Jubileumboekje 25 jaar Kunstbende by Kunstbende

....................

inhoud

COLOFON DIRECTIE Marjolein Rietveld TALENTONTWIKKELING Jenneken Aarssen MARKETING & COMMUNICATIE Janneke Moerel

voorwoord

interviews

strip: Maaike Hartjes

oud medewerkers aan het woord

appen met Jet Bussemaker

interviews

Claudia de Breij

interviews

WEDSTRIJDCOÖRDINATIE Marijke Drost PRODUCTIE Bas van Geldere STAGIARES // Daan de Goot // Jamie de Groot // Nelleke Hakvoort // Noortje Jansen // Eva Knook // Marileen Labots // Lynn Rouwhorst // Aileen Surendonk MEDEWERKERS BOEKJE Redactie // Jenneken Aarssen // Janneke Moerel // Marjolein Rietveld // Inge Westerdijk // Els van Westrienen Met bijdragen van // Adinda Akkermans // Maaike Hartjes // Lotte Kok // Lisanne van Sadelhoff // Kees Smallegange // Anne Sollie Vormgeving Lynn Rouwhorst Cover Hein de Kort Uitgeverij PRinterface www.printerface.nl REDACTIEADRES Polonceaukade 19 1014 DA Amsterdam T: 020 521 99 22 E: hallo@kunstbende.nl www.kunstbende.nl facebook.com/kunstbende instagram.com/kunstbende twitter.com/kunstbende snapchat (‘kunstbende’)

voorwoord

Sinds 1991 wordt de jaarlijkse kunstwedstrijd georganiseerd voor jong talent in Nederland. Inmiddels hebben meer dan 85.000 jongeren uit alle hoeken en gaten in Nederland meegedaan. In 2015 viert Kunstbende haar 25-jarig bestaan. Voor deze gelegenheid is dit jubileumboekje gemaakt, met op de cover een speciale cartoon van Hein de Kort. In de beginjaren van Kunstbende heeft hij Kunstbende krachtig op de kaart gezet met zijn humoristische campagnes. Het bendegevoel, de straat en de ratten stonden centraal op het drukwerk, van poster tot schoolagenda. Dit boekje is een kleine verzameling van 25 jaar Kunstbende, met de nadruk op klein. Het archief is oneindig en bevat honderden mooie verhalen, beelden en werk van bijzondere projecten en deelnemers. Met dit boekje geven we een kijkje in de wereld van de deelnemers die ooit het lef hebben gehad om op het podium te staan. Kunstbende trekt al jaren door het hele land om zoveel mogelijk jongeren te inspireren, prikkelen en stimuleren hun eerste stap op het Kunstbende-podium te zetten. Doodeng! Veel van deze jongeren zijn inmiddels als professional in de kunst en cultuur actief, voor en achter de schermen. In een oefenruimte, op een bankje in het park, op school, op de wc, onder de douche en op de gekste, bijzonderste plekken, zijn jongeren bezig met het maken van hun eigen kunst. Regelmatig krijgt Kunstbende telefoontjes, whatsappjes, facebook-posts van jongeren die twijfelen, of al heel goed weten wat ze precies willen maken. We vragen best veel van jongeren; wees origineel, vertel je verhaal, spring op het podium met je eigen song, voordracht, film, beeldend werk of dans. Als organisatie zijn we trots op alle jongeren die dit jaarlijks durven te doen. Wij hebben het voorrecht om hun wereld van dichtbij mee te maken en dat blijft bijzonder. Dankzij een groot enthousiast cultureel netwerk kunnen we jaarlijks duizenden jongeren in heel Nederland helpen met de eerste stappen in hun talentontwikkeling. Namens het hele team dank ik alle deelnemers, regionale afdelingen van Kunstbende, juryleden, coaches, bestuursleden, ArtEZ hogeschool voor de kunsten (tienjarige samenwerking!), partners, fondsen, overheden en de vele vrijwilligers en stagiaires die Kunstbende ondersteund hebben. Op naar de volgende 25 jaar!

Marjolein Rietveld Directeur Kunstbende

....................

‘Trots op 85.000 waaghalzen’

interview

Jullie besmetten met het kunstvirus Charlotte Bik en Marjolein Rietveld

door Adinda Akkermans Een

(ArtEZ

Cathedra. De Blikopeners vroegen hen juist wel

Academie voor Art & Design Arnhem) en

gesprek tussen

Charlotte

Bik

wat ze zien, voelen en vinden. Je moet jongeren

Marjolein Rietveld (directeur Kunstbende)

deelgenoot maken van kunst, het liefst door hen niet alleen te laten consumeren, maar door ze het

„Heb jij een pen bij je?”, vraagt Charlotte Bik aan

zélf te laten doen.”

Marjolein Rietveld. Ze staan voor het schilderij Cathedra van Barnett Newman in het Stedelijk

Zelf kunst maken mist in het reguliere onderwijs,

Museum Amsterdam. Rietveld grinnikt en haalt

vinden ze allebei. Rietveld: „Waarom is het in de

twee pennen tevoorschijn. De twee vrouwen

sportwereld zo gewoon dat iedereen het zelf

buigen zich voorover, ver over de metalen draad

doet maar in de kunst niet?” Bik vult aan: „Geef

die het beroemde schilderij met de twee grote

jongeren de kans om te ontdekken dat ze iets

blauwe vlakken moet beschermen. Ze strekken

kunnen met hun handen. Als een kind geboren

hun hand uit en doen net alsof ze het schilderij

wordt mag het nog overal aanzitten, voelen,

ondertekenen met hun eigen naam. De suppoost

ruiken en proeven, maar zodra ze naar de lagere

op de stoel in de hoek veert op, maar tegelijkertijd

school gaan moeten ze ineens rekenen en taal

twinkelen zijn ogen. Het is ook wel een grappig

leren, mogen ze niets meer met hun handen doen

tafereel: twee chic geklede directeuren die zich

en verdwijnt de aandacht voor de gevoelswereld.

gedragen als ondeugende pubers. Even later in het museumcafé vertelt Rietveld hoe ze als meisje van acht ook voor zo’n abstract schilderij stond. „Ik vroeg me hardop af of dit nou kunst was; dat kan toch iedereen? De kunstenaar bleek toevallig achter me te staan en werd woedend.” Bik zet haar tomatensap neer en kijkt verbaasd: „Nou ja, wat een rare reactie!” Rietveld knikt: „Zo jammer dat hij niet met me in dialoog wilde.” Het is een gebeurtenis die veel indruk op haar maakte en bepalend is voor haar huidige werk als directeur van Kunstbende. „Laatst stond ik met een groep jongeren en de Blikopeners [jonge rondleiders van het Stedelijk, red.] voor de

JAArTAL

IN DIT BOEKJE LOOPT EEN TIJDLIJN VAN DE WINNAARS VANAF 1991. ACHTER ELKE NAAM STAAN DE INITIALEN VAN DE BIJBEHORENDE REGIO.

interview

Als je kunstenaar wil worden begin je met een

kunstenaar die bedrijven begeleidt om anders te

achterstand.” Ze richt zich tot Rietveld: „Ik

leren denken”

ben heel blij dat jullie in dat gat springen met Is dat het ondernemerschap waar Kunstbende

Kunstbende.”

zich de afgelopen jaren sterk voor maakt? Bik, Het dichten van dat gat is een van de redenen dat

zelf afkomstig uit het bedrijfsleven, trekt een

ArtEZ investeert in Kunstbende. Met geld, maar

vies gezicht: „Ik heb zo’n hekel aan het woord

ook door het academiegebouw open te stellen

‘ondernemerschap’. Het is een containerbegrip

voor workshops, masterclasses en coaching van

gedumpt

de Kunstbende-jongeren. Bik: „Als we investeren

maatschappij moet zich daar weer een paar jaar

in het voortraject kunnen wij betere kunstenaars

mee bezighouden. Dat soort ondernemerschap is

afleveren, daar ben ik van overtuigd.” Dat schuilt

volgens haar in een dag te leren. „Volg een cursus

volgens haar al in heel praktische dingen: „In

hoe je je administratie doet, meld je aan bij de

het eerste jaar bij ons leren studenten nu wat

Kamer van Koophandel en je bent klaar.” Het gaat

een kwast is, terwijl ze dat idealiter daarvoor

haar veel meer om een ondernemende houding en

allang geleerd zouden moeten hebben.” Rietveld:

dat heeft een kunstenaar per definitie in zich: „Lef

„Wat wij doen is het eerste podium bieden waar

hebben, risico’s nemen en de grenzen van je eigen

je jezelf kunt ontdekken, waar je echt vanuit

ziel willen verkennen.”

van

bovenaf

iedereen

jezelf iets kunt maken.” Bik: „Jullie besmetten jongeren met het kunstvirus! Jong geleerd is

Rietveld glimlacht. Zij was het die het in dit gesprek

oud gedaan: hoe eerder je de kleine motoriek, het

graag over ondernemerschap wilde hebben, maar

oog en herkenning van emoties traint, hoe dieper,

ze snapt de aversie van Bik wel: „Vanuit de politiek

krachtiger en scherper de verbeelding, de creatie

wordt ondernemerschap gelijkgesteld met de

van het beeld.”

vraag: hoe kun je je broek omhoog houden? Bij ons gaat het er meer om hoe je dwarsverbanden kunt

Omgekeerd is de samenwerking met ArtEZ voor

zoeken met anderen en hoe je jezelf zichtbaar

Kunstbende interessant omdat het de overgang

maakt.” Laatst begeleidden ze bij Kunstbende

naar het beroepsveld soepeler maakt. Vooral voor

bijvoorbeeld een jongen van dertien met een eigen

ouders blijkt dat belangrijk. Rietveld: „75 procent

filmproject die nog niet echt van wanten wist. „Wij

van de jongeren die meedoen aan Kunstbende

koppelen hem aan mensen uit de filmwereld maar

willen van kunst hun beroep maken, maar het

vinden het vervolgens wel belangrijk om hem zélf

zijn vaak de ouders die bedenkingen hebben en

te laten bellen.”

liever willen dat hun kind rechten gaat studeren.” Die ervaring heeft Bik ook: „Tijdens workshops

De jongeren die meedoen met Kunstbende

en open dagen stellen vooral ouders praktische

dromen vaak van een glansrijke carrière.

vragen: Hoeveel studenten komen aan het werk?

Kunstbende het ook als haar taak de jongeren

En kun je er wel van leven?” Bik legt hen in zo’n

met beide benen op de grond te houden? „Ja dat

geval geduldig uit dat de meeste kunststudenten

gebeurt regelmatig,” zegt Rietveld. „We begeleiden

werk vinden. En mocht dat niet in hun eigen

hen een pad te kiezen dat het beste bij hen past.”

vakgebied zijn, dan zijn zij bij uitstek in staat

Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat iemand

zichzelf opnieuw uit te vinden. „Denk aan een

steeds wordt afgewezen op de theaterschool en

1991

Ziet

DANS // KEVIN VAN DER BERG & GRACIËLLE OWEN (FL) MUZIEK // TOTAL TOUCH (AM) THEATER & PERFORMANCE // LISA PORTENGEN, MARISA POST & WENDY VAN VEEN (FL) TAAL // ANNEMARIE HOGERVORST VIDEO & FILM // ALBERT-JAN VAN REES (GLD) ONTWERP // ALI YILMAZ (ZLD)

interview

dat ze er samen achter komen dat Docent Theater

verdween. Ook Bik had als jong meisje last van

een geschikter beroep is. Rietveld: „Ik vind het

faalangst en maakte de middelbare school niet

leuk om te zien dat zo’n keuze iemand vervolgens

af. Toch ziet zij faalangst juist ook als een motor

heel gelukkig maakt.” Maar als jongeren eenmaal

van creativiteit. „Zonder de angst dat iets kan

binnen zijn op de kunstacademie is het juist

mislukken heb je geen enkele noodzaak om te

van belang de droom in tact te houden en te

blijven ontwikkelen. Je moet alleen wel het lef

koesteren, vindt Bik. „Niet door leugens te

hebben om jezelf ondanks je angsten aan de

vertellen, maar door geïnteresseerd te blijven in

buitenwereld te tonen.”

de droom van de student en te laten zien dat je er hard voor moet werken. Studenten moeten de

Kunstbende kan helpen om die angsten te

droom meenemen, maar wij moeten zorgen dat

overwinnen, denkt Rietveld. Ze herinnert zich een

die droom ook daadwerkelijk handen en voeten

meisje dat vorig jaar meedeed aan Muziek, maar

krijgt. Ik zie studenten een beetje als kikkervisjes.”

zo bang was dat ze het podium niet op wilde. „Wij hebben haar gestimuleerd het toch te doen, maar

Hoe was dat eigenlijk toen de directeuren zelf nog

met haar rug naar het publiek. Ik vind het zo mooi

‘kikkervisjes’ waren?

Rietveld: „Ik had enorme

als zo’n meisje daar dan staat! We bieden jongeren

faalangst waardoor ik op school slechte cijfers

grote podia, maar tegelijkertijd is de sfeer heel

haalde”

Ze droomde van een sportcarrière

veilig.” Bik: „Als je ze helpt over die onzekerheden

dus maakte ze in 4-havo de overstap naar een

heen te stappen dan komt het talent naar boven

sportopleiding. „Mijn ouders vonden het heel eng

in volle glorie. Dan ontstaat de ultieme, pure

dat ik dat besluit nam, maar tussen de sporters

schoonheid. Zo tot het bot, direct en in your face.

haalde ik ineens hoge cijfers en mijn faalangst

Dat geeft koude rillingen.”

1992

DANS // RAM (FL) MUZIEK // LEONIEKE VERMEER (UT) THEATER & PERFORMANCE // KOPJE THEE (GLD) TAAL // YVO DE RUITER (ZH) FOTOGRAFIE // SASKIA DE FEIJTER (ZLD) ONTWERP // ROBERT VOGES (AM) ALLES MAG // LIDWINE SPOORMANS & PETRA DE KROM (NB)

Lars Nijman

Lars drumt zijn dromen, van Purmerend naar Boston Lars Nijman door Anne Sollie

In 2007, toen Lars 13 was (en hij – eindelijk - mee

Ludwig-set en trad hij op. Na een paar jaar wilde

mocht doen met Kunstbende), loopt er een klein

de Lars meer, harder, groter en vaker dus deed hij

jochie van nog geen 1 meter 50 het 72 vierkante

mee aan het televisieprogramma ‘Bijna beroemd’

meter podium op, grote zaal P3 Purmerend.

én Kunstbende, beiden won hij. Shabam! Toen was

Daar staat enkel een drumstel, waar vervolgens

het hek wel behoorlijk van de dam …

een legendary solo op wordt weggegeven. Nou ja, de rest is geschiedenis.

Lars: ‘Na Kunstbende kreeg ik meteen veel

In het heel kort nog voor iedereen die onder

aanvragen voor optredens’. Heb je daar veel aan

een steen heeft gelegen: datzelfde jochie

gehad; was Kunstbende een duwtje in je rug? ‘Ja,

staat vervolgens op het finalepodium van

optreden is leuk, het vergroot je zichtbaarheid

Vredenburg (Utrecht). Voor andere juryleden

en het heeft ook mijn werkhouding, discipline en

maar met hetzelfde resultaat: ook zij staan

doorzettingsvermogen verbeterd. Dat heeft me

met hun jurymapjes in de lucht te zwaaien van

niet alleen geholpen met drummen, maar met

enthousiasme. Lars staat aan het einde van de

alles wat ik doe in mijn leven.’

finale op het podium met een spotlight in z’n handen: Kunstbende, 1e prijs in de categorie

Kunstbende als carrière kick-off

‘Alles Mag’. As we speak werkt Lars aan z’n

Lars stond na het winnen van Kunstbende en Bijna

drumskills in Amerika. Want hij woont in Boston

Beroemd in korte tijd in het voorprogramma van

en studeert op Berklee. Dé Berklee ja.

Simon Phillips (drummer Toto) en Thomas Lang. Ook drumde hij voor 25.000 man op de Dam

Kunstbende winnen als je 13 bent

met Cesar Zuiderwijk en ging hij een drumbattle

Dat is heel jong?! ‘Uiteraard ging ik vol voor de

aan met Ton Dijkman (drummer Marco Borsato).

eerste plek, maar had niet gedacht dat ik ook

Daarnaast

echt eerste zou worden.’ Aan de andere kant, aan

Courbois, John Engels en Bram van den Berg.

de voorbereiding heeft het ook niet gelegen want

Lars stond op de Uitmarkt in Amsterdam, de

Lars was al een paar jaar lekker bezig. Op 7-jarige

Beschaving in Utrecht en gaf een drumsolo op

leeftijd stond hij bij een concert van zijn idool

Mysterland. Ook in Hilversum werd hij opgemerkt

Prince in Ahoy. Drumster Sheila E. had that thing

want Lars was te gast bij 3FM en te zien bij TMF’s

en ineens wist ’ie het: Lars werd drummer.

Valerio’s Vrijdag en VPRO Villa Live, ook zag je het

Hij keek bizar veel DVD’s van topdrummers,

drummende jongetje misschien voorbij komen op

nam lessen, bezocht drumclinics en sloeg op

het Jeugdjournaal, Shownieuws, RTL Nieuws of

Koninginnedagen geld voor een drumstel bij

Z@pp.

speelde

hij

samen

met

Pierre

elkaar. Toen Lars tien jaar was, had hij zijn eerste

1993

DANS // MEIDEN VAN MEIDENCENTRUM (AM) MUZIEK // JIMMY HAT (ZH) THEATER & PERFORMANCE // TOM CLAESSENS & BOR ROOYACKERS (NB) TAAL // YOUNG DE RUITER (AM) FOTOGRAFIE // MARTIJN DE GROOT (GLD) ONTWERP // ELJA LINTSEN (GLD) ALLES MAG // BERTJAN POT (OV)

Lars Nijman

Drumstokken en het leven, Lars heeft alles in

op dit conservatorium is echt alleen weggelegd

eigen hand

voor de grootste talenten der aarde. Drummers

Hé maar Lars, je was nog piepjong en er kwam

die met grote sterren (zoals Prince en Justin

van alles op je af. Wat wist je toen nog niet, dat

Timberlake) op wereldtournee gaan zijn hier

je inmiddels wel hebt geleerd? ‘Het besef dat mijn

geschoold. Waaronder Lars zijn persoonlijke

leven in mijn eigen handen ligt. De keuzes die ik

helden: John Blackwell (Prince), Steve Smith (zeer

maak hebben gevolgen voor de situaties waar ik

gerenommeerde drummer in de jazz wereld) en

in beland. Ik probeer daarom nooit iemand anders

Vinnie Colaiuta (Jeff Beck, Sting).

de schuld te geven als het even niet volgens plan

Je moet belachelijk goed zijn, hard studeren en

gaat. Het ligt namelijk geheel aan mezelf.’

een zooitje pegels meenemen. De auditie vond

Tot nu toe heb je het allemaal zelf best lekker in de

plaats in Londen, waar Lars wéér een jury voor zich

hand dan! Lars: ‘Maar zonder de Kunstbende had

wist te winnen. Maar toen was er nog een ander

mijn drumcarrière er heel anders uit gezien. Ik ben

dingetje dat gefixt moest worden: Vijftigduizend

hen heel dankbaar voor de tijd en energie die zij in

dollar kostte het studeren namelijk. Per jaar, dus

mij hebben gestoken!’.

maal vier.

Touché en leuk om te horen enzo, maar het is

Lars laat z’n drumstokken niet hopeloos hangen.

vooral Lars die weet én nastreeft wat hij wil. Hij

Hij zet een enorme crowdfunding campagne op,

is vastberaden om zichzelf te blijven ontwikkelen

vertelt Matthijs (De Wereld Draait Doorrrrrr ja)

als drummer; ook ná het winnen van Kunstbende,

erover en die doet een oproep in zijn programma.

alle media-aandacht en optredens. Hij volgt in de

Lars voorziet iedereen die hem sponsort van

daaropvolgende periode nog meer drumclinics

een

van enorme legends (zelfs internationaal via

tiental drumlessen, een totaal drumstel (bij een

Skype) en vertrekt in zijn zomervakantie voor

donatie van 2000 euro) en heeft hij honderden

vijf weken naar Amerika om daar een Summer

drumsticks gesigneerd als tegenprestatie. Lars

Program te volgen van Berklee. Toen wist hij

haalt ook nog een scholarship van Berklee en een

wat zijn next goal was: a.s.a.p. in Nederland z’n

beurs van de VandenEnde foundation binnen. En

middelbare school afronden en terug naar The

bij aanvang van het nieuwe collegejaar zit hij in de

States.

banken van zijn ‘droomschool’ (<Lars’ woorden),

blog,

een

persoonlijke

drumsolo,

een

Berklee. En terecht! Drummen op je droomschool Ging alles zo smooth of heb je ook nog wel een

Tot nu toe dus al een behoorlijk succesverhaal

dikke blunder achter je naam staan?! ‘Om eerlijk

voor Lars dus. Nog twee toekomstvragen:

te zijn geloof ik dat elke “blunder” die ik tot nu

En nu? ‘Op dit moment speel ik veel met een band

toe heb begaan, me geholpen heeft om te zijn

(naast zijn studie, red.) en ben ik bezig om mijn

waar ik nu ben. Blunders horen er nou eenmaal

Amerikaanse werkvisum aan te vragen zodat ik

bij, zodat je volgende keer dezelfde fout op een

legaal mag werken in de US.’

(belangrijker) moment niet maakt’.

En straks? ‘Mijn doel is spelen in de grootste

En smooth ging het overigens helemaal niet

concertzalen en arena’s over de hele wereld met

hoor. Lars heeft keihard moeten werken om

bekende pop artiesten.’

aangenomen te worden op het prestigieuze Berklee College of Music in Boston. Studeren

1994

Lars kennende wordt dit ook een succes.

DANS // THE FORCE (AM) MUZIEK // ONDRO FENI (AM) THEATER & PERFORMANCE // JAN DE RIDDER TAAL // RIAN VAN SPAANDONK (GLD) ONTWERP // EDITH KUIJVENHOVEN (OV) ALLES MAG // LONNEKE & KIRSTEN BAK EN (NB) FOTO & VIDEO // MEREL RUITER, NOËL WESSELS & RACHEL STONE (ZLD)

Dummer Lars

Deed mee aan Kunstbende in 2007

Naam: Lars Nijman

Regio: Noord-Holland

Geboortedatum: 24 december 1993

Categorie: Alles Mag

Geboorteplaats: Alkmaar

Voorronde: 1e prijs, P3, Purmerend

Huidige woonplaats: Boston (supervet)

Finale: 1e prijs, Vredenburg Utrecht

....................

interview

IK WIL NIET GEWOON MAAR ZO’N EENDAGSVLIEG ZIJN Valentina Eleni door Lilian Anneloes Klasens (finalist Taal bij Kunstbende 2015) Valentina

Eleni

een

singer-songwriter,

Dus toen ben ik zelf begonnen.’

theaterdocent, creatieve duizendpoot en een bijzondere, goedgebekte jonge ‘dame’ (lees:

Waar was je eerste optreden?

chick) met een hoop humor. Wanneer ik haar

‘Mijn eerste optreden als singer-songwriter moet

probeer te bellen voor dit interview, gaat er

bij poppodium Underground in Lelystad geweest

het nodige mis. Valentina sluit zich per ongeluk

zijn. Hier ben ik echt muzikaal opgegroeid. Ik weet

buiten een huis waar de sleutels van haar eigen

eigenlijk niet meer waarvoor het was. Eh, het kan

huis in liggen. Het verhaal komt me bekend voor.

trouwens ook in De Kubus geweest zijn! Ik ben nu

Te bekend. Na wat heen-en-weer gewhatsapp

bijna 25, en ik denk dat ik destijds 13 of 14 was.’

is de conclusie dan eindelijk daar: in haar eigen huis komen lukt niet meer. In elk geval, niet op

Hoe ben je bij Kunstbende terechtgekomen?

tijd. Het interview heeft Valentina vanuit haar

‘Zoals al eerder genoemd trad ik dus op in

buurmans huis gedaan - terwijl ikzelf met een

Underground, en daar hingen altijd posters.

prehistorische telefoon tussen mijn hoofd en

Ik kende de regiocoördinator van Kunstbende

schouder geklemd, met mijn laptopje op schoot

Flevoland ook al een beetje via Underground, dus,

tussen de verhuisdozen zit.

zoals ik zei: ik ben daar muzikaal opgegroeid!’

Hoe ben je met zingen en schrijven begonnen?

Wat vond je van de wedstrijd?

‘Mijn buurjongen speelde piano en ik ben daar

‘Ik vond het altijd superleuk aan Kunstbende dat

toen ook mee begonnen. Ik luisterde naar muziek

je mee kon doen met de gedachte “weet je, why

van Michael Jackson en zong vaak mee. Een

the fuck not”. Ik heb in 2008 meegedaan aan

vriendin van me kon altijd heel goed zingen, en ja,

“Alles mag” (deze categorie bestaat inmiddels niet

ik kon pianospelen en sporten. Ik zei altijd tegen

meer, red.) Toen deed ik nog covers. Daarmee ben

mezelf dat ik niet kon zingen. Pas later kreeg ik

ik in de finale gekomen met mijn piano. Ook deed

te horen dat ik toch wel mooi kon zingen, en nog

ik toen mee aan Muziek en Expo. In 2009 deed ik

later kreeg ik een gitaar van mijn tante en begon

mee aan Theater, Muziek, en Expo. Bij Expo heb ik

ik met schrijven. Dan luisterde ik bijvoorbeeld

de finale niet gehaald, maar bij Theater én Muziek

naar Joni Mitchell en zij schreef zó bijzonder: je

won ik de landelijke finale! Bij Theater had ik een

vóelt gewoon aan haar nummers dat ze zo veel te

gedeelde eerste plaats. Uiteindelijk werd dit voor

vertellen heeft. Niet alleen maatschappelijk, maar

mij toch een soort tweede plaats, omdat er maar

ook spiritueel. Ze vertelt een verhaal. En toen

één de eerste plaats kan winnen.’

dacht ik: hé, ik kan ook iets van me af schrijven!

1995

DANS // MAAIKE VAN RIJN & SJOUKJE PHILIP (ZH) MUZIEK // FLUVOPI (ZLD) TAAL // JOERI PRUYS (OV) ONTWERP // JORN KLAPPER (AM) ALLES MAG // REINIER SINKE FOTO & VIDEO // RRR- PRODUCTIES (ZH)

interview

Wat heeft het winnen met je gedaan?

Valentijn [de Hingh, ed.] op het podium voor

‘Weet je, ik durf nu eindelijk over die prijs bij

mijn Theaterprijs, helemaal verstopt achter de

Muziek in 2009 te zeggen dat ik toen écht iets

mensen, toen de eerste prijs voor Muziek bekend

anders heb neergezet dan de andere bandjes. Ik

werd gemaakt. En dat was ik. Het was echt zo’n

stak er met kop en schouders bovenuit. Ik werkte

moment waarop niemand wist dat ik het was,

met een loopingstation en jabberde (oftewel zong

behalve ikzelf. Het was echt eventjes zo van “waar

in fantasietaal, red.). Het thema was ‘macht’. Ik

is ze nou?”, maar ik stond dus al gewoon op het

had een week voor de voorrondes nog niets

podium.’

geschreven, en toen ik op een gegeven moment wel aan het schrijven was werd ik zo gefrustreerd

door de taal dat ik gewoon wat kreten liet. Daar

televisieprogramma De Beste Singer-Songwriter

heb ik uiteindelijk een nummer van gemaakt. Ik

van Nederland. Hoe heb je dit ervaren?

had het totaal niet verwacht toen, maar nú snap ik

‘Ik heb net niet gewonnen. Dat vind ik niet zo erg.

heel goed waarom ik heb gewonnen. Toen durfde

Ik had graag de erkenning van eerste vrouwelijke

ik dat nog niet zo goed in te schatten.’

winnaar gehad, maar ik ben blij dat ik nu nog

hebt

ook

meegedaan

aan

het

eventjes under the radar kan werken. Ik werd Wat heb je aan Kunstbende gehad?

bijvoorbeeld toen ik 18 was benaderd voor albums,

‘Ik vond de ervaring van het meedoen heel fijn.

maar ik wilde altijd alles zelf onder controle

Toen ik bij de tweede finale meedeed aan Muziek,

hebben. Ik ben nu pas bezig met mijn band. De

had ik een heel vet nummer geschreven, maar

druk is hoger als je winnaar bent, en ik kan me nu

niet zo vernieuwend. Toen heeft Janne Schra mij

nog even lekker in mijzelf keren.’

een persoonlijk bericht gestuurd via MySpace, om me te vertellen dat mijn performance en nummer

Wat is het belangrijkste dat je geleerd hebt tijdens

klopten. Aan de workshops heb ik ook veel gehad,

je opleiding Docent Theater aan ArtEZ?

maar gewoon de ervaring van het meedoen, dát

‘Ik denk dat dat gaat om mijn laatste stage in het

was heel fijn. Want, ik bedoel, je wint veel diverse

Antwerpse theaterhuis HETPALEIS. Ik zat tegen

prijzen. Veel hiervan heb ik ook niet gebruikt.

een burn-out aan. Ik stond toen wat angstig in

Zoals fotoshoots. Oeps ... Ik heb ook zelf eens

het leven.

een muziekworkshop mogen geven met Kytopia.

Dat is uiteindelijk de vetste periode geworden

Daar waren vier workshopbegeleiders bij en ik was

omdat ik er helemaal in ben gedoken, in alles wat

er één van. Dit waren allemaal deelnemers van

ik eng vond.

Kunstbende. Je kreeg dus les, maar je gaf ook les.’

Je kunt niet altijd uit je comfortzone treden, trouwens, dan ben je kapot. Maar ik leerde toen

Heb je een favoriete Kunstbende-herinnering?

wel om risico’s te nemen, vooral met mijn muziek.

‘Mijn favoriete herinnering die ik nog altijd vertel

Er moest wat gebeuren. Je kunt wel steeds je

als ik mijn microfoon afstel, is dat ik een heel

bandje afspelen maar uiteindelijk is het tijd om

optreden met mijn hoofd helemaal scheef heb

risico’s te nemen en nieuwe dingen te proberen.’

gezongen omdat de mic scheef stond; hij was verkeerd afgesteld. Het is zo grappig en zo naïef

Wat is voor jou het belangrijkst geweest in je

en je ownt the stage dan gewoon helemaal. Oh,

ontwikkeling buiten je studie?

een nog favorieter momentje: ik stond met

‘Eén ding kiezen kan ik niet, want het is álles wat

1996

DANS // RASHID NOWAIRE (AM) MUZIEK // TUIJGH (GLD) THEATER & PERFORMANCE // ROBERT-PAUL JANSEN & CASPER ROOYACKERS (NH) TAAL // JANTINA WIJNJA (FR) ONTWERP // ELENE SIMONS (AM) ALLES MAG // JANTINA WIJNJA (FR) FOTO & VIDEO // DENNIS KLEYN & KIM VAN NIE (AM)

interview

in het leven zit. Maar ik denk dat ik vooral van de

block. Ik zei toen tegen mezelf dat ik moest doen

kleine en grote dingen leer; I question life. Soms

wat ik voelde wat ik moest doen. Toen besloot ik

is dat heel irritant, dat alles ingewikkeld is. Alles

om eventjes helemaal niet te spelen. Voel wat je

wordt bevraagd, snap je. Maar daardoor sta ik wel

nodig hebt en ga daar van uit, niet van de stappen

heel bewust in mijn processen en ontwikkeling.

die je moet maken om een muzikale carrière op

Mijn moeder, bijvoorbeeld, is er altijd voor mij als

te starten. Ik geloof gewoon dat je goede muziek

ik (spreekwoordelijk of niet) “op reis ben geweest”,

maakt als je echt in je kracht staat, dat je vanuit

om weer bij terug te komen. Zij is mijn rots in de

je binnenste creëert en beweegt. Ik wil niet een

branding. Iemand waarbij ik een bepaald gevoel

eendagsvlieg zijn, of een jaarsvlieg. Ik wil langer

van vertrouwen heb.’

meegaan. En dat het voor mijzelf is. Niet voor de muziekindustrie.’

Wat is belangrijk in je ontwikkeling als jonge kunstenaar/artiest? Wat kan een kunstopleiding

Heb je nog een gouden tip voor de finalisten van

hierin betekenen?

Kunstbende?

‘Veiligheid. Dat is het eerste wat er in mij opkomt.

‘Fuck die jury! Het is een hele leuke wedstrijd,

Wat paradoxaal is, want de buitenwereld is niet

maar het is maar een wedstrijd. Duik in je verhaal

altijd veilig. Ikzelf heb echt het antwoordenboekje-

en haal eruit wat je eruit wilt krijgen. Duik niet in

syndroom: ik wil alles goed doen. Ik wilde altijd

techniek of in de jury maar wees puur bezig met

weten wat hét antwoord is. Ikzelf zou het mooier

je kunst!’

vinden als scholen kinderen leren om hun eigen antwoord te vinden. Het klinkt misschien cliché

Voor ik mijn prehistorische telefoon weer op de

maar er is niet één goed antwoord, want zeker

hoorn (ja, op de HOORN! Zo’n ding is het!) leg,

binnen de kunst gaat het vaak om smaak. Good

wens ik Valentina veel succes, bedank haar voor

teaching is more a giving of right questions than a

mijn interview-ontgroening en beloof ik eens wat

giving of right answers [quote van Josef Albers; hij

van mijn eigen schrijfsels naar haar toe te sturen.

leverde een grote bijdrage aan het kunstonderwijs

Na een aantal echoënde groetjes is het stil op mijn

in de twintigste eeuw, red.].’

holbewoner-phone.

Wat is je grootste inspiratiebron?

Ik ga geen eendagsvlieg meer zijn.

‘Ik denk tragiek! Het uiterst pijnlijke van een situatie of personage. Daar schrijf ik vaak over. Ik vind heftige verhalen heel fijn. Ik vind het interessant om het gevoel helemaal uit te pluizen: waar komt die tragiek vandaan? Misschien een beetje raar, maar ik denk dat het duister heel mooi is. Dit heb ik altijd al interessant gevonden.’ Heb je wel eens een writer’s block? En wat is je drive om muziek te blijven maken? ‘Na mijn deelname aan De Beste SingerSongwriter van Nederland had ik een writer’s

1997

DANS // ETCETERA (GLD) MUZIEK // MARNE (ZH) THEATER & PERFORMANCE // GEERTJE VAN DEN BERG & ELLEN VAN OPDORP (ZLD) TAAL // RENÉ KNEIJBER (OV) ONTWERP // DIANA BRANDSMA (GLD) ALLES MAG //FEMKE & JEROEN (ZH) FOTO & VIDEO // ROSANNE TROMP & SANDRA DE JONG

oud medewerkers aan het woord

OUD MEDEWERKERS AAN HET WOORD Annerieke Otten – Overijssel 2003-2006 ‘Ik versierde als regiocoördinator één van de juryleden muziek. De vonk sloeg over op de afterparty na de voorronde! We zijn inmiddels 7 jaar samen en de trotse ouders van een zoon.’ Vinod Singh – Zuid-Holland 2007-2010 ‘Ik vond het altijd geweldig om te zien hoe de talenten in het workshopweekend van deelnemers naar vrienden gingen.’ Harm Baaijens – Gelderland 1994-heden ‘‘Als ik mee doe, word ik dan beroemd?’ is door de jaren heen wel de meest gestelde vraag die ik gehad heb.’ Claartje Nicolas – Amsterdam 2001-2006 ‘Kunstbende heeft niet alleen talent ontwikkeld op het podium, maar ook er achter: Zoveel stagiaires zijn hun carrière in de culturele sector bij Kunstbende begonnen! Ik kijk nog altijd terug op mijn stage én baan bij de Kunstbende als de beste leerschool die ik me had kunnen wensen.’ Jörgen van den Wijngaart – Noord-Holland 2008-heden ‘Ik herinner me dat er voor Martijn en kratje voor de DJ Booth moest werden gezet, anders kon ie niet bij de knoppen. Martijn bleek talentvol, hij draait nu als Martin Garrix.’ Lucie Bruens – Landelijk Bureau 1990-2000 ‘Ik las ooit een briefje van een finalist uit 1998. Zij schreef: “Ik vind Kunstbende echt de ultieme uitvinding. En in mijn geval heeft het grote invloed gehad op hoe ik naar dingen kijk. Uit de gekste dingen kan ik opeens inspiratie putten voor misschien een volgende Kunstbende.” Om tranen in je ogen van te krijgen!’ Sanne Priem – Flevoland 2013-heden Hoorde van een winnaar; ‘Mijn doel is de filmacademie in Londen. Het grootste cadeautje van de categorie Film winnen, is dat ik nu eindelijk gecoacht ga worden, want niemand heeft tot nu toe plek voor mij met mijn 13 jaar!’ Murat Aslancik - Rotterdam 1998-2002 ‘De Kunstende gaat in je systeem zitten. Bij mijn afscheid in 2002 werd ik na afloop van de finale nog in het zonnetje gezet op het podium. Ik janken....Schaam me nog steeds kapot als ik er aan denk, hahaha Iris van Doornum – Noord-Brabant 2005-2009 ‘Ik moet denken aan al de Kunstbende liefdes tussen deelnemers onderling en ook stagiaires. Ik zelf ben ook nog altijd bij mijn Kunstbende liefde die ik ontmoeten tijdens de Brabantse Kunstbende Werkplaats in 2007..haha.’ Wendy Moonen – Noord-Brabant 2001-2004 ‘Wat ik me nog heel goed kan herinneren waren de soms wel vreemde namen van de groepjes. Ik werd gebeld door de vader van één van de deelnemers die heel serieus vertelde dat hij namens de “Firesideschimmelnaden” belde. Ik heb geloof ik wel drie keer moeten vragen namens wie hij belde en uiteindelijk heeft hij de naam moeten spellen. Maar ik vergeet het nu nooit meer :)’

1998

DANS // NOVICE (GLD) MUZIEK // SUPERFLUOUS (OV) THEATER & PERFORMANCE // GABLE ROELOFSEN & MARLIES KORTHALS (UT) TAAL // MAARTEN VAN DE KAMP (GLD) ONTWERP // HENRIËTTE WAAL ALLES MAG // GEEREN BOYS FOTO & VIDEO // MARLY HUIBREGTSE (ZLD)

....................

â&#x20AC;&#x2DC;Creativiteit is een van de belangrijkste eigenschappen voor de toekomst.â&#x20AC;&#x2122;

....................

METTE VAN DIJK Deelnemer Taal bij Kunstbende 2015.

AMBER ROZEMA Deelnemer Theater bij Kunstbende 2015.

SOPHIE THEUNISSEN Deelnemer Taal bij Kunstbende 2015.

ZJUUL WIERSEMA Deelnemer Expo bij Kunstbende 2015.

Jet Bussemaker Minister van onderwijs, cultuur en wetenschap.

Amber Goedemorgen Jet! Ik moest het spits afbijten, dus bij deze de eerste vraag van het interview (en dat is ook meteen een diepe): wat betekent kunst voor u?

11:03

Kunst betekent voor mij leven, schoonheid. Kunst kan troost bieden, je vrolijk maken, op het andere been zetten en je vanuit een ander perspectief naar je eigen wereld laten kijken.

Amber Dat heeft u heel mooi verwoord, dank u wel! Volgende vraag Wat is uw favoriete kunstenaar en waarom?

11:12

11:09

....................

Dat zijn er teveel. Ik heb er zoveel: Mondriaan (vooral de vroege schilderijen), Brahms maar ook Sting, dans van het Nederlands Danstheater. Creatievelingen als Daan Roosgaarde. Te veel dus om op te noemen - zo veelzijdig is de kunst! 11:15

Amber Fantastisch 11:12

Amber Heeft u zelf ook kunst aan de muur hangen? Misschien een Mondriaan? 11:12

Op mijn werkkamer in Den Haag heb ik op dit moment kunst van jonge, veelbelovende kunstenaars staan. Zo heb ik een prachtige installatie van studio Drift met paardenbloemen. Ik vind deze installatie sprookjesachtig mooi. Iedere keer als ik er naar kijk, geniet ik ervan. Kijk zelf maar! 11:20

11:20

Amber Bezoekt u verder vaak voorstellingen van het Danstheater? 11:22

Ja! Maar ik ga ook graag naar de opera, naar exposities of naar theatervoorstellingen. Laatst bezocht ik de installatie Curve van het Houten Huis. En zo ga ik binnenkort naar de opera Madame Butterfly van de Nederlandse Reisopera. Kunst, en dat is voor mij theater, muziek, dans, film en beeldende kunst, zorgt voor verwondering, maar maakt de wereld ook mooier. 11:30

22 SOPHIE Wat is uw droom/wens mbt talentontwikkeling in het middelbaar onderwijs?

....................

11:35

Ik vind het erg belangrijk dat ieder kind in aanraking komt met verschillende vormen van kunst. Niet iedereen krijgt dat van huis mee. Creativiteit wordt in alle vakgebieden steeds belangrijker. Talentontwikkeling vind ik erg belangrijk. Juist het stimuleren, ontwikkelen en delen van talent zorgt ervoor dat het aanbod in Nederland bijzonder en vernieuwend blijft. 11:38

SOPHIE Gebruikt u ook creativiteit in uw werk als minister?

11:42

Jazeker, ik heb het geluk dat ik als cultuur- en onderwijsminister veel creativiteit om mij heen zie. Jonge mensen, kunstenaars, een generatie die zelfbewust, creatief en ondernemend onze toekomst maakt. Zij inspireren mij iedere dag opnieuw.

11:46

ZJUUL Wat kan Nederland leren van jonge kunstenaars en creatievelingen? 11:50

Creativiteit is volgens mij een van de belangrijkste eigenschappen voor de toekomst. De wereld waarin wij leven verandert steeds sneller. Door nieuwe technologieĂŤn zal de wereld er over een aantal decennia onvoorstelbaar anders uitzien. Dit zal zeker impact hebben op nieuwe generaties, waaronder jullie. Om hiermee om te kunnen gaan is creativiteit nodig. 11:57

SOPHIE Wat is uw boodschap aan creatieve en talentvolle jongeren? 12:01

Blijf vragen stellen! Zie kansen, geen bedreigingen. Heel veel plezier op de finale. Ik ben eerder bij Kunstbende geweest met mijn dochter van 15, dat was superleuk! Toi toi toi! 12:04

....................

ArtEZ en Kunstbende onderhouden al tien jaar een hechte vriendschap. Samen stimuleren en begeleiden ze jongeren met creatief talent. Kunstbende biedt jongeren in acht kunstcategorieĂŤn (Dans, DJ, Expo, Fashion, Film, Muziek, Taal en Theater) een podium om hun talent te laten zien. Bij ArtEZ kan dat talent verder tot bloei komen. ArtEZ biedt verschillende HBO bachelor- en masteropleidingen op het gebied van beeldende kunst, mode, design, architectuur, muziek, dans, theater en schrijven. Er zijn ook vooropleidingen.

interview

je eigen vuur vinden Mart van Berckel

door Lotte Kok (winnaar Taal bij Kunstbende 2014, jurylid Taal bij Kunstbende 2015) Mart van Berckel is een jonge jongen met

die ooit aan Kunstbende heeft deelgenomen weet

een hoofd vol sterren en een vreselijk mooie

hoe waar dit is - en samen dwepen we nog even

studentenkamer

balkon.

over hoe fijn de voorrondes en de finale zijn, hoe

Allemachtig. Zodra ik tegenover hem zit stoot

er nauwelijks gevoel van competitie heerst, hoe

ik, first things first, mijn koffie om. Mart is de

prettig de sfeer is, dat iedereen op zijn waarde

ridder in zijn eigen sprookje, een sprookje waarin

geschat wordt en mag zijn wie hij wil zijn, bladibla,

hij regisseur-in-wording is op de opleiding

bladibla, jij als lezer weet ook hoe het zit en kom zo

Muziektheater aan ArtEZ. En het sprookje begint,

niet vooral onder je steen vandaan.

Arnhem.

Mét

hoe kan het ook anders, met de feeënpeetouders genaamd Kunstbende.

Ten tijde van Kunstbende volgde Mart al de vooropleiding

Muziektheater,

stroomde

Er was eens een vriendin, Marlies, die op een dag

daarna door naar het eerste jaar. ‘Muziektheater

vroeg of Mart mee wilde spelen in een scène die

zweeft tussen conservatorium en toneelschool,’

ze had geschreven. ‘Ze wilde samen meedoen

legt hij uit. ‘Het is een heel vrije opleiding: je bent

aan Kunstbende. Ik wist nauwelijks wat dat

zowel performer als maker. En daarnaast heb je

was, dacht: “Dat doen we wel even”,’ aldus Mart.

muzikaal een stevige basis.’ Marts maakproces

En, nou ja, dat deden ze even: Mart en Marlies

start meestal bij muziek. ‘Dan luister ik naar een

wonnen eerst Kunstbende Gelderland en toen de

stuk en denk ik man, dát is spannend. Dat roept

landelijke finale van 2011! Dat was, volgens Mart,

dingen op. Daar werk ik dan op verder, en zo

‘best heftig.’ ‘Er komt zoveel op je af als je de finale

ontstaat het theater vanuit een muziekstuk.’

wint. We gingen mee op een week Buitenkunst, ik mocht op gesprek komen bij Kemna Casting en

Tekenend voor Mart was de overgang van het

kreeg een rol in Spangas, er was een fantastische

tweede naar het derde jaar. ‘Elk jaar maak je

uitwisseling met Kunstbende in Antwerpen...’

een soort van eindvoorstelling, om te laten zien waar je nu staat. Ik had een stuk van een half uur

‘Bij Kunstbende ga je letterlijk van je zolderkamertje

geschreven en geregisseerd, en op het laatste

naar een professioneel podium. Je wordt als het

moment dacht ik: oh ja, nu moet ik er ook nog

ware de wereld ingesmeten. Of je nou houdt van

in spelen, eh, nou ja, dat doen we dan maar.

theater, muziek, film of iets anders, je denkt toch

Achteraf kwam een leraar naar me toe die tegen

snel: leuke hobby, maar ik ben niet goed genoeg

me zei: “Mart, ik vind jou helemaal geen sterke

voor een professioneel bestaan. Kunstbende

speler, maar wat je gemaakt hebt is erg goed.”’

geeft je zelfvertrouwen.’ Ik knik wild - iedereen

Hij lacht. ‘Als je zoiets hoort is dat eerst niet zo

1999

DANS // MAHTARAÉ (GR) MUZIEK // SALLY SKUNK (OV) THEATER & PERFORMANCE // SANNE VOGEL (UT) TAAL // BARBARA BECKERS (LB) FOTOGRAFIE // JEROEN VAN DE VIJVER (ZLD) VIDEO & FILM // JAN-WILLEM WIT & SIMON VAN DER RIJDT (GR) ONTWERP // SARAH STOEL (FR) ALLES MAG // JOLIEN & ANNELIES VAN UDEN (OV)

interview

leuk, maar toen ik er meer en meer over na ging

mensen ontmoeten en op nieuwe plekken komen,

denken kwam ik erachter dat ik maken veel leuker

en zo letterlijk en figuurlijk je grenzen verleggen.’

en interessanter vind dan spelen. Kijk, op de kunstacademie komt zoveel op je af en het is heel

Er is nog lang geen einde aan Marts sprookje.

normaal om alles leuk te vinden. Op een gegeven

Zodra hij klaar is met de opleiding ‘stop ik met

moment moet je keuzes durven maken. Hoe kan ik

studeren maar niet met leren’, en de dingen die

het best wat er in me zit uitdrukken? Wat is míjn

hij de afgelopen jaren heeft geleerd, deelt hij

manier van vertellen?’

graag met jullie. ‘Wees kritisch, wees eigenzinnig en autonoom. Er bestaat geen goed of fout. En

Ik denk dat bijna alle acteerjunkies onder ons

als je net als ik een kunstopleiding gaat doen,

denken: yo Mart, leuk verhaal, en maken is tof,

onthoud dan dat je niet bezig moet zijn met

maar toffer dan spelen? Beter dan de adrenaline

vakken afronden en dingen halen, maar met je

na een goede scène, het dankbare gelach, de kick

eigen ontwikkeling, alles heeft te maken met het

van het applaus? ‘Ik ben nu een jaar voornamelijk

vuur dat in je zit.’

aan het regisseren en ik mis het spelen helemaal niet zo,’ vertelt Mart me. ‘Theatermaken brengt een hele hoop dingen bij elkaar. Je moet goed kijken,

analyseren,

communiceren,

creëren,

verantwoordelijkheid nemen, en bovenal van alles wat je hebt een totaalplaatje proberen te maken. Iets maken start altijd met kijken wat er in je hoofd zit en wat je spelers voor ideeën hebben. Al die ideeën plus de persoonlijkheid van je spelers probeer je samen te brengen tot een stuk. Ik zie regisseren als verzamelen. Denk aan een doos vol spulletjes: een regisseur neust daar tussen, pikt eruit wat hij mooi en interessant vindt en zet het naast elkaar neer. Zo maak je van een heleboel dingen iets concreets. Ja, het is een kutwoord, maar ik ben als het ware de manager van een stuk.’ Mart praat snel en illustreert alles wat hij zegt met zijn handen. Als je hem een vraag aanbiedt, komt daarvoor in ruil een klein watervalletje aan woorden, en je weet gewoon dat zijn hoofd vol zit met sterren, kleuren en ideeën, en dat deze jongen ergens gaat komen. Of hij grote dromen heeft? Hij knikt: ‘Een eigen gezelschap. Waar ik precies kan bepalen wat er komt, wie er komt en hoe het uiteindelijk op de planken staat. En internationaal werken lijkt me fantastisch: continu nieuwe

2000

DANS // THE SEARCHDANCERS (ZLD) MUZIEK // AMPHION (FR) THEATER & PERFORMANCE // 2 VRIENDEN ZONDER JOB (GLD) TAAL // NINA MOELKER (GLD) FOTOGRAFIE // TESSA WITVOET (DR) VIDEO & FILM // ROBIN & SANNE VOGEL (UT) ONTWERP // EDWIN HEKMAN (FL) ALLES MAG // MOMENT (GLD)

interview

EEN INTERVIEW MET Michaël Bloos

door Sophie Theunissen (finalist Taal bij Kunstbende 2015) Michaël Bloos (1988) won tien jaar geleden

Toneelschool.

Kunstbende in de categorie Theater. Dat gaf hem beweegredenen om te doen wat hij leuk vindt.

De toneelschool was Bloos’ place to be. Hij

Drie jaar geleden studeerde hij af aan ArtEZ’

auditeerde onder andere voor de acteursopleiding

Toneelschool in Arnhem. Inmiddels werkt hij o.a.

aan ArtEZ en werd aangenomen. Hoe vind je de

als acteur voor film en theater en is hij regisseur.

opleiding? “Ik vind het een fijne en menselijke opleiding. Je

Hoe ben jij destijds de finale ingegaan?

krijgt veel persoonlijke aandacht.” Er is niet per se

“Ontzettend bleu: zonder de gedachte ‘dit moet

een idee over ‘dit moet een acteur zijn en zo gaan

ik goed doen’ of ‘ojee, dit moet ik winnen’. Ik vond

we je opleiden’. “Het gaat erom wie jij bent en wat

het vooral superleuk en ik was erg ontspannen.”

voor kunstenaar of acteur je daarin wordt.”

Michael tipt: “Maak de druk niet te hoog en geniet Wat voor vakken krijg je op de Toneelschool?

ervan.”

“In het eerste jaar heb je verschillende soorten Michaël bereidde een stuk voor om voor te dragen

speellessen. Je leert hoe je moet werken met

op zijn middelbare school. Toen de theateravond

tekst en improvisatie. Er zijn technische lessen,

niet door ging, heeft hij zich aangemeld voor

zoals zang-, spraak- en bewegingslessen.”

Kunstbende: “Ik had niet precies een beeld in mijn hoofd of het goed was gegaan.” Maar hij won. Ik vroeg hem, hoe het daarna ging- wat heeft Kunstbende betekend? “Veel! Ten eerste,” begint hij, “was het een bevestiging van mijn kunnen: ik had immers iets gewonnen!” Het blijkt een stimulans om door te gaan met iets waar hij plezier in heeft. “Er volgde een weekend vol workshops. Ineens ontmoette ik mensen die wilden wat ik ook wilde, die dingen leuk vonden die ik óók leuk vond.” Uit verschillende jongeren haalt hij bijzondere vriendschappen die nog steeds bestaan. “Ten tweede,” vervolgt hij, “was het een aanmoediging om heel hard te gaan werken voor iets wat ik wilde: studeren aan de

2001

DANS // THE DEVILS (GLD) MUZIEK // VAN DE PAASHAAS (DR) THEATER & PERFORMANCE // CERI-ANNE & LIDWIEN (ZLD) TAAL // ASTRID BOR (FR) EXPO // HENK HOEKSTRA (FR) MULTIMEDIA // FLORIS VAN VUGHT (FL)

interview

Naast de praktische onderdelen, mag je ook met

theater zo fantastisch, dat dat mogelijk is?

je neus in de boeken. “Dramaturgie bijvoorbeeld,

“Theater blijft steeds opnieuw je gedachten

filosofie en tekstanalyse- dat vak leert je

aanscherpen en je komt steeds opnieuw mensen

nadenken waar een stuk over gaat.”

tegen die andere ideeën hebben. Daarnaast is spelen gewoon heel lekker.”

Na vier jaar studeer je af. Hoe gaat dat in zijn werk?

Wie is je favoriete Nederlandse acteur?

“Je loopt ‘n stage bij een groot of klein gezelschap,

Zonder twijfel: “Jacob Derwig. Vooral op het

werkt aan een stuk met de klas en aan een

toneel.” Waarom vind jij ‘m ongelooflijk goed?

scriptie.”

“Omdat hij… Hij weet je precies dáár te raken waar het allemaal om gaat en… kan zijn tekst perfect

Wat heeft je tijdens je studie het meest geraakt?

plaatsen. Hij is zowel een technische als een

“We gingen in de eerste week naar een stuk

emotionele speler.” Wat houdt dat in? “Technisch

van Peter Handke, ‘Publikums Beschimpfung’.

spelen, is wanneer je precies weet: nu moet ik

Dat stuk haalde alles onderuit wat ik dacht dat

hard, nu moet ik zacht, nu moet ik de andere kant

theater was, wat werkelijkheid was. Het was een

op lopen om dit en dit effect te bereiken.” Als je

groot verwarrend gevoel, op dat gevoel heb ik

emotioneel speelt, gaat dat meer ‘op het gevoel’.

lang kunnen teren op school.

“Ik zorg dat ik me verdrietig voel en vandaaruit

En nog, de werkelijkheid is iets dat wij hebben

reageer ik.”

afgesproken, in het theater en op film kun je andere afspraken maken. Dat is een basis idee

Filmacteren of liever in het theater?

geworden van waaruit ik speel en theater of film

“Ik houd enorm van de concentratie op een

maak.”

filmset, zeker na het woord ‘actie’. Wat ik jammer vind aan toneel, is dat je er heel lang aan gewerkt

Wat moet een kunstopleiding bieden volgens jou?

hebt, een aantal keer optreedt en dat het stuk

“Aan

technische

dan verdwijnt. Voor goed.” Maar. “Het contact met

vaardigheidstraining en aan de andere kant het

het publiek vind ik te gek. Ik denk, dat ik kies voor

vermogen de student zo open mogelijk naar de

theater.”

ene

kant

een

goede

wereld te laten kijken. Daarnaast moet het je springplank zijn voor een professionele toekomst.”

Waar ligt jouw kracht als acteur? “Samen met het publiek kunnen zijn. Ook heb ik

27 augustus draait Een dag in het jaar in de bios.

overzicht op de vloer. Ik kan zelf theater maken,

Een bioscoopfilm die je mede hebt opgezet en

maar daar ligt ook meteen mijn valkuil binnen het

waar je een hoofdrol in vertolkt. Ik vroeg me af,

acteren. Dat komt doordat ik wel ‘ns wil regisseren

hoe zorg je ervoor dat je aan dit werk komt?

tijdens het spelen.”

“Door nieuwsgierig te blijven naar het werk van anderen en daarover te praten. Door projecten,

Welke soundtrack staat onder jouw leven?

door samenwerkingen en door audities.”

“Misschien wel Feel just like a child. Van Devendra Banhart. Beetje een afgezaagde titel, maar ik ben

Toen ik vroeg, of hij zijn baan als acteur tot zijn 67e

het liefst een kind en speel en maak als een kind.

kan volhouden, zei hij volmondig ‘JA!’. Wat maakt

“Het is een grappig nummer.”

2002

DANS // JUANITA ROSENBERG (UT) MUZIEK // TOM SCHRAVEN (GLD) THEATER & PERFORMANCE // TAMAR DOEDENS (ZH) TAAL // LAURA DE BOER (AM) EXPO // RIANNE VAN VLIET (ZH) COMPUTER & FILM // TZETZI LAZAROV (ZH)

interview

Elke kunstenaar moet voor de kunst leven Johannes Offerhaus

door Mette van Dijk (finalist Taal bij Kunstbende 2015) In een zonnig café, met cappuccino en een gratis

Het liefst kijk ik naar grote kunst, zoals installaties,

stukje cake, ondervroeg ik Johannes Offerhaus

video-art, architectuur, fotografie en land art

(1993), terwijl hij met zijn bruine ogen, onder z’n

[kunstvorm waarbij het landschap als basis dient,

blonde krullen uit, naar buiten staarde en lange

red.].’

stiltes kunstig overdacht. Johannes won in 2009 Kunstbende in de categorie Fashion en doet nu

Wat is de functie van de kunst?

de bachelor Fashion Design bij ArtEZ. Hij is net

‘Kunst houdt ons heel vaak een spiegel voor aan

begonnen aan zijn eindexamenjaar en woont in

onze samenleving, of laat ons twee keer nadenken

Arnhem.

over een bepaald onderwerp.’

Vind je het wel leuk in zo’n provinciestad als

Wat heb je met mode?

Arnhem?

‘Ik heb iets met textiel. En vormgeving voor

‘Er is hier weinig gelegenheid om stuk te gaan in

het menselijk lichaam vind ik een interessant

het nachtleven. Er zijn nachtclubs, maar ik ken

werkterrein. Er zit trouwens meer techniek en

niemand die er heen wil. Als ik sta te strijken op

constructie in mode dan de meeste mensen

de tweede verdieping van het Rietveldgebouw

denken. Zoiets simpels als een jurk of een broek

waar de Afdeling Mode is gevestigd, kijk ik uit over

is, als puntje bij paaltje komt, een uitgekiende

de Rijn en de polders. Van dat uitzicht alleen al

vorm van ruimtelijk denken. Ik deed vwo met

word ik erg gelukkig. Ik voel me hier prima op mijn

als profiel Natuur & Techniek; ik wil maar zeggen

plaats.’

dat mijn interesse in mode en techniek in elkaars verlengde liggen. Als het gaat om ruimtelijk

Welke rol speelt kunst in jouw leven?

denken en het vinden van oplossingen op het

‘Ik ben 24/7 met kunst bezig. Ook op vrije dagen.

gebied van constructie, is het maken van kleren

Elke kunstenaar moet voor de kunst leven. Op

erg spannend. Ik kom op dingen waar ik echt dag

het moment dat dat niet meer zo is, ben je geen

en nacht mee bezig kan zijn.’

kunstenaar meer. Ik vind het heerlijk om op een vrije dag laat op te staan en samen met mijn

Wanneer begon je liefde voor mode?

vriendinnetje naar een museum te gaan. Als ik iets

‘Toen ik vier jaar was, had mijn overbuurvrouw

heel moois zie dat me raakt, heb ik een hele goeie

een naaimachine, en dat vond ik wel interessant.

dag!

Ze heeft me helemaal uitgelegd hoe die machine werkte. Ik vond dat echt een briljant ding. Als technisch jongetje vond ik het mooi hoe die

2003

DANS // ODETTE SORBER (ZLD) MUZIEK // RALPH J. KOOIJMAN (UT) THEATER & PERFORMANCE // ANNIEK ENGELSMAN (GR) TAAL // SJOERD VAN DER NIET (UT) EXPO // NIKKI TELJOARUBUM (NB) COMPUTER & FILM // JOOST KRAAN (DH) WAT JIJ WIL // CELINE KARIJDIKORO (DH)

interview

radertjes werkten. Toen ben ik begonnen om

koop ik bijvoorbeeld mooie oude Deense meubels

zakjes en kussentjes te maken. Dat heeft zich

of oude Bauhaus-tafels. Die knap ik dan helemaal

doorontwikkeld tot het moment dat ik hoorde

op. En zo ben ik langzaam aan het sparen voor

van Kunstbende. Toen ben ik een collectie gaan

mijn eigen droomhuis.’

maken en ben ik daarmee doorgegaan. En nu gaat het eigenlijk wel lekker!’

Met zulke dromen heb je vast ook een missie. Vertel!

Wat leverde Kunstbende je op?

‘We zijn nu allemaal heel erg biologisch en

‘Het fijnste van Kunstbende is dat je op dat

ecologisch aan het doen. Met eten en zo. Maar

moment iets van plan bent met je leven. Je gaat

eigenlijk is één van de meest biologische dingen

aan de wedstrijd meedoen en dan zie je wat al jouw

die je kunt doen, dit: in plaats van een Ikea-tafel

leeftijdsgenoten aan het doen zijn. Dat is wel leuk!

die één keer meegaat en die je bij de verhuizing

Je krijgt een lading aan interessante prijzen waar

op straat zet, koop je een goeie tafel die veertig

je on the long term iets aan hebt. En daarna blijf

jaar meegaat en die je aan je kinderen kunt

je er nog wel een tijdje in hangen, want het jaar

geven. Gewoon goede spullen kopen in plaats

daarop ben je jurylid. De mensen met wie ik toen

van in die wegwerpcultuur blijven hangen, dat

in de jury zat, ken ik nog steeds.’

is belangrijk. Want ja, dat werkt gewoon niet. Nu kopen we T-shirts bij H&M en binnen twee jaar zijn

Waar haal je je inspiratie vandaan?

ze smerig en kapot en gooien we ze weg. Maar in

‘Ik denk dat het belangrijk is dat je je door alles

de middeleeuwen waren drie jurken meer waard

in de hele wereld laat inspireren. Ik haal heel veel

dan een heel kasteel bij elkaar. We moeten terug

inspiratie uit kunst en dingen die om me heen

naar een tijd waarin goede, dure spullen die lang

gebeuren, maar ook gewoon uit een stad of een

meegaan weer in worden. Want ja, iedereen wordt

groep mensen, of een hoop afval. Je moet gewoon

ondertussen toch wel een beetje lijp van dat

openstaan en nieuwsgierig zijn.’

plastic, of niet?’

Hoe zie je je toekomst? ‘Ik heb twee grote dromen. De eerste: mijn eigen bedrijf beginnen en exact maken wat ik wil. Dat hoeft dan niet per se mode te zijn, maar ook bijvoorbeeld meubels of installaties. Ik denk dat ik gewoon een soort creator ben die dingen moet maken. Voor het grootste deel van de tijd ben ik ontzettend ongeconcentreerd en hyper, maar als ik iets aan het maken ben en me daarop kan concentreren, ben ik een heel rustig mens. Dus dat eigen bedrijf, dat zou ik willen. Mijn tweede droom is dat ik heel graag mijn eigen huis wil bouwen. Dat wordt een groot houten huis, met allemaal meubels die ik zelf heb gemaakt. Ik ben nu al een beetje begonnen. Want soms vind of

2004

DANS // SAYONARA PRIKA (AM) MUZIEK // MYRIAM GAASBEEK (NH) THEATER & PERFORMANCE // SUZANNE DE BOER (FR) TAAL // LUIS CORTEZ (FR) EXPO // MARTINE VAN ROOIJEN (DR) COMPUTER & FILM // JOS KLARENBEEK (UT) WAT JIJ WIL // LEON WYBENGA (DH)

interview

Vooropleiding stimuleert jongeren er écht voor te gaan

Magda Saarloos

door Mette van Dijk (finalist Taal bij Kunstbende 2015) Magda Saarloos studeerde Fashion Design aan

jonge en gedreven mensen te werken en ook erg

ArtEZ, en vervult nu verschillende functies

leuk om vanuit je eigen kennis en ervaring hen

binnen de academie. Behalve docent op een

op weg te helpen. En om ze te stimuleren en te

aantal

enthousiasmeren om zichzelf te ontwikkelen.’

bacheloropleidingen

coördinator

Stagebureau afdeling Fashion Design, is ze ook

Nu ben je niet alleen docent maar ook coördinator

oriëntatiecursus Art & Design in Arnhem. Ze

coördinator van

vooropleiding

van de vooropleiding, wat leren deelnemers in de

vertelde mij hoe ze zorgt dat de middelbare

vooropleiding?

scholieren op de juiste manier worden voorbereid

‘Deelnemers komen om verschillende redenen

op hun toekomst. En wat de vooropleiding voor

naar de vooropleiding.

jongeren kan betekenen. Waarom ben je hier zelf ooit gaan studeren? ‘Ik wilde op een gegeven moment heel graag een fashion-opleiding doen. Toen heb ik gekeken waar de beste was, en voor mij was dat toen Arnhem. Dat is trouwens nog steeds de beste fashionopleiding in Nederland, mits het bij je past natuurlijk.’ Waarom fashion? ‘Dat zit onder mijn huid denk ik. Toen ik drie, vier jaar was, was ik altijd al bezig met wat mensen aan hadden. Dus dat is eigenlijk iets dat op een natuurlijke manier mijn interesse heeft gekregen.’ Waarom is het leuk om docent te zijn? ‘Ik heb heel lang een eigen bedrijf gehad, ik heb ook heel veel collecties ontworpen en freelance gewerkt. Maar op een bepaald moment ben ik ook wat lessen gaan geven en dat heeft zich eigenlijk uitgebouwd. Het is inspirerend om met

2005

DANS // ARELIUS (AM) MUZIEK // OTC (AM) THEATER & PERFORMANCE // MICHAËL BLOOS (UT) TAAL // LAURA DEMELZA BOSMA (FR) ALLES MAG // JORGA LOK (DH) EXPO // ROELIEN HENDRIKS (GR) COMPUTER & FILM // DAAN MILIUS (LB)

interview

Sommigen willen wel ‘iets’ met kunst of design

Hoeveel mensen van de vooropleiding gaan ook

maar weten niet hoe of wat. Ze krijgen een

daadwerkelijk aan ArtEZ studeren?

programma aangeboden waarin alle vakken aan

‘Nou, dat zijn er behoorlijk wat. We weten dat

bod komen. Gaandeweg de vooropleiding wordt

van de vooropleiding Art & Design Arnhem dit

dan duidelijk: dit vind ik leuk om te doen, of dit is

jaar 36% is doorgestroomd naar een van onze

toch niet wat ik wil. Het helpt dus om keuzes te

bachelors. Van alle vooropleidingen Art & Design

maken. Sommigen weten al dat ze eigenlijk heel

van ArtEZ, dus ook die in Enschede en Zwolle, is

graag een bachelorstudie bij ArtEZ willen doen,

dit jaar gemiddeld 33% doorgestroomd naar een

maar nog niet precies bij welke opleiding. Waar

bacheloropleiding. Dat is een mooi aantal en daar

je interesses liggen wordt vaak snel duidelijk, en

zijn we blij mee.’

daar word je ook in begeleid door de docenten. Er zijn ook deelnemers die al wel weten wat ze willen.

Wat is jouw doel?

Voor hen is de vooropleiding en de begeleiding

‘Toen ik deze baan kreeg, heb ik gezegd dat ik

door docenten een voorbereiding op de kunst en

zou proberen om in vijf jaar, dat is de tijd die je

cultuur binnen ArtEZ, de manier van lesgeven, hoe

moet nemen, het programma nog interessanter

dat in elkaar zit, hoe docenten je benaderen.

te maken. En het ook meer te laten aansluiten op

Aan het einde van de vooropleiding kun je

de bacheloropleidingen. Ik probeer ook wat meer

bovendien toelating doen voor een afdeling

alumni aan te trekken die les gaan geven aan de

naar keuze. Diezelfde dag weet je ook meteen

vooropleiding. Jonge mensen dus, die eigentijds

of je toelaatbaar bent voor een opleiding, op

zijn en heel erg goed de cultuur kennen van de

voorwaarde dat je een geschikt middelbare

verschillende bacheloropleidingen. Ik ben een

schooldiploma hebt.’

voorstander van een mix: veel jonge mensen en alumni, maar ook oudere docenten, die brengen

vooropleiding

ook

een

vereiste

meestal een schat aan kennis en ervaring mee.

toegelaten te worden?

Ik probeer ook zo veel mogelijk mensen naar de

‘Nee, helemaal niet, maar het is een pré. We

bacheloropleidingen door te laten stromen, dat is

merken dat de studenten die een vooropleiding

mooi om te zien.’

hebben gedaan een voorsprong hebben omdat ze bekend zijn met de manier van werken, de

Waar haal je de meeste voldoening uit?

opdrachten, de sfeer, wat er verwacht wordt, de

‘Dat de vooropleiding jongeren stimuleert om

tijd die het kost. Het is dus wel een heel groot

hun richting te bepalen, keuzes te maken en een

voordeel.’

stimulans kan zijn om door te zetten en er écht voor te gaan. En ik haal voldoening uit de groei en

Hoe zit het eigenlijk met de selectie?

ontwikkeling van de mensen, zowel persoonlijk

‘Bij de vooropleiding heb ik geen selectie, dat

als in hun kunstenaarschap. Het is leuk om bij

vind ik echt onzin. Ik vind dat iedereen de

dat proces betrokken te zijn. Als ik dan zie wat er

vooropleiding mag doen. Ik bedoel, als je voor de

allemaal gemaakt wordt, denk ik: goed zeg, dat ze

vooropleiding ook al een toelating moet doen …

dat er op de vooropleiding al uit halen! Ik vind dit

daar zijn de bacheloropleidingen voor. Tijdens de

één van de mooiste banen die er bestaan.’

vooropleiding wordt duidelijk of het iets voor jou is, daar is die juist voor bedoeld.’

2006

DANS // ILL SKILL JUNIOR (GLD) MUZIEK // SAT2D (LB) THEATER & PERFORMANCE // MARLEEN & MARIJNTJE (LB) TAAL // KILA EN BABSIE (GLD) VIDEO & FILM // THOMAS VAN DER GRONDE (GLD) ALLES MAG // MARLIES GERMANUS (NB) EXPO // EVA ROEFS (NB)

....................

Begin 1996 wordt er een cassettebandje rondgestuurd aan de vaderlandse muziekpers. Total Touch staat er op het hoesje en een twaalftal Engelstalige songtitels. Verder niets. Geen namen of aanvullende info, niks. Bij beluistering komt er in het liedje Standinâ&#x20AC;&#x2122; Strong Together opeens een hard rinkelende Amsterdamse tram-bel voorbij. De onmiskenbare indicatie dat dit dus wel een Nederlands product zal zijn, vast met wortels in de hoofdstad. Goed ingevoerde muziekliefhebbers weten al beter. Amsterdam hangt begin jaren negentig geregeld vol met illegaal geplakte posters van optredens, onder meer in de club Naar Boven op de roemruchte Reguliersdwarsstraat. Daar is het iedere maand stampvol als zij aantreden. Total Touch blijkt al een flinke historie te hebben ...

Total Touch

TOTAL TOUCH: DE ALLEREERSTE WINNAAR IN DE CATEGORIE MUZIEK Trijntje Oosterhuis, Alvin Lewis, Berget Lewis, Caroline Dest, Hajo de Boer en Sanne Sybrandi door Kees Smallegange Total Touch ontstaat in Amsterdam Zuid als

Silvertone Steel Orchestra, Caribbean Heatwave

geesteskind van Tjeerd en Trijntje Oosterhuis.

en The Silvertone. Van die groepen zijn er in de

Het is 1987 en ze zijn jonge tieners. Als kinderen

jaren zestig en zeventig diverse LP’s opgenomen.

van dichter en (lied)schrijver Huub Oosterhuis

Vader Ronde is tevens leider en producer van

is de muziek hen met de paplepel ingegoten. Al

jong krijgt Tjeerd, die dan al zeer verdienstelijk

combineren met soul, reggae en funk.

bands

die

traditionele

steelbandmuziek

piano speelt, van zijn vader zo nu en dan een muzikale opdracht. Een tekst waar hij muziek

Begin jaren negentig wordt de band versterkt met

op mag maken die Trijntje vervolgens zingt. Hij

drummer Hajo ‘de Bajo’ de Boer die ze al kennen

laat zich daarbij sterk inspireren door Antoine

via gezamenlijke vrienden. Plus zangeressen

Oomen, de pianist, dirigent en componist die al

Caroline Dest en Berget Ronde Lewis. Caro

jarenlang veel van zijn vaders teksten op muziek

zingt dan in een bandje van Alvin’s oudere broer

zet. Ook van mama’s zijde wordt de muziek goed

Dillon waar ze zeer van onder de indruk zijn. Zij

gevoed. Moeder Josefien Melief is professioneel

wordt aanvankelijk aangetrokken als invalster

altvioliste en neemt haar kinderen geregeld

voor Trijntje die stemproblemen heeft. Berget,

mee naar de zondagmiddagen in huiselijke

de tweelingzus van Alvin, zingt tot dan toe vooral

kring, waar salonmuziek wordt gespeeld door

gospel in de kerk. Wanneer Trijntje weer mee kan

een strijkkwartet. Tjeerd en Trijntje mogen daar

doen blijft Caro er gewoon bij. Met zijn drieën

ook laten horen wat ze die week zoal hebben

is het immers veel toffer want die stemmen

bijgeleerd op muziekles. De eerste bezetting van

mengen geweldig. De inmiddels zevenkoppige

Total Touch bestaat daarnaast uit bassist Sanne

formatie doet in deze samenstelling mee met

Sybrandi en gitarist Alvin Ronde Lewis. Tjeerd en

de allereerste editie van de Kunstbende muziek-

Trijntje kennen Sanne van school.

competitie in 1991. En wint! Alvin daarover nu: ‘Wat ik me ervan kan herinneren ... ehhh, volgens

Volgens Alvin is hij dan al heel goed en speelt

mij was het een van de eerste grote competities

met gemak Level 42 - een heel befaamde

waaraan we meededen. En we hebben er heel

Britse groep in die tijd - in zijn eentje! Alvin

veel aan gehad. Dat kwam omdat het over vele

ontmoeten ze in de buurt op een pleintje. Hij

ronden ging zodat we echt ergens naartoe

komt ook uit een muzikaal nest. Zijn moeder

werkten. Daardoor bleef de spanningsboog

Olga Lewis is gospelzangeres en zingt bij de

hoog. Het was ook voor het eerst dat we echt

Pinkstergemeente. Vader ‘Sir’ Henry Ronde is

voor publiek speelden met eigen nummers die

multi-instrumentalist. Hij zingt en speelt onder

nog niemand kende. Dat is ook het leuke aan

meer steelpan in de Surinaamse groepen The

Kunstbende, dat het echt om je eigen werk gaat!

2007

DANS // ELEVEN (UT) MUZIEK // V.U.D.U. (FR) THEATER & PERFORMANCE // RLY (GR) TAAL // MIKE MOOLENBROEK (R’DAM) VIDEO & FILM // PETER PUNTMAN (NH) ALLES MAG // LARS NIJMAN (NH) EXPO // ELINE POOT (GR) WEB & GAMEDESIGN // SYTHE VEENJE (FR)

Total Touch

Wij vonden het heel spannend maar waren al wel

nogal wat transities plaats in de bezetting. Tjeerd

erg overtuigd van onze kwaliteiten. We vonden

en Trijntje willen er echt voor gaan. Er worden

onszelf supergoed. Dat viel natuurlijk ontzettend

in 1993 en 1994 twee volledige demo-albums

mee, haha. Maar we hebben er vooral ook heel veel

opgenomen met een combinatie van eighties funk,

plezier aan beleefd. Het is ook echt bijzonder dat

pop en soul waarmee ze platenmaatschappijen

Kunstbende jong en creatief talent zo’n platform

langsgaan. Hajo, Sanne en Alvin verlaten de

biedt, in de breedste zin. Niet alleen voor muziek

band omdat ze op dat moment niet de volledige

maar ook voor dans, theater, film, enzovoort. Ik

commitment kunnen maken. In hun plaats komen

ben daarna altijd met hen in contact gebleven. Ik

en gaan in de loop der jaren diverse anderen.

werk vaak met dezelfde studio in Amsterdam waar Kunstbende ook oefent. Ik heb de afgelopen jaren

In 1995 wordt eindelijk het langgekoesterde

telkens een workshop gegeven voor gitaristen uit

platencontract binnengehaald bij firma BMG.

de stad. Dat is echt heel leuk om te doen en de

Dat is een lang proces geweest van volhouden

sfeer is nog best hetzelfde als toen. Je ziet nog

waarover

steeds diezelfde, enorme drive bij iedereen. Echt

demotape en je grote bek naar ze toe en eisen

te gek!’

dat je een afspraak krijgt, niet zomaar een bandje

Trijntje

destijds

spreekt:

‘Met

afgeven. We willen praten, zeg maar wat je er van Als prijs wint Total Touch de opnamekosten

vind. Heel erg je enthousiasme overbrengen is

en productie voor het maken van een eerste

zowat het enige wat je echt kunt doen en toch

single. Die verschijnt in 1992 onder auspiciën

zul je tot je er bij neervalt eindeloos teleurgesteld

van

de twee funky

en teruggestuurd worden. Wij zaten heel erg in

soulliedjes Inescapable en Supervision die ook

de r&b en funk richting maar wat heel goed is

bij de eenmalige reünie van de groep op de 25e

geweest. Wat de maatschappij uiteindelijk wilde, is

jubileumeditie van Kunstbende 2015 ten gehore

dat we uitgingen van ons liedje en dat de productie

worden gebracht. Later in 1991 doet de groep

dan niet uitmaakt. Je kunt het dance, r&b, pop of

ook mee aan de Grote Prijs van Nederland en

rock maken, het draait gewoon om goeie liedjes.

behaalt de finale. Maar ze winnen daar niet. Er

Gelukkig is dat wat wij altijd al gedaan hebben.’

Kunstbende

bevat

wordt geregeld opgetreden in die tijd waarbij de bandleden doorgaans alles zelf regelen. Het

Het titelloze debuutalbum verschijnt in mei 1996.

boeken van de optredens, organiseren van alle

Tjeerd daarover, toen: ‘Die CD als ik die in mijn

apparatuur tot en met het - officieel verboden -

handen heb dat is mijn grootste voldoening. Ons

posters plakken in de stad. Ja, zo gaat dat in dan,

hele hebben en houden zit hier in. We zijn nu zowat

ver voor het social media tijdperk. Want let wel,

bankroet, zowel emotioneel als financieel, maar

van internet, Facebook of Instagram is op dat

als we hierdoor veel kunnen verkopen en daardoor

moment nog lang geen sprake. Guerrillamarketing

nog weer betere platen kunnen maken en meer

noemt Trijntje het destijds. Zij gaat in die fase een

kunnen spelen zou dat te gek zijn.’ Zijn wens zal

geruime periode op tournee met saxofoniste en

royaal in vervulling gaan. De eerste single ‘Touch

vriendin Candy Dulfer, dan al een zeer gevierd

Me There’ is gelijk een gigantische hit en het

artiest en bandleidster. Tevens zingt ze een liedje

album verkoopt uitstekend. De boekingen voor

op de CD Big Girl van Candy uit die tijd, een heel

optredens stromen binnen en de landelijke media

leerzame ervaring. In deze vroege periode vinden

zijn vol lof. In augustus dat jaar zingt leadzangeres

2008

DANS // 4 SHOOO (NB) MUZIEK // DEWOLFF (LB) THEATER & PERFORMANCE // NICK DIJKSTRA (ZLD) TAAL // AARON MIRCK (GLD) VIDEO & FILM // MATS LOGEN (OV) ALLES MAG // DINGES, DIE ENE EN JE WEET WEL (UT) FASHION // JOANNA VAN DE WERF (UT) EXPO // TESS DE GRAAF (ZH) DJ // SAN SEBASTIAN (NB)

Total Touch

Trijntje tijdens de opening van het Amsterdam Arena stadion. Vanaf de middenstip, in een

Tjeerd ontwikkelt zich zeer gestaag als allround

legendarische bloedrode jurk zingt zij het lied ‘De

songschrijver annex producer en werkt al jaren

Zee’ voor zo’n 50.000 toeschouwers en miljoenen

vanuit zijn eigen studio aan eindeloos veel (inter)-

TV kijkers. In september dat jaar verzorgt de band

nationale projecten. Zijn studio hangt barstensvol

drie maal het openingsprogramma voor niemand

onderscheidingen en gouden platen. Caroline

minder dan Michael Jackson, in datzelfde stadion,

is tot op heden een veel gevraagd professioneel

als onderdeel van zijn HIStory World Tour. Het

zangeres en doet allerlei achtergrondzang voor

geeft Total Touch nog weer een enorme boost en

grote Nederlandse en internationale artiesten. Ze

ook de tweede grote hit ‘Somebody Else’s Lover’

zingt ook geregeld op de voorgrond in formaties

is een feit. De rest is geschiedenis. Total Touch

als Soulvation en Ebonique. Berget Lewis blijft

wordt een van de meest succesvolle Nederlandse

nog een tijdje actief als achtergrondzangeres

groepen ooit met plaatverkopen die tot dan toe

voor een keur aan topartiesten, zowel lokaal als

ongekend zijn. Van de twee albums, vele hitsingles

internationaal en ontwikkelt zich langzaam maar

en een verzamel CD en DVD worden bij elkaar

zeker tot zelfverzekerd solist. Eerst met haar

meer dan een miljoen exemplaren verkocht.

groep The Gospel Train en de laatste jaren, met

Liedjes als ‘Touch Me There’, ‘Somebody Else’s

veel succes, onder eigen naam. Ze heeft inmiddels

Lover’ en ‘I’ll Say Goodbye’ behoren nog altijd tot

twee prachtige soloalbums op haar naam staan.

het collectieve muzikale geheugen van mensen

Broer Alvin Lewis groeit uit tot zeer veelzijdig

uit die tijd. Het overweldigende succes valt vele

gitarist, bandleider en producer. Hij speelt

betrokkenen echter zwaar en rond 2001 wordt

werkelijk in alle mogelijke stijlen. Alvin maakt

om allerlei redenen gestopt met de band.

en produceert veel plaatopnamen voor diverse artiesten en ook met zijn eigen alt. rock-formatie

Zoals natuurlijk bekend bouwt Trijntje sindsdien

Seeka. Drummer Hajo speelt na Total Touch nog

een zeer bloeiende en kleurrijke solocarrière op en

in diverse andere formaties als Beatcream -

is drie jaar jurylid bij het populaire TV-programma

gerelateerd aan het Haarlemse Gotcha! – in de

The Voice of Holland.

band van Ross Curry en bij het befaamde duo Loïs Lane. Maar uiteindelijk vindt hij zijn professionele carrière buiten de muziek. Net als Sanne. Die speelt in zijn spaarzame vrije tijd nog wel geregeld, zowel op basgitaar als toetsen bij reggae formatie Flavour Coalition. Ze zijn elkaar echter nooit uit het oog verloren. Naast de eenmalige reünie is er het zeer succesvolle project Ladies Of Soul dat in februari 2016 alweer toe is aan een derde editie. Daarin komen, naast vele anderen maar buiten Sanne en Hajo, de andere vijf oer-leden van Total Touch weer samen op het podium. Als een intens vervlochten en hechte muzikale familie.

2009

DANS // BUBBLICIOUS (AM) MUZIEK // VALENTINA ELENI (FL) THEATER & PERFORMANCE // SJEM! (UT) TAAL // YKWINNO HENSEN (NB) VIDEO & FILM // LOTTE HAMELINK (ZH) FASHION // JOHANNES OFFERHAUS (ZH) EXPO // COEN TIMMER (NB) DJ // MISS CAPITAL-D (NH)

....................

Zestien zijn is niet makkelijk. Althans, ik vond van niet, in 1991. Nou had ik er ook niet veel mee. De afdeling productontwikkeling van Andrélon moet door mijn hoofd geïnspireerd zijn geweest toen ze de term ‘futloos haar’ lanceerde. En dan mijn gezicht. Zo vet dat ik in de trein vaak mijn ov-jaarkaart tegen mijn voorhoofd plakte. Ha ha, dat vond de conducteur grappig. Hij wist zelf ook nog wel een leuke: “Doe je dat thuis ook, met je voeten op de bank?” Nee conducteur, wij hebben thuis geen trein, harhar.

Claudia de Breij

‘EN TOEN SCHIEP GOD DE KUNSTBENDE’ En puistjes. Voor ik ‘ongewenst zwanger’ kon

een dergelijk kansloos Radio 3 programma te

zeggen zat ik met mijn moeder bij de huisarts,

mogen komen. Waar een piepjonge Aldith Hunkar

voor de pil. ‘Helpt zo tegen de acné’. Totaal ten

ons voorstelde aan Een Echte Schrijver. De Echte

onrechte dacht mijn moeder dat ik al seksueel

Schrijver had net zijn debuut uitgebracht en

actief was en dit was haar manier om Het Gesprek

volgens de NCRV kon dat wel eens wat worden,

te vermijden.

met die jongen.

Anti-conceptie als bijwerking. De enige bijwerking die ìk van de pil ondervond was een versnelde

De andere prijswinnaars waren Amsterdams en

ontwikkeling van dat wezen dat mijn lichaam had

hip en dus met de trein gekomen. Uit ons dorp

overgenomen. Ik kreeg Rubensiaanse tietjes en

ging geen bus na zessen dus ik was gebracht door

an ass the size of Amsterdam.

mijn vader. Ik wilde dood, maar dat wilde ik in die periode wel vaker. We moesten onze verhalen

En toen schiep god de Kunstbende.

in de uitzending voorlezen en dan zou De Echte Schrijver live Zijn visie geven. Hij was kritisch. Op

Een paar honderd hippe stadsjongeren en ik.

ons allemaal. Maar op mij het meest, geloof ik.

Ik deed mee aan Theater en Taal, twee

“Ja, leuk gedaan hoor,” zei hij nadat ik mijn verhaal

categorieën gelijk ook maar. Voor de eerste had ik

had voorgelezen, “maar nu moet je dit weggooien

een tamelijk pretentieus protestlied geschreven

en opnieuw beginnen. Dat protserige gedoe met

waarvan ik nu niet meer weet waartegen het

al die bijvoeglijke naamwoorden, dat moet je echt

ge- richt was. Kan best dat ik dat toen ook niet

afleren. Schrijven leer je door elke keer weg te

wist. Mijn partner (het was een duet) vergat van

gooien en opnieuw te beginnen.”

de zenuwen te zingen en playbackte met me mee.

Ik deed alsof ik tegen kritiek kon en probeerde de

Ik raakte van de weeromstuit mijn tekst kwijt en

hitte in mijn gezicht weg te slikken. Dat kutblozen

verzon ter plekke een andere wat volgens het

ook.

juryrapport ‘een knap staaltje naturel acteren’ was. Goeie jury. Niets is zo naturel als niet

We gingen.

acteren. We werden derde.

Gaven de presentratice en De Echte Schrijver een hand. Beloofden contact te houden (“We

In de categorie Taal schreef ik een gedicht over

schrijven! Hahaha!”) en toen gingen de hippe

een koe en een verhaal over een nare tante.

Amsterdamse jongeren naar het station. Of naar

(Ben daarna nog weken bezig geweest ‘iedere

een café. Of een koffieshop, of lekker met elkaar

overeenkomst met bestaande personen, levend

naar bed. Ik stapte bij mijn vader in de auto.

en dood’, tegenover verontruste familieleden te

Allebei een beetje stil. Mijn vader durfde eerst.

ontkennen.) Het verhaal werd door de jury finale-

“Nou ja, wat weet zo’n gozer d’r nou van. Echte

fähig bevonden en in Vredenburg werd ik derde.

schrijver. Ken jij hem?” Nee. Ik had ook nog nooit

Of tweede? Korsakov. Hoe dan ook, geen eerste

van hem gehoord.

maar wel winnaar genoeg om – met de andere twee taalkampioenen – in NCRV’s Paperclip of

2010

Kon nooit wat zijn. Die Ronald Giphart.

DANS // STREETMIX (ZH) MUZIEK // BILLYCONNECTEDSIAMESETWINS (GLD) THEATER & PERFORMANCE // GERBEN DE JONG (FR) TAAL // TIEMEN HIEMSTRA (GR) VIDEO & FILM // JOB GORRIS (UT) FASHION // NAOMI HILLE (UT)EXPO // SAVANNAH SHARROO (NB) DJ // DJ DARRYL DWIGHT (N)

Vincent Vianen

Vincent won omdat hij wilde winnen

Vincent Vianen

door Lisanne van Sadelhoff (redactie)& Anne Sollie (tekst)

Het móést en zou de toen 17-jarige Vincent

was Actie. Ik wilde de show stelen – ook omdat

Vianen een keer lukken: ‘iets’ winnen in de

ik mezelf dus had voorgenomen dat ik per se iets

finale van Kunstbende. Poging één strandde.

wilde winnen in Kunstbende. Ik liet mijn tante

Poging twee dan maar: alles tot in de puntjes

speciaal pakken maken voor ons, had aan alles

geregeld. Mooi pak aan. Hup, dat podium op,

gedacht.’ De finale won hij niet, maar hij ‘was al blij’

tijdens Kunstbende Amsterdam. Hij won de

dat hij de voorronde op z’n naam kon schrijven.

voorronde. En daarmee is Vincent de belofte

De show werd enthousiast onthaald in Sp!ts en

aan zichzelf nagekomen. ‘Kunstbende was voor

Hart van Nederland. Nooit eens overwogen: ik

mij de plek om mezelf te testen. Te meten hoe

doe nog eens mee en claim dan alsnog die eerste

goed ik was in vergelijking met andere dansers.’

plek? ‘Ik heb er niet over nagedacht. Ik vond het

En, niet onbelangrijk: om te kijken of het publiek

wel welletjes zo.’

z’n dans leuk vond. Een belangrijke les rijker Kijk op Vincents website en je krijgt een lange

Want na zijn optredens bij Kunstbende, ging

doch inspirerende opsomming: choreograaf,

Vincent de danswereld in met een belangrijke

danser, model, acteur, multimedia-designer en

les op zak: ‘Ik heb er geleerd wat voor geweldige

vormgever. Hij geeft dansshows en workshops

dansers er rondlopen. En dat ik nog zó veel kon

in binnen- en buitenland danst, acteert op tv en

leren.’ En dankzij Kunstbende mocht Vincent, zo

in professionele videoclips en heeft al aardig wat

geeft hij aan, op meerdere podia staan. ‘Daar

internationale artiesten van zijn lijstje kunnen

mochten we onze show laten zien. En dat wilden

afvinken. Denk aan: Usher, Jermain Jackson,

we ook: we wilden niets liever dan shows geven.’

Mary J Blige. Beweeglijk type, die Vincent.

Zijn liefde voor het schitteren op de planken komt al uit zijn kindertijd. Ja, Vincent sloofde

Strak in ’t pak

zich graag uit voor andere mensen. Altijd de

Vincent (ook wel ‘Vinos’ genoemd) weet ’t zelf nog

lolbroek. Dol op toneelspelen. De 8-jarige

heel goed, die tweede keer dat hij meedeed met

Vincent maakte een choreografie op school

Kunstbende: Full Fx (als in: ‘Full Effects’) heette

tijdens een talentendag. De puber Vincent was

de groep waar hij in danste. ‘Ik danste met drie

verslaafd aan MTV en TMF. Hij luisterde graag

dames op nummers van Brandy, N.E.R.D, Busta

naar Busta Rhymes – waar hij ook op danste

Rhymes. Bij ons laatste nummer, Pass the

tijdens de voorronde van Kunstbende. Heb je

Courvoisier, ging het publiek los.’

daar expres voor gekozen? ‘Ja. Ik raad ook iedere

Wat was het idee achter die dans? ‘Ik speelde de

Kunstbende-deelnemer aan iets te doen wat hij

gek die iedereen onder controle had. Het thema

of zij leuk vindt. De nummers waar ik op danste

2011

DANS // ANKE HAAKMA (NB) MUZIEK // PAVARANA (LB) THEATER & PERFORMANCE // MARLIES SMEENGE & MART VAN BERCKEL (GLD) TAAL // MAICKEL HARTLIEF (DH) VIDEO & FILM // MARY WARDAK (GR) FASHION // SUPER NOVA (LB) EXPO // ALBA OTTEN (GLD) DJ // MELLEBEATS (GLD)

Deed mee aan Kunstbende in 2002 REGIO // Amsterdam CATEGORIE // Dans VOORRONDE // 1e plek, Amsterdam

Vincent Vianen

tijdens Kunstbende, waren songs waar ik echt van

Fx ontstond en danste na vier maanden op dat

genoot.’ Ook belangrijk, volgens Vincent: oefenen,

Kunstbende-podium.

oefenen, oefenen. Hoe dan? ‘Neem je optreden op, kijk het terug.’ Of – misschien nog beter – laat

Inspiratie

er iemand met ervaring naar laten kijken. ‘Dan kun

Niet veel later wist danser en choreograaf Eddie

je iets van die persoon leren.’

Morales (die werkte met Justin Timberlake, Mariah Carey, Janet Jackson, P!nk, Christina Aguilera)

Winnen, winnen, winnen

Vincent te inspireren zich in te schrijven bij de Jake’s

Ook het mee willen doen, willen winnen, zat er

Dance Factory. Meer optredens volgden. Trad Vincent

al vroeg in. De middelbare school. Klas drie.

niet op, dan was ’ie alsnog te zien in de club of disco.

Vincent en zijn klasgenoten krijgen bezoek van

Is het mazzel, dat je zo veel succes had? ‘Ik geloof

professionele dansers uit Afrika. Van de dertig

niet in mazzel, omdat elk succes dat ik behaald heb in

leerlingen mochten er vijf kinderen mee. Vincent

mijn leven een gevolg is van actie.’ Een danseres die

zou Vincent niet zijn als ’ie niet móést en zou

belangrijk voor hem is geweest, is Patricia Winklaar.

meedoen. Er werd geloot. En vals gespeeld. Door

Het duo won in 2003 het Amsterdam Dansfestival.

Vincent. Ja: hij stopte twee keer zijn naam in het

In 2010, als Vincent Amerika heeft ontdekt en aan

doosje met de lootjes. Onder het mom van wat

Hollywood heeft geproefd schittert hij ook nog in So

later zijn motto werd: Nothing happens, until you

You Think You Can Dance

make it happen. Dus zorgde Vincent ervoor dat het zou gebeuren.

Is er iets dat je – achteraf gezien – liever anders had

Punt uit. En zo maakte hij in 1999 zijn tv-debuut als

gedaan?

danser in het Jeugdjournaal tijdens een show op

‘Ik had graag veel meer foto’s en filmpjes gemaakt

het Bevrijdingsfestival.

van mijn tour met Usher en toen ik jonger was, als

Maar, oké: winnen is goed, succes hebben ook,

danser. Soms wil je even terugkijken. Nu zijn het

als je maar doet wat je leuk vindt, zegt Vincent.

herinneringen.’ Herinneringen die hij koestert, vooral

‘Winst, plezier, kick: dát zijn redenen om ergens

nu hij zelf geen actief danser meer is. Regisseren,

voor te gaan. Maar doe niets tegen je zin in.’ Dat

filmen: hij doet veel en vindt veel leuk. En Vincent

geldt volgens hem voor Kunstbende, maar ook

geeft veel online dansles via YouTube. ‘Ik wil daar

voor de rest van je (kunstzinnige) leven.

ook succesvol in zijn; zo veel mogelijk mensen aan

Na zijn tv-debuut kwam Vincent terecht in de

het dansen krijgen en ze ook léren dansen.’ Zelf

populaire,

Ordinary

spot Vincent ook zeker jong talent. Waar let je dan

Illusions: Vat 69, Club Tropicana, Life I Live

op? ‘Ik kijk naar het gemak waarmee het talent zich

Festival (Den Haag), Racism Beat It, Paradiso:

beweegt. Hoe natuurlijk het is. En ook het plezier

Vincent danste overal.

dat iemand heeft.’ En misschien, met een béétje

succesvolle

dansgroep

In 2002 wandelde Vincent veel op het Grafisch

fantasie, ziet hij de jonge Vincent weer voor zich. Vol

Lyceum

uitgekomen

enthousiasme, plezier, 17 jaar, op dat Kunstbende-

droom.’ Websites maken, concepten bedenken,

podium. ‘Dat optreden gaf me echt een boost in mijn

video’s bewerken: ‘Vinos’ leerde het allemaal.

zelfvertrouwen en het was de mogelijkheid mezelf te

Daarnaast werd het tijd voor iets anders. Dat

laten zien. Ik ben blij dat ik die herinnering heb.’

Amsterdam

rond.

‘Een

‘iets anders’ werd een groep met dansers die reageerden op Vincents internetoproepje. Full

2012

DANS // G2XS (AM) MUZIEK // HARD2GET (LB) THEATER & PERFORMANCE // ROSAN, TESSA, MONIQUE, LOTTE & JUUL (OV) TAAL // ROELOF TEN NAPEL (FR) VIDEO & FILM // WOUTER HERMANS (UT) FASHION // ESRA WESTERBURGEN (NB) EXPO // CHRISTOPHER BOL (OV) DJ // MIRO (AM)

Jan Smeets

al 25 jaar betrokken bij Kunstbende Pinkpop directeur Jan Smeets

door Anne Sollie

Eind jaren tachtig bleek uit onderzoek dat de jeugd geen aansluiting vond bij het gevestigde cultuuraanbod. Het toenmalige Nederlandse ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur heeft toen samen met onder andere Candy Dulfer, Erik van der Hoff en André van der Louw op 1 januari 1991 Kunstbende opgericht. Het ministerie stak een miljoen gulden in de kunstwedstrijd. De gedachte achter Kunstbende was dat culturele participatie beter voor jongeren was dan louter cultuurbeschouwing. Vanaf dat moment ging Kunstbende jongeren betrekken bij cultuur door ze zelf kunst te laten maken. De eerste wedstrijd was meteen een succes: ruim 2500 deelnemers (14 – 18 jaar) meldden zich aan. De eerste directeur van Kunstbende - Beerend Lenstra – zei destijds in NRC Handelsblad: ‘We willen jongeren laten zien dat kunst niet zo vervelend is als ze denken en daarom hebben we nu voor het eerst zo’n grootscheepse wedstrijd opgezet.’ Beerend richtte een landelijk bureau en een aantal regiokantoren op. Anno 2015 is Kunstbende uitgegroeid tot een landelijke netwerkorganisatie die samen met een groot aantal partners verantwoordelijk is voor de talentontwikkeling van jongeren in Nederland. Inmiddels hebben ruim 85.000 jongeren meegedaan aan de wedstrijd. Het aantal regiokantoren is uitgegroeid tot dertien; waarvan één in elke provincie plus de dertiende in Amsterdam. Het landelijk bureau bevindt zich op de Westergasfabriek in Amsterdam. De eerste regiocoördinator van Kunstbende Limburg was niemand minder dan Pinkpop-directeur Jan Smeets.

Hoe werd je door Beerend bij Kunstbende

Een ‘grootscheepse’ wedstrijd dus.

betrokken?

‘Zeker. Beerend had ingezien dat we in Nederland

‘Ik weet nog hoe het format van Kunstbende werd

toch wel iets slimmer en vooral creatiever konden

opgezet, zoiets heette vijfentwintig jaar geleden

zijn dan jongelui die meedoen aan dat spelletje

overigens gewoon een plannetje in plaats van

van de Soundmixshow met Henny Huisman.

format hoor, haha! Ik werd erbij gehaald door

Dat was destijds populair: liedjes van een ander

Beerend Lenstra. Hij zat “kort bij het vuur”,

nadoen. Dat vond hij best wel verschrikkelijk. Dus

zoals we dat in Limburg noemen. Hij vond dat

hij zocht mensen bij elkaar die dat naar een hoger

het anders en leuker moest voor jongeren, wist

niveau konden tillen, een uitdaging voor jongeren

ambtenaren te overtuigen en ook subsidies los te

en een plek waar zij terecht konden om hun talent

krijgen.’

te ontwikkelen. Een Kunstbende dus.’

2013

DANS // MISE EN SCENE (GLD) MUZIEK // COCO (AM) THEATER & PERFORMANCE // LOBKE & EVALINDE (AM) TAAL // KATARINA LAKEN (NB) VIDEO & FILM // THIJS KERN (ZH) FASHION // LEROY SIRASIT VAN HALEN (GLD) EXPO // EMILE WEISZ (LB) DJ // DON CAMACHO (NH)

....................

‘Mijn vrienden en ik hadden lange haren en baarden toen we 25 waren. Ik zie ze nu ook zo lopen, dan denk ik: ga toch naar de kapper!’

WIE //

Jan Smeets, aka Mr. Pinkpop

WAT //

Directeur Pinkpop & regiocoördinator Kunstbende Limburg

WIST JE DAT //

Pinkpop het oudste nog bestaande openluchtfestival van Nederland is

JARIG //

Kunstbende dit jaar 25, Pinkpop al 46 en Jan (pas) 70!

Jan Smeets

professionele uitvoering.’

Daar was jij wel voor te strikken? ‘Ja, en hij vond dat ik, als mede-oprichter en

organisator

van

Pinkpop,

daarbij

kon

Is er nog steeds talent in Nederland?

helpen. Wij hadden dankzij zo’n twintig jaar

‘Eindeloos. Het verbaasde mij toen en nu nog

Pinkpopgeschiedenis natuurlijk al goede banden

steeds dat er jongeren zijn die in verschillende

met het Provinciaal Bestuur van Limburg en

categorieën meedoen en excelleren, fantastisch.

een groot netwerk in de cultuursector. Het type

Ik stoor me er altijd aan dat ouderen lopen te

jongeren dat we zochten zou bovendien ook een

klagen over “hangjongeren”. Man, kijk eens wat

brede interesse in muziek hebben, waardoor

ze kunnen. Geef ze een podium om hun talenten

Pinkpop ook raakvlakken had met Kunstbende.’

te ontwikkelen en etaleren, dan praat je wel anders! Soms zijn hun talenten nog verborgen, of

Stonden de winnaars ook op Pinkpop?

weten ze zelf niet hoe goed ze zijn. Het systeem

‘Niet meteen na het winnen, het was geen prijs

van Kunstbende is juist dat deze jongeren

ofzo maar er zijn vast Kunstbende-deelnemers

gestimuleerd worden.’

die inmiddels op Pinkpop hebben gestaan …’ Inderdaad: onder andere Jacqueline Govaert

Is Kunstbende sinds de oprichting veel veranderd?

(Krezip), Douwe Bob, en DeWolff .

‘Nee, de formule is hetzelfde en Kunstbende blijft gewoon goed.’

Hoe heeft u jongeren in Limburg naar Kunstbende gekregen?

Ook als we straks 50 zijn?

‘We kregen vanuit het landelijk bureau van

‘Dan is het nog goed. Kunstbende vernieuwt

Kunstbende tienduizend gulden om een goede

automatisch elk jaar omdat er een nieuwe lichting

voorronde te organiseren en jongeren enthousiast

talent op de planken staat. Je hoeft dus geen

te maken om mee te doen. Pinkpop subsidieerde

gekke fratsen uit te halen of mee te doen met

mee, dus een deel van de Pinkpop-kaartjes staken

rages. Geen “Heel Kunstbende Bakt” als categorie

we weer in Kunstbende. De jongeren waren

oprichten, alleen omdat dat toevallig populair is

meteen enthousiast en velen hadden ontzettend

nu op tv.’

veel talent. Vooral de categorie Muziek leefde meteen hier. Na tien jaar kregen we eindelijk

Tot slot, had u zelf mee willen doen aan

subsidie om een vaste producent aan te stellen.

Kunstbende?

De gemeente zag in hoe belangrijk het was om

‘Ja!’

jongeren een podium te geven. En dat niet alleen, ook om jongeren überhaupt enthousiast te maken

Met wat voor act?

voor creativiteit, in welke vorm dan ook.’

‘Gewoon, een mooi verhaal vertellen.’

Een podium voor talent, is dat nog steeds

Mooie verhalen vertellen kan hij sowieso, bedankt

belangrijk na 25 jaar?

voor dit verhaal!

‘Heel belangrijk. Het gaat niet alleen om dat podium, maar ook om een goede ontwikkeling van je talenten, plezier hebben en begeleiding krijgen als je de stap wilt maken van hobby naar

2014

DANS // ZOË HUIZING (GLD) MUZIEK // FRANCIS (LB) THEATER & PERFORMANCE // MYRTHE & LUNA (UT)TAAL // LOTTE KOK (OV) VIDEO & FILM // MATHIEU MULDER (LB) FASHION // EVA VROLIJK (OV) EXPO // LIZA GORDIN (LB) DJ // AK (LB)

Janne Schra

Er blijft altijd iets om aan te werken Janne Schra

door Lisanne van Sadelhoff

Je deed zelf ooit mee aan Kunstbende, wat

ik) en mijn eerste jointje gerookt.

herinner jij je nog van je act?

Verder is elke keer dat je op een podium staat

Ik zong in mijn eentje achter piano, eigen liedjes.

leerzaam, en nog steeds leer ik. Het is geen vak

Ik had totaal geen podiumpresentatie, keek

dat je helemaal onder elke omstandigheid onder

het publiek niet aan en verschool me achter

de knie kunt krijgen. Er blijft altijd iets om aan te

mijn haar. Het was heel erg spannend, zeker in

werken … Langzaam schaven aan iets dat ‘eigen’

Vredenburg bij de finale.

is, is wat ik wil.

Je hebt de finale toen niet gewonnen, onterecht?

Wat voor jongere was je toen je meedeed aan

Nooit overwogen om nog eens mee te doen en de

Kunstbende? Wat wist je toen nog niet over

eerste prijs in de wacht te slepen?

jezelf/de wereld/muziek wat je nu wel weet?

Zeker onterecht. Nee geintje. Ik was wel heel erg

Ik was eigenwijs maar ook onzeker. En ik wist

teleurgesteld, en ook een beetje boos, vooral de

geen zak over de wereld. Ook ben ik niet muzikaal

tweede keer dat ik in de finale stond, maar ik was

opgevoed. Dat had als voordeel dat ik liedjes echt

stiekem ook nog niet klaar om een optreden te

uit mezelf haalde en als nadeel dat ik niet wist

geven. Daarna was ik te oud voor Kunstbende en

dat er zoveel talent was in Nederland. Bij mij gaat

ging ik andere wedstrijden doen; Mooie Noten

alles heel langzaam.

(singer-songwriter-wedstrijd) en Battle Of The Bands met Room Eleven, maar ook die wonnen

Wat wil je de Muziek-finalisten meegeven?

we nooit. Het hoogste dat ik haalde was de

Ga NIET voor WINNEN maar voor heel erg goed

tweede prijs. Maar inmiddels denk ik dat het goed

en met veel lol spelen.

was dat we nooit wonnen, ik wist toch wel dat ik

Zorg dat je goed nadenkt over het hele plaatje;

er mee door zou gaan, dus het maakte me alleen

niet alleen je liedje moet goed zijn, maar

maar sterker. Grappig dat ik nu met mijn nieuwe

probeer ook na te denken over wie je bent, wat

album PONZO genomineerd ben voor een Edison

jou onderscheidt van anderen. Ik zat een tijdje

en een 3voor12 Award ... en nu weer zo’n gevoel

terug in de jury (wat ik vreselijk vond omdat ik

heb: nee joh ... winnen is niks voor mij. Maar wel te

zelf nooit had gewonnen en wist dat ik mensen

gek om op een finale-podium te mogen staan en

zou teleurstellen); de band DeWolff stond op het

te laten zien wat je kan.

podium en ik veranderde van een jurylid in een groupie die foto’s wilde maken. Zij hadden alles

Heb je iets geleerd van Kunstbende? Heeft het je

overdacht, van kleding tot muziekstijl, misschien

op weg geholpen?

zelfs tips voor de lichtman? Ik weet het niet, maar

Zeker, ook heb ik op Kunstbende-kamp leuke

het werd echt een show, geen deelname aan een

mensen ontmoet (allemaal eigenheimers net als

wedstrijd.

2015

DE WINNAARS VAN 2015 WORDEN BEKENDGEMAAKT TIJDENS DE FINALE OP ZATERDAG 26 SEPTEMBER.

....................

Janne bij Kunstbende Zestien zijn is niet makkelijk. Althans, ik vond van niet, in 1991. Nou had ik er ook niet veel mee. De afdeling van Andrélon moet door mijn hoofd geïnspireerd geweest toen ze 1997 // Ikproductontwikkeling deed mee aan Muziek, samen met een vriendinnetje in Amsterdam. Nikszijn gewonnen. de term ‘futloos haar’ mee lanceerde. En dan vet dat ik in de trein vaan mijn ov-jaarkaart 1998 // Ik deed alleen aan Muziek en mijn werdgezicht. eerste inZo Amsterdam. tegen//mijn voorhoofd Ha ha, dat vond deeerste, conducteur grappig. Hij wist zelf ook nog wel een 1999 Idem, maar danplakte. regio Noord-Holland, ook nooit de finale gewonnen. leuke: “Doe je dat thuis ook, met je voeten op de bank?” Nee conducteur, wij hebben thuis geen trein, harhar. En puistjes.

kloppend kunstbende hartje

KLOPPEND KUNSTBENDE-HARTJE In 1998 leerde ik Kunstbende kennen tijdens het project ‘Van de Grond af’ in het kader van de Nederlandse Grondwet die in dat jaar 150 jaar bestond. Een week lang bivakkeerden we met 75 jongeren op het eiland Pampus om daar een voorstelling te maken. Vanaf dat moment gloeide mijn hartje voor Kunstbende. Het jaar erna deed ik samen met mijn beste vriendin, die ik had leren kennen tijdens Pampus, mee met de wedstrijd. We haalden de finale maar sneuvelden in Vredenburg. Niet getreurd, ik bleef Kunstbende te gek vinden. Omdat ik toen al 19 werd mocht ik helaas niet meer mee doen, maar dat weerhield me niet steeds weer tegen Kunstbende aan te schurken. Ik werd ambassadeur in Gelderland en bleef betrokken. In 2004 heb ik de afstudeercommissie van mijn opleiding Docent Theater bij Artez (nu onze hoofdpartner) weten te overtuigen dat ik écht stage moest lopen bij mijn favoriete organisatie. Reizend vanuit Arnhem liep ik stage bij Kunstbende Amsterdam. Tijdens een opdracht van mijn studie beschreef ik dat jaar dat mijn ultieme baan bij Kunstbende zou zijn. Maar tijdens mijn stage had ik ook gemerkt hoeveel stagiaires ieder jaar bij Kunstbende werkten en hoe enthousiast de medewerkers waren over hun baan. Hoe zou ik ooit bij deze organisatie terecht kunnen komen? Na omzwervingen als docent begon ik in 2005 een tweede studie in Amsterdam. Al na een half jaar besloot ik deze studie te verlaten en was ik op zoek naar werk. Via mijn oude stagebegeleider van Kunstbende Amsterdam kwam ik in contact met de huidige directeur van Kunstbende. Zij was wedstrijdcoördinator maar zou vanaf begin 2006 directeur worden. Ze was dus op zoek naar een nieuwe wedstrijdcoördinator… en daar was ik! Negen jaar later werk ik nog steeds bij Kunstbende, nu als talentontwikkelaar en is het mijn taak het opkomende talent verder te helpen. Als de dag van gisteren herinner ik mijn eigen deelname-tijd, wat me helpt bij het ontwikkelen van jong talent. En mijn Kunstbende hartje? Dat klopt nog steeds zo snel als in 1998!

Jenneken Aarssen Talenontwikkeling Kunstbende

GEVAARLIJK. GOED.

CMY

MELD JE AAN OP KUNSTBENDE.NL EN DOE MEE AAN DE WEDSTRIJD VOOR JONG CREATIEF TALENT powered by:

Van der Jagt Zwolsman Fonds

haar & visagie:

fotografie: Valentina Vos, styling: Iris Satijn, artdirection en ontwerp: Leendert Masselink, illurama.nl

met dank aan: WE, SET, Tommy Page, A.MAZE by POTL, TopVintage.nl, Kate & Jakob, Phintage by Helen Yard, New Yorker, Tembi Jewellery, Nelly.com, Goosecraft, Traffic People

PHOTOGRAPHY ANNE CLAIRE DE BREIJ (100% HALAL) AGENCY FESTINA LENTE ISM UNDOG 2014