Anna Konert

zakończenie

Instytut Prawa Lotniczego i Kosmicznego działający w Uczelni Łazarskiego od 2014 r. nie ustaje w prowadzeniu badań i analiz w obszarze stosowania prawa lotniczego, organizując cykliczne wydarzenia, seminaria, konferencje naukowe i realizując projekty badawcze. Stał się dzięki temu platformą dyskusji, wymiany informacji i opinii oraz promocji problematyki lotniczej. Niniejsze opracowanie to kolejna z cyklu monografii powstałych we współpracy z członkami Instytutu oraz osobami związanymi naukowo z Instytutem. Lotnictwo stanowi dla Unii Europejskiej sektor o znaczeniu strategicznym. Przed pandemią wnosiło ono 300 mld euro (czyli ok. 2,1 % PKB) do europejskiej gospodarki, zapewniając przeszło 5 mln miejsc pracy. Pomimo kryzysu znów widać ogromne zainteresowanie branżą lotniczą, która stanowi dla UE sektor oznaczeniu strategicznym. Jak wskazują statystyki, branża cały czas rośnie w siłę. Firma Boeing przewiduje, że do 2037 r. zapotrzebowanie na nowych pilotów wzrośnie do 635 tys., w tym w samej tylko Europie do ponad 146 tys. Polski ruch lotniczy zaś rozwija się szybciej niż w Europie i ma potencjał do dalszego wzrostu. W czasie pandemii COVID-19 wiele podmiotów lotniczych (linie lotnicze, porty lotnicze, instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej, dostawcy usług obsługi naziemnej i inni dostawcy usług), które już spełniały obowiązujące wymagania wynikające z prawa wspólnotowego i krajowego, nagle musiało dostosować się do dynamicznych zmian legislacyjnych związanych z przekraczaniem granic państwowych. W celu ożywienia branży lotniczej potrzebne było zarówno wsparcie regulacyjne na szczeblu UE i krajowym, jak i znaczna pomoc finansowa z sektora publicznego i prywatnego w celu ochrony przedsiębiorstw i miejsc pracy. Organizacje, których zadaniem jest dbanie o bezpieczeństwo lotnictwa cywilnego, podejmowały działania mające na celu zatrzymanie rozprzestrzeniania się wirusa drogą lotniczą. Przykładowo EASA opublikowała szereg dokumentów odnoszących się do zachowania bezpieczeństwa lotniczego w czasie pandemii. W Polsce ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadziła szereg rozwiązań prawnych mających stanowić wsparcie

dla sektora lotniczego, m.in. w zakresie utrzymania uprawnień dla załóg, zdatności statków powietrznych. Zostało zmienione ponadto tzw. rozporządzenie oslotach. W niniejszej monografii dokonano analizy przepisów prawa lotniczego, w tym międzynarodowego, europejskiego oraz krajowego, dotyczących wybranych zagadnień, w tym przede wszystkim pandemii COVID-19 oraz kwestii związanych ze zrównoważoną polityką. W ramach podsumowania zgłasza się następujące postulaty. Po pierwsze, lotnictwo międzynarodowe wymaga spójnych i opartych na dowodach naukowych światowych norm. Po drugie, powinny być kontynuowane prace nad zapewnieniem skutecznej ochrony przed roznoszeniem wirusów na poziomie prawa międzynarodowego oraz prace nad stworzeniem rozwiązań prawnych umożliwiających wyjście branży z kryzysu. Wreszcie, należy utrzymać właściwą równowagę między środkami, które są niezbędne do przezwyciężenia kryzysu związanego z COVID-19, a pożądanymi dostosowaniami do rozporządzeń finansowych wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu, a także do unikania nakładania na sektor dodatkowych obciążeń finansowych lub regulacyjnych, zwłaszcza w fazie odbudowy gospodarczej, gdy cały sektor jest wyjątkowo osłabiony finansowo, na co zwrócił również uwagę Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Zrównoważone lotnictwo to długoterminowa strategia, która określa wspólne podejście lotnictwa do sprostania wyzwaniu, jakim jest zapewnienie czystszej, cichszej i inteligentniejszej przyszłości branży. W przeciwieństwie do UE, która ustanowiła EU ETS w celu ograniczenia emisji zgodnie z protokołem z Kioto, społeczność międzynarodowa wydaje się bardzo powściągliwa w przyjmowaniu prawnie wiążącego międzynarodowego instrumentu przeciwdziałania zmianom klimatu. Rozwiązanie CORSIA nie zaspokaja natomiast ambitnych celów UE i dlatego istnieje wyraźna potrzeba kompromisu na szczeblu międzynarodowym.