TEMP. #7 Ellen Pil by Kunstpodium T

MEESTERPROEF #2 ELLEN PIL

ELLEN PIL TEMP. is het online magazine van kunstpodium t en komt voort uit de behoefte de tijdelijkheid van tentoonstellingen te overstijgen door ze digitaal te laten voortleven in de vorm van een tijdschrift. boven- dien biedt dit magazine ruimte voor achtergronden en korte besprekin- gen van kunstwerken die geëxpose- erd worden in de presentatieruimtes van kunstpodium t. teMP. is digitaal en gratis te verkrijgen via de website van kunstpodium t. temp. is tevens de gratis versie te downloaden als pdf desgewenst kan hij dubbelzijdig uitgeprint worden en gevouwen tot een tastbaar magazine. het digitale blad verschijnt maandelijks en doet vers- lag van 2 leerling/Meester exposities die na elkaar plaats gevonden hebben. ook vind je informatie over onze andere leerling/Meester activiteiten.

I N H O U D INLEIDING VOORWOORD

door Paoletta Holst MEESTERPROEF 2#

3-5

Ellen Pil 6-37 TEKSTBIJDRAGEN

René Korten 12-13 Kris van Dessel 18-19 Resy Muijers 24-25 Marie-José Eijkemans

[COLOFON]

32-33

38-40

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

Door Paoletta Holst Na een korte werkperiode van drie weken was het de beurt aan Ellen Pil om op 27 oktober 2011 in Kunstpodium T haar Meesterproef af te leggen. Ellen Pil studeerde in de zomer van 2011 af aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen en exposeerde eerder al bij kunstpodium T tijdens een van de Leerling/Meester tentoonstellingen samen met Kris van Dessel. Toen ik haar de avond voor het afleggen van de Meesterproef en tentoonstellingsopening opzocht, leek niets nog te wijzen op een concrete tentoonstellingsvorm. Potten en bakjes verf, krantenknipsels en boeken met wetenschappelijke tekeningen van dier- en plantsoorten lagen over de vloer verspreid. De muurschildering waar zij al enige tijd mee bezig was, had, volgens haar eigen zeggen, nog een laatste rigoureuze ingreep nodig; en ook haar schilderijen en tekeningen lagen nog her en der op de grond verspreid, zonder aan te

VOORWOORD

geven welke muur zij de volgende dag zouden gaan bekleden. Een keuze in de te exposeren werken had zij nog niet gemaakt. Kortom niets van alles wat ik zag kon verraden hoe de uiteindelijke tentoonstelling eruit zou gaan zien. Ellen zelf leek de situatie echter onder controle te hebben. Eén voor één liet ze me haar tekeningen en schilderijen zien, onderwijl druk vertellend. Maar hoe meer ik van haar werk te zien kreeg, hoe meer mij duidelijk werd dat zij een kwetsbaarheid verschool achter de stelligheid waarmee zij presenteerde en over haar werk sprak. Aan de hand van ons gesprek en het resultaat van de uiteindelijke tentoonstelling probeerde ik dan

ook te doorgronden hoe stelligheid en kwetsbaarheid zich in Ellens werk tot elkaar verhouden. Opvallend in Ellens teken-ingen en schilderijen is dat zij een bijzondere ruimtelijke wereld weet te scheppen die het midden houdt tussen abstractie en herkenbaarheid. Zo laat zij in werken als Room With Another View, Three Cars a Man and a Beach en Nature Always Tell Me I Am a Dummy fragmenten van figu ratie toe. Haar uiteindelijke tentoonstelling in Kunstpodium T toont in verschillende werken de gelaagdheid en perspectivische lijnvoering die voor een boeiend beeld 3

ELLEN PIL zorgen waarin de kijker al turend een horizon kan ontwaren. Het werk van Ellen is onmiskenbaar van nu. Niet alleen laten de kleuren dit zien, maar ook de wijze waarop zij tegenstrijdige vormen zoals de controlerende lijn en de toevallige vlek samenbrengt in één compositie. De kleuren als vorm lijken met de lijnvoering een confrontatie aan te gaan en het is precies deze confrontatie die in alle lagen van haar werk doorschemert en als het ware de kwetsbaarheid tegenover de stelligheid uitspeelt. Stelligheid en kwetsbaarheid zijn als respectievelijk zekere en onzekere factoren even stuurbaar als weerloos. Het ligt dan ook voor de hand dat Ellen de stelligheid boven de kwetsbaarheid verkiest om tot beeldend werk te komen. Ellen streeft naar een hiërarchie, een evenwicht in kleur, lijn en compositie. Daarin volgt zij een zekere opbouw en werkt in eerste instantie vanuit een strikte doelmatigheid. Omdat de doelmatigheid, in de vorm van een 4

onuitgesproken idee, even veilig als beklemmend is, tracht zij deze te doorbreken. Dit kan alleen wanneer het werkproces de mogelijkheid toestaat om het idee voorbij te streven en een stadium van toevalligheid te bereiken. Vanuit een concreet uitgangspunt en planmatige aanpak laat Ellen daarom het toeval haar werk overnemen. Het zijn de concreetheid en de opbouw (hiërarchie), zo zegt zij, die remmend werken en uiteindelijk doorbroken moeten worden. Het probleem waar Ellen al schilderend mee worstelt, is dus in feite haar eigen structurele werkmethode en de stelligheid waarmee zij deze doorvoert. Zij zit gevangen in de wens haar planmatige werkstructuur te doorbreken, waardoor zij juist in een methodiek vervalt. Dit proces doet zich met name voor in haar muurschilderingen en schilderijen op doek. De fases waarin zij naar het eindresultaat van Room With Another View toewerkte, zijn daar een goed voorbeeld van. Het planmatige in dit werk zit in de opzet van een

abstract beeld, de toevoeging van een figuratief beeld en de uiteindelijke wens het gehele beeld rigoureus te veranderen. Misschien speelt het feit dat muur en doek beide sinds mensenheugenis in de schilderkunst een vast en dominant gegeven zijn een bepalende rol in de methodische fases waarin Ellens werk tot stand komt. Op papier komt Ellens werk beter tot zijn recht. Three Cars a Man and a Beach is een van de werken van de tentoonstelling waarin ik een oprechte snelle en kwetsbare toets zie. In dit werk komen abstractie en figuratie zo samen dat zij de eigen verbeelding van de kijker toestaan en stimuleren. Wanneer deze kwaliteiten de kans krijgen zich ook in haar doeken en muurschilderingen te manifesteren, dan kunnen zij in betekenis en beleving toenemen. Het is duidelijk dat Ellen in haar werk nog zoekende is naar een vorm die meer eigenheid toont. Het toestaan van de kwetsbaarheid in

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL dit zoekproces, zou de kracht van haar werk ten goede kunnen komen. Ik denk dat de Meesterproeftentoonstelling een zinnige stap in die richting heeft aan gegeven. Niet alleen heeft Ellen in de tijd tussen ons gesprek en de tentoonstellingsopening de nodige keuzes gemaakt, zij is daarin ook verrassend geweest door juist delen van het werkproces te tonen. Ellen bezit de kwetsbaarheid die de weg naar een goed schilderij vrij maakt; zij zou deze kwetsbaarheid alleen nog meer moeten durven tonen. De potentie en kwaliteit bezit zij daarvoor en ik ben er zeker van dat zij het als schilder nog ver zal schoppen.

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL MEESTERPROEF #2 RENÉ KORTEN | BEELDEND KUNSTENAAR, J A A R M E E S T E R 2010/2011 Als ik Ellen Pil bezoek in Kunstpodium T, twee dagen voor de opening van haar expositie, zijn er aan de wand met tape verschillende werken in wording bevestigd en liggen alle ruimtes bezaaid met schetsen, knipsels, boeken en allerhande materialen en gereedschappen. Hier wordt gewerkt, gewikt, gewogen, getwijfeld én gekozen. En dit proces is nog volop gaande. Er zijn nog nauwelijks ‘affe’ werken te zien. De komende dagen wil ze nog veel werk verzetten. In de grote ruimte, te zien vanaf de straat werkt ze aan een wandschildering met als titel Room with a view. Een sferische schildering met daarover in witte krijtlijnen een aanduiding van wat er aan toegevoegd gaat worden: een soort stadion met tribunes in driehoeksvorm. Wat haar daaraan interesseert is hoe standpunt en oordeel elkaar beïnvloeden; de hiërarchie van de tribune. 12

Terwijl ze al met de schildering bezig was heeft ze op de computer een ontwerpschets gemaakt die haar verder moest helpen. Maar hoe de schildering er uiteindelijk uit zal zien, en of ze hem afgerond krijgt voor de opening, ligt niet vast. Opvallend bij Ellen is dat ze het zich niet gemakkelijk maakt. Ik heb de indruk dat ze voor zichzelf geen enkel comfortabel houvast accepteert. Ze schildert rechtstreeks op de zuigende wand, maar ook op karton met een glad oppervlak zodat de verf er niet intrekt. Dat maakt heel andere technische keuzes mogelijk en noodzakelijk. Toch zegt ze dat ze niet geïnteresseerd is in textuur. Ze wil niet (teveel) in lagen werken maar ze doet het wel. Ze gebruikt de mogelijkheden van de computer om ontwerpen te maken, maar ook kunnen die ontwerpen haar irriteren als ze te leidend worden. Ze gaat nu voor de tweede keer in Kunstpodium T de uitdaging

aan om in korte tijd een grote wandschildering te maken, maar het liefst maakt ze schetsen op papier omdat dat minder lading heeft en juist daardoor vaker slaagt. Deze tegenstrijdigheden kunnen suggereren dat ze niet weet wat ze wil, maar het tegenovergestelde is waar; ze weet heel goed wat ze wil, en dat is het thematisch maken van onzekerheid. Zekerheid en maakbaarheid zijn begrippen waaraan gemorreld moet worden. Zekerheid mag toeval niet in de weg staan, maakbaarheid (bijvoorbeeld het maken van een digitaal grafisch ontwerp) moet aangetast en overstegen worden. En dat geldt niet alleen voor het scheppend proces, maar voor heel het leven. Leven volgens de agenda is haar een gruwel. Dat leidt er toe dat er geen enkele wetmatigheid in haar werkproces zit, behalve dan dat “het beeld stopt als je het gevoel hebt dat het niet interessanter kan

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

worden”.Ellen heeft veel beeldende kwaliteiten, maar vooral heeft ze het vermogen om die onzekerheid productief te maken. Haar zoektocht leidt tot integere en innemende beelden en maakt zeker nieuwsgierig naar komende ontwikkelingen. Op Facebook zag ik een zin staan waarmee ze deze werkperiode in Kunstpodium T typeert: “Dik in de rats, vrolijke rats”. Mooier kan het nauwelijks gezegd worden.

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL MEESTERPROEF #2 KRIS VAN DESSEL | BEELDEND KUNSTENAAR, MEESTER TIJDENS LEERLING/MEESTER EXPOSITIES 2011 SAMEN MET ELLEN PIL Geen horizon; gelukkig. Ellen heeft de potentie om begrippen als ruimte, schaal en perspectief op hun kop te zetten. Op haar doeken en muurschilderingen wordt deze spanning opgevoerd door een afgewogen sober kleurgebruik met hier en daar een fel accent. In haar werk kun je verdwaald raken. Er is niet altijd een houvast aanwezig. De horizon ontbreekt (meestal) in haar werken. Ondanks een sluimerende onzekerheid die ze daardoor meesleurt, geeft ze zichzelf hierdoor wel meer vrijheid. Door die gewonnen vrijheid permitteert ze zich veel te veel beelden die rond haar hoofd slingeren in de vorm van herinneringen en foto’s tegelijk in één werk. Ellen heeft genoeg ballen aan haar lijf om een werk pas als ‘af’ te beschouwen wanneer het door haar ontdaan is van alle ballast. 18

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL Veel wordt terug weg geschilderd. Ik had het met Ellen over het feit dat ik haar werk hierdoor dikwijls lees als een palimpsest. Achter ieder werk (schilderij) schuilt minstens een andere verfgeschiedenis. Hierdoor wordt ieder afzonderlijk werk een rijk artefact. Dit impliceert dat per ruimte van Kunstpodium T slechts één a twee werken zouden mogen / kunnen getoond worden en dat misschien één van de ruimtes op zich als een werk zou moeten kunnen functioneren. Ik hoop dat Ellen ooit nog meer guts heeft om de verf te verlaten en haar omgeving als een mogelijk te manipuleren wruimtelijkheid zal aanpakken.

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

Three cars a man and a beach

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL MEESTERPROEF #2 RESY MUIJSERS | GALERIE RESY MUIJSERS Wat als eerste opvalt bij binnenkomst in het ‘werk’ domein van Ellen Pil bij Kunstpodium T in Tilburg is de ‘georganiseerde’ chaos. Tegelijkertijd neem je ook onmiddellijk waar dat hier een kunstenaar actief is die gedetailleerd te werk gaat. De ogenschijnlijke kris kras opstelling van verfpotten, kwasten, bakjes en alle andere benodigdheden om te kunnen (gaan) schilderen ogen nagenoeg als een installatie. Een installatie van een heuse schilder waarin de chaos tegelijkertijd tot de orde wordt geroepen. Alles heeft een plek en een doel. Het doel om vanuit een vooropgezet plan in een volgende stap een groot schilderij te gaan maken. Alles lijkt een atmosferische voorbereiding op wat komen gaat. We zien her en der voorstudies. Het oog richt zich op een imaginair berglandschap gezien vanuit een spelonk aan een aqua-groene zee. Het ligt achteloos op de vloer. Tevens zijn er al enkele autonome werkjes waarneembaar. Zoals 24

het werk op glanspapier‘ Three Cars, one Man and a Beach’. Deze heeft al een ruimte aan de wand geconfisqueerd. Terwijl ik de ruimtes bekijk werkt Ellen Pil nog even door aan het werk ‘ Room with a View’. Dit groot opgezette schilderij is te zien vanaf de straat. Terwijl ze van 2 kanten wordt gefotografeerd blijft ze onverstoord en geconcentreerd bezig. Ze kan zich makkelijk los houden van de omgeving om binnen haar eigen domein, het schilderij, aan het werk te zijn. Een digitale opzet van ‘Room with a View’ ligt naast haar op de grond. De computer biedt voor haar meer dan eens de mogelijkheid om een idee uit te werken. Schetsmateriaal aan te leveren. Vanuit een digitaal afgeleide essentie van een gebouw en haar buitenruimte bijvoorbeeld. Met de strakke, ingetekende contouren hiervan kan zij aan haar de zoektocht naar het nieuwe beeld beginnen en dient het als drager van het

uiteindelijke schilderij. Buiten de architectonische vormen roept ze digitaal ook andere figuraties op en niet onbelangrijk de perspectivische lijnvoering. Binnen dit materiaal blijft voor haar altijd ruimte voor hernieuwing van het beeld. Vorm, vlak en lijn zijn bekend. De invulling ervan nog niet. Het vooropgezet plan mag dan ook niet te perfect zijn. Voor haar is het beste schilderij ook waar ‘toeval’ een belangrijke factor is. ‘ Wat je zelf niet in de hand hebt’. De combinatie van de handleiding en een intuïtieve zoektocht moet gaan leiden tot een nieuw (utopisch) beeld. Hiervoor brengt Pil naast lijn bewust veel licht binnen in het schilderij. Licht als contrast naar elkaar toe. Van diffuus naar helder en omgekeerd. Zoals Giorgio Morandi het licht gebruikte. Het licht alsook de donkerte als vormbepaler binnen een ruimte. Het schilderij dat Pil maakt is open, transparant en de ruimtelijke uitwerking groot. Er is

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

geen zichtbare textuur. Door matte verf te gebruiken ontstaat er tegelijk in haar werk een diffuse, desolate atmosfeer. Het roept een mysterieuze geladenheid op terwijl het werk op het eerste gezicht toch heel licht oogt. Het is volledig in balans.

waar ze voor staat. Ellen Pil is een geboren schilder.

Ellen Pil is geen mensen_ mensen schilder. Haar focus is de ruimtelijke omgeving waar mens, dier, het landschap wel voelbaar is maar niet volledig zichtbaar. Door de pulserende bewegingen van haar hand, de belangrijke inbreng van het licht, een coloriet dat helder is, brengt zij het schilderij gedreven naar een essentieel statement toe. Ze wil graag dat het schilderij dat uit haar hand komt nut heeft en begrepen wordt. Ze is een analyticus. Ze neemt situaties om zich heen waar en probeert hiermee voor even een vast punt te maken. Een schilderij, even een stilstand, de vaststelling, de essentie van een belevenis. Geconcentreerd en evenwichtig is ze zeker van de zaak 25

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

Nature always tell me I am a dummy 2011 acryle canvas

ELLEN PIL MEESTERPROEF #2 MARIE-JOSÉ EIJKEMANS | HOOFD EDUCATIE MUSEUM DE PONT Ellen slaat haar EngelsNederlandse woordenboek open en een woord dient zich aan. Bijna eng vindt ze het, dat dit altijd klopt. Het woord vraagt haar aan het werk te gaan. Ik vraag haar om een voorbeeld. Het dikke boek valt open op de l-pagina op het woord leap year. We kennen het niet maar het blijkt Schrikkeldag te betekenen. En weer klopt dit woord bij haar werk. Een schrikkeldag heeft regelmaat in zich. Het vindt iedere 4 jaar plaats maar is in wezen een onregelmatigheid. Deze tegengestelde krachten blijken een leidraad in het werk van Ellen Pil. Regelmaat, orde, architectonische patronen; ze vormen een grit waarop een ontwerp opgebouwd wordt op een print. Vervolgens gaat ze dit in een muurschildering bevragen. In A Room with a View creëren de lijnen op de muur een driedimensionaal perspectief. Het 32

platte vlak van de muur krijgt diepte. De muur opent zich en komt in conflict met de strakke kaders van plinten en deurstijlen. Zo tref ik Ellen aan, tussen talloze tubes en verfpotjes, uitgedaagd om deze conflictueuze elementen weer met elkaar in balans te brengen. De lijnen, die ze schildert conflicteren met de lijnen van de deur. De pyramide-achtige vorm van tribunestoeltjes moet dit weer overwinnen. Links onder moet meer verf omdat nu de driehoek met de tribune stoeltjes dominant is. Kleuren zijn in dit stadium nog in strijd om de meeste aandacht. Dit bestrijdt Ellen weer met meer verf in plaats van minder. Ze ontkent de structuren door witte vlakken te plaatsen die weer in het wit van de muur lijken weg te lopen Doordat Ellen patronen in een nieuw perspectief schildert, roept zij een conflict op. Vervolgens is zij almaar bezig met deze conflictueuze situatie weer harmonisch

te maken. Zo gezegd: een effectief gebruik van tegengestelde krachten. Paradoxaal lijkt ook de keuze voor een muur als drager voor haar schilderijen. Maar een muur, het onwrikbare onderdeel van een expositieruimte, geeft Ellen juist de vrijheid van het tijdelijke. Een muur kan weer overgeschilderd worden dus voelt het zo vrij aan als een stuk los papier. Dus de muur vraagt om losse schetsmatige aanpak, met veel beweging. Veelzeggend is haar uitspraak dat ze in tegenstelling tot de vorige expositie in Kunstpodium-t ze zich nu NIET aan een plan wil houden. Ze hoopt in de losheid van de schets de oplossing te vinden voor al die tegenstrijdigheden die ze bewust heeft geschilderd. Waarschijnlijk zijn de werken van Ellen daarom zo krachtig en veelzijdig. Ellen is nóg niet gelukkig; dat is ze pas wanneer a Room with a view een rustig uitgebalanceerd beeld

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

is geworden. Een stil beeld ontstaan uit beweging. Een organisch beeld ontstaan uit structuren en regelmaat. Harmonie ontstaan uit conflict. Dan is zij pas gelukkig.

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

ELLEN PIL

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

Roomt with another view 2011 muurschildering

ELLEN PIL [COLOFON] HOOFDREDACTEUR Zeus Hoenderop

EINDREDACTIE Mariska van Zutven

VORMGEVING Rick van de Mortel

FOTOGRAFIE

Mariska van Zutven

Tekstbijdragen

Pauletta Holst René Korten Kris van Dessel Resy Muijsers Marie-José Eijkemans

REDACTIE

Marleen Hartjes Mariska van Zutven

KUNSTERNAARS Ellen Pil

TEMP. is digitaal en te lezen via de website van Kunstpodium T. Temp. is tevens gratis te downloaden als pdf. Desgewenst kan hij dubbelzijdig uitgeprint worden en gevouwen tot een tastbaar magazine.

MEESTERPROEF #2: ELLEN PIL

‘Kunstpodium T is hét laboratorium en platform voor kunstacademiestudenten en startend kunstenaars. Kunstpodium T faciliteert de ontwikkeling van de kunstenaarsidentiteit en cultureel ondernemerschap voor een nieuwe generatie kunstenaars.’

Noordstraat 105 OPENINGSTIJDEN 5038 EH Tilburg donderdag 13.00 – 21.00 uur +31 (0)6 23284954 vrijdag – zondag 13:00 – 18:00 uur