Ons Recht nr.08 oktober 2016 by LBC-NVK

MAANDBLAD VAN DE LANDELIJKE BEDIENDENCENTRALE - NATIONAAL VERBOND VOOR KADERPERSONEEL 120STE JAARGANG - NUMMER 8 - OKTOBER 2016

WELVAARTSSTAAT

SCHIET TEKORT LESSEN UIT CATERPILLAR WERKERSCOÃ&#x2013;PERATIE HEEFT POTENTIEEL

INHOUD

08 19 ONS RECHT VERANTWOORDELIJKE UITGEVER:

Veerle Verleyen • Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen HOOFDREDACTEUR: Denis Bouwen

REDACTIECOMITÉ: Veerle Verleyen, Wouter Parmentier, Sebastiaan Kok, Jan Deceunynck, Denis Bouwen, Peter Bakema VORMGEVING: Peer De Maeyer DRUKKERIJ: Corelio Printing

Ons Recht wordt gedrukt op verbeterd krantenpapier. Dit papier wordt gemaakt op basis van gerecycleerd materiaal. www.lbc-nvk.be

REDACTIE EN ADMINISTRATIE:

Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.communicatiedienst@acv-csc.be

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

03 04 05 06

08 10

cOveR Welvaartsstaat schiet tekort standPUnt

Volop inzetten op echte oplossingen

sePteMbeR Gaat GePaaRd Met WaaR sOciaal blOedbad

Zowat 4.250 jobs werden op de helling gezet

GezOcHt: veRzeKeRinG teGen veRlies van JOb in FinanciËle sectOR

AXA en P&V zetten mes in hun personeel snaPsHOts

bea cantillOn OveR 40 JaaR WelvaaRtsstaat:

“We zijn er niet in geslaagd de onderkant van de samenleving op te tillen”

POlitieK MOet lessen tReKKen Uit dRieste slUitinG cateRPillaR “Deel niet langer geld uit zonder flinke voorwaarden op te leggen”

STAND PUNT. VOLOP INZETTEN OP ECHTE OPLOSSINGEN Stefaan Decock Algemeen Secretaris

22 12

KledinGKeten Ms MOde MisbRUiKt FaillisseMent

ReGiOnaliseRinG bRenGt PeRsOneel KindeRbiJslaGFOndsen in OnzeKeRHeid

14 17

Rekening doorschuiven naar de gemeenschap gebeurt wel vaker

Politiek ligt niet wakker van mogelijke gevolgen voor jobs

WeRKeRscOÖPeRatie MaaKt WeRK zinvOlleR en veRanKeRt JObs Beter opgewassen tegen economische crisissen

KlassieKe banKKantORen staan OndeR dRUK Evolutie bij BNP Paribas Fortis is teken aan de wand vRaaG van de Maand

diGitaal daRWinisMe, OF HOe OveRleven We de diGitaliseRinG?

“lOOPbaanbeGeleidinG HeeFt MiJ enORM GeHOlPen”

24 26

28 29

29 30 30 31 32

Nieuwe politieke en sociale keuzes dringen zich op

Vijftigplusser Cathérine werkt opnieuw met veel voldoening

bURn-OUt MaaKt veel slacHtOFFeRs in de zORG

Geen werkhervatting zonder aanpak foute omstandigheden vRiJe tiJd

iedeReen HeeFt RecHt OP een GOede, betaalbaRe WOninG Netwerk tegen armoede vraagt meer investeringen in huisvesting activiteitenKalendeR

FiliPPiJnen sOlidaRiteitsHaPPeninG OP zateRdaG 5 nOveMbeR! Wat Onze lezeRs eRvan denKen indeXaanPassinGen UitbetalinG vaKbOndsPReMie vanMOl

Het lukt niet om met de werkgeversorganisaties afspraken te maken over werkbaar werk of over de modernisering van de wet op het concurrentievermogen die moet bepalen welke marge er is om te onderhandelen over een verbetering van loon-en arbeidsvoorwaarden. De werkgevers zetten exclusief in op de politiek, in de rotsvaste overtuiging dat ze zo, zoals gewoonlijk, ten volle hun zin zullen krijgen. Goeie oplossingen zijn gedragen en onderhandelde oplossingen, en die verwachten we niet van deze regering. We blijven ons verzetten tegen de Wet Peeters die de automatische flexibiliteit installeert. De werkgevers kwijlen nu al: na een slecht opgevatte taxshift en een indexsprong hopen ze nu op een ‘hervorming’ van de vennootschapsbelasting, het liefst betaald door besparingen in de sociale zekerheid. Als de werkgevers bovendien nog ‘s een spotgoedkope en automatische flexibiliteit geregeld krijgen, dan staat de kerstboom pas goed te flikkeren. Dat is wat de werkgevers gedaan willen krijgen. Het blijft vooralsnog uitkijken of minister Kris Peeters (Werk) overstag gaat. We hebben het gehad met dit platte patronale opportunisme en richten stilaan ons vizier op sectoren en ondernemingen om tot echte oplossingen te komen in het kader van werkbaar werk. Wij mikken volop op een onderhandelingsronde 2017-2018 in sectoren en bedrijven. Ideeën zijn er genoeg. Voor duizenden werknemers is het recht op drie weken ononderbroken vakantie nog geen realiteit. Het recht voor mensen in flexibele uurroosters om minstens een gegarandeerde planning voor 6 maanden te krijgen zou duizenden de kans geven om hun familiaal en sociaal leven te plannen. Het recht op contractuitbreidingen zou voor duizenden jongeren, gevangen in beperkte flexibele deeltijdse contracten, een zegen zijn wanneer er systematisch meerprestaties worden gevraagd. We willen ook ernstige oplossingen voor de vele werknemers die in gezonde bedrijven de wacht aangezegd krijgen ondanks de taxshift en de indexsprong. We willen ernstige eindeloopbaanregelingen bij een herstructurering in plaats van de rauwe werkloosheid. We willen volwaardige tewerkstellingsprojecten voor jongeren, gefinancierd door de taxshift want daar was die toch voor bedoeld? En we vragen meer koopkracht: goed voor de economie! De vakbond zal de werkgevers voor hun verantwoordelijkheid plaatsen. Als ze die blijven ontlopen, zullen onze acties zich niet meer alleen tegen de regering richten maar ook tegen onwillige werkgevers. Op 7 oktober zijn gerichte acties in bepaalde bedrijven en sectoren zeker denkbaar. Alles via de politiek willen regelen is een foute strategie van de werkgevers. De vakbond wil echte onderhandelingen, met oplossingen en resultaten. | Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

SOCIAAL BLOEDBAD ZOWAT 4.250 JOBS WERDEN OP DE HELLING GEZET

Voor de vakbond moeten er vooral goede, onderzoek & ontwikkeling, opleidingsfavoltijdse jobs met een degelijk loon bijko- ciliteiten, innovatie, factoren die dikwijls September is uitgemond in een socimen. Op dat punt heeft de regering nog meespelen als er wordt verhuisd. Dat de aal bloedbad, met minstens 4.250 niks bereikt. Wel worden duizenden jobs Belgische werknemers superproductief jobs die op de helling kwamen. AXA, weggesaneerd bij de overheid. Volgens de zijn, wordt ook vaak vergeten. En toch zou Caterpillar, P&V, Eurostation, MS federale overheidsdienst Economie kwa- de productiviteit nog hoger moeten. men er 25.000 banen bij. Maar die jobcre- Met zijn wetsvoorstel over ‘werkbaar en Mode, Douwe Egberts, Halliburton, atie gebeurde vooral in de gezondheidssec- wendbaar werk’ zal minister Kris Peeters allemaal bedrijven die negatief in toren, waar de operatie Sociale Maribel het banen vernietigen. Hij wil 100 overuren het nieuws kwamen. Volgens ecomogelijk maakt om werk te creëren. kunnen laten uitbetalen, in plaats van ze te nomen zouden bedrijven in septemKijk naar AXA , P&V, Eurostation, Douwe compenseren met inhaalrust. In de sectoren ber en oktober steevast meer volk Egberts, MS Mode, Halliburton. Onze finan- kunnen afspraken worden gemaakt om tot ciële sector werd met miljarden euro’s over- 360 overuren te accepteren, wat zou neerop straat zetten. Maar uit ervaring heidsgeld door de crisis gesleept die de ban- komen op een wekelijkse arbeidsduur van weten we dat reorganisatieplannen meestal lang vooraf uitgedokterd zijn. ken zelf hadden veroorzaakt. Ondertussen 45,8 uur. zijn er nog altijd dikke bonussen voor de Laten we snel de rekensom maken. Er zijn toplui en niet onaardige dividenden voor ruim 3 miljoen loontrekkenden in ons land Bij het aantreden van zijn regering zei pre- de aandeelhouders, terwijl duizenden jobs (ambtenaren niet meegerekend), die elk mier Charles Michel dat hij een groeibeleid sneuvelen. gemiddeld zo’n 1.500 uren per jaar prestewilde voeren ‘om ons concurrentievermoren. Als die allemaal 100 niet ingehaalde gen te versterken en zo onze ondernemin- MANTRA overuren presteren zijn er dus 200.000 gen extra banen te laten creëren.’ ‘Jobs, jobs, vacatures minder op de arbeidsmarkt. jobs’, dat zou het resultaat zijn… De mantra van de hoge loonkosten wordt Wanneer 19 werknemers elk 100 overDe regering tracht ons ook te foppen met weer gretig afgedreund: als bedrijven weg- uren presteren is dit 1 voltijdse job minder. haar bewering dat de vele cadeaus aan trekken, zou het door die hoge loonkosten Wanneer 5,2 werknemers 360 overuren bedrijven jobs opleveren. Caterpillar kon komen. Maar volgens Eurostat lagen de presteren is dit 1 voltijdse job minder. wel 20 jaar lang meer dividenden uit- loonkosten in het vorige kwartaal amper Is het dan verkeerd te stellen dat de regering keren en betaalde, dankzij de notionele 0,1 procent hoger dan in dezelfde periode heel wat anders zal moeten doen om jobs te interestaftrek, zo’n 3 procent belastingen. in 2015. De loonhandicap neemt af. Er wordt creëren? | Desondanks wordt de fabriek in Gosselies zedig gezwegen over mobiliteit, afzetmarkt, opgedoekt. politieke beslissingen van het moederhuis, Veerle Verleyen

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

September gaat gepaard met waar

GEZOCHT: verzekering tegen verlies van job in financiële sector AXA EN P&V ZETTEN MES IN HUN PERSONEEL Vic Van Kerrebroeck

Er zijn geen zekerheden meer. De verzekeringssector davert sinds begin september op zijn grondvesten na de aankondiging van AXA Belgium dat 650 werknemers collectief moeten worden ontslagen. Nog geen week later liet ook P&V weten dat er 300 jobs moesten verdwijnen, weliswaar op natuurlijke wijze, en dat tegen 2020. Telkens zijn de achterliggende redenen dezelfde: de extreem lage rente en de digitalisering die zowel de winstgevendheid als het ‘businessmodel’ van de verzekeraars onder druk zetten. Niemand wil de digitale trein missen en wanneer een internationale groep zoals AXA vanuit Parijs in zijn nieuw vierjarenplan beslist om, ondanks de extreem lage rentes, toch nog te streven naar opbrengsten van 12 tot 14 procent op het eigen vermogen, dan weet je het wel.

aankomende veranderingen en een kriti- maken. En om, wanneer het nodig en mogesche syndicale visie te ontwikkelen en die lijk is, samen actie te voeren en een vuist te vooral toe te passen op kwesties zoals het maken tegen deze agressieve vormen van recht op loopbaanbegeleiding en aange- ‘change management’. paste opleiding of herscholing en het recht Iemand de jongste tijd trouwens nog iets om met behoud van loon van job te wisselen gehoord over maatschappelijk verantwoord binnen of buiten je bedrijf of sector. ondernemen en duurzaam sociaal overleg? Hopelijk weten ze bij de internationale directies van BNP Paribas, ING, Allianz en MENSEN WEERBAAR MAKEN consorten nog een beetje wat dat betekent. Het is in dit land nog altijd makkelijk om Maar we houden ons hart vast. De wetten mensen te ontslaan, vooral collectief dan. In van het nieuwe digitale kapitalisme zullen onze globale markteconomie, die extreem ook morgen weer winnaars (zij die meeconcurrentieel is en steeds digitaler wordt, kunnen en weerbaar zijn) maar minstens zien we meer en meer anonieme kosten- evenveel verliezers (zij die dit niet kunnen besparende beslissingen die zijn genomen of zijn) opleveren. Een verzekeringspremie op een hoofdkwartier ergens op deze aard- tegen het mogelijke verlies van een job in bol. Zolang deze situatie zo blijft, zal het de financiële sector lijkt dezer dagen in elk vooral een zaak zijn om mensen weerbaar te geval pijlsnel veel duurder te worden. |

Het is in dit land nog altijd makkelijk om mensen te ontslaan, vooral collectief dan. De kosten moeten naar beneden – voor AXA wereldwijd tegen 2020 met maar liefst 2,1 miljard euro - en het personeel zal moeten inleveren of vertrekken. De digitale verzekeringsmarkt van de toekomst zal er één zijn van winnaars (met de juiste investeringen en competenties) en verliezers (het omgekeerde), en AXA zet met dit collectief ontslag direct de toon.

DOMINO-EFFECT

Zal dit een domino-effect hebben in de sector? Allesbehalve duidelijk vandaag. Maar de almaar strenger worden voorwaarden om vervroegd uit te treden (bijvoorbeeld via SWT) of minder te werken (via een landingsbaan) en de beslissing van AXA doen vermoeden dat directies sneller zullen kiezen om ‘in te grijpen’. Voor zover er in de directies nog twijfels waren over nu ingrijpen of afwachten. Hoe moet de vakbond hierop reageren? Door na te denken, open te staan voor de Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

SNAPSHOTS “MAAK EEN NIEUW EUROPA”, ZEGGEN 177 MIDDENVELDORGANISATIES

NU OOK VAKBONDSPREMIE VOOR PERSONEEL BIJ ZELFSTANDIGE BANKAGENTEN (PC 341)! Werk jij in een zelfstandig bankagentschap en ben je aangesloten bij het ACV? Dan ontvang je vanaf dit jaar een vakbondspremie van 35 euro. Zo krijgt het personeel dat werkzaam is in deze sector, net zoals hun collega’s uit de rest van de financiële sector, zo’n premie. De uitbetaling loopt nog tot 15 november. Om aanspraak te maken op deze premie moet je lid zijn van het ACV op het moment van uitbetaling. Je moet ook minstens sinds 1 maart 2016 lid zijn. Wil je de vakbondspremie graag ontvangen? Dan moet je een attest invullen en handtekenen. De leden die in ons bestand bekend zijn als werkzaam in PC 341 krijgen zo’n attest toegezonden. Vervolgens bezorg je het attest aan één van onze regionale kantoren, en wij zorgen dat het bedrag op je rekening wordt gestort. Vermits PC 341 een vrij nieuwe sector is, zou het kunnen dat we je wel kennen als lid maar niet als iemand met een baan in PC 341. Om die reden krijg je misschien niet automatisch een attest toegestuurd. Aarzel daarom niet om ons te contacteren om een attest aan te vragen. Je kan e-mailen naar nadine.rocher@acv-csc.be of bellen naar het nummer 03/220.87.26. Als je je wil abonneren op onze nieuwsbrief, stuur je een e-mailtje met je gegevens naar pc341@acv-csc.be.

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

Op 12 september ondertekenden 177 Europese en nationale middenveldorganisaties een gezamenlijke verklaring in het licht van de EU-top van eind september. De ondertekenaars waren van heel divers pluimage; het ging bijvoorbeeld om milieubewegingen, jongerennetwerken, organisaties tegen armoede en vakbonden. Alle organisaties waren echter eensgezind over de visie op een nieuw Europa. Europa staat voor grote uitdagingen: de opvang van vluchtelingen en asielzoekers, de Brexit, de nood aan economische groei, de toenemende ongelijkheid, het klimaatvraagstuk. Als de politici niet de juiste keuzes maken, dreigt Europa veel te verliezen. Het Europese project van vrede, democratie en solidariteit moet behouden blijven maar de vraag is hoe dit kan. Te veel mensen zijn ontgoocheld over de Europese Unie. Sommigen zoeken oplossingen in euroscepticisme, nationalisme, onverdraagzaamheid. Politici mogen hier niet in meegaan en moeten populistische ‘oplossingen’ verwerpen. Deze uitdagingen kunnen niet land per land worden aangepakt. De Europese Unie moet een leidende rol opnemen in de strijd voor een duurzame en inclusieve ontwikkeling. Dit vraagt een radicale koerswijziging waarbij op de

Europese interne markt werknemers, consumenten en het milieu worden beschermd. Het is fout om de onderlinge concurrentie onder lidstaten en werknemers aan te wakkeren. De EU moet in plaats daarvan de levensstandaard van iedereen optrekken. Europese leiders, eerste ministers, presidenten en parlementairen moeten dringend hun oor te luisteren leggen bij de burgers. Dit moet uitmonden in een nieuwe positieve visie over Europa die dicht staat bij de leefwereld van de burgers. www.etuc.org

CHINEZEN HOUDEN VLM AIRLINES IN DE LUCHT Een Chinese investeringsgroep heeft aange- Aviation, een nieuwe dochter van het kondigd dat hij de failliete luchtvaartmaat- Nederlandse SHS Aviation, dat met Chinese schappij VLM Airlines wil overnemen. In centen werkt. Volgens de curator zou de de komende maanden zou het bedrijf zijn overname moeten in orde komen. activiteiten kunnen hervatten, weliswaar Om opnieuw te kunnen vliegen zal VLM slechts met zo’n 50 werknemers. Toen de nieuwe licenties moeten aanvragen. onderneming failliet ging, had ze nog circa Volgens de curatoren gaat het niet om een 160 personen in dienst. Of de naam VLM ‘doorstart’ in de ware zin van het woord. De behouden blijft, is nog niet duidelijk. werknemers waren al ontslagen. Het overnamebod komt van SHS Antwerp

MEER DAN 100 MILJOEN INDIASE WERKNEMERS DE STRAAT OP Tien Indiase vakbonden riepen 2 september uit tot algemene stakingsdag voor heel het land. Maar geen enkele vakbond had verwacht dat de Indiërs zo massaal zouden reageren. Volgens berichten in de media namen 100 tot 150 miljoen werknemers deel aan deze staking. De actievoerders kwamen uit erg uiteenlopende private en publieke sectoren. De auto-industrie, het onderwijs, de banken, de telecom: overal deden ze mee. Op vele plaatsen pakte de politie werknemers op om ze daarna weer vrij te laten. De stakers protesteerden tegen het beleid van de regerende National Democratic Alliance dat nefast is voor werknemers. Alleen de belangen van een handvol industriëlen en multinationale ondernemingen worden gediend. Zo werd het gemakkelijker gemaakt om met contracten van bepaalde duur te werken. En het aantal overuren ging de hoogte in. De druppel die de emmer deed overlopen was een mager voorstel over een verhoging van de lonen. In een twaalfpuntenplan eisen de vakbonden onder andere een leefbaar minimumloon, fatsoenlijke pensioenen, handhaving van de arbeidswetten, maatregelen om formele banen te creëren en een sociaal vangnet voor iedereen. Bovendien moeten de vrijheid van vereniging en het recht op collectieve onderhandelingen worden gegarandeerd. De internationale vakbondswereld roept de Indiase regering op om het gezamenlijke vakbondsplatform serieus te nemen en eindelijk aan de onderhandelingstafel te komen zitten. Er zijn grote uitdagingen want 90 procent van de bevolking werkt in de informele sector. Fatsoenlijke en zekere jobs moeten een recht zijn voor iedereen.

VOLGEHOUDEN ACTIES BIJ DUITSE ZIEKENHUISKETEN LEIDEN TOT RESULTAAT In de gezondheidssector beleeft Duitsland al jaren één van de grootste privatiseringsgolven van heel Europa. Het Duitse bedrijf Fresenius is bijvoorbeeld de onbetwiste Europese marktleider in de wereld van de commerciële ziekenhuizen. Zij kopen al jaren ziekenhuizen over van concurrenten. Een ander voorbeeld is Ameos. Die groep is ook een van de grootste zorgaanbieders in Duitsland. Hij telt ongeveer 12.000 werknemers. In de Ameos-klinieken in Hildesheim en Osnabrück zijn er in totaal 1.670 medewerkers, onder wie 300 tijdelijken. Toen deze twee psychiatrische ziekenhuizen in 2013 werden overgenomen, sloot de Duitse vakbond Ver.di een collectieve arbeidsovereenkomst af. In 2015 moest er worden gestaakt om een verlenging van dit akkoord af te dwingen. Dit jaar herhaalde hetzelfde scenario zich. Pas na 11 weken staking kwam er een doorbraak in de sociale

onderhandelingen. Daarmee kwam er een einde aan één van de langste arbeidsgeschillen in de sector. Voor de actievoerders draaide het conflict rond werkzekerheid en de omzetting van uitzendcontracten in vaste jobs. Maar het resultaat mag zeker worden gezien. In de komende jaren zullen de lonen geleidelijk aan stijgen met 6,75 procent. Er zullen geen ontslagen komen zolang het nieuwe akkoord loopt. Uitzendkrachten krijgen een vast contract. Dit resultaat was alleen maar mogelijk omdat de werknemers een groot uithoudingsvermogen toonden en zich vastberaden opstelden.

DE CROO EN PEETERS KIBBELEN OVER NACHTWERK Het nachtwerk in de e-commerce blijft de gemoederen beroeren. In september wisten diverse kranten te melden dat vicepremier Alexander De Croo (Open VLD) en minister Kris Peeters (CD&V) met elkaar in de clinch lagen over de kwestie. De Croo, die bevoegd is voor Digitale Agenda, begrijpt van geen kanten dat er nog geen enkele onderneming is met een cao over nachtwerk in de sector van de webwinkels (e-commerce). Hij is van mening dat de aanpak van Peeters, bevoegd voor Werk, niet werkt. De Croo wil samenzitten met Peeters ‘om een oplossing te zoeken’ en denkt aan een wetswijziging.

Eind 2015 sloten vakbonden en werkgevers een akkoord om nachtwerk in de e-commerce mogelijk te maken. Maar nadien bleek geen enkel bedrijf te vragen om hierover een specifieke cao af te sluiten. Peeters blijft bij zijn koers. “Het akkoord van december 2015 moet nu op sectoraal niveau worden uitgewerkt”, zegt hij. Peeters vindt het beter dat de sociale partners dit verder regelen dan dat de regering een wetswijziging realiseert. “Ook dan zullen er nog akkoorden in de bedrijven moeten worden bereikt. Een wetswijziging zal het proces niet sneller doen verlopen.”

www.ituc.org

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

BEA CANTILLON over 40 jaar welvaartsstaat: “WE ZIJN ER NIET IN GESLAAGD DE ONDERKANT VAN DE SAMENLEVING OP TE TILLEN” Jan Deceunynck

Al 40 jaar bestudeert en analyseert professor Bea Cantillon aan het Antwerpse Centrum voor Sociaal Beleid de armoedestatistieken. Over die voorbije periode heeft ze nu een interessant boek geschreven: “De staat van de welvaartsstaat”. Het is, helaas, geen goednieuwsboek. Het beste nieuws is dat de armoede in de behandelde periode niet is gestegen. “De strijd tegen armoede heeft vaak op de politieke agenda gestaan. Er zijn ambitieuze doelstellingen geformuleerd. Maar die hebben we nooit gehaald”, legt Cantillon uit.

ONS RECHT: Om meteen met de deur in huis

“Maar steeds meer heeft ook ‘de markt’ de te vallen: hoe is het gesteld met onze wel- welvaartsstaat nodig. Omdat de nieuwe ecovaartsstaat? nomie nood had aan hooggeschoolde vrouBEA CANTILLON: “In de afgelopen 40 jaar wen, zorgde de welvaartsstaat voor kinderzijn de sociale uitgaven niet verminderd. opvang, systemen om werk en gezin beter Integendeel. Ondanks de opeenvolgende te kunnen combineren, opleidingen. De besparingsrondes zijn de sociale uitgaven overheid schoot de economie ter hulp via steeds groter geworden. In dezelfde periode de welvaartsstaat. Het sociaal beleid werd is ook de tewerkstelling sterk gegroeid. Er steeds meer opgevat om de markt te onderzijn nog nooit zoveel mensen aan de slag steunen. Levenslang leren is nog zo’n voorgeweest als nu. Ook de scholingsgraad is beeld. De markt schoof die taak door naar flink verbeterd. Maar desondanks is de de overheid.” armoede niet afgenomen. We zijn er niet in “Aan de onderkant van de samenleving is geslaagd de onderkant van de maatschap- de tegenstelling tussen markt en overheid pij op te tillen. Voor langdurig werklozen, tegelijkertijd toegenomen. Omdat laaggewerkloze gezinnen en laaggeschoolden schoolde arbeid voor de markt niet meer neemt het armoederisico zelfs nog toe.” noodzakelijk is, is het nog moeilijk om daar een win-win in te vinden en sociale ONS RECHT: Hoe komt dat? akkoorden over af te sluiten. En dus is de CANTILLON: “Dat heeft veel te maken met de sociale bescherming verminderd. De werkveranderingen in de welvaartsstaat. Vroeger loosheidsverzekering is nauwelijks nog was de welvaartsstaat er vooral om de eco- een verzekering. Ze is afgegleden naar het nomie te corrigeren voor wie uit de boot viel. niveau van bijstand. Beschamend laag. De Het was een soort ‘morele economie’, afge- welvaartsstaat zorgt niet meer voor de groep stemd op de noden van mensen die door die ‘overbodig’ is voor de markt. Vroeger de mazen van het net dreigden te glippen. konden langdurig werklozen terugvallen In ruil voor sociale vrede werden akkoor- op een redelijk genereuze sociale zekerden gesloten over sociale uitkeringen. De heid. Nu worden ze vooral lastig gevallen welvaartsstaat was een win-win voor alle met sancties en controles.” betrokkenen.” 8

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

GESUBSIDIEERDE JOBS ONS RECHT: Volgens sommige politieke par-

tijen is dat ‘een goede manier’ om langdurig werklozen ‘aan te porren’ en te ‘activeren’? CANTILLON: “Alles staat of valt met de beschikbare jobs. Er is een structureel tekort aan jobs voor laaggeschoolden. Al 40 jaar stagneert de tewerkstellingsgraad bij laaggeschoolden min of meer op 40 procent. Het aantal laaggeschoolden is gedaald, maar het aantal jobs voor die doelgroep ook. Meer jobs zijn er niet. Dus moeten we laaggeschoolden niet verwijten dat ze geen werk vinden, maar jobs creëren. De economie heeft steeds minder nood aan laaggeschoolden. Jobs zullen dus niet automatisch door ‘de markt’ worden gecreëerd. Het enige alternatief is gesubsidieerde tewerkstelling. En ja, dat kost geld. Daar moeten we niet flauw over doen. Om laaggeschoolden aan het werk te krijgen is geld nodig, veel geld. Of je dan best jobs subsidieert via een algemene werkbonus of via meer doelgroepgerichte sociale economieprojecten of dienstencheques, is voor mij nog een open vraag. Maar subsidiëring zal alleszins nodig zijn.”

Professor Bea Cantillon: “De economie heeft steeds minder nood aan laaggeschoolden. Jobs zullen dus niet automatisch door ‘de markt’ worden gecreëerd. Het enige alternatief is gesubsidieerde tewerkstelling. En ja, dat kost geld.”

allemaal betalen nog een overheidstoelage is van 40 procent. De sociale zekerheid geeft dus meer terug dan erin wordt gestopt.”

VAKBONDEN EN ZIEKENFONDSEN

ONS RECHT: Een deel van de politiek wil niet alleen snijden in de uitkeringen, maar ook in de administratiekosten voor de sociale zekerheid. Lees: de vakbonden en ziekenfondsen uitschakelen als uitbetalingsinstelling. CANTILLON: “Dat is een idee dat keer op keer SOCIALE ZEKERHEID de kop opsteekt, maar even vaak weer in de ONS RECHT: Doet de overheid te weinig voor schuif verdwijnt. Omdat het een non-issue de onderkant van de samenleving? is. De reglementering is zo complex dat de CANTILLON : “Ja. Er worden uiteraard uitbetaling onmogelijk is op een supereffiinspanningen gedaan, maar die komen niet ciënte gecentraliseerde manier. Er zullen altijd ten goede aan wie ze het meest nodig altijd loketten nodig zijn die mensen helpen heeft. De sociale bescherming van kwets- om de weg te vinden in die complexe regels. bare groepen is verminderd. We snijden Als de vakbonden dat niet meer doen, zullen in de werkloosheidsuitkeringen en duwen ze de hulpkassen stevig moeten uitbreiden. langdurig werklozen de facto in de bijstand. En of die daar klaar voor zijn? We hebben Het verhaal dat ‘mensen de kansen moeten hetzelfde gezien bij de overheveling van grijpen die ze krijgen’, gaat niet altijd op. Er de kinderbijslagen van het federale niveau is een groep die te weinig kansen krijgt of naar het Vlaams gewest. Ook dat zou voldie gewoon niet in staat is om ze te grijpen. gens de voorstanders efficiënter en goedkoHet beleid is daar niet mee bezig. Want het per zijn. Maar nu zijn ze toch vooral blij dat loont niet wanneer er verkiezingen zijn. Het de compensatiekassen er nog zijn en willen gaat om een te kleine doelgroep. Het is de ze niet te veel aan dat uitbetalingssysteem taak van de sociale organisaties om voor veranderen.” | deze mensen te blijven opkomen. Gelukkig zie ik dat die tegenbeweging opnieuw meer Het nieuwe boek van Bea Cantillon, op het voorplan treedt. Een organisatie ‘De staat van de Welvaartsstaat’, wordt als Hart Boven Hard, bijvoorbeeld. Het is weldra uitgebracht door Acco. Ons Recht belangrijk dat de vakbonden die tegenbe- heeft drie gratis exemplaren in de aanbiewegingen steunen en sterker maken.” ding. Wil jij kans maken om er één te

wetenschappelijk onderzoek dat achteraf door privébedrijven wordt gebruikt. De winsten worden dus geprivatiseerd, terwijl de kosten en risico’s collectief door de samenleving worden gedragen.”

OVERHEID CREËERT OOK WELVAART ONS RECHT: Dat staat haaks op het discours van sommigen die vinden dat de overheid minder moet doen en nog meer moet besparen. De overheid kost te veel, beweert de rechterzijde van de politiek. CANTILLON: “De stelling dat alleen de privésector welvaart creëert en dat de overheid louter een ‘kostenpost’ is waarop bespaard moet worden, klopt niet. De overheid creëert wel degelijk welvaart. Zonder de inbreng van de overheid kan de ‘nieuwe economie’ niet bestaan. Denk maar aan wat ik al zei over kinderopvang en opleidingen. Maar we praten ook bijvoorbeeld over technologische innovatie. Die is voor de economie een bron van rijkdom. Maar ze wordt voor een groot stuk gefinancierd door de overheid.” “Mijn collega Mariana Mazzucato onderzocht de ontstaansgeschiedenis van de iPhone en kwam tot de conclusie dat die voor het grootste deel werd ontwikkeld dankzij wetenschappelijk onderzoek aan Amerikaanse universiteiten. Dus betaald door de overheid en de belastingbetaler. Maar de winsten gaan wel naar Apple. Ook in ons land financiert de overheid veel

ONS RECHT: Ondertussen is de regering nog

altijd op zoek naar besparingen in de sociale zekerheid. Is daar nog ‘marge’ voor? CANTILLON: “Alleen in de gezondheidszorg is er volgens mij nog ruimte. Maar niet meer in de uitkeringen voor ziekte en werkloosheid, niet in de kinderbijslagen – behalve dan misschien in die voor de hogere middenklasse, maar daar raakt de politiek liever niet aan. In de pensioenen kan hooguit de groei van de uitgaven worden afgeremd door mensen langer te laten werken. Maar dan moeten er natuurlijk wel jobs zijn voor al die oudere werknemers. En dat is op dit moment niet het geval. En zelfs dan is langer werken niet voor iedereen haalbaar. Niet iedereen houdt het zo lang vol, om tal van redenen.”

winnen? E-mail dan even naar lbc-nvk@acv-csc.be, graag voor 14 oktober. Een onschuldige hand zal de drie winnaars aanduiden.

Er blijkt ook een probleem met het draagvlak voor de sociale zekerheid. Meer bemiddelde groepen uit de samenleving hebben het gevoel dat het systeem hen alleen maar geld kost, maar niks opbrengt. CANTILLON: “Ze vergissen zich. Iedereen haalt meer uit de sociale zekerheid dan wat hij of zij erin steekt. Je mag niet vergeten dat er bovenop de sociale bijdragen die we ONS RECHT:

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

Politiek moet lessen trekken uit drieste sluiting CATERPILLAR “DEEL NIET LANGER GELD UIT ZONDER FLINKE VOORWAARDEN OP TE LEGGEN” Denis Bouwen

Het Amerikaanse Caterpillar wil zijn graafmachinefabriek in Gosselies (Charleroi) dichtdoen in 2017. Een sociaal drama dat rechtstreeks bijna 2.200 mensen hun baan dreigt te kosten, en dat in een streek waar de werkloosheid al groot is. Als de toeleveranciers en onderaannemers in ons land worden meegerekend, staan wel 6.000 tot 7.000 jobs op het spel. Werknemers, vakbonden en politiek reageerden geschokt en verontwaardigd op de brutale beslissing van Caterpillar. Maar hoe nu verder?

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

ony Demonté is de adjunct-algemeen ‘de hoge loonkosten’, de concurrentiepositie secretaris van de CNE, de Franstalige of de flexibiliteit.” zustervakbond van de LBC-NVK. Hij De vakbondsman constateert dat Caterpillar merkt op dat er bij Caterpillar in Gosselies aanzienlijk wat hulp en steun kreeg van de ook bijna 800 bedienden en kaderleden overheid, zonder dat daar veel voorwaarden werken. “Voor die werknemers wordt het aan werden verbonden. “In de afgelopen ook niet gemakkelijk om ander werk te jaren streek Caterpillar 150 tot 200 miljoen vinden. Ze zijn sterk gespecialiseerd in euro aan notionele intresten op, en toch managementtechnieken die eigen zijn aan krassen ze nu op. Waarom zouden we op Caterpillar. Heel wat van hen zullen geen deze manier in het wilde weg geld blijven werk meer vinden.” uitdelen aan ondernemingen?” Volgens Tony was Caterpillar jarenlang een ‘sociaal laboratorium’. “De tijdelijke werk- CENTEN BETER GEBRUIKEN loosheid voor bedienden werd er als het ware uitgevonden. En in het weekend werk- Tony vindt dat de politiek op drie punten het ten de arbeiders 12 uur op zaterdag en 12 uur roer serieus moet omgooien. op zondag. Voor een deel van het personeel “Laten we niet langer onvoorwaardelijk geld waren er jarenlang alleen maar opeenvol- geven aan bedrijven die dat niet nodig hebgende interimcontracten. En er werd ook ben. Al dat geld kan beter dienen om de flink een beroep gedaan op onderaanne- arbeidsduur collectief te verminderen en ming: drie tekenaars konden perfect drie directe jobs te creëren. Met het geld dat verschillende werkgevers en drie verschil- Caterpillar incasseerde dankzij de notionele lende contracten hebben. Kortom, het gaat intrestaftrek kan je een jaar lang 6.500 jobs niet op om de sluiting van deze onderne- financieren als je de arbeidstijd van 25.000 ming te verantwoorden door te wijzen op werknemers met 1/5 vermindert. En dat

zonder dat het de overheid 1 euro meer moet kosten. Als je zo werk creëert, moet de staat ook minder werkloosheidsgeld uitkeren.” “Verder zou Europa een moderne vorm van protectionisme moeten bedenken om onze bedrijven te beschermen tegen het nietsontziende protectionisme van de Amerikanen en de Chinezen. We moeten ons vooral niet te naïef of engelachtig opstellen, want als we op de huidige weg doorgaan is Europa over 20 jaar alle industrie gewoon kwijt. Als een onderneming haar engagementen niet nakomt, moet gegeven steun kunnen worden teruggevorderd. En bedrijven moeten ook het signaal krijgen dat ze veel moeilijker toegang zullen krijgen tot de Europese markt als ze hun biezen pakken.”

NA DE TRANEN

De man van CNE hoopt verder dat de politiek, met name in het zuiden van het land,

na de traditionele klaagzangen over de slui- gaan met een uitputting van onze planeet ting niet te gauw de getroffen werknemers op korte termijn.” van Caterpillar zal afdoen als ‘luie stempe- “De bonden moeten dan ook al het mogelijke laars’ die moeten worden uitgesloten uit de ondernemen om het debat over arbeidswerkloosheid omdat ze ‘niet actief genoeg herverdeling en kortere werkweken weer naar werk zoeken’. “Nu plengen de bewinds- aan te zwengelen. Tot aan het begin van lieden dikke tranen over de werknemers de jaren 1980 ging het met de herverdeling van Caterpillar. Hopelijk zijn die werkne- van de arbeidstijd de goede kant uit. Maar mers niet de leefloners van morgen.” de brutale uithalen van liberale ideologen Tony verwijst ook naar erg omstreden vrij- maakten een einde aan die evolutie: in handelsakkoorden als TTIP en CETA, die al plaats van hogere lonen kregen de gezindan niet zullen tot stand komen. “Iedere nen hogere schulden, en de vermindering politicus die zulke akkoorden nog wil steu- van de arbeidsduur maakte plaats voor een nen verliest alle geloofwaardigheid. Als explosie van de volledige en gedeeltelijke deze akkoorden er door komen, verliezen werkloosheid.” staten hun laatste beperkte mogelijkheden om zich te verweren tegen de agressiviteit ONS RECHT: De werkloosheid is al een groot van multinationals.” probleem in de streek van Charleroi, en dat wordt natuurlijk niet beter met de beslissing ONS RECHT: Tony, wat is volgens jou het van Caterpillar. Hoe kunnen we daar nieuwe beste scenario in dit droevige verhaal, een bedrijven naartoe krijgen? overnemer zoeken of mikken op reconversie? TONY: “Een mirakeloplossing heb ik ook TONY DE MONTÉ : “Het is weinig waar- niet. Maar het zou alleszins waanzinnig zijn schijnlijk dat er een overnemer zal wor- om door te gaan met de huidige politieke den gevonden voor alle huidige activitei- koers: altijd maar minder belastingen, minten in Gosselies. Los van alle vragen over der sociale bijdragen, lagere lonen, minder eigendomsrechten en productielicenties milieuverplichtingen. Die eeuwige concurblijft er de vaststelling dat het product van rentie tussen landen en zelfs tussen regio’s Caterpillar veel te specifiek is. Als vakbond in één land is dodelijk. Ze kan alleen maar vinden wij dat Caterpillar zijn activiteiten Europa doen afzakken naar situaties uit de nog langer zou moeten voortzetten. Kan dat Derde Wereld.” niet, dan moet de infrastructuur worden omgevormd om er KMO’s aan te trekken.” INDUSTRIE BESCHERMEN ONS RECHT: Vallen er lessen te trekken uit de

reconversie van Ford Genk? TONY: “Het voornaamste probleem is dat de politici weinig of geen lessen hebben getrokken uit Ford Genk. Integendeel. In het regeerakkoord van Charles Michel staat zelfs dat de procedure-Renault (die geldt bij bedrijfssluitingen) moet worden afgezwakt. Als de politiek niet verandert, zullen er nog grote sluitingen volgen.”

ROL VAKBONDEN ONS RECHT: Wat kunnen de vakbonden doen voor de getroffen werknemers en om nieuwe jobs te helpen creëren? TONY: “In eerste instantie moeten de vakbonden zoveel mogelijk druk op de politici blijven zetten opdat ze het juridische kader zouden verbeteren. Momenteel zijn werknemers maar slecht beschermd tegen zulke sluitingsbeslissingen. Verder weten we natuurlijk allemaal dat het naïef of leugenachtig is om te blijven denken dat we volledige tewerkstelling zullen realiseren op basis van groei en consumptie. Om nog te zwijgen van het feit dat een exponentiële groei in de industrielanden zou gepaard

Het gaat niet op om de sluiting van Caterpillar Gosselies te verantwoorden door te wijzen op ‘de hoge loonkosten’, de concurrentiepositie of de flexibiliteit.

ONS RECHT: Renault Vilvoorde ging voor de

bijl. Hetzelfde gebeurde met Opel Antwerpen, Ford Genk en nu ook met Caterpillar. De lijst is lang. Is er nog een toekomst voor de industrie in ons land? TONY: “Onze industrie is qua omvang en inhoud veranderd als gevolg van de mondialisering van de productie en de productiviteitswinsten. Als de politiek onveranderd blijft, ziet het ernaar uit dat de Europese industrie zich zal toespitsen op nichemarkten met veel toegevoegde waarde en op onderzoek & ontwikkeling.” “Ik blijf er wel van overtuigd dat er in Europa nog altijd plaats is voor een maakindustrie met veel arbeidskrachten. Om dat mogelijk te maken moet de Europese Unie dan wel een echte industriepolitiek ontwikkelen. Momenteel doet ze juist iets heel anders: ze laat de werknemers onderling concurreren en moedigt ook de concurrentie tussen de fiscale en sociale systemen van de lidstaten aan.” “We moeten natuurlijk ook niet blind zijn voor het agressieve protectionisme van de VS, China, Rusland, India, zeg maar de hele wereld. Europa moet dus ook zijn industrie beter beschermen. Als de EU blijft steken in het dogma van de vrijemarkteconomie en de alleenzaligmakende concurrentie, dreigt de zware industrie hier over 20 jaar uitgestorven te zijn.” |

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

Kledingketen MS Mode misbruikt faillissement

REKENING DOORSCHUIVEN NAAR DE GEMEENSCHAP GEBEURT WEL VAKER

Denis Bouwen

Ondernemingen in financiële ademnood grijpen meer dan eens naar een faillissement om hun probleem voor een stuk naar de gemeenschap door te schuiven. De kledingketen MS Mode is een recent voorbeeld. MS Mode liet zijn Belgische winkels failliet verklaren om daarna in afgeslankte vorm voort te doen. “Een erg bedenkelijke manier van handelen”, stelt Chris Van Droogenbroeck, nationaal secretaris Distributie bij de LBC-NVK. Bij de Belgische poot werken een kleine 270 mensen. Volgens Chris is het overduidelijk dat MS Mode het middel van het faillissement misbruikt. “Ze wentelen de kosten voor de afbouw van hun sociaal passief liever af op de gemeenschap. Het zou eervoller en 12

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

correcter geweest zijn om met de werkne- “De raad van bestuur concludeerde dat mersvertegenwoordigers te onderhandelen de normale activiteiten in België in het over een reorganisatie en een sociaal plan.” gedrang kwamen omdat de leveringen vanIn de eerste weken van september wer- uit Nederland zo goed als volledig waren den stukken van MS Mode in Nederland, stopgezet”, constateert de LBC-NVK. “De Spanje en Luxemburg al overgenomen. “De Belgische winkels konden naar verluidt Belgische poot werd buiten die transactie niet op zichzelf blijven bestaan en zagen gehouden omdat de cijfers in België nog te hun cash wegsmelten bij gebrek aan nieuwe positief waren om tot een faillissement te omzet. Nieuwe kredietfaciliteiten bleken kunnen overgaan”, legt Chris uit. “MS Mode niet voorhanden. Een aantal facturen moest pakte het sluw aan. Door de stopzetting van per 30 september worden betaald. Voor de de leveringen werd de omzet in België gede- lonen van september waren er nog centen.” cimeerd zodat er al snel een cashflowpro- De verwachting is nu dat de Belgische poot bleem ontstond.” na het faillissement deels of volledig zal worden overgenomen door de Amerikaanse investeerder JA Europe Capital, die samen NEDERLAND met Cool Investment een bod deed. Cool In Nederland werd al in augustus een fail- Investment is een vennootschap van de lissement uitgesproken. Het internationaal Amsterdammer Roland Kahn, die klehoofdkantoor zat daar, net zoals een reeks dingketens als Coolcat en America Today ondersteunende diensten die ook voor de oprichtte. Opmerkelijk detail: Kahn was al Belgische winkels werkten. Die diensten wer- mede-eigenaar van MS Mode. | den in erg beperkte vorm voortgezet in het Bij het ter perse gaan waren er zelfs 4 kandivooruitzicht van een mogelijke overname. daat-overnemers voor de Belgische winkels.

Regionalisering brengt personeel kinderbijslagfondsen in onzekerheid

POLITIEK LIGT NIET WAKKER VAN MOGELIJKE GEVOLGEN VOOR JOBS

Robert Veekman en Geert De Wortelaer

Het stond al jaren in de sterren geschreven dat de kinderbijslag zou worden geregionaliseerd. Na het aantreden van de federale regering van Charles Michel werd de uitbetaling van de kinderbijslag inderdaad overgeheveld naar de gewesten. Voor sommige partijen gaat het vooral om een ‘politiek statement’ aan het adres van hun kiezers. Is de gemaakte keuze de juiste voor de gezinnen? Zal het gemiddelde gezin hier beter van worden? Dat moeten anderen voorlopig maar beoordelen. Maar de LBCNVK maakt zich alleszins zorgen over de gevolgen voor de tewerkstelling van de zowat 2.800 bedienden in de uitbetaling van de kinderbijslag. Bij alle officiële communicaties over de regionalisering van de kinderbijslag werd met geen woord gerept over één of andere jobgarantie voor de mensen die werken bij de huidige uitbetalingsinstellingen. Uit onze

informele contacten in de zomer bleek dat de politiek helemaal niet wakker ligt van de gevolgen van de genomen beslissing op de tewerkstelling. Een schril contrast met de vele vragen die onze vakbondsafgevaardigden krijgen van hun collega’s. Bij het personeel wordt meer en meer aangedrongen op duidelijkheid.

PRANGENDE VRAGEN Welke vragen er dan frequent worden gesteld? Bijvoorbeeld de vraag of ze morgen nog een baan zullen hebben. Of ze hun bediendestatuut zullen behouden dan wel ambtenaar zullen worden. Of ze bij een gedwongen ontslag hun ontslagvergoeding zullen uitbetaald krijgen. Tegen januari 2020 kunnen er nog maximaal 4 kinderbijslagfondsen overblijven. Dat wil zeggen dat er fusies of overnames zullen komen, waarbij al het personeel al of niet wordt meegenomen. Hoe dit zal verlopen, is nu koffiedik kijken. De vakbond maakt zich ook zorgen over de jobinhoud en de competenties die in de toekomst nodig zullen zijn bij de

kinderbijslagfondsen. Het gevaar bestaat dat vooral een commerciële aanpak de toon zal zetten. Kinderbijslag uitbetalen kan dan ‘bijzaak’ worden. De uitbetalingsinstellingen zullen met bepaalde extra’s de gezinnen moeten zien te overhalen om voor hen te kiezen, en niet voor een ander. Is elke werknemer daar vandaag klaar voor? Zo niet, zal er opleiding worden voorzien? Kortom, er is geen gebrek aan vragen. Tot nu toe kan, wil of mag niemand daar een antwoord op geven. De LBC-NVK volgt dit dossier met argusogen, samen met onze vakbondsafgevaardigden op de werkvloer. Als de sociale dimensie van de hele operatie wordt verwaarloosd, zal een gepaste syndicale reactie volgen. We kopen niks voor de voldoening van een politieke meerderheid, die opgetogen is omdat ‘de kinderbijslag eindelijk is geregionaliseerd’. |

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

Werkerscoöperatie maakt werk zinvoller en verankert jobs BETER OPGEWASSEN TEGEN ECONOMISCHE CRISISSEN

Denis Bouwen

ns Recht schoof aan tafel bij Dirk Ameel en Rudi Bollen, die samen met andere experts dit boek schreven.

Kan coöperatief ondernemerschap de trieste sluiting van Caterpillar in Gosselies verhinderen? Het antwoord De Internationale Coöperatieve op die vraag is, zonder al te veel twijfel, Alliantie (ICA) formuleerde neen. Maar coöperatief ondernemereen reeks beginselen waaraan moet worden voldaan om van schap kan wel een manier zijn om een coöperatie te kunnen spreken. nieuwe, zinvolle jobs te creëren, de Essentieel is dat het moet gaan om tevredenheid van ‘werkers’ te vereen onderneming waarin de werknemers het kapitaal controleren. groten en een stukje van onze ecoVolgens de coöperatieve principes nomie meer lokaal te verankeren. moet er sprake zijn van reële inspraak Het boek ‘De werkerscoöperatie’ en eigenaarschap voor de werknemers, democratische besluitvorming, het cre(Uitgeverij Acco) zet de voordeeren van duurzame, kwaliteitsvolle jobs, len op een rij en geeft een hoop voldoende investeringen in de opleiding juridisch en technisch advies. van de coöperanten en het realiseren van een meerwaarde voor de samenleving. Het zijn de vennoten of coöperanten die het werk gezamenlijk presteren.

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

Belgische voorbeelden van werkerscoöperaties zijn Thuisverpleging Meerdael (zelfstandige thuisverplegers die de krachten verenigden), het communicatiebureau Choco, het boekhoudkantoor Q-bus, drukkerij De Wrikker, de kaasmakerij Het Hinkelspel, Les Grignoux (cinema’s in Luik en Namen), Wallonie Groupe Terre (kringloop- en bouwsector) en Tintelijn (schilderwerken).

BESCHEIDEN MAAR TOCH ONS RECHT: Je kan niet zeggen dat (werkers-) coöperaties aan een enorme opmars bezig zijn in België, of toch? DIRK AMEEL: “De coöperaties blijven een klein stukje van onze economie uitmaken. Van een enorme opstoot kunnen we niet spreken. Soms gaat het om vroegere familiebedrijven die zijn overgenomen door het personeel. Er zijn ook zelfstandigen die de krachten bundelen via een coöperatie. In

Bij de sluiting van Ford Genk ging er in het kader van het sociaal plan veel geld naar de werknemers die hun baan verloren. Een stukje van dat geld had eventueel kunnen worden aangewend om nieuwe, coöperatieve bedrijfjes mogelijk te maken.

een grote mate van autonomie gunt. Een werkerscoöperatie moet mikken op een degelijke dienstverlening om zo haar concurrenten te kunnen overtreffen. Ze moet een belangrijk deel van haar middelen niet uitkeren als dividend voor de aandeelhouders, maar bijhouden en dat geld gebruiken om te investeren en innoveren.”

SLUITING VOORKOMEN? Kunnen coöperatieve projecten dienen om een bedrijfssluiting te voorkomen?

ONS RECHT:

“Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat je een fabriek als die van Caterpillar kan redden door coöperatief ondernemerschap. Maar daarom zijn de beginselen nog niet slecht. Wanneer een supermarkt, een bakkerij, een schoenmakerij of een taverne dreigt te sluiten, kan er misschien wel een oplossing worden gevonden wanneer de werknemers zelf het heft in handen nemen. Het kan ook zijn dat je in een bedrijf werkt waar de baas de winst liever gebruikt voor zijn villa, zijn Porsche, zijn paarden en zijn reizen. In zo’n situatie zouden de werknemers het bedrijf misschien veel beter zelf kunnen runnen of zelf iets nieuws kunnen opstarten.”

RUDI:

Groot-Brittannië vertegenwoordigen coöperaties 3 procent van de economie. In België halen we dat cijfer niet maar er is wel een sterke groei in de deeleconomie, denk bijvoorbeeld aan verbruikerscoöperaties in de energiesector.” RUDI BOLLEN: “Interessant aan coöperatieve bedrijven is dat ze meestal economische crisissen beter doorstaan dan traditionele kapitalistische ondernemingen. Een belangrijk voordeel.” “Enkele dagen geleden ging ik naar een voordracht van de Deense ondernemer Lars Kolind. Zijn ideeën over participatieve bedrijfsvoering sluiten helemaal aan bij het coöperatieve gedachtegoed. Kolind vindt ook dat je werknemers een grote verantwoordelijkheid in je bedrijf moet geven.” DIRK: “De Engelsen praten graag over employee ownership. Dat klink sexyer dan werkerscoöperatie. Onze stelling is dat je als bedrijf beter zal presteren als je werknemers

DIRK: “Ik herinner me de sluiting van de uitlatenfabriek Bosal in Oevel. Die fabriek werd in de laatste jaren voor de sluiting echt slecht gerund. De spirit was dan ook helemaal foetsie bij de werknemers. Was die spirit er nog wel geweest, dan hadden ze misschien een deel van de activiteiten in eigen beheer kunnen voortzetten, met steun van de curator. Voor sommige activiteiten waren er nog wel perspectieven. Bij de sluiting van Ford Genk ging er in het kader van het sociaal plan veel geld naar de werknemers die hun baan verloren. In principe had een stukje van dat geld kunnen worden aangewend om nieuwe, coöperatieve bedrijfjes mogelijk te maken.” RUDI EN DIRK: “Voor ondernemerschap heb je natuurlijk niet alleen geld nodig maar ook de goesting om te ondernemen. En die goesting moeten we veel meer stimuleren bij mensen. We hebben ook nood aan bedrijfsculturen waarin werknemers de ruimte krijgen om initiatief te nemen en mee te denken. Als mensen hun werk met meer plezier doen, presteren ze beter en zitten ze minder ziek thuis.” →

“OPENHEID VAN GEEST IS AAN TE RADEN” Hoe moet de vakbond omgaan met werkerscoöperaties? Bekijk het fenomeen met een open geest, adviseren Rudi Bollen en Dirk Ameel. “Coöperaties zijn zeker een middel om extra jobs te creëren”, stelt Rudi. “Ook de vakbonden moeten op dit vlak creatiever worden. Zij moeten beseffen dat coöperaties kunnen helpen om een stuk van onze economie weer in eigen handen te nemen.” Volgens Dirk moet de vakbond het fenomeen met een open geest bekijken. “Het idee angstvallig afblokken is verkeerd. Coöperatieve projecten kunnen nieuwe kansen geven aan werknemers en freelancers. En er is geen reden waarom coöperanten geen lid zouden kunnen zijn van een vakbond.” “Waarom zou een vakbond alleen maar loontrekkenden lid maken”, oppert Rudi. “Er zou ook openheid moeten zijn voor andere soorten ‘werkers’ zoals zelfstandigen en freelancers. Ook zij kunnen iets hebben aan een vakbond die ijvert voor een verbetering van hun werkomstandigheden.” “In een coöperatief bedrijf vallen de traditionele arbeidsverhoudingen met een directie en ondergeschikten natuurlijk weg. Maar de vakbond kan ook daar zeker een goede en positieve inbreng doen. In een coöperatief bedrijf is er ook nood aan communicatie- en onderhandelingsvaardigheden. De vakbond heeft daar heel wat advies rond te geven. En ook in dit type van bedrijven zijn er mogelijkheden om via syndicaal werk de tevredenheid van de werkers te vergroten.”

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

BEDRIJFSBEZETTINGEN Werkerscoöperaties zijn dus nog altijd niet zo geweldig populair in onze contreien? ONS RECHT:

DIRK: “Dat is juist. Het wordt nog niet sterk aangemoedigd door de werknemersorganisaties, de vakbonden. In de jaren 1970 waren er bedrijfsbezettingen, bijvoorbeeld bij Prestige (keukengerei) en in winkels van de Galéries Anspach. Er waren toen diverse gevallen waarbij de werknemers de activiteiten in eigen beheer voortzetten. Dat waren eigenlijk coöperaties. Die experimenten liepen niet zo goed af, waarschijnlijk omdat de mensen een stuk ondernemerschap misten. Zonder goed ondernemingsplan en zonder degelijke begeleiding lukt het dikwijls niet.” RUDI: “In die tijd was de baas nog gewoon de baas en werd ervan uitgegaan dat werknemers beter niet te veel voor zichzelf konden denken. Tegenwoordig is de tijdsgeest heel anders, en dat speelt in het voordeel van de coöperatieve gedachte.”

zoeken. Je hebt ook de juiste ingesteldheid nodig. Qua activiteit zijn de mogelijkheden bijna eindeloos. Loodgieters, schilders of isolatiespecialisten kunnen zich perfect verenigen in een coöperatie. Idem voor boekhouders of architecten. A la limite kan je zelfs onderzeeërs gaan produceren met een coöperatie (lacht).” DIRK EN RUDI: “Coöperatief ondernemerschap wordt te weinig uitgelegd op onze technische scholen en aan onze hogescholen en universiteiten, een flinke handicap. Gelukkig zijn er wel organisaties als Febecoop, Coopburo en Coopkracht die aan de kar trekken. De belangenvereniging Febecoop heeft met Unizo een project ontwikkeld rond coöperatieve overnames. En het departement Werk en Sociale Economie bij de Vlaamse overheid neemt ook wel initiatieven.”

WERKNEMER OF ZELFSTANDIGE

ONS RECHT: Om een werkerscoöperatie op te

In sommige coöperatieve vennootschappen is iedereen werknemer. Er zijn er ook waar iedereen zelfstandige is. En er zijn voorbeelden waar de twee voorkomen.

RUDI: “Zonder het juiste idee lukt het niet, neen. Soms moet je daar een tijd naar

RUDI: “Eigenlijk is het spijtig dat we het moeten hebben over het statuut van werknemer of zelfstandige. We zouden beide statuten naar elkaar toe moeten laten groeien

richten heb je zowel een goed idee als medestanders nodig?

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

WIE ZIJN ZE? Dirk Ameel en Rudi Bollen zijn allebei oudgedienden van de vakbond LBCNVK. Tegenwoordig is Dirk vooral loopbaanadviseur en organisatiecoach. Rudi Bollen is advocaat aan de balie van Leuven en is gespecialiseerd in arbeidsrecht. zodat er geen verschil meer is op het vlak van sociale bescherming. Op zo’n moment wordt het niet langer relevant om over het verschil in statuten te praten.” DIRK: “De coöperanten kiezen zelf welk statuut ze willen, dat is een persoonlijke keuze. Soms zijn ze liever loontrekkende omdat ze zich dan beter beschermd weten. Maar als freelancers samen een coöperatie vormen, hebben die er niet zo’n moeite mee om zelfstandige te blijven, ze zijn dat toch al gewend.” |

ONS RECHT:

Ons Recht heeft drie exemplaren van ‘De werkerscoöperatie. Het ondernemerschap herbekeken’ in de aanbieding. Wil je het boek graag gratis ontvangen? Stel je dan kandidaat door een berichtje te sturen naar lbc-nvk@acvcsc.be. Graag voor 14 oktober. Een onschuldige hand trekt de drie winnaars. Het boek bestellen bij de uitgeverij kan via www.acco.be.

Klassieke BANKKANTOREN staan onder druk EVOLUTIE BIJ BNP PARIBAS FORTIS IS TEKEN AAN DE WAND

Herman Vanderhaegen

Het is geen geheim dat zowat alle grootbanken een grote transitie doormaken. De evolutie bij BNP Paribas Fortis is een treffend voorbeeld. Maar wat betekent dit voor de werknemers? De grootbanken hebben in de voorbije jaren flink gedigitaliseerd: de consument werd stevig aangepord om de meeste bankverrichtingen via zijn pc of smartphone te doen. Een ontwikkeling die onomkeerbaar is. Maar diezelfde grootbanken zullen zich ook moeten zien te onderscheiden van IT-bedrijven die ook financiële diensten verkopen. Ze moeten hun dienstverlening dus meer personaliseren. De banken willen tegelijk hun kosten sterk onder controle houden. Kan het klassieke kantorennetwerk zoiets overleven? Bij BNP Paribas Fortis, de grootste consumentenbankier in België, steeg het aantal verkooptransacties via digitale kanalen in de eerste helft van dit jaar met ruim 21 procent. Is er nog genoeg toekomst voor het personeel in de klassieke kantoren? Hoe zal hun job er over een aantal jaar uitzien? Vragen genoeg voor het personeel, dat hoopt dat de vakbond hierbij een positieve rol kan spelen. Een zware uitdaging.

ZELFSTANDIGE AGENTEN Grootbanken als BNP Paribas Fortis verschuiven een groeiend deel van hun kantoren naar zelfstandige bankagenten, een manier om de kosten te drukken. Bij BNP Paribas Fortis heb je naast het eigen zelfstandige distributiekanaal Fintro een aantal zelfstandige agenten. In het sociaal overleg werd deze situatie niet geregeld: geen goede zaak voor de werknemers!

De aandeelhouders en de directie mogen niet vergeten dat BNP Paribas Fortis nog altijd puike winstcijfers haalt. In het voorjaar kwam de evolutie in een stroomversnelling toen de directie aankondigde dat ze 291 kantoren wilde verzelfstandigen. Kantoren met telkens minder dan vijf voltijdse werknemers. De directie wilde hierover niet overleggen, wel eventueel ‘bijsturen’. Het bleek alleen mogelijk een cao te maken die bepaalde beperkingen oplegde. De afspraak is nu dat tot eind 2020 het aantal werknemers bij zelfstandige agenten maximaal 30 procent zal vertegenwoordigen van het personeel in de klassieke

Is er nog genoeg toekomst voor het personeel in de klassieke bankkantoren? Hoe zal hun job er over een aantal jaar uitzien?

kantoren. Voor de betrokken werknemers is er geen recht om te muteren. Wie overstapt naar een zelfstandige bankagent krijgt wel bepaalde garanties zolang de cao loopt. Voor de LBC-NVK-afvaardiging bij BNP Paribas Fortis is de nieuwe cao een manier om de verzelfstandiging onder controle te houden. Wat zal er na 2020 gebeuren? Dat is een erg prangende vraag.

SPANNENDE MAANDEN De komende maanden worden spannend voor het sociaal overleg bij de bank. Eind dit jaar lopen de geldende tewerkstellingsakkoorden af. Het wordt onderhandelen in moeilijke omstandigheden: aanhoudend lage rentetarieven, de drift om nog meer te besparen, de bankentaks die de regering oplegt. Maar de aandeelhouders en de directie mogen niet vergeten dat BNP Paribas Fortis nog altijd puike winstcijfers haalt. In de eerste helft van 2016 was er een netto bedrijfswinst van 1 miljard euro. Hopelijk biedt dit perspectieven voor alle werknemers. Zij verdienen genoeg zekerheid in de komende jaren, en dat wordt de inzet van de komende cao-onderhandelingen. | Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

VRAAG VAN DE MAAND

Moet ik als SWT’er 16,5% of maar 10% belasting betalen op de uitkering van mijn groepsverzekering? Audrey Rottier

Dat hangt af van de vraag of je al dan niet effectief actief bent gebleven tijdens de laatste drie jaar voor de wettelijke pensioenleeftijd.

GELIJKSTELLINGEN

Er zijn wel nog bepaalde periodes waarin je misschien niet effectief actief was, maar die toch worden gelijkgesteld met periodes van activiteit. Zo wordt de periode waarin je als SWT’er ‘aangepast beschikbaar’ was, gelijkgesteld ALGEMENE REGEL: ‘EFFECTIEF met een periode alsof je ‘effectief actief’ was ACTIEF’ BLIJVEN voor de belastingen op je pensioenkapitaal. Pensioenkapitalen die worden gefinan- Heeft elke SWT’er dan recht op dat voordecierd door je werkgever, zoals groepsverze- lige tarief van 10 procent want ze moeten nu keringen, kunnen bij de uitkering ervan in toch allemaal beschikbaar zijn? Neen, want sommige gevallen genieten van een fiscaal voor de beschikbaarheid van SWT’ers moet gunsttarief van 10 procent in plaats van 16,5 nog altijd een onderscheid worden gemaakt procent. tussen de bestaande werklozen (in het jargon: de ‘stock’) en de nieuwe werklozen. Je moet dan wel je pensioenkapitaal pas krijgen vanaf de wettelijke pensioenleeftijd. NIEUWE WERKLOZEN IN SWT Bovendien moet je ononderbroken effectief actief zijn geweest gedurende de laatste drie Sinds 1 januari 2015 ben je als nieuwe jaar voor die wettelijke pensioenleeftijd. SWT’er in principe verplicht om ‘aangepast 18

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

beschikbaar’ te blijven, maar je kan in sommige gevallen ook een vrijstelling vragen. Als je die vrijstelling hebt gekregen, word je dus ook niet meer als ‘effectief actief’ beschouwd.

BESTAANDE WERKLOZEN IN SWT (DE ‘STOCK’) Was je al SWT’er voor de datum van 1 januari 2015, dan moet je niet aangepast beschikbaar zijn. Door die situatie ben je dus ook niet ‘effectief actief’. Ben je als SWT’er niet effectief actief gebleven tot aan de wettelijke pensioenleeftijd, dan heb je geen recht op het voordelige tarief van 10 procent en zal je dus 16,5 procent belastingen moeten betalen op de uitkering van je groepsverzekering. |

DIGITAAL DARWINISME, of hoe overleven we de digitalisering? NIEUWE POLITIEKE EN SOCIALE KEUZES DRINGEN ZICH OP

ie de geschiedenis kent, weet dat de mens al lang bezig is om zichzelf overbodig te maken. In de 19de eeuw werd er gemechaniseerd: menselijke Iedereen heeft spierkracht werd vervangen door machinale stoomkracht. het over digitaIn de 20ste eeuw konden machines steeds complexere taken uitvoeren zodat je uiteindelijk zelfs autofabrieken te zien lisering, maar kreeg met amper werknemers en vooral robots. De mens wat betekent het staat erbij en kijkt ernaar als kwaliteitsbewaker. eigenlijk? Zal deze In de 21ste eeuw gaat de evolutie nog een stap verder. De machine vervangt niet alleen het lichaam maar ook meer evolutie netto jobs en meer taken van ons hoofd. Digitalisering, informaticreëren of verniesering, computerisering: namen genoeg om dit proces te tigen? Hoe zullen beschrijven. In de banksector verloren loketbedienden hun baan aan automaten. Computers schoppen het tot arbeidsverhoudinwereldkampioen schaken. Wie weet rijden we straks in gen en –voorwaarzelfsturende auto’s, zoals piloten al langer vertrouwen den veranderen? op automaten. Drones bezorgen pakjes, robots zorgen voor bejaarden. Wie zich wil voorbeMensen vervangen door machines moest voor onderreiden op komende nemers leiden tot meer efficiëntie, meer productiviveranderingen, kan teit en minder kosten. Een machine houdt het langer vol, is nooit ziek en kan snel grote hoeveelheden zonbest kiezen voor opleider gebreken maken. Machines zijn goedkoper dan ding en bijscholing. mensen en worden steeds goedkoper, waardoor de Peter Bakema

prijs van producten kan dalen. Ze hebben de mens verlost van veel eentonig en zwaar werk en de bereikte productiviteitswinst heeft geleid tot meer vrije tijd en hogere lonen.

WAT STAAT ONS TE WACHTEN? Hoe ver zal de digitalisering gaan? Dat is moeilijk te voorspellen. In zijn boek ‘1984’ beschreef George Orwell al een totalitaire staat waarin ‘telescreens’ een grote rol spelen. Zo’n telescreen is een scherm met beelden en informatie waarmee de mensen werken. Maar het toestel is ook een camera die iedereen in het oog kan houden. Voor privacy is in die samenleving geen plaats. Het heeft wel iets van onze computer, cookies en bewakingscamera’s (cctv). Orwell schreeft zijn boek al in 1948, lang voordat de computer gemeengoed werd. Een ander verontrustend visioen vinden we in de roman ‘De achterblijver’ (2006) van Yves Petry. Van de mens blijft niet veel →

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

meer over dan een hoopje emotie als hij op alle intellectuele terreinen verslagen is door een supercomputer. Zijn zelfvertrouwen is hij kwijt. Zover zijn we nog niet, maar we merken nu al dat onze leef- en werksituatie sterk verandert door de toenemende digitalisering. Velen kunnen zich een leven zonder pc, laptop, smartphone niet meer voorstellen en krijgen stress als ze niet ‘verbonden’ zijn. Op reis zijn en geen wifi hebben leidt tot acute paniek. Wie niet mee is, staat alleen en isoleert zichzelf van de samenleving waarin het bezit van apparatuur en kennis van het gebruik ‘vanzelfsprekend’ zijn. De digitalisering is al sterk zichtbaar. Denk maar aan het verdwijnen van de detailhandel nu we steeds meer in webwinkels kopen: vele winkels maken plaats voor enkele distributiecentra die met busjes pakjes rondbrengen. Leegstaande stadscentra zijn het gevolg.

HEBBEN WE NOG WERK? Op het werk nemen computers, netwerken en informatica een steeds grotere plaats in – waardoor jobs meer en meer kennis op die gebieden vragen en digibeten uitsterven. Het is de vraag wat dit voor de kwantiteit en kwaliteit van het werk betekent. Heeft 20

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

de digitalisering tot gevolg dat iedereen aan het werk blijft, of zijn er minder werknemers nodig en vindt een massale uitstoot van arbeid plaats? Het is perfect denkbaar dat digitalisering tot een verdere productiviteitsgroei leidt, zodat er veel minder mensen nodig zijn om hetzelfde te produceren. In de landbouw is dit

Vele winkels maken plaats voor enkele distributiecentra die met busjes pakjes rondbrengen. in de meeste Europese landen al gebeurd: de spectaculaire verbetering van gewassen, bemestings- en bestrijdingsmiddelen, het gebruik van landbouwmachines hebben ertoe geleid dat steeds minder boeren steeds meer produceren. De digitalisering zou hetzelfde effect kunnen hebben. Zo verwacht het Wereld Economisch Forum dat er vooral in Europa als gevolg van de digitalisering tussen nu en 2020 miljoenen banen zullen verdwijnen, vooral laaggeschoolde, administratieve jobs. Voor België wordt geschat dat tot 40 procent van de jobs

een grote kans heeft om volledig te worden gedigitaliseerd. En een baan die eenmaal door de computer is overgenomen, wordt nooit meer door een mens gedaan. Er zullen vooral jobs bijkomen in hooggeschoolde sectoren als de informatica en de professionele dienstverlening. We mogen dus een verschuiving van laag- naar hooggeschoold werk verwachten, waardoor ook de kwaliteit van het werk zal veranderen. Er zal meer een beroep op informaticakennis worden gedaan, op abstracte en creatieve vermogens. Arbeid wordt dan een voorrecht: een vrij beperkt aantal jobs die niet voor iedereen zijn weggelegd, zodat de ongelijkheid toeneemt. Martin Ford verwacht in ‘The Rise of the Robots’ zelfs dat een minderheid aan het werk zal zijn en bepleit een basisinkomen voor iedereen. De meerderheid van deze ‘samenleving’ kan thuisblijven, vissen of gamen. Voor sommigen misschien een droom of een utopie, zeker voor wie zijn werk zinloos vindt (volgens de Antwerp Management School zo’n 33 procent van de werknemers). Voor anderen een nachtmerrie van verveling en verlies van zingeving. Maar is het niet absurd dat we met ons vrije leven zo weinig raad weten dat we van de werkgevers een oplossing verwachten? De Amerikaanse econoom Robert Gordon

Velen kunnen zich een leven zonder pc, laptop, smartphone niet meer voorstellen en krijgen stress als ze niet ‘verbonden’ zijn.

Nieuwe banen ontstaan ook doordat informatici en technici ondersteunend personeel nodig hebben voor hun digitaliseringsprojecten of een groter beroep doen op kinderoppas, hulp in de huishouding en maaltijden buitenshuis. Welke keuze onze boekhouder ook maakt, hij zal niet zonder meer met z’n nieuwe werk kunnen beginnen. Hij heeft de kennis en ervaring niet in huis.

HOE BLIJVEN WE BIJ DE LES?

gelooft echter dat het met de digitalisering zo’n vaart niet zal lopen. Volgens hem is de rek uit de economische groei en zijn de grote uitvindingen gedaan. De komende 25 jaar stevenen we daardoor af op een technologische en economische status quo. Die stagnatie wordt nog in de hand gewerkt door de vergrijzing en een toenemende inkomensongelijkheid; een lage groei van de productiviteit leidt tot een lage groei van de lonen en dat werkt inkomensongelijkheid in de hand.

WAT KUNNEN WE DOEN? De impact van de digitalisering is moeilijk in te schatten en we kunnen er weinig aan doen, het is een wereldwijd proces waaraan een land zich niet kan onttrekken. Ons verzetten helpt ook niet, want wat wij niet willen doen, zal in andere landen gebeuren. Wel kunnen we politieke en sociale keuzes maken, bijvoorbeeld voor een basisinkomen of voor korter en minder werken. Voor de huidige politici stopt het denken met verzuchtingen over de begroting en de onbetaalbaarheid hiervan, maar de maatschappelijke realiteit zal hen vroeg of laat inhalen. Sommige sectoren lijken niet (volledig) digitaliseerbaar te zijn en daar blijft de mens cruciaal. Denk bijvoorbeeld aan sociale,

verzorgende, creatieve en wetenschappelijke beroepen. Werknemers in sectoren die wel digitaliseerbaar zijn zullen zich moeten heroriënteren naar een andere functieinhoud of zelfs naar een andere baan. Die nieuwe baan kan in het verlengde van de vorige liggen. Nieuwe banen ontstaan vaak in de zijstroom naast de gedigitaliseerde hoofdstroom. Een boekhouder ziet zijn baan bedreigd nu facturen, optellingen en calculaties automatisch worden verwerkt. Wat kan hij doen? Hij kan zich toeleggen op de controle van de verrichtingen, want hoe goed een machine ook werkt, ons vertrouwen erin is niet onbeperkt. Of hij kan zich toeleggen op specifieke onderdelen van de boekhouding die nog niet zijn gedigitali-

Voor België wordt geschat dat tot 40 procent van de jobs een grote kans heeft om volledig te worden gedigitaliseerd. seerd. Verder kan hij misschien helpen om software te ontwikkelen die nodig is om het boekhoudprogramma te verbeteren.

Eén ding is zeker: digitaliseren heeft niet alleen gevolgen voor de vereiste kennis van werknemers, maar vooral voor de noodzakelijke competenties. We zullen ons moeten toeleggen op wat de computer niet kan: kennis in een context plaatsen en die creatief kunnen toepassen. Het gaat er niet zozeer om dat mensen zich nieuwe softwareprogramma’s eigen moeten maken, maar dat de werkprocessen anders zullen verlopen en dat de organisatie van het werk zal veranderen. Meer en meer zal op projectbasis worden gewerkt: afhankelijk van het project zullen meer of minder werknemers meewerken. Resultaten zullen belangrijker zijn dan aanwezigheid, mensen zullen ook meer op afstand of van thuis uit werken. Teams zullen zelfsturend zijn en er zal minder hiërarchie zijn. Niet iedereen is zo maar in staat om in zo’n flexibele omgeving te functioneren, want de vertrouwde routine komt op zijn kop te staan. Kennis én gedrag zullen allebei moeten veranderen. We moeten werknemers daarom zo goed mogelijk voorbereiden op de digitalisering, zodat ze zich kunnen aanpassen. En dit aanpassingsproces stopt niet: je leert niet meer alleen voor een diploma, maar je zult levenslang moeten leren. Opleiding en vorming zijn de beste instrumenten om toekomstige veranderingen het hoofd te bieden, al zijn er ook grenzen aan onze capaciteit om bij te leren. Het gaat daarbij niet alleen om traditionele, klassikale opleidingen, maar ook om afstands- en webleren, training-on-the-job of zelfs rollenspelen. Ieder digitaliseringsproject, inclusief het aspect opleiding, vraagt sociaal overleg over de planning, de duur en de betrokkenheid van de werknemers. Digitalisering beïnvloedt alle arbeidsvoorwaarden: werksituatie, arbeidstijd, flexibiliteit, verloning en functieclassificatie, loopbaan, pensioen enzovoort. Voor de vakbond is in digitale tijden dan ook een cruciale rol weggelegd. Niet zozeer om ‘verworven rechten te behouden’, maar om de digitalisering zo goed mogelijk gestalte te geven in het belang van de werknemers. | Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

“LOOPBAANBEGELEIDING heeft mij enorm geholpen” VIJFTIGPLUSSER CATHÉRINE WERKT OPNIEUW MET VEEL VOLDOENING Denis Bouwen

Na het verlies van haar baan en een vechtscheiding zat Cathérine (*) diep in de put. Niets leek nog te lukken, niets had nog zin in het leven. Gesprekken met een loopbaancoach van de LBC-NVK, een onverwachte kans op de arbeidsmarkt en vrijwilligerswerk hielpen Cathérine er weer helemaal bovenop. “Loopbaanbegeleiding volgen, ik kan het iedereen aanraden.” Cathérine Devilder (59) is het vijfde kind uit een gezin met in totaal acht zonen en dochters. Ze groeide tweetalig op in de Kempen. “Ik kom uit een groot en hecht gezin. Thuis spraken we Frans, maar op straat Nederlands”, zegt ze. De jonge Cathérine was een meisje met weinig zelfvertrouwen. Dat speelde haar ook in haar latere leven nog parten. “De anderen waren altijd beter”, vond ik. Aan de hogeschool studeerde Cathérine dieetleer. Na haar studies werkte ze zes maanden lang als diëtiste in Frankrijk. Maar ze keerde terug naar België op aandringen van haar moeder. Het grootste deel van Cathérines loopbaan speelde zich af in een woonzorgcentrum: daar begon ze als diëtiste om het uiteindelijk te schoppen tot kaderlid met de nodige verantwoordelijkheden. “Op het werk had ik soms het imago van een harde tante. Volgens mij klopte dat beeld helemaal niet.”

LASTIG HUWELIJK

In 1988 trad Cathérine in het huwelijk. Ze zette wel vier kinderen op de wereld. Maar het huwelijk belandde in zwaar weer. Conflicten met haar echtgenoot leidden uiteindelijk tot een bikkelharde vechtscheiding. De problemen in het gezin eisten hun tol in het beroepsleven. Cathérine begon moeilijker te functioneren in het woonzorgcentrum, ontwikkelde een burn-out en kon uiteindelijk ‘in onderling akkoord’ vertrekken. Daarmee was ze natuurlijk ook wel werkloos. “Alles bij elkaar duurde mijn huwelijk 17 jaar”, vertelt Cathérine. “Volgens mijn man Cathérine heeft nu opnieuw een baan als logistieke hulp in het woonzorgcentrum waar ze vroeger al werkte.

deed ik nooit iets goeds en interesseerde ik doen voor anderen en vaak werd bespeeld.” me niet genoeg voor onze kinderen. Met hem praten lukte niet, hij luisterde niet naar VRIJWILLIGERSWERK wat ik te zeggen had. Na de scheiding werden onze kinderen aan hem toevertrouwd. Cathérine ging vrijwilligerswerk doen om Of beter, na een val en een verblijf op inten- haar terugkeer naar het gewone arbeidssieve zorgen liet ik de kinderen zelf kiezen circuit te vergemakkelijken. Zo vond ze bij wie ze wilden wonen. Later werden ze een woonzorgcentrum waar ze mee mocht geplaatst in een instelling, hoewel dat niet komen helpen om de cafetaria draaiende nodig was. Mijn jongste dochter keerde op te houden. “Toen ik merkte dat ik dat kon, zeker ogenblik terug naar mij.” groeide mijn zelfvertrouwen. Hele kleine De terreuraanslag die Parijs in novem- dingen kunnen iemands zelfvertrouwen ber 2015 trof zette Cathérine ertoe aan om soms een boost geven. Tegenwoordig geniet sms’jes te sturen naar de kinderen. Eén ik er enorm van wanneer mensen me een van de vier, de oudste zoon, antwoordde; klein compliment geven. Als ze zeggen dat hij aanvaardde een vriendschapsverzoek ik er goed uitzie, straal ik.” op facebook. “Met die zoon heb ik nu ook Aan sport doen bleek extra houvast te geven. weer af en toe contact.” Cathérine las in een annonce over een aanbod van de gemeente om voor weinig centen sport te beoefenen. Nu speelt ze pingMijn coach, Saskia, praatte pong en netbal en haalt ze geregeld de fiets met mij over de diverse fases van stal. “Via de sport maakte ik nieuwe in mijn leven, over mijn kwa- vrienden”, klinkt het. Van het idee om een opleiding tot zorgliteiten, mijn positieve kankundige te volgen kwam niets in huis. “De VDAB was van oordeel dat ik overgekwaliten, mijn sterke punten. ficeerd was en dat ik al te oud was.” SOMBERE GEDACHTEN GESCHENK UIT DE HEMEL Na haar vertrek bij het woonzorgcentrum kreeg Cathérine het financieel moeilijk. Ze Eind 2015 kreeg Cathérine een geschenk uit vond een baantje bij een supermarkt om de hemel toen het woonzorgcentrum waar toch opnieuw wat eigen inkomsten te heb- ze lang had gewerkt haar het voorstel deed ben. Broers en zussen staken ook een handje om terug te keren. Ze mocht deeltijds aan toe. De afwezigheid van haar kinderen bleef de slag als logistieke hulp. “Ik was in de wolenorm knagen. “Mijn vader vond het ook ken”, zegt ze. “Ik kan tegen een rustig tempo vreselijk dat hij die vier kleinkinderen niet werken en ik heb veel menselijk contact.” meer kon zien.” Soms woog de hele situatie De nieuwe job houdt in dat Cathérine kofzo zwaar dat Cathérine erg sombere gedach- fietassen verzamelt, die afwast, eten in de ten kreeg. “Maar ik deed niks met die gedach- grootkeuken haalt, boterhammen smeert ten, ook omdat mijn vader nog leefde.” en desserts verdeelt. Ze werkt halftijds en Op zeker moment kwam Cathérine te weten krijgt daarnaast nog een uitkering van het dat ze loopbaanbegeleiding kon volgen ziekenfonds. bij haar vakbond LBC-NVK. “Ik vernam dat “Aan mensen die gelijkaardige problemen precies op het moment dat ik me daar hele- in hun leven meemaken geef ik de raad maal klaar voor voelde. Eerst volgde ik een om vooral hulp te zoeken en te vragen. groepsbijeenkomst bij het Centrum voor Loopbaanbegeleiding zoals die bij de LBCLoopbaanontwikkeling (CLO) van de vak- NVK is bijzonder nuttig voor wie opnieuw bond. Daarna had ik een aantal individuele aan de slag wil. Er zijn momenten dat je gesprekken met één van hun coaches. Mijn geen enkel licht aan het eind van de tuncoach, Saskia, praatte met mij over de diverse nel ziet en dat je nergens nog de zin van fases in mijn leven, over mijn kwaliteiten, inziet. Na mijn loopbaanbegeleiding weet mijn positieve kanten, mijn sterke punten. ik dat ik juist wel goed bezig ben. Ik ga weer En natuurlijk ook over mijn vaardigheden werken met plezier. En ik ben superblij dat en competenties. Aan vrienden en familie mijn vroegere werkgever me een nieuwe moest ik vragen hoe zij me zagen en inschat- kans heeft gegeven.” | ten. Dat alles hielp me echt om mijn capaciteiten in beeld te krijgen. Ik kwam verder tot Om de privacy van de geïnterviewde te bescherde vaststelling dat ik altijd maar goed wilde men kreeg ze een schuilnaam. Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

BURN-OUT maakt

veel slachtoffers in de zorg GEEN WERKHERVATTING ZONDER AANPAK FOUTE OMSTANDIGHEDEN Johan Fobelets

Van elke 13 verpleegkundigen is er 1 die kampt met een burn-out. Dat blijkt uit een studie van professor Lode Godderis van de KU Leuven, uitgevoerd bij 6.000 verpleegkundigen. Op de burn-outschaal scoren verpleegkundigen spijtig genoeg hoog. Maar lager opgeleiden zijn nog kwetsbaarder omdat zij het moeilijker hebben om hun psychische gezondheid te bewaren.

it gegevens van de Belgische Gezondheidsbevraging blijkt dat er bij horecapersoneel dubbel zoveel psychosomatische stoornissen voorkomen als bij Belgen in het algemeen. Obers en diensters kampen ook vaker met slaapproblemen, angst en depressie. En verkoopsters, poetshulpen en kinderverzorgsters lopen ook vaker tegen een depressie of een slaapstoornis aan. Over burn-out verscheen recent bij uitgeverij Lannoo een interessant nieuw boek, ‘Burn-out in de zorg’. Tijd om er even bij stil te staan.

WAT IS BURN-OUT? Burn-out is een syndroom van emotionele en mentale uitputting en is arbeidsgebonden. Het leidt ook tot ‘depersonalisatie’, een moeilijk woord om aan te geven dat getroffen werknemers minder gemotiveerd raken en cynisch en afstandelijk worden tegenover de mensen voor wie ze werken. Typerend is ook het gevoel van verminderde persoonlijke bekwaamheid dat gepaard gaat met onzekerheid en twijfels over de eigen 24

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

capaciteiten. In tegenstelling tot depressie, een stemmingsstoornis, is burn-out een energiestoornis: je voelt je uitgeput. Een burn-out is het gevolg van langdurige en werkgebonden stress. Langdurige stress kan ook leiden tot slapeloosheid, migraine en onverklaarbare vermoeidheid.

OORZAKEN

naar behoren uit te voeren. Wat volgt, is een periode van terugtrekken, demotivatie en cynisme. Heeft een werknemer wel genoeg of erg veel energie, dan voelt hij zich betrokken, bevlogen en gemotiveerd.

ZORG GOED VOOR JEZELF In het boek is een heel hoofdstuk gewijd aan individuele tips en concrete oefeningen om burn-out te herkennen en te voorkomen. Héél nuttig. Bij de fysieke tips lees je bijvoorbeeld over het belang van een gezond lichaam, goed eten, een juiste ademhaling, kwaliteitsvol slapen. Er zijn ook psychische tips. Die gaan over zoeken naar je positieve energie, sociale steun, omgaan met conflicten, grenzen trekken, omgaan met perfectionisme. Het kost enkele maanden tijd om inzicht te krijgen in je burn-out. Maar je hebt ook ondersteuning nodig. De huisarts heeft een rol te spelen, net zoals de kinesitherapeut, psycholoog of psychiater.

Wat zijn de oorzaken van een burn-out? Taakeisen waaraan iemand moet voldoen kunnen fysiek, psychisch, sociaal of organisatorisch zijn en aanleiding geven tot stress en burn-out. Anders gezegd: zwaar werk, conflicten en meningsverschillen, een gebrek aan personeel en andere omstandigheden kunnen een burn-out uitlokken. Te hoge taakeisen leiden tot een burn-out tenzij de werknemer genoeg kan herstellen. Welke dingen kunnen helpen om genoeg te herstellen? Sociale steun, autonomie in de job, inspraak op het werk, een duidelijke definitie van taken, pauzes, een verlaging van het werktempo, bijscholing. ALLE HENS AAN DEK Door een gebrek aan energie zijn sommige werknemers niet meer in staat om hun job Het initiatief voor het boek ‘Burn-out in

De situatie op de werkvloer verandert uitermate langzaam. Veel werknemers weten nog altijd bitter weinig over het fenomeen burn-out.

gebeurt, heeft het geen zin om iemand weer aan de slag te willen zetten. Een gebrek aan personeel en een hoge werkdruk moeten worden aangepakt. Excessief werken moet actief worden bestreden. Taken moeten duidelijk worden omschreven. Er moet ook stevige aandacht gaan naar zelfzorg. Een organisatie met leidinggevenden die vooral focussen op wat er misloopt, zuigt de energie uit haar medewerkers.

RE-INTEGRATIE

de zorg’ ging uit van Zorgnet-Icuro, de grootste werkgeversvereniging in de zorg in Vlaanderen. Zorgnet-Icuro roept alle hens aan dek om burn-out te voorkomen. “Werkgevers in de zorg doen er verstandig aan om intensief te sensibiliseren over de psychosociale risico’s en de bijhorende stress van een job in de zorg én zwaar in te zetten op de preventie van burn-out.” Dat is heel goed nieuws want een enquête onder LBC-NVK-militanten kwam tot dezelfde conclusie: “In meer dan de helft van de instellingen is de directie niet bezig met een psychosociale risicoanalyse en wil ze de problematiek op instellingsniveau niet bespreken.” Hoog tijd dus om de problemen nu wel aan te pakken.

OP HET WERK Hoe voorkom je burn-outs op het werk? Hoe kan iemand weer aan de slag gaan na een burn-out? Zowel werkgevers als vakbonden dragen op dit vlak een hele grote verantwoordelijkheid. Werkomstandigheden, die (mee) aan de basis liggen van problemen, moeten worden aangepakt. Zolang dat niet

Een voetballer die is hersteld van een blessure, wordt ook niet meteen weer het veld opgestuurd bij belangrijke wedstrijden. Hij speelt eerst even in de reserveploeg en bouwt zo op tot hij weer helemaal klaar is voor het grote werk. Progressieve tewerkstelling is een must. Hetzelfde geldt voor het invullen van de functie. Terugkeren naar de oude functie is niet altijd mogelijk. Maar de capaciteiten van de werknemer moeten worden behouden, en niet gedumpt of afgeschreven. Als een ervaren en bekwame werknemer wegvalt, heeft dat alleen negatieve gevolgen en kost het veel geld. Een re-integratiebeleid moet op alle niveaus vorm krijgen. De werkgever moet, samen met de bedrijfsarts en de preventieadviseur inzake psychosociale aspecten, werk maken van een preventiebeleid ten bate van het psychosociaal welzijn van de werknemers. Het comité voor preventie & bescherming op het werk moet hier duidelijk worden bij betrokken. En er is een volwaardige personeelsdienst nodig om het preventiebeleid in de praktijk om te zetten, samen met de leidinggevenden die correct moeten communiceren met de werknemers.

nieuwe procedure blijven patiënt, huisarts, adviserend geneesheer en bedrijfsarts beter met elkaar in contact. Maar het eindresultaat kan alleen goed zijn als er ook in de instelling of organisatie een goed re-integratiebeleid wordt opgezet. Werk aan de winkel voor werkgevers en vakbonden.

BEWUSTWORDING Psychosociale risico’s in het algemeen en burn-out in het bijzonder zijn tegenwoordig ‘hot items’. Maar toch verandert de situatie op de werkvloer uitermate langzaam. Veel werknemers weten nog altijd bitter weinig over het fenomeen burn-out. Het boek lezen zal zeker helpen bij het bewustwordingsproces. Maar burn-out heeft ook te maken met de maatschappij waarin we leven. De flexibiliteit die van werknemers wordt geëist heeft haar grenzen. Presteren, presteren, presteren: het lijkt nooit genoeg. Maar wie de grenzen stelselmatig overschrijft, betaalt een loodzware tol. | Ons Recht kan drie stuks van ‘Burn-out in de zorg’ gratis uitdelen. Interesse? Laat het dan even weten via lbc-nvk@acv-csc.be, graag voor 14 oktober. Wie wordt uitgeloot, krijgt het boek gratis thuis. Lezers die het boek willen kopen, krijgen 15 procent korting op de normale verkoopprijs van 25 euro. Plus gratis verzending. Voor een aankoop kan je surfen naar www.lannooshop.be/onsrecht en in je winkelmandje de kortingcode ‘onsrecht’ gebruiken. Daarna kan je gewoon je bestelling afronden.

NIEUWE WETGEVING De minister van Volksgezondheid, Maggie De Block, bereidt een nieuwe wetgeving voor over re-integratie na langdurige ziekte. Die wetgeving kan een aanzet geven tot positieve re-integratie op voorwaarde dat mogelijke financiële sancties uit de nieuwe regels worden gehaald en dat zieken niet worden gedwongen om het werk te hervatten. In de teksten van De Block krijgen de huisarts, de bedrijfsarts en de adviserend geneesheer nieuwe verantwoordelijkheden. Tot voor kort noteerde de behandelende arts op het formulier voor arbeidsongeschiktheid alleen medische informatie en schreef hij geen prognose rond (her)tewerkstelling. Nu moet de waarschijnlijke einddatum van de arbeidsongeschiktheid worden vermeld en moet de patiënt bijkomende informatie geven over het huidige beroep. Dankzij de Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

VRIJE TIJD 1

SUDOKU

Vul de cijfers van 1 tot en met 9 in, zodanig dat: • in elke rij elke cijfer maar één keer voorkomt • in elke kolom elk cijfer maar één keer voorkomt • elk cijfer ook maar één keer voorkomt in elk wit vierkant en in elk grijs vierkant van 9 vakjes

11 3

1 12

3 1

4 5

5 21

6 17

8 15

OPLOSSINGEN SUDOKU

CRYPTOGRAMMEN 1 In welke pleiter zit veel alcohol? 2 Wie wacht er op meer bomen? OPLOSSINGEN

1 Advocaat 2 Boswachter

6 4

8 1

1 5 7 9 8

7 2 8 1 6 3

6 4 9

3 9

9 5

6 4 5 2

6 3

3 2 8 9

2 4 5 7 3 1 9

verticaal 1. dagdeel; we werken om te … en niet andersom 2. soort limonade; waar alle wegen naartoe leiden 3. jongensnaam; grote waterplas; papiertje van de loterij 4. ingenieur (afk.); rangtelwoord; beroemde film van Spielberg 5. vader; Griekse letter 6. studie van het afstemmen van werkomstandigheden op iemands lichamelijke kenmerken 7. tweeklank; Frans voor ‘en’ 8. oude lengtemaat; Belgische stad (Fr.); muzieknoot 9. speeltuig; proper; voertuig 10. ronde; onderzoek naar iemands kennis 11. niet boven; interest

Horizontaal 1. beweging; deel van het loon 2. voorzetsel; salaris 3. boom; voorstander zijn; soort spaarlamp 4. voorzetsel; schijven van 24 uur; muzieknoot 5. persoonlijk voornaamwoord; meisjesnaam 6. bediende of arbeider 7. en dergelijk (afk.); do 8. bijwoord; waaruit de spreekwoordelijke druppel overloopt; voorzetsel 9. De maat is …; over en …; jongensnaam 10. Australische loopvogel; pas op 67 kunnen we op … 11. keurige; aanhef

We konden ook een aantal boeken verloten onder onze lezers. Exemplaren van ‘Dit is morgen’ gingen naar M.D.P. uit Lokeren, I.P. uit Borgerhout en J.V.B. uit Antwerpen. ‘Lessen uit een ontslag’ werd opgestuurd naar deze lezers die zich kandidaat stelden: L.A. uit Merchtem, K.H. uit Vinderhoute en S.D.M. uit Herent. En S.D.P uit Merelbeke, P.N. uit Oostmalle en G.D.R. uit Brasschaat kregen het boek ‘Let op je woorden’ thuis bezorgd.

PRIJSVRAAG De oplossing van de vorige prijsvraag was ‘RIJKENTAKS’. D.D.V. uit Gent werd door loting uit de juiste antwoorden getrokken en wint een boekenbon van 20 euro. Proficiat! Stuur je antwoord naar puzzelonsrecht@acv-csc.be, ten laatste op 14 oktober 2016. Of stuur een briefje met de oplossing, naam, adres en lidnummer naar Ons Recht, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen. De winnaar ontvangt een boekenbon van Standaard Boekhandel ter waarde van 20 euro.

Door deel te nemen aan de wedstrijd verklaar je je akkoord met het wedstrijdreglement. Dit reglement vind je hier online: bit.ly/wedstrijd-OR

Met de letters van de genummerde vakjes kan je een woord vormen:

14 F

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

20 I

UITGAANSTIP

FILM

Intens relatiedrama met beladen thematiek (Bjarne Mädel en Julia Jentsch).

24 Wochen 21 RUE DE LA BOÉTIE In het nieuwe Luikse museum La Boverie loopt van 22 september 2016 tot 29 januari 2017 de tentoonstelling ‘21 rue de la Boétie’. De idee voor deze tentoonstelling is geïnspireerd door het boek ‘21 rue La Boétie’ van Anne Sinclair, waarin de schrijfster het levensverhaal beschrijft van haar grootvader, Paul Rosenberg (1881- 1959), een van de grootste kunsthandelaars van de eerste helft van de vorige eeuw. De carrière van deze geslaagde zakenman en kunstliefhebber, vriend en agent van Picasso, Matisse, Braque, Léger, Marie Laurencin, om er maar enkele van de meest prestigieuze te noemen, was de rode draad voor een verhaal waarin hij tegelijkertijd acteur en slachtoffer is. Op de expo in La Boverie zie je zowat 60 meesterwerken uit de moderne kunst, waarvan een groot deel nooit eerder werd getoond in België. Een groot deel van deze werken heeft een rechtstreekse band met Paul Rosenberg, omdat zij ooit terechtkwamen in zijn galerieën in Parijs of New York. Door een wrede ironische speling van het lot werd zijn galerie aan de Parijse rue de La Boétie in mei 1941 het kantoor van het ‘Institut d’Etude des Questions juives’, een Franse antisemitische organisatie. Als jood raakte Rosenberg zijn Franse nationaliteit kwijt onder het Vichy-regime. Heel wat van zijn kunstwerken werden gestolen door de Duitse bezetter. Een tentoonstelling die je perfect kan combineren met een bezoek aan de Luikse binnenstad.

Waar? Parc de la Boverie, 4020 Luik Meer inlichtingen en reservaties: 02/549 60 49 en info@21ruelaboetie.com www.21ruelaboetie.com en www.laboverie.com

Karin Seberechts

“Merken jullie niks aan mij?”, vraagt stand up comedienne Astrid Lorenz aan haar publiek, terwijl ze haar zwangere buikje in profiel draait. “Ik heb nieuwe schoenen aan!”. De wat melige grapjes over zwangerschap en luie jongens moeten echter snel het veld ruimen voor pure ernst wanneer Astrid en haar partner Markus te horen krijgen dat de baby die ze verwachten het syndroom van Down heeft.

een – heel late – abortus? Maar ook: wat als we niet allebei voor hetzelfde kiezen? Je kunt ‘24 Wochen’ alvast niet verwijten niet eenduidig te zijn. Regisseur Anne Zohra Berrached pakt haar heikele en moreel beladen thema zonder omwegen, zonder overtrokken emoties en zonder al te veel hoog gegrepen filmische pretenties vast. Voor zover je dat in een tijdsbestek van een kleine 100 minuten kunt waarmaken, loodst zij protagonisten én publiek met secuur observatievermogen langs een pad vol moeilijke levensvragen en nog pijnlijker antwoorden. Berrached filmt toegankelijk én ontvankelijk en laat echte medische specialisten ‘ingrepen’ en vooruitzichten onomwonden uit de doeken doen. Maar meer nog dan de klinische feiten op een rijtje gezet, verlenen Berracheds trefzekere regie en betrokkenheid bij haar personages haar film zijn geloofwaardigheid. De bejubelde Julia Jentsch (‘The Edukators’, ‘Sophie Scholl’, ‘Hannah Arendt’) maar zeker ook Bjarne Mädel hebben een groot aandeel in die authenticiteit. Zij zetten een waarachtig modern paar neer en tillen ‘24 Wochen’, dat evengoed op ‘de betere themafilm’ had kunnen uitdraaien, op tot een intens relatiedrama.

Het is een bittere pil om te slikken voor dit harmonieuze stel dat het tot dan toe behoorlijk voor de wind ging. Maar de crisis wordt bedwongen: het jongetje is welkom, ook met een chromosoom teveel. Dochtertje, moeder, vrienden en collega’s delen in de bekommernissen, maar evengoed in de blijdschap om het kind dat op komst is. Dan volgt opnieuw een koude douche voor Astrid en Markus: hun kind heeft een complexe hartafwijking en staat kort na zijn geboorte een reeks zware operaties te wachten. Een nieuw dilemma werpt zich op: laten we dit kind, met het moeizame ‘24 Wochen’ is vanaf 19 oktoleven dat het voor zich heeft, ter ber te zien in de Belgische wereld komen, of kiezen we voor cinema’s. Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

Iedereen heeft recht op een goede, betaalbare woning NETWERK TEGEN ARMOEDE VRAAGT MEER INVESTERINGEN IN HUISVESTING Denis Bouwen

Jarenlang op een wachtlijst voor een sociale woning staan, geen degelijk en betaalbaar huurappartement vinden, mensen die geen eigen huis kunnen kopen: de media staan geregeld bol van de berichten over huisvestingsproblemen. Niet voor niets focust het Netwerk tegen Armoede dit jaar op de ‘Werelddag van Verzet tegen Armoede’ (17 oktober) op het thema ‘Investeren in wonen’. Voor mensen in armoede wordt het steeds lastiger om kwaliteitsvol en betaalbaar te wonen. Een woning vinden is voor velen problematisch, niet in het minst voor mensen met een laag inkomen. Op de privémarkt zijn de huren vaak te hoog of stelt de kwaliteit van een huurhuis of –appartement niet al te veel voor. En er zijn veel wachtenden voor u op de lijsten voor sociale huisvesting. Wie arm is, houdt na betaling van de huur bitter weinig over om van te leven. Het Groot Woononderzoek (2013) leert dat zowat de helft van de private huurders in Vlaanderen meer dan 30 procent van zijn inkomen moet besteden aan wonen. Verder blijkt dat 30 procent van de private en 35 procent van de sociale huurders na betaling van de huur te weinig over houden om rond te komen.

SLECHTE KWALITEIT Bovendien zijn veel woningen van slechte kwaliteit, wat veel bijkomende problemen creëert. Teveel mensen in een te kleine woning veroorzaakt stress, vochtproblemen leiden tot gezondheidsproblemen, een gebrek aan isolatie jaagt de energiefactuur omhoog. 47 procent van de private huurwoningen en ook 44 procent van de sociale huurwoningen zijn van een te lage kwaliteit. Er is ook veel discriminatie op de huurmarkt. Veel eigenaars willen niet verhuren aan mensen zonder vaste job, met een vervangingsinkomen, personen met migratieachtergrond of mensen die om welke reden dan ook anders zijn dan de ‘gemiddelde Vlaming’. Cijfers van het Interfederaal Gelijke Kansencentrum (2014) geven aan dat 61 procent van de vastgoedmakelaars ingaat op de vraag om niet te verhuren aan werkzoekenden. 28

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

REMEDIES

woning vinden door hun inkomen, etnisch-culturele afkomst of gezinsgrootte. |

Het Netwerk tegen Armoede ziet een aantal remedies om de problemen te verkleinen: 1. Zorg dat er veel meer sociale woningen bijkomen, de overheid doet veel te wei- Op heel wat plaatsen zijn er acties in het nig. kader van 17 oktober, Werelddag van 2. Geef genoeg huursubsidie aan wie moet Verzet tegen Armoede, door de 59 verhuren op de private huurmarkt. enigingen waar armen het woord nemen. 3. Voer op alle niveaus een sociaal woonbe- Meer over de strijd tegen armoede lees leid, met oog voor mensen in kwetsbare je op www.netwerktegenarmoede.be. In situaties; hervorm ook de ‘woonbonus’ het kader van de campagne ‘Investeren in in die zin, steun sociale verhuurkantoren wonen’ vertellen mensen in armoede wat en bestrijd leegstand en huisjesmelkerij. ze allemaal meemaken en waar ze tegen4. Neem ernstige maatregelen ter bescher- aan botsen. Hun getuigenissen vind je op ming van kandidaat-huurders die geen https://investereninwonen.net.

Filippijnen Solidariteitshappening op zaterdag 5 november! Sama Sama, de ACV-steungroep voor de Filippijnen, nodigt je uit op zijn 20ste Filippijnen Solidariteitshappening op zaterdag 5 november 2016 in Kessel-Lo. De Filippijnse visschotel en het vegetarisch gerecht hebben een feestelijk tintje: als extra is er de Sama Samacocktail en enkele hapjes vooraf. Het dessertenbuffet is de klassieke zoete afsluiter. De opbrengst gaat naar de Filippijnse partnerorganisaties.

de Filippijnen al spelend te leren kennen. Mis deze jubileumeditie niet! Welkom vanaf 18.00u in het Don Boscocentrum, Ortolanenstraat 6 (zijstraat Plattelostraat), 3010 Kessel-Lo/Leuven.

Reserveer je vis- of veggieschotel(s) via een bericht aan cabsama2@gmail.com. Koop een steunkaart en krijg 2 euro korting op je consumptie. Meer info via 0494 / 05 54 15 en http://filipijnen2014.wordpress.com.

Na de maaltijd (van 18.00u tot 20.00u) vertelt Joan Salvador, internationale contactpersoon van de vrouwenorganisatie Gabriela, over de situatie in de Filippijnen. Wat denken vakbonden en andere sociale bewegingen over de nieuwe president Rodrigo Duterte en zijn beleid? Is hij de Filippijnse Donald Trump, zoals hier bij ons wordt beweerd? Hoe verlopen de vredesonderhandelingen? Daarna kan je kiezen uit zes ‘meet and greets’. Je kan luisteren naar persoonlijke verhalen over de strijd van vakbonden, het taaie verzet, solidariteitsacties hier en ginder. Voor de kinderen is er een atelier om

ACTIVITEITENKALENDER

www.lbc-nvk.be

INFOSESSIE BURN-OUT woensdag 9 november, 18.00u – 19.30u r

Vierdaagse herstel na burn-out: vrijdagen 18 en 25 november en 2 en 9 december, 13.30u – 17.00u

ACV-verbond, Martelarenlaan 8, 3000 LEUVEN e

WORKSHOPS Workshop solliciteren

Workshop cv en brief

Workshop interview

Workshop solliciteren

vrijdag 7 oktober 2016 r

vrijdag 14 oktober 2016 r

donderdag 10 november r

LBC-NVK, Sudermanstraat e

ACV Hasselt, Mgr. e

H. Horriestraat 31, e

9.30u – 12.30u

5, 2000 ANTWERPEN

9.30u – 12.30u

Broekxplein 6, 3500 HASSELT

13.30u – 16.30u

Broekxplein 6, 3500 HASSELT

9.30u – 12.00u

8800 ROESELARE

Schrijf in via www.jeloopbaan.be. Meer info via 03 / 220 89 50 of lbc-nvk.loopbaancentrum@acv-csc.be Er zijn ook startbijeenkomsten van het Centrum voor Loopbaanontwikkeling (CLO) in Antwerpen (vrijdag 7 oktober, vrijdag 4 november en

vrijdag 9 december), Gent (maandag 10 oktober), Hasselt (woensdag 19 oktober en woensdag 14 december), Leuven (woensdag 16

november), Kortrijk (woensdag 7 december), Mechelen (dinsdag 18 oktober) en Turnhout (woensdag 12 oktober).

Meer info op www.loopbaanontwikkeling.be

Ons Recht | 120ste jaargang | OKTOBER 2016 |

WAT ONZE LEZERS ERVAN DENKEN Wil jij graag je mening kwijt over één van de artikelen of berichten in jouw ledenblad? Of zijn er andere gebeurtenissen in de actualiteit die je sterk bezig houden? Alle interessante lezersreacties zijn erg welkom. We kunnen alleen brieven publiceren als we de naam en het adres van de schrijver (m/v) kennen. In principe vermelden we de initialen van de schrijver en zijn of haar woonplaats. Op uitdrukkelijk verzoek kunnen we die informatie weglaten. Soms moeten we een brief inkorten zonder aan de essentie ervan te raken. En als we een brief afdrukken wil dat niet automatisch zeggen dat de redactie het eens is met alles wat erin staat. Je lezersbrief wordt hier met interesse gelezen: Redactie Ons Recht, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen. E-mailen kan uiteraard ook: lbc-nvk.communicatiedienst@acv-csc.be.

WERK ZOEKEN MET ARBEIDSHANDICAP W.O. - PER E-MAIL

Het verhaal over Sabine Stevens en haar arbeidshandicap (Ons Recht van september) lijkt sterk op wat ik zelf meemaakte. Ik wil Sabine graag een hart onder de riem steken. Na mijn middelbare studies handel-administratie-verkoop werkte ik diverse jaren als

verkoopster. Daarna schoolde ik me via de VDAB om tot administratief medewerkster. Zo kwam ik terecht op een advocatenkantoor. Ik ontwikkelde meer en meer fysieke en mentale klachten: reuma, posttraumatisch stress-syndroom en een groot risico op een burn-out. Ik had en heb enorme concentratieproblemen. Mijn zicht verslechterde, ik kreeg gewrichtsproblemen en

mijn gehoor ging achteruit. De werkgever weigerde hiermee rekening te houden, ik vroeg bijvoorbeeld een vergroot beeldscherm maar kreeg het niet. Uiteindelijk werd ik ontslagen. Toen ik me ging inschrijven bij de VDAB, werd met een aantal zaken geen rekening gehouden. Pas toen ik bepaalde attesten voorlegde, toonde de mevrouw van de VDAB meer begrip. Ik werd doorverwezen naar een andere dienst, die me testte op diverse vlakken. Later werd beslist dat ik recht had op een ‘arbeidspostaanpassing’ en een Vlaamse ondersteuningspremie (VOP). Na het volgen van een gespecialiseerde oriënteringscursus bleek dat ik een afwisselende job wilde in de zorgsector, liefst als tandartsassistente. Via de VDAB belandde ik bij De Ploeg in Brasschaat. Daar kreeg ik veel hulp en steun en vond ik mijn zelfvertrouwen wat terug. Ik deed een stage in een tandartspraktijk, maar diverse gezondheidsklachten deden me twijfelen of een job daar wel verstandig was. Mijn stage werd verlengd. Op zeker ogenblik zag de werkgever een aanwerving niet meer zitten. De Ploeg probeerde nog een contract voor me rond te krijgen, tevergeefs. Mijn ervaring is dat veel

werkgevers wel de VOP willen opstrijken maar tegelijk verlangen dat de kandidaat met een arbeidshandicap meedraait als een volwaardig en gezond persoon. Als een handicap zichtbaar is, zal de werkgever er wel sneller mee rekening houden. Is de handicap onzichtbaar, dan wordt al vlug ‘vergeten’ dat die er wel is. Gelukkig is het niet alleen maar kommer en kwel. Na een gespecialiseerde individuele beroepsopleiding (GIBO) vond ik dan toch een vaste baan bij een andere tandartspraktijk, waar wel rekening wordt gehouden met mijn beperkingen. Ook die werkgever had twijfels of het wel zou lukken. Maar nu krijg ik te horen dat we ‘een goed team zijn’. Eén van de grootste cadeaus die ik ooit heb gekregen. ARCO EN BELASTINGGELD C.V. - MERKSEM

Ik vond de brief ‘Arco en belastinggeld’ in Ons Recht van september echt knap geschreven. Daarin staat precies verwoord hoe velen denken over het beleid in België. Van mij had deze brief een hele pagina mogen krijgen. Wanneer zal er eindelijk een einde worden gemaakt aan de oneerlijkheid? Wanneer zal de politiek niet langer water naar de zee laten vloeien?

UITBETALING VAKBONDSPREMIE PC 310 BANKEN Voor de banken (paritair comité 310) wordt de vakbondspremie (30 euro voor voltijdse en deeltijdse werknemers) overgeschreven tussen 15 september en 15 november 2016. Om de vakbondspremie te krijgen moet je minstens zes maanden aangesloten zijn bij de LBC-NVK op het ogenblik waarop de vakbondspremie wordt uitbetaald en in orde

zijn met de betaling van het lidgeld. Verder moet je minstens zes maanden in de sector hebben gewerkt in 2015. Vertrek je met SWT (brugpensioen) of heb je een andere uitstapregeling? Dan blijf je recht hebben op de premie als je in 2015 nog minstens één maand werkte en als je nog altijd lid bent van de LBC-NVK op het

ogenblik van de betaling. Wie met tijdkrediet is of arbeidsongeschikt is, blijft recht hebben op de vakbondspremie. Het enige wat je moet doen is controleren of de gegevens op het premieattest kloppen. Bezorg het ondertekende en eventueel gecorrigeerde attest bij voorkeur aan je LBC-NVK-afgevaardigde.

overgeschreven tussen 15 september en 15 november 2016. Om de vakbondspremie te krijgen moet je

minstens zes maanden aangesloten zijn bij de LBC-NVK op het ogenblik waarop de vakbondspremie wordt uitbetaald en in orde

PC 308 SPAARBANKEN Voor de spaarbanken (paritair comité 308) wordt de vakbondspremie (35 euro voor voltijdse en deeltijdse werknemers) 30

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht

tijdkrediet is of arbeidsongeschikt is, blijft recht hebben op de vakbondspremie. Het enige wat je moet doen is controleren of de gegevens op het premieattest kloppen. Bezorg het ondertekende en eventueel gecorrigeerde attest bij voorkeur aan je LBC-NVK-afgevaardigde.

PC 307 MAKELARIJ EN VERZEKERINGSAGENTSCHAPPEN Voor de makelarij en verzekeringsagentschappen (paritair comité 307) wordt de vakbondspremie (35 euro voor voltijdse en deeltijdse werknemers) overgeschreven tussen 15 september en 15 november 2016. Om de vakbondspremie te krijgen moet je minstens zes maanden aangesloten zijn bij de LBC-NVK op het ogenblik waarop de vakbondspremie wordt uitbetaald en in orde zijn met de betaling van het lidgeld. Verder moet je minstens zes maanden in de sector hebben gewerkt in 2015. Vertrek je met SWT (brugpensioen) of heb

je een andere uitstapregeling? Dan blijf je recht hebben op de premie als je in 2015 nog minstens één maand werkte en als je nog altijd lid bent van de LBC-NVK op het ogenblik van de betaling. Wie met tijdkrediet is of arbeidsongeschikt is, blijft recht hebben op de vakbondspremie. Het enige wat je moet doen is controleren of de gegevens op het premieattest kloppen. Bezorg het ondertekende en eventueel gecorrigeerde attest bij voorkeur aan je LBC-NVK-afgevaardigde.

PC 306 VERZEKERINGSMAATSCHAPPIJEN Voor de verzekeringsmaatschappijen (paritair comité 306) wordt de vakbondspremie (40 euro voor voltijdse en deeltijdse werknemers) overgeschreven tussen 15 september en 15 november 2016. Wie werkt bij een verzekeringsmakelaar (paritair comité 307) krijgt ook een vakbondspremie. Om de vakbondspremie te krijgen moet je minstens zes maanden aangesloten zijn bij de LBC-NVK op het ogenblik waarop de vakbondspremie wordt uitbetaald en in orde zijn met de betaling van het lidgeld. Verder moet je minstens zes maanden in de sector hebben gewerkt in 2015.

Vertrek je met SWT (brugpensioen) of heb je een andere uitstapregeling? Dan blijf je recht hebben op de premie als je in 2015 nog minstens één maand werkte en als je nog altijd lid bent van de LBC-NVK op het ogenblik van de betaling. Wie met tijdkrediet is of arbeidsongeschikt is, blijft recht hebben op de vakbondspremie. Het enige wat je moet doen is controleren of de gegevens op het premieattest kloppen. Bezorg het ondertekende en eventueel gecorrigeerde attest bij voorkeur aan je LBC-NVK-afgevaardigde.

OPVOEDINGS- EN HUISVESTINGSINSTELLINGEN Bij de opvoedings- en huisvestingsinstellingen (paritair comité 319) wordt in de periode van oktober tot december de vakbondspremie van 80 euro uitbetaald aan leden die de voltijdse bijdrage betalen. Wie een verminderde bijdrage betaalt, krijgt een premie van 40 euro. Van de werkgever heb je bij de loonstrook een lichtblauw formulier gekregen dat dient als attest voor de vakbondspremie.

Dit attest moet je bezorgen aan het LBCNVK-secretariaat in jouw streek. Om recht te hebben op de vakbondspremie moet je ten laatste op 1 oktober 2015 lid geworden zijn van de vakbond en nog steeds aangesloten zijn op het moment van betaling. Je moet ook in het refertejaar 2016 minstens één dag hebben gewerkt in een opvoedings- en huisvestingsinstelling die erkend is door de Vlaamse overheid.

LBC-NVK-SECRETARIATEN EN -STEUNPUNTEN • LBC-NVK AALST-OUDENAARDE Hopmarkt 45 - 9300 Aalst tel. 053/73.45.20 - fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be Steunpunt: Koningsstraat 5 - 9700 Oudenaarde tel. 053/73.45.25 - fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • LBC-NVK ANTWERPEN Nationalestraat 111-113 - 2000 Antwerpen tel. 03/222.70.00 - fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • LBC-NVK BRUGGE-OOSTENDE Kan. Dr. L. Colensstraat 7 - 8400 Oostende Steunpunt: Oude Burg 17- 8000 Brugge tel. 059/55.25.54 - fax 03/220.88.15 lbc-nvk.brugge-oostende@acv-csc.be • LBC-NVK BRUSSEL Pletinckxstraat 19 - 1000 Brussel tel. 02/557.86.40 - fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • LBC-NVK GENT Poel 7 - 9000 Gent tel. 09/265.43.00 - fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • LBC-NVK HALLE Vanden Eeckhoudtstraat 11 - 1500 Halle tel. 02/557.86.70 - fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • LBC-NVK HASSELT Mgr. Broekxplein 6 - 3500 Hasselt tel. 011/29.09.61 - fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • LBC-NVK KEMPEN Korte Begijnenstraat 20 - 2300 Turnhout tel. 014/44.61.55 - fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • LBC-NVK KORTRIJK-ROESELARE-IEPER President Kennedypark 16D - 8500 Kortrijk Steunpunten: H. Horriestraat 31 - 8800 Roeselare St. Jacobsstraat 34 - 8900 Ieper tel. 056/23.55.61 - fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk-roeselare-ieper@acv-csc.be • LBC-NVK LEUVEN Martelarenlaan 8 - 3010 Kessel-Lo tel. 016/21.94.30 - fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • LBC-NVK MECHELEN-RUPEL Onder Den Toren 5 - 2800 Mechelen-Rupel tel. 015/71.85.00 - fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • LBC-NVK VILVOORDE Toekomststraat 17 - 1800 Vilvoorde tel. 02/557.86.80 - fax 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be • LBC-NVK WAAS & DENDER H. Heymanplein 7 - 9100 Sint-Niklaas tel. 03/765.23.70 - fax 03/220.88.18 lbc-nvk.waasendender@acv-csc.be Steunpunt: Oude Vest 144/2 - 9200 Dendermonde tel. 03/765.23.71 - fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be

ALGEMEEN SECRETARIAAT Sudermanstraat 5 - 2000 Antwerpen Tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 lbc-nvk@acv-csc.be | www.lbc-nvk.be

INDEXAANPASSINGEN SEPTEMBER 202.00 kleinhandel in voedingswaren 216.00 notarisbedienden 308.00 maatschappijen voor hypothecaire leningen, sparen en kapitalisatie 309.00 beursvennootschappen 310.00 banken 313.00 apotheken en tarificatiediensten

vorige lonen x 1,01 vorige lonen x 1,0083 vorige lonen x 1,0023 vorige lonen x 1,002265 vorige lonen x 1,0023 vorige lonen x 1,02

Missie van de lbc-NVK

De Landelijke Bediendecentrale – Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (LBC-NVK) is een vakbond die als deel van het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) opkomt voor meer en sterkere rechten voor werknemers (m/v). De LBC-NVK is een onafhankelijke democratische organisatie met leden en militanten, die streeft naar solidariteit onder werknemers. Nationale en internationale solidariteit is een belangrijk doel en bindmiddel. De LBC-NVK staat voor een democratische kijk op de samenleving. Samen met gelijkgezinde bewegingen wil ze een strijdbare tegenmacht zijn.

| OKTOBER 2016 | 120ste jaargang | Ons Recht