ER RE UR Procesfolio
Lana Scatørchia
R R
E _ R
R Lana Scatorchia 3 Bachlor Graphic Design Sint Lucas Antwerp
>
5
6
General Research
58 Expirimental Font
Imperfection
76
116
Personal concept
>
qu’est-ce que c’est?
6
mal
manque
maladresse
mĂŠchant
mauvais
abusif
faute
errance
imperfection
7
?
8
A LL KIND S OF ERR_ R The word error entails different meanings and usages relative to how it is conceptually applied. The concrete meaning of the Latin word “error” is “wandering” or “straying”. Unlike an illusion, an error or a mistake can sometimes be dispelled through knowledge (knowing that one is looking at a mirage and not at real water does not make the mirage disappear). For example, a person who uses too much of an ingredient in a recipe and has a failed product can learn the right amount to use and avoid repeating the mistake. However, some errors can occur even when individuals have the required knowledge to perform a task correctly. Examples include forgetting to collect change after buying chocolate from a vending machine, forgetting the original document after making photocopies, and forgetting to turn the gas off after cooking a meal. Some errors occur when an individual is distracted by something else.
Human behaviour One reference differentiates between “error” and “mistake” as follows: An ‘error’ is a deviation from accuracy or correctness. A ‘mistake’ is an error caused by a fault: the fault being misjudgment, carelessness, or forgetfulness. Now, say that I run a stop sign because I was in a hurry, and wasn’t concentrating, and the police stop me, that is a mistake. If, however, I try to park in an area with conflicting signs, and I get a ticket because I was incorrect on my interpretation of what the signs meant, that would be an error. The first time it would be an error. The second time it would be a mistake since I should have known better. In human behavior the norms or expectations for behavior or its consequences can be derived from the intention of the actor or from the expectations of other individuals or of a social grouping or from social norms. Gaffes and faux pas can be labels for certain instances of this kind of error. More serious departures from social norms carry labels such as misbehavior and labels from the legal system, such as misdemeanor and crime. Departures from norms connected to religion can have other labels, such as sin.
9
Oral and written language An individual language user’s deviations from standard language norms in grammar, syntax, pronunciation and punctuation are sometimes referred to as errors. However in light of the role of language usage in everyday social class distinctions, many feel that linguistics should be descriptive rather than prescriptive to avoid reinforcing dominant class value judgments about what linguistic forms should and should not be used. A gaffe or microphone gaffe is a verbal mistake, usually made in a social environment. The mistake may come from saying something that is true, but inappropriate. It may also be an erroneous attempt to reveal a truth. Finally, gaffes can be malapropisms, grammatical errors or other verbal and gestural weaknesses or revelations through body language. Actually revealing factual or social truth through words or body language, however, can commonly result in embarrassment or, when the gaffe has negative connotations, friction between people involved. As used by some journalists, particularly sportswriters, “gaffe� becomes an imagined synonym for any kind of mistake, e.g., a dropped ball by a player in a baseball game. Philosophers and psychologists interested in the nature of the gaffe include Freud and Gilles Deleuze. Deleuze, in his Logic of Sense, places the gaffe in a developmental process that can culminate in stuttering.
Numismatics In Numismatics, an error refers to a coin or medal that has a minting mistake, similar to errors found in philately. Because the U.S. Bureau of the Mint keeps a careful eye on all potential errors, errors on U.S. coins are very few and usually very scarce. Examples of numismatic errors: extra metal attached to a coin, a clipped coin caused by the coin stamp machine stamping a second coin too early, double stamping of a coin. A coin that has been overdated, e.g.: 1942/41, is considered an error.
10
Statistics In statistics, an error (or residual) is not a “mistake� but rather a difference between a computed, estimated, or measured value and the accepted true, specified, or theoretically correct value. In science and engineering in general an error is defined as a difference between the desired and actual performance or behavior of a system or object. This definition is the basis of operation for many types of control systems, in which error is defined as the difference between a set point and the process value. An example of this would be the thermostat in a home heating system—the operation of the heating equipment is controlled by the difference (the error) between the thermostat setting and the sensed air temperature. Another approach is related to considering a scientific hypothesis as true of false, giving birth to two types or errors: Type 1 and Type 2. The first one is when a true hypothesis is considered false, while the second is the reverse (a false one is considered true). Engineers seek to design devices, machines and systems and in such a way as to mitigate or preferably avoid the effects of error, whether unintentional or not. Such errors in a system can be latent design errors that may go unnoticed for years, until the right set of circumstances arises that cause them to become active. Other errors in engineered systems can arise due to human error, which includes cognitive bias. Human factors engineering is often applied to designs in an attempt to minimize this type of error by making systems more forgiving or errortolerant.
Numerical analysis Numerical analysis provides a variety of techniques to compute approximations to mathematical numerical values. Errors arise from a trade-off between efficiency and precision, which is limited anyway, since (using floatingpoint arithmetic) only some rational numbers can be represented exactly. The discrepancy between the exact mathematical value and the computed value is called the approximation error.
11
Biology In biology, an error is said to occur when perfect fidelity is lost in the copying of information. For example, in an asexually reproducing species, an error (or mutation) has occurred for each DNA nucleotide that differs between the child and the parent. Many of these mutations can be harmful, but unlike other types of errors, some are neutral or even beneficial. Mutations are an important force driving evolution. Mutations that make organisms more adapted to their environment increase in the population through natural selection as organisms with favorable mutations have more offspring.
http://en.wikipedia.org/wiki/Error
12
http://www.thefreedictionary.com/
13
14
TR IAL AN D ERR_ R Trial and error, or trial by error, is a general method of problem solving, fixing things, or for obtaining knowledge. “Learning doesn’t happen from failure itself but rather from analyzing the failure, making a change, and then trying again. ”In the field of computer science, the method is called generate and test. In elementary algebra, when solving equations, it is “guess and check”. This approach can be seen as one of the two basic approaches to problem solving and is contrasted with an approach using insight and theory. However, there are intermediate methods which for example, use theory to guide the method, an approach known as guided empiricism.
http://en.wikipedia.org/trial_and_error
Simplest applications Ashby (1960, section 11/5) offers three simple strategies for dealing with the same basic exercise-problem; and they have very different efficiencies: Suppose there are 1000 on/off switches which have to be set to a particular combination by random-based testing, each test to take one second. The strategies are: the perfectionist all-ornothing method, with no attempt at holding partial successes. This would be expected to take more than 10^301 seconds; a serial-test of switches, holding on to the partial successes (assuming that these are manifest) would take 500 seconds; while a parallelbut-individual testing of all switches simultaneously would take only one second. Note the tacit assumption here that no intelligence or insight is brought to bear on the problem. However, the existence of different available strategies allows us to consider a separate (“superior”) domain of processing — a “meta-level” above the mechanics of switch handling — where the various available strategies can be randomly chosen. Once again this is “trial and error”, but of a different type. This leads us to:Thus presumably the topmost level of the hierarchy (at any stage) will still depend on simple trial-and-error.
15
17
N AP OLE O N COMPLEX
Napoleon complex is an informal term describing an alleged type of inferiority complex which is said to affect some people, especially men, who are short in stature. The term is also used more generally to describe people who are driven by a perceived handicap to overcompensate in other aspects of their lives. Other names for the term include Napoleon syndrome and Short Man syndrome.It does not appear in the American Psychiatric Association’s Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. The Napoleon complex is named after French Emperor Napoleon Bonaparte. The conventional wisdom is that Napoleon compensated for his short height by seeking power, war and conquest. However, Napoleon was actually of average height for his time period and misconceptions may have been due to an incorrect conversion of his height because of confusion between French and English units. Historians have now suggested Napoleon was 5’6” (1.68 m) tall. Napoleon was often seen with his Imperial Guard, which contributed to the perception of him being short because the Imperial Guards were above average height.In psychology, the Napoleon complex is regarded as a derogatory social stereotype. > Heightism > Dwarfism
Quote: Norman 1986 1988
20
Print expiriments
21
22
Alterazioni Video (Alteration Video) was founded in 2004 as a commercial multimedia production company with the explicit aim of ensuring that the necessary resources would be available for carrying out radical interventions in the world of art and at the points of intersection with cultural industries. Some of Alterazioni Video’s favourite actions have included videos, publishing books, interactive sales of hashish, heavy-metal blast “weaponry”, appropriation of the frequencies of Bluetooth mobile phones and short wave radio and even the production of gourmet olive oil. The group’s different interventions can be considered as actions within the public space and modern-day imagination in order to rethink the borders between truth and falsehood and what is legal and illegal, and to create situations that insinuate reality and distort its vision.
http://www.alterazionivideo.com
23
25
NEUTRINO’S TRAVEL FASTER THAN LIGHT If it’s true, it will mark the biggest discovery in physics in the past half-century: Elusive, nearly massless subatomic particles called neutrinos appear to travel just faster than light, a team of physicists in Europe reports. If so, the observation would wreck Einstein’s theory of special relativity, which demands that nothing can travel faster than light. In fact, the result would be so revolutionary that it’s sure to be met with skepticism all over the world. The data come from a 1300-metric-ton particle detector named Oscillation Project with Emulsion-tRacking Apparatus. Lurking in Italy’s subterranean Gran Sasso National Laboratory, OPERA detects neutrinos that are fired through the earth from the European particle physics laboratory, CERN. As the particles hardly interact at all with other matter, they stream right through the ground, with only a very few striking the material in the detector and making a noticeable shower of particles. Over 3 years, OPERA researchers timed the roughly 16,000 neutrinos that started at CERN and registered a hit in the detector. They found that, on average, the neutrinos made the 730-kilometer, 2.43-millisecond trip roughly 60 nanoseconds faster than expected if they were traveling at light speed. “It’s a straightforward time-of-flight measurement,”
says Antonio Ereditato, a physicist at the University of Bern and spokesperson for the 160-member OPERA collaboration. “We measure the distance and we measure the time, and we take the ratio to get the velocity, just as you learned to do in high school.” Ereditato says the uncertainty in the measurement is 10 nanoseconds. However, even Ereditato says it’s way too early to declare relativity wrong. “I would never say that,” he says. Rather, OPERA researchers are simply presenting a curious result that they cannot explain and asking the community to scrutinize it. “We are forced to say something,” he says. “We could not sweep it under the carpet because that would be dishonest.” The results will be presented at a seminar tomorrow at CERN. The big question is whether OPERA researchers have discovered particles going faster than light, or whether they have been misled by an unidentified “systematic error” in their experiment that’s making the time look artificially short. Chang Kee Jung, a neutrino physicist at Stony Brook University in New York, says he’d wager that the result is the product of a systematic error. “I wouldn’t bet my wife and kids because they’d get mad,” he says. “But I’d bet my house.” Jung, who is U.S. spokesperson for a similar experiment in Japan called T2K, says the tricky part is accurately measuring the time between when the neutrinos are born by slamming a burst of protons into a solid target and when they actually reach the detector. That timing relies on the global positioning system, and the GPS measurements can have uncertainties of tens of nanoseconds. “I would be very interested in how they got a 10-nanosecond uncertainty, because from the systematics of GPS and the electronics, I think that’s a very hard number to get.”
http://news.sciencemag.org
26
27
Andrew Harlow - connect http://andrewharlow.co/
28
Akihiko Miyoshi - Selfportraits http://people.reed.edu/
29
Photoshop error
33
Tim Vets - State of reflection http://timvets.net/
Tim Vets - ZQ http://timvets.net/
C U LT U R E S H OC K If you move/travel to a new country for a long time, you will/could experience a culture shock in its different phases.
37
Honeymoon During this period, the differences between the old and new culture are seen in a romantic light, wonderful and new. For example, in moving to a new country, an individual might love the new food, the pace of the life, the people’s habits, the buildings and so on. During the first few weeks, most people are fascinated by the new culture. They associate with the nationals that speak their language and are polite to the foreigners.
Negotiation
PHASE 2
PHASE 1
38
After some time, differences between the old and new culture become apparent and may create anxiety. Excitement may eventually give way to unpleasant feelings of frustration and anger as one continues to experience unfavorable events that may be perceived as strange and offensive to one’s cultural attitude. Language barriers, stark differences in public hygiene, traffic safety, food accessibility and quality may heighten the sense of disconnection from the surroundings. Still, the most important change in the period is communication.
39
Again, after some time (usually 6 to 12 months), one grows accustomed to the new culture and develops routines. One knows what to expect in most situations and the host country no longer feels all that new. One becomes concerned with basic living again, and things become more “normal�. One starts to develop problem-solving skills for dealing with the culture and begins to accept the culture’s ways with a positive attitude. The culture begins to make sense, and negative reactions and responses to the culture are reduced.
Acceptance In the mastery stage assignees are able to participate fully and comfortably in the host culture. Mastery does not mean total conversion; people often keep many traits from their earlier culture, such as accents and languages. It is often referred to as the biculturalism stage.
PHASE 4
PHASE 3
Adjustment
Future Shock is a book written by the futurist Alvin Toffler in 1970. In the book, Toffler defines the term “future shock” as a certain psychological state of individuals and entire societies. His shortest definition for the term is a personal perception of “too much change in too short a period of time”. The book, which became an international bestseller, grew out of an article “The Future as a Way of Life” in Horizon magazine, Summer 1965 issue. The book has sold over 6 million copies and has been widely translated. A documentary film based on the book was released in 1972 with Orson Welles as on-screen narrator. Toffler argued that society is undergoing an enormous structural change, a revolution from an industrial society to a “super-industrial society”. This change overwhelms people, he believed, the accelerated rate of technological and social change leaving people disconnected and suffering from “shattering stress and disorientation”—future shocked. Toffler stated that the majority of social problems are symptoms of future shock. In his discussion of the components of such shock he popularized the term “information overload.” His analysis of the phenomenon of information overload is continued in his later publications, especially The Third Wave and Powershift.
FUTURE S HO C K
43
44
45
http://gifmovie.tumblr.com/
46
Sophie Calle (born 1953) is a French writer, photographer, installation artist, and conceptual artist. Calle’s work is distinguished by its use of arbitrary sets of constraints, and evokes the French literary movement of the 1960s known as Oulipo. Her work frequently depicts human vulnerability, and examines identity and intimacy. She is recognized for her detective-like ability to follow strangers and investigate their private lives. Her photographic work often includes panels of text of her own writing.
47
Upon receiving a series of photographs taken from an ATM security camera, Calle becomes involved in a perplexing fifteen-year investigation. She manages to steal three surveillance tapes, and interacts with strangers, bank employees, and a pawn shop merchant in an attempt to clarify the meaning of money, security, and the anonymous photographs. The images, originally exhibited in an installation entitled Cash Machine, are now presented as the central narrative in this unresolved investigation.
“ In 1988 an American bank invited me to do a project. Their automatic tellers had video cameras that filmed clients as they went unsuspectingly about their business. I managed to get hold of some recordings. If I just used them as found documents, without adding anything of my own, I would be betraying my own style. Fifteen years later I decided to go back over my research, delineate the anatomy of this failure and, at last, free myself of these images. Give up before their presence.�
Sofie Calle - Cash Machine
50
Portraits of young offenders used as targets during the training of police officers in the city of M., US.
51
Sofie Calle - Coeur de Cible http://www.perrotin.com/
52
53
Lapsus - Raha Raissnia & Charles Curtis http://camstl.org/
54
Lapsus slips between surfaces in an evershifting infusion of recognizable and abstract forms that that are at once temporary and enduring.
55
Raha Raissnia - Free way http://miguelabreugallery.com/
58
ABCDEF Alphashock
Alphashifted
59
ABCDE FGHIJ KLMNO PQRST UVW XYZ Alphalinea
Typo expiriment
63
Deze foto is met een lange sluitertijd gefotografeerd. Hierdoor krijg je het verschoven effect van het licht. Vanuit deze foto ben ik vertrokken voor het idee van mijn expirimentele typograf ie.
64
65
First concept idea
66
67
68
First FontLab try out
70
ABC DEF GHI JKL MNO
71
PQR STU VWX XY Alphashift Expirimental typeface
Alphashift free design
78
Na veel onderzoek was het mij duidelijk dat de errors die ik onderzocht allemaal een vorm van imperfectie inhouden. Imperfectie kan een fout, een gebrek of een onvolkomenheid zijn. Het woord imperfectie heeft een negatieve connotatie, ze is ook subjectief en pejoratief als beoordelingsvorm. Van hieruit leg ik de link naar de fotograf ie als voorstellingsvorm. Ik wil het tegenovergestelde of het negatieve van volmaaktheid onderzoeken. Het geen als fout wordt aanzien is een subjectieve beoordeling. Het is nogal persoonlijk, maar vooral gekoppeld aan cultuur en tijdsgeest. Imperfectie heeft als betekenis een pejoratieve of minderwaadige lading. Kortom wil ik ‘wat is fout imperfect’, mijn grote onderzoeksvraag, niet enkel f ilosof isch maar ook materieel onderzoeken.
79
81
Hoe is het mogelijk dat de reputatie van een kunstwerk als dit van een verworpen beeld overgaat naar de status van een meesterwerk? Wat is er in de tussentijd veranderd waardoor iets wat toen afschuwelijk was nu ‘mooi’ wordt gevonden? Het enige wat het kostte was de tijd om het kunstwerk als zodanig te accepteren, om – onaangedaan door de morele, wetenschappelijke of esthetische opvattingen, die de blik nog te veel verblindde bij Klimts tijdgenoten – de verandering door te maken van een kunstgeschiedenis die zoekt naar esthetiek, naar een die zoekt naar een absoluut meesterwerk. Zo kon het blijvende aspect erin worden herkend en gewaardeerd, dat altijd evenveel effect heeft en zal hebben, ondanks het gegeven dat het werk nooit meer in het echt te zien is: het gevoel in het werk. En dat maakt dat de imperfectie in esthetiek in deze werken, de imperfectie die wordt aangegeven in de wetenschap en die van het menselijk bestaan dat bij ons zulke ongelukkige, menselijke, gevoelens oproept, juist de ultieme perfectie ervan vormen – perfectie dóór imperfectie.
Gustav Klimt - The Kiss http://www.simulacrum.nl/
Gustav Klimt - Rough Water
84
85
“
Nu hebben we de middelen om onze mutatie, die absoluut noodzakelijk is om te overleven, te versnellen� - Orlan
http://www.digischool.nl/
86
DE K UNST VA N IMP ER FEC T I E VOOR PE R FEC T I ONI S T EN We moeten onszelf als mooi en uniek zien, als een perfecte schepping. Dat geven we onze kinderen ook mee. Jij bent helemaal perfect, laat niemand je iets anders vertellen. Maar is het niet de betekenis ofwel het gevolg die we aan perfectie hangen waar het eigenlijk om draait. Jij bent perfect, dus jij hoort er bij, jij bent het waard.
Laura De Doncker http://piekervrij.wordpress.com/
Zou het niet beter zijn om te zeggen: je bent niet helemaal perfect, maar dat hoeft ook niet, jij bent het waard om hier te zijn, jij kunt veel betekenen. Ondanks dat je niet perfect bent ben je gewoon goed genoeg! Het lijkt wel of we het beeld van perfectie willen hooghouden. Het is iets wat we naar lijken te streven. Maar de werkelijkheid leert ons dat niemand perfect is, misschien is dat wel het perfecte van de mensheid. Stel dat je je niets zou aantrekken van ‘het perfecte plaatje’ en je gewoon jezelf bent. Je los laat wie je denkt dat je zou moeten zijn en plaats maakt voor wie je echt bent. Wie ben je dan, hoe ziet je leven er uit? Veranderen er dingen of blijft alles bij het oude? Wetenschappelijk onderzoek toont aan: mensen die geloven in zichzelf , zichzelf op waarde in weten te schatten, zowel hun positieve als hun minder positieve kanten erkennen en accepteren, blijken succesvoller en gelukkiger te zijn dan mensen die dat niet kunnen. Hetzelfde onderzoek laat zien dat een belangrijke eigenschap van deze mensen is dat ze zich kwetsbaar op durven te stellen. Ze zien kwetsbaarheid niet als iets negatiefs maar als een manier om dingen te realiseren in het leven. Ze durven zichzelf bloot te geven en hun behoeften te tonen, zonder de garanties voor de uitkomst. Ze geloven er in dat je authentiek kunt zijn en laten dit geloof niet beïnvloeden door negatieve reacties hierop. Ze realiseren zich dat een reactie van ie-
87
mand alles zegt over deze persoon en laten zich daar niet door leiden waardoor ze zelf in control zijn. Als uit onderzoek dan blijkt dat je kwetsbaar opstellen zo positief is , waarom is het dan toch voor veel mensen moeilijk en wordt het soms zelfs vertaald als gevaarlijk. Ik denk dat dat te maken heeft met het verwachtingspatroon dat mensen hebben, als ik me zo en zo presenteer dan heb ik de meeste kans op succes. Als je daar echt van overtuigd bent dan is het ook wel erg riskant om daar aan te sleutelen. Je zou dan maar zo kwijt kunnen raken wat je tot nu toe hebt gerealiseerd met het imago dat je naar buiten hebt laten zien. Toch kan het goed zijn dat deze aanname niet helemaal klopt. Want je kunt nooit helemaal zeker weten wat je met een bepaald plaatje verkrijgt en wat je voorkomt. Dat weet je vaak pas als je iets anders laat zien. Wat wel zeker is dat je uiteindelijk gewoon bent wie je bent, met al je talenten en valkuilen. Als je daar te ver van af gaat staan val je vroeg of laat door de mand, word je vroeg of laat als niet authentiek ervaren. Er was een tijd dat we niet zo moeilijk deden over onze tekortkomingen, het hoorde er gewoon bij. Je was goed in het ene en het andere kon je maar beter laten. Een tijd waarin we onszelf niet zo vreselijk serieus namen en gewoon konden lachen om onze imperfecties, een tijd waarin we gewoon onszelf konden zijn. Als kind ‘waren we gewoon’, maar in feite kan dat nog steeds.
88
“ It is only imperfection that complains of what is imperfect. The more perfect we are the more gentle and quiet we become towards the defects of others.”
> Joseph Addison
“ The fact of storytelling hints at a fundamental human unease, hints at human imperfection. Where there is perfection there is no story to tell.”
> Ben okri
“ Even imperfection itself may have its ideal or perfect state.”
> Thomas de Quincey
89
“ As machines become more and more efficient and perfect, so it will become clear that imperfection is the greatness of man.”
> Ernst Fischer
“ God is another name for human intelligence raised above all error and imperfection, and extended to all possible truth.”
> William Ellery Channing
“ To bear with patience wrongs done to oneself is a mark of perfection, but to bear with patience wrongs done to someone else is a mark of imperfection and even of actual sin.”
> Thomas Aquinas
92
Choices
Duality
Contrast
Symbols
94
I WISH
I AM
95
Dutch photographer Erwin Olaf celebrates being 50 years old with self portraits that show how he currently looks like, how he wishes he looked like, and how he will look like as he gets older. Erwin Olaf is no stranger to controversial and socially-aware topics. In addition to being a celebration of one’s age, the set subtly showcases our culture’s obsession with youth and the heavy use of Photoshop in fashion photography.
I WILL BE
http://www.erwinolaf.com/
96
UMBERTO ECO De geschiedenis van de schoonheid vs. De geschiedenis van de lelijkheid. Een mooie verhandeling over lelijkheid en afzichtelijke monsters in een boek over schoonheid.
Je weet pas wat lelijk is als je ook een idee hebt van wat mooi is. Daarom heeft Umberto Eco na zijn Geschiedenis van de lelijkheid ook een Geschiedenis van de schoonheid samengesteld. In zijn tekst speurt de samensteller naar allerlei vormen van lelijkheid en schoonheid in de loop van de westerse beschavingsgeschiedenis, vanaf de klassieke oudheid tot heden. Er worden geen scherpe definities gegeven van wat mooi en lelijk is, maar vooral benadrukt, dat het relatieve begrippen zijn die per cultuur kunnen verschillen. Maar zeker binnen een cultuur is er wel een zekere overeenstemming over wat met de begrippen schoonheid en lelijkheid bedoeld wordt, omdat schoonheid samenhangt met wat aangenaam, positief en aantrekkelijk wordt gevonden, en lelijkheid met het negatieve als het tegenovergestelde daarvan. Wel is er een verschil tussen wat an sich lelijk gevonden wordt en wat formeel lelijk is. Het laatste wil alleen maar zeggen, dat het afwijkt van de normen, bijvoorbeeld in verhoudingen of kleur, maar toch een positieve indruk kan maken. Weer iets anders is de artistieke weergave, die bijvoorbeeld als mooi beoordeeld kan worden in zijn trefzekere weergave van lelijkheid. Dit kan ook precies andersom liggen. De vraag naar wat mooi en lelijk is wordt nog gecompliceerder doordat het om
97
subjectieve, en dus per definitie meerduidige begrippen gaat. Wat de een mooi vindt, vindt de ander lelijk. Zowel de onderscheiding van historische perioden als de meningen over wat daarin mooi en lelijk gevonden wordt (en wat daarvan goede voorbeelden zijn in kunst en literatuur), worden in de beide boeken nogal uit de losse pols gemaakt. In feite worden die historische perioden niet scherp afgebakend, maar worden de grote cultuurstromingen getypeerd door de heersende opvattingen over wat mooi en lelijk is. De hoofdstukindeling van de boeken is naast de opeenvolging van cultuurperioden ook gemaakt aan de hand van de grote thema’s van respectievelijk lelijkheid en schoonheid. In de geschiedenis van de lelijkheid zijn dat thema’s zoals het lijden, de dood, martelingen, de duivel, monsters en gedrochten, het obscene, hekserij, satanisme, sadisme en fysieke afwijkingen. Maar naast deze klassieke thema’s worden ook de meer eigentijdse besproken, zoals het verontrustende, industriële lelijkheid, de avant garde, kits, freaks en het walgelijke. In de volgorde van deze onderwerpen en in de tekst komt tot uiting, dat in de verschillende perioden van de geschiedenis verschillende thema’s populair waren en er in de verschillende historische perioden anders naar gekeken werd. Voor wat het boek over de lelijkheid betreft laat de schrijver voor de periode van de klassieke oudheid zich vooral leiden door wat grote filosofen uit die tijd zoals Plato, Aristotels en de klassieken over de lelijkheid gezegd hebben en wat daarover in teksten en de kunst van die tijd is terug te vinden. Ook in de volgende hoofdstukken zorgt hij voor een wetenschappelijk en literair kader om telkens in woord en beeld een proeve van de aangeduide lelijkheid neer te zetten. De selectie van deze voorbeelden lijkt
uiterst willekeurig, zodat het boek ook iets krijgt van het onverwachte van wat op ons als afstotelijk overkomt, maar daar dan wel een prachtige etalage van vormt. Iets van dit paradoxale kan je al overvallen als je merkt, dat je voor het pakket lelijkheid dat Umberto Eco ons voorschotelt ook nog een fix bedrag neer moet leggen. Het boek over de geschiedenis van de Schoonheid begint met een aantal pagina’s interessante tijdbalken, waarop af te lezen is hoe bepaalde onderwerpen uit de kunst en andere bestaansexpressies in de verschillende tijdsperioden anders worden voorgesteld. De inhoud van het boek loopt, zij het in zeer grote lijnen, parallel aan de beschrijving van de geschiedenis van de lelijkheid. Een eerste hoofdstuk is gewijd aan het esthetisch schoonheidsideaal in het oude Griekenland. Op zijn weg door de geschiedenis staat de auteur verder stil bij de goden van Delphi, het voor de schoonheid belangrijke principe van proportie en harmonie, licht en kleur in de Middeleeuwen, de schoonheid van monsters, de magische schoonheid die typerend is voor de vijftiende en zestiende eeuw, en als echte Italiaan komt de samensteller ook terecht bij herderinnetjes, edelvrouwen, helden en heldinnen. Maar ook de sierlijke en onrustige schoonheid worden besproken, evenals de combinatie van rede en schoonheid. Veder is er aandacht voor het sublieme, voor romantische schoonheid en schoonheid als religie. De samensteller van het boek staat ook stil bij meer eigentijdse onderwerpen zoals de schoonheid van voorwerpen en machines. In de laatste hoofdstukken gaat hij in op abstracte vormen van kunst, de materie en schoonheid in de media.
http://www.husserl.nl/
98
SCHO ONHEI D S IDEA LEN Schoonheid wordt door de geschiedenis heen geassocieerd met het goede. Sappho, Oud-Griekse dichteres, schreef eens “Wat mooi is, is ook goed.” Andersom is het ook zo dat onaantrekkelijkheid of lelijkheid symbool stond voor het kwaad. Boosaardige heksen bijvoorbeeld werden vaak afgebeeld met onaantrekkelijke fysieke kenmerken en onaangename persoonlijkheden. Streven naar schoonheid was dus ook streven naar het goede en streven naar de algemeen geldende norm in de samenleving. Omdat we ons meestal conformeren aan de geldende rol in de samenleving streven we vrijwel allemaal naar deze schoonheidsidealen. De geschiedenis leert ons dat schoonheid loont, in de maatschappij.
Grieks vs. Romeins Schoonheid was voor de Grieken een teken van goddelijkheid. De kunst volgde hierin de verschillende opvattingen van filosofische scholen. De Discuswerper is een mooi voorbeeld van het Griekse schoonheidsideaal; het is geïdealiseerd. De Discuswerper is atletisch gespierd, met fijne en toch sterke gelaatstrekken en een kleine penis. Vrouwen werden veelal jeugdig en rond weergegeven, met een slanke taille, hoge konische borsten en gewelfde heupen. Dit laatste was vooral om uiting te geven aan hun destijds voornaamste missie in de maatschappij: het moederschap. De Romeinen kenden weinig eigen kunst. Ze kopieerden vooral veel van de Grieken en daarmee ook hun schoonheidsidealen. Desalniettemin kenden ook de Romeinen hun eigen schoonheidsidealen: voor mannen was dit vooral een grote en gespierde bouw, met lange benen, een goede kop met haar, een hoog en breed voorhoofd als teken van intelligentie, geprononceerde wenkbrauwen, open ogen, een perfect gestileerde neus, een wat kleinere mond, en een sterke kaaklijn. Voor vrouwen is het minder duidelijk, zij dienden vooral sterke kinderen te baren. Vrouwen gebruikten wel make-up om zichzelf een bleek uiterlijk te geven; een teken dat zij geen zware arbeid hoefden te verrichten in de zon. Ook gebruikten de welgestelde dames kleurstof om hun lippen rood te maken.
99
Middeleeuwen
Renaissance
Fysieke schoonheid was niet heel belangrijk in de vroege Middeleeuwen. Het leven was doordrongen van het geloof, waarbij het streven naar aardse zaken, zoals ideale fysieke vormen, niet nuttig of zelfs zondig werd bevonden. Het aardse leven was maar tijdelijk tenslotte. Men kleedde zich ascetisch om niet de aandacht af te leiden van waar het werkelijk om ging, het hiernamaals en het geestelijke. Natuurlijk zal men de wulpse boerendochter als aantrekkelijk hebben beschouwd, maar vanuit de elite werd niet heel bewust een schoonheidsideaal uitgedragen. Nadat Europa de schok van de Zwarte Dood te boven was gekomen, braken er frivolere tijden aan. Onder de bezielende leiding van de elite gebruikte men schitterende kledingstukken om een merkwaardig schoonheidsideaal te bereiken. Men prefereerde kleine borsten die een stuk hoger gesitueerd waren dan normaal, smalle afhangende schouders, brede heupen met een bijhorend groot achterwerk, en een gewelfde bolle buik alsof de dames voortdurend zwanger waren. Tenslotte waren de dames bij voorkeur lelieblank met blond haar. Om dit ideaal in werkelijkheid te bereiken werd het bovenlijf dermate ingesnoerd dat de borsten hoog op het lichaam prijkten. Voor de rok werd veel stof gebruikt en ietwat gerimpeld zodat het effect van een dikke buik ontstond. Hiermee week men voor het eerst in de geschiedenis af van Aristoteles’ visie dat het lichaam één geheel is, en door bepaalde ingrepen juist probeerde afzonderlijke lichaamsonderdelen te benadrukken.
De Renaissance borduurt voort op de schoonheidsidealen van de volle Middeleeuwen. De gegoede dames droegen hun borsten nog steeds ingesnoerd omhoog. Het bolle buikje verdween echter en maakte plaats voor een sierlijke taille, die werd benadrukt door een strak lijfje gesneden in een V-vorm. Om de taille extra slank te laten lijken, maar ook de heupen mooi breed, droegen de dames weelderige rokken van meters en meters stof. In deze periode werd de hals als zeer fraai beschouwd. De snit van de kraag werd dan ook zo gesneden dat deze zo lang mogelijk leek. Onder invloed van koningin Elizabeth werd een hoog voorhoofd ook erg charmant bevonden. Dames die niet waren gezegend met een hoog voorhoofd epileerden hun haargrens om deze optisch naar achter te verplaatsen. Net als in de volle Middeleeuwen was blond dé haarkleur bij uitstek. Als een dame dit van nature niet had kwam het regelmatig voor dat ze het blond verfde met dubieuze middeltjes. Ook een blank uiterlijk was nog steeds populair. Dit kon worden verkregen door het gezicht in te smeren met ceruse, een smeersel gebaseerd op lood, wat niet altijd even goed was voor de gezondheid.
100
Barok vs. Rococo Alhoewel Peter Paul Rubens toch wel de kroon spant met zijn schilderijen van dikke mensen, zien we ook bij andere schilders in de Barok dat mensen knap mollig worden afgebeeld. Dik zijn was absoluut een teken van welvaart, en werd dan ook zeer fraai bevonden. De rol en omvang van de borsten is daarentegen afgenomen. Een bleke huid bleef ook erg trendy, soms met aderen aangezet met blauwe make-up om de goede afkomst “Blauw bloed” te benadrukken. Alhoewel tijdens de Rococo een mollig gezicht werd gewaardeerd, verschoof het lichamelijke ideaal naar ‘petite’. Om dit effect te bereiken werden de dames genadeloos ingesnoerd. Corsetten gemaakt van walvisbot moesten de tailles van de dames zodanig insnoeren dat ademhalingsklachten veelvuldig voorkwamen. Dit was dan ook wel weer de charme ervan. Flauwvallen werd door het andere geslacht namelijk erg bevallig gevonden. De ingesnoerde taille werd beschouwd als het bewijs van deugdzaamheid, discipline, en verfijndheid.
Fin du Siècle Vanaf de 19e eeuw ging het rap met de opvolging van de schoonheidsidealen. In deze eeuw zijn er meerdere periode’s te onderscheiden: ongeveer tussen 1790 en 1820 is het schoonheidsideaal een zeer hoge taille. Vlak onder de borsten werd het lichaam ingesnoerd, waardoor de borsten wederom prompt omhoog staken. Het derrière had in deze periode een achtergestelde rol, want door de hoge taille kregen jurken de vorm van een soort koker. Tijdens de Romantiek (1820-1850) snoerden de dames nog steeds hun taille in, alleen verschoof die weer naar zijn natuurlijke plek. In deze tijd werd het modieus om een volumineuze rok te hebben; een kooi constructie, de crinoline, waar de rokken overheen konden vallen, maakte de omvang van de rokken groter zonder dat het gewicht ervan ondraagbaar werd. Aan het eind van deze eeuw werd de crinoline aan de wilgen gehangen en vervangen door de ‘tournure’. Dit was een constructie die vooral de rok aan de achterzijde benadrukte. Naast de nadruk op het achterwerk, mochten de borsten er ook zijn. Door beide lichaamsdelen te benadrukken ontstond een geliefde S-lijn.
101
Roaring Twenties tot nu Begin 20e eeuw lijken de dames zich fanatiek af te zetten tegen eerder geprefereerde schoonheidsidealen. De vrouw deed in de maatschappij niet meer onder voor de man, en dat kwam tot uiting in een bepaalde vorm van imitatie. Een jongensachtig figuur was het nieuwe ideaal. De dames droegen in The Roaring Twenties kortere rokken en jurken, wijd en niet getailleerd. Het haar werd kort gedragen en opgestoken. Om dit jongensachtige uiterlijk te bereiken bonden sommige vrouwen zelfs hun borsten in om er sportief, jong en slank uit te zien. En dan ineens gaat het snel. De volle vrouwelijkheid van Marilyn Monroe was in de jaren 50 als trend pas net een paar jaar gezet toen in de jaren 60 topmodel Twiggy het nieuwe ideaal werd. Haar slanke lichaam gaf uiting aan een nieuw ideaal; het vermogen en de discipline van vrouwen om ‘nee’ te zeggen tegen onaantrekkelijke vetrandjes. Dit ideaal evolueerde verder in de jaren 70 en 80. De fitnessrage die ontstond schreef voor dat vrouwen niet alleen slank dienden te zijn, maar ook afgetraind. Tot op de dag van vandaag is sportief en slank, soms zelf mager, het ideaal dat we van vrouwen verwachten.
http://www.kennislink.nl/
GULDEN SNEDE De vroegste theorie over schoonheid vinden we in de werken van Griekse f ilosofen zoals Pythagoras. Zijn aanhangers zagen een verband tussen schoonheid en wiskunde. Meer specif iek zagen zij een verband tussen objecten geproportioneerd naar de gulden snede en de mate van schoonheid. De gulden snede is een wiskundige verhouding waarbij de hoogte tot de breedte 1 : 0,618 is. Moderne wetenschap lijkt deze theorie ook te bevestigen; mensen wiens gezicht symmetrisch is en geproportioneerd volgens de gulden snede, worden als meer aantrekkelijk beschouwd in onze (on)bewuste keuze voor een partner.
105
Quote : Salvador Dali
Fotoreportage Doel op 29 Maart 2012
114
116
Het boek genaamd (IM)PERFECTION is een synthese van het begrip en verwerkt in een publicatie. Met mijn camera ging ik op zoek naar plaatsen, objecten of situaties die een vorm van imperfectie inhouden.
ìmp∂r-fèk’sh∂n
118 4
5
46.
52.
18.
06.
.
34
.
56
70.
40.
> Groenplaats, Antwerp
> ‘De Musica’ primary school, Antwerp
> Groenplaats, Antwerp
119 12
13
> Kerkstraat, Antwerp
18
19
21
! "
! "
#
120 24
25
Diana
34
20 years
65 years
Lana 20 years
65 years
35
+ !"1) + !) ' ( * + % $ %! # '+00# !%, %* !% / +% (! % ) +#'*&( % '(& ))&( & ( !* *+( (%3 + !" % # ))! + !"1) + & * )!. ) !) &, ( / %!% )*! " () & &% & )!. )&#! &#&+() *( !*!&% ##/ - !* ( #+ &( % ( % % / ##&- '!,&* $ %!)$ % # ) *& *+(% !% ' % %*#/ * +) $!.!% +' * &#&+() &( * '+00# *& ' ( * $+)* ( *+(% *& &%)!)*!% & &% &#&+(
> Atelier, Antwerp
121
> Campus Congres, Antwerp
50
> The (im)perfect family
56
57
122
123