGBAND Festival 26 SEPTEMBER
Muziekcentrale Adams organiseert op 26 september voor de eerste keer Adams Bigband Festival, met optredens en workshops. Line up: Mo’Jones, Big Band Beeg, Kumulus Bigband, Vitzkids, het Brabants Jazzorkest met special guests Ruud Breuls (NL), Trent Austin (USA), Hans Peter Salentin (DE) en Patches Stewart (USA). Tickets en info: www.adams-music.com
BATTA & CO Festival 6 T/M 8 NOVEMBER
Van 6 t/m 8 november heeft Maastricht een primeur waar ook Kumulus aan deelneemt: Batta & Co Festival. Dit meerdaagse festival is gewijd aan muziek voor cello en piano van een aantal Maastrichtse componisten. Van Rick Debie en Henry Konsten, beiden Kumulusdocent maar ook componist, klinken werken tijdens de masterclass die georganiseerd wordt en tijdens het Familieconcert ‘Snorren snaren klavier en klompen’ zullen werken van cursisten van de Kinderacademie en Art4You de prachtige vertelling van en door Wiel Kusters het decor vormen. Meer info over dit mooie festival is te vinden op www.battaenco.nl
MUZIKALE AMUSE in Centre Céramique 18 OKTOBER
Ook Centre Céramique werkt mee aan Batta & Co maar dan in het voortraject. Op zondag 18 oktober geven Doris Hochscheidt (cello) en Frans van Ruth (piano) een concert waarin naast werken van Maastrichtse componisten ook literatuur uit de 19e eeuw belicht wordt. Een literair concert in 19e eeuwse stijl! Toegang is gratis. Meer info op www.centreceramique.nl
27
cursistenwerk
foto’s Erwin Penners
IDA MOVES Beelden uit de dansvoorstelling IDA MOVES die in juni 2015 door cursisten op de planken werd gebracht in Theater Kumulus.
28
CURSUSTIPSNWSCOMINGUP!
NEW BEELDENDE KUNSTEN Korte cursussen en workshops NIEUW
Komend seizoen kun je bij Kumulus Beeldende kunsten enkele korte cursussen en workshops volgen. Zo kun je Portret Boetseren (vanaf 11 okt), Schilderen met ei-tempera (vanaf 14 nov), Tekenen met potlood (vanaf 16 jan), Sieraadvormgeven (vanaf feb) en meedoen aan de bijzondere multidisciplinaire cursus Passie voor naakt (beeldhouwen en tekenen/ schilderen). Kijk op www.kumulus.nl voor meer info en data/prijzen.
IN SEPTEMBER START HET NIEUWE CURSUSSEIZOEN BIJ KUMULUS. NAAST HET VERTROUWDE AANBOD IS ER EEN FLINK AANTAL NIEUWE CURSUSSEN ONTWIKKELD.
DANS Streetdance for kids 6-8 JAAR
Ben jij pas 6 en je wilt streetdancen? Dat kan bij Kumulus Dans. Geef je op voor deze leuke beweeglijke cursus. Voor je het weet sta je op de planken en verras je familie en vriendjes met een zelfbedachte move. Laura van Sonsbeek brengt jou alle fijne kneepjes van streetdance bij. Kijk op www.kumulus.nl hoe je je moet aanmelden.
MUZIEKSCHOOL Mestreechse meziek LEEDSJES SCHRIEVE
Ben jij ‘ne echte Sjeng (of juist niet)? En ook nog eens muzikaal? Bij Kumulus haal je je hart op aan onvervalst Mestreechse meziek. Je kunt kiezen uit twee cursussen Mestreechse Meziek of Leedsjes Schrieve. Meer hierover lees je op pagina 39 van dit magazine of kijk op www.kumulus.nl bij Muziekschool.
TASTETHIS THEATERSCHOOL A taste of Musicaltheatre 29 SEPTEMBER
Come taste the song, dance and play! Using excerpts from celebrated shows, three professional teachers will introduce you to the world of musical in all its facets. In this short but intensive course of 12 lessons, you will first work on separate modules and then jointly towards a presentation. Energy, fun and a healthy dose of ambition are the basic ingredients! This course starts on September 29. Check www.kumulus.nl for more information.
29
door Nick Bruls beeld philharmonie zuidnederland
CHILI CON CARNE EN KLASSIEKE MUZIEK 30
MUZIE KSC HOOL /PHIL HARMON IE ZU I DN E DE R LAN D
STUDENTEN HOUSEN EN GAAN LOS OP KLANKEN VAN DEEJAYS. ZE LALLEN NOG LIEVER MEE MET VOLKSZANGERS DAN DAT ZE NAAR EEN KLASSIEK CONCERT GAAN. DAAR KOMT MET SPICY CLASSICS VERANDERING IN, HOOPT DE PHILHARMONIE ZUIDNEDERLAND.
O
ptioneel nassen met je maten, dan een pittig maar
klassiek concertje en afsluitend potjes bier wegblaffen tijdens een borrel. Zo zou een doorgewinterde student de formule kunnen samenvatten waarmee de philharmonie zuidnederland jongeren warm wil maken voor klassieke muziek. “Doorgaans is het publiek 65-plus”, zegt Roxanne
dit stuk maakten. De muzikanten vinden het geweldig om
Doyen van de philharmonie. “Redelijk oud dus. Met de fusie
voor zo’n jong publiek te spelen. Ze zitten ook niet op een
tussen het Limburgs Symfonie Orkest en Het Brabants
verhoging, maar op gelijke hoogte met de studenten.”
Orkest waaruit de philharmonie ontstond, is het grote
Dat moet een band scheppen en drempels verlagen.
vernieuwen begonnen. We bedenken formules om een
“Nu zien we vaak dat jongeren dit theatergenre iets
jongere doelgroep aan te spreken.”
conservatiefs voor oudere mensen vinden. En áls ze dan
Bijvoorbeeld Spicy Classics, bedacht door adviseur
komen, wordt dat laatste nog bevestigd ook”, zegt Doyen.
programmering Masa Spaan. Vorig jaar oktober voor
“We benaderen studenten in de cafés waar ze graag komen
het eerst gehouden in de Maastrichtse Bonbonnière.
en hebben de studentenverenigingen bezocht.”
,,Vroeger een theater, tegenwoordig worden er veel
Klassieke muziek is voor iedereen en dus willen we
studentenfeestjes gehouden met bier en house. Vooraf
ook een jonger publiek trekken, zegt Doyen. “Dat doen
kregen ze een bord chili en vervolgens een uur klassieke
we onder meer met een ticketprijs van een tientje voor
muziek.” Eén uur, niet langer voor de jongeren die
bezoekers tot dertig jaar en met het oprichten van de
qua muziek veelal niets anders gewend zijn dan de
jonge vriendenstichting ‘Da Capo’. ‘Terug naar het begin’,
dispuutscantus. “Er werden werken gespeeld van Chiel
betekent die term in de muziek. Over de toekomst maken
Meijering, die bekend staat om zijn modernere klassieke
we ons echt geen zorgen. Een grijs publiek is van alle
muziek, die aan pop doet denken. Maar ook Beethoven,
tijden, maar of er ook altijd al aan verjonging is gewerkt,
want het gaat er uiteindelijk om dat ze een symfonieorkest
waag ik te betwijfelen.”
ontmoeten. Er kwamen 120 studenten op af”, blikt Doyen terug. “We hadden geen verwachting, dus waren er erg blij mee. Het publiek ook, bleek uit de enquête. Ze wilden alleen graag een meer industriële locatie.”
Spicey Classics, op 14 oktober in de Muziekgieterij in
Die komt er bij de tweede editie. Op woensdag 14 oktober
Maastricht. www.philharmoniezuidnederland.nl
is de Muziekgieterij het decor. In het poppodium staan normaal gesproken hippe bandjes en singer-songwriters. “En nu een symfonieorkest afgeslankt tot vijftien man. Ook nu geen zwaar klassiek programma hoor. We hebben bijvoorbeeld blokfluitist Erik Bosgraaf uitgenodigd die De Vier Jaargetijden van Vivaldi speelt. En we gaan crossover met Paul en Menno de Nooijer, die een film speciaal bij
31
32
MUZIE KSC HOOL /MUZI KALE FAM I LI E S
Muzikale families DE MEZIEKSJAOL IS SINDS 1883 EEN BEGRIP IN MAASTRICHT EN OMSTREKEN. GENERATIE OP GENERATIE KOMEN MUZIKANTEN NAAR KUMULUS MUZIEKSCHOOL VOOR GOED MUZIEKONDERWIJS. IN DEZE SERIE TEKENEN WE HUN VERHALEN OP.
VOGELS DIE NIET VLIEGEN, GAAN DOOD ZONDER MUZIEK VALT NIET TE LEVEN. DAAR IS IEDEREEN IN HUIZE COLEN TE GRONSVELD HET OVER EENS. ALLEMAAL SPELEN ZE EEN INSTRUMENT. “MISSCHIEN IS MAURITS’ BAND NIET HELEMAAL MIJN MUZIEK, MAAR HIJ KAN ABSURDE RITMES DRUMMEN.”
door Nick Bruls foto’s Jonathan Vos
33
“IK HEB AL EENS LANGERE TIJD RUST MOETEN HOUDEN. FIJN, DENK JE DAN. TIJD VOOR ANDERE DINGEN. MAAR ER ONTBREEKT GEWOON IETS OP ZO’N DAG.”
vervangen door titanium exemplaren. Die zijn constant ‘op stemming’, maar moeten desondanks elke drie maanden worden verwisseld. Maar vergeleken met Valeries rieten hebben wij het een stuk gemakkelijker.” Ook al is hij intussen 74 jaar oud en al lang gepensioneerd: in de eigen studio in de achtertuin musiceert en componeert de voormalig beroepsviolist er nog lustig op los. “Met verschillende collega’s uit de provincie richt ik me vooral
M
aurits Colen start net een filmpje van het laatste
optreden van zijn band. Stevige jaren ’80-rock ‘met wat moderene invloeden’ op openluchtfestival Metal Babes in Maasmechelen. Black Label bestaat nu een jaar of drie en versleet al één zangeres. Maurits (24) is de drummer. Zijn moeder Suzanne (57) werpt een geïnteresseerde blik op het beeldscherm. “Zo’n festival is niks voor mij, maar ik vind het leuk om te zien wat hij doet.” Met zijn ritmische drumsolo’s wijkt Maurits muzikaal gezien nogal af van de rest van het gezin, die vooral in de klassieke sector zit. Suzanne zelf kreeg haar eerste vioolles van Charles Gilles bij Kumulus. Dochter Valerie woont in het Noord-Duitse Lübeck en mengt zich in het gesprek via een telefoonverbinding. De 25-jarige studeert aan de hoog aangeschreven Musikhochschule. “In Duitsland is de arbeidsmarkt voor hoboïsten veel groter. We krijgen les van Diethelm Jonas, een grootheid. Om in zijn klas te komen moet je audities doen. Daar komt veertig man op af voor twee plekken.” Valerie omschrijft de sfeer in Lübeck als “familiair”. Zo zitten de muzikanten dagelijks uren hun eigen rieten te maken. ,,Het rietje is allesbepalend. Je kunt ze kant en klaar in de winkel kopen, maar op dit niveau ben je veeleisend. Hout is een levend materiaal. Hitte of vocht heeft grote invloed. Dan kun je ze beter zelf maken.” Vader Pierre knikt. De man die 33 jaar in het Limburgs Symfonie Orkest altviool speelde, herkent het probleem. Alleen had hij dat met de snaren van zijn strijkinstrument. “Elke snaar een andere spanning, elke snaar een andere dikte. Tegenwoordig worden de darmsnaren steeds vaker
34
op kamermuziek. Dat is wat ik nu een beetje doe.” Tijd voor Suzanne om in te grijpen: “Waar je dag en nacht mee bezig bent!”. Dat kan haar echtgenoot niet ontkennen. “Veel violisten krijgen rond hun vijftigste last van hun schouders. Hoewel het wat stroef begint te worden, heb ik dat weten te voorkomen door veel studeren en een beetje geluk hebben.” Met zo veel muziek onder één dak – Suzanne (ook altviool) is al veertig jaar verbonden aan het Maastrichtse symfonieorkest Avanti – is er altijd wel wat te beleven bij de familie Colen in Gronsveld. Een repetitie, een oefenend bandje of Suzannes broer Teun Ramaekers de fluitist die op bezoek komt. Is er een familiefeestje te vieren, worden de te spelen stukken al ver van tevoren uitgezocht. Wat kunnen de beroeps en wat kunnen de amateurs daar nog aan toevoegen? Het zijn prangende vragen in aanloop naar bijvoorbeeld oma’s verjaardag, die werd opgeluisterd met eigen teksten op Limburgse volksliedjes. Zonder muziek valt niet te leven. Daar zijn de vier muzikanten het wel over eens. “Dat zou een triest bestaan zijn”, zegt Valerie op de telefoon. Suzanne: “Ook onze jongste dochter Emma, die meer van reizen houdt dan van muziek en momenteel door Canada trekt, luistert liederen – géén liedjes – die verder gaan dan de Top 40.” Voor Maurits is muziek een uitlaatklep. ,,In het weekend heerlijk zeulen met dat drumstel. Maar klassiek respecteer ik ook. Als ik in de auto zit en wil onthaasten.” “Musik ist nicht können aber müssen.” Pierre Colen citeert
MUZIE KSC HOOL /MUZI KALE FAM I LI E S
Pierre, Maurits en Suzanne Colen.
In de diepe achtertuin hapert de verbinding met Lübeck even. Hond Sammy kijkt omhoog als Valerie er virtueel weer de invloedrijke componist Arnold Schönberg. ,,Ik ben met
helemaal bij is en hij haar stem hoort. Suzanne nipt van haar
pensioen, maar vogels die niet vliegen, gaan dood.” Volgens
thee en bedenkt wie de muziek eigenlijk in het gezin bracht.
Suzanne hebben alle kunstenaars die opvatting. “Mijn vader
,,Samen. Ik kom uit een kunstenaarsfamilie en de vader van
was kunstschilder. Tot de laatste snik.” Valerie hoort het aan
Pierre was een heel verdienstelijk zanger. Wij hebben het
op haar kamer in Lübeck. Zojuist zijn haar verstandskiezen
weer overgebracht op de kinderen. Zonder enige dwang.”
getrokken. Dat betekent tien dagen niet hobo spelen. “In
Volgens Valerie klopt dat helemaal. “Zolang ik me herinner
het verleden heb al eens langere tijd rust moeten houden.
gaan we mee naar het LSO. En anders gaf mijn vader in de
Fijn, denk je dan. Tijd voor andere dingen. Maar er ontbreekt
studio achter het huis wel iemand les tot laat in de avond.
gewoon iets op zo’n dag. Dat is geen prettig gevoel. Als je de
Ik ben heel blij dat muziek maken thuis zo goed begrepen
draad vervolgens weer oppakt, zijn alle spieren slap en moet
wordt.”
je weer op nul beginnen. Vreselijk.” In oktober studeert Valerie af en keert ze terug naar Maastricht voor nog een jaartje conservatorium. Kan ze haar broer weer eens horen drummen. Wat vinden de klassiek geschoolde muzikanten in het gezin eigenlijk van die heel afwijkende stijl van Maurits? “Helemaal te gek”, zegt Valerie. “Misschien niet echt mijn muziek, maar hij kan absurde ritmes drummen.” Soms wel drie verschillende tegelijk, merkte vader al eens op. “Ik waardeer vooral het ritmisch element”, lacht hij.
35
E R O M L E E F RONG ST
36 Hannah SampĂŠ.
G
DAN S /H AN N AH S AM P É
door Ing
’s Er ers foto rid Beck
win Pen
ners
ALS
N E S T N E DAN M E T A T S K E I T I POL HT GAL LIC O N ) 4 É (2 H SAMP A N N A AAN DE EH N T E N G E A D IJDR STU ZE NOU B T LEEK E D H N E LEERDE ? S , P N E N J A O I D R Z E ZE KAN N ALS B AT Z O U N VOOR LITIEK W E O Z P T E DANSE I N L K E A E TH L TE CH. W NU WÉ CE JUIS ENTRIS E N Z C A O T M F G R R E DU EN ERFO EN DUS ? D AT P . J T I P H P C I A CH STR M A AT S IN MAA E N. I D U T S NZ KÖL R A A T A D H N S SIK U TIJDEN ÜR MU F E L U HSCH DE HOC
P
oeh. Zenuwslopend hoor, zo’n auditie. En dan moest
Hannah Sampé ook nog twee weken wachten op dé brief. “Horrible”, vertelt de Duitse studente, net afgestudeerd aan Liberal Arts and Science in Maastricht. Ze schat dat 180 dansers auditie deden voor twintig plekken aan de Hochschule für Musik und Tanz in Keulen. Toen ik hoorde dat ik was aangenomen, heb ik gehuild van blijdschap.” Hannah auditeerde onder meer met de solovoorstelling die ze creëerde op IDA, de Kumulus opleiding die leerlingen intensief voorbereidt op een dansacademie. “De dans is geïnspireerd op een maatschappijkritisch gedicht van een vriendin. Voor de voorstelling schrijf ik teksten van haar op mijn lichaam- Be strong! Buy More! Act Fast! -. Zo onderstreep ik dat mijn dans ageert tegen onze consumptiemaatschappij.”
37
duizenden boeken en nu ook muziek in de kerk
boekhandel dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 | 6211 CZ Maastricht t 043 4100 010 | www.boekhandeldominicanen.nl
38
CD’s DVD’s vinyl klassiek jazz pop
EN JE B R E S N “A L S D A DINGEN E K U E MET L N E E L L A T IK.” H C A D BEZIG,
Nee, het type balletmeisje met rose tutu is ze nooit geweest. “Toen ik op ballet ging, wilde ik wel dolgraag zo’n roze pakje hebben. Mijn moeder stond het niet toe. Haha. Ik was de enige met een zwarte tricot broek.”
In de Performance groep komt Hannah er door haar studie
Een groot deel van haar jeugd brengt ze dansend door.
en betrokkenheid bij het Mandril, Political and Cultural
Klassiek, jazz, modern, theaterdans, ze slurpt het allemaal
Centre langzaam achter dat dans een medium kan zijn om
gretig en met succes op. Toch durft ze na de middelbare
politieke en intellectuele statements te maken. En dat je
school niet voor dans te kiezen.
als danser dus wel degelijk relevant kunt zijn.
“Ik nam een jaar vrijaf. Wist niet goed welke richting ik uit
“Dat inzicht had ik nodig om helemaal voor moderne
moest. Danser worden leek me te egocentrisch, dan ben je
dans te kunnen gaan”, zegt ze. Als er één opleiding is die
alleen met leuke dingen bezig, dacht ik. En draag je toch
helemaal past bij haar ambitie, dan is het de Hochschule
niks bij aan de maatschappij? Bovendien was ik ook heel
Köln. “Ik hoef me daar als danser niet te conformeren aan
erg geïnteresseerd in politiek.”
één stijl of techniek. Je ziet er ook verschillende types
Vanuit Neuss gaat ze op kamers in Maastricht voor
met uiteenlopende lichaamsbouw, niet alleen jonge dunne
de Universitaire studie Liberal Arts and Science. “Een
meisjes met een extreme focus op techniek.”
liberale opleiding waarvan vooraf niet vaststaat waar het
Haar droom? “Een klein alternatief dansgezelschap
je brengt”, zegt ze. Dansen deed ze die eerste periode
oprichten, dat stukken brengt die iets vertellen. Met
haast niet. Totdat ze via de universiteit in contact komt met
dans wil ik mensen aan het denken zetten, inspireren.
Kumulus-docent Yvette van der Slik.
Maar ik kan me ook voorstellen dat ik ga lesgeven, daar
“Een zegen. Ik hield gelijk van haar stijl, die zo goed bij
word ik heel gelukkig van. Een kunstvorm doorgeven en
mij past. Individueel, menselijk, heel esthetisch. Dansles
verspreiden, ook dat is politiek!”
van Yvette voelde echt als thuiskomen. Ze gaf me ruimte, alles was goed, wat niet wil zeggen dat ze geen suggesties geeft.”
39
DAGELIJKS ACTUEEL NIEUWS EN ACHTERGRONDEN TV |
ZIGGO DIGITAAL KANAAL 40 KPN DIGITAAL KANAAL 641
@TVMAASTRICHT RTVMAASTRICHT
FM |
KABEL 87.5 | ETHER 107.5 ZIGGO 780 | KPN 396
WWW | WWW.RTVMAASTRICHT.NL
DE STAD VANUIT EEN
ANDER PERSPECTIEF
FORT GROTTEN KAZEMATTEN Ontdek de spannendste, plezierige en fantasierijke avonturen- en speltochten en de leukste workshops speciaal voor kinderen. Beleef Maastricht Underground en stap terug in de tijd, treed het donker tegemoet of laat je fantasie de vrije loop als je de verhalen hoort die Maastricht Underground herbergt. Ontdek het complete aanbod op
40
KUMULUS
COLUMN
Filmster ‘Stop! U mag hier niet verder.” Verbaasd vraag ik aan een meisje in een felgeel vestje wat er aan de hand is. “Op Plein 92 maken ze opnames voor Flikken Maastricht.” Leuk, ik volg de serie maar heb nog nooit de opnames meegemaakt. Al snel krijg ik een teken dat ik door mag lopen. Met een zwaar beladen fiets die ellendige trapjes van de Hoeg Brögk afdalen is een kunst apart. Beneden zie ik een grote groep mensen staan en het lijkt me niet handig om ten aanschouwe van die menigte de trap af te stuiteren. Voorzichtig aan dus. Natuurlijk kan ik het niet laten even opzij te kijken: daar staan agent Romeo en agent Marion! Ze zitten overduidelijk in hun rol. En ik loop daar gewoon. Nou ja, balanceer. Als ik bijna beneden ben roept Marion: “Hé, jij daar, stop eens even!” Schrik! Voorwiel uit het gootje, trapper tegen mijn enkel en rakelings voor me langs scheurt een fietser met een bivakmuts op. De Flikken-boef. Natuurlijk, het was niet tegen mij.
Trillend op benen beland ik op het Plein waar het volgende fluorescerende hesje voor mijn neus staat. “Mevrouw, u negeerde mijn stopteken.” Ik kijk de lichtgevende jongen vragend aan. “Ik heb duidelijk mijn hand opgestoken maar u liep door.” “Ja sorry,” reageer ik verontwaardigd, “het is een tour de force om heelhuids die trappen af te komen, ik heb u echt niet gezien!” “Nou, we gaan de opname niet overdoen, dus u zit in een aflevering van het nieuwe seizoen.” Oeps! “Toch niet close-up hè, dat wil ik echt niet!” Ik zie al voor me hoe half Nederland in een deuk ligt om een mevrouw in een zwart jurkje, die verre van elegant die trap afdaalt en als slotspektakel met fiets en al het Plein zo ongeveer op kom tuimelen. Met een van schrik vertrokken gezicht vol in beeld… Dat moeten we niet hebben. “Nee hoor,” stelt de jongen me gerust, “u bent slechts op de achtergrond vaag in beeld.” Dan is het goed. Goed? Het had mijn carrière-switch kunnen betekenen! Ik durf niet te vragen of het toch nog eens over kan… Vivianne Rijnders Vivianne Rijnders volgt cursussen aan de Schrijfschool van Centre Céramique. viviannerijnders.wordpress.com
41
MUZI E K S C H OO L / ME S T RE E CHS E MEZ IEK
MAASTRICHT KENT EEN RIJK REPERTOIRE AAN LIEDJES IN HET DIALECT. MAAR NIEUW MATERIAAL WORDT NAUWELIJKS NOG UITGEBRACHT. ALS HET AAN MAURICE DUBISLAV LIGT, KOMT DAAR BINNENKORT VERANDERING IN. “MIE LEEF MESTREECH IS WEL ALTIJD IN MIJN HOOFD BLIJVEN HANGEN.” door Meyke Houben foto’s Jonathan Vos
CURSUSSEN VOOR ECHTE SJENGEN te kunnen formeren, maar dat is afhankelijk van de
K
umulusdocent Maurice Dubislav is wat je noemt
een ‘echte Sjeng’. Hij zet zich op alle fronten in om het Maastrichts en de Maastrichtse cultuur levend te houden. Niet zo gek dus dat hij op het idee kwam om bij Kumulus aandacht te vragen voor het Maastrichtse lied. In het najaar van 2015 introduceert hij twee nieuwe cursussen: ‘Mestreechse meziek’, voor iedereen die graag Maastrichtse (en Limburgse) liedjes wil spelen in groepsverband, en ‘Leedsjes schrieve’, voor mensen die zelf nieuwe nummers
of dertig Maastrichtse liedjes op de plank liggen. Over zijn favoriete nummer moet hij even nadenken: “Daarvoor ken ik eigenlijk te veel liedjes. Maar ‘Mie leef Mestreech’, een jaar of twintig geleden door Jos Kuijpers geschreven, is wel altijd in mijn hoofd blijven hangen.” Bij de cursus Leedsjes schrieve ligt het accent op het schrijven en zingen van eigen liedjes in het Maastrichts. “Iemand die alleen een tekst heeft, help ik met het vinden van de juiste melodie en akkoorden. Maar het kan ook zo
willen toevoegen aan het Maastrichts repertoire.
zijn, dat iemand zijn lied voorzingt. Dat werken we dan
Voor de cursus Mestreechse meziek kan iedereen zich
komen, ook carnavalsliedjes. Stiekem hoop ik erop dat we
inschrijven die een instrument bespeelt. “Ik hoop op een groep van vijf à tien mensen”, zegt Maurice. “Het repertoire bepalen we in overleg. Zelf denk ik aan nummers uit de Kemikken Opera, Köpenick, maar ook de Mestreechse Cahiers, Kakkestolemeije en het Limburgse land. Ook wil ik verschillende thema’s belichten, zoals carnaval, zomer, Pasen of kerstmis. Je hoeft niet per se noten te kunnen lezen, maar je moet wel al een instrument kunnen bespelen. Er komt ook een beetje theorie bij kijken, zodat je weet wat je doet. Het lijkt mij leuk om een orkestje
42
instrumenten die we hebben.” Zelf heeft Maurice een stuk
verder uit op papier. Alle soorten liedjes mogen aan bod uiteindelijk een nieuw cahier met Mestreechse leedsjes kunnen uitbrengen. Maar het zou ook al mooi zijn om de nummers een keer live te kunnen uitvoeren.” Beide cursussen beginnen in het najaar van 2015 en duren tot halverwege 2016. Een les duurt 45 tot 60 minuten per week. “Ik richt me met deze cursussen op de echte Maastrichtenaar”, vertelt Maurice.
43 Maurice Dubislav.
Muziekcentrale
Experience the Sound of Quality
ACCEPTANT KUMULUS-
CURSISTENPAS*
*voorwaarden zie www.kumulus.nl
Nergens ter wereld staat een muziekwinkel waar met zo veel passie voor de blaas- en slagwerkmuziek wordt gewerkt als bij Adams Muziekcentrale. Onderscheidend door de grote keuzemogelijkheid, omdat geen instrument hetzelfde is. Met een hoog aangeprezen reparatieatelier, waar onder andere Marcus Miller zijn instrumenten laat reviseren. Daar waar muzikanten u adviseren en u altijd ontvangen wordt met een zuidelijke hartelijkheid.
44
Adams Music Centre
AziĂŤstraat 17-19
6014 DA Ittervoort
www.adams.nl
MUZIE KSC HOOL /ME STRE E CH S E M E ZI E K
“Er zijn genoeg Maastrichtenaren die geïnteresseerd zijn in hun dialect, maar die worden op de middelbare scholen niet meer bereikt. Met dit aanbod proberen we de Maastrichtse taal en cultuur levend te houden.” Voor de echte Maastrichtofielen is er overigens nog meer goed nieuws: Veldeke kring Maastricht treft samen met Centre Céramique voorbereidingen voor een cursus
MAURICE DUBISLAV: “IEMAND DIE ALLEEN EEN TEKST HEEFT, HELP IK MET HET VINDEN VAN DE JUISTE MELODIE EN AKKOORDEN.”
‘Maastrichts schrijven’. “De lessen moeten hout snijden en didactisch in orde zijn, dus dat kost tijd”, zegt Hortense Brounts van Veldeke. Waarschijnlijk duurt het tot het najaar van 2016 voordat de eerste cursisten zich kunnen aanmelden.
JAAR PROGRAMMA 2015 -2016
WWW.CENTRECÉRAMIQUE.NL
45
46
KUN STVE RKE N N IN G/E URE G I O KU N S TW E R K
KUNST WERK IN DE EUREGIO
STRIJTHAGEN WORDT ART LAND door Jac van den Boogard foto’s Jonathan Vos
In de rubriek ‘Kunstwerk in de Euregio’ bespreekt cultuurhistoricus en docent Jac van den Boogard mooie en interessante kunstwerken met een eigen verhaal, die binnen een straal van 100 kilometer om ons heen te vinden zijn.
Het Zuid-Limburgse heuvellandschap is bezaaid met kastelen, adellijke landgoederen en monumentale woonsteden. De gemeente Landgraaf – een van de grotere gemeentes in de provincie Limburg, ontstaan in 1982 na de samenvoeging van Nieuwenhagen, Schaesberg en Ubach over Worms – telt nog één geheel in tact gebleven adellijk landgoed, kasteel Strijthagen. Deze fraaie adellijke woonstede heeft de status van Rijksmonument. Het kasteel ligt op de oever van een voortkabbelende beek op het grondgebied van de voormalige gemeente Schaesberg in het dal van de Strijthagerbeek. Die beek voorziet de vijvers rond het hoofdgebouw van het kasteel van water. Op deze idyllische plek lag van oudsher een versterkte boerenhoeve, een kasteel, misschien daterend uit de middeleeuwen. Het huidige kasteel Strijthagen werd gebouwd op de plek van dat oudere kasteel in de achttiende eeuw. Het aanzien van het hoofgebouw is classicistisch. De muren van het hoofdgebouw opgetrokken uit afwisselende lagen natuursteen en baksteen. Speklagen heet dat officieel. De afwisselende lagen van baksteen en mergelsteen – dikwijls afkomstig uit de groeve van Sibbe - ziet men vaak in Limburg. In de nabijheid van kasteel Strijthagen liggen de kastelen Schaesberg en De Bongerd. Die kennen precies dezelfde wandopbouw. De streng symmetrische opbouw van het hoofdgebouw is kenmerkend voor het classicisme van de achttiende eeuw. Voorts is er nog een classicistische rentmeesterswoning in dezelfde stijl. De wit gepleisterde voorburcht dateert uit 1690. De molen – Strijthagermolen – en het koetshuis zijn later gebouwd. Karakteristiek voor het classicisme, dat uit Frankrijk is overgewaaid naar onze contreien, is het mansardedak. Dat is een gebroken dakvorm met naar buiten gerichte vlakken. Het
mansarde dak ontstond in de architectuur van de barok in Frankrijk en is vernoemd naar de architect Francois Mansart (1598-1666) die dit daktype veelvuldig toepaste. Het poortgebouw van de voorburcht van kasteel Strijthagen, de rentmeesterswoning en het hoofdgebouw zijn allemaal gedekt met een mansardedak. Hetzelfde daktype komt ook voor bij de Limburgse kastelen Raath en Puth. Strijthagen heeft in de eerste vier decennia van de twintigste eeuw enorm veel mijnschade opgelopen. Thans ligt het kasteel in het hart van en uitgestrekt recreatiegebied waarin een tweetal bekende attractieparken zijn ingericht: het thema park Mondo Verde en de dierentuin GaiaZOO. Op 25 april 2013 stemde de gemeenteraad van Landgraaf in met het voorstel van het college van burgemeester en wethouders om het complex aan te kopen. Recent is het verkocht aan de Russische kunstenaar Alexander Taratynov. Voor velen is Strijthagen bekend omdat kunstschilder Aad de Haas (1920-1972) er met zijn gezin zijn intrek nam in 1952 na bemiddeling door de schrijver Bertus Aafjes en de katholieke dichter en literatuurhistoricus Anton van Duinkerken. De kunstenaar heeft er jarenlang gewoond en gewerkt. Aad de Haas, geboren in en katholiek gezin in Rotterdam, was een figuratief expressionistische schilder. Hij studeerde aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam waar hij het beruchte bombardement meemaakte.
47
Voeljevrolijkvoeljethuis Voel Voelje jevrolijk jevrolijk De scholen van Stichting kom Leren verruimen je horizon en verbreden je blikveld. Je leert er meer dan alleen rekenen en taal. Je leert er omgaan met mensen en situaties. Je leert er hoe je kunt meebewegen met de golf aan veranderingen die ‘leven’ heet.
eren L om #sk
Wil je jezelf leren kennen en de wereld om je heen ontdekken? Kom dan naar een van onze <<
scholen. Je wordt er gezien, erkend en gewaardeerd om wie je bent. Nieuwsgierig? Leergierig? Dat komt dan mooi uit! Wij zijn dat namelijk ook. Loop gerust eens met je ouders, broertjes en/of zusjes bij ons naar binnen. Met 21 scholen verdeeld over vijf gemeentes in en rond Maastricht en het Heuvelland, is er altijd een bij jou in de buurt waar jij je thuis voelt. We zien je graag komen!
www.kom-leren.nl >>
Scan met:
Ad_SKL_kumulus_2015.indd 1
29-07-15 12:30
MESTROM CHANDELIERS Pascal Mestrom, owner of Mestrom Chandeliers, has been restoring, buying and selling fine antique chandeliers since 2007. Over the years he has built a unique collection of eighteenth-century French crystal chandeliers in which the candlefunction has been preserved. He also owns another impressive collection of pieces from the 1880s - 1920s that have subtle indirect electrical lighting added. Apart from being a member and host of this year’s Light & Glass Annual Assembly in Maastricht, Pascal Mestrom is also a member of ‘ Pearls of Craftsmanship’ a guild that encourages craftsmanship of the highest quality. Keep an eye on the website for new work and chandelier designs: www.mestromchandeliers.com.
COMING SOON! ‘Mestrom Gallery’ new location, in the heart of town. Platielstraat 1 6211 GV Maastricht +31 (0)6 53 76 35 88 www.mestromchandeliers.com
48
M
KUN STVE RKE N N IN G/E URE G I O KU N S TW E R K
Zijn kunst werd door de bezetter als ‘Entartet’ bestempeld. De Haas maakte deel uit van het kunstenaarsverzet en werd gevangen genomen. In 1944 wist hij met zijn vrouw naar Limburg te vluchten. Zijn naam is vooral verbonden met de door het bisdom verguisde kruiswegstaties, muurschilderingen in het Sint Cunibertuskerkje in Wahlwiller, die hij in 1947 schilderde en die op lest van katholieke kerk werden verwijderd. Postuum (1981) is Aad de Haas’ werk in ere hersteld. Strijthagen is nu weer de woonzetel van een figuratief kunstenaar, Alexander Taratynov. De Russische beeldhouwer is de maker van het bronzen beeld van musketier D’Artagnan in het stadspark van Maastricht, maar meer nog is hij bekend vanwege de driedimensionale Nachtwacht-beeldengroep op het Amsterdamse Rembrandtplein. Tarantynov en zijn vrouw Katja wonen al twintig jaar in Nederland. Op 1 juni van dit jaar opende het kunstenaarsduo de poorten van hun centrum voor beeldende kunst “Artland” in het kasteel en bijgebouwen van Strijthagen. De beeldhouwer en zijn schilderende
echtgenote vestigden zich met hun beide dochters metterwoon in de rentmeesterswoning. Taratynov kocht het complex voor 440.000 euro van de gemeente Landgraaf. Het ligt in de bedoeling Strijthagen te ontwikkelen tot een kunstencentrum waar wisselexposities plaatsvinden van het werk van beide kunstenaars, maar ook van andere internationaal bekende kunstenaars. In de bijgebouwen van de carrévormige hoeve worden ateliers ingericht, het kasteel biedt plaats aan een museum, de binnenplaats biedt ruimte voor beperkte horeca. Alexander Taratynov heeft zijn monumentale sculpturen in en rond Strijthagen opgesteld. Het landgoed biedt hem alle mogelijkheden zijn werk ruimtelijk op te stellen.
De eerste expositie van Katja en Alexander Taratynov loopt tot 1 oktober, van vrijdag t/m zondag van 13.00 tot 19.00 uur.
49
e Bestel onz nieuwe re hu c o r b s n e o seiz
15|16
www.philharmoniezuidnederland.nl
2 tm 4 okt /
50
Festival de Nederlandse Dansdagen is dĂŠ plek die je als dansliefhebber niet mag missen. In ĂŠĂŠn weekend zie je alle bijzondere dansvoorstellingen van Nederlandse bodem. Van grote gezelschappen als het Nederlands Dans Theater en Introdans tot prijswinnende choreografen als Cecilia Moisio en Guilherme Miotto.
nederlandsedansdagen.nl
Now you may dance Nederlandse Dansdagen/Maastricht/2015 kaartverkoop is gestart
ontwerp Esther Noyons/fotografie Annaleen Louwes
N ATUURHISTORISC H MUSE U M /U I TG E LI CH T
Uitgelicht... HET NATUURHISTORISCH MUSEUM MAASTRICHT HERBERGT EEN GROTE COLLECTIE FOSSIELE VOORWERPEN, VAN PLANT TOT SKELET. IN DEZE RUBRIEK UITGELICHT BRENGEN WE ELKE KEER EEN BIJZONDER VOORWERP UIT DE COLLECTIE OVER HET VOETLICHT. IN DIT NUMMER IS DAT DE CARBOONSPIN.
CARBOON SPIN
Chromatopelma Cyanopubescens.
door Emile Hollman foto Araneus
doel dat is. Je leert dat ze van spinnenwebben visnetten
H
et is wel even schrikken in het Natuurhistorisch
maken, parachutes, kogelvrije vesten. Spinnenzijde schijnt een verbluffende warmtegeleider te zijn, een beetje
Museum. Het krioelt er opeens van de levende dieren.
sporter zou een tarantula in dienst moeten nemen. En
Heb ik ooit eerder een levend beest in dit museum gezien?
zij die niet op een paar euro hoeven te kijken, kunnen
Ik oefen mijn vogelkennis graag met de steeds fletser
proberen om 1.2 miljoen Madagaskarzijdespinnen voor
wordende vogeltjes in de vitrine op de eerste verdieping.
hun karretje te spannen, om de Gouden Mantel in het
Hoe vaak heb ik niet bij de wezels en de hermelijnen
Victoria & Albert Museum in Londen naar de kroon te
gestaan in de hoop ze voortaan te kunnen duiden als ze ’s
steken. Spinnenzijde is tien keer zo dun als een haar
nachts de weg oversteken.
maar beduidend sterker dan staal. Vandaar dat de
En nu staan er dus terraria met schorpioenen en
biotechnologie inzet op het nabootsen van de spintechniek.
grote harige spinnen. Wat lijken ze veel op elkaar. Wat
Natuurlijk gaat het niet alleen over exoten. Het gaat
kunnen ze zich goed verstoppen. Wat hebben ze vrolijke
(in mindere mate) ook over onze eigen trilspinnen en
namen: bombardeervogelspin, zwarte weduwe. De
kruisspinnen. “De eerste spinnen zijn bekend uit de
bombardeerspin woont in bomen, kan zeer goed naar
steenkoolbossen van Europa”, staat op een wand. Er zijn er
beneden springen en drijft op water. De zwarte weduwe
niet veel van want spinnen laten zich moeilijk fossieleren.
maakt de meeste menselijke slachtoffers op het toilet;
Ik kijk om me heen. Uitsluitend levende spinnen. Terwijl
onder de bril schuilt het heerlijkste voedsel. Een troost: de
elders in dit museum prachtig bewijs is te vinden dat er al
beten zijn giftig, maar niet dodelijk.
spinnen waren in het carboon, 300 miljoen jaar geleden.
Van een tentoonstelling moet je wijzer worden en dat is
Het had het pièce-de-résistance in deze tentoonstelling
hier goed geregeld. Je leert de meest waanzinnige dingen.
kunnen zijn.
Dat je spinnen eerst moet marineren in rijstwijn voordat je ze frituurt. Dat bepaalde indianenstammen in NoordAmerika in spinnen een oermoeder zien die niet alleen de schepper een handje hielp maar ook het doel van de mensheid bewaakt – er staat jammer genoeg niet bij welk
De tentoonstelling is nog te zien tot en met 25 oktober.
51
52
THE ATE RSC HOOL/LI E KE BE N DE R S
TIEN VRAGEN VOOR…
LIEKE
BENDERS door Meyke Houben foto Saris & denEngelsman
1 Wie is Lieke Benders?
voorstellingen, die eens per vier jaar
belangrijker het voor mij wordt. Het
In het paspoort van Lieke
in de schouwburg van Sittard werden
maakt mij als maker scherper. Iets
Benders (1980) staat Den Bosch
gegeven, had ik dan ook nauwelijks een
creëren is toch het grootste goed, daar
als geboorteplaats. Maar de
rol. Maar ik werd wel geraakt door de
kan de politiek niet omheen.”
theatermaakster groeide op in
ervaring op een podium te staan. Op de
Sittard. “Na mijn middelbare school
middelbare school liet mijn moeder me
4 Welke rol speelt je eigen achtergrond
ben ik een jaar in Engeland gaan
een advertentie van het Cirkeltheater
in jouw voorstellingen?
studeren. Theater, uiteraard, want
van Frans Malschaert zien. Daar werd
“Het is belangrijk waar je wortels
dat was ook toen al wat ik wilde doen.
ik echt gegrepen door het theatervirus.
liggen. Met die wortels trek ik de
Maar toen ik werd aangenomen op
Het Cirkeltheater werd een beetje
verhalen uit de bodem. Mijn achtergrond
de Toneelacademie in Maastricht
mijn tweede thuis, ik deed er alles:
kleurt mijn perspectief als maker. Dat
baalde ik: terug te moeten naar de
van acteren tot posters plakken tot de
wil overigens niet zeggen dat mijn
plek waar je bent opgegroeid leek me
afwas. Later, op de Toneelacademie,
verhalen regionaal zijn. Misschien ben
helemaal niks. Uiteindelijk ben ik hier
ontdekte ik dat ik het zelf maken van
ik wel beïnvloed door de katholieke
gebleven, een keuze waar ik nu erg
voorstellingen nóg leuker vond dan
vormentaal, maar de thema’s die ik
blij mee ben. Behalve theatermaker
spelen. Met mijn eigen ideeën aan de
aansnijd zijn universeel.”
ben ik een wandelaar en mijmeraar. Ik
slag gaan, dat was voor mij de grootste
loop graag en veel, ben nu bezig met
kick.”
de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella.”
5 Jeugdtheater of theater voor volwassenen?
3 Wat maakt theater voor jou zo
“Beide, ik maak geen onderscheid
boeiend?
tussen het een of het ander. Voor mij
2 Wat was je eerste theaterervaring?
“Ik vind het mooi om mijn gedachtegoed
is het even belangrijk om een verhaal
“Als meisje van 5, 6 jaar zat ik op
te kunnen vertalen naar een
te vertellen voor volwassenen als
ballet. Ik was super trots op mijn
voorstelling en te zien dat anderen
voor kinderen. Juist de afwisseling
witte beginnerspakje. Maar toen ik
mijn ideeën vormgeven. In deze tijd van
vind ik leuk, die zoek ik ook op.
rond mijn twaalfde nog steeds in dat
bezuinigingen voel ik steeds meer de
Meestal maak ik het ene jaar een
witte pakje danste, besefte ik dat mijn
noodzaak om theater te maken. Hoe
volwassenenvoorstelling en het jaar
talent niet bij de dans lag. Tijdens onze
meer de politiek erop neerkijkt, hoe
daarop een jeugdproductie. Wat
53
TH EAT E R SC HOO L / L I E K E B E NDER S
“HET BEGINT ALLEMAAL MET WIE JE BENT EN WAAR JE VAN HOUDT.”
mijn werk typeert, is dat ik nooit
de basis voor mijn voorstelling
voorstellingen maak voor kinderen
Verdrietfabriek. Ik wilde weten hoe de
alleen. Het liefst weef ik er nog een
maatschappij daarmee omgaat. Dat is
extra lijntje doorheen voor volwassenen.
stap 1. Daarna ga ik op zoek naar een
Dat hoeft dan niet per se parallel
vorm bij het thema. Uiteindelijk kwam
te lopen aan de verhaallijn voor de
ik uit bij een spookhuis: een beetje
jongsten.”
luguber, maar toch ook aantrekkelijk. Dat is stap 2. Vervolgens ben ik het
6 Hoe ben je bij Kumulus
idee verder gaan uitwerken. Wat begon
terechtgekomen?
met een schetsje is uitgegroeid tot
“Net na mijn afstuderen, in 2003, ben
een stellage van 15 x 8 meter hoog
ik begonnen als docent. Omdat ik het
met golfkarretjes en tenten: een
steeds drukker heb gekregen met mijn
megaproject. In bibliotheken heb ik
eigen bedrijf Hoge Fronten, ben ik nu
mensen geïnterviewd over verdriet. Die
alleen nog docent bij de vooropleiding
verhalen krijgen de bezoekers tijdens
theater, de LOT.”
hun ritje te horen.”
7 Wat wil je je leerlingen bijbrengen?
9 Wat zijn je inspiratiebronnen?
“Ik daag jongeren uit om na te gaan
“Ik noem mijn voorstellingen
waar hun passie, hun bron ligt. Want
persoonlijk universeel. Als uitgangspunt
het begint met wie je bent en waar je
neem ik dingen die ik zelf beleef of die
van houdt. Pas als je dat in beeld hebt,
mij raken. Om uit te stijgen boven het
zien op de festivals Oerol,
kun je er een theatrale uitingsvorm bij
puur individuele, plaats ik die thema’s in
Boulevard en Cultura Nova.
bedenken. Bij Kumulus heb ik lang les
het perspectief van de maatschappij en
gegeven aan kinderen. Dat was heel tof,
het landschap waarin ik geworteld ben.”
omdat ik niet alleen hen wat gaf, maar ook veel terugkreeg. Na al die jaren
10 Over welke eigenschappen moet een
bij Kumulus vind ik het erg leuk om te
theatermaker beschikken?
zien hoe het de leerlingen van vroeger
“Eigenheid, doorzettingsvermogen
is vergaan. Ik ben blij dat ik met hen
en een kritische blik. Je moet op een
heb kunnen meelopen en hoop dat de
gezonde manier kritisch naar jezelf
lessen voor hun een goede ervaring zijn
kunnen zijn, maar ook kritiek van
geweest, ongeacht wat ze er verder mee
anderen kunnen verdragen. Wel moet
doen.”
je er voor waken dat die kritiek je niet in je vrijheid belemmert. Vaak maak
54
8 Hoe komen jouw voorstellingen tot
je de mooiste dingen als je je eigen
stand?
verwachtingen en die van anderen
“Het begint voor mij altijd met een
kunt loslaten. Vaar vooral op je eigen
woord of een beeld. Zo was ‘verdriet’
kompas.”
Lieke Benders geeft les bij Kumulus aan de LOT, de Landelijke Oriëntatiecursus Theaterscholen. Haar voorstelling Verdrietfabriek was afgelopen zomer te
www.hogefronten.nl
VOORDEEL! Dans Magazine, alles over dans Van ballet en streetdance tot moderne dans en flamenco De nieuwste dansvoorstellingen
Proefabonnement (2 nrs) zonder verplichtingen € 9,50 Jaarabonnement (6 nrs) het 1e jaar voor € 33,95 € 19,95 NAAM
ADRES
POSTCODE
Interviews met dansers en choreografen Portretten van nieuw talent
PLAATS
TELEFOON
Ik machtig Dans Magazine/Virtùmedia het abonnementsgeld af te schrijven en ontvang € 1 extra korting
Schitterende dansfoto’s
(alleen voor jaarabonnementen en voor Nederland)
Het laatste dansnieuws Achtergrond reportages over dans
IBANnummer
DATUM
WWW.DANSMAGAZINE.NL
HANDTEKENING
Stuur deze bon in een envelop naar: Dans Magazine - Uitgeverij Virtùmedia Antwoordnummer 7086, 3700 TB Zeist (Binnen Nederland kan dit zonder postzegel!)
55
Postadres Kumulus Postbus 1992 6201 BZ Maastricht
Telefoon en email Informatiebalie (043) 350 56 69 of (043) 350 56 56 info@kumulus.nl Kaleidoscoop: (043) 350 56 64 info@kaleidoscoop.net KunstActief: (043) 350 56 81 info@kunstactiefmaastricht.nl
Internet www.kumulus.nl
Colofon
Uitgave: Kumulus Vormgeving: Obidesign/ Annebeth Nies Fotografie: Perry Schrijvers, Jonathan Vos, Erwin Penners Foto Cover: Perry Schrijvers Teksten: Ingrid Beckers, Nick Bruls, Jac van den Boogard, Emile Hollman, Meyke Houben Commercie: House of Communications/Lidia Janevski Hoofdredactie: Zelinda Meli Eindredactie: Emile Hollman
Š Copyright 2015, Kumulus. / Aan de uitgave van dit magazine is uiterste zorg besteed, zij is echter informatief. Aan drukfouten en/of onvolledigheden kunnen geen rechten worden ontleend.
56