AHK Jaarbeeld 2021-2022

Voorwoord

Voor je ligt het jaarbeeld 2021-2022 van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Het geeft een beeld van een opnieuw dynamisch, bewogen jaar op onze zes academies. Op elke academie werd dit studiejaar weer zoveel als mogelijk ‘gewoon’ onderwijs verzorgd na de jaren waarin de covid-pandemie veel invloed had op onze manier van lesgeven en samenwerken. Het eindwerk van onze studenten laat zien dat zij ondanks de lastige jaren in staat zijn geweest zich te ontwikkelen tot veelbelovende kunstenaars. We zagen, onder andere tijdens het Keep an Eye F ilmfestival en de uitreiking van de AHK Eindwerkprijs, geweldig en maatschappelijk betrokken afstudeerwerk. Over de winnaar van de Bachelor Eindwerkprijs schreef de jury: “Faydim Ramshe geeft de kijker een nieuw perspectief op de emotionele kant van emigratie”. En over de winnaar van de Master Eindwerkprijs Watertrots van Niek Smal: “een bijzonder relevant en realistisch eindwerk om het watermanagement weer onder controle te krijgen, dat het verdient zo snel mogelijk uitgevoerd te worden”. De voorstelling X Y We van Marleen Hendrickx, die de publieksprijs kreeg, combineert het persoonlijke met het maatschappelijke thema ‘intersekse’ op een multidimensionale wijze. Wij feliciteren hen en al onze andere studenten met het behalen van hun diploma aan de AHK. In augustus 2022 is het nieuwe het lectoraat Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit in de Kunsten, geleid door Aminata Cairo en Rosa te Velde, gestart. In het najaar is het Centre for Arts & Sciences Education geopend door minister Dijkgraaf en wethouder Moorman. Zes hogescholen en een ROC nemen deel aan dit centrum

waarvan de AHK de initiatiefnemer en penvoerder is. Dit jaar hebben we ook twee nieuwe directeuren mogen benoemen: Anthony Heidweiller bij de Academie voor Theater en Dans en Okke Westdorp bij het Conservatorium van Amsterdam. Het afgelopen jaren werden wij opgeschrikt door berichten over sociale onveiligheid en grensoverschrijdend gedrag op kunsthogescholen en in het werkveld. Wij willen dat de AHK een hogeschool is waar iedereen zich veilig voelt en zich kan uitspreken, en we geloven dat juist verschillende perspectieven bijdragen aan kwaliteit. Het afgelopen studiejaar hielden we onze structuur tegen het licht en werden regelingen en procedures (nog) beter zichtbaar. Ook benoemden we nieuwe vertrouwenspersonen, waarmee het team is uitgebreid tot zeven vertrouwenspersonen, zes interne en één externe. Didactische bekwaamheid is een andere pijler in een sociaal veilige omgeving. We continueren de Start to teach at AHK-dag en ook de Docent in Gesprek-trainingen en de Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid zijn – elk op hun eigen wijze – pijlers onder ons onderwijs. Een veilige hogeschool maken we samen, door helder te zijn in wat we verwachten, in wat we niet accepteren en door met elkaar in gesprek te blijven, elkaar te steunen en als dat nodig is te vragen: ‘ben jij oke?’. We hopen dat we je met dit Jaarbeeld een indruk geven van de enorme diversiteit aan ontwikkelingen binnen onze academies en onze hogeschool in het afgelopen jaar en wensen je veel leesplezier.

Bert Verveld en Annet Lekkerker, College van Bestuur

Humans of the Arts

Wie studeren en werken er op de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten? Op www.ahk.nl/humansofthearts vind je een bonte verzameling bijzondere verhalen van studenten en medewerkers. Daar voegen wij graag regelmatig nieuwe verhalen aan toe. Voor dit jaarbeeld gingen we langs bij de zes academies en het Servicebureau en maakten zeven unieke portretten. De interviews zijn afgenomen door Koen Caris en de foto’s zijn gemaakt door Tessa Posthuma de Boer.

Wil jij ook geïnterviewd worden voor Humans of the Arts? Stuur dan een e-mail naar communicatie@ahk.nl.

Hannah Liem, tweedejaarsstudent Stedenbouw aan de Academie van Bouwkunst

“Polarisatie en kansenongelijkheid zijn op dit moment twee heel schrijnende problemen met een ruimtelijke component. Deze probeer ik in al mijn stedenbouwkundige projecten op een of andere manier aan te vliegen; hoe zorg je er nou voor dat je ruimte kunt creëren om elkaar te begrijpen? Om van elkaar te leren? Van alleen gesprekken met ‘like-minded people’ wordt niemand beter. Juist de veelzijdigheid van de hele samenleving zorgt ervoor dat je groeit als mens. Dat is ook waarom steden zo populair zijn, denk ik. In een stad heb je zoveel meer kansen voor toevallige ontmoetingen, die weer een nieuw zaadje kunnen planten voor misschien wel een heel mooie toekomst. Dus ervoor zorgen dat die kansen zich voor kunnen doen,

is een superbelangrijke opgave op dit moment. Als je kunt zien hoe je een plek daarvoor ruimtelijk moet veranderen, dan kun je eraan bijdragen om die problematiek op te lossen.

Daarnaast zie ik dat de problemen in verzuilde thema’s veel beter in samenhang bekeken kunnen worden. Energie, landbouw, woningnood, klimaatverandering – al die grote dingen worden zo solitair aangevlogen op dit moment, terwijl ze allemaal overlappen. Je kunt via ontwerp echt oplossingen creëren waarbij meerdere problemen tegelijkertijd aangepakt worden. Maar dat moet dan wel gebeuren op heel grote schaal en in alle schalen doorwerken.”

Pompstra, studentendecaan van de Breitner Academie

“Een student komt binnen met: ‘Het gaat niet goed met mijn studie, ik loop achter.’ Het eerste wat ik negen van de tien keer zeg is: ‘Dat boeit me helemaal niets. Hoe gaat het met jou?’ ‘Hoe bedoel je? Ik ben toch student?’ ‘Ja, maar je bent zoveel meer dan alleen een student. Dus wie ben je überhaupt, waarom kom je hier, en wat speelt er in jouw leven waardoor je achterloopt?’

Dat vind ik interessant. Kijk, dat die studie kwalitatief uitermate teleurstellend gaat, daar gaan we het echt wel over hebben. Maar de rest is eigenlijk veel interessanter. Mijn vriendin noemt me voor de grap weleens de blinde ziener. Ik neem in gesprekken met studenten niet het eerste antwoord voor waar aan. Ik vraag altijd door. Daarnaast heb ik een

bepaald beeld van hoe je zou kunnen omgaan met een beperking. Dit vanuit persoonlijke ervaring en eerdere werkervaring, zoals de revalidatiezorg. En dat komt neer op: je beperking, dat wat jij hebt wat jou beperkt in het functioneren, mag nooit een excuus zijn dat jij iets niet kunt. Als je het op die manier gebruikt, is er iets anders aan de hand. Kijken naar mogelijkheden en dat leren inzien en omzetten, is wat ik ondersteun. Wat kost nou meer energie? Gewoon je ding doen of erover zaniken?”

Tjardo

Locatie: hoge zaal Academie van Bouwkunst, adaptieve installatie van architectuur studenten Phuong Dào en Ties Booisma

Academie van Bouwkunst

Ogen open voor de veranderende tijdsgeest

Op 6 november 2021, de dag waarop 40.000 mensen deelnamen aan de Klimaatmars in Amsterdam, sierde een meterslang spandoek de gevel van de Academie van Bouwkunst met de tekst: [R]evolution Planet: Building towards a Sustainable Future. Met het overkoepelende thema [R]evolution Planet vragen we aandacht voor de klimaatcrisis, de ecologische crisis en een inclusieve en rechtvaardige samenleving. Studenten en medewerkers sloten zich aan bij de Klimaatmars om de ogen van de wereldleiders te openen voor de veranderende tijdsgeest.

Archtivisme: streven naar positieve impact

Tijdens het Graduation Weekend geven alumni van de Academie van Bouwkunst de jaarlijkse Kromhoutlezing. Dit jaar sprak Nyasha Harper-Michon over haar positie op het snijvlak van architectuur en activisme. Zij bedacht de term Archtivisme om haar kijk op het vak te beschrijven. Archtivisme is een beweging van belanghebbenden en professionals uit de architectuur en de bouwsector die positieve veranderingen in de samenleving en binnen het beroep stimuleert en bevordert. Zo streven we allemaal op verschillende manieren naar positieve impact.

Generation Regeneration

Op 10 maart 2022 gaf Janna Bystrykh, als het nieuwe hoofd van de masteropleiding Architectuur, haar intreerede in een bomvolle Zuiderkerk. In Generation Regeneration bespreekt zij de noodzaak voor focus in het onderwijs op de klimaatcrisis, verbetering van de biodiversiteit, de integratie van wetenschap, interdisciplinaire samenwerking en het belang van meer samenhang in de beroepsgroep. Er is veel aandacht voor duurzaamheid, materialiteit en circulariteit, maar die is vaak gefragmenteerd en geïsoleerd. In haar lezing stelt Janna dat ook het onderwijs dringend toe is aan een klimaattransitie en volledig vanuit die context zal moeten opereren, met de Academie van Bouwkunst voorop als broedplaats. Tussen de regels door stelde zij zich voor aan de hand van haar persoonlijke geschiedenis.

After Shell; transitie is onvermijdelijk Dit jaar was onderzoeker, ontwerper en activist Selçuk Balamir de artist-in-residence voor de Winterschool. Hij organiseerde workshops en lezingen over duurzaam ontwerpen, klimaatverandering en sociale rechtvaardigheid. Studenten kregen een deel van de infrastructuur van Shell toegewezen, zoals een kantoor, laboratorium, raffinaderij, een pijpleiding in een landschap, een booreiland of een tankstation. Zij moesten een voorstel maken voor een snel, rechtvaardig en verantwoord ontmantelings- en herbestemmingsscenario. De resultaten werden gepresenteerd in Tolhuistuin, de voormalige kantine van het Shell-kantoor. Na afloop kregen de studenten een exemplaar van de Decade Zero -kalender met alle verhalen als reminder dat transitie onvermijdelijk is.

De 22e eeuw begint nú

Rijksbouwmeester Francesco Veenstra hield dit jaar de Midsummer Night Lecture. Zijn ruimtelijke visie en agenda voor Nederland kijkt een eeuw vooruit, dit om te reverse-engineeren: wat moeten we nú doen. “Deze vorm van toekomst-denken is nodig om bewuste, ruimtelijke keuzes te maken. We weten dat Nederland in 2050 CO2-neutraal moet zijn, dat de digitalisering ons leven steeds meer zal beïnvloeden en dat de bevolking eerst verder zal groeien en uiteindelijk zal krimpen. Als je die gegevens koppelt aan een locatie, dan heb je al een idee van de toekomst. We moeten studenten leren verder te denken dan het ontwerp waarin een ‘programma van eisen’ in ruimtelijke termen wordt vertaald. Het aanleren van de vaardigheden die nodig zijn om het vak uit te oefenen – tekenen en ontwerpen - staat centraal in het ontwerponderwijs. Maar ik denk dat je meer nodig hebt om een beter beeld te kunnen krijgen welke oplossingen nodig zijn”, aldus Veenstra.

Graduation Weekend 2021

De titel van het Graduation Weekend Interwoven verwijst naar het proces van weven, vervlechten of combineren van verschillende elementen. De afstudeerwerken waren te bekijken tijdens de tentoonstelling op 5, 6 en 7 november 2021 in de Academie van Bouwkunst. De nieuwe generatie ontwerpers omarmden in verschillende afstudeerprojecten de verweving van de disciplines architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur. Zij zullen het hoofd moeten bieden aan huidige en toekomstige uitdagingen. De afstudeerprojecten waren verdeeld in drie thema’s: Think Local, Contemporary Collective en Metamorphosis. Het Graduation Weekend werd door honderden belangstellenden bezocht.

Debatteren over de toekomst van Nederland

In het kader van de Startworkshop vroegen kunstenaars Christiaan Bakker en Niels Albers de eerstejaarsstudenten een persoonlijke stoel te maken voor een debat over Nederland in 2050. De debatvraag luidde: hoe ziet Nederland er in 2050 (en daarna) uit op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur. Elke student maakte een zitmeubel op basis van persoonlijke voorkeuren met de bedoeling hier tijdens het debat op te zitten. Het zitmeubel moest een verlengstuk zijn van de persoonlijkheid en het karakter van de student om de student letterlijk en figuurlijk te ondersteunen tijdens het debat. De vraag erachter was: “Hoe geef je persoonlijkheid aan een stoel en hoe beïnvloedt de stoel jouw rol tijdens het debat?” Wil je achterover of juist rechtop zitten als je deelneemt?

nieuwsgierigheid naar de ander. Zo deelden de eerstejaars hun eigen ‘culturele koffer’ met delen van hun identiteit die zij meenemen uit hun culturele achtergrond en die van invloed zijn op hun toekomst. De culturele bagage, zoals religie, beroep, eten, kleding, politieke overtuiging, taalvaardigheid of lievelingsfiets, werd prachtig uitgetekend. Daarna volgde een spel waarin ze vragen over elkaars cultuur en die van henzelf probeerden te beantwoorden. Door die speelse dialoog vonden zij verschillen en overeenkomsten.

Identiteit in een culturele koffer Een ander onderdeel van de Startworkshop richtte zich op het delen van elkaars culturele achtergrond. Met verschillende oefeningen stimuleerde workshopbegeleider Marette Ebert de waardering voor de verschillende beleefwerelden en perspectieven van en de

Buddies voor gelijke kansen

Onze ‘Buddies’ zijn cruciaal voor de academie, zij helpen nieuwe studenten op weg. Elke buddy krijgt een groep van zes tot acht studenten toegewezen waarmee zij het hele studiejaar in contact blijven. De Buddies zijn er om vragen te beantwoorden over de academie, het Nederlandse weer, het leven in Amsterdam, de tentamens, de presentaties of welke vraag dan ook. Het idee erachter is om een veilige leeromgeving te creëren waarin iedereen zich kan ontwikkelen en gelijke kansen krijgt. En zich thuis kan voelen.

Zij zijn de Raad van Toezicht

Wie zijn die leden van de Raad van Toezicht (RvT) nu eigenlijk? En wat doen ze voor de AHK? De RvT houdt toezicht op de manier waarop het College van Bestuur de hogeschool bestuurt en keurt onder andere het instellingsplan, de begroting en de jaarrekening goed. Ook is de RvT de werkgever van het College van Bestuur. Alle leden van de raad brengen een stevige bestuurlijke achtergrond en expertise mee op het gebied van onderwijs, onderzoek en bijvoorbeeld financiën. Zij hebben allemaal hun hoofdfunctie elders, maar delen een grote affiniteit met de kunsten en het bijzondere karakter van onze hogeschool.

Van een RvT-lid wordt veel gevraagd en zij dragen een grote verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld via het goedkeuren van de begroting, het instellingsplan en de jaarstukken. De raad komt tenminste vier keer per jaar bijeen en spreekt twee keer per jaar met de hogeschoolraad. Daarnaast hebben de leden zitting in diverse RvT-commissies, zoals de auditcommissie, de remuneratiecommissie en de huisvestingscommissie. De Raad van Toezicht benoemt zijn eigen leden via een openbare werving. De leden worden benoemd voor een periode van vier jaar met de mogelijkheid tot een herbenoeming van nog eens vier jaar. Eén van de leden wordt benoemd op voordracht van de hogeschoolraad. Daarnaast zijn leden van de RvT soms op andere manieren betrokken bij de AHK. Zo heeft één lid zitting in de jurering van de Eindwerkprijs. De Raad van Toezicht legt jaarlijks verantwoording af over zijn activiteiten in het jaarverslag van de AHK.

“Kunst biedt perspectief en dát maakt het relevant” – Jan Anthonie Bruijn, voorzitter Raad van Toezicht AHK

Interviews: Marco Hohl

Hoogleraar pathologie aan het Leids Universitair Centrum en voorzitter van de Eerste Kamer prof. dr. Jan Anthonie Bruin (64) is sinds 2016 verbonden aan de AHK als voorzitter van de Raad van Toezicht. Als gepassioneerd amateurmusicus en iemand die zelf zijn hele leven in het onderwijs heeft gewerkt, draagt hij een warm hart toe aan de kunsten in het algemeen en de AHK in het bijzonder.

Jan Anthonie, waarom wilde je voorzitter worden van de Raad van Toezicht?

“Ik heb een grote voorliefde voor kunst. Mijn oom was organist in onze dorpskerk en ik had een bijzonder goede band met hem. Ik mocht vaak met hem mee wanneer hij ging spelen. Ik zat dan naast hem achter het orgel te luisteren naar zijn spel en vond dat fantastisch. Dat heeft er op jonge leeftijd al voor gezorgd dat ik fervent liefhebber ben van muziek en kunst. Ik speel orgel en piano, componeer af en toe, ga graag naar musea en geniet enorm van film, theater, dans en architectuur. Het is buitengewoon inspirerend om al die jonge mensen te zien die op onze academies hun talenten ontwikkelen en verfijnen, als kunstenaar, als docent, als onderzoeker of in een andere vorm. Ik vind het een eer om daar als toezichthouder een bijdrage aan te mogen leveren en er zo voor te zorgen dat de kwaliteit van de AHK als toonaangevende instelling wordt gewaarborgd.”

Op dit moment hebben zitting in de RvT:

- Jan Anthonie Bruijn (voorzitter RvT, hoogleraar LUC en voorzitter Eerste Kamer);

- Tamara Monzón (managing partner New Dawn);

- Edwin van Huis (directeur Naturalis);

- Paul van Maanen (adviseur, interim manager en coach);

- Clayde Menso (directeur ITA);

- Amber Kortzorg (presentator en journalist);

- Guusje ter Horst (voormalig politicus en eigenaar van Ter Horst Agency) neemt dit jaar afscheid.

Lees meer op:

ahk.nl/de-ahk/organisatiestructuur/raad-van-toezicht/

Waarom is kunst zo belangrijk voor de samenleving? “Kunst biedt perspectief. Het dwingt je om op een andere manier te kijken naar de wereld om je heen én het kan je er eveneens toe verleiden om anders te handelen. Ik ben tijdens mijn loopbaan vaker betrokken geweest bij formaties van bijvoorbeeld gemeenteraden. Je hebt dan veelal te maken met mensen die het moeilijk vinden om in hun standpunten dichter tot elkaar te komen. Er worden intensieve gesprekken gevoerd en de spanning kan hoog oplopen. Kunst kan dan helpen om iedereen weer op een lijn te krijgen. In 2018 was ik formateur van de raad in Rotterdam. Om de sfeer te verbeteren, ben ik achter de piano gaan zitten met een zelfgemaakt cabaretesk lied waarin alle onderhandelaars met

naam en toenaam de revue passeerden. Het was mijn manier om met humor en muziek de sfeer te doorbreken. Ik kreeg daar energie van en de anderen ook. En dat geldt voor de meesten van ons. Het haalt je uit de sleur en maakt korte metten met vastgeroeste ideeën. Dat is nou net wat kunst zo relevant maakt!”

Wil je nog iets kwijt aan onze studenten en docenten?

“Ik kijk en luister met heel veel bewondering naar jullie voorstellingen en ik ben altijd weer onder de indruk van jullie innovatieve ideeën. Vanaf de zijlijn zie ik hoe hard jullie werken. De gedrevenheid en vastberadenheid, maar ook de immense passie - en niet te vergeten het plezier - spatten er vanaf en daar mogen jullie trots op zijn!”

“Kunst geeft het leven betekenis” – Amber Kortzorg, lid Raad van Toezicht AHK

Journalist en presentator Amber Kortzorg (31), onder andere bekend als het gezicht van consumentenprogramma Kassa, is het nieuwste lid van de Raad van Toezicht van de AHK. Sinds oktober 2021 maakt ze zich hard voor een inclusief en veilig leerklimaat binnen de academies, maar ook urgente vraagstukken die onder de studenten leven, zoals het huisvestingsprobleem in Amsterdam, staan hoog op haar agenda.

Amber, je bent voorgedragen door de hogeschoolraad van de AHK om zitting te nemen in de Raad van Toezicht. Waarom wilde je lid worden? “Ja, dat voelde als een eervolle uitnodiging. Onze academies hebben een bijzondere status, zowel binnen als buiten de hoofdstad. Als tiener fietste ik langs het Conservatorium

van Amsterdam en de Academie van Bouwkunst en dan keek ik letterlijk op tegen die gebouwen. Ik vroeg me dan af hoe het zou zijn om daar te studeren. Ik kom zelf uit een arbeidersgezin en het voelde destijds alsof zo’n prestigieuze school niet voor mij was weggelegd. Aan onze academies studeren de allerbeste studenten en dat moeten we koesteren, maar elk talent moet zijn weg kunnen vinden naar de AHK, ongeacht waar je vandaan komt of hoeveel je ouders verdienen. Er is al veel veranderd wat dat betreft, maar de toegankelijkheid van het kunstvakonderwijs kan nog beter en daar zet ik me graag voor in.”

Prachtig om die affiniteit te voelen die je met de academies en de studenten hebt!

“Het is fantastisch wat er allemaal gebeurt binnen de AHK. Onze docenten en studenten zijn enorm bevlogen. Het gaat verder dan alleen kunstvakonderwijs, het gaat ook écht over wat jij kunt bijdragen aan de maatschappij - over actief burgerschap dus. Kunst gaat over het leven; over verdriet, geluk, angst en hoop. Kunst houdt ons een spiegel voor en vergroot het historisch besef. Het geeft bakken energie en leidt tot nieuwe ideeën. Kunst kan schuren, verbinden en ontroeren. Het laat ons nadenken over de toekomst en het leert ons om anders naar elkaar en naar de wereld te kijken. Kunst geeft het leven betekenis.”

Kom je veel in aanraking met het werk van de studenten? Bezoek je bijvoorbeeld hun voorstellingen?

“Jazeker! Ik heb de grote eer dat ik in de jury van de AHK Eindwerkprijs mag zitten. Van andere juryleden hoorde ik dat het ongelooflijk moeilijk is om te kiezen, er is zoveel mooi werk. Ik was onlangs op bezoek bij de Reinwardt Academie

en ik ben daar in gesprek gegaan met de studenten. Hun studie gaat veel verder dan enkel het opnemen van informatie. Het gaat ook over welk cultureel erfgoed onderbelicht is, of de publieke ruimte van ons allemaal is, en welke verhalen er niet worden verteld. De Academie van Bouwkunst is binnen zijn curriculum bezig met duurzaamheid en de klimaatcrisis. Het is te gek om van dichtbij te zien hoe onze studenten die kennis toepassen in hun werk.”

Humans of the Arts

Anthony Heidweiller, directeur Academie voor Theater en Dans

“Voor mij is een belangrijk doel het verder bewegen in de zoektocht naar wat het kunstvakonderwijs is, in een wereld waarin de Europese kunsttraditie niet langer meer wordt gezien als superieur. Dat is volgens mij de kern van inclusief beleid. En dat is een heel brede discussie, of een heel brede dialoog, en die voeren we naar mijn mening nog te weinig. Ga naar een willekeurige stad ter wereld en je ziet het Europese stratenplan. Ga naar een willekeurige stad en je ziet de Europese architectuur. Het eurocentrisch denken zit overal. Een klein deel van de wereld heeft op alle fronten zo veel bepaald. Man-vrouwverhoudingen, democratieën, internationale protocollen, noem het allemaal maar op – het zijn Europese kopieën. Waar is de wederkerigheid? Dat moet je niet één, twee, drie

willen veranderen, dan ga je ongelukken krijgen. Maar hoe gaan wij – vanuit de kunsten – dat nou laten bewegen? Hoe gaan wij inspireren? Ik heb het antwoord niet. Dat antwoord moet je ook niet willen geven. Dat is ook weer een eurocentrisch denken: ik moet het resultaat hebben, ik moet het kunnen afvinken. Nee, durf het proces toe te laten. Maar probeer dit vanuit wederkerigheid te benaderen. Wat brengt het dan? Je moet het niet willen oplossen. Zoals ik eerder zei, is het (socratisch) gesprek essentieel. Een gesprek waarin we vanuit wederkerigheid naar het nu kijken, vervolgens naar het verleden, en uiteindelijk naar de toekomst. Een uitwisseling zonder verwachtingen; laat de ‘chaos’, rust en ruimte toe en er ontstaat een onverwachte oplossing.”

Marineterrein

Smakelijke opening

Op 16 september 2021 openden Bert Verveld (voorzitter van het College van Bestuur) en Liesbeth Jansen (directeur van het Marineterrein) het academisch jaar op het Marineterrein met een feestelijk Walking Dinner voor alle medewerkers van de AHK. Bij het LearningLab, de MakerSpace en de Culture Club kon je genieten van een niet te overtreffen buffet en dito drankjes. Na ruim anderhalf jaar coronastilte konden we elkaar voor het eerst weer live ontmoeten.

Master Kunsteducatie in LearningLab

AHK LearningLab is gevestigd in het karakteristieke gebouw 024 achter op het Marineterrein, aan het water. In de mooie, lichte ruimtes zijn de master Kunsteducatie, het lectoraat Kunsteducatie, ArtechLAB, het nieuwe onderzoekscentrum CASE en sinds september ook het lectoraat Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit in de Kunsten gevestigd.

De master Kunsteducatie is de AHK-brede, interdisciplinaire masteropleiding voor kunsteducatoren, kunstdocenten en kunstenaars die zich verder willen professionaliseren in hun vakgebied. Een korte terugblik op studiejaar 2021/22:

WHO CARES: een kunsteducatief event over zorg en zorgeloosheid

De eerstejaars studenten van de master Kunsteducatie sloten het studiejaar af met WHO CARES – een zelfgeorganiseerd kunsteducatief event over zorg en zorgeloosheid. Geïnspireerd door Mierle Laderman Ukeles’ Care, the manifesto for maintenance art (1969) en Jorge Lucero’s Teacher as conceptual artist (2011) opereerden studenten een semester lang bewust in een hybride praktijk: ergens tussen sociaal werk en kunst, tussen docentschap en kunstenaarschap. Zo reikte Fee Jolink een scholierenprijs uit voor het creatiefste kladblaadje, liet Noémi Beyer haar leerlingen een dag een basisschool overnemen en plaatste Margot Ruitenbeek gratis menstruatiepakketjes in openbare toiletten. De experimenten, die werden uitgevoerd met kinderen, jongeren en volwassenen, resulteerden in een expositie met interactief programma.

Hoe kan een kunstpraktijk educatief zijn?

Het event WHO CARES was sluitstuk van de module Teacher as conceptual artist. Het centrale uitgangspunt was de vraag hoe een educatieve praktijk ook een kunstpraktijk kan zijn en hoe een kunstpraktijk ook educatief kan zijn. De studenten voerden experimenten uit op het snijvlak van kunst en educatie in hun eigen praktijk. Zij lieten zich daarbij inspireren door progressieve pedagogieën en door conceptuele en sociaal-geëngageerde kunstpraktijken. De experimenten die studenten in de praktijk hebben getest, vormden de basis voor een publieke presentatie op een zelfgekozen locatie op het Hembrugterrein in Zaandam. Tijdens dit event wandelden ruim honderd professionals uit kunst en educatie rond tussen de verrassende choreografieën, performances, videoprojecties, fotoreportages en installaties. Belangrijk aspect van de module is dat de groep studenten fungeert als een kunstcollectief dat zelf de regie en verantwoordelijkheid neemt over de publieke presentatie, van locatie en vormgeving tot publiciteit, financiën en projectcoördinatie. Hierbij krijgen de studenten advies van gerenommeerde gastkunstenaars.

Aan het werk in de MakerSpace

De AHK MakerSpace is een initiatief van de Academie van Bouwkunst en is gevestigd in een ruime hal in het centraal gelegen gebouw 027. In deze werkplaats kan onder andere gewerkt worden met VR, laser cutter, CNC-frees en 3D-printers.

Het bruist in de MakerSpace nu steeds meer studenten de werkplaats weten te vinden en iedereen weer fysiek aanwezig mag zijn. Ook maken docenten van de verschillende academies steeds vaker gebruik van de werkplaats voor lessen, presentaties en workshops. Toen de MakerSpace in 2019 begon werd deze creatieve ruimte vooral gebruikt door de studenten van de Academie van Bouwkunst, maar nu weten de studenten van de Filmacademie, de Breitner Academie, de Reinwardt Academie, het Conservatorium en de Academie voor Theater en Dans ook hun weg hier te vinden! Dat betekent meer verschillende activiteiten en onverwachte samenwerkingen. Studenten van de verschillende academies ontmoeten elkaar steeds vaker en het werk wordt diverser. Een mooie ontwikkeling!

Nieuwe gezichten bij de VRAcademy Jilt van Moorst en Nikki van Sprundel, beiden docent Immersive Media (IM), hebben per september 2021 de taken overgenomen van Harry Schreurs, hoofd VRAcademy en studierichting IM aan de Filmacademie. Zij hebben zin om de samenwerking tussen IMen VRAcademy-studenten te vergroten en beide praktijken naar een hoger niveau te brengen.

Digitaal design in de Metaverse Studenten van de Academie van Bouwkunst hebben samen met de VRAcademy standaard architectonische elementen, zoals een deur of een trap, geherdefinieerd en ontworpen voor digitale omgevingen. Vervolgens hebben zij per academie een design gemaakt voor een digitale leeromgeving in de

Metaverse. Een laatste groep verbond die digitale academies met elkaar via een zogenaamde Metacampus

Creatieve samenwerkingen tussen academies

Dit jaar hebben regiestudenten van de ATD samengewerkt met studenten van Immersive Media. Daaruit zijn zowel technisch als inhoudelijk prachtige, theatrale VR-ervaringen ontstaan. Ook heeft een groep Reinwardt-studenten wekelijkse discussies gevoerd met mensen van de VRAcademy over het museum van de toekomst. De studenten hebben hierop een eigen visie ontwikkeld, variërend van multi-sensorische museumervaringen, het gebruik van Artificial Intelligence (AI) en Mixed Reality (MR) om museumbezoeken persoonlijker te maken tot manieren om het museumarchief tastbaarder te maken.

Culture Club als huiskamer van de AHK

De AHK Culture Club heeft zich in het eerste jaar van zijn bestaan ontwikkeld tot huiskamer van de AHK op het Marineterrein. De academies en hogeschoolbrede initiatieven vonden steeds vaker de weg naar de club in het hart van het Marineterrein. Tijdens workshops en seminars werden ervaringen gedeeld en werd kennis opgedaan over thema’s die breed leven bij de studenten, docenten en onderzoekers.

Why the Arts Matter?

Theatermaker Anoek Nuyens en activist Raki Ap waren te gast bij de lezingenreeks Ecologie, kunst en educatie, georganiseerd door de master Kunsteducatie. En tijdens het AHK-brede keuzevak Arts Advocacy: Why the Arts Matter, spraken kunstenaar Raquel van Haver en theatermaker Lucas De Man, onder leiding van Özcan Akyol met studenten over het maatschappelijk en persoonlijk belang van kunst.

De weg naar versnelling

Ook het AHK Duurzaamheidsplatform en de AHK Circles Inclusie & Diversiteit kwamen samen in de club om versnelling aan te jagen. Tijdens het AHK Starterscafé, het pop-up café in de vroege avond vol extra-curriculaire workshops in het Nederlands en Engels, leerden AHK-studenten hoe zij hun ondernemerschap slim en goed kunnen regelen.

#Team2 van Art&Society-programma

Hoofdbewoners van de Culture Club waren ook dit jaar de deelnemers van het AHK-brede Art&Society-programma, die in de club werkten aan de start van hun interdisciplinaire werkpraktijk gericht op kunstgedreven verandering. De deelnemers, afkomstig van de zes academies, deelden hun ervaringen tijdens de voor publiek toegankelijke #ClubNights. Aan het einde van het seizoen deelden zij hun opgedane kennis met publiek op verschillende locaties op het terrein, zoals in de Schietbaan, de Commandantswoning en de Culture Club tijdens het minifestival INTERSPACE/TUSSENRUIMTE.

Waarom zijn dingen zoals ze zijn?

De TUSSENRUIMTE is een ruimte waar het oké is om onzeker te zijn, waar je onderzoekt, nieuwsgierig bent en kritisch kijkt naar de vraag waarom de dingen zijn zoals ze zijn. Conservatoriumalumnus Kim Spierenburg opende het festival met composities gebaseerd op haar stemgeluid en live electronics muziek. Ze stelt inclusie en uitsluiting aan de kaak en bevraagt wat het betekent om je goed te voelen. Jacopo Grilli (Academie van Bouwkunst) toonde in de Commandantswoning een impressie van het Marineterrein van de toekomst met zijn project Future Encounters, een combinatie van schilderkunst en architectuur. Laura Bolscher (master Kunsteducatie) nam de bezoekers mee de

straat op. Op Kattenburg en Wittenburg daagde ze hen uit te onderzoeken wat het betekent om deel te nemen aan kunst. En hoe belangrijk is het om als volwassene te spelen, kunnen we dat eigenlijk nog wel? In de Schietbaan smolten weven, spinnen en polyfonische zang samen bij een archeologische oefening van conservatorium-alumnus Teresa Costa. Rebecca Wijnruit (Academie voor Theater en Dans) bracht verschillende samenwerkingen ten tonele. Met Jacopo toonde zij de potentie van water als perfecte metafoor voor fluïditeit en met Diede Daalman, eveneens alumnus van de Academie voor Theater en Dans, presenteerde zij het sluitstuk van de dag. In de Schietbaan gingen ze op de vioolklanken van Kim Spierenburg, op zoek naar de ontsnapping aan de herhaling van het dagelijkse. Om 22.00 uur, toen de schemering was ingezet, verdween de TUSSENRUIMTE met de bezoekers mee naar huis. Tijdens deze dag vervaagden de grenzen van kunstvormen en disciplines en schiep #Team2 een ruimte gemaakt met alles wat nodig was om uitdrukking te geven aan hun verhaal in wording. (uit een stuk van Sjoerd Ponstein op ahk. nl/marineterrein/art-society)

Humans of the Arts

Julia Alvares, docent Cultureel erfgoed en Gerdie Borghuis, docent Informatiemanagement, beiden aan de Reinwardt Academie

Julia: “Dit is mijn eerste jaar als docent op de Reinwardt. Voor mij moet de academie een plek zijn die studenten de ruimte biedt om zichzelf te zijn. Dat je je eigen interesses kunt volgen en je daarin ondersteund voelt, ook al weet je misschien nog niet waar het toe leidt. Dat je omarmt wat jou uniek maakt. Uiteindelijk is dat ook een meerwaarde voor het veld. Ik heb bijvoorbeeld studenten die hiervoor een kookopleiding hebben gedaan. Zij zien misschien in eerste instantie geen connectie met de Reinwardt, maar ik zie dat juist als iets wat hen uniek maakt. Het is hun passie, en die kan wel degelijk een plek krijgen binnen deze academie.”

Gerdie: “Wat Julia net zegt, dat woord passie, daar gaat het toch wel echt om. Dit is mijn laatste jaar op de Reinwardt, na 21 jaar lesgeven. Mijn droom is nog altijd dat zowel de organisatie als de

studenten hier tot volle bloei kunnen komen, op basis van hun passie. Dat die passie – gecombineerd met de deskundigheid die je als student opbouwt, en als docent hebt en blijft ontwikkelen – altijd de kern blijft van hun werken. Binnen de Reinwardt én daarbuiten, want je komt onze studenten overal in het werkveld tegen. We hebben fantastische lui hier, met zoveel liefde voor het vak. Je proeft dat gewoon als je bij ons rondloopt. Die studenten zijn zo ontzettend leuk. En zodra je het met collega’s over de inhoud hebt, ja wow, dan ontstaat er vuur.”

Julia: “Ik vind het ook heel belangrijk dat studenten zich eigenaar voelen van deze plek. Dat ze niet hier komen met het idee dat ze iets voor hun docenten moeten doen. Nee, ik hoop dat dit een plek is waar je je thuis voelt, waar je het gevoel hebt dat je inbreng hebt en verschil kunt maken.”

Conservatorium van Amsterdam

CvA Symfonieorkest

In het CvA Symfonieorkest werken studenten Klassiek met grote regelmaat aan een gevarieerd en uitdagend repertoire onder leiding van gerenommeerde dirigenten. Het orkest trad in 2022 op in grote zalen als het Muziekgebouw in Amsterdam en Muziekgebouw Eindhoven en speelde een rol in bijzondere projecten, zoals de Cellobiënnale en het YPF Pianoconcours. Een ander hoogtepunt van dit jaar was het concert op 1 april ’22: het Russisch getinte programma die avond was virtuoos en expressief. De studenten brachten Sjostakovitsj’ Festliche Ouverture, Koussevitski’s Concerto voor contrabas en De vierde symfonie van Tsjaikovski.

De beste werken op het Composers’ Festival

Op 12 mei 2022 presenteerde de compositieafdeling van het Conservatorium van Amsterdam zich op het Composers’ Festival Amsterdam. Dit festival is een platform voor onze afstuderende studenten om hun beste werken

– meestal wereldpremières – te presenteren. Dit jaar toonden ze een groot palet aan kamermuziek in verschillende genres: naast kamermuziek werden ook elektronische muziek, orgelmuziek, interdisciplinaire uitvoeringen en een kampvuurstuk gepresenteerd.

Keep An Eye Jazz Awards

Elk jaar meten de beste jonge jazztalenten uit Europa en de VS hun krachten tijdens de Keep An Eye Jazz Awards, dit jaar met originele arrangementen gebaseerd op de muziek van jazzmuzikant Charles Mingus. In de halve finales streden tien bands van het CvA om een finaleplaats, waar zij het opnamen tegen bands van The New School, New York; USC Thornton School of Music, Los Angeles; Accademia Nazionale del Jazz, Siena; en de Escola Superio de Música de Catalunya, Barcelona. De band NAUSYQA van het Conservatorium van Amsterdam mocht de tweede prijs in ontvangst nemen. De eerste prijs ging naar het Nicole McCabe Quintet uit Los Angeles.

Die Zauberflöte (2022-07-02)

Op 2 juli ’22 ging de productie van de Dutch National Opera Academy (DNOA)

Die Zauberflöte in première. Mozarts’ populaire werk, over drie jongvolwassenen die hun plek in de wereld zoeken, werd door het internationale DNOA-team herbekeken. Het resultaat was een verrassende productie die de complexe thematiek van het stuk met de nodige humor bracht. Ook het operamagazine Place de l’Opera prees ‘het lichtvoetige karakter van de productie, in combinatie met de uitstekend verzorgde zang van de studenten’.

Popcontact werpt licht op maatschappelijke thema’s

Drie keer per jaar organiseert het Pop-departement Popcontact, een event dat de dialoog wil aanwakkeren tussen opkomende en gevestigde artiesten en professionals in de muziekindustrie. Tijdens de Popcontact-avonden werpt een panel licht op maatschappelijke thema’s die relevant zijn voor de industrie.

Uitverkochte zalen tijdens Maydays

Na een winter in het teken van corona konden studenten tegen de zomer van ’22 eindelijk weer live optreden: Maydays, het jaarlijkse examenfestival van het Pop-departement, was dan ook een succes voor alle betrokkenen. Tijdens de negen festivaldagen kon een breed publiek verschillende bands aan het werk zien op gerenommeerde poppodia verspreid over Amsterdam. De studenten gaven de thema-avonden zelf vorm: ze programmeerden hun show met uitsluitend eigen werk en verzorgden de productie en publiciteit. Met succes! Bij meerdere concerten speelden de studenten voor een uitverkochte zaal. De editie van 3 november ’21 focuste op inclusiviteit. Begin 2022 werd de muziekindustrie opgeschud door verschillende onthullingen van grensoverschrijdend gedrag en seksisme. Tijdens de sessie gingen Shishani (zanger, songwriter, activist), Rikkert van Huisstede (zanger en theater producer Boys Won’t Be Boys), manager Nahuel Blaton (Rebis Management, Pink Oculus) en Susanne van den Dool (Sony Publishing) in gesprek over de grondoorzaken van deze problemen en bespraken manieren om een veiligere en meer inclusieve sfeer te creëren.

CvA Symfonie Orkest met soliste Sasha Witteveen (contrabas)

Benefietconcert voor Oekraïne

Studenten van het Conservatorium organiseerden eind maart een benefietconcert voor Oekraïne. Voor deze gelegenheid creëerden studenten een repertoire met werken van componisten uit de door de oorlog getroffen regio’s. Alle opbrengsten gingen naar Giro555. Studenten en medewerkers wilden

op deze manier bijdragen aan directe humanitaire hulp voor Oekraïense vluchtelingen en hun steun betuigen aan mensen die getroffen zijn door de oorlog.

CvA Reach Out Sundays

Het Conservatorium van Amsterdam opent elke zondag haar deuren om gratis muzieklessen en workshops te geven aan gevluchte jongeren die (tijdelijk) in Nederland wonen. Het project werd in april opgezet om gevluchte conservatoriumstudenten te ondersteunen bij het voortzetten van hun muzikale studie. Ook wordt er op de zondag een lunchtafel aangeboden waar met name de sociale uitwisseling tussen leerlingen, studenten en hun ouders gefaciliteerd wordt.

Na ruim tien jaar als directeur nam Janneke van der Wijk op 1 januari 2022 afscheid van het Conservatorium van Amsterdam. Janneke heeft de afgelopen jaren het instituut verder op de kaart gezet als vernieuwende muziekvakopleiding op het hoogste internationale niveau. Begin juli maakte het College van Bestuur bekend dat Okke Westdorp, tot dat moment adjunct-directeur en hoofd Klassiek bij het conservatorium, Janneke zou opvolgen als nieuwe directeur. Bert Verveld en Annet Lekkerkerker, College van Bestuur van de AHK: “In Okke vonden we de voorbije jaren een kundige, betrokken en aimabele adjunct-directeur, met een scherp oog voor de actuele maatschappelijke discussies”. Sinds 1 september 2022 bouwt hij als directeur verder op deze ambitie.

Okke Westdorp aangesteld als nieuwe directeur

Humans of the Arts

“Wat ik mezelf probeer aan te leren is: doe gewoon je eigen ding, ga je eigen weg, en je zult mensen vinden die je leuk vinden. Die houden van de manier waarop je speelt, en die houden van de persoon die je bent. Want hoe je speelt, weerspiegelt wie je bent.

Er zijn niet veel vrouwen in de muziek, vooral niet in de jazz. Dus dat beïnvloedt natuurlijk ook mijn ontwikkeling en de manier waarop ik me voel en beweeg binnen de scene. Een voorbeeld: afgelopen dinsdag ging ik naar een jamsessie in het BIMHUIS en gedurende deze hele sessie was ik het enige meisje dat ging spelen. Snap je? Dus stel je voor

wat voor druk je daardoor kunt voelen en in wat voor vibe en gemoedstoestand je kunt komen. Het is moeilijk om dat gevoel uit te leggen. Het is niet dat ik bang ben, maar mensen kunnen denken: oh, ze is een meisje, ze kan nooit zo goed zijn als jongens die saxofoon spelen. Aan de andere kant, als ze me leuk vinden of me uitnodigen om ergens te komen spelen, wil ik ook niet dat dat verband houdt met mijn gender. Ik ben in de eerste plaats een muzikant en een mens. Muziek kent geen gender. Je denkt nooit als mensen spelen: oh, dat zijn vrouwen of mannen. Je houdt gewoon van de muziek.”

Diana Dzhabbar, student Jazz Saxofoon aan het Conservatorium van Amsterdam

Inclusie gaat over veiligheid

Wij willen dat iedereen zich binnen de AHK welkom en veilig voelt en volledig zichzelf kan zijn. Diversiteit & Inclusie staat dan ook al een aantal jaar hoog op alle agenda’s en dat werpt zijn vruchten af. Het bewustzijn groeit, de gesprekken worden gevoerd, de knelpunten worden onderzocht en actieplannen worden uitgevoerd. De academies zoomen hierop in tijdens projectweken, gespreksavonden en workshops, letten op taalgebruik, verbreden het onderzoeksgebied en de collecties in de bibliotheken. We kijken naar toegankelijkheid van de website, de vacatures en de gebouwen. Dit jaar is een nieuw AHK-breed lectoraat opgericht: Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit in de Kunsten.

Firoza Mulahella (Reinwardt Academie), moderator van de AHK Circles

“Ik ben afhankelijk van jouw veiligheid, net zoals jij afhankelijk bent van mijn veiligheid”

Language says more (than words) safety from a linguistic point of view

1 13 october 2022 Body talks; movements as a language >>> Next on the agenda >>>

Drawing the Circles

Programmacommissie Diversiteit en Inclusie is een collectief van studenten en medewerkers vanuit de zes academies dat gesprekken opent en actie onderneemt rond het thema Diversiteit en Inclusie De programmacommissie organiseert een aantal keer per jaar de AHK Circles, voor iedereen van de AHK. Om te ontdekken wat speelt binnen de academies, hebben de commissieleden van de Circles de videoserie Drawing the Circles gemaakt waarin zij in gesprek gaan met studenten en medewerkers van de eigen academie over het thema Safety & Inclusion. Een video tonen is hier wat lastig, daarom hebben we de mooie woorden van student Alex Blum (hen/zij) in een gesprek met Dwayne Toemere (Academie voor Theater en Dans) uitgeschreven.

Alex Blum: “Waarom zouden alleen mensen van kleur zich bezig moeten houden met wit privilege? Waarom is het alleen een zorg voor transpersonen om te praten over gender? Deze onderwerpen raken ons allemaal, alleen voor sommigen is het geen keuze om er wel of niet mee bezig te zijn. Het is hun realiteit. Ik denk dat er veel gezwegen wordt binnen de academies. Bijvoorbeeld hoe we handelen op basis van wit privilege, maar ook de manier waarop we materiaal maken en de manier waarop we onze voorstellingen maken. Maar ook de relatie tussen leraar en leerling.

Wij werken met onze lichamen. Hoe zou het zijn als we dit doen op basis van wederzijdse toestemming in plaats van gewoonte? Dan ervaren we wat het betekent om af te stemmen op de wensen van een ander lichaam. Tijdens een Jiu Jitsu-les oefenden we met wurggrepen. Super ongemakkelijk, je zou kunnen stikken. Maar ik voelde me zo veilig. Omdat deze workshop vooral ging over toestemming

Luisteren is de sleutel Veiligheid is een constante onderhandeling. Ik denk dat veiligheid vrij elementair is, zoals het hebben van een plek om te verblijven. Ik denk ook dat de AHK studenten hierbij kan helpen, vooral degenen die uit het buitenland komen. Maar zodra we de academie binnenkomen en de klas binnengaan, is luisteren echt dé sleutel. Een vraag stellen in

plaats van iets beweren, geeft mij een veiliger gevoel. En je verontschuldigen als je een fout maakt ook. Benoem wat niet veilig voor je was en zet je in om dat te veranderen. Ik denk niet dat je aan veiligheid kunt werken zonder fouten te maken. We zetten misschien twee stappen vooruit en één stap terug, maar die energie brengt ons ergens. Een gebrek aan veiligheid of het ontbreken van veiligheid is echt schadelijk. Ik heb dat vaak meegemaakt. Maar, ik heb ook het goede van ongemak ervaren. Ongemak zet me ertoe aan om mijn vermogen tot handelen te vergroten, om te leren en te groeien. Er kan best nog veel veranderen en dat begint met hoe wij de gesprekken over veiligheid veranderen.

Jouw veiligheid is mijn veiligheid

Wat betekent gender ? Wat betekent racialisering ? Wat betekent het om door de gangen te lopen met het recht om alle ruimte tot je beschikking te hebben? We lenen deze ruimte allemaal voor een bepaalde tijd. Maar soms kan het recht van het ene lijf het andere lijf minder veilig laten voelen. Dat betekent niet dat je geen recht hebt om je werk te doen. Het betekent ook niet dat je niet je creativiteit mag verkennen. Maar als je niet begrijpt dat jouw creativiteit een ander kan kwetsen, dan schaad je jezelf. Dan schaad je je eigen creativiteit. Dus, ik denk dat ik afhankelijk ben van jouw veiligheid, net zoals jij afhankelijk bent van mijn veiligheid. Anders kunnen we geen kunst maken.”

De videoserie Drawing the Circles bestaat uit zes video’s en een introductievideo. De serie is te bekijken op MyAHK.

Intermezzo

Genderficatie by Nina de Jong  (Reinwardt Academy)

Erfgoedarena is terug en hoe!

Reinwardt Academie

Grote namen in de hiphop scene denken mee bij het keuzevak ‘Hip Hop en Erfgoed’

Wat kun je als erfgoedprofessional met Hip Hop? Dat vroeg docent Marlous van Gastel voor het tweede jaar op rij aan derdejaarsstudenten van de bachelor Cultureel erfgoed bij het keuzevak Hip Hop en Erfgoed. In januari 2021 onderzochten derdejaarsstudenten deze vraag al samen met gastsprekers DJ Lynnée Denise, Maikal X van Postmen, Kees de Koning van Top Notch, museoloog Robin Vermeulen, graffiti-artiest Mick La Rock, Lee Stuart van Patta, onderzoeker Aafje de Roest en mediadeskundige Kim Dankoor. Dit jaar voegde Soortkill (de schrijver van het Smibanese Woordenboek en oprichter van de Smibanese University) zich bij deze inspirerende club sprekers.

De Reinwardt Academie organiseert meerdere keren per jaar de Erfgoedarena, een discussieavond over erfgoed gerelateerde onderwerpen verbonden aan maatschappelijke thema’s.

Rocky Hehakaija over voetbal en erfgoed

In november 2021 cureerden alumnus Carlien Lammers en historicus en Reinwardt-collega Jonathan Even-Zohar de eerste Erfgoedarena van het studiejaar. Op de avond werd er door de lens van het voetbal gekeken naar verschillende maatschappelijke problemen en vraagstukken. Polarisatie, discriminatie en racisme werden besproken. Maar ook de positieve effecten die voetbal op de samenleving kan hebben, zoals inclusie, identiteitsvorming en educatie. Wat is de rol die erfgoedprofessionals kunnen innemen in de voetbalwereld? En hoe moet het voetbalmuseum van de toekomst eruit gaan zien? Het verslag van deze Erfgoedarena kun je teruglezen op de website van de Reinwardt Academie: www.reinwardt.ahk.nl

Welke invloed heeft Instagram op de museum- en erfgoedwereld? Begin 2022 keken erfgoedprofessionals, studenten en marketing- en communicatieprofessionals tijdens de Erfgoedarena Insta-erfgoed samen naar de invloed van Instagram op de museum- en erfgoedwereld. De aanwezigen leerden van gerenommeerde social mediamanagers over de beste tactieken om met volgers te engagen. Daarnaast was er een interessant paneldebat, waarin er met elkaar gesproken werd over insta-activisme en hoe musea zich het best uit kunnen spreken over maatschappelijke problematiek door middel van sociale media en Instagrammables.

Erfgoedarena goes Drag met Diva Mayday

Tijdens de laatste Erfgoedarena van studiejaar 2021-2022 keken erfgoedprofessionals, studenten en dragqueen-fans samen met drag-icoon Diva Mayday, Rotterdamse dragqueen Ma’Ma Queen, de fierce, getalenteerde Roseè Sheneè Plastique, 2018 Youth Pride Ambassador

Loena Maas en burlesque performer

Miss Cartier naar de boeiende geschiedenis van drag en de impact ervan op mainstream media. Er werd veel besproken, variërend van de emancipatie van dragqueens tot populaire dragshows

als Make Up Your Mind en Drag Race

Holland. De avond werd afgesloten met een fantastisch optreden van Roseè Sheneè Plastique.

Voedselvraagstukken ontrafeld met een erfgoedblik

In het voorjaar van 2022 namen enkele bachelor- en masterstudenten van de Reinwardt Academie deel aan de Think Tank van de Flevo Campus. Tijdens dit internationale en multidisciplinaire samenwerkingsproject werkten studenten van verschillende opleidingen en enkele startende ondernemers een concrete en geteste oplossing uit omtrent voedselvraagstukken. Hierin werden zij gecoacht door Food Hub (NL), zodat ook erfgoedprofessionals kunnen bijdragen aan het gesprek rondom een duurzame en gezonde voedseltransitie. De resultaten werden op donderdag 23 juni gepresenteerd tijdens de Conference on Food Identity and European Cities.

Stedelijk Museum, het Joods Museum, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid) ingebed interventie-onderzoek om vraagstukken op het gebied van inclusiviteit, digitaliteit en/of duurzaamheid op te lossen. De posters vormden een goede manier om de studenten aan te moedigen hun gedachten en voorlopige bevindingen te structureren en ze boden de mogelijkheid voor peerfeedback omtrent ontwerp en onderzoek.

45 jaar 45 foto’s

De Reinwardt Academie bestaat dit jaar 45 jaar. Wat ooit begon als een kleine gemeentelijke opleiding voor museummedewerker, is in 45 jaar tijd uitgegroeid tot de enige hbo-opleiding in Nederland die erfgoedonderwijs aanbiedt op bachelor- en masterniveau. De bijzondere mijlpaal werd online gevierd op alle digitale kanalen met een mooie animatie om de ontwikkeling van de Reinwardt Academie te laten zien. Er werd voor elk jaar één foto uitgekozen, die gezamenlijk werden gebruikt voor een fotowedstrijd op Instagram. De winnende foto’s zijn te bewonderen op de speciale jubileumpagina op de website van de Reinwardt Academie. De academie gaf zichzelf twee mooie cadeaus: het monumentale gebouw professioneel uitgelicht en een duurzamere en groenere inrichting van de binnentuin.

Emotienetwerken over de gehaktbal Een team van studenten, alumni en een PhD-kandidaat van de Reinwardt Academie kwam in juni 2022 bijeen voor een emotienetwerksessie over vleesconsumptie, met de gehaktbal als gespreksonderwerp. Tijdens de sessie boog men zich over de gevoelens die gepaard gaan in de discussie omtrent de eiwittransitie. Voedselkeuzes zijn niet zo rationeel als ze wellicht lijken en komen vaak voort uit gevoelens van nostalgie. Ook de geur en het beeld van de gehaktbal werden meegenomen in de discussie. En hoewel de meningen van de deelnemers niet ver uiteen lagen, konden de deelnemers toch door meningen van anderen worden bewogen hun positie te herzien.

Reinwardt bevraagt Reinwardt Naast straatnamen en standbeelden liggen de afgelopen jaren ook historische figuren uit het koloniale verleden onder vuur. In lijn met deze beweging zijn studenten én medewerkers van de Reinwardt Academie met elkaar in gesprek gaan over het verhaal achter Caspar Georg Carl Reinwardt (1773-1854), de Pruisisch-Nederlandse botanicus naar wie de Reinwardt Academie vernoemd is. De acties en reacties zijn inzichtelijk gemaakt aan de hand van een roadmap die te bezoeken is op de website: reinwardt.ahk.nl/roadmap

Onderzoeksresultaten gepresenteerd op posters

In juni 2022 presenteerden de masterstudenten van de Reinwardt Academie hun onderzoeksresultaten uit het veld aan de hand van posters. In de voorafgaande maanden deden ze bij verschillende culturele instellingen (onder andere het

De tweedejaars van de bachelor Cultureel erfgoed namen afgelopen studiejaar drie weken lang een organisatie over om vraagstukken op te lossen op het gebied van collectiemanagement, presentatie, participatie en marketing en communicatie. Een van de deelnemende opdrachtgevers was het Amsterdam Museum, waarvoor twee groepjes studenten een antwoord zochten op de vraag: ‘met welke jongeren uit Amsterdam gaat het museum een tentoonstelling maken?’ De bevindingen werden gepresenteerd in het Amsterdam Museum aan de Amstel, waar de tweedejaarsstudenten een tentoonstelling maakten over de vergeten groep jongeren die niet gehoord wordt. Voor het ophalen van verhalen gingen ze de straat op en vroegen ze aan leeftijdsgenoten wat zij belangrijk vinden in musea.

Amsterdam Museum roept hulp in van tweedejaarsstudenten

Veilig werken, veilig studeren

Wie werkt of studeert in de kunsten of de creatieve sector neemt veel van zichzelf daarin mee. Kunst maken en presenteren is immers een persoonlijk en veelal kwetsbaar proces. Dat vraagt vertrouwen, in jezelf en in je omgeving. Want Veiligheid en wederzijds respect zijn voorwaarden voor een geslaagde studietijd en voor een vruchtbare werkomgeving. Maar wat als daar nou niet aan wordt voldaan? Of als je het vertrouwen in jezelf, je studie om je omgeving even kwijt bent. Als student kun je dan terecht bij de studentendecanen voor studie-gerelateerde zaken en bij de studentencoaches voor handvatten en tools om verder te kunnen. Vertrouwenspersonen zijn er voor een vertrouwelijk gesprek over ongewenst gedrag.

Coline Delgado en Dan R dulescu - alumni lichting 2022 Moderne theaterdans (Academie voor Theater en Dans)

Vertrouwenspersonen

De AHK heeft dit voorjaar vier nieuwe vertrouwenspersonen benoemd, naast de twee interne en de externe personen die al in deze functie werkzaam waren. Bij hen kun je terecht voor een luisterend oor en passende interventies als je te maken hebt met ongewenste omgangsvormen, zoals pesten, discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld. De vertrouwenspersonen binnen de AHK zijn: Marieke Oremus, Niki Lemmens, Jolanda Jenniskens, Kris Dekkers, Michel Khalifa en Marieke Veldema. Wil je liever praten met iemand van buiten de AHK? Dan kun je contact opnemen met de externe vertrouwenspersoon: Sarah Dalmeijer van Human Capital Care. Meer informatie, contactgegevens en de gedragscode Sociale Veiligheid vind je op MyAHK.

De studentencoaches

Studenten kunnen tijdens hun studie tegen problemen aanlopen die al dan niet studie-gerelateerd zijn. Zij kunnen daarbij geholpen worden door de studentendecaan of bij de studentencoaches van de opleiding zelf of van de AHK. De decanen en coaches bekijken met hen welke begeleiding het beste past; individuele begeleiding, begeleiding gericht op studievaardigheden of juist op persoonlijke ontwikkeling. Zij kunnen ook doorverwijzen naar andere vormen van ondersteuning, binnen én buiten de AHK.

“Het is mijn rol om mensen veilig genoeg te laten voelen om de studie te kunnen doen”

Dwight Dompig is studentencoach van de AHK en coacht studenten van alle academies. Hij begeleidt bij een oneindig breed palet aan hulpvragen. “Studenten kunnen

bij mij terecht als ze aanlopen tegen stress, faalangst, burn-out, prestatiedruk, prestatievrees, onverwerkte ervaringen, beperkende gevoelens en emoties of belemmerende gedachten. Ze kunnen ook bij mij terecht voor mindfulness, als ze willen leren om effectiever en efficiënter te communiceren met zichzelf en met anderen of om patronen te doorbreken. En nog meer, dit zijn slechts enkele voorbeelden.”

Soms ziet Dwight studenten met een specifieke vraag over planning, tijd en druk, waardoor zij niet aan studeren toekomen. Dat kan te maken hebben met tijdsindeling, maar negen van de tien keer komen ze op andere factoren uit. “Je kunt denken aan bepaalde patronen, maar ook aan hoe zij over zichzelf denken, hoe ze tegen zichzelf praten en

de manier waarop. Haal je jezelf naar beneden of denk je dat je iets niet kunt of durft”, legt Dwight uit.

Inzichten of de diepte in Dwight is van huis uit psychodynamisch therapeut, maar vult die rol hier coachend in. “Bij coaching ligt het accent op waar je naartoe wilt. Wat is die stip aan de horizon? Hoe ziet die eruit? Hoe voelt het als je dat bereikt hebt? Dit ga ik samen met de student onderzoeken en samen kijken we naar wat hiervoor nodig is. Wat levert het je op en wat moet je ervoor laten? En ben je bereid om dit te doen? Vanuit het coachende krijg je je inzichten en handvatten om verder te gaan. Ik geloof dat alles al in de studenten zit, ze weten vaak niet hoe ze erbij kunnen komen of hoe ze moeten kijken. Ik begeleid de studenten in vier tot zes

sessies, maar mochten ze meer nodig hebben, dan neem ik daar uiteraard de tijd voor.”

Mind, body, soul en spirit

Dwight Dompig ziet veel studenten met vragen die studie-gerelateerd zijn. Maar hij ziet ook studenten met problemen in de privésfeer, als het thuis even niet lekker loopt of als er problemen zijn in hun relatie of met een verslaving. Dit alles heeft uiteraard ook weerslag op hun studie en op hun gevoel van veiligheid. “Het is mijn rol om mensen zich veilig genoeg te laten voelen om de studie te kunnen doen, binnen én buiten school, maar vooral in zichzelf. Mijn aanpak is holistisch. Ik kijk niet alleen naar de cognitie, maar ook naar het lichaam, de gedachten en de emoties. Hoe verhouden die zich tot elkaar, hoe is de dynamiek, hoe bewegen ze samen en hoe afzonderlijk? Er komt ook een stukje spirit bij als de studenten daarvoor open staan. Mind, body, soul en spirit. Als je weet hoe dit allemaal werkt en je bent je ervan bewust, dan kun je jezelf in je kracht zetten en houden”. Dwight voegt graag hieraan toe: “Bij mij is iedereen welkom, ook als je alleen maar wilt ventileren. De student bepaalt zelf waar hij, zij of hen naar kijkt. Niet ik. Ik volg.”

School of Unlearning

November 2020. Corona. Een idee kwam op: zou het niet inspirerend zijn om een programma te organiseren van interdisciplinaire activiteiten voor de hele AHK-gemeenschap, rond een thema dat voor iedereen relevant is? Het antwoord was: de School of Unlearning. Zes zaterdagen, zes academies, zes thema’s. Tussen januari en mei dompelden bachelor- en masterstudenten, docenten en stafleden van alle academies en het Servicebureau zich gezamenlijk onder in een of meerdere Unlearning-dagen.

Ingesleten manieren ‘ontleren’ Het thematisch startpunt was de combinatie van klimaatcrisis en sociale rechtvaardigheid. Maar al snel werd duidelijk dat, om je echt goed rekenschap te kunnen geven van beide grote maatschappelijke vragen, je misschien eerst bepaalde ingesleten manieren van denken, doen en zijn moet bevragen en ‘ontleren’. En dat is wat de School of Unlearning in zes zaterdagen heeft gedaan.

Unlearning Death onderzocht onze, door angst en onbekendheid ingegeven, visie op de dood. Unlearning the Human stelde onze westerse neiging om altijd weer de mens in het centrum te zetten ter discussie, terwijl Unlearning Language het lichaam en de beweging tegenover de nadruk op taal en schrift zette. Unlearning Rituals doorbrak ons beperkte begrip van rituelen, terwijl Unlearning Time vraagtekens zette bij tijd als eenduidig, lineair en op vooruitgang gericht. Unlearning Space rondde de serie af door ons te confronteren met ons gebrek aan aandacht voor de ruimte in, tussen en om ons heen.

Met elk een eigen artist in residence om vorm en inhoud aan de dag te geven, waren de zes dagen heel verschillend. Er werden rituelen uitgevoerd, lezingen gegeven, bewegingsoefeningen gedaan, gesprekken gevoerd, excursies en opdrachten gemaakt, individueel en met elkaar… Maar, wat alle dagen met elkaar verbond, was oog voor andere manieren van kennen en kennis opdoen. Niet alleen via het hoofd, maar juist via het lichaam en niet zozeer door overdracht, maar vooral door ervaring. Waaronder de ervaring van de lunch, verzorgd door Maureen de Jong van ’t kleinkookbedrijf, die telkens weer het thema van de dag vertaalde naar de meest verrassende smaken, ingrediënten en bereidingswijzen.

Unlearning Death

Om een indruk te geven van de School of Unlearning nemen we je op de volgende pagina’s mee door de eerste zaterdag, die gewijd was aan het thema Unlearning Death. Omdat het én niet passend leek, én we ook de automatische keuze voor filmen of opnemen als documentatievorm wilden ontleren, vroegen we kunstenaar Sanne Boekel om de dag in tekeningen te vangen.

Door: Mieke Bernink en Eleonora van Vloten. School of Unlearning is onderdeel van het AIR-programma van de AHK.

Bekijk hier de impressies van de vijf andere zaterdagen van School of Unlearning.

De Nederlandse Filmacademie

Keep an Eye Filmacademie Festival ‘21 Het jaarlijkse Keep an Eye Filmacademie Festival vond voor de tweede keer plaats in een aangepaste planning − in oktober in plaats van juli. Van 4 t/m 8 oktober 2021 presenteerde Lichting ’21 de eindexamenfilms in Eye Filmmuseum. Op vrijdag 6 oktober werden de jaarlijkse prijzen van het festival uitgereikt. In samenwerking met platform Picl waren de films ook online te bekijken. De master of Film presenteerde een week later het eindwerk van de afstudeerders op een gloednieuwe locatie in AmsterdamNoord; MACA , een creatieve werkplek voor filmmakers en audiovisuele kunstenaars.

Elke maandagavond een eindexamenfilm bij Shorts TV

Sinds januari 2022 is de Filmacademie een samenwerking aangegaan met ShortsTV. Zij tonen elke maandagavond een selectie eindexamenfilms van de Nederlandse Filmacademie via hun eigen kanaal. ShortsTV is het enige, wereldwijde televisiekanaal dat volledig is gewijd aan korte films. Het kanaal werd in 2000 opgericht en bereikt inmiddels zo’n honderd miljoen huishoudens – van Amerika tot India, van Latijns-Amerika tot Europa. De programmering beslaat alle genres, zoals animatie, musical en documentaire en gaat 24 uur per dag door. ShortsTV is daarnaast ook producent en distributeur van de Oscargenomineerde korte films. Dit is dé kans voor de afgestudeerde makers van de Filmacademie om hun werk bij een groter, (inter)nationaal publiek in het vizier te krijgen. De films worden uitgezonden met toelichting van de makers.

Online omgeving voor

talentontwikkeling

In het voorjaar van 2022 heeft de Filmacademie de eerste stappen gezet in de ontwikkeling van een online platform voor talentontwikkeling; Talentlab. Hier kunnen deelnemers onder begeleiding van studenten en professionals kennismaken met alle facetten van de filmwereld.

Het eerste project van Talentlab is de hybride lessenreeks Wat is jouw verhaal? (scenario) voor jongeren tussen de 16 en 20 jaar. De deelnemers leren hoe ze van een idee, een eigen verhaal en een filmscenario kunnen maken voor een korte film. Aan de hand van instructievideo’s en opdrachten schrijven zij elke les verder aan hun eigen scenario. Het traject duurt drie maanden en in die tijd worden er verschillende activiteiten op de Filmacademie georganiseerd. We starten met een rondleiding en uitleg op de academie en sluiten af met een feedbacksessie waarin professionals uit het werkveld feedback geven op de scenario’s.

Partner in filmeducatie On the Movie

In de jaaropleiding On the Movie bundelen de Breitner Academie, het Netwerk Filmeducatie (Eye) en de Nederlandse Filmacademie hun krachten om bekwame filmdocenten op te leiden. Tijdens de post-hbo-opleiding krijgen deelnemers les van professionals uit het werkveld: filmmakers, filmanalysedocenten, kunstdocenten en vakdidactici. De opleiding is praktijkgericht. Deelnemers leren film te maken en passen het geleerde direct toe in de eigen werkpraktijk. Zo krijgen zij inzicht in de werkwijze van ervaren filmdocenten in primair en voortgezet onderwijs en ontdekken zij het buitenschoolse educatieve speelveld van culturele instellingen, filmtheaters en festivals.

Derdejaars documentaires op 2Doc

Talent

Dit jaar werden twee derdejaars documentaires getoond op verschillende filmfestivals. De regisseurs zijn ook geselecteerd als 2Doc Talent. Student Razan Hassan (Regie documentaire) maakte in het derde jaar van de Filmacademie haar documentaire Tussen glazen en muren. Deze poëtische documentaire volgt het leven van Anne die moeder werd van Felix, een jongetje met het syndroom van Down. De film is dit jaar getoond op het Movies that Matter Festival. Student Tomas Ponsteen (Regie documentaire) maakte in het derde jaar van de Filmacademie de documentaire Bajo la superficie. De film was te zien tijdens Go Short - International Short Film Festival in Nijmegen en de Roze Filmdagen in Amsterdam. In de documentaire volgen we de 23-jarige Elkin. In zijn moederland Colombia voelde Elkin zich onbegrepen. Hij vertrok naar Europa om zijn genderidentiteit te onderzoeken. Zwervend door verschillende landen, kruipt hij door middel van zijn werk als sekswerker in de huid van verschillende alter ego’s.

Mindful meetings en life coaching voor studenten

In vier Mindfulness Meetings van Anna de Beus en Dwight Dompig (Life Coaches van de Filmacademie) maakten studenten begin 2022 kennis met body, mind, spirit en creativiteit. Bottom-up, dus van de voeten, via het lijf omhoog naar het hoofd raken zij verschillende gebieden, thema’s en technieken aan. Zo leren studenten hun zelfbewustzijn te vergroten en dat geeft vertrouwen. Zij zullen meer rust en balans ervaren en dat leidt tot veerkracht en creativiteit.

Oriëntatiecursus Visual Effects

In het najaar is de Filmacademie gestart met de nieuwe oriëntatiecursus Visual Effects. Tijdens deze cursus krijgen deelnemers les in softwareprogramma’s als Nuke en Maya en leren zij hun skills in deze programma’s te verbeteren. De deelnemers krijgen daarnaast een introductie van de bacheloropleiding Visual Effects. De oriëntatiecursus is opgezet om de doorstroom van studenten naar de bacheloropleiding te bevorderen, maar geeft geen garantie op toelating.

Nieuw team Master of Film is gestart

In 2022 zijn vier nieuwe teamleden gestart bij de Master of Film: Nduka Mntambo heeft de rol van programmaleider Mieke Bernink overgenomen en vormt met Belit Sag, Diana Toucedo en Katarina Zdjelar het kerncurriculumteam. Samen werken zij aan de verdere ontwikkeling van de opleiding. Het nieuwe team is in september gestart met een compleet nieuwe groep van tien onderzoekers.

Master of Film Artistic Research Week

En de winnaar is...

Studenten en alumni van de AHK winnen met grote regelmaat gerenommeerde prijzen, nationaal en internationaal. Hoewel wij trots zijn op al onze studenten, is het winnen van een prijs wel de kroon op al het werk. Een extra stimulans en een mooie opening voor het werkveld. Op deze pagina nemen we een, bij lange na, niet-uitputtende greep uit de opvallendste prijswinnaars die onlangs zijn afgestudeerd.

Scenarist Pepe Favela nam namens de crew van Revelinho de Best Children’s Film’-prijs in ontvangst tijdens het Sehsuechte Festival in Potsdam

Annemée Dik wint ZOEK!prijs 2022

Met overtuiging heeft Annemée Dik, student verkorte deeltijdopleiding aan de Breitner Academie, de ZOEK!prijs 2022 gewonnen met haar ontwerponderzoek: Hoe ziet een fotografieles voor het eindexamen vmbo eruit die ontworpen is volgens de principes van de Ludo didactiek? De jury vond haar werk overtuigend, oorspronkelijk, relevant en zeer compleet. Het onderzoek is een waardevolle bijdrage aan de invulling van het kunstonderwijs in de nieuwe leerweg in het vmbo. In die zin is het werk van Annemée hoogst relevant, zelfs baanbrekend te noemen, aldus de jury. Er waren ook lovende woorden voor de andere genomineerden; Romy Zwart en Moniek Martin, beiden voltijd vierdejaarsstudent.

Julie Zimmerman wint PJA van Menschprijs

Dit jaar werd de prijs voor beste eindwerk van de Reinwardt Academie uitgereikt aan Julie Zimmerman voor haar afstudeerwerk De olifant in de kamer, een onderzoek naar diversiteits- en inclusie-initiatieven en hoe musea van elkaar kunnen leren. Julie heeft voor haar eindwerk een actueel en veelbesproken themagebied gekozen: diversiteit en inclusie. De jury waardeert de benadering van Zimmerman; zij vraagt museumprofessionals om pas op de plaats te maken en terug te blikken op reeds ondernomen initiatieven.

Archiprix naar studenten van Academie van Bouwkunst

Landschapsarchitecte Lieke Jildou de Jong won met haar afstudeerproject Zoetwater Erven op zilte zeebodem de gedeelde eerste prijs van de Archiprix Nederland 2022. Dit project laat zien dat boerenerfgoed in de provincie Groningen zich aan kan passen aan de hedendaagse uitdagingen waarbij een regenwaterbuffer het zoete water door de bodem verspreid, en een verbinding legt met andere zoetwaterboerderijen om het binnendringen van zout water uit de voormalige zeebodem tegen te gaan.

grondstoffen op basis van leem, de lokale Limburgse grondstof. Earthworks

vertelt het verhaal van het materiaal met de sterke en zwakke punten en nodigt de bezoeker uit om zelf de sfeer en tactiliteit te ervaren van het bouwen met ruwe aarde.

Alumni van de Academie voor Theater en Dans volop in de prijzen

Paul Boereboom, alumnus van de opleiding Scenografie, wint het Cultuurfonds Harry Wich Stipendium 2021. Dit stipendium wordt jaarlijks uitgereikt aan aanstormend talent in de theatervormgeving. Het Gouden Kalf 2021 voor de Beste Hoofdrol Korte Film/ Singleplay ging naar Laura Bakker voor haar rol in Heartbeats. Laura studeerde in 2021 af aan de Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA). Tijdens het Amsterdam Fringe Festival 2021 wonnen alumni van de Mime Opleiding Tom De Ronde (afgestudeerd in 2021) en Nick Deroo (afgestudeerd in 2020) een Best Of Fringe Award voor hun voorstelling After The Echo. Ritzah Statia - afgestudeerd van de Mime Opleiding in 2016 - won de award voor de voorstelling Kibra Silensio. Kaja van Bruggen verzorgde de eindregie en Sem ten Haaf het geluidsontwerp. Beiden zijn in 2021 afgestudeerd aan de opleiding Theaterdocent. SNDO-alumnus Samira Elagoz (2016) won op de Biënnale van Venetië de Silver Lion met Seek Bromance, een filmische performance over twee transmannen die elkaar tijdens de coronapandemie ontmoeten.

Tweede prijs voor Earthworks

Architect Anna Zan won de tweede prijs met haar afstudeerproject Earthworks: De transitie van materiaalproductie. Zan stelt het behoud en het geleidelijke hergebruik van een voormalige cementfabriek (ENCI Maastricht) voor de productie van

Eervolle prijzen voor studenten en alumni van de filmacademie

Revelinho vertelt het verhaal van een jonge bewonderaar en uitoefenaar van het levenslied die alles uit de kast haalt om zijn ouders weer bij elkaar te zingen. De film was de grote favoriete voor alle bovenbouw-leerlingen die het Go Short International Short Film Festival in Nijmegen bezochten. In april won Revelinho de prijs voor Best Children’s Film tijdens het Sehsüchte Festival in Potsdam. Scenarist Pepe Favela nam namens de hele crew van Revelinho de prijs in ontvangst.

Een greep uit de oneindige lijst prijswinnende studenten en alumni van het conservatorium

Zij wonnen de Eindwerkprijs!

Faydim Ramshe: “Ik hoop dat ik ooit met mijn films het licht in de duisternis kan zijn”.

De eindexamenfilm De Pinpas (Lichting 2021) is als eerste geëindigd in de categorie fictie van de CILECT Prijzen. De CILECT Prijzen worden niet door een jury toegekend, maar geselecteerd door de hele gemeenschap van CILECT filmscholen over de hele wereld. Voor de competitie in 2022 hebben 120 filmscholen films ingezonden en 97 filmscholen hebben gestemd.

Sun-Mi Hong Quintet won de Edison Jazz 2021 in de categorie Nationaal. Frieda Gustavs (componist) is winnaar van de YAA-Award 2021 van Stichting Young Artsupport Amsterdam. De bands Ambergris, Önder en Nefertiti wonnen de The Records van Keep an Eye Foundation. Thomas Beijer (piano) is de grote winnaar van de Nederlandse Muziekprijs. Wilco Kamminga (trombone) deed met succes auditie voor tweede trombone bij Het Balletorkest. Diego Jáen Garcia (slagwerk) wint het Proefspel voor aanvoerder slagwerk bij het Nederlands Philharmonisch Orkest en Bence Csepeli (paukenist) heeft het Proefspel voor Solo paukenist bij het Symfonieorkest Concerto Budapest gewonnen. Tijn Wybenga (componist) ontving de Deutscher Jazzpreis voor het debuutalbum van het jaar en MAAT Saxophone Quartet met Daniel Ferreira (sopraansaxofoon), Catarina Gomes (altsaxofoon), Pedro Silva (tenorsaxofoon) en Mafalda Oliveira (baritonsaxofoon) wonnen de Dutch Classical Talent Award 2022.

Op donderdag 10 februari 2022 vierden we de tiende editie van de AHK Eindwerkprijs voor de afstudeerwerken van lichting 2021. De jury bestudeerde 48 ingezonden afstudeerwerken en was zodanig onder de indruk van de kwaliteit van deze lichting dat ze ervoor koos niet tien maar elf projecten voor de shortlist te selecteren. Op ahk.nl/eindwerkprijs lees je meer over de genomineerden en hun werk. Faydim Ramshe van de Nederlandse Filmacademie en Niek Smal van de Academie voor Bouwkunst wonnen de juryprijs respectievelijk in de categorie Bachelor en Master. Theatermaker Marleen Hendrickx van de Academie voor Theater en Dans won de publieksprijs met de voorstelling XY WE We spraken met Faydim en Niek. (PS: Het verhaal van Marleen staat in het vorig jaarbeeld.)

Interview: Carmen Nelstein

Met het feestelijke ritueel Yalda viert Iran de komst van het licht op de langste nacht. In de gelijknamige documentaire schetst de van oorsprong Iraanse filmmaker Faydim Ramshe (31) poëtisch haar persoonlijke verhaal. Het is een verhaal van hoop en pijn, duisternis én licht van een immigrante die haar vaderland heeft achtergelaten.

Faydim lacht om de vraag naar het effect van de Eindwerkprijs: “Toen ik de film af had, klopte mijn ego aan. Zo van, iedereen moet het waarderen. We hebben er ook zo hard aan gewerkt, de crew en ik. En dan word je geconfronteerd met reality. Je bent pas begonnen, hè. En toen wonnen we die prijs. Het was mijn ego dat een schouderklopje nodig had en die prijs was dat zeker. Het was een

Juryvoorzitter Ernestine Comvalius rijkt de Eindwerkprijs Bachelor uit

yes -moment, maar ook het gevoel van… en nu door. Op naar de volgende film. Deze prijs heeft nog niet bewezen dat ik een goede filmmaker ben. Nee, bij een volgende film begint alles opnieuw en die moet beter worden dan deze.”

Faydim denkt na over de vraag wat de opleiding haar heeft gegeven: “Regie is een lastig vak om aan iemand anders te leren. Het gaat om je creativiteit en tegelijkertijd zijn er handvatten en is het een vak. Die twee naast elkaar in een vierjarige opleiding is ingewikkeld. Wat is de beeldtaal, hoe gebruik je die om je verhaal te vertellen? Hoe ga je de vorm en de praktische middelen gebruiken om je verhaal te vertellen? Dat ligt volledig aan jouw creativiteit en dat stimuleert de academie tot op zekere hoogte. Ik wilde eerste de klassieke vorm van storytelling onder de knie krijgen en daarna pas hoe je film op een meer poëtische manier inzet”. In haar derde studiejaar heeft ze een film gemaakt met een begin, een midden en een eind. Pas in haar eindproject durfde ze met de beeldtaal te spelen. Het resultaat is Yalda, dat haar direct de Eindwerkprijs opleverde.

“Op dit moment werk ik niet concreet aan een volgend filmproject. Ik werk vier dagen per week als redacteur bij de NTR. Heel leerzaam. Dat beperkt me wel om zelf films te maken. Je kunt niet bij een omroep werken en van hen geld krijgen voor een eigen project. Maar sinds kort rijpen er twee filmideeën in mij. Dat was een halleluja-moment,” lacht Faydim. “Eén ding weet ik zeker; bij alles wat ik zal maken, zullen migratie en identiteit de thema’s zijn. Ik hoop dat ik ooit met mijn films het licht in de duisternis kan zijn.”

De fascinatie voor het water van provincie Noord-Holland begon voor de born-and-bred Noord-Hollander Niek Smal (30) met slootje springen. Later ontstond zijn plan om zelf vorm te geven aan het water en de natuur. Via een opleiding in tuin- en landschapsarchitectuur aan een landgoed in Velp, belandde hij bij de Academie van Bouwkunst, waar hij de afgelopen vier jaar de deeltijdmaster Landschapsarchitectuur volgende. Met zijn afstudeerwerk Watertrots schetst hij een duurzame toekomst van een zoetwaterverslaafde provincie.

“Het maakte het heel pittig en uitdagend dat ik tijdens mijn opleiding twee avonden per week les had aan de academie en daarnaast tweeëndertig uur in de week werkte. Het leuke is dat ik nu zelf lesgeef op de academie. Alle docenten zijn trouwens werkzaam in het werkveld. Dat is het mooie aan de

opleiding, je kunt werk en academie combineren. Ik werk nu al bijna vijf jaar bij een bureau voor landschapsarchitectuur. Het één gaf voeding aan het andere. Nu ik meer tijd heb om me in te zetten voor het bureau, kan ik ook meer genieten van mijn vrije weekenden. De rest van mijn tijd wil ik gebruiken om ideeën als deze verder te ontwikkelen en in contact te komen met de juiste mensen. Dat zou waanzinnig zijn,” legt Niek uit.

De tijd zal in het voordeel werken Volgens het juryrapport is Watertrots een gouden kans om het watermanagement in Noord-Holland weer op orde te krijgen. Een groter compliment kun je niet krijgen. “Ik heb veel positief commentaar gehad. Ook vanuit het Waterschap zelf. Ze willen er ‘iets’ mee, maar vinden het vooral ook lastig. Er ligt een rapport van mij, maar omdat het een hele provincie betreft en over zoveel verschillende partijen gaat − staatsbosbeheer, boeren, rijkswaterstaat, hoogheemraadschap − is dat moeilijk.

De tijd zal in mijn voordeel werken met zomers als deze. En dan ben ik die vervelende jongen die elke keer naar mijn rapport gaat wijzen,” lacht Niek.

“Van het prijzengeld heb ik van mijn rapport een extra serie boeken laten drukken en die nogmaals bij het Waterschap en de provincie neergelegd, een stap om de discussie aan te zwengelen. Met zo’n boek op de tafel kunnen ze geen kant meer op.” Niek Smal brengt het liefst zijn project zo snel mogelijk aan de man, gaat met de juiste mensen aan tafel en heeft een stem in welke kant Noord-Holland straks opgaat: “En dat het liefst zonder bij een provincie te werken, want de vrijheid die ik als student had en nu als landschapsarchitect heb, vind ik heel fijn. Dan ben je de regisseur die niet aan de bureaucratische kant van een organisatie zit, maar die verschillende partijen samenbrengt.”

De award voor de Eindwerkprijs is dit jaar ontworpen door Teun de Boer van Wankelwerk.

Niek Smal: “Ik ben die vervelende jongen die elke keer naar mijn rapport wijst”.

Academie voor Theater en Dans

Eerste paal geslagen voor nieuwbouw Nationale Balletacademie

De Academie voor Theater en Dans breidt uit en krijgt er een nieuwe locatie bij! Op maandag 9 mei van dit jaar is de eerste paal geslagen voor een nieuw gebouw voor de Nationale Balletacademie aan de Nicolaas Tetterodestraat in Amsterdam Overamstel. Daar zullen vanaf studiejaar 2023/2024 alle lessen van de pre-NBA, vooropleiding en het hbo voortaan onder één dak plaatsvinden. Met dit nieuwbouwproject komt er een einde aan een zoektocht van maar liefst zestien jaar naar een nieuwe, geschikte locatie en krijgt de Nationale Balletacademie eindelijk de huisvesting die de internationale vooraanstaande opleiding voor ballet verdient.

waarbij de bibliotheek extra onder de aandacht van studenten, medewerkers en het werkveld werd gebracht. Op de website (atd.ahk.nl/actueel/50-jaar-bibliotheek) zijn weetjes over de collectie en essays van alumni gepubliceerd. In samenwerking met de collega’s van het kostuumatelier en de twee belangwekkende toneeluitgeverijen De Nieuwe Toneelbibliotheek en Theatre & Filmbooks, is er twee keer een boekenen kostuummarkt gehouden. In het septembernummer van de Theaterkrant stond op initiatief van de bibliotheek een uitgebreid artikel over alle Nederlandse theaterschoolbibliotheken.

[6-player] 3M0T1NG – de relatie tussen persoon

en apparaat

Bibliotheek Academie voor Theater en Dans bestaat 50 jaar

Op 1 januari 2022 bestond de bibliotheek van de ATD precies 50 jaar. Ter ere van dit jubileum zijn er verschillende activiteiten georganiseerd

Kennismaking en workshops tijdens de Wastelands week

Alle eerstejaarsstudenten van de Academie voor Theater en Dans namen begin maart deel aan de Wastelands week. Een cross-over programma gemaakt voor studenten met veel ruimte voor kennismaking, uitwisselingen en samenwerking tussen opleidingen, inspirerende workshops en lessen van het dans- en theaterdomein. Er werden verschillende thema’s belicht. Onder andere kwamen de onderwerpen identiteit, cultuur, gender en samenwerking aan bod. De Wastelands week werd afgesloten met een feest voor de eerstejaarsstudenten in de Theaterzaal van de Academie voor Theater en Dans.

Wanneer het ‘ik’ opnieuw gecodeerd wordt tot een transindividuele ‘ik’, welke ruimtetijd ontstaat er dan? Wanneer synthetische saffierlenzen gebruikt worden tijdens livestream-sessies, welk contact, welke intimiteit met anderen of met het eigen zelf is dan voorstelbaar? Zander Porter, student bij DAS Choreography, houdt zich bezig met internet-uitingen, ‘onlineness’ en cyborgs, de relatie tussen persoon en apparaat. In 3M0T1NG creëerde Zander met zijn performers en ontwerpers een podium met emo-expressieve media. Kostuums, schmink, draadloze kunstmatige ogen en smartphones als ‘technische prothesen’ van het lichaam creëren een wereld van virtuele intimiteiten en verstrengelingen. De Mens-lichaam(-[trans]individu) is gekoppeld aan beeldapparatuur en wordt onderdeel van websemiotiek in een publieke ruimte. Zander bevraagt de vocabulaires voor emo-techno-sociale lichamen en hun draadloos contact. Hoe maken zij contact met elkaar en met het publiek? Startend vanuit het experiment met twee performers in een netwerksetting, werkt Zander in 2022 in co-productie met IDlab/Uferstudios (Berlijn) toe naar zijn [4-player] en [6-player] iteraties van 3M0T1NG.

Cross-overs tussen culturen in Senegal

Derdejaars- en vierdejaarsstudenten van de Opleiding Docent Dans zijn gedurende vier weken, van 5 maart t/m 4 april 2022, op reis geweest naar Senegal. Ze dansten hier samen met een groep Afrikaanse dansers in École des Sables in Toubab Dialaw. De transculturele benadering is een van de speerpunten van de opleiding. Hoe ga je als danskunstenaar de ontmoeting aan? Hoe zorg je als bruggenbouwer voor cross-overs tussen culturen? De opleiding Docent Dans werkt daarom structureel samen met École des Sables.

Eerstejaarsstudenten maken eigen choreografie

Een verhaal over eindes en hopeloosheid In Dying Days, de afstudeervoorstelling van Rosa Kreulen, Yara Brand en Ziggy Knel van de Amsterdamse Toneelschool&Kleinkunstacademie (ATKA), geluidsontwerper Asun Gaaikema en lichtontwerper Hessel Hilgersom (Design & Technologie), nemen drie jonge vrienden afscheid van het leven. Een komeet raast richting de aarde, over drie weken sterft de mensheid uit. Een verhaal over hopeloosheid, uit elkaar spattend van levensenergie. “De voorstelling gaat over ‘eindes’ en die herkennen we allemaal; het uitgaan van een relatie, het uitkijken van een serie, het einde van een lange schooltijd…”, legt Yara Brand uit. Rosa Kreulen vult aan: “nu mijn afstuderen een feit is, voel ik vaak paniek over de toekomst. Het grote onbekende, het einde en dat dat einde tegelijkertijd een nieuw begin is. En dat het allemaal, onveranderlijk op je afstormt.” Yara tot slot: “Ik wil dat ons publiek met een gevoel van hoop de voorstelling uitloopt, maar toch ook met iets meer angst voor de klimaatcrisis. En de strijdlust om die te stoppen.”

In June Works presenteerden studenten van Expanded Contemporary Dance (ECD) een divers scala aan choreografische werken. De avond was samengesteld uit drie onderdelen. De eerstejaarsstudenten creëerden hun eigen choreografieën, zij werkten samen in vijf werken van tien minuten. Het publiek kreeg het verrassende resultaat te zien van dit eerste, onafhankelijke creatieproces van de eerstejaars. De tweedejaarsstudenten dansten de choreografie Nero van Emio Greco in een speciaal aangepaste versie. De derdejaars maakten met choreograaf Winston Arnon een nieuwe creatie, waarbij het eigen vocabulaire van Arnon met het door de studenten ontwikkelde materiaal werd gecombineerd. Scènefoto uit de afstudeervoorstelling Dying Days

“Ik voel paniek over de toekomst”

Afscheid van twee dansopleidingen De ATD schreef in 2022 een nieuw hoofdstuk in de dansgeschiedenis. In juni studeerde de laatste lichting studenten af van de opleidingen Moderne Theaterdans (MTD) en Urban Contemporary (JMD). De opleiding Urban Contemporary (JMD) presenteerde zich voor het laatst in het afscheidsfestival UC(JMD) - FESTIVAL

LAST LINE, uitgevoerd door studenten en alumni. Het gaf een prachtige impressie van de opleiding; een document over de betekenis die de opleiding heeft gehad voor het werkveld, de docenten, studenten en de alumni.

Om de kennis, de ervaring en het erfgoed van MTD te verspreiden, vieren en delen met de danswereld in Nederland en daarbuiten, namen acht docenten van de opleiding het initiatief voor het MTD Legacy Project. Naast een publicatie gewijd aan het onderzoek van de

docenten werd een vijfdaags festival

GIVE-A-DANS! georganiseerd, met ruim 40 publieksactiviteiten, zoals voorstellingen, workshops, interviews, rondetafelgesprekken en dansfilms.

Samenwerkingen van 5 O’Clock Class

Een belangrijk onderdeel van de missie en visie van de vooropleiding voor hedendaagse dans 5 O’Clock Class, is actief verbinding zoeken met de buitenwereld. Daarom werkt de 5 O’Clock Class samen met verschillende partners in Amsterdam en daarbuiten. In Kunstlinie in Almere startten de 5 O’Clock’ers een dansvooropleiding voor talentvolle jongeren in Flevoland. Met de Amsterdamse Chassé Studios is een pre-vooropleiding voor de 5 O’Clock Class gestart en in samenwerking met Dutch Dance Center is een 5 O’Clock Weekend gestart in Schagen. In samenwerking met Jeugd Dansopleiding Fryslân is een Brug van Talent opgezet

met de randstad en Friesland. De samenwerkingen bestaan uit scouting en het houden van gemeenschappelijke voorstellingsmomenten, publiekelijke events, workshops en het uitwisselen van docenten en professionele expertise tussen 5 O’Clock Class en de amateurdansscholen. Daarmee wordt een doorlopende lijn van talentontwikkeling in het jeugdprogramma gewaarborgd.

De Fair Practice-module, wijzer en mondiger in vijf lessen Eerlijk zakendoen vinden we allemaal essentieel. Toch laten kunstenaars zich makkelijk onderbetalen en accepteren zij voorwaarden en situaties die peers in een andere bedrijfstak nooit zouden aanvaarden. Het is aan óns om daar verandering in aan te brengen. Daarom agendeert de Academie voor Theater en Dans het thema Een eerlijke arbeidsmarkt voor de kunst en cultuursector. De Fair Practice-module biedt de studenten in vijf lessen alle handvatten voor ‘het moeilijke gesprek’ over (onder)betaling, jezelf niet voorbijlopen in tijd, diversiteit en inclusie en kunstenbelangenbehartiging. Het doel is dat de student leert om situaties beter te doorgronden en een eigen visie te vormen rond zakelijke en ethische vraagstukken in een veranderlijke wereld.

ATD Research Month

Wat houdt onderzoek aan de Academie voor Theater en Dans nu precies in?

Om de academie-community hierin mee te nemen, werd in mei de ATD Research Month georganiseerd. Tijdens verschillende projecten presenteerden onderzoekers zich met urgente en kwetsbare bijdragen. Twee voorbeelden zijn Afrotranstopia en IPOP - In Pursuit of Otherwise Possibilities: a Symposium on Queer Performance Pedagogy and Feedback. In Afrotranstopia werd het belang besproken van dissidente onzichtbaarheid in kunst en onderwijs, om bij te dragen aan de kennis over hoe instellingen een antiracistische en antikoloniale agenda kunnen verwoorden en uitvoeren. Het IPOP -project organiseerde een tweedaags programma voor studenten, kunstenaars, praktijkmensen en denkers die betrokken zijn bij queer world building

Humans of the Arts

“Mijn stage was in Amerika bij de Netflix-productie Pinocchio van Guillermo del Toro, een stop-motion animatiefilm. Daarvoor heb ik zeven maanden in Portland gezeten. Voordat ik vertrok vroegen ze: ‘Wat wil je doen? Animeren, sets, of poppen?’ Ik dacht, ik kies datgene waarvan ik de minste kennis heb. Poppen voor stop-motion zijn zo ontzettend complex. De deeltjes die erin gemaakt worden, de techniek die erin zit. Het is allemaal heel klein, heel precies, en dat wordt dan opgeblazen op een groot scherm. Het is zo gedetailleerd; van tevoren kon ik er niet eens met mijn hoofd bij hoe ze gemaakt worden. Uiteindelijk heb ik me gespecialiseerd in kostuums voor de poppen. Ik vind het heel tof dat je een soort product maakt dat af is.

Binnen de poppenafdeling kun je je ook bezighouden met het bouwen van de armaturen (dus het skelet van de pop), maar daarmee zijn ze natuurlijk nog niet af. Ik vind het fijn om iets te maken wat functioneel is, waar veel techniek in zit en waar veel kennis in wordt gestopt, maar wat ook mooi en af is. Het kostuum is uiteindelijk heel bepalend bij het neerzetten van een personage. Het is mooi om op die manier het karakter van een pop mee vorm te kunnen geven. Stop-motion is eigenlijk gewoon continu problemen oplossen. Dat is film in het algemeen, maar stop-motion helemaal. Elke keer is het weer een uitdaging: hoe gaan we dit in vredesnaam doen? Het is bijna toveren.”

Stella Rammeloo, lichting 2021 Nederlandse Filmacademie

Breitner Academie

Acht scholen nemen deel aan Studio Breitner

Trots op topopleiding

De Breitner Academie is een topopleiding geworden in de Keuzegids hbo 2022. Onze studenten zijn op alle onderdelen bovengemiddeld tevreden met hun opleiding. Daarmee is de opleiding voor het eerst in haar bestaan door de Keuzegids bestempeld als topopleiding en daar is iedereen bij de Breitner Academie ontzettend trots op. De Keuzegids is een onafhankelijke gids voor studiekiezers die de kwaliteit van alle opleidingen beoordeelt en vergelijkt. De scores worden grotendeels gebaseerd op de uitslagen van de Nationale Studenten Enquête (NSE).

Nieuwe jaaropleiding On The Movie

In schooljaar 2021-2022 is er een nieuwe post-hbo-jaargang ontwikkeld: On The Movie. Deze jaaropleiding, helemaal gericht op filmeducatie, is speciaal voor docenten in het primair en voortgezet onderwijs en mbo die de taal van film vloeiend willen leren spreken, maken en doceren. In deze jaaropleiding bundelen de Breitner Academie, het Netwerk Filmeducatie (Eye) en de Nederlandse Filmacademie hun krachten. De opleiding is in september 2022 gestart met de eerste lichting.

Studio Breitner is de kunsttalentklas van de Breitner Academie. Leerlingen van middelbare scholen en mbo-scholen uit de omgeving maken in deze klas kennis met theorie, (nieuwe) technieken, materialen en actuele vormen van beeldende kunst. Het doel van deze kunsttalentklas is het ontwikkelen van beeldend talent, het leren samenstellen van een portfolio en het bevorderen van de doorstroom naar het hbo. In 2021-2022 deden de volgende scholen mee: CSB, IJburg College, Gerrit van der Veen College, Damstede Lyceum, Sancta Maria, IVKO, OSB Amsterdam en het Hout- en Meubileringscollege.

Studio Breitner werd afgesloten met een expositie waarbij de deelnemers hun gemaakte werk konden laten zien aan vrienden en familie.

gemaakt door studenten Kyra van Baar, Kira Ressing en Naomi de Bruijn en is een werk dat geïnspireerd is op de schemertijd, het moment dat er een samenspel ontstaat tussen natuurlijk licht en kunstlicht. Het werk was te zien op de Schippersgracht tegenover het centraal station.

Kijken en voelen bij Eindexpo Sensing Stimuli

In augustus 2022 konden de vierdejaarsstudenten eindelijk weer uitpakken met een tentoonstelling van hun eindwerk voor een groot publiek. De expo Sensing Stimuli daagde mensen uit om te kijken, te voelen en te ervaren. Kunstenaar Maarten Brinkman sprak inspirerende woorden tijdens de opening en Annet Lekkerkerker, vicevoorzitter van het College van Bestuur, nam van ontwerper Stëfan Schäfer het eerste exemplaar van de catalogus in ontvangst. De expositie werd het gehele weekend drukbezocht.

Minutes in Blue is lichtpunt tijdens Amsterdam Light Festival

Voor het zevende jaar op rij leverden Breitner-studenten een bijdrage aan het Amsterdam Light Festival, dit jaar met het lichtkunstwerk Minutes in Blue. Het doel van deze samenwerking is om de studenten in contact te brengen met lichtkunst en hen middels een intensief stageproject de kans te bieden een lichtkunstwerk te presenteren aan een groot publiek. Minutes in Blue werd

ArtechLAB-experimenten tijdens PEKSPERIMENT

Studenten van de Breitner Academie maakten vijftig experimentele kunstwerken voor de verrassende expositie PEKSPERIMENT. Onder leiding van gastdocenten Cathrine Kramer & Zackery Denfeld, Roos Groothuizen, Jólan van der Wiel en Tom Putman werkten zij aan experimenten met kunst en technologie,

zoals bijvoorbeeld nieuwe recepten voor mensen met smaakverlies na corona of ouderwetse spellen als Wie is het? met een digitale twist. PEKSPERIMENT was in juni 2022 te zien bij Pexpo in Amsterdam-Noord.

No need to put me in the CC, I’m already in it – and so are you!

Enorme hittegolven, overstromingen, smeltende gletsjers; klimaatverandering is hier en nu! Zijn we ons wel bewust van het effect dat de mens op de wereld heeft, of is dit te abstract en ver weg voor ons? En als dat zo is, hoe kunnen we dit effect dan bespreekbaar maken? Tijdens de themaweek CC is for Climat Change gingen studenten van de Breitner Academie onder begeleiding van beeldende kunstenaars, ontwerpers, ecologen en filosofen aan het werk op verschillende locaties in en rond Amsterdam. Ze onderzochten waar en hoe de gevolgen van klimaatverandering lokaal zichtbaar, hoorbaar, proefbaar, ruikbaar en voelbaar zijn. Een groep studenten volgden een workshop over voedselverspilling bij Guerilla Kitchen en organiseerden een eigen voedselmarkt. De week werd afgesloten met een expositie met medewerking van kunstdocenten Maarten Brinkman en Helmut Dick, stadsecoloog Els Corporaal, cultuursocioloog Ruben Jacobs, ontwerpers Juli Sikorksa en Let Death Dance Again.

Heeft een rivier rechten? Het vak Kunst en Omgeving was dit jaar gericht op de steeds groter wordende invloed van de mens op de atmosfeer, het klimaat en de natuur en de grote hoeveelheden dier- en plantensoorten die zijn verdwenen. Om mensen hier meer bewust van te maken, worden vaak praktische dingen besproken, minder afval produceren, minder vliegreizen, inheemse planten in je tuin. Maar, er zijn ook complexe, ethische en spirituele vragenstukken: heeft een rivier ook rechten? Hebben dieren recht op aangepaste veehouderij? Hebben planten een ziel? Juist de dingen die ‘niet onder woorden te brengen zijn’ zijn een spannend gebied voor kunst. Hieruit volgde de opdracht: geef een stem aan dat wat niet kan praten! Dit resulteerde in uiteenlopende projecten waarin studenten een stem gaven aan bijvoorbeeld de hond, de wind en de bij.

Werk van Naomi de Bruijn tijdens Eindexpo Sensing Stimuli

WAT VIND JIJ VAN JE OPLEIDING?

Eerste Start to Teach at AHK-dag groot succes

Alle (nieuwe) docenten van de AHK worden sinds het studiejaar 2021-2022 uitgenodigd voor de Start to Teach at AHK-dag. Tijdens deze dag is er aandacht voor de rol van de docent in het kunstonderwijs, leren we meer over een veilige leeromgeving en over het geven van feedback. De allereerste Start to Teach at AHK-dag die in augustus 2021 plaatsvond was een groot succes. De deelnemers waren enthousiast en hebben meer handvatten gekregen voor de kunst van het doceren aan de AHK. Er worden blijvend nieuwe edities aangeboden.

Mooie uitkomsten van de NSE Begin 2022 zijn alle studenten van de academies van de AHK uitgenodigd om deel te nemen aan de Nationale Studenten Enquête (NSE). De NSE is een grootschalig landelijk onderzoek waarvoor je als student jaarlijks wordt uitgenodigd om je mening te geven over je opleiding. Van de 3300 studenten die aan de academies van de AHK studeren, hebben meer dan 1300 studenten de vragenlijst ingevuld. Met een respons van 42%, scoort de AHK een stuk hoger dan het landelijke gemiddelde van 34%. De studenten van de AHK zijn in vergelijking met studenten van andere hbo-instellingen meer tevreden. Studenten hebben een hoge waardering voor de studie in het algemeen (3,95 uit 5,0), de sfeer op de opleiding (4,31 uit 5,0) en op basis van hun ervaringen zouden veel studenten opnieuw voor dezelfde opleiding kiezen (4,06 uit 5,0).

Waarden benoemen op BeroepKunstenaar BeroepKunstenaar is onze kennisbank met praktische informatie over het starten en ontwikkelen van een duurzame beroepspraktijk als zelfstandige of in loondienst. Wij hebben een nieuw thema toegevoegd: waarden benoemen. Kunst en cultuur hebben impact op individueel en maatschappelijk niveau. Je kunt bijvoorbeeld artistieke, kunsthistorische, sociale en economische waarden onderscheiden en daarmee vergroot je het draagvlak voor jouw vakgebied in de samenleving. Hoe word je een goede arts advocat en hoe draag je bij aan het vergroten van het draagvlak voor jouw vakgebied? Lees meer op beroepkunstenaar.nl

Naar Zürich en Londen voor Shared Campus Afgelopen zomer namen een aantal studenten van de AHK deel aan twee live Summer Schools van Shared Campus, een internationaal interdisciplinair samenwerkingsverband van kunsthogescholen in Azië, Europa, Verenigde Staten en Australië. Vier studenten van de afdeling

Popmuziek aan het Conservatorium van Amsterdam reisden af naar Zürich, waar zij zich op de Zürcher Hochschule der Künste bogen over het thema Hacking global Pop Icons/Real Fake, Fake Realness. De popstudenten hebben in diverse samenstellingen aan eigen composities gewerkt en deze binnen het instituut uitgevoerd. De uitkomsten van de studententeams werden gepresenteerd aan de vooravond van het Global Pop Cultures Festival op 2 en 3 september in Zürich.

Vier studenten van de master Museum & Heritage Studies aan de Reinwardt Academie en een student van de master Kunsteducatie namen deel aan de Summer School Rivers/Socially Engaged Arts. De eerste week werkten de studenten online samen, daarna waren zij twee weken op locatie bij Chelsea Art College/University of the Arts in Londen.

Aan het einde van het programma presenteerden de studenten hun uitkomsten binnen de thema’s dekolonisatie, rivier, zorg en unlearning. Dit deden zij in teams met studenten uit Singapore, Kyoto, Tokyo, Taiwan, Zürich, Londen en Amsterdam.

GEEF JE MENING IN DE NSE, DAN GAAN WIJ AAN DE SLAG MET JOUW FEEDBACK!

CHECK JE MAIL VOOR DE UITNODIGING

Welkom bij het AHK Startercafé! Job Leseman (22, student Productie Podiumkunsten) aan het woord:

“Kom binnen, neem een drankje en ga lekker zitten. Vanavond duiken we samen in de ins & outs van het ondernemerschap!

Afgelopen jaar hebben we op maandagen dinsdagavonden in totaal een kleine tweehonderd deelnemers welkom geheten in de Culture Club op het Marineterrein. Na een lange dag school of werk volgden AHK-studenten en alumni onder begeleiding van een ervaringsdeskundige extra workshops over onder andere tariefbepaling, portfolio-opbouw, jezelf profileren, subsidieaanvragen, belastingen en boekhouden. Van september tot april heb ik, als avondcoordinator van het Starterscafé, gezien hoe bij deelnemers de kwartjes vielen, hoe ze elkaar vonden in hun twijfels over later en hoe zelfverzekerd ze weer de deur uitliepen. Ik vond het ontzettend waardevol om daar toeschouwer van te zijn en dat ook zelf te ervaren. In het voorjaar boden we aan om de

avonden online te volgen als hoorcollege (een extra service voor mensen in quarantaine). Uiteindelijk merkte ik dat het Starterscafé-concept toch het beste werkt als we fysiek bij elkaar zijn op het Marineterrein, waar ruimte is voor de dialoog en de borrel achteraf. Dat blijkt ook uit de enquêtes waarin de deelnemers de docenten, de interacties en het maatwerk waardeerden. De workshops werden dit jaar beoordeeld met gemiddeld een 8.6. De studenten en alumni gaven zelfs aan nog meer van deze bijeenkomsten te willen. Daar zijn we erg trots op. Deelnemers wisten ons te vinden via (online) posters in onze nieuwe, herkenbare knalgele huisstijl en via nieuwsbrieven en berichten op MyAHK.

Driekwart van alle deelnemers was student, afkomstig van alle academies, van zevenentwintig verschillende opleidingen. We zijn blij met die representatie.

Ondertussen zijn we gestart met een mooi nieuw seizoen, met enkele nieuwe experts en workshops. De uitdagingen voor dit jaar zijn om nog meer maatwerk bieden, meer focus op de Engelstalige avonden die minder goed lopen en om nog meer naamsbekendheid en aanmeldingen te generen. We willen het plezier en de urgentie van extra aandacht voor ondernemerschap nog meer verspreiden binnen de AHK. Dus… zeg het voort en kom vooral een keer langs in het Starterscafé!”

Het Starterscafé maakt deel uit van Project Ondernemerschap (gefinancierd vanuit de kwaliteitsafspraken). Meer informatie, info & tickets vind je op ahk.nl/ondernemen .

Onderzoek aan de AHK

Onderzoek in de kunsten heeft een innovatief vermogen, zowel artistiek als maatschappelijk. Mede daarom profileert de AHK zich als kennisinstelling voor onderwijs en onderzoek. Elke academie heeft een eigen lectoraat en er zijn twee hogeschool-brede lectoraten: Kunsteducatie en Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit in de Kunsten dat 1 augustus 2022 is gestart. Ook zijn er de afgelopen twee het AHK Research Centre en en CASE (Centre for Arts & Sciences Education) geopend met als doel het onderzoek aan de AHK te ondersteunen en zichtbaar te maken en om interdisciplinaire samenwerkingen buiten de AHK te initiëren en te stimuleren.

Onderzoek in zeven lectoraten

De zeven lectoraten van de AHK houden zich bezig met onderzoek ter bevordering van de kennisontwikkeling in het eigen of AHK-breed domein en worden gevormd door één of twee lectoren. Hester Dibbits is de lector van het lectoraat Cultureel erfgoed van de Reinwardt Academie. DAS Research, lectoraat van de Academie voor Theater en Dans, wordt geleid door Laura Cull Ó Maoilearca. Het lectoraat Film aan de Nederlandse Filmacademie staat onder leiding van Mieke Bernink. Lector Michiel Schuijer leidt het lectoraat Muziek van het Conservatorium van Amsterdam en het lectoraat Architectuur & Circulair Denken van de Academie van Bouwkunst staat onder leiding van Peter van Assche en research fellow Gerjan Streng. De AHK kent twee academie-brede lectoraten: Kunsteducatie, gevormd door Emiel Heijnen en Melissa Bremmer en Sociale Rechtvaardigheid en Diversiteit in de Kunsten door Aminata Cairo en Rosa te Velde.

Religieus erfgoed in Amsterdam

De Reinwardt Academie en de Faculteit Religie en Theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam bieden samen de minor Religieus erfgoed in Amsterdam aan. In deze interdisciplinaire minor gaan studenten in gesprek met specialisten, wetenschappers, beheerders en beleidsmakers over vragen als: Hoe draagt religieus erfgoed bij aan de identiteit van een dorp, stad of land? Welk verhaal vertellen religieuze gebouwen of objecten over onze identiteit? Hoe kun je erfgoed inzetten om dat verhaal over heden en verleden te versterken? En wat zegt het religieus erfgoed over de geschiedenis van Amsterdam? De minor Religieus erfgoed in Amsterdam is toegankelijk voor derdejaars wo-studenten en derdeen vierdejaars hbo-studenten.

ATD Research Month

Wat houdt onderzoek aan de Academie voor Theater en Dans (ATD) nu precies in? Om onderzoek meer bekendheid te geven binnen de academie-community, werd in mei 2022 de ATD Research Month georganiseerd. De onderzoekers presenteerden hun projecten in bijeenkomsten met urgente en kwetsbare bijdragen. Lees meer op de ATD-pagina’s (pagina’s 36-37-38).

Onderzoek op PhD-niveau DAS Publishing publiceerde in 2021 Fieldings - Propositions for 3rd Cycle Research in the Performing Arts. Dit boek, gemaakt in samenwerking met onderzoekers van onderzoeksgroep THIRD, laat je kennismaken met verschillende perspectieven en voorbeelden van artistiek onderzoek. Hiermee geeft Fieldings inzicht in THIRD: een uniek programma in het kunstonderwijs van DAS Graduate School, dat kleinschalige groepen (inter)nationale kunstenaars begeleidt bij het verkennen

van onderzoeksmogelijkheden op PhDof gelijkwaardig niveau. Fieldings - Propositions for 3rd Cycle Research in the Performing Arts is uitgegeven door DAS Publishing, het nieuwe uitgeefplatform van DAS Research, het lectoraat van de Academie voor Theater en Dans. Het boek is te bestellen bij Ideabooks.

Geschiedenis

van de Nederlandse Mime

Na de zomervakantie werd tijdens het Nederlands Theaterfestival PRO het langverwachte boek Nederlandse Mime van ATD’s postdoctoraal onderzoeker Marijn de Langen gelanceerd. Het 350 pagina tellende boek is verkrijgbaar in het Nederlands en Engels en is uitgegeven door Amsterdam University Press in samenwerking met DAS Publishing. De lancering vormde de start van het vijfdaagse Mime Futurity Symposium van de ATD met gesprekken, voorstellingen en workshops, rond de legacy en de toekomst van de mime in Nederland. www.mimearchieven.nl

De Waalse Kerk

AHK Research Centre

Het AHK Research Centre heeft als missie het ondersteunen, versterken en zichtbaar maken van onderzoek aan de AHK. Het centre is een schakel tussen onze onderzoeksgroepen en stelt hen in staat hun expertise te delen en hun onderzoek de wereld in te brengen. Onderzoekers aan de AHK werken met een gezamenlijk onderzoeksprofiel: Engagement through critical creative practice. Zij verhouden zich kritisch tot maatschappelijke vraagstukken, willen bewustwording creëren en een sociale en artistieke impact hebben.

technologische, sociale en economische innovaties er in de Metropool Regio Amsterdam nodig zijn om veranderingen in een stroomversnelling te brengen en hoe deze met interdisciplinair praktijkgericht onderzoek te realiseren zijn. Dat is de opgave waar zij zich de komende acht jaar op richten. Meer informatie vind je op www.circollab.nl

CENTRINNO

Het lectoraat Cultureel erfgoed van de Reinwardt Academie is sinds 2020 verbonden aan het Europese project CENTRINNO, waarin er samen met 25 andere deelnemende organisaties wordt ‘ingezoomd’ op negen voormalige, industriële sites om te kijken of deze mogelijkheden bieden voor lokale verandering. Het lectoraat ontwikkelt hiervoor onder andere een Living Archive waarin steden hun archiefmateriaal kunnen onderbrengen. Het project zal tot 2024 duren.

Verbeelding in Transities

Er is urgentie om de wereld te veranderen. Hoe moeten we omgaan met de energietransitie, voedseltransitie, de veiligheidsopgave, de informatiesamenleving, klimaatadaptatie, polarisatie, etc.? Dat zijn ingewikkelde vragen. Tegelijkertijd geldt hiervoor een centrale noodzaak: wij moeten er met elkaar voor zorgen dat iedereen mee kan komen en dat er sprake is van inclusieve participatie in de maatschappelijke transities. De systemen waar we aan gewend zijn geraakt; van bestuur en burger, kern en periferie, mens en natuur, man en vrouw, zwart en wit, persoon en professional, etc. worden door de culturele en creatieve sector uitgedaagd, bevraagd en onderzocht. De unieke waarde en impact van kunst en creativiteit moet echter nog veel duidelijker op alle maatschappelijke agenda’s komen.

met de social design hub The Beach in Nieuw-West. Een team van onderzoekers bouwt verder door het in kaart brengen van creatieve methodes. Onderdeel van het traject zijn ook praktijkvragen van de gemeente Amsterdam op het domein Werk, Participatie en Inkomen en de OBA op het gebied van geletterdheid =en participatie

Kick-Off CIRCOLLAB

In maart vond de eerste consortiumbijeenkomst van CIRCOLLAB plaats. In deze SPRONG-groep werkt het lectoraat Architecture & Circular Thinking (Academie van Bouwkunst) mee. Binnen CIRCOLLAB onderzoeken de HvA, Hogeschool Windesheim en de AHK samen met 32 partners welke

In kaart brengen creatieve modules Als antwoord hierop is in 2022 het SPRONG-traject Verbeelding in Transities (2022-2030) gestart. De AHK is penvoerder van dit traject. SPRONG stimuleert de samenwerking tussen onderzoeksgroepen van verschillende hogescholen op het gebied van maatschappelijke transities. Vanuit het Centre of Expertise Creative Innovation (CoECI) - een initiatief van de HvA - zijn we begonnen met het bouwen van een infrastructuur. Dit jaar werden lectoren en maatschappelijke partners bij elkaar gebracht en werd er kennis gemaakt

Jonathan Even Zohar (Cultureel Erfgoed onderzoeksgroep, RWA, AHK Research Centre)

Zinderende start van CASE

Vlak na de zomer openden minister Robbert Dijkgraaf (OCW) en Marjolein Moorman (wethouder Gemeente Amsterdam) het Centre for Arts & Sciences Education (CASE) met lovende woorden over het belang van onderzoek in de kunsten en de creatieve sector. Deelnemers kregen via diverse parallelsessies een inkijk in de toekomst van kunsteducatie.

Minister

Robbert Dijkgraaf:

“Wat hier bij elkaar komt, is voor mij een gouden driehoek”.

Praktijkgericht onderzoek

CASE is een initiatief van de AHK en richt zich op praktijkgericht onderzoek naar onderwijsvernieuwing en maatschappelijke innovatie op het snijvlak van kunst, wetenschap, technologie en sociaal engagement. Het centrum, onder leiding van Anne Nigten, is een landelijke interdisciplinaire samenwerking tussen de AHK, St. Joost School of Art & Design / Avans Creative Innovation, Codarts, Hogeschool iPabo, HvA, HKU en het ROCvA en Flevoland. CASE is gevestigd in LearningLab op het Marineterrein.

“Ons onderzoek biedt kunstprofessionals handvatten om hun praktijk theoretisch te onderbouwen én tools die direct toepasbaar zijn in de praktijk”

Lectoraat Kunsteducatie

Het lectoraat Kunsteducatie is een van de twee academie-overstijgende lectoraten van de AHK. Het duo-lectoraat, gevormd door Emiel Heijnen en Melissa Bremmer, doet praktijkgericht onderzoek vanuit vraagstellingen van de verschillende docentenopleidingen van de AHK. Het lectoraat werkt vanuit twee thema’s die relevant en urgent zijn voor het kunsteducatieve veld, namelijk sociaal engagement en interdisciplinariteit, zowel tussen kunstdisciplines als tussen niet-kunst disciplines. Binnen die thema’s publiceren de lectoren wetenschappelijke artikelen, zoals The charmed dyad (2021) over multimodale muzieklessen voor leerlingen met een beperking. Ook verzorgen zij bijvoorbeeld de lesson study Bring fake news into the World (2021), waarin vijftien basisscholen hun leerlingen artistiek ‘nepnieuws’ leerden maken en verspreiden.

Muziek spelen met de ogen Binnen het thema sociaal engagement organiseerde het lectoraat samen met het Conservatorium van Amsterdam, het Landelijke Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) en het Fonds voor Cultuur Participatie (FCP) de tweede editie van My music ability. Op de conferentie lieten internationale groepen zien hoe muziek maken én beleven mogelijk is voor mensen met een beperking, bijvoorbeeld met (aangepaste) elektronische instrumenten die door mensen met een

dwarslaesie bespeeld kunnen worden met hun ogen.

Arts ❤ Sciences

Op donderdag 18 november 2021 vond de slotconferentie van het lectorenplatform Onderwijs op het snijvlak van Kunst, Wetenschap en Technologie plaats. Hanno van Keulen (Opleidingsdirecteur Science Education & Communication

TU Delft en Andrea Bandeli (directeur Science Gallery International) gaven lezingen over Arts Sciences-praktijken in verschillende educatieve contexten met actuele voorbeelden van hedendaagse makers die opereren op de grens van kunst, wetenschap en technologie. Daarnaast presenteerde het lectorenplatform de onderzoeksagenda en de vernieuwde Arts ❤ Sciences-website met lessen voor primair en voortgezet onderwijs. Kijk op: artslovesciences.com .

Dealing with the real stuff

CASE start in samenwerking met het lectoraat Kunsteducatie, de Breitner Academie, de HvA Lerarenopleiding Maatschappijleer, het lectoraat Burgerschapsonderswijs en Framer Framed) het onderzoeksproject Dealing with the real stuff (DWTRS). DWTRS verkent en onderzoekt een pedagogische benadering voor kunst als burgerschapsonderwijs, gebaseerd op hedendaagse activistische en sociaal geëngageerde kunstpraktijken. DWTRS heeft als doel de Nederlandse jeugd (12-18 jaar) te stimuleren zich te ontwikkelen tot kritische en sociaal betrokken burgers, met een speciale focus op vmboleerlingen en toekomstige docenten voortgezet onderwijs in beeldende kunst en burgerschapsonderwijs.

Robbert Dijkgraaf (minister van OCW), Marjolein Moorman (wethouder Gemeente Amsterdam) en Anne Nigten (directeur CASE) bij opening CASE.

De AHK in cijfers

Studenten

Aantal studenten Aantal studenten per academie

Bachelor: 3.340 Master: 740 Associate Degree: 66 Totaal: 3.340

Aanmeldingen Nationaliteit Toegelaten studenten

Bachelor: 4.032 Master: 1.400 Associate Degree: 357 Totaal: 5.789

Bachelor: 628 Master: 274 Associate Degree: 47 Totaal: 949

Nederlandse: 70,5% EER: 20,8% Niet-EER: 8,7%

Breitner Academie: 219 Academie van Bouwkunst: 304

Conservatorium van Amsterdam: 1.083 Nederlandse Filmacademie: 419 Reinwardt Academie: 656

Academie voor Theater en Dans: 616 Master Kunsteducatie: 35

Medewerkers

Met dienstverband Leeftijd

Onderwijzend: 614

Ondersteunend: 371 Totaal: 985

20-29 jaar: 4,5 % 20-39 jaar: 16,8 % 40-49 jaar: 27 % 50-59 jaar: 29,7 % 60-69 jaar: 20,8 % 69+: 1,2 %

Humans of the Arts

Erik Duiker, hoofd Huisvesting & beheer van de AHK

“Toen ik in 2012 startte als Hoofd Huisvesting & Beheer bij de AHK, was het optimaal verzorgen van onze faciliteiten en de uitstraling van onze gebouwen mijn belangrijkste missie. Verduurzaming stond in die tijd voor het zo laag mogelijk houden van de energierekening. Inmiddels is alles anders. Duurzaamheid staat bovenaan en dikgedrukt op de beleidsdocumenten van de AHK, gezien onze ambitie in 2035 CO2-neutraal onderwijs te kunnen aanbieden. In het daarvoor opgestelde routeplan spelen gebouwen en installaties een hoofdrol. Het pakket aan maatregelen en eisen wordt steeds verder uitgebreid en de afgelopen twee jaar hebben we al grote stappen gezet. Het aanbieden van faciliteiten voor goed onderwijs gaat nu hand in hand met bijvoorbeeld het bereiken van

energieneutraliteit en andere Sustainable Development Goals. Het is een manier van denken en doen, een beweging, die niet meer te stoppen is.

Ik zie het als een unieke kans om in 2035, vijftien jaar eerder dan het streefjaar 2050 dat geldt voor de rest van de wereld, CO2-neutrale onderwijsgebouwen te presenteren. En de recente ontwikkelingen in de wereld, zoals de stijgende energieprijzen en de schaarste aan gas, versterken mijn persoonlijke missie. Zeker 80% van de AHK-brede duurzaamheidsplannen moet door mijn afdeling worden uitgedacht en uitgevoerd. Ik zie het als een welkome verbreding van mijn werk als Hoofd Huisvesting & Beheer en als mijn taak om het beste resultaat uit deze situatie te behalen.”

Colofon

Jaarbeeld 2021-2022 is een uitgave van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

Eindredactie: Marieke Veldema, Lieke van Rijn en Fokke Uiterwaal; Interviews: Carmen Nelstein, Marco Hohl, Koen Caris, Sjoerd Ponstein.

Fotografie: Tessa Posthuma de Boer, Vincent van Woerkom, David Stegenga, Thomas Lenden, Catharina Gerritsen, Jaap Kroon, Reinout Bos, Friso Kooijman, Edoland, Erwin van Amstel, Bart Grietens, Sjoerd Derine, Kirsten van Santen, Luc Schraauwers, Jonathan Andrew, Lizzy Zaane, Jack Pisters, Jinko Adams, Luuk Kramer, Leontien Lamers.

Vormgeving: Thonik

© AHK, 2022 www.ahk.nl