Materia by kurubioa kurubioa

MATERIA

Irudiaren iturria: Flicrcc

Esperimentuak egiteko lau taldetan banatu garen arren, guztien emaitzekin dokumentu bakar bat osatu dugu.

Egilea

Legarda HLHI-ko 6A taldea

Ikasmaila

6.maila

Data

Maiatzak 31

Kreditoak

Txanela proiektuak proposatzen duen txostenean oinarritu gara.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

AURKIBIDEA ZER DA MATERIA? Definizioa eta hitzen sailkapena

AIREA MATERIA AL DA?

1. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

3-4

2. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

5-6

3. esperimentua: AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

7-8

MATERIAREN PROPIETATEAK- eskema

4. esperimentua : SOLIDO (HARRI) BATEN MASAREN NEURKETA

10-11

5. esperimentua: LIKIDO BATEN MASAREN NEURKETA

12-13

6. esperimentua: GAS BATEN (BUTANO - GASA) MASAREN NEURKETA

7. esperimentua: LIKIDO BATEN BOLUMENAREN NEURKETA

15-16

8. esperimentua: SOLIDO (HARRI) BATEN BOLUMENAREN NEURKETA

17-18

9. esperimentua: GAS BATEN (AIREAREN) BOLUMENAREN NEURKETA

19-20

MATERIAREN ITXURA

MATERIAREN EGOERAK

MATERIAREN EGOERA ALDAKETAK

SUBSTANTZIA PURUAK ETA NAHASTEAK

MATERIAREN ALDAKETAK

10. esperimentua: OLIOA ETA URA NOLA BEREIZI? 11.1. esperimentua: NOLA BEREIZI .. URA ETA LURRA (hondarra, harritxoak, erreka bazterreko ur zikina)? 11.2. esperimentua: NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA? 11.3. esperimentua: NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK? 11.4. esperimentua: NOLA BEREIZI … URA ETA GATZA (edo itsasoko ura)? NAHASTEN BEREIZTE METODOAK- eskema

24 25-26 27-28 29-30 21-32 33

12. esperimentua: AZUKREAREN KRISTALIZAZIOA 13. esperimentua: AZUKREAREN ERREKUNTZA MATERIAREN PROPIETATE BEREZIAK - taula

34 35-36 37

14. esperimentua; NOLA JAKIN GORPUTZ BAT EROALEA DEN ALA EZ? AUTOEBALUAZIO

38 39

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

ZER DA MATERIA? Definizioa

Masa duen eta espazioan lekua okupatzen duen edozer da materia.

Materiaren definizioa kontuan hartuta, zerrendako hitzen sailkapena. kobrea

bitxilorea

argia

zura

kortxoa

arraina

elektrizitatea

beroa

arroka

maitasuna

kea

pagoa

oxigenoa

askatasuna

gorrotoa

airea

hotza

ura

denbora

adimena

Gauzak

Materia da? EZ

Biziduna

Bizigabea

adimena

BAI

airea

BAI

argia

BAI

arraina

BAI

arroka

BAI

askatasuna

BAI

beroa

BAI

bitxilorea

BAI

denbora

BAI

elektrizitatea

BAI

gorrotoa

BAI

hotza

BAI

kea

BAI

kobrea

BAI

kortxoa

BAI

maitasuna

BAI

oxigenoa

BAI

pagoa

BAI

ura

BAI

zura

BAI

EZ EZ

x x x x

BAI

EZ 3

x x x

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

AIREA MATERIA AL DA? 1.

esperimentua:

Data:

AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Aireak bolumenik duen eta, ondorioz, materia den frogatzea.

Xiringa

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia hauxe da: Aireak bolumena du, espazio bat okupatzen du.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Hasteko xiringa airez betetzen dugu. 2. Ondoren, xiringaren zuloa atzamarrez estaltzen dugu. 3. Azkenik, xiringatik airea ateratzen saiatzen gara, xiringaren goiko partean presio eginez.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Xiringaren enboloa ezin izan dugu osorik sartu, gogor dago, barruan airea dagoelako eta lekua okupatzen duelako.

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

â&#x20AC;&#x153;â&#x20AC;Śsaiatze horretan ezin geldituâ&#x20AC;?

AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6. A taldea

Helburua

Materiala

Airea dagoen lekuan beste materiarik egon ahal den ala ez frogatzea.

Xiringa Gomazko hodia Saiodia Ura Ontzi bat

Azaldutako hipotesiak Aurretik hauxe da hipotesia: Ezin da beste materiarik egon. Jakin badakigu edozein materiak leku bat okupatzen duela eta materia bat dagoen tokian, eta une berean, ezin daiteke beste bat egon.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Gomazko hodiaren mutur bat xiringaren puntako zuloan sartu eta beste muturra saiodian 2. Ontzia eta saiodia urez bete dugu. 3. Saiodiari buelta eman eta gero, uretan sartu dugu. 4. Xiringari sakatuz, airea saiodian sartzen saiatu gara, gomazko hodiaren bitartez . 5. Airea sartzen bada, ura beherantz mugiarazten du ezin direlako bi materia une berean leku berean egon.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Airea dagoen lekuan ezin da urik egon, materia bat dagoen tokian, eta une berean, ezin daitekeelako beste materia bat egon.

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

AIREAK BA AL DU BOLUMENIK?

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Aireak masa duen frogatzea .

Puxika bat, balantza

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia hauxe da: Aireak masa du eta hori da frogatuko duguna.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Lehenengoz, puxika handi bat hartu eta hutsik, balantzaren erretiluaren gainean jartzen dugu eta pisatzen dugu. 2. Ondoren, puxika puztu eta berriro pisatu. 3. Pisuak desberdinak direla frogatzen dugu.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Hutsik dagoen puxikak 14 gramo pisatzen ditu; airez beteta dagoena, berriz, 16 gramo. Ondorioa: Aireak masa du.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

MATERIAREN PROPIETATEAK

MASA: gorputz batek duen materia kantitatea adierazten du masak. Balantza erabiltzen da masa neurtzeko gramotan, kilogramotan

OROKORRAK

BOLUMENA: gorputzak espazioan zenbat leku okupatzen duen adierazten digu Bolumenak. Bolumena neurtzeko Hainbat tresna erabiltzen dira eta Unitate hauek erabiltzen ditugu: cm³, ml, l … SARTEZINTASUNA: gorputz bat leku batean dagoenean, une eta leku berean ezin daiteke beste bat egon.

MATERIAREN PROPIETATEAK 1. GOGORTASUNA- BIGUNTASUNA 2.

ELASTIKOTASUNA- PLASTIKOTASUNA

JARIOKORTASUNA/FLUIDOTASUNABISKOSITATEA/LIKATASUNA

4. HAUSKORTASUNA -ZAILTASUNA/TENAZITATEA BEREZIAK 5. DISOLBAGARRITASUNA 6. ERREGAITASUNA 7. HARIKORTASUNA 8. XAFLAGARRITASUNA 9. EROANKORTASUNA 10. PROPIETATE ELEKTRIKOAK ETA MAGNETIKOA

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

SOLIDO (HARRI) BATEN MASAREN NEURKETA

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Solido baten neurketa egitea.

Harri bat Balantza

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia: Harriak pisua du, masa du. Zenbat? 200 gramo, 300 gramo gutxi gorabehera.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Balantza zeron jartzen dugu. 2. Harria balantzaren erretiluaren gainean jartzen dugu eta zenbat pisatzen duen idazten dugu.

Bildutako datuak - Ondorioak 11

Txanela LH 6-5

â&#x20AC;&#x153;â&#x20AC;Śsaiatze horretan ezin geldituâ&#x20AC;?

Harriak 465 gramo pisatzen du. Egia esan, pentsatzen genuen baino gehiago. Masa handia du!

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

LIKIDO BATEN MASAREN NEURKETA

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Urak masa duela frogatzea

Ura Balantza Probeta edo flasko bat

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia: urak masa du eta neurtu ahal da pisu hori.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Lehenengoz, ontzia pisatzen dugu, ur barik 2. Ondoren, ontzia urez betetzen dugu eta berriz pisatzen dugu. 3. Kenketa bat egiten dugu eta horrela dakigu uraren pisua.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Hutsik dagoen ontziak 44 gramo pisatzen ditu. Urez bete eta gero, berriz, 240 gramo pisatzen du. 240- 44= 206 gramo. Hauxe da uraren masa gramotan. Ondorioa: Urak masa du

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

GAS BATEN (BUTANO - GASA) MASAREN NEURKETA

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Gas batek (butanoa) masa duen frogatzea

Butano bonbona hutsik Butano bonbona beterik

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia: Butanoak, beste edozein gasek bezala, masa du.

Prozedura (pausoz pauso) Hutsik dagoen bonbona baten gora beherako pisua: 22,5 Kg Beteta dagoenaren pisua: 35Kg gutxi gorabehera. Gasaren pisua: 35-22,5= 12,5 Kg (Esperimentu birtuala)

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

LIKIDO BATEN BOLUMENAREN NEURKETA

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Probetarekin, likido baten (ura) neurketa egitea, jakiteko zenbat leku okupatzen duen.

Ura Probeta edo flasko bat

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia hauxe da: Urak lekua okupatzen du, bolumena du.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Ur apur bat isuri probetan edo flasko batean. 2. Begiratu zenbat cm³ dituen.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Flaskoan isuri dugun ur kantitateak 300 cm³ okupatzen ditu. Kasu honetan 300ml. Horixe da uraren bolumenaren neurketa.

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

SOLIDO (HARRI) BATEN BOLUMENAREN NEURKETA

2012/05/10

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Harri baten bolumena neurtzea, zenbat leku okupatzen duen jakitea.

Probeta edo flasko bat Ura Harri bat

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia hauxe da: Harriak bolumena du, lekua okupatzen du.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Lehenengoz, erregistratu dugu zenbat cm³ okupatzen duen urak flaskoan 2. Harria sartu dugu uretan eta behatu dugu noraino igo den uraren maila.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Flaskoan 180 ml ur (180 cm³) botatzen dugu. Harria sartzerakoan, uraren maila 220 ml-raino igo da. Honek esan nahi du harriaren bolumena 220- 180 dela, hau da, 40 ml edo 40 cm³ okupatzen dituela.

Txanela LH 6-5

esperimentua:

Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

GAS BATEN (AIREAREN) BOLUMENAREN NEURKETA

2012/05/15

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Airearen bolumena neurtzea

Xiringa

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia hauxe da: Gasak, aireak, bolumena du, lekua okupatzen du.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Lehenengoz, xiringaren enboloa ateratzen dugu airea sar dadin. 2. Ondoren, xiringaren puntan atzamarrez, ahalik eta gehien presio eginez, estaltzen dugu xiringaren zuloa. 3. Barruan dagoen aireak zenbat leku okupatzen duen behatzen dugu.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Ezin denean gehiago sakatu, airea dagoelako, neurtzen da airea. Gure kasuan 7 zentimetro kubiko. Hauxe da bolumenaren neurketa.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

MATERIAREN ITXURA MATERIAREN EGOERAK

Egoera solidoan, materia osatzen duten partikula txikiak elkarren ondoan eta ordenatuta egoten dira. Esaterako: harria Masa: BAI Bolumena: IRAUNKORRA Forma: IRAUNKORRA

Egoera likidoan, materia osatzen duten partikula txikiak ez daude hain hurbil eta, gainera, ez daude ordenatuta. Esaterako: Ura Masa: BAI Bolumena:IRAUNKORRA Forma: ALDAKORRA

Gas egoeran, materia osatzen duten partikula txikiak elkarrengandik urruti daude hain hurbil eta, gainera, ez daude batere ordenatuta. Esaterako: Airea Masa: BAI Bolumena:ALDAKORRA Forma: ALDAKORRA

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

MATERIAREN EGOERA ALDAKETAK KOJNDENTSATZEA A

SOLIDOTZEA

LURRUNTZEA URTZEA

SUBLIMAZIOA

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

SUBSTANTZIA PURUAK ETA NAHASTEAK Materia osatzen duen edozein gairi SUBSTANTZIA deitzen diogu.

NAHASTEAK

PURUAK

Substantzia bakar bat

Ura

Kobrea

Substantzia bat baino gehiago

Hetereogeneoak

Osagaiak begiz bereiz daitezke

Olio+ura

Homogeneoak

Osagaiak ez dira begiz bereizten.

Esnea, maionesa...

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

MATERIAREN ALDAKETAK 10. esperimentua: Data:

OLIOA ETA URA NOLA BEREIZI?

2012/05/15

Taldekideak:

Legardako 6.A

Helburua

Materiala

Olioa eta ura bereiztea, nahastu ondoren

Ontzi bat 100 zentimetro kubiko ur 10o zentimetro kubiko olio

Prozedura (pausoz pauso) 1. Ura eta olioa ondo nahasten dugu. 2. Apur bat itxaroten dugu ura eta olioa bereizi arte Gu honaino heldu gara baina ondo bukatzeko esperimentua dekantazio - inbutu bat erabili behar da banatzeko ura eta olioa.

Bildutako datuak - Ondorioak Ura eta olioaren DENTSITATEA desberdina denez, olioa gorantz joan da eta ura, berriz, beherantz. Hauxe da bereizketaren arrazoia. Dekantazioa egiteko, hemen arkitu ahal da informazio gehiago. Laborategiko teknikak

Txanela LH 6-5

11.1 esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

NOLA BEREIZI .. URA ETA LURRA (hondarra, harritxoak… erreka bazterreko ur zikina)?

2012/05/15

Taldekideak:

Legardako 6.A

Helburua

Materiala

Ura eta lurra nahastu ondoren bereizi ahal dela frogatzea.

Ura Lurra Ontzi bi Inbutu bat Iragazi papera

Azaldutako hipotesiak Bereizi egin ahal dira lurra eta ura Lurra beherantz joango da.

Prozedura (pausoz pauso) 1. 2. 3. 4.

Ura eta lurra ondo nahasten dugu ontzi batean. Denbora batez itxaroten dugu Iragazi papera inbutuan jartzen dugu Nahasketa iragazi paperera, bigarren ontzira, botatzen dugu.

Txanela LH 6-5

â&#x20AC;&#x153;â&#x20AC;Śsaiatze horretan ezin geldituâ&#x20AC;?

Bildutako datuak - Ondorioak Nahastea egin ondoren, lur guztia behera joatea espero genuen baina EZ, zati handi bat goian geratu da. Hondarra eta harritxoak hondoratu dira berehala baina lurraren artean sustraiak eta belar txikiak ere egon dira eta pisu gutxiago dutenez, ez dira hondoratu hain errez. Iragazi papera erabiltzean, ura iragazten da eta lehenengo ontzian eta paperean geratzen da beste guztia. Dekantazio metodoa erabili dugu.

Txanela LH 6-5

11.2 esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA?

2012/05/15

Taldekideak:

Legardako 6.A

Helburua

Materiala

Hondarra eta burdina nahastu ondoren, bereiztea.

Iman bat Hondarra Burdina

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia: Imanarekin hondarra eta burdina bereizi ahal izango dugu.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Hondarra eta burdina nahastu. 2. Imana nahastearen gainetik pasatzen dugu.

Txanela LH 6-5

â&#x20AC;&#x153;â&#x20AC;Śsaiatze horretan ezin geldituâ&#x20AC;?

Bildutako datuak - Ondorioak Imana nahastearen gainetik pasatzerakoan, burdin zati guztiak imanean itsatsita geratu dira. Imanak burdina erakartzeko ahalmena duela baieztatu dugu. Honi magnetismoa deritzo.

Txanela LH 6-5

11.3 esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK?

2012/05/15

Taldekideak:

Legardako 6.A

Helburua

Materiala

Kandela zatitxoak eta harri txintxorrak bereizi ahal diren frogatzea.

Kandela zatitxoak Harritxoak Ontziak Metxero bat , mikrouhin bat …

Azaldutako hipotesiak Gure hipotesia: Bereizi ahal izango dira beroaren eraginez.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Kandela zatitxoak eta harri txikiak nahastu. 2. Ontzi batean jartzen da nahastea 3. Berotzen da metxeroarekin edo mikrouhinean

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Bildutako datuak - Ondorioak Beroaren ondorioz kandela zatitxoak urtu egiten dira (URTZEA) eta errez bereizi ahal dira kandela zatiak eta “harritxoak”. Sua erabiltzen denez, kontu handiz ibili behar da.

Txanela LH 6-5

11.4 esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

NOLA BEREIZI … URA ETA GATZA (edo itsasoko ura)?

2012/05/24

Taldekideak:

Legardako 6.A

Helburua

Materiala

Ura eta gatza nahastu ondoren, bereiztea

Ura Gatza Ontzi bat

Azaldutako hipotesiak Eguzkiarekin ura lurrunduko da eta, horrela, gatza bereizi ahal izango da.

Prozedura (pausoz pauso) 1. Ura eta gatza nahasten dugu. 2. Nahaste hau eguzkitan jartzen dugu egun batzuetan.

Txanela LH 6-5

â&#x20AC;&#x153;â&#x20AC;Śsaiatze horretan ezin geldituâ&#x20AC;?

Bildutako datuak - Ondorioak Eskolako terraza batean bost egunetan, eguzkitan, egon eta gero, ura lurrundu da eta gatza berriro ikusi ahal izan da; kasu honetan, azukrea eta gatza, esperimentu biak batera egin ditugulako.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

NAHASTEN BEREIZTE METODOAK Materiaren nahasteak bereizteko hainbat metodo erabiltzen dira. Hona hemen haietariko batzuk: DEKANTAZIOA

MAGNETISMOA

Osagairik astunenak behera doaz, arinenak, berriz, gora.

Imanak metalak bereizten ditu.

Esperimentua:

OLIOA ETA URA NOLA BEREIZI?

NOLA BEREIZI … HONDARRA ETA BURDIN HAUTSA?

URTZEA Beroaren eraginez solido batzuk urtu egiten dira, beste batzuk, ez.

LURRUNTZEA Likidoa lurruntzen denean, solidoa geratzen da.

Esperimentua:

NOLA BEREIZI … KANDELA ZATITXOAK ETA HARRI TXINTXORRAK?

NOLA BEREIZI … URA ETA GATZA (edo itsasoko ura)?

Txanela LH 6-5

12. esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

AZUKREAREN KRISTALIZAZIOA

2012/05/24

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Azukrea eta guraren nahastea egin ondoren, azukrearen kristalizazioa lortzea beroaren ondorioz.

Azukrea Ura Ontzi bat Eguzki beroa

Prozedura (pausoz pauso) 1. Ura eta azukrea nahasten da ontzi batean 2. Nahaste hau egun batzuetan eguzkitan jartzen dugu 3. Itxaroten da ura lurrundu arte

Bildutako datuak - Ondorioak Bost egun pasa ondoren ura lurrundu egin da eta azukrea hasieran bezala ikus daiteke. Beraz, ez da aldaketa kimikorik egon, baizik eta aldaketa fisikoa.

Txanela LH 6-5

13. esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

AZUKREAREN ERREKUNTZA

2012/05/24

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Sortzen den aldaketa fisikoa edo kimikoa den frogatzea.

Azukrea Kazola Koilara bat Sukaldeko sua

Prozedura (pausoz pauso) 1. Azukrea kazola baten barruan bota. 2. Sutan jarri

Bildutako datuak - Ondorioak Beroaren ondorioz, aldaketa kimikoa sortzen da: azukrea likidotzen da, kolorea aldatzen du eta abar.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

MATERIAREN PROPIETATE BEREZIAK GOGORTASUNA: gorputz batek beste bati arrastoa (marra, urratua …) egiteko duen gaitasunari deitzen zaio gogortasuna. Burdinak egurrari arrastoa egiten dio. BIGUNTASUNA: gogortasunaren aurkako propietatea. ELASTIKOTASUNA: elastikotasuna deitzen zaio materiak hasieran zuen forma berriro eskuratzeko duen gaitasunari edo propietateari. Adibidea: Ileko goma PLASTIKOTASUNA: elastikotasunaren aurkako propietatea. Plastilina JARIOKORTASUNA/ FLUIDOTASUNA: gaitasunari deritzo. Likidoen propietatea.

hodietatik

eta

ontzietatik

azkar

isurtzeko

BISKOSITATEA/ LIKATASUNA: aurreko propietatearen aurkakoa. Olioa eta eztia likido likatsuak dira. HAUSKORTASUNA: gorputz bat zatietan apurtzeko duen propietateari deritzo. Beira gogorra da baina hauskorra. ZAILTASUNA/ TENAZITATEA: hauskortasunaren aurkako propietatea. Lanabesak. DISOLBAGARRITASUNA: materiak disolbatzeko duen gaitasunari deritzo.Gatza eta azukrea erraz disolbatzen dira; harriak eta metalak, berriz, ez. ERREGAITASUNA: beroa eta energia emanez substantziak duen erretzeko propietateari deritzo. Esaterako, substantzia erregai hauek erregaitasuna propietatea dute: egurra, ikatza, petrolioa …). Propietate hori ez duten substantziak erregaitzak dira. Esaterako, suhiltzaileen jantziak. HARIKORTASUNA: hautsi gabe hari luze eta meheetan bihurtzeko propietatea. Kobrezko hariak. XAFLAGARRITASUNA: xafla meheak egiteko gaitasuna. Freskagarri potoetako metala xafla mehea izaten da. EROANKORTASUNA: materiak beroa edo elektrizitatea oso erraz garraiatzeko edo eroateko duen propietatea. Metalak eroaleak dira bina plastiko edo egurra isolatzaileak dira. PROPIETATE ELEKTRIKOAK ETA MAGNETIKOAK: hainbat materialek beste batzuk erakartzeko duten ahalmena.

Txanela LH 6-5

14. esperimentua: Data:

“…saiatze horretan ezin gelditu”

NOLA JAKIN GORPUTZ BAT EROALEA DEN ALA EZ?

2012/05/24

Taldekideak:

Legardako 6.A taldea

Helburua

Materiala

Kobrea gorputz eroalea den frogatzea.

Pila Etengailu bat Bonbilla Kobrezko haria

Prozedura (pausoz pauso) 1. Kobrezko hariaren mutur bat pilaren polo positiboan eta bestea negatiboan konektatzen dira. 2. Bonbillarekin eta etengailuarekin ere konektatzen dugu aurrekoa.

Bildutako datuak - Ondorioak Korronte elektrikoa sortzen da eta bonbilla pizten da. Bonbilla piztearekin frogatzen da kobrea gorputz eroalea dela. Piztuko ez balitz, gorputz isolatzailea dela esango genuke.

Txanela LH 6-5

“…saiatze horretan ezin gelditu”

AUTOEBALUAZIOA Proiektua gauzatu ahala hainbat zeregin eta alderdi landu ditut unitate honetan. Egindako lan guztiak honela baloratzen ditut:

LABORATEGIKO LANA ……………………………………………………………………. -

Hipotesiak formulatzea

Saiakuntzak prestatzea

Saiakuntzak gauzatzea

Ekin aurretik pentsatzea

Informazio-bilketa

Materiala eskuratzea

Materialen erabilpen egokia

Antolamendua

Talde-lana

Garbitasuna

Partaidetza

…

LAN MONOGRAFIKOA …………………………………………………………………..... -

Bildutako informazioaren egokitasuna

Antolamendua

Bildutako txosten zientifikoaren

Garbitasuna

baliagarritasuna

…

Aurkezpena

EZTABAIDAK ……………………………………………………………………………….... -

Parte-hartzearen prestaketa

Parte-hartzea

behatzailea, bozeramalea) egoki

Elkarrizketarako arauak

betetzea

Egoki eta zuzen hitz egitea

Hainbat eginkizun (solaskidea,

…

ZURE JARRERA ETA JOKABIDEA ……………………………………………………..... -

Bakarka egindako lanak

Jakin-mina

Lanerako gogoa

Elkartasuna

Gozamena

Autonomia, zeure kabuz ekitea

Hobetu beharreko lana

Nahiko lan ona

Lan bikaina