Waddeneilanden 47 100

Texel

Even oriĂŤnteren 48 In drie dagen 50 Hoogtepunten 52 Verder ontdekken 66 Waar... 70

48

Texel

Even oriënteren Texel is het grootste eiland van de Wadden, en heeft de meeste bewoners (13.000). Het eiland is met een klein miljoen bezoekers per jaar het drukst bezochte van de Nederlandse Wadden. Dat dankt het aan haar toegankelijkheid: in twintig minuten ben je van Den Helder in de Texelse veerhaven ’t Horntje en de auto kan zonder reserveren mee.

Texel is het enige Nederlandse Waddeneiland dat niet onder de provincie Friesland valt. Het Noord-Hollandse eiland heeft door de ligging dicht bij het vasteland een meer verstedelijkt karakter dan de andere Nederlandse Waddeneilanden.

Het heeft een vliegveld, theater en bioscoop, en alle grote supermarktketens zijn er gevestigd. Tegelijkertijd kent Texel bijzonder veel natuurschoon. Het duin- en bosgebied aan de Noordzeekant is uitgeroepen tot Nationaal Park. Hier bevindt zich ook De Slufter, een bijzonder natuurgebied dat is ontstaan door een duindoorbraak door zee.

Zijn huidige grootte heeft Texel pas relatief laat gekregen.

Begin 1600 groeide door middel van stuifdijken het noordelijker gelegen Eijerland aan Texel vast. Dit deel van het eiland bestaat uit kilometerslange akkerlanden en telt slechts één dorp: De Cocksdorp. De andere zes dorpen bevinden zich op het onderste deel van het eiland. Hoofdplaats is Den Burg, met zijn gezellige winkelstraten. Het meest toeristische plaatsje is De Koog, een badplaats gelegen aan de Noordzee. Zuidelijk op het eiland liggen de mooie dorpen Oudeschild – een historisch vissersplaatsje dat nog steeds een eigen vloot heeft – en Den Hoorn. Oosterend en De Waal liggen aan de Wadkant, en zijn het minst toeristisch.

Boven: de overtocht naar Texel duurt slechts 20 minuten

Blz. 47: de schapenboet, typerend landschapstafereel op Texel

Even oriĂŤnteren

Hoogtepunten H

B Ecomare P52 C De Slufter en De Muy P55 D Oudeschild P59 E Kaap Skil P62 F Russenkerkhof P64

Aan het schaap dankt Texel zijn eigen wolonderneming, en de keur aan andere schapen- en lamsproducten

Verder ontdekken G Moai in de Polder P66 H Luchtvaartmuseum P66 I Oosterend P66 J Flora Museum P67 K Den Burg P68 L Den Hoorn P68 M Batterij Den Hoorn P69

49

50

Texel

Texel is een eiland dat niet snel verveelt. Dit is te danken aan de grootte van het eiland en de mix van natuurschoon en toeristische attracties. In drie dagen kun je de belangrijkste bezienswaardigheden bekijken.

Texel in drie dagen Dag 1 ’s Ochtends

Je begint je ontdekkingstocht van Texel met een bezoek aan BEcomare (links, P52), het centrum voor Wadden- en Noordzee, waar je uren kunt doorbrengen.

Naast enkele mooie exposities over de Wadden kun je de zeehonden b ­ ekijken die hier tijdelijk worden o­ pgevangen.

Lunch

Je luncht op het terras bij het vliegveld van Texel, waar op mooie dagen rondvluchten worden gehouden en leerlingen van de parachuteschool aan het oefenen zijn.

’s Middags

Op fietsafstand van dit terras ligt het beginpunt van de wandeling door CDe Slufter en De Muy, Texels bijzonderste natuurgebieden. Hier breng je de middag door.

Dag 2 ’s Ochtends

Vandaag staat Texels VOC-­ verleden centraal. Je bezoekt Kaap Skil (rechts, P62), waar je alles leert over Texels­ verhouding tot de zee en het strand.

In drie dagen

51

Lunch

In de haven van DOudeschild kun je kiezen uit vele viskraampjes (links) en visrestaurants (P59). Hier wordt de vis verkocht die door de Texelse vissers op de Noordzee wordt gevangen.

’s Middags

Je maakt een rondwandeling rond en door het historische havenplaatsje DOudeschild (P59). Hier lag vroeger de VOC-vloot voor de Rede van Texel. Nu biedt de haven onderdak aan Texels eigen vissersvloot. Rond Oudeschild kijk je bij het oude fort en je maakt een wandeling over het Schillepaadje.

Dag 3 ’s Ochtends

Deze ochtend staat Texels roerige oorlogsgeschiedenis centraal. Je bezoekt het FRussenkerkhof (P64), waar de gevallenen van de bloedige Georgische opstand op Texel in 1945 liggen. Daarnaast bekijk je het bunkercomplex in de duinen bij LDen Hoorn (onder, P69), vanwaaruit de Duitsers Texel in de Tweede Wereldoorlog in hun greep hielden.

Lunch

Strandpaviljoen 9 ligt op loopafstand van het bunkercomplex bij Den Hoorn.

Het paviljoen is zowel ’s zomers als ’s winters open; het heeft een zonneterras voor warme dagen en een houtkachel voor als het guur weer is.

’s Middags

’s Middags bezoek je KDen Burg (P68), Texels mondaine hoofdplaats met tal van bijzondere winkels en restaurants.

52

Texel

B Ecomare Het centrum voor Wadden en Noordzee Ecomare trekt jaarlijks 300 duizend bezoekers. De meeste toeristen komen op de zeehonden en bruinvissen af, die het centrum in bassins opvangt en verzorgt. Maar ook bij de drie permanente exposities kun je uren doorbrengen.

Het is voedertijd en dat is voor zeehond Rob in Ecomare het moment zijn showtje op te voeren. Luid brullend klimt hij op uit het water, zijn zwarte kop gericht naar de verzorger. Waar de andere zeehonden geluidloos hun vis verorberen, trekt Rob alle aandacht naar zich toe. Dat is niet voor niets: Rob is de filmster van Ecomare. Ooit speelde hij een hoofdrol in de Zweedse jeugdfilm ‘Rona de zeehond’. De filmmakers leerden de zeehond eerst te brullen voor hij een vis krijgt. Na de film werd Rob weer teruggezet in zee, maar hij was te zeer aan mensen gehecht geraakt: als graag geziene gast in het Oost-Duitse kustgebied bedelde hij bij strandgangers om visjes. Later spoelde hij op de Nederlandse stranden aan, en onderging hij een verwilderingprogramma bij de zeehondenopvang van Lenie ’t Hart in Pieterburen. Tevergeefs, nadat hij in Zeeland met een zender om te water was gelaten, meldde Rob zich later dat seizoen bij de badgasten in Egmond en Zandvoort. Vandaar dat hij nu is opgenomen in Ecomare.

Al meer dan vijftig jaar worden zieke of verzwakte zeehonden in Ecomare opgevangen. Allereerst worden ze in quarantaine gezet, en als ze na behandeling weer beter zijn mogen ze in het

Lunchtijd in Ecomare

Ecomare

53

buitenbad op krachten komen. Eenmaal aangesterkt worden de zeehonden weer uitgezet in de Waddenzee. Het uitzetten van zeehonden gebeurt sinds 1975, de zeehonden die vóór die tijd zijn opgevangen mogen in Ecomare hun oude dag slijten.

Net als Rob, die zo aan mensen gewend is geraakt dat hij in de natuur niet meer kan overleven.

Bruinvissen

De zeehondenopvang is de grote attractie van Ecomare. Maar het centrum heeft veel meer te bieden. In een speciaal bassin zwemmen ook twee bruinvissen. Via de onderwaterramen kun je met ze spelen. Daarnaast bieden de drie grote expositiezalen een overzicht van de natuur op de Wadden en de Noordzee. Er is zoveel te zien dat je hier met gemak een hele dag kunt doorbrengen. Naast de zeehonden en bruinvissen is de Waterzaal de grote attractie van het centrum. Hier zijn in verschillende Duinmeertjes zijn favoriete rustplaatsen voor de vogels van Texel

Excursies

Bij Ecomare kun je de excursies boeken die Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de Waddenvereniging organiseren op Texel. De populairste excursie is de twee uur durende wandeling met de boswachter door De Slufter (P55), die het gehele jaar wordt georganiseerd. Daarnaast kun je met de boswachter ook op stap in de natuurgebieden De Geul en De Muy. Ecomare organiseert in samenwerking met de Waddenvereniging buitendijkse excursies bij De Cocksdorp. Deze tocht door het slik laat het leven in de wadbodem zien. Laarzen mee! Er zijn ook kijkavonden bij Volkssterrenwacht De Jager in het Observatorium, gelegen bij Ecomare. Alleen bij helder weer.

aquaria de vissen van de Noordzee en Waddenzee ondergebracht, zoals tong, schar, griet, tarbot en zeebaars. Er is ook een aanraakaquarium met roggen en hondshaaien.

Een andere bezienswaardigheid is de vogelverdieping, waar zo’n tachtig vogels die op Texel voorkomen zijn opgezet. Met een druk op een knop van een luisterportaal kun je de lokroep van de verschillende vogels horen.

De jan-van-gents zijn trouwens net als tal van andere vogels vaak ook in het echt te bekijken.

Ecomare heeft naast de zeehondenbassins buiten ook een vogelopvangruimte.

Schelpengrijper

De twee andere permanente exposities gaan over het eilander leven en over de zee. Met door vissers gevangen botten en een replica van bijvoorbeeld de wolharige neushoorn krijg je een beeld van hoe het leven er op de eilanden uitzag, van circa 150 duizend jaar voor Christus tot vandaag de dag. De zeezaal laat de vriendelijke maar ook verraderlijke kant

54

Texel

Natuurpad Alloo

Het 4,5 kilometer lange natuurpad Alloo is speciaal geschikt voor mensen in een rolstoel en blinden en slechtzienden. Natuurpad Alloo begint naast Ecomare, waar ook een folder van deze wandeling kan worden verkregen in grootletterschrift of in braille. Het pad loopt langs de oevers van een duinrel, door bossen en graslanden, en is gemarkeerd door ribben- en noppentegels en houten gidslijnen. De route is in te korten tot 2,8 km.

van de zee zien. Je krijgt een indruk van de drukte op de schijnbaar zo verlaten Noordzee. En kinderen hebben het hier uitstekend naar hun zin met een kermisgrijper waarmee ze naar schelpen kunnen ­hengelen.

Wie binnen is uitgekeken kan ook nog wandelen in het Duinpark in de duinen achter Ecomare.

Staatsbosbeheer heeft hier drie natuurroutes uitgezet, waar je meer te weten komt over de vorming van de duinen.

Onder: Ecomare vangt vogels in nood op, waaronder deze jan-van-gent

Even rusten

Ecomare ligt vlak bij de strandovergang Paal 17, waar je in de zomermaanden twee strandpaviljoens vindt met groot zonneterras en een uitgebreide lunchkaart.

A194 B3 BRuijslaan 92, De Koog C0222317741; www.Ecomare.nl DHele jaar, behalve eerste kerstdag en nieuwjaarsdag JGemiddeld

Ecomare: INSIDER TIP Beste tip Hoogtepunt van een bezoek aan Ecomare is het voeren van de zeehonden door de verzorgers. Tijdens het voederen vertellen de verzorgers de wetenswaardigheden over Nederlands grootste roofdier. Het voeren vindt iedere dag plaats om 11.30 en 15.30 uur. Om 10:30 uur en 13:30 uur is er een bruinvispresentatie waarbij je van alles te weten komt over de bruinvissen.

Nader bekeken In 2002 werd de zeehondenpopulatie in de Waddenzee en Noordzee getroffen door de zeehondenziekte Phocine Distemper. Het heeft aan bijna de helft van de circa 6000 bij Nederland levende ‘gewone’ zeehonden het leven gekost. Het virus tast het immuunsysteem aan, waardoor de zeehonden longontsteking krijgen en vaak snel overlijden. De grijze zeehond, de andere soort die in Nederland voorkomt, is niet vatbaar voor het virus. Het was de tweede keer dat het virus toeslaat. In 1988 werd tweederde van de zeehondenpopulatie er slachtoffer van. Beide keren was de populatie binnen een paar jaar weer op peil.

De Slufter en De Muy

55

C

De

Slufter en De Muy

Midden in het Nationaal Park De Texelse Duinen liggen de natuurgebieden De Slufter en De Muy. Een rondwandeling van zeven kilometer leidt dwars door dit unieke landschap, over het strand en langs een stil binnenmeer, waar ’s zomers lepelaars broeden.

Startpunt van de wandeling is de uitspanning De Slufter, op de kruising van de Slufterweg en de Zanddijk, ten noorden van De Koog. De Zanddijk is een stuifdijk, die in 1630 is aangelegd om Texel vast te laten klinken aan het noordelijker gelegen Eijerland. Het zand bleef kleven op een dijk van riet en takken, waarna helmgras werd geplant, dat nog meer zand wist vast te houden. Aldus is Eijerland aan Texel vastgehecht. Een hoge trap , met ernaast een rolstoeltoegang, leid je hier het duin op naar een uitzichtpunt aan het begin van de wandeling. Hier staan banken vanwaar je de gehele Slufter kunt overzien, en twee verrekijkers, die op munten van  0,50 werken. Het gebied waar je nu op uitziet is ontstaan door een doorbraak van de zee door de duinen. Dit gebeurde regelmatig. Meestal werd zo’n doorgebroken duin snel weer gedicht, maar op de plek van de huidige Slufter bleek de zee niet terug te dringen. In 1929 liet men het maar zo, en zo ontstond een uniek natuurgebied.

Door het gat in de buitenste duinenrij stroomt het water van de Noordzee bij vloed via De Slufter de duinen en het achterliggende natuurgebied in. Bij eb valt het gebied weer droog. Dit heeft een landschap opgeleverd waar vogels als de tureluur, scholekster, eidereend en dwergstern zich prima thuis voelen.

In de zomer is De Slufter paarsgekleurd van het bloeiend lams-

Texel is een fietseiland bij uitstek, maar op het strand ben je te voet beter af

56

Texel

oor, een plantje dat als een van de weinige tegen zout water kan. In dezelfde categorie valt zeekraal en Engels gras, dat je in mei en juni herkent aan de bloeiende roze bloemhoofden.

Je volgt vanaf het uitzichtpunt de wandeling met de gele paaltjes, die je links langs De Slufter voert. De route gaat dwars door het zoet-zoute landschap naar het strand. Een klein hoogteverschil betekent meteen een ander landschap. Waar de grond door slibafzetting zo hoog geworden is dat het zeewater er niet meer bij kan, hebben zich zoetwaterplanten gevestigd.

Schapen zorgen hier voor de natuurlijke begrazing.

Rechts is de eigenlijke slufter en links van je hebben zich plasjes gevormd, waar vogels op afkomen. Vooral de sierlijke zwart-witte kluut is vaak bij de kreken waar te nemen. ’s Winters kun je hier trekvogels zoals de wintertaling en rosse grutto tegenkomen. De gele-paaltjesroute eindigt op het strand, waar je linksaf gaat richting badplaats De Koog. Na ruim een kilometer zie je links een wandelpad de duinen in gaan, te

Bloeiend lamsoor in de Slufter

De Slufter en De Muy

57

herkennen aan de opening tussen de takkenschermen en de handwijzer van Staatsbosbeheer. Dit pad, gemarkeerd door groene paaltjes, neem je. Je loopt nu natuurgebied De Muy binnen, een relatief jong gebied van natte duinvalleien. Je laat het pad dat meteen rechts afslaat voor wat het is en loopt verder rechtdoor totdat je na 500 meter opnieuw een afslag met groene paaltjes treft. Hier ga je wel rechts, het pad voert naar het duinmeer Binnen Muy, een idyllische plas, die – verstild als een bergmeer – tussen de duinen ligt. De wandeling langs dit duinmeer kom jeit op een uitkijkpunt, vanwaar je met je verrekijker prachtig zicht hebt op de vogels in de waterplas. In het voorjaar strijkt aan de rand van de plas een lepelaarskolonie neer, die zich vanaf dit punt goed laat bekijken. Ze worden vergezeld door aalscholvers, en ook de bruine en blauwe kiekendief broeden in De Muy. Daarnaast trekken het riet rondom de plas en de bessen van de vlier- en duindoorns in De Muy zangvogels aan zoals lijsters, rietgorzen en tjiftjaffen.

Lepelaars verzamelen zich rond het duinmeer in De Muy

Broedseizoen

Vanaf de uitkijkpost ga je linksaf door de vlakte van polder De Nederlanden, nog steeds de groene paaltjes volgend. Je kom jeit op de weg die loopt van De Koog naar De Slufter, en die wordt aangegeven met gele paaltjes. Je slaat hier linksaf en loopt langs de duinrel terug naar het beginpunt, met polderland links van je en het stuifduin aan je rechterkant. Vanaf dit wandelpad kun je boven de weilanden kiekendieven verwachten, en ook torenvalken hebben hier hun jachtterrein. In het weiland scharrelen vaak kieviten en scholeksters, en als je geluk hebt hoor je hier in het voorjaar een concert van de nachtegaal, die zich heeft verstopt in de wilgenbosjes langs het pad.

Even rusten

Let op: De wandeling door De Muy is tijdens het broedseizoen gesloten. Wandel je tussen 1 maart en 16 augustus in dit gebied, dan blijf je niet 1 km maar 2,5 km op het strand lopen, en neem je de duinovergang bij Bertus­nol, die je vanaf het strand ziet liggen en die door blauwe paaltjes wordt gekenmerkt.

Bertusnol is 22 meter hoog en heeft een uitkijkpunt vanwaar je het gehele gebied van De Muy kunt overzien. Je loopt aan de andere kant het duin af en komt op het wandelpad door De Nederlanden uit waar je linksaf gaat, de gele paaltjes volgend, die uiteindelijk bij het paviljoen De Slufter uitkomen. Deze route is 1 km langer.

Een prachtige plek in de zomer om even uit te blazen is het restaurant naast het vliegveld tussen De Cocksdorp en De Koog, vlak bij natuurgebied De Slufter. Naast het terras staat een oude starfighter-straaljager opgesteld. Hier zie je de diverse sportvliegtuigen opstijgen en landen. Op het grasveld naast het restaurant oefenen de cursisten van paracentrum Texel, en het grasveld voor je is tevens de landingsbaan voor hun sprongen.

Airport Hotel Texel C0222-311233; www.texelairport.nl

De Slufter en De Muy: INSIDER TIPS Beste tip De Muy is rijk aan bramenstruiken. Staatsbosbeheer stelt het gebied ieder jaar op 15 augustus open voor bramenplukkers.

Nader bekeken De lepelaar is een prachtige vogel, die zich veel laat zien op Texel. Om de vogel niet te storen is De Muy in het broedseizoen gesloten voor wandelaars. Wil je toch de lepelaar zien, dan kun je meegaan met een rondwandeling met de boswachter door dit gebied. In voorjaar en zomer is er meerdere keren per week een excursie, die voert langs het uitzichtpunt nabij het duinmeer van De Muy. De lepelaar broedt ook in natuurgebied De Geul, ten zuiden van het dorp Den Hoorn. Hier bevindt zich een uitzichtplek waar je met de auto kunt komen en waar je ook tijdens het broedseizoen toegang toe hebt . Verrekijker mee!

Oudeschild

59

D Oudeschild Oudeschild is het enige dorp op de Waddeneilanden dat nog een eigen vissersvloot heeft. Het vissersplaatsje heeft een rijke geschiedenis, want in de 17e en 18e eeuw was de Rede van Texel een beroemde uitvalsbasis voor de VOC. Een wandeling rond en door Oudeschild – langs de haven, het zeemanskerkje, de Wezenputten en Fort De Schans – brengt die historie weer tot leven.

De zes kilometer lange rondwandeling begint bij Kaap Skil, te herkennen aan de molen. Loop de Heemskerckstraat uit en de trap op naar de haven. Hier liggen verschillende schepen van de Texelse vloot, te herkennen aan het voorvoegsel TX. Texel is het enige Waddeneiland dat nog een eigen vissersvloot heeft. Het haventje van Oudeschild stamt uit 1870; tot die tijd meerden de schepen af aan de dijk bij het vissersplaatsje of ging men voor anker op de Rede die in zee nabij Oudeschild lag. Lange tijd voer de veerdienst uit Den Helder ook op de haven van Oudeschild, maar door de groei van het toerisme is uiteindelijk een moderne veerhaven in ’t Horntje aangelegd.

Je neemt de trap naast restaurant Havenzicht en loopt nu tegen de De Ruyterstraat aan, vernoemd naar de beroemde zeeman. Deze was hier vaak te gast, zo blijkt uit de kroonluchter die hij schonk aan het zeemanskerkje van Oudeschild. Dit kerkje vind je als je langs de dijkhuisjes loopt en de derde straat rechts neemt, de Kerkesteeg. Het kerkje dateert van 1650 en werd vooral door zeelieden bezocht. Naast Michiel de Ruyter heeft ook admiraal Cornelis Tromp in 1677 een kroonluchter aan deze kerk geschonken. De Gouden Eeuw leverde ook voor Oudeschild een bloeiperiode op. Vanwege de grote bedrijvigheid verrees ten noorden van Oudeschild het dorp Nieuweschild. Toen de VOC werd opgeheven, verdween Nieuweschild. tegenwoordig is er vrijwel niets meer van te zien.

Je gaat bij het kerkje linksaf, houdt links aan in de bocht en slaat aan het einde van de straat rechtsaf ’t Buurtje in. Dit werd ook wel het jeneverbuurtje van Oudeschild genoemd, het oudste deel van het dorp, waar de zeelieden in vroeger dagen hun geld verbrasten in herbergen en tapperijen. ’t Buurtje gaat over in het Skillepaadje, met daarnaast de Skillesloot , waar vroeger de vaten met drinkwater voor de VOCschepen werden vervoerd. Dit ijzerhoudende water kwam uit

De vissersvloot van Texel herken je aan de initialen TX op de boeg

60

Texel

de Wezenputten, die aan het einde van het Skil­lepaadje aan de rechterkant van de weg tegenover boerderij Brakenstein liggen.

Een informatiebord vertelt hier de geschiedenis van deze putten, die eigendom waren van het weeshuis in Den Burg. Van de opbrengst kon het weeshuis leven.

Bij de kruising ga je linksaf het Doolhof in aan de voet van de Hoge Berg. De Hoge Berg is een vijftien meter hoge keileembult, die is ontstaan in de voorlaatste ijstijd, zo’n 130 duizend jaar geleden. Het door het ijs opgestuwde mengsel van leem, keien en grind bleef na afloop van de ijstijd achter. Aan het Doolhof bevindt zich de zandkuil, waar men vroeger het zand afgroef voor de dijkverhoging. Nu is het een insectenreservaat met graafwespen en graafbijen. Bij de Schansweg ga je linksaf.

Rechts van je zie je het Galgenlandje, waar vroeger de ter dood veroordeelden werden opgehangen. De galgen waren vanaf zee te zien, als afschrikwekkend voorbeeld voor potentiële muiters. Weldra kom je langs fort De Schans, dat omstreeks 1574 werd gebouwd als verdediging van de VOC-vaarroute tegen de Spanjaarden. Op de binnenplaats bevonden zich kazernes en opslagplaatsen, en ook was er een ‘bomvrij’ kruitarsenaal.

Via een sluis kon het omliggende gebied onder water worden gezet. Het Fort was ook de plek waar de Admiraliteit krijgsraad hield, onder andere onder leiding van Cornelis Tromp. In de Franse tijd bracht Napoleon in 1811 een bezoek aan het fort. Hij was zo onder de indruk dat hij rond Oudeschild nog twee forten liet bouwen: Lunette en Redoute. Deze zijn in de loop der jaren verdwenen, maar De Schans is grotendeels bewaard gebleven en wordt nu beheerd door Natuurmonumenten, die ook rondleidingen door het fort organiseert. Inlichtingen zijn te verkrijgen bij Kaap Skil (P62).

Bij de dijk ga je een klein stukje rechtsaf en dan links bij gemaal De Schans de dijk over en linksaf terug naar Oudeschild. De dijk biedt een mooi uitzicht over de Waddenzee. Je kijkt uit op het stuk zee waar zich vroeger de Rede van Texel bevond. Onder het zand liggen hier tientallen vergane schepen. Het ging namelijk vaak mis op de Rede. De storm van 24 december 1593 leidde bijvoorbeeld tot een kettingbotsing tussen koopvaardijschepen op de Rede die waren losgeslagen: 44 koopvaardijschepen zonken, zo’n duizend bemanningsleden verdronken.

De wandeling over de dijk mondt uit in een uitkijkpunt met kanon aan de voet van de haven van Oudeschild. Links van je zie je de molen en graanpakhuizen van Kaap Skil weer liggen.

Even rusten

Vanwege zijn vissersvloot telt Oudeschild, zowel in de haven als in de Heemskerckstraat, verscheidene viskramen en viswinkels. Ideaal om versgevangen vis te proeven.

Oudeschild A195 D2

Onder: Texel dankt zijn bestaan aan de Hoge Berg, een vijftien meter hoge keileembult die in de voorlaatste ijstijd is ontstaan

Blz. 61: zicht op een oud pakhuis in de haven van Oudeschild, dat nu dienst doet als vis­ restaurant

Oudeschild: INSIDER TIPS Beste tip Texel is trots op zijn eigen vissersvloot. Meerdere keren per week, en

in de vakantie zelfs elke dag, organiseren de Texelse vissers middagtochten voor toeristen. Je leert welke vis er in de Waddenzee zwemt, hoe de vissers werken, je bekijkt de stuurhut en aan het einde van de vaartocht wordt de garnalenvangst onder de opvarenden verdeeld.

TX 10 Emmie

A195 D2 BLoket in de haven van Oudeschild C0222-313639, 06-51498614; www. garnalenvissen.nl DMa-zo JGemiddeld

TX 35 Zeester A195 D2 BLoket in de haven van Oudeschild C0222-313545, 06-51528174; www. zeestertx35.nl DMa-zo JGemiddeld

62

Texel

E aap K

Skil

In Oudeschild staat een spectaculair nieuw pand: Kaap Skil, museum van jutters & zeelui. Je stapt er binnen in vissershuisjes uit vroeger tijd, oude zeerotten geven regelmatig demonstraties touwslaan en visroken, en je komt er alles te weten over de Rede van Texel, de roemruchte VOC en zeehelden als Michiel de Ruyter, die ooit kind aan huis waren in Oudeschild.

Kaap Skil was voorheen het Maritiem en Juttersmuseum. Het markante nieuwe museumgebouw, geopend in 2012, is een blikvanger in Oudeschild. De houten gevel illustreert de eeuwenoude traditie van hergebruik. De verticale lamellen zijn gemaakt van verzaagde hardhouten damwanden uit het NoordHollands Kanaal en krijgen zo, net als de aangespoelde collectiestukken van het museum, een tweede leven.

Rede van Texel

Binnen vind je verschillende exposities. In het souterrain staat

de maquette van de Rede van Texel, die de Texelse geschiedenis tot leven brengt. Vroeger kenden zeelieden van de OostIndische Compagnie de Rede van Texel. Als je daar na een maandenlange reis voor anker ging, voelde dat als thuiskomen.

Hier sta je oog in oog met het roemruchte zeevaartverleden van onze voorouders.

Op de eerste verdieping bevindt zich een collectie aan archeologische schatten van de zeebodem. Hier leer je van alles over de honderden scheepswrakken die verborgen liggen in de zee rond Texel. Ook vondsten van Texelse duikers zijn tentoonge-

Kaap Skil, museum van jutters & zeelu

Maritiem- en Juttersmuseum

63

steld. Sommige voorwerpen liggen onder water, om deze goed te houden. Museumbezoekers kunnen plaatsnemen in een ‘eeuwenoude’ duikboot en beleven hoe het in de negentiende eeuw zou zijn geweest om met zo’n gevaarte in de Waddenzee af te dalen, op zoek naar een met rijkdommen beladen wrak.

In het Juttersmuseum kun je allerlei strandvondsten bekijken. Al eeuwenlang struinen Texelse jutters het strand af op zoek naar hout en goud en alles daartussenin. De mooiste stukken zie je hier.

Maar het is natuurlijk nooit genoeg. Dus als je zelf een mooie jut vindt, kun je die naar het museum brengen. En dan krijg je een beloning. Plaatselijke jutters vertellen je graag over hun vondsten en avonturen. Zo blijven de bekende verhalen – over behekste laarzen en vreemde drankvaten – levend.

Traanroeier

In het openluchtmuseum, dat achter het museumgebouw ligt, ervaar je hoe het leven in het dorp Oudeschild er vroeger aan toe ging. Het is de ideale plek om aan kinderen te laten zien hoe het vroeger was. Molen De Traanroeier zie je al van ver boven de daken van het dorp uitsteken. Het is de enige overgebleven korenmolen op het eiland. Hij werkt nog steeds en maalt regelmatig het graan voor het brood van de Texelse bakker. Natuurlijk is de molen ook voor museumbezoekers open. Het meel kun je kopen in de museumwinkel.

In Kaap Skil worden allerlei activiteiten georganiseerd. Zo kun je juttersstukken maken met de kunstenaar, luisteren naar de (sterke) verhalen van jutters en zeemannen en zien hoe de ambachtslieden ijzer smeden, vis roken, touw knopen en netten boeten. Er is een speurtocht, een QR-route, en voor de allerkleinsten die nog niet kunnen lezen een stempeltocht.

Even rusten

Het maritieme gevoel komt ook terug in de inrichting van het museumcafé, waar de stoelen zijn bekleed met gebruikte zeildoeken en reddingsboeien met bewegwijzering.

A195 D2 BHeemskerckstraat 9 C0222-314956; www.kaapskil.nl JGoedkoop

PAARDENTRAM: INSIDER TIP Beste tip Laat je met een authentieke paardentram door het Texelse landschap rijden. Reserveringen C06-36251093; www.texelsepaardentram.nl.

64

Texel

F Russenkerkhof Nabij de Hoge Berg aan de Zuid Haffel (afslag 5) bevindt zich tussen de bomen de Sovjetbegraafplaats Loladse. Hier zijn 476 Georgiërs begraven, die zijn omgekomen bij de opstand tegen de Duitse bezetter aan het einde van de Tweede Wereldoorlog.

De begraafplaats herinnert aan de zwartste periode in de geschiedenis van Texel. Elk van de 476 rozenstruiken op het grasland staat voor een overleden Georgische soldaat. Op de begraafplaats herinneren gedenktekens met zowel Nederlandse als Georgische opschriften aan het bloedige voorjaar van 1945.

Circa achthonderd Georgiërs – in het begin van de oorlog tijdens de Duitse Blitzkrieg krijgsgevangen gemaakt – kwamen in februari 1945 op Texel aan, nadat ze eerder in Zandvoort waren gelegerd. De manschappen waren hulptroepen van de vijand: ze werden gedwongen om samen met vierhonderd Duitse soldaten de bezettingsmacht van Texel te vormen. Toen de berichten dat Duitsland de oorlog dreigde te verliezen ook op Texel doorsijpelden en de Georgiërs opnieuw overgeplaatst dreigden te worden, kwamen ze tegen de Duitsers in opstand.

In de nacht van 5 op 6 april voerden ze onder leiding van hun commandant Schwalwa Loladse een aanval uit op de Duitsers.

De opstand begon bij Huize Texla, de Duitse commandopost even buiten Den Burg. De bunkers in de tuin van Texla herinneren aan de vroegere bestemming. Ongeveer vierhonderd Duitsers zijn die nacht gedood en de opstand leek te slagen.

Alleen de twee hooggelegen bunkerposten in de duinen bij Den Hoorn (P69) en De Cocksdorp bleven overeind. Vandaaruit begonnen de Duitsers de weken daarop aan een tegenoffensief. Den Burg, Oudeschild en De Waal werden gebombardeerd. Uiteindelijk wisten de Duitsers de opstand neer te slaan,

Georgische teksten herinneren aan de soldaten uit het Oostblok die hier zijn omgekomen

Russenkerkhof

65

Gedenksteen voor Texelse verzetsstrijdster

mede met behulp van vers ingevoerde troepen vanuit Den Helder. De GeorgiĂŤrs werden naar het noorden van het eiland teruggedrongen, waar ze zich in de vuurtoren verschansten.

Daar werden ze uiteindelijk door de Duitsers overmeesterd en gefusilleerd. Toen op 20 mei Texel werd bevrijd, bleek dat 236 Georgische manschappen de strijd op Texel hadden overleefd. Ze waren ondergedoken bij Texelse geestverwanten. De balans van het heftige einde van de oorlog op Texel luidde: 800 Duitse slachtoffers, 565 GeorgiĂŤrs en 120 Texelaars. Daarnaast waren diverse boerderijen in vlammen opgegaan en werden veel gebouwen, waaronder de vuurtoren, zwaar beschadigd. De Duitse slachtoffers zijn begraven op de algemene begraafplaats in Den Burg, maar ze werden in 1949 overgebracht naar de militaire begraafplaats in Ysselsteyn (Limburg).

A195 D2 BZuid Haffel 45, Den Burg CVVV Texel 0222-314741 JGratis

Georgische opstand: INSIDER TIP Nader bekeken De vuurtoren van Texel valt niet alleen op door zijn rozerode

kleur, maar ook door zijn dikte. Dit is het gevolg van de kogelregen die de toren gedurende de Tweede Wereldoorlog te verwerken kreeg. De Duitsers beschoten de toren omdat de in opstand gekomen Georgische krijgsgevangenen bezit van de vuurtoren hadden genomen. Na de oorlog heeft de vuurtoren een tweede, nieuwe schil gekregen die enkele tientallen centimeters voor de oude toren is geplaatst.

Vandaar zijn dikke vorm.

66

Texel

Verder ontdekken G Landgoed

De Bonte Belevenis

Prachtig tegen de duinen bij aan, bij het dorpje Den Hoorn, ligt Landgoed de Bonte Belevenis. In twee boerenschuren vind je hier een zeepmakerij, een bierbrouwerij, een papierschepperij, een bakkerij, een kaarsenmakerij en een distilleerderij.

De ambachtslieden van dienst laten zien hoe ze hun werk doen, en met de Ambacht-Strippenkaart mag je ook zelf meedoen en bijvoorbeeld een zeepje of een kaars maken.

De Bonte Tuin bevat een grote diversiteit aan planten. Je vindt er een rozenkamer, kruidenbakken, fruitbomen, bessen, frambozen, grassoorten, een vlindertuin, bloemen en groenten. De producten uit de biologische tuin worden weer verwerkt in onder meer het zeep en het bier. In de theeschenkerij kun je komen proeven van cranberrychutney, aardbeienjam of een stuk taart of een heerlijk broodje uit de ambachtelijke bakkerij.

Bij mooi weer kunnen de kinderen losgaan in de speeltuin. Een leuk doeuitje voor alle leeftijden, of het nu mooi of slecht weer is.

A194 2B BRommelpot 11, Den Hoorn C0222-314180; www. landgoeddebonte belevenis.nl Ddi, wo, do en za 10.00-17.00 uur Jgoedkoop

H Luchtvaartmuseum Texel

Een propeller van een Amerikaanse B17-bommenwerper, die in 1943 door de Duitsers boven Oosterend werd neergehaald, alsmede een heuse starfighter zijn de aandachtstrekkers van het Texelse luchtvaartmuseum, gelegen naast het vliegveld in de Eijerlandse polder. Het vliegtuigmuseum, gevestigd in de oude zweefvlieghangar van het vliegveld van Texel, vertelt de geschiedenis van de Texelse luchtvaart. Texel International Airport opende in 1937 de deuren. Al snel ontstond er een lijndienst op Schiphol, uitgevoerd door de KLM. Het vliegveld werd gedurende de Tweede Wereldoorlog inzet van de strijd tussen Georgische opstandelingen en de Duitse bezetter, en werd kapotgeschoten. Pas in 1952 ging het vliegveld weer open. In het museum is een maquette te zien van het vliegveld anno 1939. Daarnaast is er ook een expositie ingericht over de dramatische opstand van de GeorgiĂŤrs op Texel in april 1945.

A195 E5 BPostweg 126, De Cocksdorp C0222-311689; www.luchtvaartmuseum texel.nl D23 mrt-3 november dagelijks 10.00-17.00 uur JGoedkoop

Toeristen kunnen voor een rondvlucht op Texels eigen vliegveld terecht

Verder ontdekken I Oosterend

Smalle straatjes, gerestaureerde huisjes en historische gevels: dat is Oosterend. Het Texelse dorp aan de Wadkant is gebouwd rondom de oudste kerk van Texel, waarvan sommige delen dateren uit de 12e eeuw.

De kerk heeft een houten schot in het portaal onder de toren, waarop honderden tekens gekerfd staan. Het

Middeleeuws dorpsbeeld in Oosterend

is niet duidelijk of de tekens in de 18e eeuw zijn ge­plaatst door verveelde kerkgangers of dat het handtekenigen zijn voor het gebruik van gemeentegrond, zoals een andere verklaring luidt. Het stratenpatroon van Ooster­ end doet middeleeuws aan en is niet berekend op het huidige verkeer. Het dorp heeft van oudsher een agrarisch karakter, maar later leefden de Oosterenders vooral van de visserij. Oosterend heeft in het verleden zelfs een eigen haven gehad.

Naast de kerk maken vooral de historische huizen met authentieke houten topgevels een bezoek aan het dorp waard. Daarnaast heeft Oosterend een prachtige slijterij met een museum­ achtige wijnkelder (P75) en een fijn restaurant: Rotisserie ’t Kerckeplein (P74).

A195 E3

J Flora Museum

Flora is het schipbreuk- en jutters­mu­ seum dat de jutters zelf hebben opgericht na een geschil met het – andere – juttersmuseum van Texel, in Oude-

67

schild (P59). In drie schuren, die zijn vernoemd naar gestrande schepen, is hier een keur aan gejutte spullen tentoongesteld, zoals ringboeien, sigaretten, flesjes met cocaïne, reddingssloepen, en wat er de laatste decennia nog meer op de Texelse stranden is aangespoeld.

Al op de parkeerplaats proef je de jutterssfeer van het museum. Daar staat de feloranje reddingscapsule van het Zweedse schip Vinca Gorthon, dat in 1988 voor de kust van Noord-Holland verging. Het is een van de vele bezienswaardigheden van het museum. Kaartjes koop je in een authentiek kaartjeshok, dat veertig jaar terug dienstdeed bij de veerdienst TESO. Op het buitenterrein liggen oude scheepvaartspullen, zoals een roer van 4,5 ton zwaar, een achtersteven van een 18e-eeuws schip, een propeller van een B17 die in de oorlog is verongelukt en een staartwiel van een straaljager. Ook zijn er enkele wapens tentoongesteld met hamer en sikkel, die Russische schepen na de omwen­te­­lingen in de Sovjet-Unie overboord hebben gegooid. Maar de grootste attractie is misschien wel het vuurtorentje van Rottumeroog, dat tot 1912 op het nu verlaten eiland dienstgedaan heeft en van 1912 tot 1977 in de Texelse Mokbaai stond opgesteld, waar het werd vernoemd naar de lichtwachters, de gebroeders Troost: ‘Het licht van troost’.

Het juttersmuseum herbergt daarnaast een grote collectie emaillen platen, zestien historische tractoren, het oude gemaal uit de Waal- en Burgpolder en een Chevrolet-vrachtwagen uit 1943, die vroeger werd gebruikt door de reddingsmaatschappij. Het juttersmuseum heeft ook de hand weten te leggen op de historische motor-

Leuk voor kinderen

• Landgoed De Bonte Belevenis (P66) • Ecomare (P52) • Kaap Skil (P62) • Batterij Den Hoorn (P69) • Zwemparadijs Calluna (P76)

68

Texel

reddingsboot Joan Hodson, waarmee Texelaars nog aan het einde van de Tweede Wereldoorlog naar Engeland zijn gevaren om hulp te vragen.

A195 D2 BPontweg 141, Oudeschild C0222-321230; www.juttersflora.nl Dma-za 10.00-17.00 JGoedkoop

K Den Burg

Of het nu een Albert Heijn is, een Hema of een moderne sportzaak: Den Burg heeft het voor mensen die van winkelen houden. Het centrum van het dorp, dat de hoofdplaats is van Texel en het gezelligste plaatsje van het eiland, bestaat uit vier straten, die samenkomen op de Stenen Plaats.

Den Burg is het winkeldorp bij uitstek. Je vind hier een aantal moderne kledingboetieks met alle modemerken in huis, er zijn twee prachtige sportzaken, je vind diverse geschenkwinkels, twee goede boekhandels, een biologische winkel, juweliers, twee mooie slijterijen; kortom, alles voor een middag winkelplezier. Daarnaast telt Den Burg een uitgaansstraat: de Gravenstraat, die een grote keuze aan restaurants heeft. En als enige dorp op de Wadden heeft Den Burg een bioscoop met twee zalen.

Den Burg is op zijn leukst op maandagmorgen, als op de GroenDen Burg is het gezelligste dorp van Texel

Schapen op de markt

Eenmaal per jaar herleeft de Texelse lammerenmarkt in Den Burg. De eerste maandag van september vindt op de Den Burgse markt altijd de Schapenfokveedag plaats. De Texelse schoolmeester en bekende natuurbeschrijver Jac. P. Thijsse beschreef de lammerenmarkt, die vroeger wekelijks plaatsvond, als volgt: ‘En in de nacht van zondag op maandag komt dan het heele eiland in beweging, van heinde en ver rammelen de hooge veekarren Burgwaarts en in den vroegen morgen trippelen op alle wegen kudden van lammeren en schapen. Al heel spoedig is de markt volgepropt en de kooplui vinden nauwelijks ruimte om handslag te doen. (…) En ’s nachts weergalmt het heele eiland van het weeklagen der schapen, die van hun kinderen zijn beroofd.’

plaats de Den Burgse warenmarkt wordt gehouden. Bij het VVV-kantoor haal je een boekje met een route langs de mooiste plekjes van het dorp.

A194 C2

L Den Hoorn

Het kerkje van Den Hoorn, anno 1646, is het ijkpunt van zuidelijk Texel. Het idyllische witte torentje is vanuit alle richtingen te zien, en geldt als het meest gefotografeerde object van Texel. De kerk ligt aan het fraaie weggetje Het Hoge Achterom, dat achter het dorp langs loopt. Vroeger lag de kerk midden in het dorp, maar Den Hoorn is door de jaren heen steeds kleiner geworden door het wegtrekken van de bevolking.

Den Hoorn is gebouwd op de keileembult ’t Klif. Het dorp was in de Gouden Eeuw de bakermat van de loodsmannen. Vanaf het 24 meter hoge duin naast het dorp, Loodsmansduin, hielden ze in de gaten welke schepen er op de Rede van Texel aankwamen. Met sloepen spoedden ze zich vervolgens naar de schepen om die veilig de haven in te loodsen. In de Herenstraat, op

Verder ontdekken de nummers 49, 51 en 53, in het kleine centrum van Den Hoorn, zijn nog drie oude loodsmanshuisjes te bewonderen. Aan het loodswezen kwam in de 19e eeuw een einde door de aanleg van het Noordhollandsen het Noordzeekanaal. Rondom het dorp zie je nog het authentieke boerenland, met de typisch Texelse schapenboeten.

69

Bollen kopen Beste tip Rond Den Hoorn zijn diverse bollenboeren gehuisvest, die langs de weg kraampjes hebben waar je heel voordelig bloembollen kunt aanschaffen. De kraampjes zijn onbemand: je kiest de bollen uit die je wilt hebben en doet het benodigde bedrag in het geldkistje.

A194 B2

M Batterij Den Hoorn

Batterij Den Hoorn is in 1938 gebouwd als onderdeel van de stelling van Den Helder. De bunker moest de marinehaven beschermen en geldt als een gaaf gebleven exemplaar van de Nederlandse vestingbouw. De bunker is uitgeroepen tot provinciaal monument.

Het witte torentje van Den Hoorn

Veel plezier heeft het Nederlandse leger echter niet van de batterij gehad, want meteen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog kwam hij in Duitse handen. De Duitsers konden vanhieruit het Marsdiep tussen Texel en Den Helder in de gaten houden, alsmede het zuidelijke deel van het eiland. Ze breidden het eiland uit met een wapen- en manschappendepot.

De batterij Den Hoorn was ook

cruciaal tijdens de opstand van de GeorgiĂŤrs aan het einde van de Tweede Wereldoorlog (P64). De opstandelingen slaagden er niet in de bunker te veroveren op de Duitsers, waarna de laatsten vanuit de stelling onder andere Den Burg onder vuur namen. Uiteindelijk mislukte daardoor de opstand, met vele doden onder de Duitsers, GeorgiĂŤrs en Texelaars als gevolg. De bunker doet nu dien st als uitkijkpunt.

Je kunt ook binnen in de bunker komen, vanwaar je door het kijkgat een prachtig uitzicht hebt over natuurgebied De Bollekamer, het Loodsmansduin en het Marsdiep tussen Texel en Den Helder.

Je bereikt de bunker door vanaf Den Hoorn de Witte Weg naar het strand van Hoornderslag te volgen. Je neemt na het voetbalveld de eerste weg links, een doodlopende weg. Bij de eerste bocht tref je een parkeerterrein, waar een wandeling met gele paaltjes begint. Je ziet de bunker op het duin voor je liggen.

A194 B2 JGratis

Prijzen hotels

Wat je voor een tweepersoonskamer met ontbijt kunt verwachten e minder dan e 80 ee tussen e 80 en100 eee meer dan e 100

Prijzen huisjes en campings

Gemiddelde prijs per week e minder dan e 300 ee tussen e 300 en 500 eee meer dan e 500

Texel biedt veel mooi gelegen hotels in zowel natuurlijke omgeving als de verscheidene dorpen. Daarnaast zijn grote bungalowparken te vinden, zoals De Krim in De Cocksdorp (www.krim.nl), Beachpark Texel in De Koog (www.landal. nl) en Dennenoord in Den Burg. (www.dennenoord.com) Liever kleinschalig? Zoek dan een huisje via www.texelduinen.nl of www.texel.net (ook campings).

Hotels / B&B’s De Cocksdorp

De smederij [e

In een oude smederij uit 1851 vind je vijf ruime gastenverblijven, ieder met zijn eigen sfeer en charme. Ze hebben allemaal een eigen badkamer met douche of bad en een eigen zit- en slaapgedeelte.

Het ontbijt wordt op de kamer geserveerd op het tijdstip van jouw

BKikkertstraat 47, De Cocksdorp C0222-316530; www.smederijtexel.nl

De Koog

Hotel Opduin [e[

Een van de bekendste hotels van Texel. Het tegen een duin aan gelegen viersterrenhotel is van alle gemakken voorzien, met een zwembad met sauna, Turks stoombad en solarium en een welnesscentrum dat allerlei behandelingen biedt. Voor kinderen is er een ballenbad en een speelkamer. De suites en kamers hebben alle een badkamer met ligbad en aparte douche, en een zitje. Het hotel heeft een verwarmd terras, beschut in de duinen. Daarnaast heeft Opduin op een eigen deel van het

A194 C3 BRuijslaan 22, De Koog C0222-317445; www.opduin.nl

Strandhotel Noordzee [e[

Texels enige strandhotel ligt helemaal aan het eind van de Badweg in De Koog. Het hotel is prijzig, maar daarvoor krijg je een fantastisch uitzicht op het strand en de zee. De tien kamers hebben alle zeezicht en zijn sfeervol ingericht met een epoxy-vloer, een schuifpui naar buiten en een luxe badkamer met ligbad. Twee kamers hebben een waterbed en in plaats van een bad een stoomdouche. Enkele kamers hebben een buitenterras.

Op de begane grond bevindt zich een cafĂŠ-restaurant met aan twee zijden een terras en een houtkachel voor het herfst- en winterseizoen.

A194 C3 BBadweg 200, De Koog C0222-317365; www.strandhotelnoordzeetexel.nl

Texel

Overnachten

strand twintig badhuisjes voor zijn gasten.

70

Waar...

keuze. Je krijgt streekproducten, producten uit eigen tuin (zelfgemaakte pruimenjam!), eieren van Texelse scharrelkippen en vleeswaren van de plaatselijke slager. Op de kamers op de begane grond zijn huisdieren welkom.

Den Hoorn

Op Diek [[[

€€In deze stolpboerderij uit 1739 is al meer dan vijftig jaar een hotel gevestigd. Er zijn 23 comfortabele kamers, allemaal met badkamer en voorzien van kabel-tv en gratis wifi.

Er is een restaurant/bar. Vanaf het zonnige terras op het zuiden kijk je uit op de beschutte tuin, die is omringd door weilanden. Een plek voor rustzoekers.

BDiek 10, Den Hoorn; www.opdiek.nl

Oudeschild

Havenhotel [[e

Huisjes / Campings

Den Burg

Aldubo verhuurt zes bungalows, gelegen op de grens tussen bos en grasland aan de mooie Rozendijk.

Er zijn twee eenvoudige tweepersoonsstudio’s, Eersteling en Wollewei. Daarnaast zijn er twee vierpersoonshuisjes, De Turel en ’t Wambas; De Turel is groter en luxer (met badkamer), maar ’t Wambas is voordeliger geprijsd en heeft bovendien een prachtig uitzicht over de weilanden. De meest luxe huizen zijn de zeer ruime, moderne vierpersoonshuizen De Mispel en ’t Roodborstje, die ook geschikt zijn voor mindervaliden.

Beide huizen hebben twee badkamers.

De 14 Sterren [e[

Mooi hotel gelegen op de grens tussen bos en polder in de dennenbossen van Texel. Hotel De 14 Sterren beschikt over veertien kamers, waarbij de hoekkamers en suites op de eerste verdieping zijn te prefereren boven de tuinkamers. De kamers op de eerste verdieping zijn lichter, hebben mooi uitzicht en een luxe badkamer. De kamers zijn alle sfeervol ingericht, hebben vloerverwarming, en koffie en thee op de kamer.

Ontbijt wordt op bed gebracht, en je kunt tegen voordelig hoteltarief eten bij het naastgelegen restaurant De Worsteltent (dan wel halfpension bij boeking opgeven).

A194 C2 BRozendijk 37, Den Burg (Dennenbos) C0222-314146; www.aldubo.nl

De Parel [-[e

Een wat ouder bungalowpark, waar de vier- en zespersoonshuisjes

A194 C2 BGerritslanderdijkje 8, Den Burg C0222-317746; www.kobeko.nl

De Krim [-[ee€€

De Krim biedt voor elk wat wils, voor elk budget: vakantiehuisjes, chalets, appartementen, een hotel en een vijfsterrencamping. Ideaal voor gezinnen met kinderen: tijdens de schoolvakanties kunnen ze bijna dagelijks met Joris de Jutter dagelijks op avontuur. En bij slecht weer kan er lekker worden gezwommen of gespeeld in het indoor speelparadijs.

71

A194 C2 BSmitsweg 4, Den Burg (in dennenbos, nabij afslag 11) C0222-322679; www.14sterren.nl DJanuari gesloten

Aldubo [-[e[

niet zo dicht op elkaar staan als op de meer moderne parken. De bungalows zijn eenvoudig maar comfortabel, en de ligging nabij bos en strand is geliefd. Sommige bungalows hebben bad en open haard. Sommige zijn wat oubollig ingericht, met groene of paarse nep-lederen bankstellen. Aanraders – vanwege de gezellige inrichting en goede ligging – zijn De Parel nummer 170 en 174.

Waar...

Fijn hotel op de kop van de haven, het vroegere hoofdkantoor van Texels Eigen Stoombootonder­neming. Het hotel – gelegen boven een bar en restaurant – heeft zes sfeervol ingerichte kamers, met kastjes van sloophout en mooie fauteuils in aardekleuren.

Uitzicht gegarandeerd in dit hotel, waarvan enkele kamers ook nog een klein balkon hebben.

A195 D2 BHaven 2, Oudeschild C0222-310234; 0222-321080

BEendenkooiweg 2, Oosterend C0222-318571; www.campsilver.nl

De Boet [e-[e[

Vijfpersoonsboerderijtje in schapenboets-stijl, op prachtige ligging aan de Waal- en Burgerdijk. Het huis heeft een grote tuin, cv en een gerenoveerde keuken met combimagnetron. Er is geen tv, maar wel een prachtig uitzicht over de schapenweiden. (Geen winterverhuur.)

A194 C3 B Waal- en Burgerdijk 11, De Koog C0317-417690; www.deboettexel.nl

Kleinschalige, rustige boerencamping in de luwte van de Waddenzeedijk en aan de rand van het Hoge Berggebied. Ruime plaatsen en fris sanitair. Volop speelruimte voor de kinderen.

BRedoute 12, Den Hoorn, C0222-319406; www.kamperenbijdeboerin.nl

Texel Suites [e[

In het voormalige graanpakhuis midden in de haven van Oudeschild zijn op de 3e en 4e verdieping boven restaurant ’t Pakhuus enkele prijzige, maar zeer fraaie vierpersoonsappartementen gevestigd. Satelliet-tv, ligbad, wasmachine en moderne keuken, maar bovenal een schitterend uitzicht over de haven en de Waddenzee.

A195 D2 BHaven 8, Oudeschild C06-50615558 ; www.texelsuites.com

Waar...

Eten & drinken Prijzen

Gemiddelde prijs voor een hoofdgerecht e minder dan e 15 ee tussen e15 en e20 eee meer dan e 20

Texel kent naast de sfeervolle bruine eetcafés en familierestaurants vele strandpaviljoens.

Voor zowel vegetarische gasten als liefhebbers van Texelse lamsgerechten is er veel te kiezen.

Den Burg

Taveerne De 12 Balcken [e

Uitstekend bruin eetcafé met – inderdaad – een plafond met twaalf houten balken. Het eetcafé heeft goede koffie, broodjes met onder andere Texelse kaas, en ’s avonds

smaakvolle vleesgerechten van de lava­grill, zoals Texels lam en ossenhaas. Het restaurant heeft een vitrine met aanstekerverzameling en een glazen binnenterras.

A194 C2 BWeverstraat 20, Den Burg C0222-312681; www.12balcken.nl DLunch en diner

Peek [e[

In de uitgaansstraat van Texel gevestigd gerenommeerd restaurant, sfeer­ vol ingericht rond grote open haard.

Je eet in intieme sfeer. Specialiteiten zijn onder andere rogvleugel, ganzenlever en hertenbiefstuk. Peek heeft

Texel

Camp Silver [e €€ Slapen in een zilverkleurige Amerikaanse trailer met fijne beddden, zithoek, eigen badkamer en vanuit elk raam een schitterend uitzicht.

Ontbijt met biologische en fairtradeproducten van het eiland. Er zijn ook een paar gastenkamers.

Bij de boerin [€

72

BRoggeslootweg 6, De Cocksdorp C0222-390112; www.krim.nl

een bijzonder uitgebreide wijnkaart met meer dan tachtig wijnen uit de hele wereld.

A194 C2 BGravenstraat 3, Den Burg C0222-313176 DDiner

De Worsteltent [e[

Mooi restaurant, gelegen in het Dennenbos op twee kilometer van Den Burg, naast Hotel De 14 Sterren. De Worsteltent is een oude sfeervolle boerderij, waar uitstekend wordt gekookt, in mediterrane stijl. Het restaurant beschikt over een groot terras, waar je bij mooi weer kunt lunchen.

A194 C2 BSmitsweg 6, Den Burg C0222-322679; www.14sterren.nl DLunch en diner

VIncent Eilandkeuken e[

A194 C2 BGrensweg 386, Den Burg C0222-322084; www.vincenteiland keuken.nl DLunch en diner

De Cocksdorp

Herberg De Aanleg [e

Prettig hotel-restaurant waar het brood zelf wordt gebakken en de huistaart aan te bevelen is. Voorheen serveerde het restaurant slechts vegetarische gerechten, maar inmiddels is er een bredere kaart waarop ook streekgerechten zoals Texels lam staan. Let op: de keuken sluit hier al om circa 20.00 uur.

A195 E5 BKikkertstraat 1, De Cocksdorp C0222-316207; www.herbergdeaanlegl.nl DLunch en diner

Paal 28 [e

ruime kinderspeelhoek, een balkenplafond en een houtkachel met daaromheen gemakkelijke stoelen.

Den Hoorn

A194 B2 BKlif 23, Den Hoorn C0222-319515; www.klif 23.nl DLunch en diner

A195 D5 BKrimweg 660 (Paal 28) C0222-316537; www.paal28.nl DLunch en diner

Strandtent Paal 12 [

Texels leukste strandtent ligt aan het strand bij de Jan Ayenslag in de dennenbossen nabij Den Hoorn, een van de minder drukke strandovergangen van Texel. ’s Zomers zit het hier bij mooi weer desalniettemin vol. Rundvlees van het Texelse koeienhotel, echt Texels lamsvlees van Goënga en vis zo uit de Noordzee.

De kruiden groeien op het terras.

Het heeft een groot buitenterras, een

A194 B2 C0222-319737 DLunch en diner apr-half okt

Klif 23 [e

Het voormalige pannenkoekenhuis is een volwaardig restaurant geworden, maar de aanbeveling blijft het voordelig geprijsde pannenkoekenmenu, met als dessert ijs met de plaatselijke likeur, genaamd Kees Boontje.

Culinaire Verwennerij Bij Jef [e[ Het enige Texelse restaurant met een Michelinster is gevestigd in een mooi dorpspand, met blank gelakte houten platen op de vloer en een mooi terras van natuursteen, waar je ’s zomers kunt lunchen, dineren en inzakken op de grote loungebank. Bij Jef heeft

73

Paal 28, ter hoogte van Paal 28 op het strand boven De Slufter, is een

donkerbruin restaurant met houten vloeren en meubilair, en visnetten aan het plafond. Het paviljoen heeft een houtkachel, die wordt gestookt met aangespoeld strandhout. Het is, net als de strandtenten in Hoorn en bij Ecomare, het hele jaar door geopend.De Krim heeft een uitgebreide vlees- en viskaart.

Waar...

Vincent eilandkeuken serveert verse seizoensgerechten en maakt daarbij zo veel mogelijk gebruik van de mooie eilandproducten. Er heerst een prettige atmosfeer door een persoon-

lijke benadering. Het in de Texelse ­dennen­bossen gelegen restaurant is zo populair dat reserveren aan te bevelen is.

De Koog

Quinty’s

Quinty’s ligt centraal in de Dorpsstraat van De Koog. Alle gerechten op de dinerkaart zjin te bestellen in small, medium of large. Speciale aandacht voor Texelse streekproducten.

A194 C3 BDorspsstraat 147, De Koog C0222-317472; www.quintystexel.nl DLunch en diner

Oosterend

Rotisserie ’t Kerckeplein [e[ Gerenommeerd restaurant in het hart van Oosterend. De rotisserie

A195 E3 BOesterstraat 6, Oosterend C0222-318950; www.rotisserie-texel.nl DDiner

Oudeschild

’t Pakhuus [e

In oud pakhuis gevestigd visrestaurant midden in de haven, met mooie eetzaal en serre. ’t Pakhuus serveert lokale producten van zee, wad en land. Het restaurant is sfeervol ingericht; aan de muur vertellen zwartwitfoto’s de geschiedenis van de zeevaart en visserij van Texel.

A195 D2 BHaven 8, Oudeschild C0222-313581; www.pakhuus.nl DLunch en diner

Waar...

Winkelen Den Burg, het grootste dorp van Texel, kent een grote verscheidenheid aan (vaak bijzondere) winkels. Ook de meer toeristische badplaats De Koog heeft een groot winkelcentrum.

Den Burg Mantje (Hogerstraat 1-5, 0222312102 is een begrip op Texel, maar ook daarbuiten. Je vindt er een uitgebreid assortiment schoenen, outdoorkleding en natuurlijk badkleding. Een goed adres voor kinderkleding is Dodo Wear (Binnenburg 12, 0222-310335): ze hebben een ruim aanbod voor kinderen en baby’s, en ook Bretonse kleding.

Den Burg telt twee mooie boekenwinkels: Nauta Boek (Pakstraat 38, 0222-312495) en het Open Boek (Binnenburg 3, 0222313657). Beide winkels hebben een aparte tafel met boeken over het wad en Texel. Het Open Boek geeft zelf ook dicht- en verhalenbundels over het eiland uit. Voor iedereen die met een cadeau wil thuiskomen zijn meerdere cadeauwinkels te vinden: De Scholekster (Gasthuisstraat 40, 0222-321321) voor mooi serviesgoed, quilts en bijzonder linnengoed,, en Kees de Waal (Binnenburg 12, 0222-312653), waar de collectie woonaccessoires onuitputtelijk lijkt: als je hier geen cadeau voor het thuisfront vindt, dan slaag je nergens.

De Cocksdorp De Cocksdorp kent een bijzondere klokkenwinkel. Van duivenklok tot Friese staartklok, je vind ze allemaal in de klokkenwinkel in de winkelstraat van De Cocksdorp.

Texel

A194 B2 BHerenstraat 34, Den Hoorn C0222-319623; www.bijjef.nl Djanuari gesloten

serveert zo veel mogelijk producten van Texelse bodem, waaronder Texels lamsvlees en Texels rundvlees. De Rotisserie zit in een mooi, Frans aandoend pand, op de hoek van het historische kerkplein. De bistro heeft binnen een houten plafond en een mooie haard, en buiten voor de deur houten picknicktafels.

74

een serie wisselende menu’s, zoals het levensgenietermenu (vier gangen), het gastronomenmenu (vijf gangen) en als pronkstuk het proeverijmenu (zeven gangen).

Klokkenwinkel De Oude Tijd (Kikkertstraat 15, De Cocksdorp, 0222-316921) is in een mooi oud Texels pand gevestigd en verkoopt een grote collectie tweedehandsklokken. Je kunt hier ook terecht voor de restauratie van je geliefde uurwerk.

Den Hoorn

Texels mooiste slijterij staat in Oosterend. Wijnhuis Oosterend (Kerkstraat 11, 0222-318341) heeft lekkere eilander dranken, zoals Oosterendse kruidenbitter.

Pronkstuk van de slijterij is de historische wijnkelder, waar je zelf uit 36 vaten je favoriete wijn kunt tappen. Daarnaast heeft de slijterij een grote keuze aan likeur en sterke drank in geschenkverpakking.

Waar...

Uitgaan

TexelWool (IJsdijk 7, 0222320599) verkoopt matrassen, dekbedden en onderdekens van schapenwol, onder de merknaam Texeler. De Texelse schapen leveren de grondstoffen. In de fabriek is de film ‘de vier seizoenen van Texel’ te bekijken, vanaf een matras van schapenwol. Je kunt hier ook tegen voordelige prijzen dekbedden en schapenvachten met een foutje kopen.

Texel is het enige Waddeneiland dat een heuse bioscoop (Gravenstraat 33, 0222-312027; www.cinematexel.nl) heeft. In twee zalen in Den Burg wordt hier het actuele filmaanbod gepresenteerd.

Texel is eveneens het enige Waddeneiland met een eigen theater.

Klif 12 (Klif 12, 0222-319633; wwwklif12.nl) in Den Hoorn geniet een goede reputatie onder cabaretiers. Veel bekende artiesten houden

hier hun try-out-voorstellingen, en ieder jaar in januari vinden hier de voorrondes plaats voor het Amsterdams Kleinkunst Festival. Klif 12 ­organiseert in het zomerseizoen zogenaamde dinercabaretavonden: een viergangendiner opgediend ­tijdens een cabaretvoorstelling, met zingende obers en dansende diensters.

Voor jongeren is De Koog hét uitgaanscentrum van Texel. Hier vind je Toekomst Dance Factory (Dorpsstraat 22, 06-51480180), de grootste en oudste discotheek van het eiland. Er zijn ook tal van cafés, zoals bjvoorbeeld het gezellige Onder de pomp (Dorpsstraat 23, 0222-317638)

75

Oudeschild

Ontspanning vind je op Texel vooral in de natuur. Naast de bosrijke omgeving is uiteraard overal water te vinden en voor de spanningzoekers biedt vliegveld Texel uitkomst. Uitgaansmogelijkheden vindje vooral in De Koog en Den Burg.

Waar...

Op kaasboerderij Wezenspyk in Den Hoorn (Hoornderweg 27-29, 0222-315090; www.wezenspyk.nl) worden diverse Texelse kaassoorten gemaakt, zoals mosterdkaas en wezenparelkaars. De boerderij is in het seizoen open. Naast deze kaasboederij is in Den Hoorn kwaliteitsslagerij Goënga gevestigd, dé specialist in Texels lamsvlees. De slagerij is gevestigd in de Spar midden in het dorp (De Naal 1, Den Hoorn).

Oosterend

Rondritten De Jan Plezier maakt huifkartochten (Bushalte Nikadel, De Koog, 06-20097793; www.janpleziertexel. nl)) door verschillende natuurgebieden op het eiland. Tijdens de drie uur durende tocht trakteert de koetsier op koffie, thee en chocolademelk. De huifkar biedt plaats aan 25 personen.

Van der Linde (06-13683460) in De Cocksdorp en Manege Kik-

ATB Voor ATB-fietsers is midden in de dennenbossen van Texel, nabij de Westerslag (Strandpaal 15), een route uitgezet. De circa vijf kilometer lange route start bij het parkeerterrein aan het Turfveld, gelegen aan de Westerslag. Je kunt bij de diverse fietsverhuurders op Texel terecht voor een goede mountain­ bike.

Parachutespringen Via het paracentrum (Postweg 128, 0222-311464; www.paracentrum texel.nl) in de Cocksdorp word je de mogelijkheid geboden parachute te springen. Hiervoor volg je een opleiding van een dag, gevolgd door een parachutesprong uit een vlieg-

tuig. Het centrum organiseert ook langlopende cursussen en je kunt hier tevens met een instructeur een tandemsprong maken, na een voorbereiding van slechts 20 minuten.

Eveneens biedt Tessel Air diverse rondvluchten aan, variërend van een tocht van een kwartier boven Texel tot aan driekwartier over de Waddeneilanden. Ook kun je hier een proefvliegles volgen.

Golf De Texelse golfschool (Roggesloot­ weg 3, 0222-316539; www.texelse. nl/golfschool)) in de Cocksdorp verzorgt cursussen en arrangementen voor zowel beginnende als gevorderde golfers. De baan is opgebouwd rond een oud duin, met als hindernissen onder andere de wind en stuifduinen. In het seizoen zijn er voor iedereen toegankelijke introductielessen. Golfbaan De Texelse krijgt in 2014 18 holes.

Karting Texel heeft een buiten- en binnenkartingbaan. De buitenbaan (Akenbuurt 14, 0222-313921; www. karting texel.nl) bevindt zich aan de rand van Den Burg. Daar is ook een mini-kartbaan voor de kleintjes.

De indoorkartbaan (Stappe­ land 2, 0222-327000; www.karting dekoog.nl) bevindt zich in een hal in De Koog. Hier kun je ook squashen en poolbiljarten.

Calluna zwemparadijs en sauna Bij slecht weer kun je je toevlucht nemen tot Calluna (Schumakersweg 3, 0222-317888; www.zwemparadijs calluna.nl), met zijn 85 meter lange glijbaan, wedstrijd- én recreatiebad, wildwaterkreek en watermassagebanken. Calluna heeft tevens een sauna met Turks stoombad en rustruimte binnen en buiten.

Texel

Texel heeft een zeilschool voor catamaranzeilen: Zeilschool de Eilander bij de Cocks­dorp (Strandpaal 33, 06-20634413; www.deeilander.nl).

Daarnaast vindt ieder jaar in juni het rondje Texel plaats, een groot catamaranevenement. In september doen de surfers hetzelfde rondje.

Op de MS Rival een voormalig vrachtscheepje, kun je de zee op om te gaan sportvissen of een robbentocht te maken (0222-313410)..

kert (Bosrandweg, 0222-317516; www.manegekikkert.nl) in De Koog verzorgen bos- en strandritten.

Voor kleine kinderen zijn er kleine paarden.

76

Dagtochten op het water

Vlieland

Even oriĂŤnteren 78 In een dag 80 Hoogtepunten 82 Verder ontdekken 94 Waar... 97

78

Vlieland

Even oriĂŤnteren Vlieland is met een oppervlakte van veertig vierkante kilometer Nederlands kleinste bewoonde Waddeneiland. Door zijn ligging, ver weg van het vasteland, is het ook het minst toeristische eiland van de Wadden.

De veerboot naar Vlieland meert aan in het enige dorp van het eiland, Oost-Vlieland. Aan de noordoostkant van het huidige dorp ligt de jachthaven, in het oostelijke deel vind je in de duinen tal van vakantiebungalows en een groot kampeerterrein.

Aan de zuidwestkant is er een bosgebied, dat grenst aan de duinen. Daarachter mondt Vlieland uit in een grote zandplaat, de Vliehors.

Hoogtepunten H

Blz. 77: de vuurtoren van Vlieland heeft een aanbouw waar de wachter huist

B Tromp’s Huys p82 C Armhuis p84 D Vuurtoren p86 E Rondje om de west p88 F Vliehors p91

79 Rechts: de Dorpsstraat van Vlieland is de spil van het eiland Rechtsonder: tal van ornamenten en beelden herinneren aan ­Vlielands rijke­ zeevaart­­geschiedenis

Vlieland heeft een rijke zeevaarthistorie. In de 17e eeuw was het eiland een strategisch gelegen havenplaats aan de belangrijke vaarroute tussen Noordzee en Zuiderzee. Op het eiland waren vele zeelieden gevestigd en er was een admiraliteitskantoor ter begeleiding van de scheepvaart. Vlieland groeide dankzij deze handelsvaart uit tot rijkste Waddeneiland. Landbouw is er op Vlieland nooit veel geweest en dat brak het eiland op toen rond 1920 de visserij en scheepvaart sterk terugliepen. De bevolking kromp tot ongeveer 500 mensen en het eiland had grote schulden bij de centrale overheid. Het toerisme heeft het eiland in de daaropvolgende decennia er financieel bovenop geholpen. Voor de werkgelegenheid zorgde ook het militaire oefenterrein op de zandplaat aan het westelijke uiteinde van Vlieland, de Vliehors.

Net als Schiermonnikoog is Vlieland autoluw: toeristen moeten hun voertuig in Harlingen achterlaten.

Verder ontdekken B Beeld Willem de Vlamingh

p94 D Het Oude Raadhuis p94 E Bezoekerscentrum De Noordwester p95 F Protestantse kerk p95 J Kroon’s Polders p96

80

Vlieland Vlieland laat zich in een dag bekijken, maar dan moet je je wel haasten om de boot terug te halen. De meeste toeristen spreiden hun bezoek dan ook uit over meerdere dagen, om te genieten van de rust op dit minst toeristische eiland.

Vlieland in een dag

’s Ochtends

Je verkent de drie grootste bezienswaardigheden van het mooie dorp Vlieland. Allereerst breng je een bezoek aan het BTromp’s Huys (P82), waar Vlielands florerende verleden van de handelsvaart opnieuw tot leven komt. Daarna bekijk je de protestantse zeemanskerk (links, P95), op het dorpsplein, waar de sporen van de Gouden Eeuw nog altijd te zien zijn, en het CArmhuis (P84), dat dankzij octrooien van de scheepvaart weduwen en wezen opving. Tot slot beklimt je even buiten het dorp de Vuurboetsduin, om vervolgens de 51 treden van de Dvuur­ toren (P86) te nemen. Deze vuurtoren is de enige op de Wadden die voor het publiek is geopend. Je hebt een prachtig uitzicht over het eiland.

In een dag

Lunch

Tegenover de kerk ligt het voormalige Armhuis van ­Vlieland, nu een prachtige brasserie. Bij mooi weer kun je in de zonnige tuin plaatsnemen, bij slecht weer in een van de vele kamertjes van dit historische gebouw.

Een glazen plaat biedt een doorkijkje in de gewelven van de aardappelbewaar­ kamer uit 1550.

’s Middags

Je verkent Eper fiets de ­westpunt van het eiland (P88), een tocht die je langs het Posthuys voert, dat in de Gouden Eeuw een centrale plaats innam in het briefverkeer tussen Amsterdam en de zeevaarders op Vlieland. Vanaf het Posthuys maak je een rondtocht met de FVliehors-Expres (P91), waarbij je het drenkelingenhuisje op Vlielands westpunt bezoekt. Je fietst vervolgens terug door de staatsbossen, langs de Torenvijver (onder) en door de duinen met mooie vakantiebungalows (rechts) naar het smalle badstrand van Vlieland.

81

82

Vlieland

B Tromp’s

Huys

Centraal in de Dorpsstraat van Vlieland ligt het mooie m ­ useum Tromp’s Huys. Dit oudste pand van het eiland deed vroeger dienst als admiraliteitskantoor. Vanhieruit werd de florerende scheepvaart, die via het zeegat van het Vlie liep, gecoördineerd.

Het waren niet de minste gezagsdragers die in dit oudste gebouw van Vlieland hun route uitstippelden naar de Oost: Michiel Adriaansz de Ruyter, Maarten Tromp en later zijn zoon Cornelis kregen hier de laatste instructies voor vertrek.

Door de gunstige ligging aan de vaarroute tussen Noordzee en Zuiderzee functioneerde Vlieland als intermediair tussen Amsterdam en de internationale scheeps- en walvisvaart. Konvooien werden hier samengesteld en soldaten voeren mee tot aan Noorwegen om piraterij te voorkomen.

Het Tromp’s Huys is het oudste pand van het eiland

Tromp’s Huys De woonkamer van de ­vermaarde schilderes Betzy Berg is geheel in tact gebleven

83

Dat er goed werd verdiend is terug te zien in de grote ontvangsthal van het voormalige overheidsgebouw, die diende om gasten te imponeren. Het huis hangt vol met kostbare schilderijen en wandkaarten en heeft oude houten plafonds en vloeren.

Heel bijzonder is ook de blauwe tegelkamer, die is opgebouwd uit tegels uit het Fries museum.

De welvaart die de zeevaart opleverde maakte van Vlieland een rijk eiland. Op zeker moment woonden er naast stuurlui en matrozen 74 commandeurs (kapiteins van walvisvaarders) op Oost-Vlieland.

Ook ambachtslieden, handelaren en herbergiers deden er goede zaken.

Het Admiraliteitshuis bleef tot het einde van de 18e eeuw in gebruik. In 1896 kwam het pand in handen van het echtpaar Akersloot-Berg. De Noorse Betzy Berg was een internationaal befaamd schilderes van zee- en kustgezichten. In 1922 overleed ze, haar man stierf in 1929. Huishoudster Jet Visser erfde het pand en besloot er een museum van te maken.

Het pand is nu in handen van een stichting, die zorgdraagt voor het voortbestaan van het museum. Vele van Bergs schilderijen zijn in het museum te bewonderen, en ook de woonkamer van het echtpaar is intact gelaten. V ­ erder staat het museum in het teken van de rijke geschiedenis van Vlieland in de zee- en scheepvaart. Op zolder wordt ­Vlielands lot in de Tweede Wereldoorlog geschetst.

Even rusten

Tegenover het Tromp’s Huys vind je Badhotel Bruin, het oudste hotel van het eiland dat vanbinnen heel modern is ingericht. Bij mooi weer biedt het terras uitkomst.

A197 F4 BDorpsstraat 99 C0562-451600, www.trompshuys.nl D1 mei-1 okt: di-vr 11.00-17.00, za 14.00-17.00; 1 okt-1 mei: di-za 14.0017.00 uur JGoedkoop

Tromp’s Huys: INSIDER TIP Nader bekeken In het Tromp’s Huys wordt een van de beroemdste Neder-

landse dichters geëerd: J. Slauerhoff. Een grotere liefhebber van Vlieland was er niet, getuige zijn gedichten die je in een kleine Slauerhoff-vitrine op de zolderverdieping aantreft.

84

Vlieland

C Armhuis Naast de kerk ligt op het Kerkplein het voormalige Armhuis van het eiland. Dit diaconiehuis stamt uit 1662 en was tot 1950 in gebruik als opvang van weduwen en wezen van het eiland.

Boven: bij het Armhuis kun je buiten of in de verschillende historische kamers dineren Links: het Armhuis ligt verscholen in een hoek op het Kerkplein

‘In dit gestigt worden behoeftigen bedeeld man en vrouwen / Wildt met liefdadigheid den armen aanschouwen…’ Vlieland heeft altijd goed voor zijn weduwen en wezen gezorgd.

De scheepvaart veroorzaakte een relatief hoge sterfte onder de Vlielander mannen, waardoor het eiland ook veel weduwen en wezen had.

Het Armhuis zorgde voor hen. Het werd gefinancierd uit giften en belasting: iedere schipper die veilig terugkeerde in de haven van het Vlie betaalde een octrooi (bijvoorbeeld een ton rogge) aan het Armhuis.

Armhuis

85

Het pand is nu in gebruik als cafĂŠ-restaurant, maar het historische karakter is geheel intact gebleven. De prachtige oude schouw met zijn Harlinger tegels is het middelpunt van de in verschillende ruimtes opgedeelde benedenverdieping.

In de regentenkamer kwamen tijdens de restauratie van het pand de gewelven van een aardappelkelder tevoorschijn. Een glazen plaat biedt nu een doorkijkje in de antieke fundamenten.

A197 F4 BKerkplein 6 C0562-451935; www.armhuis.com DVanaf 11.00 uur geopend

Boven: het Armhuis exposeert moderne kunst in een authentieke omgeving

Armhuis: INSIDER TIP Beste tip Vergeet tijdens je bezoek aan het Armhuis niet een kijkje op zolder te

nemen. Hier zijn wisselende exposities van gerenommeerde kunstenaars te zien.

Op zolder waren vroeger de slaapplaatsen van de weduwen en wezen. Je ziet hier nog de kamerschermen die in vroeger tijden werden gebruikt om de bewoners enige privacy te geven.

Nader bekeken De regentenkamer van het Armhuis is een van de historische

plaatsen waar je op Vlieland tegen bruidsparen aan kunt lopen. De gemeente heeft namelijk naast het gemeentehuis vier plaatsen aangewezen waar stellen in de echt kunnen worden verbonden. Naast het Armhuis zijn dat de Blauwe Tegelkamer in Tromp’s Huys, de vuurtoren en het midden op Vlieland gelegen drenkelingenhuisje.

86

Vlieland

D Vuurtoren Vlieland is het enige Nederlandse Waddeneiland waar de vuurtoren voor bezoekers is opengesteld. Vanaf de toren en het platform heb je een mooi uitzicht over de Waddenzee, de Noordzee, de Vliehors en het westpuntje van Terschelling.

Vlielands vuurtoren is klein, hij meet slechts achttien meter.

De geringe lengte wordt gecompenseerd door het veertig meter hoge Vuurboetsduin, het hoogste duin van het eiland, waar de vuurtoren op is geplaatst. De naam van het duin geeft aan dat deze van oudsher als baken voor de scheepvaart diende. Vroeger werd er op het duin een kolenvuur ontstoken; de brandstof daarvoor werd in een schuur (ook wel boet genoemd) op het duin bewaard.

Vlielands huidige vuurtoren was in een vorig leven het bovenstuk van de buitentoren van IJmuiden. Het 50 duizend kilo wegende gevaarte werd in 1909 naar het eiland vervoerd, waar het de stenen toren die daar stond verving. De nieuwe toren had echter slechts aan een kant uitzichtramen. Omdat op Vlieland het gehele Waddengebied in de gaten moet worden gehouden, is er in 1928 naast de vuurtoren een platform op palen gebouwd, vanwaar de wachter het hele gebied overziet.

De vuurtoren van Vlieland compenseert zijn geringe lengte door het hoge duin waarop hij is gebouwd

Even rusten

Voor je bij de vuurtoren bent moet je het Vuurboetsduin beklimmen. Onder aan de toren vind je bankjes waar je moed kunt verzamelen voor de 51 treden naar het uitkijkplateau van de vuurtoren.

A197 E4 BVuurboetsduin 3, Vlieland C0562-452700 Dma-vr 14.00-16.00 uur en za 10.30-12.00 uur JGoedkoop

Rechts: bij mooi weer kun je vanaf de toren kilometers over het wad uitkijken

Vuurtoren: INSIDER TIP Beste tip Vanaf de vuurtoren kun je de zonsondergang op grote hoogte beleven.

In de zomermaanden is de vuurtoren vaak op woensdagavond geopend voor bezoekers die vanaf dit punt de zon willen zien ondergaan. Informatie over de avondopenstelling is te verkrijgen bij de vuurtoren en het VVV.

88

Vlieland

E Rondje

om de west

Vlielands zuidwestkant leent zich bij uitstek voor een fietstocht, met als ideale tussenstop het Posthuys, dat nu als ­lunchcafÊ dienstdoet. De 18 kilometer lange tocht voert langs de drenkelingenbegraafplaats en door de bossen, die Staatsbosbeheer heeft aangelegd om verstuiving van het eiland te voorkomen.

De tocht begint aan het einde van de Dorpsstraat, aan de voet van het Vuurboetsduin, waarop de vuurtoren is gebouwd. Je volgt hier het fietspad, dat weldra over de Waddendijk loopt, de zogenaamde Postweg. Bij hoog water kan de dijk onderlopen; dan neem je het fietspad achter de dijk. Na twee kilometer komen rechts van je de bossen van Lange Paal in zicht. Dit zijn de dennenbossen die Staatsbosbeheer in de jaren dertig van de vorige eeuw aanlegde om verstuiving van het eiland te voorkomen. De naam is te danken aan de paal die Rijkswaterstaat gebruikt voor haar metingen. Bij vervanging van de oude paal wilde deze de grond niet uit, vandaar dat de nieuwe paal op het oude onderstel is geplaatst: Lange Paal.

Het is moeilijk voor te stellen, maar tot 1900 was Vlieland, net als de andere eilanden, een grote dorre vlakte. Aanplant van bos werd door de wind en de zoute grond altijd onmogelijk geacht, maar Staatsbosbeheer slaagde erin hier Corsicaanse en Oostenrijkse dennen te laten groeien. Door de invloed van de zeewind heeft het bos van Lange Paal aan de westkant een zogenaamde opgeschoren bosrand: de buitenste rijen bomen vangen de klappen op en groeien daarom maar enkele meters hoog; in de beschutting daarachter kan het bos hoger opschieten. De oostkant van het bos, waar je tegenaan kijkt, heeft dit probleem niet. Dit komt doordat in Nederland oostenwind zelden voorkomt.

Je komt op je tocht vervolgens langs een plas met bosjes.

Deze plas was bestemd als nieuwe eendenkooi, maar is nooit in gebruik genomen. De restanten van de vangpijpen zijn nog

De fietser is koning op Vlieland, het eiland is autoluw

Rondje om de west

89

zichtbaar. Het bos een kilometer verderop bij de Oude Kooi (het derde bos vanaf het dorp) is het oudste van Vlieland, en stamt uit 1898.

Het vierde stuk bos dat je nu tegenkomt is het Bomenland.

Als je hier doorheen fietst tref je meteen aan je linkerkant een bordje met nummer 5 aan. Hier bevindt zich tussen enkele dennenbomen het kerkhofje van de Dodemansbol, een stuk land waar vroeger eilanders die aan een besmettelijke ziekte overleden waren, werden begraven. Tussen de bomen ziet je een gedenksteen: ‘Hier

Bovenaan: herdenkingsbord bij kerkhof Dodemansbol Midden: begroeide kwelder aan de wadkant van Vlieland

rust het stof uit vroeg’re dagen / verborgen in een houten kist…,’ luiden de eerste regels.

Als je het pad van de weg naar de gedenksteen verder loopt kom je bij de Waddenzee uit. Vanaf dit punt heb je een prachtig zicht op de Posthuyskwelder, waar veel wadvogels komen drinken en rusten. Zoet water stroomt hier via een slootje het wad op, hetgeen rotganzen, bergeenden, zilvermeeuwen en steltlopers aantrekt.

Als je het Bomenland uit fietst, rijd je recht op het Posthuys af, een favoriete tussenstop nu dit voormalige communicatieknooppunt is omgetoverd tot lunchcafé. Het Posthuys is in 1668 ontstaan ten tijde van de VOC. Het zorgde voor het briefverkeer tussen de reders van havenplaatsen als Amsterdam, Hoorn en Enkhuizen enerzijds, en de Admiraliteit en de vlootvaarders op Vlieland anderzijds. De post werd per postiljon van Amsterdam naar Den Helder gebracht. Vandaar ging het per roeiboot naar Texel en vervolgens te paard naar De Cocksdorp.

Met opnieuw een roeiboot kwam het op de Vliehors aan, waar paard en wagen het naar het Posthuys brachten. Daar werd het

90

Vlieland

gesorteerd en in de haven bezorgd. Vanaf het Posthuys nam de postiljon de post van Vlieland mee voor de terugreis. De postdienst is tot 1927 blijven bestaan.

De schuur tegenover het Posthuys was het voormalige boothuis van de reddingsmaatschappij. Nu ligt de reddingsboot in de haven.

Het eiland is bij het Posthuys op zijn smalst: het meet hier nog geen kilometer. De aanleg van stuifdijken heeft voorkomen dat het eiland hier in tweeën brak. Je fietst voor Het Posthuys langs naar de Noordzee, over de smalle breedte van het eiland. Vlak voor de duinovergang ga je rechtsaf de duinen in over het Malgumpad.

Je fietst nu door een duingebied met stukken hei, dat wordt begraasd door schapen en Schotse hooglanders. Na drie kilometer kom je bij de strandovergang aan het einde van het Pad van Twintig. Bij eb is hier goed zichtbaar hoe dammen en strandhoofden in zee verdere kustafslag moeten voorkomen. De Vlielandse Noordzeekust wordt daarnaast regelmatig met zand opgespoten.

Je vervolgt je weg door de duinen en fietst steeds rechtdoor.

Uiteindelijk kom je op het Kantonierspad, dat overgaat in het Ankerpad. Je negeert de afslag links naar bungalowpark De Ankerplaats. Je neemt het eerste pad rechts, het Pad van de Staatsschuur, en gaat meteen weer links het pad Torenvijver in. Aan je rechterhand zie je weldra een idyllisch in de bossen gelegen duinmeer. Deze Torenvijver is gegraven bij de aanleg van de Staatsbossen aan het begin van de 20e eeuw. Elke dennenboom werd met turf in de grond geplant. Daarbij werd het turf eerst in het water gedoopt.

Het fietspad kom jeit op de Badweg, waar je linksaf richting Noordzeestrand gaat. Je fietst langs strandhotel Seeduyn het duin op, waar je ’s zomers aan de voet van de Strandweg op het mooie smalle strand kunt (zonne)baden. Bij slecht weer kunt je hier onderduiken in Vlielands enige strandpaviljoen ‘Het Badhuys’. Dit is een mooi houten gebouw op palen met aan twee zijden een zonneterras.

Bomen kunnen moeilijk wortelen in het winderige en zilte klimaat

Even rusten

Het Posthuys is de favoriete lunchstek voor fietsers die een rondje om de west maken, het ligt exact op de helft van de route en is de enige horecagelegenheid in de wijde omtrek.

A197 F4 BPostweg 4 C0562-451282; www.posthuysvlieland.nl DHele dag geopend

West-Vlieland: INSIDER TIP Beste tip In de zomervakantie is bij mooi weer het strand aan het einde van de

Badweg overvol. Als je het fietspad door de duinen ruim vier kilometer volgt naar het zuidelijker deel van het eiland, kom je bij de strandovergang aan het einde van het Pad van Twintig. Hier heb je ook op een overvol Vlieland het strand praktisch voor je alleen.

Vliehors

91

F Vliehors Alleen al om het bezoek aan het drenkelingenhuisje is een tocht met de Vliehors-Expres de moeite waard. Per omgebouwde legertruck maak je een rondtocht over de 21 vierkante kilometer metende zandplaat.

Als een fata morgana verrijst het op acht palen gebouwde witte drenkelingenhuisje midden op de uitgestrekte zandvlakte.

In het negen vierkante meter tellende huisje is een klein juttersmuseum ondergebracht. De palen zijn noodzakelijk omdat de Vliehors bij hoog water onderloopt. Het houten huisje staat er al meer dan een eeuw en deed vroeger dienst als opvangplek voor bemanningsleden van schepen die bij de Vliehors in moeilijkheden waren gekomen, of zelfs waren vergaan. De drenkelingen konden in de mast van het huisje een bal hijsen, zodat de vuurtorenwachter alarm kon slaan. Later kreeg het huisje een telefoonverbinding met het Posthuys. Naast juttersmuseum doet het drenkelingenhuisje nu dienst als meest afgelegen trouwlocatie van Nederland. Huwelijksparen dienen bij de ceremonie op deze locatie wel rekening te houden met

Het drenke足 lingenhuisje midden op de Vliehors doet nu dienst als juttersmuseum

92

Vlieland

de beperkte ruimte binnen: op de negen vierkante meter passen niet meer dan tien mensen.

Naast het drenkelingenhuisje krijg je een indruk van de immense afmetingen van deze zandplaat. De kans is groot dat je zeehonden ziet. Op de Vliehors lag vroeger West-Vlieland, dat door zand en zee is verzwolgen. De Vliehors-expres is ook de busverbinding voor mensen die vanaf de uiterste punt van Vlieland met de boot De Vriendschap naar De Cocksdorp opTexel varen, of vice versa.

Militair oefenterrein

Tot 2004 oefende hier de cavalerie, het tankonderdeel van de Koninklijke Landmacht. Nu zie je er af en toe heuse B1- en B51-bommenwerpers boven Vlieland te zien, die in NAVOverband meedoen aan de oefeningen. Op drukke oefendagen vliegen er zo’n veertig gevechtsvliegtuigen boven de zandplaat, afkomstig uit tal van NAVO-landen. Geen wonder dat Vlieland een geliefde plaats is bij vliegtuigspotters, die zich opstellen in de duinen vlak voor de toegangspoort van het oefenterrein.

Het terrein is een doorn in het oog van natuurbeschermingsorganisaties, en ook de bewoners van het Texelse dorp De Cocksdorp klagen regelmatig over geluidsoverlast. Zij liggen in de aanvliegroute van de straaljagers. Dieren lijken zich overigens niet te storen aan de geluidsoverlast. Honderden broedvogels nestelen iedere zomer op de Vliehors en de zandplaat is ook een geliefde rustplek voor zeehonden.

Bezoekers van het drenkelingenhuisje vinden beschutting achter de omheining van aangespoeld hout

Vliehors

93

De Vlielanders zelf zijn in meerderheid voor het voortbestaan van het militaire oefenterrein, vanwege de werkgelegenheid die het oplevert. De oefeningen brengen risico’s met zich mee, zoals in 1992 bleek toen een Deense bommenwerper tijdens een oefening per ongeluk de verkeerstoren raakte.

De bemanning van de toren kwam met de schrik vrij. Later zag een Duits projectiel de toren aan voor een oefendoel. Dat heeft ertoe geleid dat er een nieuwe verkeerstoren moest worden gebouwd. En in 2006 stortte tijdens een oefening een F-16 neer. De piloot kon zich met zijn schietstoel redden. Vanwege de risico’s staat op Vlieland standaard een helikopter van de SAR (Search And Rescue) gereed die kan worden ingezet voor vliegers bij ongelukken. De helikopter wordt ook gebruikt voor inwoners van Vlieland of toeristen die met spoed moeten worden vervoerd naar een ziekenhuis aan de vaste wal.

Het detachement heeft een eigen weerstation. De weersverwachtingen voor Vlieland worden vanaf de verkeerstoren doorgegeven aan de VVV, zodat toeristen altijd een zeer zorgvuldige weersvoorspelling hebben. ’t Zeepaardje (kaartverkoop) A197 F4 BDorpsstraat 138 C0562-451971; www.vliehorsexpres.nl DVertrek vanaf het strand nabij strandhotel Seeduyn JGemiddeld

Vliehors: INSIDER TIP Nader bekeken Vliehors is de naam van Vlielands zandplaat in de westpunt.

Hier bevindt zich het militair oefenterrein. Veel mensen denken dat dit voor het publiek is afgesloten, maar in de weekeinden kun je hier in een unieke omgeving wandelen. Je waant je in een enorme zandbak, het vlakke uitzicht wordt slechts verstoord door hier en daar een roestige tank. Wandelpaden zijn er niet, dit is de Sahara van Vlieland, waar de wind en het zand vrij spel hebben.

94

Vlieland

Verder ontdekken G Beeld Willem de Vlamingh

Vlielands stoerste zeeman heette Willem de Vlamingh. Hij wordt geëerd met een beeld in de veerhaven. In 1640 werd hij gedoopt in de protestantse kerk van Vlieland. In 1688 kwam hij in dienst bij de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), waar hij acht jaar later de opdracht kreeg op zoek te gaan naar twee schepen van de Compagnie die tijdens de experimentele tocht naar de Oost waren vergaan op de Indische Oceaan, voor de toen nog onbekende westkust van Australië.

De Vlamingh voerde de 198 manschappen aan, die met drie boten de reis vanaf Texel maakten. Negen maanden na vertrek stuitte De Vlamingh op een eiland waarop tachtig jaar eerder de schipper Dirck Hartogh schipbreuk had geleden. Hartogh had een tinnen bord met inscriptie achtergelaten, dat De Vlamingh verving door een eigen schotel met inscriptie.

Van de verdwenen koopvaardijschepen trof De Vlamingh geen spoor aan.

Wel had hij en passant het nog onontdekte Australië in kaart gebracht. Dit land was ‘dor en duinig’, meende De Vlamingh, ‘niet bekwaam voor beesten, laat staan voor menschen te bewonen.’

De Vlaminghs opdrachtgevers, die hoopten koffieen theeplantages op het nieuwe land aan te leggen, waren zo teleurgesteld dat ze de zeeheld na zijn terugkeer in augustus 1698 prompt lieten vallen.

A197 F4 CVVV Vlieland 0562-451111; www.vlieland. net

H Het Oude Raadhuis

‘Anno 1596’ staat er op de gevel van het Oude Raadhuis in de Dorpsstraat.

Deze steen is afkomstig van het raadhuis dat tot 1855 op deze plek stond.

Het raadhuis met de dorpsklok in het

De wapens van Oost- en West-Vlieland in de pilaren van het Oude Raadhuis verwijzen naar de tijd dat Vlieland nog twee dorpen had

karakteristieke torentje deed vanaf dat jaar dienst als overheidsgebouw.

In de pilaren voor de deur zijn de twee oude wapens van Oost- en West-Vlieland afgebeeld. Het was dit mooie pand waar Slauerhoff op doelde toen hij dichtte: ‘Ik volg de straat waarlangs de huizen slapen.

Het raadhuis staat apart.

Daar hangt het wapen Dat de gemeente in oude dagen had.’ Het interieur van het Oude Raadhuis is in 2004 zo veel mogelijk teruggebracht in de oude staat. Het doet nu dienst als trouwlocatie.

A197 F4 CVVV Vlieland 0562-451111; www.vlieland.net

Willem de Vlamingh heet de reizigers naar Vlieland welkom in de haven

Verder ontdekken

95

Excursies Bij Bezoekerscentrum De Noordwester kun je je opgeven voor diverse excursies met de boswachter of natuurgids op Vlieland. De interessantste excursie is die met Staatsbosbeheer naar Kroon’s Polders, een uniek vogel- en plantengebied aan de rand van zandplaat De Vliehors, dat normaal voor publiek is gesloten. Met de boswachter verken je dit unieke vogelgebied vanbinnenuit. Daarnaast zijn er duin- en Wadexcursies, is er een avondtocht met de nachtwachter van Vlieland en kun je onder begeleiding de oude eendenkooi van het eiland bezoeken.

I Bezoekerscentrum

De Noordwester

In Bezoekerscentrum De Noordwester is een expositie ingericht waar het werk wordt belicht van de organisaties die op Vlieland actief zijn, zoals Defensie, Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. De laatste is eigenaar van een groot deel van het eiland.

De Noordwester heeft tevens een groot zeeaquarium, met een selectie van de vissen van de Waddenzee.

Daarnaast is er een roggenbak, waar kinderen de vissen kunnen aaien.

Roggen komen voornamelijk voor rond het dicht bij Vlieland gelegen onbewoonde eilandje Griend. Over dit eiland draait in het centrum ook een film. Voor kinderen is er een kabouterbos, een donkere gang met doorkijkjes op kleuterhoogte. Op zolder bevindt zich het juttersgedeelte, met een wand vol schoenen die op het strand zijn aangespoeld.

Daarnaast is er een wrakkenafdeling, waar materiaal is verzameld dat duikers door de jaren heen uit vergane schepen rond Vlieland hebben gehaald.

A197 F4 BDorpsstraat 150 C0562-451700; www.denoordwester.nl DSeizoen: ma-za 10.00-17.00; verder: di, do, za-zo 13.30-17.00 JGoedkoop

J Protestantse Kerk

De zeemanskerk op het dorpsplein stamt uit 1605. De bouw vond plaats ten tijde van de bloeiende handelsvaart van Vlieland en werd voor een De kroonluchters in de kerk zijn ooit geschonken door zeevaarders die Vlieland op hun reizen aandeden

groot deel gefinancierd uit de belasting op bier en wijn.

De kerk beschikt over een prachtig houten koepeldak. De zijbeuken zijn in 1647 aan de kerk gebouwd.

De allesoverheersende scheepvaart komt ook in de kerk tot uitdrukking. De pilaren van de kerk zijn van een vroegere scheepsmast en aan het plafond hangt een koperen lichtkroon met schildjes die de kerk ooit als geschenk kreeg van Michiel Adriaansz de Ruyter. Ook hangt er een mooie kroonluchter, die door het

96

Vlieland

Zweedse koningshuis is geschonken.

In de kerk staan zes grafpalen opgesteld, gemaakt van walviskaken, die vroeger op het naastgelegen kerkhof stonden. Verder ligt er een oude bijbel uit 1663. In 1951 werd de kerk gerestaureerd. In het seizoen treedt het Vlielander Zeemanskoor op in de kerk, met shanty’s en oude zeemansliederen.

Van april tot en met september vindt er iedere woensdagochtend een rondleiding door de kerk plaats. Je kunt er terecht tussen 10.00 uur en 11.30 uur.

Ten oosten van de kerk bevindt zich de algemene begraafplaats van Vlieland, waar ook gevallen geallieerde militairen uit de Tweede Wereldoorlog begraven liggen.

A197 F4 CVVV Vlieland 0562-451111 JGratis

K Kroon’s Polders

De Kroon’s Polders zijn aangelegd in de hoop dit terrein voor landbouw Kiekendieven kijken in Kroon’s Polders

Leuk voor kinderen

• Vuurtoren (P86) • Vliehors-Expres (P91) • Restaurant Geuzennest (P99) • Zwemparadijs Flidunen (P100)

toegankelijk te maken. De zoute zeewind maakte dit echter onmogelijk, waarna vogels de polder dankbaar in bezit hebben genomen. De polders zelf zijn niet open voor publiek, maar rond de polder loopt een struinpad dat vrij toegankelijk is en vanwaar je de vogels kunt bekijken. De vogels broeden hier en gebruiken de plassen ook als vluchtplaats bij hoog water. Het pad loopt gedeeltelijk over de Polderdijk langs de kwelder, die grenst aan de Waddenzee. Je kunt waterral en kiekendieven voor de lens verwachten.

A196 C3 CVVV Vlieland 0562-451111

Waar...

Overnachten Prijzen hotels

Wat je voor een tweepersoonskamer met ontbijt kunt verwachten e minder dan e 80 ee tussen e 80 en100 eee meer dan e 100

Prijzen huisjes en appartementen

Gemiddelde prijs per week e minder dan e 300 ee tussen e 300 en 500 eee meer dan e 500

Hotels

Herbergh van Flielant ee

De Herbergh is in 2012 helemaal verbouwd. De kamers kijken uit over de Dorpstraat of de Waddenzee. Gasten kunnen op het dakterras genieten van het uitzicht op zee. Er is ook een restaurant dat werkt met seizoens- en streekproducten zoals Vlielandse honing en huisgerookte noordzeebaars.

Vlielands oudste hotel (anno 1896) heeft een metamorfose ondergaan.

De oud-Hollandse inrichting heeft plaatsgemaakt voor een loungeachtige sfeer met houten en marmeren vloeren, sfeervolle zithoeken met comfortabel meubilair en meerdere open haarden. De verbouwing is begin 2009 afgerond en het is prettig te merken dat de gemoedelijke sfeer is gebleven. Het designhotel heeft mooie kamers met flatscreentv, de suites zijn zelfs uitgerust met Hästensbedden. Hondenbezitters zijn ook welkom, voor hen zijn er speciale kamers met een laminaatvloer en een Fatboy Doggielounge.

Voor de kinderen zijn er een kinderspeelkamer vol met prinsessenjurken en een kinderspeelplaats in de tuin achter het hotel.

A197 F4 BDorpstraat 88 C0562-451301; www.badhotelbruin.com

Luxe hotel, van de Golden Tulipketen, ligt – zoals de naam al aangeeft – op een duin aan de Noordzee. Seeduyn ligt aan het einde van de Badweg, circa een kilometer van het dorp.

Het hotel is van alle gemak­ken voorzien, zoals binnen- en buitenzwembad, sauna, kegel- en tennisbanen. De kamers hebben alle een bad, een balkon of terras, een zitje in de kamer en Canal+ op de tv. Er zijn gezinssuites met kookgelegenheid en kamers met prachtig (Noord)zeezicht.

A197 F4 BBadweg 3 C0562-451560; www. westcordhotels.nl

Huisjes/Appartementen

Air and Earth ee

Stenen zespersoonsbungalow (stapelbed) vlak achter de zee tegen de duinrand. De keuken is gerenoveerd, het huisje heeft verder een houten vloer, wasmachine, houtkachel, en terras op het zuiden.

A197 F4 BDuinkersoord 4 C0562-451111; www.airandearth.vlie.nl

97

A197 F4 BDorpstraat 105

Badhotel Bruin eee

Strandhotel Seeduyn eee

Waar...

Voor verblijf op Vlieland kan een keuze gemaakt worden ­tussen hotels, pensionnetjes en huisjes en twee campings. In de Dorpstraat tref je de meeste hotels, en voor rustzoekers zijn de verscheidene huisjes ideaal.

Alles over campings, huisjes, appartementen, B&B’s en hotels vind je op www.vlieland. net, de website van het VVV. Ook staan veel huisjes op de website www.vlie.nl.

C0562-451400; www.deherberghvanflielant.nl

Stortemelk

Bungalowverhuur Zevenster heeft een aantal fraaie bungalows in de verhuur, waarvan vele in het duingebied liggen. Vraag er wel bij of het ge­reno­ veerde bungalows betreft. Mooi is on­der andere het op de top van een duin gelegen rietgedekte Mierennest, met uitzicht over het bos, en de rietgedekte boerderij Duinpieper/Leeuwerik, op de rand van bos en duin.

A197 F5 BKampweg 1 C 0562-451225; www.stortemelk.nl

A197 E4 C0517-430700; www.bungalowverhuurzevenster.nl

De lange Paal

Residentie Vlierijck ee--ee

Op Vlieland zijn twee campings: Camping Stortemelk en Camping de Lange Paal. Vanwege het autovrije karakter van het eiland zijn er geen caravans of campers toegestaan. Wel kun je bij Stortemelk een ingerichte tent of een vouwcaravan huren. Of je neemt je eigen tent mee.

A197 E4 BPostweg 1a C 0306977749; www.staatsbosbeheer.nl

Lindeval eee

Onder architectuur, duurzaam gebouwd in 2004, met ruim en licht interieur. Het heeft een fenomenaal uitzicht over de duinen en is tegelijk modern en knus met vele faciliteiten.

A197 E4 BDuinkersoord 1 C030-6360886

Modern appartementenhotel dat vlak bij de aankomsthaven ligt. Het be­schikt over een mooi zwembad, uitgebreide sauna met solarium en fitness­apparatuur. De gasten in Vlie­rijck verblijven in comfortabele appar­te­menten met balkon, waarvan sommige prachtig over het Wad uitkijken. Vlierijck combineert de ho­tel­ functie (goed ontbijt, restaurant Caep Oost) met de mogelijkheid voor de gasten om zelf te koken; alle appartementen beschikken over een ruime keuken met oven en vaatwasser.

A197 F4 BWillem de Vlaminghweg 2

Waar...

Eten & drinken Prijzen

Gemiddelde prijs voor een hoofdgerecht e minder dan e 15 ee tussen e 15 en 20 eee meer dan e 20

Vlieland kent in haar Dorpstraat meerdere sfeervolle, goed betaalbare restaurantjes. Daarbij heb je de keuze uit modern ingerichte eetgelegenheden tot bruine eetcafés die de sfeer van vroeger tijden ademen. In sommige restaurantjes kan alleen geluncht, of enkel gedineerd worden.

Het Posthuys e

Het Posthuys is een populaire tussenstop bij fietstochten over het eiland. Het pand, dat vroeger een centrale plaats innam in het briefverkeer tussen Amsterdam en de zeevaarders op Vlieland, is nu

een lunchroom met groot terras.

Je kunt er pannenkoeken, soep en salades bestellen. In het restaurant is een kinderspeelhoek, ’s zomers vertrekt hier de Vliehors-Expres voor de deur.

A197 E4 BPostweg 4 C0562-451282 DLunch

Strandpaviljoen ‘Het Badhuys’ ee Vlielands enige strandpaviljoen is een mooie houten strandtent, die tal van eenvoudige gerechten serveert, zoals pizza’s en burrito’s. Het is een ideale plek om met kinderen te eten, omdat de hoofdgerechten al vanaf 17.00 uur worden geser-

Vlieland

Bungalowverhuur Zevenster e-eee

98

Campings

veerd. Overdag kun je op het zonneterras gebak, broodjes en salades bestellen.

A197 E4 BEinde Badweg C0562-451992 DLunch en diner

Geuzennest ee

A197 F4 BHavenweg 70 C0562-451020; dedining.nl DLunch en diner

De Wadden ee

Sfeervol restaurant in de Dorpstraat van Vlieland. Het is de enige plek op het eiland waar je verse schaal- en schelpdieren kunt krijgen. Naast vele vissoorten eet je hier fruits de mer met verse kreeft, Noordzeekrab, alikruiken, kokkels, oesters, garnalen, langoustines, coquilles en scheermessen.

A197 F4 BDorpstraat 61 C0562 452626; www.hoteldeWadden.nl DLunch en diner

Badhotel Bruin ee

Wijnliefhebbers zijn hier aan het goede adres: Badhotel Bruin heeft volgens eigen zeggen de grootste wijnkelder van Noord-Nederland. En die wijn drink je in een fijne ambiance, want het fraaie restaurant heeft een warme uitstraling. Er wordt hier zo veel mogelijk met producten uit de streek gekookt. Bij mooi weer kun je op het terras terecht, waar dekens klaarliggen om de opkomende kou te trotseren. Voor groepen is er de chique Kapiteinskamer, waar je bij de open haard dineert.

A197 F4 BDorpstraat 88 C0562-451301; www.badhotelbruin.com DLunch en diner

Entre Deux Mers eee

Dit is het Ă la carte-restaurant van hotel Seeduyn. Binnen is de inrichting een beetje oubollig, maar bij mooi weer kun je hier buiten op het terras eten, terwijl je de zon in de Noordzee ziet zakken. Voor gasten is er een voordelig viergangenmenu.

A197 E4 BBadweg 3 C0562-451560; www.westcordculinair.nl DLunch en diner

Uitspanning en galerie Het Armhuis eee

Prachtige brasserie, die is gevestigd in het voormalige Armhuis van het eiland. Restauranthouder Clara Spannenburg werkt samen met galeriehoudster Marijke Visschedijk in Amsterdam. Moderne kunst wordt hier gecombineerd met de authenticiteit van het pand, met zijn antieke schouw en prachtige historische tegels (uit 1630). De gasten zitten verspreid in de diverse kamers van het Armhuis; het herentoilet is op de zolder, waar vroeger de armen in kribben sliepen. Bij mooi weer kan geluncht en gedineerd worden in de tuin met kippen, hanen en pauwen.

A197 F4 BKerkplein 6 C0562-451935; www.armhuis.com DLunch en diner

99

A197 F4 BHavenweg 1 C0562-451324; www.zeezichtvlieland.nl DLunch en diner

Op een prachtige locatie aan de vernieuwde jachthaven van Vlieland kun je genieten van cocktails en tapas terwijl de boten af en aan varen. Ze hebben een uitgebreide lunch- en dinerkaart, en je kunt er terecht voor een high tea. Gewijzigde openingstijden in voor- en naseizoen (zie website).

Waar...

Restaurant Het Geuzennest biedt uitzicht op de veerhaven. Binnen waan je je op een boot. De keuken heet hier het Combuis, en de tafeltjes staan verscholen tussen touwladders, patrijspoorten, scheepslantaarns en visnetten. De gerechten op de kaart zijn ook voor zeemansmagen. Zoals het Captain’s dinner, een maaltijd met kapucijners, gebakken champignons, paprika, uien, knapperig spek, vleesragout, gehaktballen, gebakken aardappelen en verschillende soorten zuren.

Er is ook een uitgebreid kindermenu.

De Dining ee

Winkelen

Waar...

Uitgaan & actief Vlieland moet het hebben van zijn stranden en mooie fiets­ paden. Maar je kunt er ook op een IJslands paard rijden, kunst bekijken of zelfs een halve marathon lopen.

Rijstal Edda organiseert rondtochten (Fortweg 9, 0562-451128) op IJslandse paarden en voor de kleintjes tochten met wandelpony’s.

Podium Vlieland is gevestigd in hetzelfde pand als IJssalon Min 12 (Dorpstraat 84, 0562-451154, www. podiumvlieland.nl). Het mooie zaaltje met goede stoelen biedt plaats aan 56 mensen en doet dienst bioscoop, theater en trouwlocatie.

In de mooie voormalige reddingsbootschuur nabij het strande hotel bevindt zich nu Atelier

de Schuur (Duinkersoord 33, 06-23968335, www.petravoots.nl) van kunste­nares Petra Voots. Er zijn wisselende exposities en er is de mogelijkheid om workshops te volgen.

Zwemparadijs Flidunen (De Uitlegger 2, 0562-451445; www. sport complexflidunen.nl) biedt de nodige ontspanning wanneer het weer een duik in de zee niet toestaat. Voor iedereen die een avondje uit wil, heeft Vlieland Bar Dancing De Stoep (Dorpstraat 81, 0562451495).

Ieder jaar wordt op Vlieland een halve marathon georganiseerd, die begin augustus plaatsheeft. De organisatie is in handen van camping Stortemelk (0562-451225, www. halvemarathonvlieland.nl).

Vlieland

River Woods en Vlieland Maritiem (Dorpstraat 94, 0562-453400, www. vlielandmaritiem.nl) zijn twee moderne kledingzaken die zich richten op de sportieve buitensporter. Hier kun je terecht voor warme jassen, s­ tevige In Vlielands centrale Dorpstraat schoenen en modieuze laarzen. vind je bakkers, supermarkten Meer kleding vind je in de winkel en fietsverhuurders. Vlieland Eb en Vloed (Dorpstraat 5, 0562 ademt nog echt een dorpssfeer, 451782, www.eb-vloed.nl) onder het met winkels die tussen de mid- motto Island Living. Behalve warme dag een uur sluiten. Maar de en winddichte kleding tref je hier ook eerste wat modernere modewin- woonaccesoires aan. Verder vind je kels hebben zich de afgelopen er heerlijke zeepjes, wijnen, koffie en jaren in de Dorpstraat gevestigd, plaatselijke cranberryproducten. Een evenals een mooie kookwinkel nieuwe aanwinst is de frisse, moderne en een trendy ijssalon. ijssalon Min 12 (Dorpstraat 84, 0562451154, www. min12.nl), waar je kunt Cadeaushop Van Hurck (Dorpkiezen uit tal van ijssoorten afkomstig straat 47, 0562-451800) is een uit een ijs­fabriekje op de vaste wal in ­fas­cinerende winkel gevestigd in het Friesland. voormalige gemeentehuis en postSlijterij De Branding (Dorpstraat kantoor met een verzameling gekke 58, www.slijterijdebranding.nl, 0562snuisterijen, zoals stenen, schel451328) verkoopt bijzondere eilander pen, beeldjes van draken, en boten producten zoals juttersbitter, kruidenge­maakt op schaalgrootte. Daarnaast bitter, cranberrywijn en het plaatseis er een uitgebreide ­collectie cd’s en lijke ‘vliekeurtje’. Bij De Parel (Dorpstraat 133, 06-11235014) kun je kunst boeken. kopen die op het eiland is gemaakt, maar ook heerlijke Vlielander honing. verschillende soorten olijfolie kiezen.

100

Waar...