Foto: Maarten Mooijman
Latin Emagazine | editie 48 | jaargang 4 | okt 2013 | www.latin-Emagazine.com
Rasa pakt uit dit najaar! Sinds het begin van de crisis verdwijnen er veel culturele instellingen. Te veel! Ook muziek– en danspodium Rasa behoort tot deze groep. Natuurlijk moet er overal worden bezuinigd, maar Rasa is een begrip. Niet alleen in Utrecht, maar in heel Nederland. Al jarenlang staat er een zeer gevarieerd repertoire van concerten op het programma. Ook dit jaar weer valt er voor de liefhebbers van latin muziek weer heel wat te beleven. Je leest er alles over in dit oktobernummer. Deze maand biedt trouwens echt voor elk wat wils. Natuurlijk kijken velen uit naar Juan Luis Guerra in Brussel, Dulce Pontes in Heerlen, en Black Gandhi (in maar liefst 4 steden te zien). Maar ook de programmeringen van De Roma (o.a. Atlantihda, Hamilton de Holanda Trio en later dit jaar Mariza), Rasa (o.a. Rocio Marquez, Cumbia All Stars en in december Cubanisimo!) zijn de moeite waard. De muzikale dansshow Cuba Vibra toert ook in oktober nog langs diverse Nederlandse en Belgische theaters met het gezelschap ‘Lizt Alfonso Danza Cuba’. Verder besteden we aandacht aan twee Nederlandse bands: Bongomatik presenteert een nieuw album en DanSon treedt op tijdens de Latin Life Charity Party op zaterdag 12 oktober. Zij zijn overigens niet de enigen: maar liefst 5 bands geven acte de présence voor het goede doel! Wil je weten wat je vorige maand hebt gemist? Lees de verslagen van de concerten van Septeto Santiaguero en Dizzy Mandjeku en zijn band in Rasa. Dizzy heeft na het concert ook nog tijd gemaakt voor een interview. En verder zijn natuurlijk al onze vaste rubrieken van de partij. We hebben nieuwtjes uit binnen- en buitenland, cd’s (Septeto Trio Los Dos), dvd’s en onze receptenrubriek: Comida Latina! Lees het zelf allemaal maar.
Prijsvragen Er staan weer nieuwe prijsvragen op de website. Je kunt een duoticket winnen voor Rocío Márquez, Cumbia All Stars, Joe Driscoll & Sekou Kouyate, Cubanísimo (Timba Big Band) en Mariza. Voor de Charity Party in Mijdrecht kun je ook nog t/m 8 oktober een vrijkaart winnen. Steun het goede doel en kom op 12 oktober naar dit unieke event, waar je maar liefst 5 live optredens kunt bewonderen.
Speciale aanbiedingen Het komt regelmatig voor dat er tussentijds een organisatie bij ons aanklopt met een speciale aanbieding of korting voor onze lezers en bezoekers. Als wij denken dat zo’n aanbieding/korting interessant genoeg is, geven we die graag aan je door. We verzenden echter geen mailings naar wie dat niet wil. Je moet je voor die speciale aanbiedingen dus wel even aanmelden. Ook als je al bent ingeschreven voor onze reguliere, maandelijkse nieuwsbrief. In december verwachten wij de 1e (speciale) aanbieding. Wellicht een mooi “cadeautje” voor de feestdagen? Schrijf je in….en laat je verrassen! Vergeet niet ons te liken op onze Facebookpagina. Daar kun je terecht voor alle tussendoornieuwtjes en updates. We wensen jullie weer veel kijk- en leesplezier!
02
INHOUD deze editie o.a.: 02 04 05 06 10 12 13 14 16 17 18 20 22 24 25 28 29 30 32 33 34 35 36 37 38 39 40 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 60 62 63 64 66 68
Voorwoord Cuban Fury: een Britse salsa-romkom Bongomatik albumpresentatie Septeto Santiaguero laat Rasa swingen DVD SalsaCrazy Bachata Advanced De Nieuwe Wildernis, best bezochte film conSentido: Latijns-Amerika magazine Juan Luis Guera live in Brussel Séptima Avenida, piepjonge Colombiaanse pop rock Andrés Cuervo: Súper Mellow Latin Life Radio: programmering oktober Latin Life Charity Party Masters of Batá Drum CD recensie Septeto Trio Los Dos DanSon, vooral veel swing… Black Gandhi, soulvolle Reggae en Rocksteady North Sea Jazz Club: concert Luciana Souza Tambú, a Freedom Song Circo Roma tijdens de herfstvakantie De Roma: Atlantihda De Roma: Hamilton de Holanda Trio De Roma: Mariza de “blonde fadista” Kizomba Glamorous Bozar: Carminho-Alma Bozar: Kati Guerreiro en Richard Bona Heerlen: Dulce Pontes, de absolute wereldtop Originele Congolese rumba in Rasa Most-Wanted CD’s La Maxima 79 en Prince Royce European Film Academy eert Pedro Almodovar Edgar Daniel: Jong geleerd is jong gedaan Film by the Sea: “Youth Award Film” Rocío Márquez, rijzende ster in de cante flamenco Cumbia All Stars, cumbia uit sixties Lima Joe Driscoll & Sekou Kouyate, mix van Afrobeat Vieux Farka Touré, prins van de Mali-blues Forró de Rebeca, flirten, dansen en plezier Federico Ordoñez, krachtige en bezielde flamencodans Cubanísimo, Timba fusion Big Band Film: Workers, speelfilmdebuit van Jose Luis Valle Theatervoorstelling: Lizt Alfonso Danza Cuba Comida Latina: Pastelón de Plátanos Intiem concert Kantiga Alteli in de Toonzaal ViaLaRosa: dans - en cultuurreizen naar Portugal Scrap Arts Music uit Canada Colofon
03
een Britse salsa-romkom
Een e-mail met een filmidee van acteur Nick Frost heeft geleid tot een heuse salsa-romkom! Schrijver Jon Brown maakte er een script van en inmiddels staan alle scenes op film. Op 14 januari 2014 is de Engelse première van Cuban Fury.
De plot 1987: Een 13-jarig natuurtalent op de dansvloer met swingende voeten en soepele heupen maakt zich op om de nieuwe Engelse jeugdkampioen salsadansen te worden. Maar op een dag wordt hij zo gepest, dat hij al zijn zelfvertrouwen kwijtraakt. Zijn leven neemt een heel andere wending. 22 jaar later is de volwassen Bruce Garrett (Nick Frost) volledig uit vorm. Hij zit gevangen in een neerwaartse spiraal van zelfmedelijden en verdringing. De enige die zijn leven zin geeft, is zijn slimme, grappige, beeldschone nieuwe Amerikaanse cheffin Julia (Rashida Jones). Maar zij is onbereikbaar, ver boven zijn niveau, met haar perfecte lach en haar perfecte leventje. Dat denkt Bruce tenminste, maar Julia heeft zo haar eigen problemen. Gelukkig voor hem heeft zij ook een geheime passie… Helaas wordt het kantoor ook nog bevolkt door Drew (Chris O’Dowd) een dominante en vooral hitsige collega. Drew maakt er geen geheim van dat hij het graag “eens met Julia zou willen doen”. Bruce voelt zich gedwongen om in actie te komen. Daardoor wordt hij echter opnieuw geconfronteerd met zijn problemen uit het verleden. Op een of andere manier zal hij, trouw bijgestaan door zijn zus Sam (Olivia Colman), moeten leren om het latin vuur in zichzelf weer naar boven te halen en de liefde van zijn leven te veroveren. Maar dat moet dan wel gebeuren op de dansvloer… Licht uit - spot aan: zweetdruppels vliegen in het rond, hakken slaan op de vloer... Nick Frost is Cuban Fury. De première zal nog een paar maanden op zich laten wachten, maar Nick Frost heeft verslag gedaan van de opnames in 7 videoblogs. Voor een blik achter de schermen en een kleine preview kun je dus terecht op:
Achtergrondinfo: Cuban Fury is geschreven door Jon Brown (Miranda, Misfits, Fresh Meat) gebaseerd op het idee van Nick Frost en is het filmregiedebuut van James Griffiths (Up All Night, Free Agents). De productie is in handen van Nira Park en James Biddle (Big Talk), en de executive producers zijn Nick Frost, Matthew Justice en Rachael Prior (Big Talk), Danny Perkins en Jenny Borgars (STUDIOCANAL) en Tessa Ross (Film4).
04
Foto: Monique Baan
Bongomatik albumpresentatie: Bongomatik Your Life Ze maken een mix van luchtige latin, energieke pop en groovy jazz met een vette knipoog. Dat is Bongomatik ten voeten uit. De eerste plaat kwam uit in 2011. Hun tweede en fonkelnieuwe album Bongomatik Your Life presenteert dit bonte gezelschap op 27 oktober 2013 met veel bombarie in de club. De band is geïnspireerd door de 50s hype rond de befaamde Bongomatik Company, die met waanzinnig ontworpen gadgets een rage wist te ontketenen. De term ‘Bongomatik’ werd een synoniem voor cool, hip en groovy. ‘Wow, your hair looks so Bongomatik!‘ was in die tijd hét compliment op elk hip feest van New York tot en Tokyo. Het collectief van negen muzikanten zet deze hype voort. Bongomatik bestaat uit één bonte parade van uiteenlopende muziekwerelden, culturen en leeftijden. Met jazzvocaliste Kim Hoorweg, de Colombiaanse salsazanger Alberto Caicedo en pop- en souldiva Thirza Prak, maar ook poptoetsenist Leon den Engelsen, trompettist George Pancraz (bekend van het Willem Breuker Kollektief) en bebop gitarist Thomas Hilbrandie.
En dan de ritmesectie: de swingende latin ritme-tandem bestaande uit Mick Paauwe en Jens Kerkhoff, samen met jazz-drummer, componist én theatermaker Arend Niks. Samen zijn ze berucht om hun knalpartijen, zo vond ook Het Parool: “…Met deze band op het programma heb je gegarandeerd een feestje!…” – Het Parool
North Sea Jazz Club Pazzanistraat 1 1014 DB Amsterdam 020 7220 982 | 06 11911262 www.northseajazzclub.com
05
Septeto Santiaguero laat Rasa swingen Vamos pa’la fiesta heet het nieuwste album van Septeto Santiaguero en een feestje bouwen, dat kúnnen ze. Onlangs is bekendgemaakt dat dit album is genomineerd voor een Latin Grammy. Een unieke kans dus om een “Latin Grammy Nominee” in ons kikkerlandje aan het werk te zien.
Foto: Maarten Mooijman
Foto: Michele van den Heuvel
06
Foto: Michele van den Heuvel
Foto: Michele van den Heuvel
07
Foto: Maarten Mooijman
Als we om iets na achten Rasa binnenlopen, is het nog rustig in de ontvangstruimte, maar tegen negenen stroomt het theater vol. Wie wil zitten zoekt alvast een plaatsje op de tribune en om klokslag negen uur komt de band het podium op. Het openingsnummer Dame un besito Cristina begint bedrieglijk rustig, maar de tempowisseling na enkele minuten laat geen ruimte voor twijfel: deze mannen zijn gekomen om een feestje te bouwen! Zowel de muzikanten als het publiek komen snel op stoom en dat blijft zo. Schijnbaar moeiteloos weet de band de opgebouwde spanning vast te houden. De stemmen van de zangers in de frontline sluiten perfect op elkaar aan. En of het nu solo is of in harmonieuze samenzang, er klinkt geen onvertogen noot. Alles klopt. Ook daarin schuilt echter een gevaar. Een technisch perfecte uitvoering kan ook té netjes overkomen. De spontaniteit kan erdoor verloren gaan. Maar die valkuil weet het Septeto met gemak te omzeilen. Het plezier spat ervan af. Ze beheersen hun instrumenten en stemmen volledig, en hebben daardoor de ruimte om ook zelf volop te genieten. Zelfs de drukbezette percussionist Alberto Castellanos wipt regelmatig breed lachend van zijn krukje omhoog.
08
Ondertussen bespeelt hij als een duizendpoot de conga’s, bongo’s en campana. Uiteraard komen er veel nummers van de genomineerde cd voorbij. Que le den candela, geschreven door Rodolfo Cárdenas en ook al eens uitgebracht als songó door Los Van Van, is ook in de sonversie van Septeto niet te versmaden. La Reina Isabel schrijdt koninklijk voorbij en schenkt elke muzikant een moment om te soleren. Van Miguel Matamoros’ Lágrimas Negras bestaan al talloze uitvoeringen. Zoveel dat je zou denken dat elke volgende versie overbodig is. Maar de zeven soneros uit Santiago zetten weer een heerlijke nieuwe interpretatie neer, die zeker ook bestaansrecht heeft.
Foto: Maarten Mooijman
Wie zit te wachten op een pauze komt bedrogen uit. De heren muzikanten doen er nog een schepje bovenop en weten de opgebouwde feeststemming stevig overeind te houden. Met wat zangspelletjes betrekken ze ook het zittende publiek erbij. De kijkers komen overigens niets te kort deze avond. De bandleden zijn lekker beweeglijk en hebben voor elk nummer een andere choreografie. Vrolijk voeren ze het tempo nog een beetje op en na bijna twee uur spelen eindigen ze met Esa familia a mi no me conviene. Er is geen mens meer die nog stilstaat of stilzit. Rasa viert Fiesta op zijn Cubaans. En dan komt het einde altijd te vroeg. Gelukkig is het swingende zevental nog bereid tot een toegift. En ook daarbij laten ze zien dat ze geen half werk leveren. Een kwartier later pas klinkt dan echt de laatste noot en nemen muzikanten en publiek afscheid van elkaar.
Wij gaan voldaan naar huis en hopen van harte dat Septeto Santiaguero die felbegeerde Latin Grammy binnenhaalt! Verslag: Caroline Bergwerf
Line-up 1.- Fernando Dewar: Tres / Zang 2.- Rudens Matos: Gitaar / Leadzang 3.- Inocencio Heredia: Kleine percussie /Leadzang 4.- Ismael Borges: Kleine perscussie/Leadzang 5.- Eddy Lobaina: Trompet 6.- Alberto Castellanos: Percussie 7.- Dairon Robert: Bas
http://septetosantiaguero.net
Foto: Maarten Mooijman
09
SalsaCrazy Bachata Advanced, volume 3 Als je hebt gezien hoe de mensen in het Caribisch gebied in de lokale clubs bachata dansen en je gaat daarna weer naar een Westerse latin party, dan dringt de vraag zich op: “Is dit echt bachata?” Daar is geen kant-en-klaar antwoord op, dus dat moet ieder voor zich maar uitmaken. Per slot van rekening hebben we datzelfde dilemma al zien opduiken bij de merengue, lambada, tango en zelfs bij de salsa. Als we ons richten op de technische kant, zien we dat deze dvd zeven draaifiguren bevat, waarbij elementen uit de salsa, zouk of lambada worden opgenomen in de basispassen van de bachata. Dat levert een bachata op die er waarschijnlijk uitziet zoals je had verwacht. De kans is groot dat dit ook de stijl is die ze op de meeste salsaparty’s dansen. Als je daarvan houdt, kun je met deze dvd je repertoire uitbreiden. De docenten zijn technisch vaardig (de man heeft bovendien een natuurlijke swing, die er mooi uitziet) en geven goed les. Ik was ook erg te spreken over de tips over hoe je contact legt met je partner (hoewel de band tussen de partners op de dvd niet bepaald in het oog springt) en hoe je je hoort te gedragen op de dansvloer tijdens een feestje. Deze tips zijn over de hele dvd verspreid en geven blijk van wijsheid en een zeer welkome, ontspannen benadering van het dansen. Frappant is wel dat die benadering soms botst met de vrij overdreven houding tijdens het dansen zelf. Sommige bewegingen zullen de nodige lenigheid vergen en andere zien er onnatuurlijk (en onnodig) sensueel uit. De dvd is geschikt voor gevorderde dansers en is net zo goed geproduceerd als alle andere dvd’s van SalsaCrazy (en de grafische vormgeving van het menu is indrukwekkend!).
Recensie door Fabio (SalsaIsGood) Dvd verkrijgbaar bij www.salsa-dvds.comhttp://septetosantiaguero.net/
EEN BOZAR-CONCERT VOOR SLECHTS 9 EURO? HET KAN! Nieuw dit seizoen! Ben je muziekliefhebber? Ben je jonger dan 30 jaar? Dan zijn onze last-minute tickets aan 10 euro, en slechts 9 euro als je BOZARfriend bent, iets voor jou. Wil je op het laatste moment beslissen of heb je pas ‘s namiddags vernomen dat er die avond een concert is? BOZAR heeft de oplossing!
www.bozar.be
10
11
DE NIEUWE WILDERNIS OPENT OP NUMMER 1 De eerste Nederlandse natuurfilm in lange tijd, De Nieuwe Wildernis, was afgelopen maand de best bezochte film in de Nederlandse bioscopen. De unieke film volgt het dierenleven in de Oostvaardersplassen gedurende de vier seizoenen en kreeg de afgelopen weken massale media-aandacht. Dit resulteert nu in een zeer veelbelovende start van de film, waarvoor de makers twee jaar lang opnames hebben gemaakt in het Flevolandse natuurgebied. Producent Ton Okkerse, die het project bedacht, is buitengewoon trots: “Het is een lange weg geweest, onze cameramensen hebben weer, wind, bittere vrieskou en hitte doorstaan om de bijzondere opnames te kunnen maken. Maar als het publiek dan massaal komt kijken weet je waarvoor je het hebt gedaan. We zijn ongelofelijk blij met deze fantastische start!�
Bioscoopdistributie De natuurfilm van regisseurs Mark Verkerk en Ruben Smit is uitgebracht in 114 bioscopen door heel Nederland; een zeer grote release voor een film waarin geen Hollywood- of Nederlandse filmsterren te zien zijn. Meer informatie over De Nieuwe Wildernis vindt u op: www.denieuwewildernis.nl. Meer over het lespakket is te vinden op: www.denieuwewildernis.nl/indeklas
12
Latijns-Amerika magazine conSentido www.consentido.nl Het online Latijns-Amerika magazine conSentido is opgericht door vier afgestudeerde Latijns-Amerikanisten. Door op interdisciplinaire wijze over Latijns-Amerika te informeren, beogen we de uitwisseling tussen Nederlanders, Belgen en Latijns-Amerikanen te bevorderen. Hoewel een groot deel van de artikelen uit eigen pen in het Nederlands is, bieden we ook zelf en aan de hand van gastauteurs leesmateriaal aan in andere talen, voornamelijk het Spaans en het Engels. Met de interdisciplinaire aanpak en het aanleggen van een breed auteursbestand proberen we vernieuwend te zijn door kennis aan te bieden over een actueel Latijns-Amerika; de mythes voorbij en met respect voor de grote sociale veranderingen die het continent beleeft. Bij het bedenken van een naam werd maar eens temeer duidelijk dat dit grote continent dat Midden- en Zuid-Amerika bedekt niet gemakkelijk te veralgemeniseren of samenvatten valt. Daarom hebben we gekozen dit tijdschrift conSentido te dopen. We willen de lezer informatie over Latijns-Amerika aanbieden die con sentido, ofwel van betekenis, is. Op een speelse, maar serieuze en diepe manier zonder te pretenderen naakte waarheden te kunnen bieden. Bovendien streven we ernaar van jullie een verwende, conSentido, lezer te maken door jullie mee te laten genieten van actualiteit (Nieuws), verschillende media en kunsten (Film en televisie: Muziek), uiteenlopende persoonlijke meningen (Opinie), heerlijke gerechten en cultuur hier rond (Culinario), activiteiten (Agenda) en grotere processen (Con Sentido) omtrent Latijns-Amerika in Nederland, BelgiĂŤ en Latijns-Amerika zelf. Volg ons ook op Facebook!
13
14
15
Piepjonge Colombiaanse pop rock Het verhaal over het ontstaan van deze jonge band lijkt bijna een sprookje.
JoseMa droomt al van kinds af aan van een carrière in de muziek. Zodra het even kan, glipt hij de muziekwinkel in om daar zijn gitaarspel te oefenen. De eigenaar kan zijn enthousiasme wel waarderen en laat het oogluikend toe. Op een dag stapt de manager van een aantal attractieparken de winkel binnen en vraagt de eigenaar of hij soms een jonge band weet voor de opening van een nieuwe locatie. JoseMa ruikt zijn kans en roept meteen: “Jawel, mijn band!”. Hoewel de eigenaar van de muziekwinkel weet dat er helemaal nog geen band is, steunt hij de jonge muzikant.
Wanneer JoseMa’s vader van het overmoedige plan hoort, besluit ook hij uiteindelijk om zijn zoon maar een kans te geven en hem te helpen. En zo klimt zoonlief samen met zijn gitaarleraar en zijn beste vriend David (op drums) het podium op. Het optreden is een groot succes en het trio besluit van Séptima Avenida een echt muziekproject te maken. El Indio neemt de gitaarpartijen van de leraar over en zijn tweelingbroer Alejo ontfermt zich over de baspartijen. Et voilà: Séptima Avenida is compleet. Ze zijn de jongste band van Latijns Amerika en worden al snel razend populair in Peru, Argentinië, Venezuela, Ecuador, Chili en natuurlijk in Colombia. De op YouTube geplaatste filmpjes trekken tientallen duizenden bezoekers en hun facebookpagina telt nu al bijna 50.000 fans. Ook de eerste internationale tournee zit er al op. Daar zijn ze heel trots op, want daarvoor mochten ze naar Argentinië, de bakermat van de pop rock. Daar hebben ze ook de videoclips opgenomen voor hun eerste twee singles, De Ti en Si Te Vas. Momenteel wordt er in de studio’s van Dorado Music hard gewerkt aan het eerste album van Séptima Avenida, dat in ieder geval 6 eigen nummers zal bevatten. Dit sprookje is nog lang niet afgelopen! Een boyband om in de gaten te houden... http://www.7avenida.co
16
Andrés Cuervo - Súper Mellow In het Latin Emagazine van augustus 2013 kon je al kennismaken met deze gedreven singer-songwriter. Na wekenlang in de Mexicaanse top 10 te hebben gebivakkeerd, wil de Colombiaanse popster het jaar afsluiten met een muzikale trilogie.
Onder de titel Tripolar zullen er twee EP’s en een visuele verrassing worden gepresenteerd. De eerste EP uit deze serie is pas uitgebracht. Súper Mellow bevat akoestische versies van zes tracks die eerder zijn uitgebracht op zijn album Este Soy Yo. Voor de productie van dit materiaal heeft Andrés samengewerkt met José Luis Pagán. Andrés heeft nummers gekozen die voor hem een speciale betekenis hebben. Este soy yo is het nummer dat hij op zijn 18e schreef, toen hij pas in Miami was aangekomen. Hij vroeg zich af of zingen wel echt zijn levensdoel was en kwam tot de conclusie dat het nu eenmaal bij hem paste. Uno + uno is eerder verschenen in een elektropopversie en krijgt een andere dimensie in deze akoestische variant. Un solo ser gaat over het tegenkomen van degene die jouw leven compleet maakt. Nada que temer is een nummer dat is ontstaan toen alles tegenzat. Als aartsoptimist besloot Andrés dat hij “niets te vrezen” had en gewoon moest doorzetten.
Te extraño is een klassiek nummer over het gemis van een geliefde. De oorspronkelijke versie is opgenomen met de Franse zangeres Ayití. Op deze EP zingt Andrés het solo. Apareciste is een lied van hoop, van licht aan het einde van de tunnel. Na alle ellende duikt er een persoon op in je leven, die je weer laat lachen.
Het verschil tussen de oorspronkelijke en de ‘mellow’ versies is opmerkelijk. We hebben er twee naast elkaar gezet: Uno + uno, origineel
Uno + uno, akoestische versie
Meer info over Andrés Cuervo: http://andrescuervo.com
17
Latin Life is een radioprogramma op Radio West voor liefhebbers van de latin & caribbean lifestyle. In deze show hoor je de lekkerste muziek, het laatste nieuws, interessante gasten, de beste uitgaanstips ĂŠn er worden veel vrijkaarten weggegeven voor leuke evenementen. De show wordt wekelijks live uitgezonden vanuit de Hofstad met een landelijke dekking, dankzij internet en digitale radio. Latin Life Radio is een non-profit initiatief en wordt gedreven door vrijwilligers. Latin Life is elke donderdag van 20:00 tot 22:00 uur landelijk te beluisteren.
Regelmatig verstrekt Latin Life vrijkaarten voor leuke evenementen aan luisteraars. Het aantal beschikbare vrijkaarten staat op de website www.latinliferadio.nl tussen haakjes vermeld. Als je interesse hebt in de beschikbare vrijkaarten, kun je tijdens de uitzending een mailbericht sturen naar info@latinliferadio.nl o.v.v. voor- en achternaam en telefoonnummer waarop je te bereiken bent. Je kunt ook tijdens de uitzending bellen naar 070-390 54 54. De spelregels rondom de vrijkaarten zijn veranderd: de gehele uitzending kun je bellen of mailen en aan het eind van de show kiezen we de winnaar. Dus voor iedereen meer kans!
www.latinliferadio.nl Programmering oktober 2013 Donderdag Septeto Trio Los Dos 10 okt Kees Veldboer (stichting Wensenrijders) Donderdag Karun Binda (DJ/producent Latin House) 17 okt Jan Blom (Salsa es la Vida) Donderdag Rolf Sanchez 24 okt Karl Trimborn (Raddraaiers) Donderdag Danson 31 okt Nog niet iedereen heeft het in de gaten, maar Latin Life is landelijk te beluisteren via internet ĂŠn digitale radio. In de linker kolom van onze website www.latinliferadio.nl staat een overzicht op welke kanalen we thuis te ontvangen zijn op je digitale radio zoals kanaal 117 (Digitenne), kanaal 889 (KPN Interactief), kanaal 76 (UPC) en kanaal 798 (Ziggo). Digitale radio geeft in sommige gevallen een betere geluidskwaliteit dan internet; maar jij hebt natuurlijk de keuze!
18
Steun ons en kom op 12 oktober naar de Charity Party!
19
20
Op zaterdag 12 oktober 2013 organiseren Eye on Events & Latin Life gezamenlijk een Charity Party in Mijdrecht waarvan de opbrengst bestemd is voor Stichting Wensen Rijders. Het wordt een bijzondere dansavond met de beste live bands! De Charity Party wordt een bijzondere en afwisselende dansavond. Verdeeld over 2 zalen verzorgen 2 dj’s en 5 live bands de hele avond de beste Surinaamse, disco- en latin dansmuziek. De avond begint om 20:00 uur en vanaf 21:00 uur is er non-stop live muziek tot sluitingstijd. Er is ook een tropische keuken aanwezig. Eye On Events is een party & evenementen organisatie met een sterke Surinaamse achterban. Latin Life is een wekelijks radioprogramma voor liefhebbers van de latin & Caribbean lifestyle. Door hun bundeling van krachten is een unieke Charity Party ontstaan die voor een brede doelgroep aantrekkelijk is. De Charity Party vindt plaats in het sfeervolle partycentrum De Meijert in Mijdrecht. Deze locatie ligt op het snijpunt van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht en is dus vanuit verschillende windstreken goed bereikbaar. Er zijn uitstekende gratis parkeerplaatsen. Kijk voor meer informatie over de locatie op www.meijert.nl Het goede doel zorgt ervoor dat diverse partijen zoals zaalverhuurder, artiesten, drukwerk, etc. belangeloos hun medewerking verlenen. Daardoor komt de opbrengst van de entreegelden geheel ten goede aan Stichting Wensen Rijders. Uiteraard hoopt de organisatie dat het feest druk bezocht wordt. Enerzijds om de opbrengst voor het goede doel zo hoog mogelijk te laten zijn, anderzijds om iedereen van de uiteenlopende en geweldige live optredens te kunnen laten genieten. De kans dat je zoveel goede live optredens op 1 avond treft, is echt heel klein. Je kunt deze unieke kans dus eigenlijk niet laten lopen. Op onze websites vind je een videoclip met alle artiesten, dan kun je alvast een kleine indruk opdoen van de verscheidenheid in artiesten. De organisatie verwacht, mede vanwege de fantastische line-up én het goede doel een flinke opkomst en raadt iedereen aan een kaart in de voorverkoop aan te schaffen. Dan kom je nooit voor een dichte deur te staan!
Promotievideo:
Tickets De organisatie kiest er bewust voor de prijzen laag te houden. We houden rekening met de economische crisis en we willen de toegang tot het feest laagdrempelig houden. Daarom kost een kaartje slechts 15 euro per persoon in de voorverkoop (ex fee) en 20 euro aan de deur. Je kunt heel simpel aan de tickets komen: print je eigen ticket middels online voorverkoop op www.latinnet.nl (€ 15,- t/m 11 oktober 2013) kassaverkoop aan de ingang (€ 20,-)
21
Masters of Batá Drum Een videodocumentaire in wording
Claudio Passavanti is muziekproducent in Londen en eigenaar van het onafhankelijke platenlabel Sunlightsquare Records. Een paar jaar geleden was hij al eens samen met percussionist Giovanni Imparato naar Havana gereisd om salsamuziek op te nemen. Giovanni had zich uitgebreid verdiept in de Afro-Cubaanse cultuur en Claudio wilde graag meer inzicht krijgen in de achterliggende tradities van deze muziek. Hij raakte geïntrigeerd en besloot nog een keer naar Cuba te gaan om dieper in fascinerende wereld van de santería, de Yorubacultus en de batá drum duiken.
Abbilona Deze keer werd hij voorgesteld aan Abbilona, een groep muzikanten onder leiding van Irián Lopez. Irián is een autoriteit in Havana. Hij is een Babalao (priester van Ifá) met grote spirituele wijsheid en wordt door velen als een van de belangrijkste figuren van de Yorubamuziek wordt beschouwd. Hij en zijn broers hebben de ‘guarapachangueo’, een moderne rumbavorm gecreëerd, die veel muzikanten heeft beïnvloed. Abbilona bestaat uit circa dertig percussionisten en zangers en houdt zich bezig met de tradities van de Cubaanse volksmuziek. De heilige drums, de Yorubacultus, de rituelen en de speeltechnieken maken allemaal deel uit van een belangrijk erfgoed, dat van generatie op generatie is doorgegeven. Doel is om de nalatenschap van de Afro-Cubaanse muziek en de cultus van de Orishas levend te houden.
Group Abbilona: a Batá drum player
Het enorme respect voor de voorouders uit zich in de manier waarop de oudere leden hun instrumenten voorbereiden voor elk optreden. De Batá trommen worden uit elkaar gehaald. De touwen moeten opnieuw worden aangebracht en gespannen met speciaal gereedschap om de huiden goed vast te zetten en voor een perfecte afstemming. Het is bewonderenswaardig te zien hoeveel liefde, toewijding, vakmanschap en traditie deze mannen in hun muziek stoppen. Het is dan ook buitengewoon inspirerend om hen aan het werk te zien.
22
Het project Met de videodocumentaire Masters Of Batá Drum wil Claudio Passavanti laten zien dat Cuba het geheim in zich bergt van een oude, mystieke traditie… die nog steeds een enorme invloed heeft op de hedendaagse muziek. De Afro-Cubaanse muziek is namelijk de inspiratiebron waarop veel populaire muziekstijlen, zoals de soul, blues, R&B, salsa, jazz, gebaseerd zijn. De ‘clave’ en andere ritmepatronen die tijdens de religieuze santeríarituelen worden gespeeld, vormen de basis voor de meeste house- en dancemuziek.
Claudio heeft samen met Giovanni en de Cubaanse organisator Antonio Rodríguez een opnamesessie in het Instituto Cubano de Radio y Televisión geregeld en genoeg opnames van de groep Abbilona gemaakt om een dubbelalbum mee te vullen. Daarnaast heeft hij analoog en digitaal beeld materiaal geschoten van het hele opnameproces, persoonlijke interviews met Irián Lopez en andere leden van de groep (soms bij hen thuis), en van het gewone leven in de straten van Havana. Er is al veel werk verricht, maar om het project te voltooien zijn er onder meer nog aanvullende archiefbeelden en redactioneel onderzoek nodig. Daarnaast heeft Claudio verschillende experts, etnomusicologen en culturele instellingen om hun inbreng gevraagd. Om deze laatste loodjes te kunnen financieren, is er een crowdfundingproject gestart op Kickstarter.com. Sunlightsquare Records heeft in een schriftelijke overeenkomst met de artiesten vastgelegd dat een deel van alle bijdragen rechtstreeks naar de band Abbilona en hun gezinnen in Havana gaat. Zo helpt elke ‘crowdfunder’ hen om deze bijzondere kunstvorm te blijven beoefenen.
Meer informatie over dit interessante project vind je op: http://www.kickstarter.com/projects/sunlightsquare/masters-of-bata-drum
23
Así es la vida – Septeto Trío los Dos Recensie geschreven door Gaylord Pieters: Als liefhebber van de Cubaanse son ben ik regelmatig te vinden bij live optredens van son-formaties. Dan etaleer ik mijn danspasjes op de vloer als eerbetoon aan de Cubaanse son, met dank aan mijn danspartner en de uitvoerende musici. Septeto Trio Los Dos heeft weer een prestatie geleverd. De nieuwe cd Asi es la vida heeft het ‘sonlicht’ gezien. Bienvenido! De cd begint met de traditionele son El platanal de Bartolo. In dit nummer mag trompettist Chiel Pauw zich uitleven met diverse voortkabbelende riffs. En Fulco Deventer bezorgt ons een lange solo op de tres. De tressolo in de son is een uitnodiging om een tornillo te demonstreren op de dansvloer. De heer laat zich naar de grond toe draaien door zijn danspartner, die op de maat van de muziek, met snelle pas in een cirkel om hem heenloopt, totdat hij horizontaal op één voet ligt. Uiteraard moet voor de uitvoering van deze figuur wel eerst gezocht worden naar een plekje met voldoende ruimte in de zaal. In dit filmpje geven twee Cubaanse dansers een uitgebreide demonstratie van de tornillo: El Guateque Campesino is de volgende traditionele son op de cd. Een prachtige vertolking van de wandeling van danslustige boeren en boerinnen op weg naar een plattelandsfeestje. Het is alsof je met hen meeloopt. Se me fue is een compositie van tresero Fulco Deventer. Degenen met liefdesverdriet zullen met hem meevoelen, want zijn lief is er vandoor. Snik. Track 4 is Tu reloj, de tijdloze compositie van Arsenio Rodriguez. Een son montuno om even uit te rusten op de dansvloer. Ik verwelkom de solo’s van de tres en de trompet. Het volgende nummer is de columbia Guari con P (de columbia is een variant van de rumba) met grappige, aanstekelijke improvisaties van trompettist Chiel Pauw en mooie zang en pregones van Jan Nebbeling. Ook heeft dit nummer een ‘a caballo’intermezzo (alsof je een paard berijdt) en weer een mooie tressolo van Fulco. Son Tradicional is het volgende nummer. Het streeft naar het behoud van de son die gevormd is door o.a. Miguelito Cuní, Benny Moré, Arsenio Rodríguez en Trio Matamoros. Gelukkig hebben Ibrahim Ferrer en Compay Segundo bijgedragen aan het herpopulariseren van de son.
24
Septeto Trio Los Dos neemt de fakkel over. Track 7 is Hijo de la Rumba een son montuno met een heerlijke tumbao op de 4e tel. Met dank aan bassist Eric van den Elsen. Het nummer eindigt in een guaguancó van campana en conga. Vervolgens versnelt de cd met de guaracha El Dulcerito. Dit nummer blijft een floorfiller. Jan gaat tekeer met zijn pregones. Agua! En daar komt Fulco met zijn tres en dan een opzwepende bongo solo van Martin Bouwman. De danser wordt op zijn wenken bediend en kan zich helemaal uitleven. Dan weer een son: El biberón de Sofía. Waar is de zuigfles van Sofia? Zolang die kwijt is, blijft Septeto Trio Los Dos zoeken en mooie sones ten gehore brengen. Track 10 is de klassieker Prende el Fogón. Een topnummer, ook in deze versie. Rustig genieten op de dansvloer met je ogen dicht. Otra, otra, otra! De cd vervolgt met een compositie van Jan Nebbeling, Son de la Felicidad. Op naar het feestje in Santiago de Cuba met een voortkabbelende trompet van Chiel Pauw, bijbehorende tressolo van Fulco Deventer en niet te vergeten Thierry Zipper op conga’s en Glenn Dreischor op kleine percussie. Als afsluitnummer nog een verrassende changüí. Ik zal nog lang genieten van de mooie sones van Septeto Trio Los Dos. U ook?
In 2009 steken de Curaรงaose muzikanten Ray Bodok en Dave van de Wall Arneman de koppen bij elkaar. Hun doel hebben ze haarscherp voor ogen: een latin formatie met een onderscheidend repertoire en vooral veel swing (gevoel). Deivis Font Castillo, een jeugdvriend van Ray, sluit zich al snel bij hen aan, en daarmee hebben ze meteen een uitstekende leadzanger in huis.
Fotografie Nicolas Herbots
25
Fotografie Radjesh Jagernath: V.l.n.r. Quincy en Deivis
70% salsa
15% merengue
Bij de samenstelling van het onderscheidende repertoire staat de danser centraal. Salsa is een blijvertje op de dansvloer. Vooral de salsa dura’s en mambo’s uit de jaren 70 doen het goed (Hector Lavoe, Eddie Palmieri, Ray Barretto). Maar ook de swingende Colombiaanse (Joe Arroyo, Grupo Niche, Alberto Barros) en Puerto Ricaanse nummers (Sonora Ponceña, El Gran Combo de Puerto Rico) verdienen een plaats in het repertoire. De muzikanten gaan dus voor een combinatie van het beste uit Spanish Harlem, Cali en Ponce. Daarbij voorziet Ray de arrangementen van een eigen sausje.
En tot slot natuurlijk de merengue. Merengues zijn veelal sfeermakers: ze geven veel energie aan het publiek. DanSon laat zich inspireren door de strakke merengues uit de straten van de Dominicaanse Republiek. (Antony Santos, Toño Rosario, Tulile, Amarfis, Tito swing, La Banda Gorda). Daarin mag de tambora niet ontbreken.
De tambora is in het noorden van de Dominicaanse Republiek ontwikkeld op basis van de balsié. De balsié is slaginstrument met een lagere klank dan de tambora, dat rond de 15e eeuw met de slaven uit Afrika is overgekomen. Het wordt eenzijdig bespeeld en heeft een lagere klank dan de tambora. De tambora wordt aan één kant met de hand en aan de andere kant met een stok Ook de Dominicaanse bachata mag niet in het bespeeld. In de ritmesectie van de merengue zijn repertoire ontbreken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de tambora en de guïra essentieel en Yoskar Sarante, El Torrito, Joe Veras, met af een onafscheidelijk. toe een uitstapje naar een andere stijl.
15% bachata
26
De naam DanSon verenigt drie aspecten: - De band speelt dansbare muziek - De band speelt voornamelijk salsa, die zijn oorsprong heeft in de Cubaanse son. - De associatie met het elegante Danzón-genre is tekenend voor het streven naar kwaliteit.
Bandleden Oprichters Ray Bodok (bandleider, piano en backing vocals) en Dave van de Wall Arneman (timbales) hebben een fraaie line-up samengesteld. De bandleden komen uit de Dominicaanse Republiek, Venezuela, Curaçao en Aruba, en hebben allemaal ruime ervaring. Zo was de Venezolaanse leadzanger Deivis in 2005 finalist van Curastars, de Curaçaose versie van Idols. Multi-instrumentalist en zanger Felix Rodriguez heeft eind jaren tachtig in het bekende Dominicaanse merengueorkest Rasputín gespeeld. Geen kleine speler in het veld, als je bedenkt dat dit orkest in locaties als Madisson Square Garden, Palladium en het Empire State Building heeft opgetreden Ook saxofonist Roberto Mariano heeft in het begin van jaren negentig in deze formatie gespeeld. Zanger Quincy zullen sommigen ook kennen van Qsign en Cache Royale, en bassist Samir stond voorheen in de line-up van ERA.
Voor DanSon was hun optreden op Días Latinos in 2012 een van de hoogtepunten. Een mooi voorbeeld van hoe het enthousiasme van publiek én muzikanten leidt tot een speciale wisselwerking, die het optreden een extra dimensie geeft. Tijdens andere optredens in de openlucht kwam de regen soms met bakken uit de hemel. De mensen in het publiek hadden het echter zo naar hun zin dat ze gewoon verder dansten. Ook dat zijn mooie ervaringen. En nu zijn er plannen voor een eerste cd met een aantal eigen nummers. De voorbereidingen zijn in volle gang en de band is onder meer in gesprek met de musical director van Alex Bueno voor de arrangementen van deze nummers. In de loop van 2014 hoopt DanSon een aantal nummers op de markt te brengen.
Website: www.dansonband.com Fotografie Saskia Mollen: V.l.n.r. Dave, Deivis en Ray
27
Soulvolle Reggae en Rocksteady uit Barcelona World Sessions brengt in deze, alweer zesde editie opnieuw muziek uit alle windstreken. Het is een platform voor aanstormend of soms ook reeds gevestigd talent waarbij je muziek op een andere manier beleeft en een artiest van dichtbij leert kennen. Met een introductie en een live optreden krijg je een kijkje in de muzikale keuken van artiesten uit alle werelddelen. Na afloop van de show kun je persoonlijk kennis maken met de artiest en draait de World Sessions dj een set in de stijl van de avond. Voor World Sessions komen ze met een speciaal, meer akoestisch programma waarin werken van hun 2 cd’s alsmede een aantal Caribische standards worden gespeeld.
Black Gandhi bestaat uit: Mel Semé – Lead voals/ akoestisch gitaar , Juan Ignacio Maiztegui – electrisch gitaar / vocals, Tito Bonnacera – Bas / vocals, Daniel Rosenberg – drums / vocals, Fernando Tejero - keyboards
28
Black Gandhi is een veelbelovende jonge ‘Reggae” band uit Barcelona. Gevormd door 5 vrienden meteenzelfde afiniteit met Reggae, Soul en Rocksteady. 4 Argentijnen en een Cubaan vormen ‘BlackGandhi’ vernoemd naar de Indiase vrijheidsstrijder Mahatma Gandhi, die een inspriratiebron vormt voor de leden van de groep. Met aanstekelijke ritmes en verleidelijke melodieën draagt de groep een boodschap van peace, love and joy uit. "We like the idea of starting a butterfly effect of positiveness, compromise, peace andenjoyment by playing our music and spreading the word of mouth." En het werkt: Black Gandhi deelde het podium met o.a. Youssou N'dour, Kymani Marley, Ojos de Brujos, Concha Buika en The Wailers en heeft een stevige fanbase in Europa. Hun debuutalbum Joy is door recensenten verwelkomd als 'fresh air' en tracks van dit album kwamen terecht op vele compilatie-cd’s. Huntweede album Into Light is inmiddels uit.
Optredens Black Gandhi in Nederland 08 oktober 2013: De Oosterpoort, Groningen 10 oktober 2013: Korzo, Den Haag 11 oktober 2013: Podium Mozaiek, Amsterdam 12 oktober 2013: Vredenburg, Utrecht
Luciana Souza 'Brazilian Duos' featuring Romero Lubambo Grammywinnares, zangeres Luciana Souza, werd eind jaren 60 in São Paulo, Brazilië geboren in een familie van bossa nova vernieuwers. Haar vader was zanger en songwriter, haar moeder dichter en tekstschrijver. Door de wol geverfd? Luciana Souza zette zelf haar eerste schreden in radiostudio’s en op podia op 3-jarige leeftijd. Later verhuisde ze naar Boston in de V.S. om aan Berklee College of Music te studeren. Ze woont en werkt nog altijd in de V.S. maar behield haar sterke band met Brazilië die in iedere noot doorklinkt. Souza’s werk overstijgt de grenzen van muziekgenres. Ze put uit haar solide jazzwortels en speelt op verfijnde wijze met Braziliaans en klassiek repertoire. Vanavond in de North Sea Jazz Club speelt Luciana Souza traditionele Braziliaanse song samen met de man met wie ze al sinds jaar en dag een duo vormt, gitarist Romero Lubambo.
Zondag 10 november 2013: Locatie: North Sea Jazz Club, Amsterdam | 21.00 uur
Tickets & info: www.northseajazzclub.com
29
Fotografie Jochem Jurgens, beeldbewerking Bart Sparnaaij
30
Muziektheatercollectief Het Volksoperahuis en Teatro Luna Blou (Curaçao) spelen:
Tambú, a Freedom Song met als speciale gast Izaline Calister. Première: 19 oktober Rotterdamse Schouwburg Tambú, a Freedom Song van Het Volksoperahuis en Teatro Luna Blou uit Curaçao was een groot succes op Oerol 2012. In het kader van de herdenking van 150 jaar afschaffing slavernij maakt deze voorstelling in het najaar van 2013 een tournee langs de Nederlandse theaters. Dit gebeurt in de originele bezetting, met Izaline Calister als zangeres en de crème de la crème van de Curaçaose muziekscene. In diverse steden wordt de voorstelling ondersteund door een inhoudelijk, visueel of culinair randprogramma. Tambú, a Freedom Song is een muzikale vertelling over broederliefde, een mythische drum en het zoeken van je identiteit zonder je geschiedenis te verloochenen. De inhoud werd gevoed door vele gesprekken met politici, schrijvers, en kunstenaars op Curaçao. Het verhaal wordt afgewisseld met muziek van Jef Hofmeister van Het Volksoperahuis, Izaline Calister en een Caribische band die, zo schreef de Volkskrant over de voorstelling op Oerol: “... de oude Terschellinger manege doen ontvlammen en het Oerolpubliek voor even in een plezierige identiteitscrisis laten belanden”. Tambú, a Freedom Song vertelt het verhaal van twee broers. Lorenzo, in Nederland opgegroeid, traint voor de Olympische marathon. Johnny, hosselaar tegen wil en dank, heeft Curaçao nooit verlaten. Zij treffen elkaar na jaren in Willemstad op de begrafenis van hun vader en erven zijn tambú, de drum die al generaties lang in bezit is van hun familie. Als de broers de tambú aan het museum verkopen, keert het noodlot zich tegen hen. Johnny krijgt ontslag en wordt door zijn vrouw het huis uit gezet. Lorenzo wordt getroffen door een mysterieuze spierziekte die zijn kans op deelname aan de Spelen tot nul lijkt te reduceren. De diefstal van de tambú uit het museum leidt tot een zinderende finale.Tambú is, behalve de naam van de typisch Curaçaose drum (rumvaatje bespannen met geitenvel), ook de naam voor de muziek, de liederen en de dans die eraan gekoppeld zijn. In de slaventijd was de drum verboden omdat deze duivels zou zijn. Nu vormt tambú de geuzenmuziek van de zwarte Curaçaoënaar. In de voorstelling wordt traditionele tambú muziek gemixt met verschillende Caribische stijlen. De op Curaçao beroemde zangeres Elia Isenia heeft voor de voorstelling drie tambu's gecomponeerd.
Fotografie Jonannes Odé: Izaline Calister
Het Volksoperahuis, bestaande uit liedschrijver/ componist Jef Hofmeister en acteur/regisseur Kees Scholten, maakt muziektheatervoorstellingen die actuele maatschappelijke thema’s op een muzikale, toegankelijke en humoristische manier aansnijden. Verhalen van individuen worden metaforen voor hedendaagse kwesties. Het Volksoperahuis werkte in 2011 al samen met Teatro Luna Blou voor de voorstelling Morto i Laman (De Dood en de Zee, gebaseerd op de legende van de Vliegende Hollander) die zowel op Curaçao als op Oerol te zien was. Teatro Luna Blou brengt met Tambú, a Freedom Song opnieuw topmuzikanten en –theatermakers naar Nederland, zoals acteur Albert Schoobaar, steelpanspeler Konkie Halmeyer, muzikant en arrangeur Pierre Dunker en tambúspeler Ompi Tio. Hiernaast zal Izaline Calister optreden in de voorstelling. Deze zangeres met Curaçaose roots is befaamd om haar mix van Caribische klanken en jazzmuziek en heeft verschillende nummer 1 hits op het eiland gehad. Tevens zal Dansgroep Untold Empowerment uit Amsterdam Zuidoost in verschillende theaters de voorstelling van een swingend randje voorzien. De presentatie in Nederland van Tambú, a Freedom Song is mogelijk geworden met financiële steun van het Prins Bernhard Cultuurfonds Caribisch Gebied.
WWW.VOLKSOPERAHUIS.NL
Theatertour door het hele land van 16 oktober t/m 29 november 2013. De complete speellijst kun je terugvinden op onze website.
31
De Roma: Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout | Tickets: www.deroma.be
32
In Atlantihda bundelen zes muzikanten en een fadozangeres hun krachten. Met hun verschillende muzikale achtergronden hebben Atlantihda’s leden veelvuldig op de Portugese en internationale podia gespeeld. In Atlantihda slaan ze een brug tussen traditionele folk en Portugese fado en krijgen eeuwenoude instrumenten als de guitarra braguesa (typische Portugese gitaar) en de adufe (traditionele vierkante tamboerijn) een nieuw leven. De muziek van de band is gebaseerd op traditionele Portugese muziek, maar met nieuwe vormen, melodieën en ritmes. Heel bewust heeft Atlantihda gekozen om moderne muziek te maken, in een moderne taal, passend bij de hedendaagse levens van de muzikanten. Maar boven alles is het concept gebaseerd op het Portugese muzikale erfgoed. De band creëert voor het eerst een overlap tussen folk en fado, waardoor een nieuw Portugees geluid ontstaat.
woensdag 16 oktober 2013 20u30 De Roma Zittend Inkom: € 16/14
BARBARA PASSOS (ZANG); JOÃO CAMPOS (GITAAR, FLUIT); MIGUEL TEIXEIRA (GITAAR, BRAGUESA, ADUFE, BILHA); JOSÉ FLÁVIO MARTINS (BAS, CAJON); FÁTIMA SANTOS (ACCORDEON); MÉLANIE PAULA (CELLO)
De Roma: Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout Tickets: www.deroma.be
33
Hamilton de Holanda groeide op met de muziekstijl choro, een combinatie van Europese dansstijlen en Afro-Braziliaanse vormen. Hij combineert dit met klassieke muziek, jazz en pop en speelt zijn stukken met verbluffend gemak en technische vaardigheid. Ondanks zijn jonge leeftijd wordt hij nu al gerekend tot een van de grootste instrumentalisten van Brazilië en wordt hij in een adem genoemd met mensen als Jacob do Bandolim en Armandinho.
HAMILTON DE HOLANDA (10-SNAREN MANDOLINE); THIAGO DA SERRINHA (PERCUSSIE); ANDRÉ VASCONCELLOS (CONTRABAS)
www.hamiltondeholanda.com Dit concert past in de reeks "10 jaar Kwadratuur".
Donderdag 24 oktober 2013 20u30 De Roma Zittend Inkom: € 22/20
De Roma: Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout Tickets: www.deroma.be
34
Zaterdag 30 november 2013 20u30 De Roma Zittend Inkom: € 34/32
Mariza, de wereldberoemde ‘blonde fadista’, maakte de laatste jaren naam met fado waardoor Cubaanse briesjes waaien en waar er wordt geflirt met jazz, flamenco en Afro-Braziliaanse muziek. Op haar meest recente album keert ze echter terug naar de bron en vertolkt ze op prachtige wijze twaalf traditionele fadoliederen. Zo zet ze een fantastische uitvoering neer van ‘Ai, Esta Pena De Mim’ van de legendarische zangeres Amália Rodrigues.
MARIZA (ZANG); JOSÉ MANUEL NETO (PORTUGESE GITAAR); DIOGO CLEMENTE (AKOESTISCHE GITAAR); JOSÉ MARINO DE FREITAS (BASGITAAR); VICKY MARQUES (DRUMS)
www.marizafado.com
De Roma: Turnhoutsebaan 286, 2140 Borgerhout Tickets: www.deroma.be
35
36
MUSIC MARATHON: 2e editie! Na een succesvolle editie in 2012 stelt BOZAR MUSIC opnieuw een ongelooflijke week voor die je onderdompelt in het hart van de muziek en van de esthetische beleving. De MUSIC MARATHON heeft een spectaculair programma in petto, dat de meest gerenommeerde vertolkers en verschillende muziekgenres samenbrengt: van Cecilia Bartoli over de FransTunesische multi-instrumentalist Smadj tot Julia Fischer, de fadista Carminho en Valery Gergiev. Diversiteit in genres dus, maar ook nabijheid dankzij exclusieve en didactische ontmoetingen, workshops, projecties en participatieve concerten. Zaterdag 23.11 > Zaterdag 30.11.2013 Vrijdag 29.11.2013 - 20:00 uur
Carminho - Alma Fado (foto rechts) Rijzende ster Carminho is een van de opvallendste fadistas van de nieuwe generatie. De authentieke fado die ze van huis uit meekreeg, vermengt ze met invloeden uit Portugese en Braziliaanse volksmuziek, jazz, pop en rock. En die fascinerende mix valt in de smaak, want met Alma, haar recentste album, stootte ze in geen tijd door naar de eerste plaats in de Portugese hitlijsten. Paleis voor Schone Kunsten Ravensteinstraat 23 1000 Brussel Meer info & tickets:
www.bozar.be
37
Kati Guerreiro Fado Katia Guerreiro moest vorig jaar afzeggen wegens haar zwangerschap, maar bijt nu de spits af van onze fadoreeks. Zij blinkt uit met een doorleefde voordracht in teksten van onder anderen Fernando Pessoa en António Lobo Antunes. Geen wonder dat ze ook wel de nieuwe Amália Rodrigues wordt genoemd! Donderdag 10.10.2013 - 20.00 > 21.30
Paleis voor Schone Kunsten Ravensteinstraat 23 1000 Brussel Meer info & tickets:
www.bozar.be
Richard Bona De Kameroense zanger-bassist Richard Bona werkte in het verleden al samen met onder anderen Lauryn Hill, Stevie Wonder en Bobby McFerrin. Onlangs bracht hij Bonafied uit, zijn zevende album. Het is een betoverende verkenning van jazz, tango, folk en pop, doordesemd van Bona’s bijzondere Afrikaanse sensibiliteit. Live geeft hij met zijn doorleefde stem een extra dimensie aan zijn zinderende melodieën. Vrijdag 25.10.2013 - 20.00 uur
38
39
Optreden van Dizzy Mandujeku & Odemba OK All Stars | Zaterdag 28 september in Rasa Utrecht Verslag, foto’s klein: Michele van den Heuvel - fotografie (groot): Maarten Mooijman Vanavond een optreden van het ‘gerestaureerde’ rumbaorkest, dat indertijd is opgericht door de legendarische Franco en sinds 1989 onder leiding staat van gitarist Dizzy Mandujeku. In zijn zilveren pak met bijpassende stropdas en schoenen kondigt Dizzy het 12 man sterke orkest aan. Rasa is er klaar voor. Net als velen ben ik erg benieuwd naar wat deze avond ons gaat brengen. Eén ding maakt de leider ons al snel duidelijk: Dizzy accepteert geen zittend publiek. Hij vermeldt ook dat de muziek van dit gezelschap een eerbetoon is aan de ‘Grand Master Franco’. De band start met een intro van louter instrumentalisten, waaronder een stevige blazerssectie, beperkte percussie met alleen slagwerk, twee elektrische gitaren en een elektrische bas. De gitaristen en bassist laten het typisch Afrikaanse, wat bezwerende ritme horen en ondersteunen hiermee de melodie van de vier blazers.
Foto: Maarten Mooijman
40
Voor het tweede nummer Ayant Droit treedt ook de zangsectie aan, met niemand minder dan de legendarische zanger Malage de Lugendo. Naast hem Lokombe Camille en zangeressen Nana Akuma en Banyele Mbambo. De dames zien er prachtig uit in mooie Afrikaanse kledij en hoge hakken. Al snel weten ze het publiek voor zich te winnen met hun mooie stemmen en hun sensueel wiegende heupen en uitgestrekte handen. Het feest van Congolese rumbamuziek met zwoele ritmes, opzwepende en enthousiaste muzikanten werkt erg aanstekelijk. Mooi is dat de ritmes veelal rustig beginnen en dan in een versnelling worden gezet. Enkele stukken worden met de voltallige band gespeeld als Azda en Ba Camarade, maar er zijn ook nummers waarbij de leadzanger Malage, meer in de spotlights staat, zoals Oh Miguel.
Heerlijk om naar te luisteren en ook al begrijp je de Lingala tekst niet, toch word je erdoor meegevoerd. Iedereen op het podium is enthousiast, zelfs zo dat de blaasinstrumenten mee de lucht in moeten. Ze dagen elkaar onderling uit, maar verleiden ook het publiek tot dansen. De dans is vooral wiegend met de heupen, dan weer paar pasjes zijwaarts of naar voren. Trompettist Muky geeft op het podium het goede voorbeeld en iedereen in de zaal doet groepsgewijs mee, zonder dat het geforceerd overkomt. Na ruim anderhalf uur worden de 12 leden voorgesteld en komt het einde in zicht. Ze sluiten af met Pesa Position waarbij ze toepasselijk aan het slot volledig stilstaand, als mimespelers afscheid van ons nemen. Helaas moeten we het doen met slechts een korte toegift, maar het applaus is er niet minder om. Iedereen lijkt met volle teugen genoten te hebben, net als ikzelf. We maken ons op ons voor het aansluitende interview.
Bezetting; Dizzy Mandjeku gitarist en bandleider Toms gitarist Malage de Lugendo zang Lokombe Camille zang Ngowanzola Nkiambi Iblo sax Didan sax Bilolo trompet Muky trompet Mrs. Nana Akumu zang Mrs. Banyele Mbambo zang Alonzo Nzau drums Djo Mali bas
Foto: Maarten Mooijman
41
Interview met de leider en gitarist Dizzy Mandjeku Interview: Michele van den Heuvel, Franse vertaling: Alwin Lobato, foto’s groot: Maarten Mooijman Hoe heeft u het optreden van vanavond hier in Utrecht Rasa ervaren? Helemaal prima, zoals ik bij aanvang van het concert al aangaf, wij zijn hier om mooie muziek te maken en om jullie aan het dansen te krijgen. Ik houd ervan als mensen genieten en dat deden ze van het begin tot het einde, daar doen we het voor. Heb ik het goed begrepen dat u de leiding van deze band heeft overgenomen en een hommage wilt brengen aan de godfather ‘Franco’ van de Congolese rumba? Ja, In 1989 heb ik hier in Amsterdam, in de Melkweg, voor het laatst met Franco opgetreden. Kort daarna is Franco overleden. Toen heb ik de samen met de andere leden uit onze band de Odemba OK All Stars opgericht. Foto: Maarten Mooijman
42
Het was voor mij een logische stap, omdat ik Franco al lange tijd had bijgestaan als adviseur en artistiek leider. Ik vond dat deze muziek niet mocht ophouden te bestaan. In deze samenstelling spelen we nu alweer bijna 25 jaar Congolese rumba. Zou u iets kunnen vertellen over de historie en de oprichter van deze band? François Luambo Makiadi (1938-1989) beter bekend onder zijn artiestennaam ‘Franco’ wordt wel de grootmeester van de Congolese rumba maar ook van de Afrikaanse muziek genoemd. Deze Zaïrese gitarist, zanger en bandleider staat te boek als de grote meester van de elektrische gitaar. Franco was een gitarist die als klein jongetje van zes zijn eigen gitaar maakte van een oud blikje en nylon draad.
Toen hij twaalf was, richtte hij zijn eerst band Watam op, waar hij meerdere hits mee scoorde. In 1956 richtte Franco zijn band OK Jazz op. De letters OK verwezen naar Omer Kashama, eigenaar van de OK-bar, waar Franco vaak speelde. Later zou hij de naam echter veranderen in TPOK Jazz, oftewel het Tout Puissant Orchestre Kinois Jazz (Almachtig jazzorkest uit Kinshasa). Aanvankelijk bestond de bezetting slechts uit gitaar, conga’s en zang, omdat er simpelweg niet veel instrumenten voorhanden waren. In de jaren zestig kwamen er echter veel meer mogelijkheden en wilde Franco zijn band uitbreiden. Hij ontmoette de Belg Bill Alexandre, die de elektrische gitaar introduceerde. Deze ontmoeting zou een grote verandering voor Franco en zijn muziek teweegbrengen. Hij moderniseerde zijn rumbamuziek door de elektrische gitaar en meerdere blazers in het orkest op te nemen. Als grondlegger van de moderne Congolese muziek gaf hij postkoloniaal Afrika een eigen identiteit. Vooral in de jaren tachtig werd zijn muziek ook buiten Congo populair. Hij toerde niet alleen door Afrika, maar ook door de VS, Europa en het hele Caribische gebied, vooral Haïti. Franco ontwikkelde zich tot een succesvol muzikant met een eigen platenmaatschappij en bracht 150 lp’s en tientallen cd’s uit. Hij beschikte over meerdere orkesten, die soms wel uit 30 of 40 muzikanten bestonden. Een van zijn bekendste nummers is Mario uit 1985. Dit lied dat gaat over een gigolo die op kosten van een oude dame leeft. Helaas kreeg Franco aids en werd ernstig ziek. Tijdens zijn laatste concert in Nederland, op 22 september 1989 in Amsterdam, was zijn virtuoze gitaarspel al niet meer wat het geweest was. Toen hij op 12 oktober van dat jaar overleed, werd er in Zaïre (in die periode de officiële naam van Congo) vier dagen van nationale rouw afgekondigd. Kunt u iets vertellen over uw eigen muzikale achtergrond en uw drijfveren? Als kind zong ik samen met mijn moeder in de kerk. Ook ik was al vroeg geïnteresseerd in muziek en ook ik maakte mijn eigen gitaartje bestaande uit slechts twee snaren.
Mijn vader was arts, dus hij wilde dat ik ook medicijnen zou gaan studeren. Het werd uiteindelijk politicologie, maar ik bleef voornamelijk bezig met muziek. In 1955 kwam Louis Armstrong naar Congo en toen ik hem zag, dacht ik: “Dat wil ik ook”. Hij werd mijn grote voorbeeld. Ik had geen tijd meer om te slapen en wilde vooral veel en goed leren spelen. Ik kreeg jarenlang muziekles van een pianist en zo leerde Ik klassiek, jazz en blues spelen op mijn lievelingsinstrument, de gitaar.
Foto: Michele van den Heuvel
Toen ik 40 werd, ben ik gestopt met mijn werk bij de bank en heb me helemaal op de muziek gestort. Ik ben mijn carrière begonnen bij Johnny Bokelo & Congo 69 en heb ook in grote Congolese bands als Les Grand Maquisards en Zap Mama gespeeld. Ik ben chef d’orchestre geweest bij de African All Stars met zanger Sam Mangwana, met wie ik nog steeds veel samenwerk. Daarnaast heb ik bands geleid van veteranen die trouw bleven aan de muziek van Franco, zoals Bana OK, Les Enfants de OK Jazz en Les Champions de Zaïre. De muzikanten die deel uitmaakten van de band van Grand Maître Franco hebben samen besloten om zijn muziek voort te zetten, en ik heb de leiding over deze groep op me genomen. We hebben ons in Europa (Brussel) gevestigd met het doel om zijn erfgoed niet verloren te laten gaan.
43
Met de Odemba OK All Stars spelen we de specifieke rumbastijl, die Franco populair heeft gemaakt. Inmiddels ben ik al vanaf mijn 16e tot mijn 67e (dat is nu) met de muziek bezig. Een lange en enerverende periode. Ik begrijp dat er veel oud-leden van de OK band in deze band spelen? Ja, veel bandleden zijn nog van de originele bezetting. De bassist ken ik al 57 jaar en is een goede vriend. We hebben samen heel veel meegemaakt. Maar ook de drummer en de zangers zijn van het eerste uur. Waar staat jullie muziek voor? Wij willen vooral vasthouden aan de tradities. We streven naar het voortbestaan van de Congolese rumba, ook wel ‘rumba odemba’ genoemd. Foto: Maarten Mooijman
44
Die naam verwijst niet alleen naar een boom uit ons land, maar vooral ook naar een specifieke rumbastijl, die door Franco een eigen kleur heeft gekregen. We spelen graag in mooie kleding met onze specifieke instrumenten. Ons repertoire bestaat uit de klassieke composities van OK Jazz, maar ook andere Afrikaanse standards. Er zijn veel verschillende bands, die allemaal hun eigen invulling aan deze muziek geven. Wij willen vooral trouw blijven aan de originele muziek. Hoe verhouden zich de Congolese en Cubaanse rumba zich tot elkaar? In de jaren zestig waren er veel onderlinge connecties tussen Afrika en Cuba. Zo heeft Editions Seco, een producer van Afro-Caribische muziek heel veel invloed gehad.
Hij produceerde nieuwe muziek en mengde stijlen uit Afrika, Jamaica, Cuba en Martinique. Iedereen luisterde ernaar. Zo is ook de rumba met de clave en de conga’s ontstaan, die ook weer leidde tot allerlei variaties en stijlen. De rumba is niet één stijl maar omvat meerdere stijlen. De ene band gebruikt meer folklore en percussie-elementen en andere bands, zoals wij, leggen juist het accent op de elektrische gitaar en de blazers. In die jaren werkten wij ook veel op cruiseschepen, die al die eilanden aandeden waardoor je als muzikant met al die verschillende stromingen in aanraking kwam. Wanneer is de soukous ontstaan en wat is het verschil met rumba? De rumba is ontstaan in de jaren vijftig en daaruit heeft zich de soukous ontwikkeld.
De rumbanummers beginnen veelal met een traag en rustig ritme, en vervolgens komt er een omslagpunt waarna het ritme sneller en opzwepender wordt. Dit deel noemt men soukous. Na de jaren zestig werd dit rustige deel weggelaten en bleef alleen het snelle tempo over: de soukous. De naam is afgeleid van het Franse woord ‘secouer’ wat schudden betekent. De zang staat centraal in jullie band, wie zijn jullie huidige zangers? Onze dames zijn Nana Akumu en Bayete Mbambo naast de heren Malage de Lugendo en Lokombe Camille, allen uit de oude formatie. Waarover gaan de songs? De teksten zijn belangrijk in onze muziek en gaan over het leven in de breedste zin van het woord.
Foto: Maarten Mooijman
45
Zo kunnen ze betrekking hebben op het overlijden van je moeder, over vriendschap en liefde, of over de palmboom en de vele functies ervan: voedsel, drank en bescherming in de vorm van je dak. Zijn de teksten ook politiek getint? Nee, onze nummers niet direct, maar Franco was wel sterk politiek gericht en we nemen natuurlijk zijn teksten over. We zingen in verschillende talen maar veelal in Lingala en Swahili. Congo kent meer dan 4400 dialecten, maar de officiĂŤle taal is Frans, daarnaast spreekt men Lingala, Swahili, Kikongo en Tfhilaba. In welke zin zijn jullie met vernieuwingen in deze muziek of band bezig? Werken jullie met jonge muzikanten? In eerste instantie gaan we uit van de originele odemba rumba. Dat is de muziek die we levend willen houden, maar natuurlijk evolueren we hierbinnen ook en geven we er onze eigen invulling aan. Zo voegen we eigen ritmes toe. We variĂŤren ook in ons repertoire. Zo spelen we soms puur akoestisch met een kleine bezetting, maar we kunnen de band ook uitbreiden met nog meer zangers en dansers of speciale gasten, afhankelijk van waar we moeten optreden en wat men vraagt. Foto: Michele van den Heuvel
46
Ook komen er soms jonge muzikanten bij, zoals onze gitarist van vanavond. Die worden binnen de band begeleid. Op de opmerking of hij het stokje in de toekomst gaat overdragen Antwoord Dizzy, nou als hij nog heel veel meer leert, kennelijk wil hij het stokje nog niet overdragen? Zijn er nog andere plannen voor de toekomst, bijvoorbeeld een album of een speciale tournee? We zijn nu bezig om een compilatie te maken van stukken van Franco om volgend jaar een album uit te brengen. Daarmee willen we dan ook gaan toeren. Wat zou u nog aan onze lezers willen zeggen? Nou dat ik het enerverende avond vond en fijn om hier op te treden. Ik vind het geweldig als mensen zo genieten van onze muziek. Het is altijd goed om in Nederland op te treden.
www.AfricaSounds.com
CD La Maxima 79
CD Prince Royce
“Regresando al Guaguancó”
“Soy El Mismo”
Top salsa CD met een authentieke “Old School Salsa sound” (salsa, mambo, son montuno, descarga, pachanga, chachacha) helemaal gericht op de dansers en DJ’s.
Tracks:
Verkrijgbaar bij: www.mostwanted-online.nl
1. Soy el Mismo 2. Te Robare 3. Darte un Beso 4. You Are Fire 5. Me Encanta 6. Tu Príncipe 7. Already Missing You (feat. Selena Gomez) 8. Invisible 9. Kiss Kiss 10. Nada 11. Te Regalo El Mar Verkrijgbaar bij: www.mostwanted-online.nl
47
© El Deseo Fotografen: Paola Ardizzoni & Emilio Pereda
EUROPEAN FILM ACADEMY EERT PEDRO ALMODÓVAR De Spaanse regisseur ontvangt de European Achievement in World Cinema Award. De European Film Academy is erg blij met de toekenning van de eervolle EUROPEAN ACHIEVEMENT IN WORLD CINEMA award aan Pedro Almodóvar voor zijn buitengewone oeuvre. “Ik ben heel dankbaar dat ik deze award in ontvangst mag nemen. De European Film Academy is jegens mij en mijn medewerkers altijd enorm genereus geweest,” zei Pedro Almodóvar toen hij het nieuws hoorde, “Met hen deel ik de vreugde van deze award“. Met een achtergrond in het onafhankelijke toneel, het maken van Super-8-films en underground tijdschriften waren de vroege films van Pedro Almodóvar de erfgenamen en getuigen van de gloednieuwe Spaanse democratie. Na anderhalf jaar filmen op 16mm startte hij zijn filmcarrière in 1980 met de no-budget film PEPI, LUCI, BOM, een samenwerkingsverband met cast en crew, die allemaal nauwelijks filmervaring hadden met uitzondering van Carmen Maura. In 1986 richtte hij samen met zijn broer Augustín het productiebedrijf El Deseo S.A. op. Hun eerste project was LAW OF DESIRE. Sindsdien heeft dit productiehuis alle films geproduceerd waarvoor Pedro het scenario schreef en de regie deed, en bovendien films van andere jonge regisseurs. In 1988 bracht WOMEN ON THE VERGE OF A NERVOUS BREAKDOWN hem naast international erkenning ook de Best Young Film award op de eerste editie van de European Film Awards. Sindsdien worden zijn films wereldwijd enthousiast ontvangen. Pedro Almodóvar heeft bijna iedere award die er bestaat gewonnen en zijn films hebben een belangrijke invloed gehad op de manier waarop wij niet alleen naar Spaanse, maar ook naar andere Europese films kijken. Pedro Almodóvar is eregast op de 26th European Film Awards Ceremony op zaterdagavond 7 december 2013 in Berlijn, live te volgen via www.europeanfilmawards.eu en op televisie via HBO.
48
Deze jonge salsazanger uit Puerto Rico heeft al een aardig curriculum opgebouwd met nominaties voor grote prijzen en meerdere hits in de VS en Midden- en Zuid-Amerika. Hoe? Een kwestie van vroeg beginnen. In zijn middelbareschooltijd krijgt hij via het kerkkoor en talentenjachten de smaak van het zingen te pakken. Hij besluit er werk van te maken en neemt zangles. Zijn harde werken werpt vruchten af, want op zijn 18e wordt hij gevraagd om toe te treden tot het bekende ‘Orquesta Internacional de Pedro Conga’. Edgar wordt zelfs een van de leadzangers en in 1998 staat hij met dit orkest in de studio voor de opnamen van zijn eerste album Peligroso. Ook in 2001 is hij erbij voor de opnamen van het album Eso me gusta. Het album wordt een succes en het nummer Amor a primera vista kruipt zelfs naar de top van de hitlijsten in Puerto Rico, Latijns-Amerika en Europa. In 2006 neemt de bekende zanger Tito Rojas (El Gallo Salsero) de jonge Edgar onder zijn hoede. Edgar produceert zijn eerste soloalbum met de titel Controversial. Dit levert meteen twee flinke hits op: Me extrañarás en Cuando baje la marea. En aangezien hij zijn uiterlijk mee heeft, is hij vooral bij de dames erg populair. In datzelfde jaar sleept hij ook nog eens twee Billboard-nominaties in de wacht voor het beste lied (Me extrañarás) en voor de meest veelbelovende ‘tropical’ artiest. Bovendien werd het lied Cuando baje la marea een echte internationale hit, die zelfs hier in Europa in de hitlijsten belandde.
2008: Edgar Daniel brengt zijn tweede album uit onder de titel Virgo. Hij is gegroeid als artiest, zijn stem is gerijpt en het nummer Mentiras staat in Colombia meteen drie weken lang op nummer 1. Met vier andere nummers op datzelfde album laat hij zien ook geen onverdienstelijke songwriter te zijn. Het zelf schrijven bevalt hem goed, en op zijn volgende album A lo Picasso vinden we alleen nog maar eigen nummers. Ook dit album doet het prima. Het levert hem optredens op vele grote podia in de VS, Midden- en Zuid-Amerika en zelfs Europa op. En nog steeds smaakt het allemaal naar meer. Onlangs heeft deze Puerto Ricaanse singer-songwriter weer een nieuw album uitgebracht met de titel Caminos en zijn ster stijgt nog steeds. De nieuwste single Mal Agradecido staat in alweer in meerdere landen in de top tien. Edgar Daniel heeft de vaart erin en hij heeft nog veel meer noten op zijn zang. We zullen zeker nog van hem horen…
49
The Weight of Elephants wint Youth Jury Award Film by the Sea 15th INTERNATIONAL FILM FESTIVAL FILM BY THE SEA 2013 Donderdagavond 19 september heeft de Youth Jury van Film by the Sea hun winnende film bekendgemaakt: The Weight of Elephants van Daniel Borgman heeft de competitie gewonnen. De jury over deze film: “The Weight of Elephants is onvoorspelbaar, meeslepend en speelt van begin tot eind met de verwachtingen en vermoedens van de toeschouwer. Bij deze film spelen de beelden een grote rol bij het vertellen van het verhaal, meer nog dan de dialogen.” De Youth Jury van Film by the Sea beoordeelde in totaal tien films waarvan zij er drie nomineerden. Hieruit werd de uiteindelijke winnaar gekozen.
The Weight of Elephants De tienjarige Adrian is een gevoelige en eenzame jongen. Op jonge leeftijd is hij verlaten door zijn moeder en sindsdien woont hij bij zijn grootmoeder en zijn ziekelijke oom in een klein dorpje. Sinds er drie kinderen op mysterieuze wijze uit dit dorpje zijn verdwenen, worstelt Adrian nog meer met zijn angsten.
Maar dan komt de ook tienjarige Nicole met haar broertje en zusje tegenover hem wonen en al gauw ontstaat er een hechte vriendschap tussen de twee. Zij lijken alles te hebben waar Adrian ooit naar verlangd heeft. Maar toch lijkt er iets vreemds aan de hand te zijn… Gebaseerd op het boek ‘Of a Boy’ van Sonya Hartnerr in het Nederlands vertaald als ‘Een Jongen’ (scenario: Sonya Hartnett, Daniel Borgman) met Angelina Cottrell, Anna Hewlett, Demos Murphy. Distributeur: DFI
SINT & DIEGO: DE MAGISCHE BRON VAN MYRA EEN MAGISCH SINTERKLAASAVONTUUR VOOR DE HELE FAMILIE! Na de intocht van Sinterklaas gaan de zwarte Pieten iedere nacht de daken weer op om de schoentjes te vullen. Maar om op daken te springen en door schoorstenen te gaan hebben ze wél de magische kracht nodig die in het Grote Boek van Sinterklaas zit. Die begint op te raken, dus om Pakjesavond te redden moet de kracht van het boek en van de Pieten op tijd hersteld worden! Sinterklaas geeft zijn boek daarom mee aan Diego die met zijn Elite Pieten op zoek moet naar de magische bron.. in Sint’s geboorteplaats Myra! In het vliegtuig vinden ze echter een verstekeling; de 9-jarige Madelief (Jada Borsato). Zij hoopt dat Diego haar kan helpen om haar vader, die voor de Marine in het buitenland werkt, op Pakjesavond thuis te brengen. Terwijl haar moeder (Kathleen Aerts) denkt dat ze bij een schoolvriendje logeert, beleeft Madelief een fantastisch avontuur met de Elite Pieten in het Midden Oosten. Vinden ze op tijd de magische bron én lukt het de Pieten om het Grote Boek, Madelief én haar vader terug naar Nederland te brengen? Vanaf 1 oktober op DVD te koop.
50
Donderdag 24 oktober 2013 | 20.30 uur
Rijzende ster in de cante flamenco Zangeres Rocío Márquez staat ondanks haar jonge leeftijd bekend als de “Ster van het Zuiden”. Haar flamencostem is buitengewoon soepel, ongelooflijk krachtig, maar ook ouderwets mooi met een breed palet aan emoties die absoluut effect sorteren. Die kracht en souplesse heeft ze al van kleins af aan. Na lessen in het fandango-klasje aan de plaatselijke Peña Flamenca in Huelva (Andalusië), waar ze geboren is, wint ze op 9-jarige leeftijd de Premio de Fandangos de Huelva.
Donderdag 24 oktober 2013 Rasa Pauwstraat 13 a 3512 TG Utrecht
Ze perfectioneert haar zangkunsten aan het conservatorium en bij gerenommeerde artiesten als Jose de la Tomasa, Paco Taranto en Laura Vital. Geregeld verschijnt Márquez in de Spaanse media en sleept ze een groot aantal prijzen in de wacht. De belangrijkste is de Lámpara Minera, uitgereikt tijdens het internationale flamencofestival Cante de las Minas in Murcia in 2008.
www.rasa.nl
51
Vrijdag 1 november 2013 | 21:00 uur
Psychedelische cumbia uit sixties Lima Wat de cumbia is voor Colombia, dat is de chicha voor Peru. Beide muziekstijlen delen hetzelfde schuifelende ritme waarop het onmogelijk is om stil te blijven staan. Uniek aan de chicha zijn de kronkelende lijnen gespeeld op de elektrische gitaar. Veel van de melodieën komen hoog uit de Andes, maar klinken opvallend psychedelisch. Niet zo vreemd want de hoogtijdagen van deze muziek lagen in de geestverruimende jaren zestig. Helaas werd de chicha destijds amper gehoord buiten Peru. Veertig jaar later is daar, dankzij een aantal fraaie verzamelalbums, verandering in gekomen. Een nieuwe generatie muziekliefhebbers in Europa en Noord-Amerika ontdekte de chicha. Dat was een goede reden voor acht chicha-kopstukken uit de jaren zestig om de krachten weer te bundelen. Wat de veteranen van Buena Vista Social Club voor Cuba deden, doen The Cumbia All Stars nu voor Peru.
Vrijdag 1 november 2013 Vvk € 16,00 / deur € 18,Met RASA-pas € 9,60 / € 11,60 Rasa Pauwstraat 13 a 3512 TG Utrecht
www.rasa.nl
52
Foto: Mike Hughes
Zaterdag 9 november 2013 | 20.30 uur
Mix van afrobeat, hip-hop, folk en reggae De rapper en singer-songwriter Joe Driscoll uit de VS staat bekend als ‘the gangster with the iron lungs’. Dat vond z’n collega Cee Lo Green wel bij hem passen vanwege z’n one-man’s band met human beatbox en loopstation. Sekou Kouyate uit Guinee-Conakry, die met Ba Cissoko heeft rondgetoerd, wordt door de Fransen steevast aangekondigd als ‘de Jimi Hendrix van de kora’, want hij speelt met effecten en heeft een vrij unieke en intensieve stijl. Joe en Sekou treffen elkaar voor het eerst in Marseille, waar ze zijn uitgenodigd om een samenwerking aan te gaan op festival ‘Nuit Metis’. Ze verstonden elkaar niet, dus de communicatie liep geheel volgens muzikale regels. Na een paar weken jammen, zitten ze helemaal op dezelfde golflengte. Het succes vertaalt zich in het debuutalbum Faya met een waanzinnig vette mix van afrobeat, hip-hop, folk en reggae.
Zaterdag 9 november 2013 Vvk € 16,00 / deur € 18,Met RASA-pas € 9,60 / € 11,60 Rasa Pauwstraat 13 a 3512 TG Utrecht
www.rasa.nl
53
Foto: Zeb Goodell
Vrijdag 22 november 2013 Vvk € 19,00 / deur € 21,Met RASA-pas € 11,40 / € 13,40 Rasa Pauwstraat 13 a 3512 TG Utrecht
Vrijdag 22 november 2013 | 21:00 uur
Prins van de Mali-blues Nog niet zo lang geleden stond Vieux Farka Touré twee keer achter elkaar te spelen voor een uitverkocht RASA. Dat waren twee duo-concerten met de Israëlische pianist Idan Raichal, maar nu is de Malinese gitarist terug voor een soloconcert ter ondersteuning van zijn jongste album Mon Pays. Mon Pays is gewijd aan Mali, want terwijl Touré op tournee was gleed zijn land af naar een burgeroorlog. De zanger/gitarist is de zoon van Ali Farka Touré en groeide op in het noorden van Mali, het gebied waar nu frontlinies van de oorlog liggen. Dat kale, onherbergzame land vormt de inspiratie voor Touré’s Mali-blues waarin zijn relaxte stem en afgemeten gitaarspel een hoofdrol vervullen. Op Mon Pays zijn de teksten minstens zo belangrijk als de muziek. Touré roept op tot vrede en verdraagzaamheid. Hopelijk worden zijn tolerante woorden niet alleen binnen de muren van RASA maar ook ver daarbuiten gehoord.
www.rasa.nl
54
Foto: JC Bruet
Zaterdag 23 november 2013 | 21:00 uur
Flirten, dansen en plezier Forró de Rebeca is een vrucht van reizen en ontmoetingen. Jonathan “Matuto” da Silva, Jean-Luc Frappa en Stéfane “Pai Véio” Moulin zijn elkaar tegengekomen in Lyon. Het trio is naar het Noordoosten van Brazilië afgereisd en heeft zich daar te goed gedaan aan de vele forró festiviteiten. Op het platteland is forró van troubadours en Afro-Braziliaanse ritmes het kloppend hart van een aanstekelijke levensvreugde. Aan de basis van de zich steeds vernieuwende forró liggen interpretaties van 19e eeuwse Europese dansen. Het trio speelt op de traditionele rebeca (vedel), accordeon, zabumba (drums) en triangel, maar maakt tegelijk een vertaalslag naar het hedendaagse, stedelijke publiek met een flinke scheut Braziliaanse joie de vivre! Hun nieuwste album Na Roda, is een samenwerking met cosmopoliet DJ Tudo.
Vvk € 16,00 / deur € 18,Met RASA-pas € 9,60 / € 11,60
www.rasa.nl
55
Zondag 24 november 2013 | 15:00 uur
Krachtige en bezielde flamencodans Federico Ordoñez raakte in zijn geboorteplaats Brussel bevangen door het flamencovirus, maar het was in Sevilla dat hij de fijne kneepjes van het vak leerde van onder anderen Manuel Betanzos en Manuel Latorre. Opvallend aan deze jonge danser is zijn spirituele benadering van de flamenco. Zo onderzoekt hij in zijn nieuwe voorstelling Ambos Lados (Beide Zijden) de verwarring die ontstaat wanneer de mens wordt geconfronteerd met het onbekende: onzekerheden, het einde van een liefdesrelatie, de dood. Deze diepgang, tot uiting gebracht met een feilloze techniek en een krachtige dansstijl, maakt Ordoñez tot een bijzondere danser die zijn publiek niet onbewogen laat. Hij wordt in zijn zoektocht gesteund door Carmen Fernández (zang), Alexander Gavilán (gitaar) en Miguel Sánchez (percussie).
Zondag 24 november 2013 Vvk € 16,00 / deur € 18,Met RASA-pas € 9,60 / € 11,60 Rasa Pauwstraat 13 a 3512 TG Utrecht
www.rasa.nl
56
Vrijdag 20 december 2013 | 21:00 uur
Timba fusion Big Band De briljante computerdeskundige en musicus Ricardo Álvarez heeft in 1990 zijn moederland Cuba de rug toegekeerd en woont sindsdien in Hamburg. Hij werkte onder meer als producent voor klinkende namen als Nena en Scatman Joe. De overweldigende belangstelling die de Buena Vista Social Club veroorzaakte, deed in Europa naar nog meer energieke dansmuziek uit de Cariben verlangen. Álvarez, die pianist, componist én arrangeur is, wist hier wel raad mee en richtte in 1998 de big band Cubanísimo op met gevierde en prestigieuze musici uit Cuba in ballingschap. Het debuutalbum Clásicos al estilo de los 50s laat populaire stijlen horen uit de jaren 1950 zoals de elegante muziek van Benny Moré en Pérez Prado. Ook de cd Marketing uit 2012 is een hedendaagse interpretatie van stijlen als timba, salsa en guaguancó. Cubanisímo is gewoon extreem Cubaans!
Vrijdag 20 december 2013 Vvk € 19,00 / deur € 21,Met RASA-pas € 11,40 / € 13,40 Rasa Pauwstraat 13 a 3512 TG Utrecht
www.rasa.nl
57
58
WORKERS WORKERS is het speelfilmdebuut van Jose Luis Valle. (Mexico)
Het verhaal: Rafael kijkt na dertig jaar fabriekswerk in Tijuana zo erg naar zijn laatste werkdag uit, dat hij er speciaal nieuwe schoenen voor koopt. Dan blijkt echter dat hij vanwege een foutje in de papieren geen cent pensioen Selectie Berlinale, Panorama 2013. krijgt. Lidia heeft er eveneens dertig jaar lang Winnaar Mezcal Prize Best Mexican feautur film Guadalajara trouwe dienst op zitten, zij het als thuishulp bij International Film Festival 2013. een rijke Mexicaanse dame en haar hondje Selectie World Cinema Amsterdam 2013. Princess. Als de dame overlijdt, blijkt de gehele erfenis naar de hond te gaan. Beiden Mexico gaan een stille strijd aan: Rafael tegen de Taal: Spaans | Genre: drama fabriek, Lidia tegen de hond. Jaar 2013 | Duur 120 minuten Kijkwijzer AL Vanaf 24 oktober 2013 in de bioscoop.
59
Š Lizt Alfonso Danza Cuba
60
© Lizt Alfonso Danza Cuba
Exotisch en muzikaal Danza Cuba t/m 2 november 2013 in de Nederlandse theaters De muzikale dansshow Cuba Vibra toert al vanaf september langs diverse Nederlandse theaters met het gezelschap Lizt Alfonso - Danza Cuba. Een opzwepende, kleurrijke en exotische show met de passie van Zuid-Amerikaanse-, moderne- en ballroomdans, begeleid door 7 muzikanten. Het werk van Lizt Alfonso kenmerkt zich door grote verscheidenheid, van salsaelementen naar Spaanse dans en van hedendaagse moderne dans naar Cubaanse ritmes. Het gezelschap Danza Cuba was in 2008 al in Nederland te zien met de theatershow ‘Fuerza Y Compás en is wegens grote belangstelling terug.
Achtergrond Het gezelschap Danza Cuba werd in 1991 opgericht door choreograaf-danser en creatief directeur Lizt Alfonso en werd in 2000 hoofdbespeler van Havanna’s Grand Theater. Onder leiding van Lizt Alfonso staat dit gezelschap garant voor een kleurrijke avond vol Cubaanse passie. Dit ballet wordt beschouwd als een van de belangrijkste dansgezelschappen in Cuba.
Theater uit alle windstreken Je hoeft niet ver te reizen om de wereld te ontdekken. DommelGraaf Theaterproducties laat zich inspireren door de kwaliteit van de internationale theaterwereld en laat zich leiden door de unieke pracht van de podiumkunsten uit alle windstreken. DG Theater presenteert o.a. dans, zang, muziek, acrobatiek, toneel, ballet, opera en andere bijzondere podiumkunsten. Er wordt hierbij altijd gekozen voor theatervoorstellingen die een uniek en werelds theatergevoel creëren.
Kijk voor meer informatie en de gehele speellijst op onze website www.latin-emagazine.com
61
Pastel贸n de Pl谩tanos (uit de Dominicaanse Republiek) 6 zeer rijpe bakbananen 100 gram geraspte jong belegen kaas 50 g boter 1 pond gehakt 2 el olie 1 el tomatenpuree 1 tl zout 1 kleine rode ui, gesnipperd 1 groene paprika 1 tl knoflook (geperst) Versgemalen zwarte peper
Meng het gehakt met de paprika, ui, een snufje zout en peper en de knoflook. Verhit 1 eetlepel olie in een koekenpan. Doe het gehakt in de pan en bak het rul. Voeg 2 eetlepels water en de tomatenpuree toe. Laat even sudderen op middelhoog vuur. Laat al het water verdampen als het vlees gaar is, en voeg indien nodig nog wat zout toe. Haal de pan van het vuur. Pel de bakbananen en kook ze in water met 1 theelepel zout. Haal de pan van het vuur zodra de bananen erg zacht zijn. Haal de bananen uit het water en prak ze met een vork. Voeg de boter toe en prak alles tot een zachte massa. Doe de helft van het bananenmengsel in een bakvorm. Bedek met 1/3 van de kaas leg het gehakt erop. Bedek met nog 1/3 van de kaas, de rest van het bananenmengsel en daarop de rest van de kaas. Bak in de oven tot de bovenkant goudbruin is. Serveer met avocado.
Meer lekkere Zuid-Amerikaanse en Caribische recepten vind je op: www.latin-emagazine.com
62
Intiem concert Kantiga Alteli in de Toonzaal Gezien door Caroline Bergwerf In 1492 werden de Joden in Spanje voor de keuze gesteld zich te bekeren tot het christendom of het land te verlaten. Dit leidde tot een grote uittocht, die het erfgoed van deze Spaanse Joden (Sefardim) verrijkte met invloeden uit vele andere culturen. Het Franse kwartet Kantiga Alteli put naar hartenlust uit de resulterende 5 eeuwen Sefardische muziekhistorie. Met eigen bewerkingen van bestaande liederen én eigen composities zetten deze vier musici een sfeervol en toegankelijk concert neer. Een beter decor dan de Toonzaal hadden publiek en musici zich niet kunnen wensen. De in 1896 gerestaureerde synagoge doet sinds 1996 dienst als concertpodium en ademt precies de juiste sfeer uit. Helaas zijn er maar enkele rijen gevuld. Daardoor zitten alle toeschouwers echter wel dicht op het lage podium, en dat geeft een extra intieme sfeer. De musici zetten in als trio met een dynamisch samenspel van viool, gitaar en cajón (Spaanse handtrommel). Terwijl violiste Perrine Anquetin de melodielijn neerzet, lijkt het gitaarspel van Nicolas Kahn vooral het percussiegeluid van de cajón te ondersteunen. Opzwepende klanken vullen de Toonzaal. Na enkele minuten gaat het lied een rustiger fase in. Percussionist Christophe Conessa wisselt de harde houtklank van de cajón in voor het warme, melodieuze geluid van de pandariq (handtrom) en zangeres Michèle Malick zet in, terwijl ze vanuit het publiek naar het podium loopt. Het kwartet is nu compleet en versmelt tot een hecht geheel. De leden voelen elkaar feilloos aan en de leidende rol van de gitarist is vrijwel onmerkbaar. De heldere, zuivere stem van Michèle kleurt prachtig bij de instrumenten. Tijdens de eerste liederen blijft het echter gissen naar de verhaallijn. Gelukkig geeft Kahn vanaf het vierde lied een korte inhoudsopgave. In een kleine bezetting komt het soms voor dat het spel verwordt tot een onderonsje tussen de spelers.
Hier is echter geen sprake van in zichzelf gekeerd spel. De muzikanten dragen de muziek uit. Tijdens El mi querido bebió vino laten ze het publiek zelfs meedoen in een gedirigeerde klapsessie van palmas en contrapalmas. Het daarop volgende lied over liefdesverdriet vormt wel een groot contrast met al die vrolijkheid, maar dat is waarschijnlijk te wijten aan al die ‘vino’. In het meeslepende Entre la mar y el río fungeren zang en viool als respectievelijk eerste en tweede stem. De percussie krijgt ook hier weer melodieuze ondersteuning van de gitaar, wat zorgt voor een mooie dynamiek. Er ontstaat wat verwarring als het hele kwartet op een gegeven moment opstaat. Het lijkt even op een vroegtijdig beëindiging van het concert, maar het blijkt loos alarm. Er volgen nog enkele Joods-Spaanse liederen en een eigen compositie zonder tekst, die in het geheel niet uit de toon valt. Met de programmering van Kantiga Alteli is de Toonzaal iets buiten het kader van het Klezmania Festival gestapt. Deze winnaars van de Toonzaalprijs op het internationaal Joods muziekfestival in Amsterdam 2012 zorgden er echter voor, dat het een kwalitatief hoogstaand uitstapje werd. Aan de podiumpresentatie van dit kwartet kan nog iets worden geschaafd, maar muzikaal is er niet veel winst meer te behalen. Gezien op zondag 22 september in De Toonzaal, ‘s-Hertogenbosch.
Line up: Michèle Malick – zang Nicolas Kahn – gitaar Perrine Anquetin – viool Christophe Conessa – percussie
63
REIZEN
Nieuw: Mindfulness week Zou jij je leven graag een week op de pauzestand willen zetten en in die week tot rust komen, al het hoofdwerk loslaten, je accu weer opladen en weer voelen dat je leeft? Als dat zo is dan ben je van harte welkom bij onze mindfulness vakantieweek die eind oktober wordt gehouden op een prachtige locatie in het zuiden van Portugal. Het bijzondere van deze mindfulness week is dat het programma zodanig is opgebouwd dat er ruimte is voor een diepgaand mindfulnessproces, maar dat er ook alle ruimte is voor vakantie. Van 21 oktober – 28 oktober 2013 Tot 2 maanden voor de vertrekdatum krijg je ook nog eens € 100.- vroegboekkorting!
64
Waarom boeken bij ViaLaRosa? De activiteiten zijn bij de reissom inbegrepen De vlucht is bij de prijs inbegrepen De activiteiten zijn voor iedereen toegankelijk (er wordt rekening gehouden met dans- /muzikaal nivo) Een goede mix van activiteiten, cultuur en ontspanning Professionele begeleiding
Kijk op de site voor de uitgebreide informatie van dag tot dag.
www.vialarosa.nl
65
66
ScrapArtsMusic Spectaculaire percussionisten uit Canada komen weer naar Nederland ScrapArtsMusic is een innovatieve percussie-theatergroep. Een intens fysiek spektakel door de combinatie van ingewikkelde ritmes, atletische choreografie en verbluffende lichteffecten. De groep maakt gebruik van gerecycled materiaal. Weggegooide artilleriegranaten, sanitaire voorzieningen, uitlaatslangen, stalen olieblikjes, accordeononderdelen en gebroken staven zijn allemaal instrumenten voor deze vijf performers. ScrapArtsMusic werd bekend bij het grote publiek door een geweldig optreden tijdens de sluitingsceremonie van de Olympische Spelen in Vancouver in 2010. Vorig jaar was de groep voor het eerst in Nederland en door het grote succes komen ze vanaf januari 2014 terug in onze theaters. ScrapArtsMusic is begonnen als een groep straatartiesten in hun eigen woonplaats, Vancouver, Canada. Hun grote doorbraak kwam nadat ze werden uitgenodigd te spelen tijdens de pauze van een wedstrijd van de NBA Grizzlies (basketbal). Momenteel zijn ze de officiële drummers voor NHL Vancouver Canucks (IJshockey). Ook hebben ze in 2010 opgetreden tijdens de sluitingsceremonie van de Olympische Spelen in Vancouver. Doordat de instrumenten zijn vervaardigd van gerecyclede ‘rommel’, verleggen de 5 muzikanten van ScrapArtsMusic de grenzen van muziek en helpen tegelijkertijd het milieu.
Het gezelschap is in 1998 opgericht door Gregory Kozak en Justine Murdy. Gregory Kozak, zelf drummer en componist, gebruikt zijn muzikantenoor en artiestenoog voor de ontwikkeling van de sonische en visuele mogelijkheden van recyclebare materialen. Zijn uitvindingen zijn zowel sculpturale objecten als muziekinstrumenten. De muziek die hij componeert is een combinatie van wereldmuziek en geluiden uit de 21e eeuw. Justine Murdy, met een architectonische achtergrond, deelt Kozaks passie om innovatieve muziek te creëren door middel van recycling.
ScrapArtsMusic is van 28 januari t/m 9 februari 2014 te zien in de Nederlandse theaters.
67
AGENDAPARTNERS
FESTIVALPARTNERS
Salsa Info www.salsainfo.nl Latin Music www.latinmusic.be Salsa.be www.salsa.be Salsagids www.salsagids.info Salsa Suprema www.salsasuprema.nl Cuban Salsa www.cubansalsa.be
Afro-Latino Festival www.afro-latino.be Antilliaanse Feesten www.antilliaansefeesten.be Festival Mundial www.festivalmundial.nl
LATIN E-MAG FRIENDS
THEATERPARTNERS RASA Utrecht www.rasa.nl Paleis voor Schone Kunsten, Brussel www.bozar.be Zaal De Roma, Borgerhout www.deroma.be
Salsa Supply www.salsasupply.nl Salsa Club Weert www.salsaclubweert.nl SalsArte www.salsarte.com Salsa Socialclub Cubaten www.cubaten.nl Salsa-dvd’s www.salsa-dvds.com La Grande Salsa www.stevetheorga.com conSentido www.consentido.nl
MEDIAPARTNERS Latin Life radio www.latinliferadio.nl
Disclaimer: Raadpleeg voor uitgebreide informatie t.a.v. aansprakelijkheid, copyright, merken en informatie van derden de volledige disclaimer op onze website.
68
WWW.LATIN-EMAGAZINE.COM COLOFON Hoofdredactie: AndrĂŠ Lambeck (NL) Luc Cooman (BE) PR & Communicatie Annetje Riel Eindredactie: Caroline Bergwerf Fotografie & film Bart Henseler Kati van Helden Hans Gorissen Michele Demeyer Keith Dasiman Michele van den Heuvel Maarten Mooijman Redactionele bijdragen van Javier Arenas Annetje Riel Wil Strik Cherry Taylor Gustavo Rademaker Michele van den Heuvel Ginette Lavell Otto van Helden Zuca de la Casa Gaylord Pieters
69