Ons Recht, maart 2009 by LBC-NVK

ONS RECHT

113DE JAARGANG NUMMER 3 MAART 2009

maandblad van de landelijke bediendencentrale · nationaal verbond voor kaderpersoneel

¬ LESSEN VOOR FiNANCiËLE SECtOR ¬ DEBAt OVER ECONOmiSCHE WERKLOOSHEiD ¬ mOEDERSCHAPSRuSt EN VADERSCHAPSVERLOF ¬ miSERiE EN mOED OP FiLiPiJNEN

AUTOSECTOR BLOEDT ONZEkERHEID bIJ OpEl EN Daf

inhoud

Ons Recht 3 in een crisis moet je keuzes maken Nooit waren de omstandigheden zo gunstig voor een vermogensbelasting.

4 “financiële sector moet ophouden met massaal speculeren” De financiële crisis heeft invloed op het sectoraal overleg bij bankiers en verzekeraars. De LBC-NVK eist serieuze bijsturingen. · p. 4

Oude, kwalijke gewoonten dreigen snel terug te keren.

6 pijnlijke sanering breekt strijdlust bonden bij daf niet Zoveel mogelijk jobs redden is de boodschap.

7 “stenen verleggen en dammen bouwen” Robert Schuermans is de nieuwe voorzitter van de LBC-NVK.

8 snelle invoering economische werkloosheid voor bedienden is fabeltje LBC-NVK wenst een allesomvattend debat. Werkgeverskringen dringen aan op economische werkloosheid voor bedienden. Populisme en loze praatjes dreigen het debat te vertekenen. · p. 8

9 werkende armen bestaan ook in belgië Veel gezinnen moeten rondkomen van één inkomen.

10 wereld toont sociaal gezicht in braziliaanse belém Een antwoord op ‘de pyromanen uit Davos’.

12 Arbeids-Gericht 13 monopoly-achtig spel schetst realiteit van nieuwkomers Vele ‘nieuwe Belgen’ willen wat graag inburgeren. Er zijn nieuwe regels voor moederschapsrust en vaderschapsverlof. Ons Recht vertelt wat er vanaf 1 april 2009 verandert. · p. 16

14 herstructureringsspook teistert agfa nog altijd Directie laat niet in haar kaarten kijken.

16 regels voor moederschapsrust en vaderschapsverlof veranderen Ons Recht geeft uitleg.

17 Over de grenzen 18 suikerriet laat erg bittere smaak na ACV’ers vol bewondering voor strijd van de Filippino’s. Een inleefreis naar de Filipijnen maakte diepe indruk op 8 ACV’ers. Ook in miserabele omstandigheden knokken mensen voor verandering. · p. 18

2 ons recht | 113de jaargang | MAART 2009

20 vlaamse zorgverzekering heeft bizarre effecten De sociale zekerheid regionaliseren is een heilloze weg.

21 In de marge 22 delhaize en unilever moeten wel compromis sluiten Prijzenoorlog doet LBC-NVK niet bepaald plezier.

23 hogere werkloosheidsuitkeringen dankzij ipa Loonplafond gaat naar omhoog.

24 ervaringsbarema in pc 218 kan alleen zonder sociale achteruitgang Minimumlonen afbouwen is geen optie.

25 kom op voor je recht op 4 dagen vorming in pc 218 Doe het voor 31 maart.

25 duizenden extra jobs in non-profit Sector reageert tevreden.

25 Inbox 26 Film 27 Boek 28 interpretatie detacheringsrichtlijn roept vragen op Europa moet resoluut sociale keuzes maken.

29 De lezer schrijft 30 Uitbetaling vakbondspremie 30 verplaatsingskosten: heet van de naald Nieuws uit de Nationale Arbeidsraad.

30 revalidatiecentra zijn getalm riziv spuugzat Gebrek aan nieuw personeel zit vakbond hoog.

31 Achterklap 32 Papaver

standpunt

in een crisis moet je keuzes maken De berichtgeving over ontslagen, herstructureringen en andere minder fraaie sociale gebeurtenissen gaat gepaard met weinig opbeurende beursanalyses. De aandelenkoersen, vooral die van ﬁnanciële instellingen, maken capriolen die het betere trapezewerk waardig zijn. En de roep om staatstussenkomsten en -garanties is zelfs in de meest halsstarrige liberale kringen te horen. De beeldvorming liegt er ook niet om: met minder dan een voorstel voor een economisch ‘oorlogskabinet’ moet je tegenwoordig niet meer voor de dag komen. Hoe virtueel sommige zaken verlopen, moge blijken uit de effecten van een uitspraak van Ben Bernanke, de baas van de Federal Reserve, zeg maar de Amerikaanse Nationale Bank. Bernanke verklaarde dat de crisis zich tegen eind 2009 wel zou oplossen. Dat deed de beurs in New York plotseling opveren. Allerlei enquêtes spreken elkaar tegen dat het een lieve lust is. In één week evolueerde het van “helft van de bedrijven denkt aan herstructurering dit jaar” naar “tachtig procent van de Belgische en internationale bedrijven verwacht het komende kwartaal geen afname van het personeelsbestand”. Kortom, er valt niet dadelijk een rechte voor te trekken op de voorspellingen. Mogen we dus besluiten dat er niets aan de hand is? Uiteraard niet. Guy Mathot, PS-bonvivant bij het leven, deed ooit de legendarische uitspraak dat de staatsschuld er vanzelf gekomen was en ook vanzelf zou verdwijnen. We passen dit onwijze gezegde niet toe op de huidige crisis. Niet in het minst omdat deze crisis er niet ‘vanzelf ’ kwam.

slachtoffers De economische crisis en de daaruit voortvloeiende sociale miserie zijn het directe resultaat van een mateloos ergerlijk uit de hand gelopen financieel schandaal. Banken en andere financiële instellingen rommelden letterlijk maar wat aan terwijl ze jaagden op snel geldgewin. De combinatie van beide laatste begrippen leidt altijd ‘linea recta’ naar slachtoffers. En slachtoffers vind je altijd onderaan. De zwaksten zijn steeds diegenen die het zwaarst in de klappen delen. De economische crisis zal onnoemelijk veel forser aankomen in de armste landen dan in de rijkere. Zoals ook de werknemers overal steeds harder zullen worden getroffen wanneer er gesnoeid wordt. In de komende weken en maanden zullen we weer alle hens aan dek moeten roepen. Meer dan ons lief is zullen we worden opgetrommeld om over herstructurerings- en zelfs inleverings-cao’s te onderhandelen. Het is niet meteen een bron van fierheid, maar we hebben spijtig genoeg ervaring en deskundigheid in huis. Die kwaliteiten moeten we benutten om te vermijden dat het bijltjesdagen

Ferre wyckMAns · AlgeMeen secretAris

worden waarbij de werknemers als eersten, laat staan als enigen, de crisis zullen betalen.

Oude deuntje Als het goed gaat moeten we matigen om de groei niet te bezwaren; als het slecht gaat moeten we gas terugnemen om de groei weer mogelijk te maken. Het oude deuntje. Beleidsmakers zijn haast verplicht om via staatswaarborgen allerhande bedrijven te ondersteunen. Al te weinig horen we daarbij zeggen dat de overheid het behoud van jobs eist. Gebeurt dat niet, dan worden publieke middelen - belastinggelden van de bevolking – gebruikt om herstructureringen te financieren en uiteindelijk het aandeelhouderschap te redden. Dat kan onmogelijk de bedoeling zijn.

modrikamen en co Advocaten van het slag Modrikamen wensen inspraak van aandeelhouders, een nobele democratische aspiratie. De snelheid waarmee bepaalde advocatenkantoren standpunten innemen, getuigt echter van weinig overlegtraditie. Wat dit type van belangenverdediging vooral kenmerkt, is dat het algemeen belang geen keus is. Het eigenbelang van een beperkte groep staat voorop. In zulke kringen blijft het mikken op het veilig stellen van liefst snelle, hoge rendementen. Laat nu net dat de bron zijn van flink wat van de huidige problemen. We zijn niet zo naïef te denken dat aandeelhouders voor het nemen van risico’s geen vergoeding (dividenden) zouden moeten krijgen. Maar het loopt wel fout als het risico moet worden gecompenseerd zodra het verkeerd gaat. Precies dat claimen sommige aandeelhoudersverenigingen nu.

vermogensbelasting Vandaar ons pleidooi om van deze crisis gebruik te maken om de overheid, in ruil voor de nu geleverde inspanningen, garanties te geven op fiscale inkomsten uit kapitaal en vermogens. Nooit waren de omstandigheden zo gunstig voor een vermogensbelasting en een nieuwe fiscale heffing op kapitaalinkomsten. Het fiscale verdelingsijzer moet worden gesmeed terwijl het heet is. Hoe komt het toch dat we daarover zo weinig horen van de kandidaatspecialisten voor het economisch oorlogskabinet? n

Overheid mag best méér eisen koppelen aan steun.

MAArt 2009 | 113de jaargang | ons recht 3

Financiële sector moet ophouden met massaal speculeren” LBC-NVK eist betere informatie en authentiek ethisch besef

Denis Bouwen ONS RECHT: De ‘suspense’ blijft gigantisch groot. Valt er veel sectoraal te onderhandelen? Stefaan Decock: “Toch wel, maar de financiële crisis drukt een sterke stempel op de eisen die we stellen. Deze cao-ronde moet vooral de kwaliteit van onze werkgelegenheid in de kijker zetten. Het personeel leverde enorme inspanningen. Daarom is het absoluut gerechtvaardigd om de mogelijkheden van het Interprofessioneel Akkoord (IPA) op het vlak van de koopkracht te gebruiken.”

Hoe inspireert de crisis jullie verzuchtingen? Stefaan Decock: “Door de rampzalige gebeurtenissen in de sector eisen de vakbondsvertegenwoordigers betere economische en financiële informatie. Alleen zo kunnen we trachten de bedrijfsrisico’s beter in te schatten. We vinden ook dat werknemers recht hebben op loopbaanbegeleiding. Ze moeten veilig en objectief feedback krijgen over de manier waarop ze hun loopbaan willen ontwikkelen.” “Maar ook over de beloning van de CEO’s willen we onderhandelen. Een aantal toplui maakte het erg bont. Wij willen meer ethisch besef bij banken en verzekeraars en dat moet blijken uit de manier waarop CEO’s bezoldigd worden. Het gaat ons niet zozeer om de hoogte van de bedragen maar eerder om de criteria en de verloningssystemen. Sommige bazen willen gestes doen maar erg geloofwaardig is het allemaal niet. De oude, kwalijke gewoonONS RECHT:

4 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

ten dreigen snel terug te keren.” “Wij pleiten voor veel minder speculatie en kleinere maar duurzamere winsten. Een aandeelhouder mag zich niet blindstaren op de aandelenkoers of het dividend. Hij mag zich ook best afvragen wat zijn verantwoordelijkheid is ten aanzien van de maatschappij, het klimaat, de economie. Een aandeelhouder moet verder willen kijken dan zijn neus lang is. Het evenwicht tussen klant, personeel, aandeelhouder en samenleving dient hersteld.”

raars de economische recessie om te prutsen aan de loon- en arbeidsvoorwaarden? Stefaan Decock: “Voorlopig heb ik geen aanwijzingen dat de bankiers nodeloos het personeel viseren. Ze kunnen zich dat ook niet permitteren. De verzekeraars misbruiken wel de crisis om de afspraken over de loonindexering niet na te leven. Ze plegen diefstal op de kap van hun werknemers door de omvorming van het indexsysteem niet helemaal te compenseren.”

Vakbondspremie

jobverliezen?

ONS RECHT: En er staat nog meer op jullie verlanglijstje? Stefaan Decock: “De bonden deden hard hun best om de communicatie met de werknemers in goede banen te leiden en ondernemingen écht overeind te houden. Die inspanningen mogen best worden beloond met een vakbondspremie. Bij de banken is er geen vakbondspremie Bij de verzekeraars en de spaarbanken bestaat zo’n premie wel maar in een bescheiden vorm.” “Met de werkgevers willen we ook projecten uitwerken. In het licht van het thema ‘waardig werk’ verlangen we dat de bedrijven in woord en daad wereldwijd principes eerbiedigen: het belang van sociaal overleg, de vrijheid van vereniging, internationale afspraken en ethische regels tegen het gebruik van kinderarbeid, uitbuiting en milieuvervuiling. Met hun investeringsbeleid kunnen financiële instellingen op dit vlak veel invloed hebben.”

Stefaan Decock: “Als ik een paar recente dossiers optel, kom ik al gauw aan 3.850 jobs die in 2009 rechtstreeks in België verloren gaan. Ik hou dan geen rekening met de verzekeraars en de buitenlandse activiteiten. Onze grootbanken plooien zich vooral terug door te snoeien in het buitenland. In de komende maanden zal vermoedelijk nog sneller en intenser worden gerationaliseerd, vooral dan in puur administratieve jobs. Sommige bankiers zullen nog meer willen uitbesteden. Ook activiteiten in portefeuillebeheer, IT-projecten en de kantorennetten komen zeker onder druk.”

ONS RECHT:

Misbruiken de bankiers en verzeke-

ONS RECHT:

Hoe hoog staat de teller van de

De LBC-NVK lanceerde het voorstel om een Hoge Raad voor Financiën op te richten om orde op zaken te stellen en een positief toekomstperspectief uit te tekenen? Stefaan Decock: “Febelfin, dat onder meer de werkgevers uit de banksector verenigt, ziet wel iets in het idee. Die organisatie wil hierover zeker praten met de bonden. Assuralia, de ONS RECHT:

FINANCIËN

vereniging van de verzekeraars, reageert binnenkort.”

Fortissaga ONS RECHT: In de Fortissaga koos de LBC-NVK uit-

drukkelijk voor BNP Paribas? Stefaan Decock: “Een inlijving van Fortis Bank bij het Franse BNP Paribas lijkt het beste perspectief voor de jobs en de stabiliteit. De aandeelhouders van de Fortis Holding blokkeerden de deal met BNP Paribas. Maar wij blijven BNP een interessante partner vinden. Als de staat van de Fortis Bank een solide instelling met referentieaandeelhouders kan maken, kan dat voor ons ook. Zolang er maar een langetermijnperspectief is. We willen stabiele, ethische en duurzame aandeelhouders die letten op het maatschappelijk belang en niet alleen poen scheppen.”

ONS RECHT: Sommigen zien de Fortis Bank als reïncarnatie van de ASLK? Stefaan Decock: “Daarin schuilt veel melancholie. De vraag is of een instelling à la ASLK nog kan overleven. Vroeger had bijna elk kind, via de school, een spaarboekje bij de ASLK. De bank werd bijna slapend rijk. Dat is verleden tijd. Ik begrijp de hunker naar het verleden maar twijfel sterk aan het realisme van die heimwee.”

Sommige bazen willen gestes doen maar erg geloofwaardig is het allemaal niet. De oude, kwalijke gewoonten dreigen snel terug te keren.

Je maakte ook de aandeelhoudersvergadering van de Fortis Holding mee? Ste fa a n D ecoc k : “In een soort van Fortisfront hadden wij de stemmen van 2.400 werknemers-aandeelhouders gegroepeerd. In die context was ik op de vergadering aanwezig. Eerlijk gezegd was ik diep ontgoocheld en geschokt. De werknemers waren daar overgeleverd aan een publiek dat absoluut niet met hen begaan was.” “Ik wil niet alle aandeelhouders over dezelfde kam scheren, maar het niveau van de discusONS RECHT:

sies was bedroevend laag. Je voelde veel haat, frustraties en egoïsme. Ik snap best dat sommige aandeelhouders grote verliezen leden. Maar dat wil ook zeggen dat ze bewust grote sommen op het spel zetten en speculeerden. Een positief punt op de vergadering was dat veel Belgische aandeelhouders toch pro BNP Paribas stemden.”

Hoe zit het met Fortis Verzekeringen? Ste fa a n D ecoc k : “De verzekeringspoot van Fortis zit erg solide in elkaar. Fortis Insurance kan zelfstandig voortbestaan. De verzekeringsactiviteiten vallen nu onder de Fortis Holding. Voor de aandeelhouders van de holding een gunstige zaak. Of Fortis Insurance er ook mee gebaat is, valt moeilijk te zeggen.” O N S R EC H T:

De verkoop van de Nederlandse Fortisactiviteiten aan de Nederlandse staat valt niet meer terug te draaien?

ONS RECHT:

Politiek Houdt onze politiek bij Fortis genoeg rekening met de vakbonden? Stefaan Decock: “Wij gaan er vanuit dat onze stem telt voor de overheid. De bonden vertegenwoordigen de werknemers en een belangrijk aantal aandeelhouders. In die zin hebben wij meer recht om aan tafel te zitten dan het advocatenkantoor Modrikamen of het juridisch advieskantoor Deminor. Aan premier Herman Van Rompuy vertelden we wat er voor de werknemers op het spel staat en wat onze bekommernissen zijn.” ONS RECHT:

Bij Dexia moeten 900 banen sneuvelen, waarvan zo’n 350 in België? Stefaan Decock: “De maatregelen bij Dexia liggen in de lijn van wat de top daar aankondigde bij het aantreden van Jean-Luc Dehaene als nieuwe bestuursvoorzitter. Misschien zullen de ingrepen niet volstaan. Dexia moet een oplossing vinden voor het onevenwicht dat er nu is: de Belgische poot trekt heel wat spaargelden aan, maar de Franse activiteiten doen dat veel minder.” ONS RECHT:

Bij de bankiers en verzekeraars wordt het sectoraal overleg flink overschaduwd door de financiële crisis en alle ellende die daaruit voortkwam. Stefaan Decock, de nationaal secretaris voor de financiën bij de LBC-NVK, laat zich niet kisten. “Wij willen een financiële sector die minder speculeert en kiest voor kleinere maar duurzame winsten.”

Stefaan Decock: “De Nederlandse overheid lijkt geen kik te geven. Ik zie de Nederlanders geen water in de wijn doen. Tenzij wanneer onze federale regering in ruil compensaties zou aanbieden, maar ook dat lijkt me weinig realistisch.”

ONS RECHT: Ook een vaste waarde als KBC kwam in nauwe schoentjes te zitten. De Vlaamse regering legde 2 miljard euro voor KBC op tafel. Een goede zaak? Stefaan Decock: “Wanneer de federale regering beslissingen moet nemen, spelen al te vaak partijpolitieke en communautaire afwegingen. In die zin is het goed dat de Vlaamse regering haar verantwoordelijkheid nam. Dat beleidsniveau zit veel minder in de wurggreep van de politieke spelletjes. En KBC is toch vooral Vlaams.” “Van de Belgische grootbanken is KBC misschien de bank die het snelst communiceert en in die zin ook het meest transparant is. Maar ook KBC draaide mee in de mallemolen van ‘financiële afgeleide producten’ en speculatie. Nu wordt de factuur gepresenteerd. KBC blijft sterk beursgevoelig. Stabiele referentieaandeelhouders zijn hierbij erg belangrijk. De bank moet intern en extern heel transparant blijven om het vertrouwen niet in het gevaar te brengen.” “Concurrent ING wil nu in België 315 jobs schrappen en 110 miljoen euro besparen. Ook daar kunnen de bonden aan tafel voor een rondje kostenbesparingen. We zijn dus nog lang niet door de hel.” n

Bij het ter perse gaan was het nog niet duidelijk of de deal tussen Fortis en BNP Paribas al dan niet zou doorgaan. MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 5

autosector Denis Bouwen

De cabine- en assenfabriek van DAF Trucks in Westerlo dreigt 874 vaste jobs kwijt te spelen, waaronder 73 bediendenbanen. “Er was al geruime tijd economische werkloosheid, maar dat kon blijkbaar geen collectief ontslag voorkomen”, constateert Leo Lauwerysen, secretaris van de LBC-NVK in de Kempen. In Antwerpen hangt het lot van de Opel-fabriek aan een zijden draadje.

Pijnlijke sanering breekt strijdlust bonden bij DAF niet Europese oplossing kan Opel Antwerpen toekomst geven

ind 2008 besliste DAF Westerlo 750 tijdelijke contracten niet te verlengen. Midden februari kondigde de directie meer dan 870 ontslagen aan. “Een gevolg van de economische crisis en de kelderende verkoopcijfers”, argumenteerde DAF. “De manier waarop DAF het collectief ontslag aankondigde, zette veel kwaad bloed”, weet Leo Lauwerysen. “De directie koos haar timing zo ongelukkig dat de werknemers het nieuws via radio en tv moesten horen.”

Banen redden Maar de strijdlust van de vakbonden is ongebroken. “De LBC-NVK en ACV-Metaal spreken onderling de strategie af. We hielpen ook het contact tussen de Vlaamse minister-president Kris Peeters en de DAF-directie tot stand brengen. We willen alles doen om zoveel mogelijk banen te redden.” De onderhandelingen over het herstructureringsplan zullen afzonderlijk gebeuren voor arbeiders en bedienden. “De situatie van beide groepen is verschillend. Bij de bedienden en kaderleden kunnen we veel opvangen door brugpensionering. Terwijl de ar-

beiders al langer op hun 55ste met brugpensioen kunnen gaan.”

Eindhoven Bij de vrachtwagenfabriek van DAF in Eindhoven sneuvelen slechts 400 jobs. Daar komt midden juni een eind aan een regeling van werktijdverkorting. “Zolang de werktijdverkorting loopt in Eindhoven, is een collectief ontslag daar onmogelijk.” Westerlo heeft al langer economische werkloosheid. “Maar dat kon een pijnlijke sanering niet verhinderen”, zegt Lauwerysen. “Economische werkloosheid kan volgens mij geen collectief ontslag blijven tegenhouden. In dat opzicht geloof ik dan ook niks van het pleidooi voor economische werkloosheid bij bedienden.” De Vlaamse en federale regeringen kunnen gerichte maatregelen treffen om de sector meer armslag te geven. “Waarom zouden we geen schrootpremie invoeren om de verkoop van nieuwe auto’s en vrachtwagens te stimuleren? Qua motortechnologie staat DAF al een stuk verder dan de Europese normen. De overheid kan de verkoop van trucks met nieuwe technologie aanmoedigen.”

6 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

GM Belgium Ook bij GM Belgium – Opel Antwerpen – heerst grote onzekerheid. De Amerikaanse moeder, General Motors, zit in zeer slechte papieren. Saab, ook een dochter van GM, vroeg uitstel van betaling aan en wil zelfstandig verder. De top van de Vlaamse regering ging in Detroit met GM (en Ford) praten. “Het voortdurende reorganisatieproces en de strijd voor nieuwe modellen eisten hun tol bij onze leden en militanten”, zegt Marc Van Thielen (LBC-NVK). “Maar ik zie geen algemeen gevoel van verslagenheid of een gebrek aan strijdlust. We blijven knokken voor de toekomst van de vestiging.” Als het hoofdkwartier van GM niets concreets zegt over Antwerpen, is dat een teken aan de wand, denkt Van Thielen. “Ik vrees dat ze in Detroit geen toekomstplannen meer maken voor Antwerpen. Als er een zelfstandige Europese structuur voor Opel komt, biedt dat meer overlevingskansen voor de fabriek.”

Europese aanpak Een Europese oplossing is denkbaar maar niet zo simpel. “Politici en vakbonden moeten over

de landsgrenzen heen de violen stemmen. Op syndicaal vlak is een oplossing zeker haalbaar. Binnen GM Europe boekten de bonden al opmerkelijke resultaten door samen te werken. Politiek ligt het dossier een stuk lastiger. Niet alle spelers hebben dezelfde plannen, belangen of doelstellingen. Onze politieke leiders moeten actief en eensgezind optreden. Politiek Europa moet bewijzen wat het in zijn mars heeft.” In de pers was er speculatie over een overname van Opel door BMW of een NedCar-scenario voor Opel Antwerpen. Het Nederlandse NedCar (Born) assembleert sinds jaren modellen voor diverse automerken. “Wij sluiten geen enkele piste uit die de jobs in Antwerpen kan redden. Maar een globale Europese aanpak geniet onze voorkeur.” De assemblage van de Astra is sowieso een aflopend verhaal. “Antwerpen heeft genoeg productievolumes nodig om te kunnen overleven. Waarom zou de fabriek niet inzetten op duurzame productieprocessen en ‘groene auto’s’? Diverse politieke overheden zouden zo’n keuze kunnen ondersteunen.” n

vakbond Denis Bouwen

De LBC-NVK, de grootste centrale van het ACV, heeft sinds 15 februari 2009 Robert Schuermans als nieuwe voorzitter. Schuermans zal vier jaar lang de voorzitter zijn van een vakbondscentrale met ruim 309.000 leden. Hij volgt Bob Van Passen op.

“Stenen verleggen en dammen bouwen”

Robert Schuermans volgt Bob Van Passen op als voorzitter LBC-NVK

obert Schuermans is een vakbondsmilitant bij AMP, het bedrijf dat bijna alle kranten en tijdschriften in België van de drukkerijen naar de verkooppunten brengt. Hij nam de fakkel over op de jongste bestuurlijke raad van de LBC-NVK. Die vond plaats in het nieuwe auditorium in Antwerpen, een verwezenlijking van Bob Van Passen. Gedurende twee termijnen van vier jaar runde Van Passen mee de centrale. Bob kreeg uitdrukkelijk lof en dank voor zijn zeer alerte, vaardige en vertrouwensvolle aanpak. De uittredende voorzitter heeft een filosofische noot veil voor leden en militanten: “De toekomst behoort aan hen die geloven in de schoonheid van hun dromen.” Van Passen wijst op de intensere samenwerking die de LBC-NVK uitbouwde met de collega’s van de Franstalige zusterorganisatie CNE. “Rond het statuut van arbeiders en bedienden is er nog veel werk aan de winkel. De samenwerking in het ACV moet ons op dit punt versterken. Voor de LBC-NVK ligt het statuut van de bedienden in elk geval niet te grabbel, nu niet en nooit niet.” De felle economische crisis betekent een grote uitdaging. “Te meer daar de werkgevers de crisis misbruiken en hun kapitalen in veiligheid brengen.”

Nieuwe ideeën Van Passens opvolger, Robert Schuermans, zegt het als volgt: “Als vakbond staan we midden in de stroom. Soms slagen we erin stenen te verleggen, zodat het water anders zou stromen. En soms moeten we dammen bouwen om het water te stoppen of erger te voorkomen. Maar laten we ons zelf niet verstenen in het patroon

Robert Schuermans

Bob Van Passen

van de stroom. De stroom van ontslagen, die almaar aan kracht wint en alles dreigt mee te sleuren wat we eerder opbouwden, zelfs het bouwwerk van onze dromen. Militanten en personeel van de LBC-NVK zullen dit bouwwerk samen moeten verdedigen. De werkdruk zal daardoor nog toenemen, collectieve dossiers zullen de bovenhand nemen van individuele dossiers, letters om te overwinnen, nieuwe ideeën te ontginnen.” Schuermans wijst de banken met de vinger die jarenlang à volonté speculeerden. “De bankiers zetten hierbij pensioenfondsen en spaargelden in. Winsten uit arbeid, het zweet van arbeiders en bedienden, vloeiden ook naar de beurzen. Torenhoge rendementen en overnames konden de geldhonger van sommigen niet stillen.”

den in recordtijden. Als dit een Olympische discipline zou zijn, ligt goud in handbereik. En voor de werknemers is er geen geld, geen financiële ruimte? Wereldwijd worden duizenden miljarden euro’s op tafel gelegd, en dit wegens de roekeloosheid van enkelingen. Die enkelingen treffen verschillende generaties. En wij krijgen dan het verwijt onverantwoordelijk te zijn.”

Speculatie

Tal van ondernemingen kregen al rake klappen. Dexia, Ethias, ArcelorMittal, Caterpillar, Komatsu, ING, Philips, Bekaert, Agfa-Gevaert, Het Nieuwsblad, De Morgen, Aviapartner, DAF en vele anderen zetten een kruis over duizenden banen. “Wereldwijd verliezen miljoenen werknemers hun baan. En morgen krijgen zij de stempel ‘profiteurs van het systeem’ opgekleefd. De werkgevers zijn nog niet rond

Volgens Schuermans spatte ‘de zeepbel van het kapitalistische systeem’ uit elkaar. Het moet gedaan zijn met de oeverloze speculatie. “Banken moeten zich toespitsen op hun kerntaken en het algemeen belang dienen. De ooit zo zelfregulerende markt heeft plots de overheid nodig, ons belastinggeld. Zonder enige waarborg voor het redden van jobs. Miljarden euro’s worden gevon-

Als de vakbonden de strijd voor een meer rechtvaardige economie niet aanbinden, zal niemand het doen. Laten we vooral geen tijd verspillen.

met hun geplande ‘grote schoonmaak’, die is nog maar net begonnen. De ‘Mister Propers’ van dienst blinken uit in netheid. Onder het mom van de uitzonderlijkheid nemen ze uitzonderlijke maatregelen, de ene al wat gedurfder dan de andere”.

Eenzijdige oplossingen De werkgevers pleiten ook voor economische werkloosheid voor bedienden. De krantencommentatoren papegaaien hen graag na in dit foute debat over eenzijdige oplossingen. “Reorganisaties bij ArcelorMittal en Bekaert illustreren hoe werkgevers schaamteloos mensen op straat zetten maar wel van fiscale en andere cadeaus profiteren. Het personeel van Fortis werd de speelbal van aandeelhouders. Als we de gang van zaken willen veranderen, moeten we de krachten bundelen en de rangen sluiten. Arbeiders en bedienden moeten samenwerken, in België en over de grenzen heen.” “Als de vakbonden de strijd voor een meer rechtvaardige economie niet aanbinden, zal niemand het doen. Laten we vooral geen tijd verspillen.” Een uitnodigende boodschap die op de bestuurlijke raad enthousiaste reacties uitlokte. n

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 7

sociaal Ferre Wyckmans

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) pleit ervoor liefst snel economische werkloosheid voor bedienden mogelijk te maken. Heel veel bedrijven zouden daarom vragen. Of het voorstel ook inspeelt op de wensen van veel bedienden en kaderleden, is een heel andere kwestie. De LBC-NVK wil graag meewerken aan oplossingen voor de tewerkstelling. Maar economische werkloosheid voor bedienden heeft ook consequenties op het vlak van inkomen en kosten. Een aspect dat niet onder de mat mag worden geveegd.

et is een fabeltje dat economische werkloosheid voor bedienden snel kan worden ingevoerd. Zoiets kan alleen via aanpassingen in de wet op de arbeidsovereenkomsten en in de werkloosheidsreglementering. En er zijn links met de ziekteverzekering, het gewaarborgd maandloon en zelfs de vakantieregeling. Al die punten kan je niet zomaar even snel regelen. Op dit ogenblik kan economische werkloosheid alleen voor arbeiders en op basis van overlegproce-

Snelle invoering economische werkloosheid voor bedienden is fabeltje “Laat simplismen over aan populisten”

dures. Zulke procedures werden voor bedienden nooit ontwikkeld, niet op sectorniveau en niet op bedrijfsniveau. Net zomin als er procedures bestaan die aanvullingen op de werkloosheid mogelijk maken om inkomensverlies te compenseren. Laten we de simplismen over aan de populisten. In de politiek ontbreekt het niet aan aanhangers van het populisme. De LBC-NVK vindt dat het sociaal overleg beter verdient. Er is nog iets. Economische werkloosheid kan alleen worden ingevoerd als er geen te recupereren overuren meer zijn. Bij arbeiders kan je door de tijdsregistratie redelijk goed zien of er nog te recupereren overuren zijn. Voor flink wat bedienden bestaat geen tijdsregistratie. Vooral in industriële bedrijven weigerden de werkgevers om zoiets ook voor bedienden in te voeren.

Globale aanpak De discussie brengt ons bij het debat over de verschillen tussen arbeiders en bedienden. De LBCNVK is klaar om het globale debat over de harmoni-

8 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

sering van het statuut te voeren. Ook over economische werkloosheid dus. Maar zo’n debat moet dan wel over alles gaan. Deelakkoorden zijn denkbaar omdat sommige dossiers sneller dan andere kunnen worden geregeld. Maar een debat zonder zicht op het geheel is niet wenselijk. Ook de werkgevers zouden niet willen dat wij enkel de afschaffing van de carenzdag zouden bespreken. Over één deeldossier onderhandelen omdat zoiets de werkgevers goed uitkomt, kan niet. Het gaat over alles of over niets. Dat is geen strategie van de Griekse kalender, wel een duidelijke visie op de inhoud van onderhandelingen. Nog bij het recent interprofessioneel akkoord werd impliciet afgesproken dat de discussie over de harmonisering van de statuten van arbeiders en bedienden niet op een drafje zou worden aangepakt. Er is het engagement en de door de politiek opgelegde timing om dit verder aan te pakken in 2009. Het geeft dan ook geen pas enkele weken later het dossier eenzijdig toch op te rakelen én te beperken tot één thema. Vallen de maskers dus af? Willen de werkgevers via het ‘harmoniseringdebat’ enkel vlugger en goedkoper van werkkrachten af geraken, tijdelijk of definitief? Dat beleidsverantwoordelijken vragen de timing te respecteren is wegens de lange en trage voorgeschiedenis terecht. Maar ministers moeten niet komen aandraven met maatregelen rond deeldossiers. Dat zal het globale overleg juist ten goede komen.

Een uitbreiding van de economische werkloosheid heeft onmiddellijk twee financiële gevolgen. Om te beginnen een forse stijging van de werkloosheidsuitkeringen, waartegenover geen financiering staat. Volgens de werkgevers moeten de centen maar komen uit de sociale zekerheid of publieke middelen. De RVA signaleerde al niet genoeg geld te hebben om de hogere uitgaven voor de werkloosheid bij arbeiders te kunnen dragen.

Inkomensverlies Een tweede gevolg is het inkomensverlies voor de getroffen werknemers. Dit inkomensprobleem geldt ook voor de meeste arbeiders die economisch werkloos worden. Het verdient even veel aandacht als het kostenprobleem van bedrijven. Een fundamentele globale eis is dat er een volledige netto-inkomensgarantie moet komen. Voor arbeiders én voor bedienden wanneer het systeem voor hen zou worden ingevoerd. De financiële crisis en de eruit voortvloeiende economische crisis is niet de schuld van de werknemers. Het is volkomen onethisch de gevolgen hiervan helemaal op hen te willen afwentelen. Ziet de LBC-NVK de problemen dan niet? Toch wel, maar je forceert de zaak wel sterk door de indruk te wekken dat je de economische problemen in België kan oplossen door alleen maar economische werkloosheid voor bedienden in te voeren. Economische werkloosheid is per definitie tijdelijk. Als economische werkloosheid een wondermiddel zou zijn, zouden er bij de arbeiders geen ontslagen vallen. Terwijl het in werkelijkheid de jongste tijd ontslagen regent. n

armoede Jan Deceunynck

Werken is de beste garantie tegen armoede, wordt wel eens gezegd. Toch blijkt steeds vaker dat een job niet volstaat, dat een inkomen uit arbeid niet genoeg is om iemand uit de armoede te houden. ‘Working poor’ noemen ze dit fenomeen. Ook in België en de rest van de Europa verdient dit probleem de nodige aandacht.

Werkende armen bestaan ook in België Vooral eenoudergezinnen zijn slachtoffer

gen in hun positie. Mogelijk gaan mensen minder moeite doen om hun situatie te verbeteren als de financiële noodzaak afneemt door extra steun. Ook een algemene verhoging van de kinderbijslag zou de positie van de werkende armen verbeteren, maar dit kost veel geld aan de overheid. En het bezorgt ook extra geld aan mensen met hoge inkomens.”

olgens een recente studie van de Universiteit Antwerpen blijft het probleem niet beperkt tot Amerika, traditioneel het land van de laagbetaalde hamburgerjobs, maar is het ook harde werkelijkheid in Europa. Ons Recht trok voor meer uitleg aan de mouw van onderzoeker Ive Marx van het Centrum voor Sociaal Beleid van de UA.

Hoe verklaar je het grote aantal werkende armen in Europa? Je zou denken dat onze sociale verworvenheden meer garanties bieden dan de situatie in het liberale Amerika… Ive Marx: “In Amerika werken inderdaad meer mensen tegen betrekkelijk lage lonen. Je hebt daar een grote dienstensector, die weinig gereguleerd is. De lonen liggen er erg laag en mensen hebben er vaak heel kleine contracten, soms zelfs van een paar uurtjes per dag of per week. In Amerika daalden bovendien de reële lonen in de jaren 1970, wat vooral nefast was voor de laagste lonen, die nog nauwelijks volstaan om van te leven. Een daling van de reële lonen maakten we in Europa nooit mee. Het probleem van de werkende armen in Europa moet dus een andere oorzaak hebben. In Amerika is het voor een groot stuk te wijten aan de lage lonen, maar hier is het vooral een verhaal van gezinnen die moeten rondkomen van één inkomen. Eenoudergezinnen zijn bijzonder kwetsbaar. Als je met één inkomen een gezin van een of twee volwassenen en nog een paar kinderen moet onderhouden, is de armoede niet ver weg. De gezinssituatie is even bepalend als het individuele inkomen.”

Huwelijksquotiënt

Ons Recht:

Het probleem is dus niet enkel te wijten aan te lage minimumlonen? Ive Marx: “Dat speelt uiteraard ook een rol. Maar lang niet alle mensen met een laag inkomen zijn arm. Een laag inkomen is geen echt probleem als er nog een ander inkomen is in het gezin. Dan volstaan de twee inkomens samen. Er zijn zeker goede redenen om de minimuminkomens op te trekken. Maar aan het probleem van de werkende armen zou dit alleen in beperkte mate iets veranderen. Hogere minimuminkomsten zouden vooral het gezinsinkomen doen toenemen van nogal wat tweeverdieners die het niet echt nodig hebben.” Ons Recht:

Eenoudergezinnen Ons Recht: Hoe groot is het probleem van de werkende armen in België? Ive Marx: “Zoiets in cijfers gieten is niet simpel. Maar het is duidelijk dat het probleem niet enkel mensen met een laag inkomen treft. Precies omdat het probleem

zich vooral voordoet bij eenoudergezinnen, sleurt het ook kinderen mee in de armoede. Het hangt dus onlosmakelijk vast met kinderarmoede.”

Ons Recht: Hoe scoort België in de strijd tegen het probleem van de werkende armen? Ive Marx: “Tamelijk goed. Dat is te verklaren doordat onze fiscaliteit de gezinnen met één inkomen relatief goed ondersteunt, bijvoorbeeld via het huwelijksquotiënt. België investeerde ook stevig in kinderopvang, wat het voor jonge moeders makkelijker maakt om een job te zoeken. De bijdrage is bovendien afhankelijk van het gezinsinkomen.” Ons Recht:

Hoe zie je het probleem

evolueren? “Het aantal klassieke gezinnen met één inkomen vermindert. Momenteel gaat het vooral om oudere gezinnen waar één van de partners thuis blijft om het huishouden te doen. In die gezinnen zit het inkomen door factoren als het aantal jaar dienst vaak al een stukje boven het minimuminkomen. Maar daartegenover staat dat het aantal alleenstaande ouders stijgt. Die groep moet ons het meeste zorgen baren. Het probleem wordt nog versterkt door het groeiende aantal tweeverdieners. Daardoor stijgt het gemiddelde inkomen. Dat maakt de kloof tussen het inkomen van de alleenstaande ouder en het gemiddelde gezinsinkomen nog groter. Op die groep zal het beleid zich in de komende jaren moeten richten.” n

Ive Marx:

Wat moet er gebeuren om de scheve situatie recht te trekken? Ive Marx: “Ik zie vooral fiscale en parafiscale mogelijkheden. De fiscaliteit zou gezinnen met één inkomen kunnen bevoordelen. Het huwelijksquotiënt doet dat al voor een stuk. Dit zorgt ervoor dat, als er in het gezin twee partners zijn, het gezinsinkomen over de twee partners wordt verdeeld en dus relatief minder wordt belast. Ook de fiscale aftrek voor kinderen ten laste helpt. Net zoals de kinderbijslag. Maar beide zijn voor alle gezinnen gelijk. Zulke maatregelen kan je selectiever maken, in het voordeel van gezinnen met één inkomen. Maar dat is een politieke keuze. Er zijn ook redenen om dit niet te doen, want zulke steunmaatregelen dreigen mensen te bestendiOns Recht:

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 9

Wereld toont sociaal gezicht in Braziliaanse Belém Marc Weyns

De Braziliaanse stad Belém ligt vrijwel pal op de Evenaar, in de Amazonedelta. Van 27 januari tot 1 februari vond daar het Wereld Sociaal Forum plaats. Het ACV was met een 20-koppige delegatie actief aanwezig op het Forum.

et WSF is een erg losse structuur waardoor vertegenwoordigers uit erg veel landen en uit verschillende sociale bewegingen elkaar kunnen ontmoeten, in dialoog gaan en discussiëren. Een week lang waren in Belém ongeveer 100.000 mensen bijeen. De deelnemers kwamen uit de vredesbeweging, milieuorganisaties, vrouwengroepen, vakbonden, mensenrechtenverenigingen en boerenbewegingen. Ook inheemse volkeren waren prominent aanwezig. Belém is geen toeristische trekpleister en al helemaal geen congresstad. Talloze deelnemers vonden onderdak bij particulieren in de stad of sliepen gewoon in een tentje. Met elke dag temperaturen boven de 30 graden was kamperen geen probleem. Maar het was wel het regenseizoen en bijna elke namiddag was er een tropische zondvloed. Dat speelde de kampeerders danig parten. De ACV-delegatie was al enkele dagen voor de start van het Forum in Belém. Dat gaf de 10 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

WSF in het teken van Amazonegebied kans om uitgebreide contacten te hebben met diverse vakbonden van de ‘União General dos Trabalhadores’ (UGT). In Brazilië zijn de structuren van de vakbonden toch wel heel anders dan in België. Ook het sociaal overleg is er compleet anders gestructureerd. Carrefour, de op één na grootste distributiegroep ter wereld, heeft ook in Brazilië winkels. Iedereen herinnert zich de recente acties tegen Carrefour in België. Volgens de vakbond van de distributie kiest Carrefour ook in Brazilië voor jobonzekerheid, verregaande flexibiliteit, deeltijdse contracten en outsourcing waarbij het bedrijf op zoek gaat naar goedkopere werknemers. Brazilië telt 170 miljoen inwoners van wie er ongeveer 80 miljoen beroepsactief zijn. De helft van de werknemers werkt in de informele economie zonder enige sociale zekerheid of andere bescherming. In zo’n omgeving is het voor de vakbonden niet gemakkelijk het beleid van Carrefour om te buigen.

Visserij Vis is een belangrijk deel van het menu van de Amazonebewoners. In het haventje van Belém liggen enkele tientallen kleine bootjes die dagelijks hun vracht vis aanvoeren. Maar

er zijn ook grotere visbedrijven actief. Catfish bijvoorbeeld heeft 600 werknemers in dienst, de helft op de schepen en de helft aan de wal. Het jaar 2008 was een heel goed visjaar. Maar de immense boskap leidt tot minder regenval, en dat is nadelig voor de visserij. De vissoort die voor het grootste deel van de omzet zorgt – de piramutaba – paait in de hoge bovenloop van de Amazone. De bouw van stuwdammen – de natte droom van Tractebel en andere grote spelers – dreigt het hele visbestand te decimeren. De verhalen van de plaatselijke vissers illustreren de ondoordachte manier waarop met het Amazonegebied wordt omgesprongen. Vakbonden nemen een belangrijk deel van de professionele vorming in Brazilië voor hun rekening. In een plaatselijke visserijschool leren zowat 30 jongeren veel over mechanica, bootonderhoud, navigatie, biodiversiteit en duurzame ambachtelijke visserij. De jongeren krijgen ook voorlichting over seks, hiv/aids en drugs. Het is niet de bedoeling alleen maar goede vissers af te leveren, zegt de directeur van de visserijschool. De kennis die de leerlingen meenemen naar huis, kunnen ze aan anderen doorgeven.

internationaal

Indianen Bij de openingsmanifestatie van het Wereld Sociaal Forum waren meer dan duizend indianen opvallend aanwezig. Vanuit de lucht bekeken gaven ze de boodschap ‘SOS Amazonia’. Tijdens het hele Forum stelden de inheemse bevolkingsgroepen de milieuproblemen aan de kaak waarmee ze te kampen hebben door de roofbouw van vooral enkele multinationals. De activiteiten van de houtsector resulteren in een massale ontbossing. Andere bedrijven ontginnen ertsen. En dan zijn er nog de waterkrachtcentrales waarvoor hele gebieden onder water gezet worden en de biodiversiteit wordt vernietigd. Allemaal zware en onherstelbare aanslagen op het leefmilieu. De Amazonevolkeren zullen bij de eerste slachtoffers van de opwarming van de aarde zijn. Ook al gingen ze zelf heel duurzaam met hun leefomgeving om. De koepel van inheemse organisaties van het Braziliaanse Amazonewoud wil de wereld wakker schudden. Vooral de rijke landen die de vernietiging van het woud stimuleren of minstens tolereren, moeten hun verantwoordelijkheid opnemen. De inheemse deelnemers gaven heel wat kleur aan het Forum en zorgden voor veel animo. Ze willen helemaal geen folkloristische noot zijn, maar vooral zwaar politiek kunnen wegen. De manier waarop zij de beschavingscrisis blootlegden – met de sociale, economische, voedsel- en energieproblemen – blijft aan de ribben plakken. De indianen mobiliseerden voor de verdediging van Moeder Aarde en tegen de ‘mercantilisering’ van het leven. Het Forum in Belém vond plaats aan de universiteit aan de rand van de stad en aan de landbouwuniversiteit. Om daar te geraken doorkruisten de deelnemers de hele stad. Sommigen moesten de boot nemen.

Op het Forum waren heel wat vakbonden aanwezig. Er waren boeiende seminaries in een grote tent die ‘Mundo do trabalho’ (Wereld van de Arbeid) werd gedoopt. Seminaries over waardig werk, vakbondsrechten, arbeidsmigratie, de drievoudige crisis (financiële sector, voedsel en energie), klimaatverandering en duurzame ontwikkeling. Uit de getuigenissen en analyses bleek dat het er met de grondrechten van werknemers nog niet rooskleurig voorstaat. In veel landen en ondernemingen worden werknemers en hun afgevaardigden met geweld geconfronteerd. Mensen moeten dikwijls in slechte en gevaarlijke omstandigheden werken. Het minimumloon is vaak erg laag, voor zover werkgevers het al naleven. Bijzonder interessant waren vooral de kleinere workshops. De Duitse Friedrich Ebert-stichting organiseerde bijvoorbeeld een bijeenkomst over de internationale akkoorden – ‘International Framework Agreements’ – die met grote internationale ondernemingen kunnen worden afgesloten. Zulke akkoorden kunnen ervoor zorgen dat de productie-eenheden van die bedrijven én hun onderaannemers sociale minimumnormen respecteren. Het getuigenis van een Braziliaanse vakbondsafgevaardigde bij Mercedes-Benz was verhelderend en leerrijk. In totaal waren er ruim 2.000 werkgroepen en seminaries waaraan 5.800 organisaties deelnamen. Een algemeen overzicht geven is gewoon niet mogelijk. Het Wereld Sociaal Forum heeft ook niet de bedoeling om standpunten in te nemen die alle deelnemende organisaties goedkeurden.

het uitwerken van maatregelen die een financieel systeem creëren dat ten dienste staat van de burgers. De VN moeten zelf worden hervormd. Ze moeten democratischer worden. Meer controle en een betere regulering moeten het financiële systeem in goede banen leiden en houden. Het gespeculeer met basisproducten als voedsel en energie moet de wereld uit. Nationaal kunnen de landen de rijkdommen herverdelen door een ‘progressieve fiscaliteit’. En internationaal kan zoiets door taksen op financiële transacties, vervuilende activiteiten en grootkapitaal. Begin april vindt in Londen de top van de G20 plaats (die verenigt de 19 landen met de grootste nationale economie en de EU, nvdr). Voor deze club heeft WSF alleszins één duidelijke boodschap: de sociale bewegingen die meededen aan het WSF, weigeren te betalen voor een crisis die zij niet veroorzaakten. n

In veel landen en ondernemingen worden werknemers en hun afgevaardigden met geweld geconfronteerd. Mensen moeten dikwijls in slechte en gevaarlijke omstandigheden werken.

Ongelijkheid Belém is geen rijke stad. Er staan heel wat mooie gebouwen van rond 1900, uit de tijd van de rubberontginning. Recent werden vele torengebouwen opgetrokken, waarvan sommige al in een bedenkelijk staat verkeren. Maar het grootste deel van de stad bestaat uit piepkleine huizen, vaak in hout en wat scheefgezakt. Op veel plaatsen zijn er nog open rioleringen. De rijkdom is bijzonder ongelijk verdeeld. President Luiz Inacio Lula da Silva oogst wel kritiek, maar iedereen is het erover eens dat de sociale situatie onder zijn bewind erop vooruitging. Bijvoorbeeld door de invoering van het minimumloon. Maar multinationals hebben in Brazilië enorm veel invloed. Amper 190.000 Brazilianen bezitten meer dan de helft van de rijkdom van het land.

Onleefbaar systeem De algemene teneur was wel duidelijk: “De grote crisis bewijst dat dit systeem onleefbaar is. De financiële crisis, de klimaatcrisis, de energiecrisis en de voedselcrisis zijn geen geïsoleerde fenomenen. Ze zijn het gevolg van speculatie en van overexploitatie van arbeid en milieu. We willen geen palliatieve oplossing vanuit het vrijemarktdenken maar echte alternatieven”. Zo vatte de Vrouwenassemblee het samen. De deelnemers verwachtten zeker geen oplossingen uit het Zwitserse Davos, waar de hoogmissen van het Wereld Economisch Forum plaatsvinden. Komen daar niet de pyromanen bijeen die de economische brand aanstaken? “De globale crisis is het wetenschappelijk bewijs dat het heersende systeem niet duurzaam is”, zei de Italiaanse Rafaella Bolini, lid van de Internationale Raad van het WSF. Aan het slot van het WSF werden wel enkele slotteksten goedgekeurd. Zo zouden de Verenigde Naties een sleutelrol moeten spelen bij MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 11

arbeids-gericht Een bepaling in een arbeidsovereenkomst om een beroep te doen op een bemiddelaar is wel geldig volgens de Brusselse rechter.

marc weyns

Ziekte en vakantiedagen De vakantiedagen waarop werknemers recht hebben, moeten in een bepaalde periode worden opgenomen. Die regeling geldt niet alleen in België maar ook in andere EU-landen. Het kan gebeuren dat de werknemer de tegenslag heeft zo lang ziek te zijn dat de periode verstreken is waarin hij vakantie kan opnemen. Volstaat het dan dat de werknemer nog zijn vakantiegeld krijgt of moet hij tóch de mogelijkheid krijgen zijn vakantiedagen alsnog op te nemen? Over die betwisting stelden het Landesarbeitsgericht in het Duitse Düsseldorf en het Britse Hogerhuis een ‘prejudiciële vraag’ aan het Europese Hof van Justitie in Luxemburg. Het arrest dat het Hof op 20 januari van dit jaar uitsprak is duidelijk. De jaarlijkse vakantie met behoud van loon moet de werknemer in staat stellen om uit te rusten en over een periode van ontspanning en vrije tijd te beschikken. Terwijl het ziekteverlof dient om de werknemer te laten herstellen van een ziekte. Voor een doeltreffende bescherming van zijn veiligheid en gezondheid moet de werknemer van een daadwerkelijke rust kunnen genieten. Alleen wanneer het dienstverband beëindigd wordt, is het volgens de Europese richtlijn uit 2003 mogelijk dat de jaarlijkse vakantie met behoud van loon wordt vervangen door een financiële vergoeding. Dit arrest heeft dus ook gevolgen voor de Belgische vakantieregeling.

Niet betalen van loon is misdrijf In een arrest van 22 januari 2007 verklaarde het Hof van Cassatie nog eens klaar en duidelijk dat

Rekenfouten niet altijd rechtgezet

de werkgever een misdrijf pleegt wanneer hij geen of te weinig loon betaalt of het te laat betaalt. De vordering tot betaling van het achterstallig loon kan niet alleen tegen de werkgever zelf ingesteld worden – meestal is dat een NV, BVBA of VZW – maar ook tegen zijn ‘aangestelde of lasthebber’. In het gewone taalgebruik gaat het om de afgevaardigd bestuurder of de directeur, al naargelang de verdeling van bevoegdheden in het bedrijf. De verantwoordelijken kunnen zich dus niet zomaar verschuilen achter het juridisch statuut van de onderneming. Hun aansprakelijkheid kan ook in het geding komen.

Bemiddelaars en scheidsrechters: niet hetzelfde Procedures voor rechtbanken kunnen heel lang aanslepen. Uit recente statistieken blijkt dat de proceduretermijnen nu ook bij de arbeidsrechtbanken weer langer worden. Tot voor enige tijd kon een bediende van de Nederlandstalige arbeidsrechtbanken

12 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

een uitspraak verwachten na 9 of 10 maanden. Maar de termijn liep helaas al op tot gemiddeld 15 maanden. Als er een hoger beroep ingesteld wordt, duurt het nog eens veel langer voor de einduitspraak valt. Door de traagheid van de juridische molens proberen sommigen hun geschillen buiten de rechtbank om te regelen. In sociale geschillen is dat niet vanzelfsprekend: de werkgever heeft een groot overwicht op de werknemer en bij een regeling buiten de rechter om, zal ook de werkgever daarbij sterk in het voordeel zijn. Dat is ook de reden waarom de Arbeidsovereenkomstenwet verbiedt dat partijen al vooraf afspreken hun eventuele geschillen aan een scheidsrechter voor te leggen. De arbeidsrechtbank in Brussel maakte in een vonnis van 15 december 2004 – een uitspraak die pas recent werd gepubliceerd – een verschil tussen een scheidsrechter en een bemiddelaar. De scheidsrechter neemt zelf een beslissing, maar een bemiddelaar is een ‘gobetween’ tussen de partijen en het zijn uiteindelijk de partijen die onderling een regeling treffen.

Een werknemer werd door zijn werkgever ontslagen en kreeg een ontslagvergoeding die een flink stuk te laag lag. Hij eiste een bijkomende vergoeding, maar vergiste zich daarbij: de werknemer vroeg ‘slechts’ 12.054 euro, terwijl hij 32.054 euro bedoelde. In de loop van de procedure – in eerste aanleg en in beroep – merkte de werknemer zijn fout niet op. Pas na het eindarrest merkte hij zijn vergissing op. Hij stapte opnieuw naar de rechter, maar die was heel kordaat: de nieuwe vordering ging over hetzelfde geschil als de eerste en je kan geen twee keer voor hetzelfde naar de rechter stappen.

Contract voor ‘duidelijk omschreven werk’ Volgens de Arbeidsovereenkomstenwet kan een contract afgesloten worden ‘voor een duidelijk omschreven werk’. Die arbeidsovereenkomst moet schriftelijk worden vastgesteld op een klare en duidelijke manier. De werknemer moet bij zijn aanwerving goed weten welk werk hij precies moet uitvoeren. Hij moet ook de duur van het contract kunnen inschatten. Het arbeidshof in Brussel vond de omschrijving ‘Ondersteuning van de visuele communicatie en grafische unit. Realisatie van de grafische schema’s van brochures, reclame en van expositiestand’ veel te vaag. Die onduidelijkheid had tot gevolg dat er geen arbeidsovereenkomst ontstond voor een duidelijk omschreven werk, maar wel een voor een onbepaalde tijd. n

nieuwkomers Denis Bouwen

“Nieuwkomers krijgen alles op een presenteerblaadje aangereikt.” Die opvatting tiert welig aan menige cafétoog. De realiteit is wel even anders. Het Antwerpse integratiecentrum de8 hoopt met het gezelschapsspel ‘Integreer!’ misverstanden weg te werken. Een gesprek met Véronique Grossi over dit spel en over de inburgering van nieuwkomers. Grossi is de coördinator van de8, één van de acht integratiecentra in Vlaanderen en Brussel. Waarom bedachten jullie het spel ‘Integreer!’, en voor wie? Véronique Grossi: “De volksmond wil dat nieuwkomers veel hulp krijgen. Maar de werkelijkheid is anders. Voor een nieuwkomer is het helemaal niet zo makkelijk om een woning, werk of een opleiding te vinden. In ons spel, dat een beetje aan Monopoly doet denken, kan elke deelnemer een kaart trekken die zijn uitgangspositie weergeeft. Met die startkaart stapt hij Vlaanderen binnen. Al gauw ondervinden de spelers dat het niet zo simpel is om een huis te vinden, papieren te krijgen of ingeburgerd te raken. Geregeld staan ze voor gesloten deuren of obstakels. De vragen uit het spel gaan vooral over onderwijs, werk, huisvesting en welzijn.” “Met het spel Integreer! hebben we een speels middel om autochtonen te confronteren met de realiteit van nieuwkomers. We mikken op jong en oud, maar de deelnemer moet minstens 14 jaar zijn. Voor kleine kinderen gaan we nog iets anders bedenken.” ONS RECHT:

Nogal wat scholen zijn geïnteresseerd in het spel? Véronique Grossi: “Inderdaad. Maar ook Vlaamse jeugdbewegingen, het Rode Kruis Vlaanderen en andere integratiecentra toonden belangstelling. Je kan het spel spelen in scholen, bedrijven of socioculturele organisaties. Of, waarom niet, met een groep van diversiteitsconsulenten of vakbondsafgevaardigden.” ONS RECHT:

Monopoly-achtig spel schetst realiteit van nieuwkomers

Véronique Grossi: “Velen willen wat graag inburgeren”

Gevoelig Thema’s als integratie en diversiteit liggen wel erg gevoelig in onze maatschappij. En er zijn reële samenlevingsproblemen. Véronique Grossi: “Over wel of geen open grenzen doen wij geen uitspraken. Wel pleiten we voor een andere aanpak van het migratiebeleid, het liefst op Europees niveau. Voor buitenlanders die hier willen wonen, moeten we duidelijke criteria en procedures uitwerken.” “Samenlevingsproblemen zijn er zeker, maar het is onjuist om nieuwkomers of migranten altijd aan criminaliteit te linken. Voor de integratiecentra is er alleszins een kader waarover niet te onderhandelen valt. Een aantal regels moet voor iedereen gelden. In dat opzicht baseren wij ons op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Daarbuiten is veel bespreekbaar. Wij pleiten voor ruimte voor verschillen. De verscheidenheid zal nog toenemen, en we moeten daarmee leren om te gaan.” ONS RECHT:

ONS RECHT: Niet alle chassidische joden willen een inburgeringscursus volgen. En sommige docenten maatschappelijke oriëntatie in onthaalbureaus – die les geven aan nieuwkomers – praten liever niet over homoseksualiteit. Véronique Grossi: “Homoseksualiteit is bij ons al lang geen taboe meer. En homoseksuele paren kunnen voor de wet trouwen. Zoiets is een feit in onze samenleving en nieuwkomers moeten zich daarbij neerleggen. Maar we werken met tussenstappen omdat we niet per se mensen willen choqueren. Chassidische joden hebben een heel eigen denkkader. De8 werkt met deze doelgroep

rond werk en onderwijs. Niet alle chassidische joden willen les krijgen van een vrouw. Wij gaan hierover met hen het gesprek aan en zoeken naar oplossingen die voor iedereen aanvaardbaar zijn. Maar we houden ook ons ‘nietonderhandelbare kader’ duidelijk in ons achterhoofd. Geen gemakkelijke oefening, het blijft dansen op een slappe koord.” “Maar verschillen hoeven niet altijd bedreigend te zijn. Wij hebben bijvoorbeeld geen moeite met moslima’s die een hoofddoek dragen. We geven ze wel mee dat sommige werkgevers zich aan zo’n hoofddoek kunnen storen. Zelf hebben we enkele medewerksters met Marokkaanse roots. Die vrouwen zijn het beu om altijd weer opnieuw op hun roots te worden aangesproken. Ze voelen zich vooral vrouwen met veel competenties en capaciteiten en willen worden aangesproken op hun hele persoon, niet op hun allochtoon-zijn. Dat sommige moslimmeisjes rebelleren, is niet zo raar. Net als veel andere jongeren zijn ze op zoek naar een eigen identiteit. De hoofddoek kan in zo’n context soms belangrijk worden. Als dochter van een Italiaanse vader voel ik goed aan wat zij meemaken.”

Beleid ONS RECHT: De Vlaamse minister Marino Keulen profileerde zich sterk

met zijn inburgeringsbeleid. Ben jij tevreden met dat beleid? Véronique Grossi: “Als principe is de inburgeringsgedachte zeker goed. Minister Keulen schreef een duidelijk inburgeringsdecreet en gaf de onthaalbureaus beter omschreven opdrachten. Maar het is wel wrang dat de overheid met boetes dreigt tegen nieuwkomers die niet naar de inburgeringscursus willen komen. Zo ontstaat ten onrechte de indruk dat veel nieuwkomers zo’n cursus niet willen volgen. Het tegendeel is waar. Veel nieuwkomers willen wat graag inburgeren en hier hun leven uitbouwen. Hooggeschoolde Russen of Japanse managers moeten overigens niet op inburgeringscursus. En da’s toch vreemd.” ONS RECHT: Hoe beoordeel je de prestaties van de integratiecentra? Véronique Grossi: “De vrijwilligers en medewerkers van de integratiecentra hebben grote verdiensten, maar die worden niet altijd erkend. In de afgelopen 30 jaar maakten ze de eerste integratieraden en hielpen ze verenigingen voor allochtonen op te richten. De8 lag aan de basis van het Antwerpse onthaalbureau PINA. Niet alle projecten van de sector waren even goed. Net zoals het beleid ook wel ’s steken liet vallen. Maar globaal zetten we toch al een flinke stap in de goede richting.”

Het spel Integreer! kost 30 euro per stuk en is te bestellen via www.jeugdenvrede.be en www.de8.be. n

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 13

???

Jan Deceunynck

Het rommelt bij Agfa. Dat is helaas niet echt nieuw, want het bedrijf sleepte zich de voorbije tien jaar van de ene naar de andere herstructurering. Ook nu weer, in volle crisistijd, krijgt het personeel moeilijke plannen te slikken. De directie laat de keus tussen inleveringen of afvloeiingen. Voor de vakbonden is deze keuze tussen pest en cholera niet te verantwoorden. De bonden kunnen wel akkoord gaan met een ‘nul-cao’. “Wij vragen niks en de directie pakt niks af.” Maar dat is voor de directie te weinig. Agfa wil de werknemers wel laten bloeden.

ort voor het ter perse gaan organiseerden de directie en de vakbonden een referendum onder alle bedienden en kaderleden waarvoor de cao zou gelden. De werknemers konden ja of neen zeggen tegen de plannen van de direc14 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

Herstructureringsspook teistert Agfa nog altijd “We vragen niks extra, maar zelfs dat is nog te veel voor de directie”

tie. In het cao-ontwerp stonden vijf voorstellen centraal: de cao zou gelden voor 2009-2010; in die periode geniet het personeel werkzekerheid; de lonen worden ‘bevroren’ tot eind 2010; aan het eind van elk jaar worden de resultaten geëvalueerd en eventueel bijgestuurd; en de brugpensioenregeling blijft overeind.

Lege doos Officieel geeft de vakbond geen stemadvies. De werknemers moeten zelf afwegen of ze met het voorstel kunnen leven. Maar hoofd-

afgevaardigde Koen Zeuwts (LBC-NVK) geeft graag wat extra toelichting. “Eigenlijk is het een lege doos,” maakt Zeuwts direct duidelijk. “Bij de afspraken rond werkzekerheid maakt het management meteen voorbehoud. Als het ‘economisch noodwendig’ is, zouden nog altijd jobs kunnen sneuvelen. Op dat vlak zijn we bij Agfa al wel één en ander gewend.” “De bevriezing van de lonen komt erop neer dat de onderneming aan het eind van elk jaar voor elk personeelslid bekijkt hoeveel zijn loon door de indexverhoging en baremieke

bedrijfsnieuws ??

Personeel keurt inleveringen af De bevraging bij Agfa bevestigde het scepticisme van de vakbonden. Het personeel keurde het voorstel van de directie met 55 procent van de stemmen af. Koen Zeuwts beseft dat het pleit nog niet gewonnen is. “We zijn nog niet met onze voeten van het ijs. De directie was naar eigen zeggen ‘verbijsterd’ door het resultaat. Maar dat zal niet meteen betekenen dat ze nu op ons voorstel zullen ingaan,” vreest de LBC-NVK’er. “Wellicht zullen ze met nieuwe voorstellen komen aandraven. Maar zowel zij als wij weten nu duidelijk wat het personeel wil: geen inleveringen.” “Voor ons is de uitslag van het referendum een duidelijk signaal dat we niet kunnen instemmen met inleveringen. We legden dan ook meteen onze nul-cao weer op tafel: we eisen niets extra, maar de directie neemt ook niets af. Het is nu aan de directie om hierover opnieuw met ons te onderhandelen. De bal ligt in hun kamp.”

vooruitgang steeg. Dat wordt dan in mindering gebracht via de dertiende maand. Op zich niet niks. Maar de bonden zijn bang dat de dertiende maand in 2010 al niet meer zal volstaan om het verschil te compenseren. De geplande evaluatie aan het eind van elk jaar kan in beginsel in twee richtingen werken. Maar het zou verbazen als uit de evaluatie een afzwakking van de plannen zou tevoorschijn komen. De marge om werknemers met brugpensioen te sturen is heel erg klein. Door de vorige herstructureringen komt bijna niemand van de huidige personeelsleden nog in aanmerking voor vervroegd pensioen.”

de directie niet ingaan. En dan heet het plots dat de vakbonden niet willen meewerken en de toekomst van de tewerkstelling op het spel zetten. Om onze goede wil te tonen hielden we samen met de directie een referendum. We vragen zo rechtstreeks aan de werknemers of ze de plannen zien zitten. Als het personeel ermee instemt, zullen wij ook meewerken aan het plan. Dan willen we het loyaal mee uitvoeren.”

Waarom zou het Agfa-personeel dan met het voorstel instemmen? Koen Zeuwts: “De mensen lezen ook de kranten, hé. Elke dag lezen ze hoe slecht het wel gaat. Ze worden bang. En angst is een slechte raadgever. Als vakbond waren we best bereid om mee in de zure appel te bijten. Maar dan wilden we wel garanties voor de werkzekerheid en een geloofwaardig bedrijfsplan dat hoop geeft voor de toekomst. Op die eisen wil

O N S R EC H T:

ONS RECHT:

verbetering zal zijn. Als de werknemers tegen het plan van de directie stemmen, weet die in elk geval dat de mensen niet akkoord gaan. En dat er dus mogelijk acties komen als ze hun wil toch doorzetten.” (Een meerderheid van de werknemers verwierp het plan van de directie. Meer daarover in het kaderstukje, nvdr).

Hallellujah Kan Agfa eigenlijk meer doen dan nu gebeurt? Vallen er garanties te geven? Kan het bedrijf ontslagen en inleveringen vermijden? Koen Zeuwts: “Dat is moeilijk in te schatten want de directie laat niet in haar kaarten kijken. De boodschap aan het personeel luidt altijd dat het heel slecht gaat. Alleen door in te leveren kan het personeel het bedrijf nog redden van de ondergang. Maar in de externe communicatie, die wij net als iedereen in de krant moeten lezen, klinken de verhalen meestal veel positiever. Agfa plant de overname van een bedrijf in Canada en heeft daar 200 miljoen dollar voor in petto. Ze willen in Canada zelfs 100 mensen aanwerven.” “In Amerika kondigde president Barack Obama aan dat hij de digitalisering van de medische beeldvorming wil subsidiëren. Dat nieuws deed het aandeel van Agfa meteen 13 procent opveren. Onze directie praatte ook met de overheid en kon daar heel wat uit de brand slepen. Allemaal positieve signalen of zelfs hallellujah-verhalen. En zo zijn er nog. Maar intern krijgen we daar nooit duidelijkheid over.” ONS RECHT:

Welke rol speelt de financiële crisis in het verhaal van Agfa? Koen Zeuwts: “Die crisis speelt natuurlijk mee, maar verklaart niet alles. Meer dan aan de crisis zijn de problemen bij Agfa te wijten aan foute beleidsbeslissingen. In het verleden werden na de verkoop van een afdeling extra dividenden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Geld dat beter was geïnvesteerd in het bedrijf. De verkoop van AgfaPhoto en de geplande opsplitsing van Agfa in drie divisies kostten het bedrijf veel meer dan wat ze opbrachten. En die dossiers kosten ons nog altijd geld.” ONS RECHT:

In het verleden werden na de verkoop van een afdeling extra dividenden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Geld dat beter was geïnvesteerd in het bedrijf.

En wat als het personeel het plan niet goedkeurt? Is de directie dan bereid om het plan aan te passen aan jullie verzuchtingen? Koen Zeuwts: “Wij leggen dan meteen weer ons voorstel van een nul-cao op tafel. Een voorstel dat de steun geniet van de basis. Maar de directie wilde tot nu toe nooit hierover praten. Het valt te vrezen dat een nieuw plan van de directie voor het personeel geen echte

ONS RECHT: Hoe zit het ondertussen met de arbeiders? Koen Zeuwts: “Ook zij kregen in december de voorstellen van de directie te horen. Maar hun cao liep nog tot eind februari. De arbeidersbonden maakten dan ook nog geen nieuwe afspraken. Ze kijken de kat nog uit de boom en wachten af wat de sectorale onderhandelingen opleveren. Maar ik ga ervan uit dat zij geen inleveringen zullen slikken.” n

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 15

sociaal

Regels voor moederschapsrust en vaderschapsverlof veranderen Nieuwe afspraken gelden vanaf 1 april 2009

Ook onzalige tradities blijken er een eigen willetje op na te houden. Eind 2008 verschenen, net als in de jaren voordien, opnieuw een programmawet en twee containerwetten met ‘diverse bepalingen’ in het Belgisch Staatsblad. En zoals altijd zit in die wetten een ratjetoe van veranderingen en nieuwe maatregelen. Enkele nieuwigheden verdienen toch een woordje uitleg. Voor pas bevallen vrouwen is er een aanpassing van de manier waarop ze hun bevallingsrust kunnen opnemen. En voor vaders wordt de periode verlengd waarbinnen ze hun vaderschapsverlof mogen nemen. Beide maatregelen gelden voor bevallingen vanaf 1 april 2009.

ot 31 maart 2009 blijft de huidige regeling nog van kracht. Waar komt die regeling op neer? De moederschapsrust bedraagt 15 weken en bestaat uit een rustperiode voor de geboorte (één week verplichte rust en 5 weken facultatieve rust) en een rustperiode na de geboorte (9 weken verplichte rust). In de teksten is sprake van ‘prenatale’ en ‘postnatale’ rust. Verlengingen bij meerlingen of hospitalisatie van de moeder of de pasgeborene laten we even buiten beschouwing om de zaken niet ingewikkelder te maken dan ze al zijn. De periode van vijf weken facultatieve ‘prenatale rust’ kan, op vraag van de werkneemster, helemaal of gedeeltelijk worden overgeheveld

Ivo Verreyt

naar de periode na de ‘postnatale rust’. Dit veronderstelt wel dat de zwangere vrouw blijft doorwerken tijdens de periode van prenatale rust: alleen die periode kan namelijk overgedragen worden naar de tijd na de geboorte.

Nieuw Voor bevallingen vanaf 1 april 2009 wordt het mogelijk de laatste twee weken overgedragen facultatieve prenatale rust om te zetten in verlofdagen van postnatale rust. Zo krijgt de werkneemster de kans om geleidelijk het werk te hervatten. Ze kan deze verlofdagen gespreid opnemen in een periode van maximaal 8 weken, te rekenen na de postnatale rust. De werkneemster zelf bepaalt hoe ze de verlofdagen spreidt. Werkdagen en verlofdagen wisselen elkaar af. Tijdens de periode van geleidelijke werkhervatting mag de werkneemster de moederschapsuitkering combineren met het inkomen uit de hervatte activiteit. De bestaande regels rond ontslagbescherming veranderen: de werkneemster die van de geleidelijke werkhervatting gebruik maakt, is tegen ontslag beschermd tot één maand na het eind van ‘de

16 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

periode van postnatale rust’. De periode van mogelijk acht weken maakt deel uit van deze periode van postnatale rust; ook tijdens die acht weken is de werkneemster dus beschermd tegen een eventueel ontslag door de werkgever. Een mogelijke opzegtermijn loopt niet tijdens de volledige periode van acht weken waarbinnen de verlofdagen van postnatale rust kunnen worden opgenomen.

Organisatie verlof De werkneemster die bevalt op 1 april 2009 of nadien en overgedragen weken facultatieve prenatale rust heeft, moet de werkgever vragen om de laatste twee weken rust om te zetten in verlofdagen van postnatale rust. Zij plant hoe ze deze dagen wil opnemen. Uiterlijk binnen de 8 weken na het eind van de ononderbroken periode van 9 weken postnatale rust moet ze deze facultatieve verlofdagen opnemen. De werkgever zet de laatste twee weken rust om in verlofdagen van postnatale rust. Dit gebeurt in functie van het uurrooster dat voor de werkneemster geldt. Een voorbeeld. Als een vrouw voltijds werkt in een regime van 5 dagen per week, kan ze 10 verlofda-

gen postnatale rust vragen. Als ze deeltijds werkt in een regime van 3 dagen per week, kan ze 6 verlofdagen postnatale rust krijgen. Vermits de werkneemster een ‘moederschapsuitkering’ krijgt voor de verlofdagen van postnatale rust, moet de werkgever voor die periode geen loon betalen. De werkgever moet wel ermee rekening houden dat de ontslagbescherming loopt tot één maand na het eind van de periode van postnatale rust; de periode van mogelijk acht weken is inbegrepen in die periode.

En de vaders Samen met de nieuwe regels voor moederschapsrust verandert ook het vaderschapsverlof voor bevallingen vanaf 1 april 2009. De tien dagen vaderschapsverlof waarop een vader een beroep kan doen, kunnen vanaf dan worden opgenomen binnen een periode van vier maanden in plaats van binnen de dertig dagen. Deze periode is te rekenen vanaf de dag van de bevalling. Vaders kunnen hun dagen vaderschapsverlof opnemen op de dagen dat de pas bevallen moeders hun postnataal verlof hebben. Maar ze kunnen natuurlijk ook afwisselen met de moeders. n

OveR de gRenzen

Annick Aerts

stakingsdreiging in tsjechië In de Tsjechische Republiek maken de vakbonden uit de gezondheidszorg en de sociale sectoren zich zorgen over het chronische gebrek aan geld bij alle sociale voorzieningen. Een verlaging van de overheidssubsidies had negatieve gevolgen voor zowel de werknemers als de cliënten van deze diensten. Sinds de jaarwisseling is er vooral een financieel probleem in de voorzieningen voor ouderen en personen met een fysieke handicap. Deze voorzieningen kregen af te rekenen met een aanzienlijke daling van hun subsidies. De Tsjechische minister van Werk belooft wel meer geld. Extra middelen zijn dringend nodig, waarschuwen de bonden. Als het bijkomende geld uitblijft, worden de instellingen verplicht een deel van hun personeel aan de deur te zetten. Uitermate schrijnend omdat zo de dienstverlening in gevaar komt in een sector met lonen die sowieso al laag liggen. Werknemers in een rusthuis verdienen een gemiddeld maandloon van 500 euro. Dat is 200 euro minder dan het gemiddelde maandloon in Tsjechië. Als de overheid niet dringend ingrijpt, vallen stakingen niet te vermijden, zeggen de vakbonden.

hongarije zoekt uitweg uit crisis Hongarije is bijzonder gevoelig voor de economische crisis die de hele wereld in haar greep houdt.

De Hongaarse economie is sterk geïntegreerd in het handelssysteem van het Europese continent. Ze is dan ook sterk afhankelijk van dit handelssysteem. De Hongaren hangen ook sterk af van externe financiering. Maar in het huidige klimaat nemen financiële investeerders niet veel risico‘s, met alle gevolgen vandien op bedrijfsniveau. Volgens de Hongaarse metaalvakbond werden in november vorig jaar 1.500 werknemers ontslagen, en dit dan nog alleen in bedrijven waar de vakbond aanwezig is. De bonden trachten over collectieve maatregelen te onderhandelen maar dat lukt niet overal. Het voorbeeld van Suzuki spreekt boekdelen. In de Suzuki-fabriek werd de collectieve sluiting tussen Kerstmis en Nieuwjaar verlengd tot 5 januari. De directie schafte één van de drie shifts af. De vakbonden konden niet vermijden dat uitzendkrachten werden wandelen gestuurd. De directie zette ook een kruis over het bedrijfsvervoer voor werknemers die verder dan 30 kilometer van het werk wonen. Suzuki bood aan die mensen wel een opzegpremie van drie maanden in de hoop dat ze de onderneming zouden willen verlaten. Achthonderd werknemers, onder wie vooral Slovaakse gastarbeiders, aanvaardden het voorstel. De situatie is even moeilijk in KMO’s die niet in staat zijn om de crisis op te vangen via allerhande maatregelen. Bij 450 toeleveranciers van de autosector zijn duizenden banen in gevaar. De Hongaarse overheid bedacht een speciaal subsidiëringssysteem om zulke KMO’s te financieren. Opmerkelijk is dat sommige Hon-

gaarse bedrijven hun voordeel doen bij de crisis. Zo kondigde de multinational Electrolux wereldwijd het verlies van 3.000 jobs aan. Maar in Hongarije gaat Electrolux meer produceren, goed voor 330 extra jobs. Hetzelfde gebeurt bij Daimler-Benz dat in Duitsland minder produceert maar wel een nieuwe Mercedes-vestiging opent in Oost-Hongarije.

wantoestanden bij Aldi in Azië Het Duitse Südwind-instituut deed onderzoek naar de rechten van werknemers bij toeleveranciers van Aldi. De toeleveranciers maken de goedkope textielartikelen die je kan kopen in de Europese winkels van Aldi. Het onderzoek speelde zich af in Indonesië en China. In Indonesië stelden de onderzoekers verschillende schendingen van de regels vast aan de hand van enquêtes bij het personeel van vier bedrijven. Werknemers presteren daar heel wat gedwongen overuren. Ze aanvaarden dit omdat hun gewone loon niet hoog genoeg is om van te leven. De lonen zouden met 100 tot 200 procent moeten stijgen om een waardig bestaan te kunnen garanderen. Een groot deel van de ondervraagden vertelde over de repressie tegen vakbonden. Collectieve arbeidsovereenkomsten worden met voeten getreden. Het meest verontrustende is dat militairen of politieagenten worden ingezet om conflicten tussen werkgevers en werknemers op te lossen. Verder zijn er problemen op het gebied van veiligheid en gezondheid. In één bedrijf ging de leiding zelfs

over tot lichamelijk en verbaal geweld. Aldi ligt ook onder vuur wegens wantoestanden bij de productie van artikelen in China. De meeste vrouwelijke werknemers werken daar 91 uur per week. En dan nog kunnen ze amper overleven met hun schamele loon. De werkdruk is er enorm hoog en fouten worden met geldboetes bestraft. Vrouwen kunnen geen moederschapsverlof opnemen en mogen geen onafhankelijke vakbond oprichten. De Duitse dienstenvakbond Ver.di is niet te spreken over al deze ontsporingen. Ver.di voert sinds jaren campagne bij multinationals als Aldi om internationaal erkende sociale standaarden in te voeren. Het volstaat niet dat deze bedrijven zich vrijwillig akkoord verklaren met zulke sociale standaarden. Er is ook toezicht nodig om ervoor te zorgen dat de normen worden toegepast. In het geval van Aldi zal Ver.di via een campagne de druk verder opvoeren om bindende afspraken bij Aldi en zijn toeleveranciers af te dwingen. Met deze campagne spoort de vakbond consumenten aan om deze eis mee te ondersteunen. Een lichtpuntje is dat Aldi liet weten dat het bereid is tot een gesprek over de resultaten van het onderzoek. Maar Südwind twijfelt of Aldi daadwerkelijk bereid is een onafhankelijk toezicht op de arbeidsrechten bij toeleveranciers toe te laten. Aldi vindt namelijk dat zijn zakenpartners zelf verantwoordelijk zijn voor de werkomstandigheden bij de toeleveranciers. De Ver.di-campagne zal dan ook nodig zijn om de duimschroeven voort aan te draaien. n

MAArt 2009 | 113de jaargang | ons recht 17

Johan Fobelets

Een ACV-inleefreis naar de Filipijnen kan je grondig door elkaar schudden. Acht militanten van het ACV deden eind 2008 zo’n solidariteitsreis om nooit meer te vergeten. Ons Recht praat met Tine Van Rompuy, reisleidster en vakbondsafgevaardigde van de LBC-NVK bij de Universitaire Ziekenhuizen Leuven. Sven De Scheemaeker en Michael Vandenbroucke, twee jonge vakbondsverantwoordelijken van de LBC-NVK, doen ook hun prangend verhaal. Net geland op de Filipijnen kwamen jullie terecht op een alternatief forum tegen migratie. Zijn de Filippino’s in België niet welkom? Michael Vandenbroucke: “Het alternatieve forum dat op dat ogenblik in Manilla plaatsvond was een initiatief van Filipijnse werknemers- en migrantenorganisaties. De organisatoren wilden aantonen dat de effecten van migratie op ontwikkeling helemaal niet zo positief zijn als algemeen wordt gedacht. Elk jaar vertrekken tienduizenden Filipijnse arbeidskrachten naar het buitenland. De overheid ONS RECHT:

18 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

Suikerriet laat erg bittere smaak na Reis naar Filipijnen brengt internationale solidariteit in de praktijk

werkt die emigratie niet tegen maar moedigt ze juist aan. Werknemers in het buitenland sturen geld naar hun families, wat op korte termijn een belangrijke financiële impuls betekent. Maar die geldtransacties leiden niet tot duurzame veranderingen voor het land.” “De Filipijnse economie stelt niets meer voor. En door een gebrek aan arbeidskrachten verkeert de plaatselijke gezondheidszorg in een lamentabele toestand. De vraag is dus niet of Filippino’s al of niet welkom zijn in België. Het wordt alleen tijd dat de betrokken overheden hun verantwoordelijkheid nemen en een beleid uitwerken waar iedereen bij gebaat is.” Sven De Scheemaeker: “De geldstromen van overzees werkende Filippino’s zijn nu al goed voor meer dan 10 procent van het Bruto Nationaal Product op de Filipijnen. Maar de Fili-

pijnse regering investeert minder dan één procent van het BNP in gezondheidszorg.” Tine Van Rompuy: “De Filipijnse regering gebruikt de bevolking als exportproducten. Op die manier de migratie stimuleren is verkeerd. Filipijnse verpleegsters verlaten massaal het land. Zelfs artsen scholen zich om tot verpleegkundige om vlotter te kunnen emigreren. Die evolutie doet de plaatselijke gezondheidszorg in elkaar storten. Sommige ziekenhuizen sluiten omdat er een gebrek aan personeel is.”

Sloppenwijken Op jullie solidariteitsreis schonken jullie extra aandacht aan de gezondheidszorg en bezochten jullie ook de sloppenwijken. Een impressie? Sven De Scheemaeker: “Gruwelijk om te zien hoe duizenden Filippino’s bezwijken door de ONS RECHT:

internationaal gebrekkige gezondheidszorg. En dat terwijl de regering miljarden pompt in haar megalomane, weerzinwekkend elitaire transplantatieklinieken.” “De sloppenwijken tarten elke verbeelding. Nog nooit zag ik zoveel ellende bijeen: armoede, hongersnood, mensonterende werkomstandigheden, geweld, incest, je vindt het er allemaal in overvloed. Kinderen die dag in dag uit afval sorteren op de vuilnisbelt, tienermoeders, bejaarden die wezenloos voor zich uitstaren, mannen die aan de drank verslaafd zijn. Ik had veel bewondering voor de kracht en de hoop die de vrouwen uitstraalden. Gabriëla, de vrouwenorganisatie die we bezochten, blijft alvast niet bij de pakken neerzitten en is vastbesloten om de kinderen een minimum aan onderwijs en toekomstperspectief te bezorgen. Misschien nog meer dan de schijnbaar eindeloze miserie van de sloppenwijken maakten de moedige vrouwen van Gabriëla een blijvende indruk op me.” Tine Van Rompuy: “Mijn dochter Maaike was mee op reis. Ze is vroedvrouw en jongeren-vakbondsafgevaardigde in het UZ-Brussel. Maaike kreeg de kans om mee consultaties te doen in de sloppenwijken. Zo ondervond ze bijzonder sterk hoezeer gezondheid afhankelijk is van de leefomstandigheden. De kindjes hadden geen weerstand tegen ziektes. Er waren maar heel weinig geneesmiddelen beschikbaar want de mensen konden die toch niet betalen.”

dag. Maar ook in de formele economie zijn de rechten van de werknemers niet gegarandeerd. Door de repressie kunnen vakbonden hun rol niet ten volle spelen. Wie het opneemt voor de rechten van collega’s, wordt bedreigd en soms zelf vermoord. Vakbondsmensen moeten ondergedoken werken en leven, zonder dat ze ervoor worden betaald. Het gaat om mensen die zich bij de vakbond engageren, net als de medewerkers en militanten van de LBC-NVK en het ACV. In onze presentaties proberen we dat zoveel mogelijk te benadrukken. Ook in ons land moesten we een aantal rechten afdwingen door sociale strijd.”

Stop the Killings ONS RECHT: Een emotioneel bewogen moment was jullie contact met de weduwen van vermoorde medewerkers van de vakbond voor suikerrietarbeiders op het eiland Negros. Wat greep jullie daar zo aan? Michael Vandenbroucke: “De mensenrechtensituatie in Negros is erg verontrustend. Het eiland is één van de meest gemilitariseerde regio’s van de Filipijnen. Officieel zijn de militairen daar in het kader van de strijd tegen de terreur. Maar in de praktijk worden ze evengoed ingezet tegen de democratische oppositie: vertegenwoordigers van arbeiders- en boerenorganisaties en mensenrechtenverenigingen. Voor de overheid is elke vorm van verzet een rebellie die meteen in de kiem moet worden gesmoord.” Tine Van Rompuy: “De weduwen die we ontmoetten, hebben het moeilijk om te overleven. Ze zijn sterk getraumatiseerd door wat er met hun mannen gebeurde. Op Negros praatten we bijvoorbeeld met de weduwe van Armando Dolorosa. Haar man werd vermoord op 6 juni 2008. Armando werkte als vakbondsman vooral rond het probleem van de landhervormingen. Zijn weduwe vertelde dat ze had gezien hoe paramilitairen haar man afmaakten, met maar liefst 23 kogels. De moord gebeurde voor haar ogen en voor die van de kinderen. Die vrouw moet voortleven voor de kinderen en moet nu ook buitenshuis werken. De kinderen kunnen niet meer naar school.” “Ook voor onze Filipijnse begeleiders werd de ontroering te machtig. Zijzelf ervaren elke dag de dreiging in hun eigen leven. Voortdurend worden sms’jes uitgewisseld om te zien of hun partner nog oké is, en of die nog leeft. De vicevoorzitter van de vakbond voor suikerrietarbeiders toonde ons dat ze doodsbedreigingen per sms had gekregen. Het raakt je geweldig als je zulke moedige mensen ontmoet die, ondanks alle druk, blijven voortdoen.” Sven De Scheemaeker: “De vrouwen die hun man verloren, worden driedubbel gestraft. Hun leed vergeet je nooit meer.”

Voortdurend worden sms’jes uitgewisseld om te zien of hun partner nog oké is, en of die nog leeft.

Waardig werk Jullie maakten een powerpoint-presentatie rond waardig werk in de Filipijnen. Wat zijn jullie ervaringen op dit vlak? Tine Van Rompuy: “We willen laten zien hoe belangrijk het is dat mensen een waardig inkomen verdienen zodat ze ook een waardig leven kunnen leiden. Voor de Filipijnse machthebbers tellen de mensen niet. Het is erg schrijnend dat kinderen moeten werken omdat hun ouders anders niet kunnen overleven. Onderwijs is ook duur op de Filipijnen. Met het loon van een suikerrietarbeider kan je geen gezin te eten geven. Werken in de suikerrietindustrie is ook zwaar labeur. De meeste mensen overleven in plaats van te leven. Veel jonge vrouwen prostitueren zich omdat dat beter opbrengt dan te gaan werken.” Michael Vandenbroucke: “Waardig werk is in de Filipijnen, net als in de hele Derde Wereld, het voorrecht van een kleine minderheid. Meer dan de helft van de bevolking is er actief in de informele economie. Die mensen werken dus zonder wettelijk contract en zonder enige vorm van sociale bescherming. In de hoofdstad Manilla zagen we mensen afval verzamelen. En op het eiland Negros oogsten arbeiders suikerriet voor amper één euro per ONS RECHT:

Change the world Wat is voor jullie persoonlijk het belangrijkste dat bijbleef van deze solidariteitsreis? Heeft zo’n reis invloed op je vakbondswerk? Sven De Scheemaeker: “Ik besef dat verandering wel degelijk mogelijk is, hoe moeilijk ook. Zolang mensen eendrachtig de handen in elkaar slaan en kiezen voor gemeenschappelijke boven individuele belangen is veel mogelijk. Heel veel zelfs.” “Op basis van mijn ervaringen durf ik te zeggen dat je het democratische gehalte van een samenleving kan afmeten aan de mate van vrijheid die vakbonden genieten om zich te organiseren. In een land waar het middenveld het leven wordt zuur gemaakt kan nooit sprake zijn van een volwaardige democratie. Los van de vraag of het nu om de Filipijnen of een land in West-Europa gaat.” Michael Vandenbroucke: “Mij bleef vooral de kracht en de vastberadenheid van de Filipijnse volksbeweging bij. De Filippino’s geven een voorbeeld aan andere mensen die strijd leveren, waar ook ter wereld. Op de Filipijnen leerde ik hoe belangrijk internationale solidariteit is. De Filippino’s kregen het gevoel dat ze er niet alleen voor staan en dat ook mensen aan de andere kant van de wereld zich in hun situatie kunnen inleven. Dat sterkt ze in de overtuiging dat hun strijd gerechtvaardigd is en dat ze die vooral moeten voortzetten, hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn.” T ine Va n R om p u y: “Ik onthoud vooral de nood aan rechtvaardigheid, zowel bij ons als in het Zuiden. Iedereen heeft recht op een fatsoenlijk bestaan en een waardige job. Daar wil ik mee werk van maken.” n ONS RECHT:

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 19

zorg

Vlaamse zorgverzekering heeft bizarre effecten

Communautaire speelbal verwikkeld in juridisch kluwen Chris Van Zeghbroeck

De Vlaamse overheid pakte in 1999 met veel tromgeroffel uit met een decreet over de invoering van de ‘zorgverzekering’. Doel van dit ‘zorgdecreet’ was om aan zorgbehoevenden een uitkering voor nietmedische hulp te geven. Maar het werd een woelige rit.

20 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

e zorgverzekering betaalt aan zwaar zorgbehoevende patiënten een deel van hun niet-medische kosten forfaitair terug. Zorgbehoevenden hebben niet-medische zorgen nodig. Ze kunnen daarvoor een beroep doen op mantelzorgers, professionele zorgverleners of zorgvoorzieningen. De zorgverzekering leidde tot politieke wrevel tussen de twee grootste gemeenschappen van ons land, vernietigingsberoepen bij het Grondwettelijk Hof, interventies door Europa en diverse aanpassingsdecreten. De zoektocht naar een correcte afbakening van het toepassingsgebied speelde hierbij een cruciale rol. Een arrest van het Grondwettelijk Hof van 21 januari 2009 zorgde voor een – al dan niet tijdelijk - staakt-het-vuren. Ons Recht tracht het juridische kluwen te ontwarren en onderzoekt de gevolgen voor de burger. Oorspronkelijk was de zorgverzekering verplicht voor inwoners van Vlaanderen en vrijwillig voor inwoners van Brussel. De toepassing van de zorgverzekering was dus gekoppeld aan de woonplaats. De Europese Commissie sprong meteen op de kar. Zij verklaarde dat de zorgverzekering voor Europa onder de sociale zekerheid viel. En dus moesten de beginselen rond het vrij verkeer van personen gerespecteerd worden. Die beginselen staan in verordening 1408/71, die bepaalt onder welk socialezekerheidsstelsel een werknemer of zelfstandige valt wanneer hij binnen de Europese Unie migreert. Europa wil voorkomen dat burgers door migratie niet of dubbel verzekerd zouden zijn. De plaats van tewerkstelling bepaalt in hoofdzaak de toepassing van het socialezekerheidsstelsel. Hoe de sociale zekerheid er concreet uitziet, kunnen de lidstaten zelfstandig vastleggen. Dat valt niet onder de bevoegdheid van de EU. Door de tussenkomst van de Europese Commissie werd het toepassingsgebied

in de maRge ?? van de Vlaamse zorgverzekering uitgebreid tot EU-burgers die wonen in een EU-lidstaat maar werken in Vlaanderen. Als EU-burgers in Brussel werken, kunnen ze zich vrijwillig laten aansluiten bij de zorgverzekering.

doorn in het oog Walen die in Wallonië wonen maar in Vlaanderen of Brussel werken kunnen geen beroep doen op de Vlaamse zorgverzekering. Een rare situatie die een doorn in het oog bleef voor Franstalige politici. Ook Vlamingen die in Wallonië wonen maar in Vlaanderen werken, vallen buiten de prijzen. Zowel de Franse gemeenschapsregering als de Waalse regering stapte in 2004 naar het Grondwettelijk Hof om dit aan te klagen. Hun eisen werden samengevoegd. Voordat het Hof ten gronde een uitspraak deed, stelde het in 2006 ‘prejudiciële vragen’ aan het Europees Hof van Justitie. “Valt de Vlaamse zorgverzekering voor Europa inderdaad onder de sociale zekerheid?”, wilde het Grondwettelijk Hof weten. En is het volgens het Europees Verdrag mogelijk dat Vlaanderen voor de toepassing van de zorgverzekering een bepaalde groep uitsluit? Met name burgers die, los van hun nationaliteit, in Wallonië wonen maar in Vlaanderen of Brussel werken. Dat de gemeenschappen bevoegd zijn voor de zorgverzekering, wordt niet langer betwist. Dit punt werd al geregeld in een arrest van het Hof van 13 maart 2001.

In tegenstelling tot vorige voorbeelden betreft dit een zuiver interne situatie die uitsluitend onder de bevoegdheid van het Hof valt. Het Europees Hof kan zich alleen uitspreken over zaken die de grenzen van de EU-lidstaten overschrijden. In een arrest van 21 januari 2009 sprak het Grondwettelijk Hof zich over deze kwestie uit. Volledig in lijn met het Europees Hof luidt het dat het toepassingsgebied van de zorgverzekering moet worden uitgebreid met de EUburgers die in Vlaanderen of Brussel werken maar in Wallonië wonen en met de Belgen, die ooit in een EU-lidstaat werkten, wonen in Wallonië en werken in Vlaanderen of Brussel. Als deze burgers buiten de zorgverzekering vallen, is dat een schending van het vrij verkeer van personen. Tot eind 2009 heeft Vlaanderen de tijd om het zorgdecreet op dit punt aan te passen. Voor de zuiver interne situatie zegt het Grondwettelijk Hof uitdrukkelijk dat hier geen sprake is van discriminatie. Het gaat om de situatie van de Belg die in Wallonië woont, in Vlaanderen of Brussel werkt en nooit elders in de EU werkte. België heeft immers een grondwettelijk systeem met een strikte verdeling van bevoegdheden tussen de gemeenschappen, de gewesten en de federale overheid. Vlaanderen zou zijn bevoegdheid zelfs te buiten gaan door het toepassingsgebied van de zorgverzekering uit te breiden naar mensen die in Wallonië wonen. Het Europees Verdrag kan op dit punt niet toegepast worden omdat er geen enkele aanknoping bestaat met het gemeenschapsrecht. Alle relevante elementen liggen immers in de interne sfeer van één enkele lidstaat, en daar heeft Europa niets te zeggen. Om een einde te maken aan deze bizarre toestand zal Wallonië zelf werk moeten maken van een zorgverzekering, zegt het Grondwettelijk Hof. Maar Wallonië heeft hiervoor nu niet de nodige centen, luidt het.

De zorgverzekering leidde tot politieke wrevel tussen de twee grootste gemeenschappen van ons land.

mening van europa Het Europees Hof bevestigde in een arrest van 1 april 2008 dat de zorgverzekering voor Europa tot de sociale zekerheid behoort en dat dus het vrij verkeer van personen moet worden gerespecteerd. Zoals de Europese Commissie al eerder had gezegd. De uitspraak doet niets af van het feit dat de zorgverzekering voor België niet onder de sociale zekerheid valt. Het is perfect mogelijk dat Europa en de lidstaten dit begrip op een eigen manier invullen. Er was nog een tweede vraag. Maar die werd door het Europees Hof opgesplitst. Het druist in tegen het Europees Verdrag en tegen verordening 1408/71 als de Vlaamse zorgverzekering niet geldt voor alle Belgen die ooit werkten in een EU-lidstaat, wonen in Wallonië en nu werken in Vlaanderen of Brussel. Hetzelfde geldt voor EU-burgers die werken in Vlaanderen of Brussel en wonen in Wallonië. Het Europees Hof spreekt zich niet uit over Belgen die werken in Vlaanderen of Brussel, in Wallonië wonen en nooit in de EU werkten.

leerrijk De saga van de zorgverzekering is uitermate leerrijk. Ze toont aan tot welke ingewikkelde en discriminerende situaties een mogelijke regionalisering van de sociale zekerheid kan leiden. Een weg die we dus beter niet inslaan. De bal ligt nu in het kamp van de politici. De strijd gaat voort. Alleen maakt het juridische decor nu plaats voor het politieke schouwtoneel. En de burger? Die dient als marionet tussen de twee grootste gemeenschappen in België. Zoiets moet toch anders en beter kunnen. n

lidé de didier wF

Een mens komt al eens in de verleiding om zich over een ander een vraag te stellen. Bij een man als Didier Reynders voel ik die verleiding met grote regelmaat opkomen. Alleen stel ik me bij Reynders niet zomaar één vraag, maar een hele resem vragen. Zijn naam en onfaam maken hem de jongste jaren, zeker in Vlaanderen, tot bron van ergernis, hoon, schouderophalend onbegrip en meelijwekkend gelach… en tot de zure mix van dat alles. Wegens helemaal niet Nederlandsonkundig weet en begrijpt Didier wat er over hem gezegd en geschreven wordt. Naar één goed woord over zijn succesvolle bijdrage ‘op Financiën’ blijft het zoeken. Een knikje van bewondering over zijn drastische aanpak van om het even welke crisis is nog niet opgemerkt. Bij de benoeming van zijn zus Danièle tot voorzitster van de rechtbank van Eerste Aanleg in Luik was er zelfs een betoging van advocaten en magistraten. Zelfs voor iemand met een grenzeloos incasseringsvermogen is er toch eens een limiet aan wat dan betamelijk wordt geacht. Er moeten toch momenten zijn dat ook Didier Reynders denkt: waaraan heb ik dat allemaal verdiend? Het antwoord op die vraag is al bij al makkelijk te geven, want de man staat op zijn eentje borg voor een blunderboek of vier. Geen politieke journalist of hij weet voor de vuist weg krasse feiten te debiteren. ik frequenteer Reynders’ entourage niet, maar soms bekruipt me een gevoel van plaatsvervangend medelijden met zijn omgeving en diegenen die hem lief zijn. Geen mens die met plezier zijn partner verwenst weet door de helft of meer van de bevolking. Er moet daar in Huize Reynders toch al eens een krant rondslingeren of een televisietoestel aan staan. Didier is het niet aan te zien. Je zou haast denken dat de batterijen van dit ijskonijn op de Duracell van schandalen en aanstoot draaien. Beschimp of bespot hem niet, en de man valt stil. Benieuwd hoe de zaak Rudy Aernoudt zal evolueren. Niet de fraaiste electorale zet om deze woelwater via een derde plaats op de MR-lijst voor de Europese verkiezingen te verleiden, zo vonden zijn niet-geraadpleegde partijgenoten en gebelgde kartelpartners. Zelfs een voorzitter van de MR heeft geen almacht. Aernoudt betitelde de PS als ‘het drama van Wallonië’, daar komt hij in gemiddelde MR- en FDF-kringen aardig mee weg. Maar om meteen ook de vakbonden als de andere ramp van Wallonië aan te duiden… in een verkiezingsjaar moet je het niet al te bont maken.

MAArt 2009 | 113de jaargang | ons recht 21

distributie

Delhaize en Unilever moeten wel compromis sluiten Prijzenoorlog op kap personeel is kwalijke zaak

De supermarktketen Delhaize werkte zich in februari in het nieuws toen de onderhandelingen met Unilever vastliepen. Gesprekken over een nieuw prijsakkoord voor de zowat 250 artikelen van 50 Unilevermerken die Delhaize verkoopt. Beide partijen speelden hoog spel. Ze hielden nauwlettend de reacties van de klanten in de gaten. Delhaize en Unilever zijn gedoemd om vroeg of laat een compromis te bereiken.

raditionele supermarkten en ‘discounters’ vechten al jaren heftig om het grootste marktaandeel. De grootdistributie heeft de voedingshandel bijna volledig in handen. Kruideniers en buurtwinkels moesten dikwijls wijken voor franchisezaken van grote ketens. De discounters presteren lang niet slecht in de concurrentiestrijd. Ze trekken almaar meer marktaandeel naar zich toe. De consument let vooral op de prijs. Nu het economisch minder goed gaat, zal die trend alleen maar versterken. Goedkope ketens à la Aldi, Lidl en Colruyt zien steeds meer klanten toestromen. De moderne consument is niet langer trouw aan één keten. Ondanks alle gegoochel met klantenkaarten en kortingsbonnen. Delhaize gaat in het offensief om zijn marktaandeel te verdedigen. Qua prijzen gaat de groep openlijk de strijd aan met de discounters. De traditionele klant van Delhaize kiest voor een ruim aanbod aan kwaliteitsproducten, een gezellige winkel en een goede service. Maar diezelfde klant kijkt ook steeds meer naar de prijs. Delhaize mikt dus ook zijn pijlen

Jeroen Vandamme

op Lidl (voor de merkartikelen) en Aldi (met het ‘365’-label). De voorbije maanden lijkt die aanpak vruchten af te werpen.

Charmes Voor de consument heeft een prijzenoorlog zo zijn charmes. Iedereen is toch tevreden als de prijzen zakken? Maar door de druk op de prijzen dalen de marges van de distributeurs. Lagere marges zetten druk op de kosten van het bedrijf. Aandeelhouders willen hun rendement niet zomaar zien wegstromen naar de klant. De distributeurs doen vanalles om hun kosten te verlagen. Om te beginnen onderhandelen ze met leveranciers over lagere aankoopprijzen. Grote distributieketens hebben op dat vlak heel wat macht. Als een distributeur 10 procent korting eist, heeft de leverancier de keus: toegeven of zijn contract kwijtspelen. Grootdistributeurs verenigen zich dikwijls in aankoopcentrales die dan de contracten met leveranciers afsluiten. Via die centrales kunnen ze nog meer beknibbelen op de aankoopprijzen. Dikwijls met nefaste gevolgen voor de loon- en arbeidsvoorwaarden bij leveranciers en hun onderaannemers. De Amerikaanse supermarktreus Wal-Mart richtte op dit punt heel wat schade aan.

22 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

Sterke merken

En de consument?

Het verhaal krijgt een heel andere dimensie als de leverancier ook een wereldwijde onderneming met veel macht is. Een multinational als Unilever heeft tal van sterke merken die eigenlijk niet kunnen ontbreken bij Delhaize. Becel, Dove, Lipton, Knorr, Unox, Rexona, noem maar op. Als Delhaize en Unilever met elkaar discussiëren, zijn dat eerder onderhandelingen onder gelijken. Akkoorden zijn dan echte compromissen. De druk op de winstmarges is nu zo groot dat Delhaize gevoelige toegevingen verwacht van Unilever. Delhaize trekt ook meer en meer de kaart van het 365-label en het eigen huismerk. Om die artikelen in de kijker te zetten moet er plaats vrijkomen in de winkelrekken. Delhaize wil ook niet langer de speelbal zijn van de voortdurende drang naar ‘vernieuwing’ en ‘variatie’ bij fabrikanten en ‘marketeers’. Zeker in onzekere tijden wil een distributeur zelf baas zijn over de rekken in de winkels. Welke klant vraagt nu om 15 soorten ‘koffiepads’? En wie kiest zijn waspoeder op basis van duidelijk rationele argumenten? Trouwens: via de klantenkaarten weten bedrijven perfect welke producten consumenten graag kopen.

Wordt de consument nu echt beter van de krachtmeting tussen Delhaize en Unilever? Dat valt af te wachten. De werknemers bij leveranciers, fabrikanten en distributeurs zien de druk op hun loon- en arbeidsvoorwaarden stijgen. Grote leveranciers werken vaker met onderaannemers om hun kosten te verlagen. In 2000 had het beursgenoteerde Unilever nog 300.000 mensen in loondienst. Nu nog zo’n 140.000. De huidige prijzenoorlog doet de LBC-NVK niet echt plezier. De druk op de loonkosten wordt sterker. Toen Carrefour in 2008 zijn beruchte nieuwe hypermarkt in Brugge opende, bleek duidelijk hoe ver zoiets kan gaan. De druk op de personeelskosten doet jobs sneuvelen. De ketens willen de productiviteit per gepresteerd uur stelselmatig opvoeren. Systemen als ‘zelfscanning’ en volautomatische kassa’s pakken mensen hun werk af. Omdat het personeel vermindert, eisen de ketens almaar meer flexibiliteit van hun werknemers. De LBC-NVK wil dat distributeurs en hun leveranciers verantwoord omspringen met de centen van de consument. Niemand wordt beter van een prijzenoorlog op de kap van werknemers. Ook in België klinkt de roep om ‘waardig werk’ steeds luider. n

werkloosheid

Dankzij het hoofdstuk ‘welvaartsaanpassingen’ in het nieuw interprofessioneel akkoord (IPA) werden de werkloosheidsuitkeringen gevoelig opgetrokken, vaak met ingang van januari 2009. Ons Recht zet een aantal aanpassingen op een rijtje.

oor volledig werklozen is het loonplafond verhoogd, een versterking van het verzekeringsprincipe. Wie werkloos wordt, krijgt in een eerste fase een percentage van het laatstverdiende brutoloon. Bij de berekening van de uitkering wordt het brutoloon boven een bepaalde grens – het loonplafond - buiten beschouwing gelaten. Het oude loonplafond bedroeg 1.906,46 euro bruto per maand. Sinds januari ging het plafond voor de eerste zes maanden werkloosheid omhoog naar 2.206,46 euro bruto per maand. Voor de zevende tot en met de twaalfde maand werkloosheid is het plafond nu 2.056,46 euro bruto per maand. Pas vanaf de dertiende maand geldt een loonplafond van 1.921,71 euro bruto per maand. Iets meer dan vroeger. Al deze verhogingen gelden sinds 1 januari 2009 voor wie in de afgelopen maanden – vanaf 1 oktober 2008 – voor het eerst of na een onderbreking van minstens 24 maanden werkloos werd. De verhogingen doen de werkloosheidsuitkeringen al iets beter aansluiten bij het reële loon. Alle samenwonenden krijgen sinds januari 2009 in de eerste twaalf maanden werkloosheid dezelfde uitkering als gezinshoofden en alleenstaanden: 60 in plaats van 58 procent van het loon tot het loonplafond. Voor alleenstaande langdurig werklozen is er ook een verbetering. Tot nu toe krijgt een alleenstaande werkloze één jaar lang 60 procent van het vroegere, begrensde loon uitgekeerd. Na dat jaar daalt de uitkering naar 53 procent van het loon. Vanaf 1 mei 2009 stijgt het uitkeringscijfer van 53 naar 53,8 procent.

Hogere werkloosheidsuitkeringen dankzij IPA Bedragen sluiten al iets beter aan bij reële lonen

Concreet Wat betekent dit concreet? In de eerste zes maanden werkloosheid (vanaf januari 2009) stijgt de maandelijkse maximumuitkering voor iedereen tot 1.323 euro. Dat is 180 euro of 15,7 procent meer voor gezinshoofden en alleenstaanden. Voor samenwonenden komt er 217 euro of 19,7 procent bij. In de zevende tot en met de twaalfde maand werkloosheid klimt het maandelijkse maximumbedrag naar 1.234 euro. Dat is 90 euro meer voor gezinshoofden en 128 euro meer voor samenwonenden. Wie nu al langer dan twaalf maanden werkloos is en het maximumbedrag krijgt, ontvangt sinds 1 januari van dit jaar 0,8 procent meer. Voor bruggepensioneerden geldt dezelfde stijging.

Anciënniteitstoeslag De ‘anciënniteitstoeslag’, een aanvullende vergoeding voor werkloze 50-plussers met 20 jaar beroepsverleden als loontrekkende, is er voortaan ook voor wie ontslag kreeg op minder dan twee

jaar vóór de normale brugpensioenleeftijd. Die versoepeling geldt ook voor wie al werkloos werd vóór 1 oktober 2008. Deze groep werklozen kreeg eind januari een brief waarin werd uitgelegd hoe ze de toeslag kunnen krijgen. Sinds januari 2009 krijgt elke tijdelijke werkloze minstens 10 procent meer van het begrensde loon. Gezinshoofden en alleenstaanden gaan van 65 naar 75 procent van het loon. Samenwonenden klimmen van 60 naar 70 procent van het loon. Voor tijdelijk werklozen geldt het hogere loonplafond ook. De verhogingen zijn er voor alle soorten tijdelijke werkloosheid, dus ook wanneer die er is door overmacht of staking.

Minimumuitkeringen In het IPA staat dat de minimumuitkeringen en de forfaitaire uitkeringen op 1 september 2009 met 2 procent naar omhoog gaan. Het gaat om alle minimumuitkeringen tijdelijke en volledige werkloosheid en de forfaitaire bedragen voor schoolverlaters

(wachtuitkeringen), samenwonenden (in forfaitperiode) en onthaalouders (opvanguitkering bij tijdelijke vermindering van aantal kinderen).

Kinderopvangtoeslag Los van het IPA, maar wel na overleg met de sociale partners, wordt de kinderopvangtoeslag voor werkloze alleenstaande ouders versoepeld. Voortaan kan een werkloze alleenstaande ouder voor de duur van de tewerkstelling, maar wel hoogstens twaalf maanden lang, een maandelijkse kinderopvangtoeslag van 75 euro krijgen. Voorwaarde is wel dat de werknemer minstens drie maanden werkloos was en minstens halftijds en minstens één maand lang het werk hervat. De dienstverleners van het ACV deden hun best om de verbeteringen al te verrekenen in de werkloosheidsbetalingen voor januari. Wie denkt dat hij ook in aanmerking komt maar nog geen verhoging zag, kan altijd terecht bij de ACV-dienstencentra. n

Bart Desmet

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 23

anpcb

Ervaringsbarema in PC 218 kan alleen zonder sociale achteruitgang LBC-NVK komt op voor belangen van 400.000 bedienden

Het zijn drukke tijden voor de vakbonden. Met de economische terugval is het vechten voor elke job. Zo dreigen de onderhandelingen over een nieuw barema voor het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (paritair comité 218) te weinig aandacht te krijgen. De index en het barema zijn van kapitaal belang om de koopkracht van de 400.000 bedienden in de sector te beschermen. Ook voor de bedienden die boven het sectorbarema worden betaald. De minimumlonen beschermen en optrekken is, samen met de welvaartvastheid van de uitkeringen, de beste investering om de duurzame consumptie op te krikken.

uropa vraagt de lidstaten een einde te maken aan elke discriminatie, ook die op basis van leeftijd. In de jongste sectorcao voor PC 218 werd afgesproken dat de omschakeling van het leeftijdsbarema naar een nieuw barema ‘budgettair en sociaal neutraal’ moet zijn. Voor de werkgevers mag het geen geld kosten. Geen verhoging van de loonkosten dus. Maar voor de LBC-NVK mag de verandering ook niet leiden tot sociale achteruitgang. De lonen, die al aan de lage kant zijn, mogen niet verder naar omlaag. Het is belangrijk duidelijke en eenvoudige regels te maken die het loon van de werknemer genoeg beschermen. Het leeftijdsbarema was simpel en zeker. Geen lastige discussies bij aanwerving of wanneer je volledig tijdskrediet

neemt voor de kinderen. De jaarlijkse groei in het barema liep gewoon voort. En tegenslagen zoals werkloosheid en ziekte moest je niet bekopen met een lager loon tijdens de rest van je loopbaan.

Invloed op loon Je wordt betaald volgens het sectorbarema of volgens het huisbarema in je bedrijf. Hoe je loon ook wordt bepaald, de regels op sectorniveau zijn van invloed op je loon. Voor de LBC-NVK zijn diverse punten erg belangrijk in de sectoronderhandelingen. Zo moeten de jaarverhogingen – zoals in het leeftijdsbarema – gewaarborgd blijven. Meer mag, minder niet. Een voorbeeld. Je bent 35 jaar oud en je loon is 1.800 euro in categorie 4. Tot 47 jaar krijg je elk jaar een verhoging in het barema tot het maximum van 2.430 euro is bereikt. Beter mag, slechter niet. Hetzelfde geldt voor de huisbarema’s: de jaarlijkse loongroei in het barema mag niet afgebouwd of ingekort worden. De LBC-NVK vindt ook dat de volledige loopbaan moet meetellen, anders wordt er ingeleverd. Een voorbeeld. Wim is 30 jaar, wordt ontslagen en kan opnieuw als magazijnbediende aan de slag. Hij verdiende 1.700 euro en verwacht niet dat hij zal moeten inleveren bij zijn nieuwe werkgever. Dat kan alleen door maximaal rekening te houden met zijn ervaring. Niet alleen de ervaring als magazijnbediende, ook die in vorige jobs. Stel dat Wim 6 jaar werkte als kassier en 6 jaar als magazijnbediende, en dat de jaren als kassier slechts voor 50 procent zouden meetellen. Dan bedraagt zijn loon 1.630 euro in plaats van 1.700 euro. Over de hele carrière een inlevering van 34.104 euro wanneer je de optelsom maakt tot aan het pensioen, eindejaarspremies en vakantiegeld inbegrepen. Dat kan niet.

24 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

Hugo Vander Elst

Werknemers mogen niet worden ‘bestraft’ omdat ze tijdskrediet opnemen.

Loopbaanonderbreking Alle vormen van loopbaanonderbreking moeten worden gelijkgesteld, zegt de LBC-NVK. Werknemers mogen niet worden bestraft omdat ze tijdskrediet opnemen. Een voorbeeld. Helena is 28 jaar en werkt als ‘operator’ bij een callcenter. Als haar derde kindje geboren wordt, wil ze twee jaar lang thuisblijven. Met het leeftijdsbarema zou ze 1.700 euro verdienen wanneer ze weer aan de slag gaat. Met het nieuwe ervaringsbarema ook, op voorwaarde dat de cao het volledige tijdskrediet gelijkstelt met arbeidsprestaties. Als dat niet het geval is, wordt Helena ‘bestraft’ omdat ze tijdskrediet opnam. Gespreid over de hele loopbaan spreek je over 22.898 euro minder loon. Het tijdskrediet, nog altijd vooral een zaak van vrouwelijke werknemers, moet volledig worden gelijkgesteld. Voor de LBC-NVK mag het ervaringsbarema geen nieuwe discriminaties doen ontstaan.

Gezondheid Minder loon verdienen op basis van gezondheidsproblemen kan ook niet door de beugel. Neem het voorbeeld van Sofie, die 40 jaar is en als boekhouder in een

zelfstandige zaak werkt. Sofie wordt ernstig ziek en kan na een herstelperiode van twee jaar opnieuw aan de slag. Op haar 42ste zou ze een brutoloon van 2.374 euro moeten verdienen. Met het nieuwe ervaringsbarema ook, op voorwaarde dat langdurige ziekte gelijkgesteld wordt met arbeidsprestaties. Anders wordt Sofie gediscrimineerd. En dat is in strijd met de wet.

Huisregelingen Ook huisafspraken in bedrijven ondervinden invloed van de sectorregelingen. Hoe de sector omgaat met loongroei bij ziekte of loopbaanonderbreking, heeft ook zijn effect op de bedrijfsregelingen. Heb je een bedrijfsbarema op basis van leeftijd, dan zal dat ook moeten worden omgeschakeld. De meeste werkgevers wachten daarom de sectorafspraken af. De mogelijke discriminaties moeten zeker verdwijnen in onze cao-afspraken. Maar niet door de minimumlonen af te bouwen. En ook niet door nieuwe discriminaties in het leven te roepen. De onderhandelingen, die in maart starten, kan je op de voet volgen op www.lbc-nvk.be. n

Kom op voor je recht op 4 dagen vorming in PC 218 Vergeet brief aan werkgever niet

lke bediende uit het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (paritair comité 218) heeft recht op 4 dagen vorming in de periode 20082009. Als de werkgever op 31 december 2008 nog geen vorming voorstelde, dan kan je hem per brief vragen om die opleidingsdagen alsnog in te vullen. Deeltijdse bedienden hebben recht op het aantal vormingsdagen in verhouding tot het arbeidsregime. De opleidingen moeten plaatsvinden tijdens de arbeidstijd, zoniet heb je recht op compensatie. Alleen de bedienden in opzeg of met minder dan 1 jaar dienst zijn uitgesloten. De werkgever kan ook een opleidingsplan opstellen en dit laten registreren bij het Sociaal Fonds. Naast subsidies biedt zoiets de mogelijkheid om bepaalde dagen te ‘collectiviseren’. Het individuele recht wordt dan overgedragen op andere werknemers in de onderneming. In kleinere ondernemingen doet de werkgever vaak niet de moeite om een opleidingsplan te laten registreren.

voor 31 maart 2009 Bezorg je werkgever voor 31 maart 2009 een brief, anders verlies je het recht op de opleidingsdagen. De cao bepaalde niet hoe de brief eruit moet zien of hoe hij aan de werkgever moet worden bezorgd. Als een beperkt aantal dagen wel werd ingevuld, vraag je in je individuele brief de resterende dagen aan. De werkgever heeft tot 30 april 2009 de tijd om te reageren. Doet hij dit niet, dan kunnen de 4 opleidingsdagen of de resterende dagen naar keuze worden opgenomen; je kan 4 dagen volgen binnen het aanbod van CEVORA (www.cevora.be) of 4 bijkomende vakantiedagen nemen. Met vragen en bedenkingen kan je terecht bij de LBC-NVK: Annick Druyts, Sudermanstraat 5, 2000 Antwerpen 03/220.87.91 - adruyts@acv-csc.be. Een voorbeeld van een individuele brief kan je downloaden via het webadres http://diensten.lbc-nvk.be. n

duizenden extra jobs in non-proﬁt

Opmerkelijk resultaat in tijden van recessie

e overheid zette het licht op groen voor duizenden nieuwe non-profitbanen. Extra jobs in de zorg, de welzijnssector en de cultuur. Een maatregel waar de LBC-NVK al lang op aandrong. Bijvoorbeeld op de betoging ‘Handen tekort!’ in 2008. Mark Selleslach, de nationaal secretaris voor de non-profit bij de LBC-NVK, is in zijn nopjes. “We krijgen 72 miljoen euro extra sociale Maribel vanaf 2010, waarvan 28 miljoen al beschikbaar is vanaf de tweede helft van dit jaar. Zo komen er in de non-profit zowat 3.800 volwaardige nieuwe banen bij. Er is ook wat ruimte om de bestaande Maribel-jobs beter te financieren.” De LBC-NVK spreekt van een ‘opmerkelijk resultaat in tijden van economische

recessie en banenverliezen’. “Met de extra jobs kunnen we de werkdruk in de non-profit verlichten. En tegelijkertijd creëren we zinvol werk waarmee duizenden gezinnen een inkomen krijgen.” Met deze belangrijke doorbraak zijn alle problemen van de non-profit lang niet opgelost. “Maar kniezen helpt nooit om vooruitgang te boeken”, stelt Selleslach. “De LBC-NVK blijft vechten voor verdere maatregelen op het vlak van tewerkstelling, opleiding en instroom. En voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden. Binnenkort beginnen we trouwens de nieuwe non-profitakkoorden voor 2010 voor te bereiden.”

inb x MoniQue BrAAM

cao-onderhandelingen Op www.lbc-nvk.be volg je de sectoronderhandelingen op de voet. In vrijwel alle paritaire comités vinden gesprekken over de cao 2009-2010 plaats. De LBCNVK probeert samen met andere vakbonden de beste loon- en arbeidsvoorwaarden af te dwingen voor de werknemers. In deze moeilijke tijden geen overbodige luxe. Op de website kan je via snellinks het actueelste nieuws rond de onderhandelingen opvragen. Zodra er een cao is afgesloten, komt die op de site.

sectoren Via de rubriek sectoren kan je naast het cao-nieuws nog veel andere thema’s consulteren. Klik op het paritair comité waarin je werkt en lees meer over de actualiteit in je sector, nieuws over vorming en opleiding of download – indien aanwezig – de sectorkrant of –folder van het PC. Als je je registreert/inlogt op de site, krijg je toegang tot vele extra’s. Elke sector heeft een rubriek sectorafspraken die alleen toegankelijk is voor vakbondsleden. Per sector kan je hier info terugvinden over je loon, de index, tijdskrediet, verlofregelingen, vervoersafspraken, brugpensioenregelingen, ... Weet je niet in welk paritair comité je werkt? Check het document 281.10. Dit krijg je jaarlijks van je werkgever. Je hebt het nodig om je belastingaangifte in te vullen. Check je loonbriefje. Meestal vind je daar het nummer van het PC terug.

kadervakbond nvk Het Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel (NVK) maakt deel uit van de LBC-NVK. Ook kaderleden hebben hun plaats bij de vakbond. Steeds meer kaderleden geloven in een kadervakbond. Ben je lid van de LBC-NVK maar nog niet geregistreerd als kaderlid? Doe het vandaag nog. Online. Je ontvangt specifieke informatie waaronder het driemaandelijkse ledenblad Kader. Je kan ook online inschrijven op een Kader e-zine. En je betaalt er geen euro extra voor. Surf ook eens naar www.nvk.be. Maak gebruik van het online salarisadvies, lees meer over het tienpuntenprogramma van het NVK en bekijk de specifieke kaderthema’s van naderbij.

militanten Op http://militanten.lbc-nvk.be vind je een schat aan waardevolle informatie voor de uitoefening van je dagelijkse vakbondswerk. Aandacht voor de overlegorganen en vakbondsthema’s, aangevuld met een uitgebreid ‘downloadcentrum’. Recent werden de ‘internationale’ rubriek over Europa en de Europese Ondernemingsraad gevoelig uitgebreid en aangepast. ‘Groen licht voor klimaatstrategie’ bundelt informatie over milieu, mobiliteit, energie en syndicale informatierechten (ook te bezoeken via de snellink http://klimaatstrategie.lbc-nvk.be).

Lees meer over de non-profit en download pamﬂet op http://non-profit.lbc-nvk.be/ n MAArt 2009 | 113de jaargang | ons recht 25

film

boy a kArin seBerechts

Verdient elke misdadiger een tweede kans? Kan een straf ooit aangedane schade vereffenen? En zijn sommige misdaden gewoonweg niet zo wreed en zo maatschappelijk onaanvaardbaar dat vergeving een schier onmogelijke opgave is? De Ier John Crowley gaat die vragen met open vizier tegemoet in ‘Boy A’, een bedaard pleidooi voor rehabilitatie. De antwoorden liggen niet voor de hand.

a zijn ontslag uit de gevangenis zet Jack Burridge zijn eerste weifelende passen als vrij man in de maatschappij. Aangemoedigd door begeleider Terry, die professioneel wil rechtzetten

Ricky kArin seBerechts

Na al het gekakel over het wel of niet uitbrengen van Nederlandstalige ﬁlms beneden de taalgrens (Loft!), is enige nuancering op zijn plaats. Akkoord, in Vlaanderen worden wél Franstalige ﬁlms uitgebracht. Maar wie er al eens eentje meepikt, weet dat het er vaak eenzaam toeven is. Laten we daar dus maar eens wat aan doen. Het vermakelijke ‘Ricky’ van François Ozon gaan zien, bijvoorbeeld, een dwarse hommage aan het ouderschap. Of is het een schrikbeeld?

aman Katie sputtert op automatische piloot door het

wat hij privé verknalde, grijpt de jonge twintiger alle geboden kansen op reïntegratie met beide handen beet. Hij werkt, maakt vrienden, wordt verliefd en houdt zich voorts – op een uitschuiver na – gedeisd. Wanneer de buitenwereld beseft dat Jack niet voor een pekelzonde achter tralies zat, dat hij zelfs niet eens Jack Burridge heet, vallen de deuren voor zijn neus dicht. Crowleys opvallend ‘stille’ Boy A is in de eerste plaats een beheerst en indringend portret van een timide jongen die een half leven moet inhalen, terwijl hij er een heel vergruizelde. Jacks moedige rehabilitatie appelleert moeiteloos aan onze billijkheid, en Andrew Garfields ontwapenende vertolking zet dat appel nog kracht bij. Crowley is zo eerlijk om naast de A-zijde ook de duistere B-kant van ‘Jacks’ verhaal bloot te leggen. Parallel volgen we zijn wasdom van verwaarloosd kind tot 13-jarige moordenaar, onder de vleugels van een verknipte evenknie… De idee dat Crowley’s serene benadering redelijkheid afdwingt is relatief. Want wat als hij bijvoor-

beeld even sereen Jacks sadistische kompaan als onderwerp had gekozen? Als hij de brute moord op hun klasgenootje niet zo netjes buiten beeld had gelaten? Als Jack ook na zijn straf een nietsnut was gebleken? Doorheen Crowley’s humane en minzame betoog blijft aldoor ook de gruwelijke, échte moord op de 2-jarige Jamie Bulger door twee jongens van 10

bestaan. Haar werk in een chemisch bedrijf en de schooluren van dochtertje Lisa bepalen haar levensritme. Tot zij in de fabriek Paco tegen de robuuste leden loopt en kleine Lisa negen maanden later een broertje op haar kamer krijgt. Petit Ricky houdt het gezin behoorlijk aan de waggel en frunnikt aan de huiselijke vrede. Wanneer het kind blauwe plekken op zijn rug vertoont, zet een verbouwereerde Katie de vermoedelijke dader – papa Paco – aan de deur. Maar wanneer Lisa de kleine later op de kleerkast aantreft, ligt een verklaring minder voor het grijpen… François Ozon zwemt al jarenlang onvoorspelbaar maar bevredigend de meest uiteenlopende genres en toonaarden door. De prettig subversieve Fransman voelt zich overal thuis – als hij de dingen maar een beetje naar zijn hand mag zetten. U weet hoe Fransmannen zijn. Ozon heit zijn ‘Ricky’ ondanks groteske toestanden met een niet alledaagse baby (“Il est différent”) koppig in de realiteit. Het lijkt Ken Loach wel.

Of de Dardennes. Met wat wiet achter de kiezen. Onderweg zet hij je als een Braziliaanse dribbelaar zo vaak op het verkeerde been dat je niet meer weet waarnaar je zit te kijken: een droom? Een thriller over zusternijd? Een rare Tsjechische fabel? Een uit de hand gelopen familieportret met fantastische weerhaakjes? Uiteindelijk hou ik het op een beminnelijke maar bizarre reflectie

26 ons recht | 113de jaargang | MAArt 2009

(Boy 1 en Boy 2), in 1993, schemeren. Een gruwelijk model dat elke oproep tot redelijkheid troebleert. Boy is een innemend portret van een opgroeiende jongen op zoek naar loutering. De antwoorden liggen zoals gezegd niet voor de hand. Boy A is vanaf 11 maart 2009 te zien in de Belgische zalen.

Stil pleidooi voor rehabilitatie (Andrew Garﬁeld) over ouderschap en wat het betekent om een familie te zijn. Of, zo u wil, een curieuze maar hartelijke kijk op bekommeren en loslaten – in twee richtingen. “Zijn we dan nu een nieuw gezin?”, vraagt Lisa wanneer Katie haar Paco mee naar huis brengt. Ik denk het wel. Zij het dan een beetje différent. Ricky is vanaf 4 maart 2009 te zien in de Belgische zalen.

Vader en zoon: familieportret met fantastische allures (Sergi Lopez en bébé Arthur Peyret)

bOek

een jaar leven volgens de bijbel Arnold Jacobs

gutenBerg

Onlangs liep ik op een vrijdagavond langs het Antwerpse stadspark, toen ik werd aangesproken door een keurige mevrouw. Of ik alstublieft wilde meekomen naar haar appartement? Voor ik de tijd had om alle consequenties van haar vraag te overwegen, voegde ze eraan toe: “Ik ben vergeten het gas uit te zetten.” In de lift vertelde ze dat het uitdraaien van het gas door orthodoxe joden als werken wordt beschouwd en dus op de sabbat zondig is.

wee dagen later zag ik het nieuwe boek van de Amerikaan Arnold Jacobs, Een jaar leven volgens de bijbel. Deze keer wilde ik er alles over weten. De 37-jarige Arnold Jacobs, ‘A.J.’, is een niet-orthodoxe, agnostische, wereldlijke, New Yorkse jood. Hij is getrouwd, heeft één zoontje en schrijft showbizzartikels voor het mannenblad Esquire. Omdat zijn oom Gil, het zwarte schaap van de familie, ooit als een soort godsdienstwaanzinnige naar Israël was verhuisd, besloot hij in september 2005 zelf ook de proef op de som te nemen. Wat zou er gebeuren als hij één jaar lang zoveel mogelijk voorschriften en verboden uit de Bijbel zou naleven?

letterlijk De helft van de Amerikanen neemt de Bijbel letterlijk. Hierop stoelt het Amerikaanse beleid rond het Midden-Oosten, homoseksualiteit, stamcelonderzoek, onderwijs en abortus, zelfs tot en met het kopen van bier op een zondag. Acht maanden zal Jacobs dus leven volgens de regels

van het Oude Testament, en vier volgens het Nieuwe. Het zal geen simpel jaartje worden. De eerste dag begint het al met zijn kleren. De Bijbel zegt dat je stoffen moet mijden die gemaakt zijn van twee soorten garen, één van de 613 regels die orthodoxe joden kritiekloos omarmen. Jacobs’ t-shirt is van polyester en katoen. Hij nodigt een Joodse shatnez-keurder uit die met een microscoop zijn hele garderobe keurt. Als Jacobs hem bij zijn vertrek vraagt wat het God kan schelen of we kleren dragen van gemengde garens, is het antwoord: dat weten we niet. Van dan af volgt het ene ongewone voorschrift het andere op. Joodse mannen mogen van alle vrouwen alleen de hunne aanraken. En dan alleen nog wanneer ze niet menstrueert, want anders worden ze net als zij - die dag onrein. (Jacobs: “Gebrek aan seks maakt me geestelijk schoon”). Zijn vrouw plaagt hem door op alle stoelen en zetels van hun flat te gaan zitten en ze op die manier stuk voor stuk ‘onrein’ te maken, en dus koopt de auteur een opvouwstoeltje en neemt het overal met zich mee.

Ramshoorn Jacobs laat zijn baard groeien (het Oude Testament verbiedt mannen hun baard af te scheren), geeft een tiende van zijn inkomen weg (Genesis 14:20), vermijdt het woord ‘donderdag’ uit te spreken (afgeleid van de Germaanse God Thor), smeert elke ochtend olijfolie in zijn haar (“Olie op uw hoofd mag niet ontbreken”), koopt een ramshoorn op internet (“Blaas op de ramshoorn bij nieuwe maan”), vertelt geen enkele leugen meer, ook niet om bestwil (“Een rechtvaardige verafschuwt leugens”), koopt gecensureerde film-dvd’s, scheurt zijn toiletpapier op donderdag (“Houd de sabbat in ere”), bouwt een loofhut in zijn woonkamer,

knipoogt niet meer (verboden door de Bijbel), loopt alleen nog rond in witte kleren (“Laat uw klederen te allen tijde wit zijn”), schrijft een deel van het Oude Testament op de deurposten van zijn flat en vermijdt een jaar lang varkensvlees, schaaldieren, bloed en konijnenvlees te eten. Hij leert te bidden, staat onophoudelijk op in restaurants (“Sta op voor oude mensen en betoon hen respect”), eet van alle fruit alleen nog kersen (“Gij zult geen fruit eten van bomen die jonger zijn dan vijf jaar”) en houdt zich als enige aan de verkeersregels van New York (“Erken het gezag van de bestuurders die door de mensen zijn aangesteld”).

abraham Zijn vrienden plagen hem door te vragen of hij net als Abraham zijn zoon Jasper zal slachten als God hem daarom vraagt, maar Jacobs zit zijn jaar goedmoedig uit. Zijn boek had een hilarisch maar goedkoop verslag kunnen worden van een idioot en fanatiek experiment. Maar gaandeweg begint hij de wijsheid van sommige geboden en verboden in te zien. Omdat hij God onophoudelijk moet danken, wordt hij zich bewust van de duizenden kleine dingen die

dagelijks goed gaan. Hij gaat veel bewuster en intenser leven in het nù, want heeft de Bijbel niet gezegd: “Juich niet over de dag van morgen”? Na een jaar komt hij tot de bevinding dat het Oude Testament inderdaad van historisch belang is, maar voor de meeste christenen achterhaald als morele gids. Hij beseft dat de rituele wetten over het mijden van spek en van kleren van gemengde garens bij een grote middengroep van gelovigen sinds de komst van Jezus hebben afgedaan. Als Jacobs na een jaar zijn baard weer afscheert, is hij een groot voorstander geworden van de zogeheten Jeffersonbijbel. Dat is een korte versie van de Heilige Schrift waaruit oud-president Thomas Jefferson alle verwijzingen naar het bovennatuurlijke schrapte en alleen Christus’ morele leerstellingen liet staan. Jabobs is nog altijd een agnost, maar nu met een nuance: vanaf 2006 noemt hij zich een ‘eerbiedige’ agnost. Een jaar leven volgens de bijbel Arnold Jacobs Kosmos Uitgevers 416 blz.

MAArt 2009 | 113de jaargang | ons recht 27

europa Vic Van Kerrebroeck

Om zo snel en vooral zo goedkoop mogelijk aan te werven werkt een werkgever voor moeilijk in te vullen vacatures soms met gedetacheerd personeel. Het gaat om mensen die een buitenlandse onderneming vanuit het buitenland ‘ter beschikking stelt’.

Interpretatie Detacheringsrichtlijn roept vragen op Hoe sociaal durft Europa werkelijk te zijn?

ij detachering zal de buitenlander in kwestie worden doorbetaald door zijn buitenlandse werkgever. Hij zal ook nog eens – vaak lage - sociale zekerheidsbijdragen betalen volgens de regels van zijn land van herkomst. Het spreekt voor zich dat een en ander een concurrentievoordeel kan opleveren ten aanzien van Belgische bedrijven die met Belgisch personeel werken. Een Europese Detacheringsrichtlijn bepaalt wel sinds enkele jaren dat ook die buitenlandse werknemers onderworpen zijn aan essentiële arbeidsen loonsvoorwaarden zoals die bij wet of bij algemeen verbindend verklaarde cao in het land van tewerkstelling zijn afgesproken. Een Litouwse informaticus die naar een Belgisch bedrijf wordt gedetacheerd, zal dus minstens volgens de Belgische minimumlonen van zijn sector moeten worden betaald. Of dat in de praktijk, met op zijn zachtst gezegd allesbehalve efficiënte controles, ook daadwerkelijk altijd gebeurt, is een ander paar mouwen.

Rechtspraak De controle op de naleving van de spelregels laat vaak te wensen over. Daarnaast leidt ook de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie over de toepassing en de naleving van de detacheringsregels tot ongerustheid. In een aantal uitspraken van eind 2007 en begin 2008 (de zaken Viking, Laval en Rüffert) deed het Hof op een verregaande manier uitspraak over de reikwijdte van het recht van collectieve actie (waaronder het stakingsrecht) van vakorganisaties die protesteren tegen mogelijke gevallen van sociale dumping. Uit dezelfde rechtspraak blijkt dat het Hof de Detacheringsrichtlijn

interpreteerde op een manier die sterk afwijkt van hoe de vakbonden een sociaal Europa zien.

Grondrecht Maar er is ook goed nieuws. In de arresten Viking en Laval erkende het Hof van Justitie voor het eerst heel duidelijk het recht op collectieve actie (zoals stakingen of blokkades) als een grondrecht. Veel minder positief is dan weer dat het Hof dit grondrecht ‘slechts’ op gelijke hoogte stelt met het vrije verkeer van diensten tussen de lidstaten (nog altijd het nec plus ultra van de Unie). Collectieve actie kan volgens het Hof pas wanneer het echt niet anders kan én wanneer de economische schade die een bedrijf hierdoor dreigt te lijden, niet al te groot is. Een visie die zeker voor discussie vatbaar is. Het is toch logisch dat economische activiteiten belemmerd worden wanneer er collectieve actie gevoerd wordt? Staat een en ander dan nog wel echt op dezelfde hoogte?

28 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

In de praktijk zal een onderneming die een collectieve actie wil doen beperken of verbieden zo alleen nog moeten aantonen dat er sprake is van een belemmering van het vrije verkeer van diensten. Het is dan aan de actievoerder om te bewijzen dat de actie onder meer proportioneel is. Maar dient een collectieve actie juist niet om tijdens onderhandelingen druk uit te oefenen op de andere partij? Hoe effectief is zo’n drukkingsmiddel nog als er eerst voor meer beperkte middelen moet worden gekozen? Of hoe juridische interpretaties door Europese rechters soms tot verregaande negatieve gevolgen voor de behartiging van werknemersbelangen kunnen leiden.

Reikwijdte Hetzelfde geldt voor de interpretatie door het Hof van de reikwijdte van de Detacheringsrichtlijn. Volgens het Hof kan de Richtlijn niet maximaal worden geïnterpreteerd op de manier waarop ze

in feite geschreven is; dit zou indruisen tegen de bedoeling van de richtlijn, namelijk zorgen voor de vrijheid om diensten te verlenen en niet voor de bescherming van werknemers. Een gastland kan dus in de visie van het Hof enkel een heel beperkt aantal arbeidsen loonsvoorwaarden aan een bezoekend bedrijf opleggen, en niet meer dan dat. Voor de bonden kan zoiets in geen geval. Als Europa niet alleen in woorden maar ook in daden socialer wil worden, dan moet het – zoals ook het Europees Parlement vraagt – duidelijker wetgevend optreden en resoluut sociale keuzes maken. Hierbij mag er zo weinig mogelijk ruimte zijn voor interpretatie van mogelijk onduidelijke wetteksten door niet door Europese burgers verkozen rechters. De sociale identiteit van Europa is veel te belangrijk om ze van interpretaties door rechters te laten afhangen. n

de lezer schrijft

jobkorting (1)

Lezersbrieven dienen te worden gestuurd aan: redactie Ons Recht Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be

c.d. - westerlo

Volop in een economische crisis, waarbij het ontslagen regent, grenst het aan het wansmakelijke om ‘alleen aan mensen die een job hebben’ een belastingkorting toe te kennen. En volop in een communautaire crisis is het bovendien onbegrijpelijk dat zo’n korting er alleen is voor diegenen die in het Vlaamse Gewest wonen. Wijlen Wannes Van de Velde waarschuwde al voor de sociale afbraak die het gevolg zou zijn van een Vlaamse onafhankelijkheid. De Vlaamse jobkorting is nu al een teken aan de wand. Het verhaal van de zilverlingen?

jobkorting (2) d.v. - per e-mail

De berichten en advertenties over de Vlaamse jobkorting leiden bij mij tot onbegrip, verwondering, afkeuring en misprijzen. Ik vind het prima dat de werkende mens meer verdient. Maar ik walg ervan dat mensen met vervangingsinkomens zoals altijd uit de boot vallen bij alle politieke partijen. Deze mensen hebben een bescheiden inkomen dat zelden aangepast wordt. Zij betalen dan nog veel belastingen bij de aanslag door de fiscus. Ze hebben geen aftrekposten of grote forfaitaire verminderingen. Mensen met vervangingsinkomens hebben gewoonlijk nog meer kosten en uitgaven dan normaal werkende mensen. Moeten zij niet eten en leven? Of wil de politiek gepensioneerden, zieken, werklozen, leefloontrekkers en mensen met een handicap aan de bedelstaf brengen? Zodat ze om broodkruimels moeten smeken bij de brood- en grootverdieners. Worden zij de paria’s van onze maatschappij? Miljarden euro’s deed de politiek cadeau aan de banken, de verzekeringen en de autoindustrie. Centen om immense topsalarissen te betalen en uitspattingen te financieren. Houden politici dan geen rekening met gewone burgers? Met minderbedeelden en mensen die het moeilijker hebben in de maatschappij? Ook deze mensen zijn kiezers. De crisis oplossen en de economie aanzwengelen kan niet zonder de consumenten aan de basis van de piramide te steunen. Wat doen het ACV en de LBC-NVK voor dit deel van de bevolking?

Anonieme brieven worden niet gepubliceerd. Naam en adres van de steller moeten ons bekend zijn. De brieven worden in de regel gepubliceerd met vermelding van de initialen en de woonplaats van de schrijver, hoewel die op uitdrukkelijk verzoek kunnen worden weggelaten. De redactie behoudt zich het recht voor, te lange lezersbrieven eventueel in te korten zonder aan de essentie ervan te raken. De publicatie van lezersbrieven betekent niet dat de redactie in alle opzichten akkoord gaat met de inhoud ervan. N.v.d.r. Van bij het begin tekende het ACV duidelijk bezwaar aan tegen de ‘electorale aanpak’ in dit dossier. De reclamecampagne van een partij als Open VLD rond de jobkorting bewijst dat het inderdaad om een verkiezingsmaatregel gaat. Het is ongehoord dat de hele Vlaamse regering hierin meegaat. De gevolgen van de voor 2009 gehanteerde jobkorting zijn pijnlijk duidelijk. Wie in februari 2009 economisch werkloos is, verliest niet alleen een deel van zijn inkomen maar ook nog eens 200 of 300 euro jobkorting. Hetzelfde geldt voor wie in februari enkele weken lang ziek of met moederschapsrust is. De ‘recuperatie’ bij de uiteindelijke fiscale afrekening binnen twee jaar volstaat niet als antwoord. Het ACV en de LBC-NVK laken de verdeel-enheers-aanpak. Een illustratie van een weinig solidaire trend die de voltallige Vlaamse regering maar blijft ontwikkelen.

gaza m.r. - schilde

De cartoon ‘Bloedvergieten in Gaza is ver-van-ons-bed-show’ doet bij mij diverse vragen rijzen. Wat doet zo’n cartoon in een tijdschrift van de vakbond? Gaan we nu ook al aan politiek doen? De boodschap is ook eenzijdig. Want er wordt met geen woord gerept over de raketten die Israël moest en moet slikken. Is het aantal doden aan Israëlische kant te klein om uw aandacht te krijgen? Dit ruikt naar racisme en antisemitisme. Misschien gaat u ervan uit dat de mens in de straat niet door heeft wat er in de wereld gebeurt? Zoja, dan is dat een belediging voor Jan Modaal. Of moeten wij misschien op straat komen, ordehandhavers in elkaar slaan, auto’s in brand steken en wat winkels plunderen?

N.v.d.r. Cartoons nemen een situatie op de korrel en vergroten die uit op een vaak karikaturale manier. Nuancering wordt daarbij achterwege gelaten. Cartoons willen een lezer confronteren en hem aan het denken zetten. De lezer bepaalt zelf welke conclusie hij trekt. Met de cartoon over Gaza wilden we in eerste instantie erop wijzen dat nogal wat mensen hier ten lande sterk opgingen in de koopjeswoede terwijl er in de Gazastrook volop bloed werd vergoten. De cartoons op de achterflap van Ons Recht gaan meer dan eens over politiek getinte thema’s, zonder hierbij partijpolitieke keuzes te maken. Wat het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden betreft, is elke dode er één te veel, tot welk kamp hij of zij ook mag behoren. De waarheid gebiedt wel om te zeggen dat de Palestijnen in het conflict duidelijk de ‘underdog’ zijn en vaak machteloos staan tegenover de militaire overmacht van Israël. Die nuchtere vaststelling heeft niets te maken met racisme, laat staan met antisemitisme.

kinderopvang c.s. en l.v.a. - stabroek

Als zelfstandige onthaalouders zijn wij erg verontwaardigd over het artikel dat Ons Recht in februari publiceerde over de zelfstandige onthaalouders. De overheid verlangt van ons dat we een minimum aantal uren vorming volgen als we in het IKG-systeem (‘inkomensgerelateerde gezinsbijdrage in de zelfstandige kinderopvang’) instappen. Wij volgen geregeld bijscholing en betalen die helemaal zelf, terwijl dit in de erkende kinderopvang gratis is. Alle kinderdagverblijven die de overheid volledig subsidieert krijgen subsidies volgens het aantal beschikbare toegekende plaatsen, niet volgens de

ingevulde plaatsen. Is dat geen geldverspilling? Soms houden onthaalouders, aangesloten bij een dienst, zoveel kinderen bij dat de veiligheid en de kwaliteit niet meer gewaarborgd zijn. Fatiha Dahmani (LBC-NVK) beweert dat de zelfstandige onthaalouders niet altijd worden gecontroleerd. Maar volgens ons heeft 99 procent wel een attest van toezicht. Anders zouden de ouders wel ergens anders kinderopvang zoeken. Bij onthaalouders die voor een dienst werken laten de controles overigens vaak te wensen over. Controles zijn trouwens momentopnames en kunnen geen kwaliteit garanderen. Zelfstandige onthaalouders bieden wel kwaliteit door hun jarenlange ervaring en bijscholing. De beste controle komt van de ouders en hun kindjes. De extra overheidssteun voor de commerciële kinderopvang betekent volgens Fatiha Dahmani dat wij meer kunnen verdienen. Als wij onze rekening maken, verdienen we 5,4 euro per uur. Wie wil daar nog voor werken? Voor een leegloop in de erkende kinderopvang valt dus niet te vrezen. N.v.d.r. Wie al geregeld vorming volgt op eigen kosten, heeft toch geen moeite om aan de overheid een minimum aantal uren te bewijzen om onder het ‘IKG’-systeem te vallen? De briefschrijvers verwijzen ook naar het attest van toezicht. Maar zo’n attest waarborgt niet de kwaliteit zoals de basiscursus bij het starten met kinderopvang, de controle, de begeleiding en het permanente toezicht van een dienst voor onthaalouders. Soms gaat zo’n dienst elke maand langs bij onthaalouders. De erkende kinderopvang past de regels op het vlak van aantal kinderen en ingevulde plaatsen strikt toe, zoniet raakt de sector zijn subsidies kwijt; van geldverspilling is dus geen sprake. Binnen de erkende kinderopvang leeft de opvatting dat alle kinderen recht hebben op hetzelfde kwaliteitsniveau. Of je al dan niet begaan bent met de kwaliteit van de dienstverlening, al dan niet vorming wil volgen, mag geen rol spelen. De kwaliteit is het best gediend met eenvormigheid en controle, bij voorkeur ingebed in regelgeving. n

MAART 2009 | 113de jaargang | ons recht 29

uitbetaling vakbondspremie Internationale handel, vervoer en logistiek

Textielnijverheid en breiwerk

In de sector internationale handel, vervoer en logistiek (paritair comité 226) wordt sinds 1 maart de vakbondspremie uitbetaald. Die premie bedraagt 100 euro. De uitbetalingsperiode loopt tot 30 september 2009. Om recht op te hebben op de premie moet de werknemer uiteraard lid zijn van de vakbond en tewerkgesteld zijn in de sector. De sector omvat onder meer de bedrijven die aan internationale handel doen, het vervoer van goederen over de weg en te water, de havenbedrijven, de koerierbedrijven, expeditieondernemingen enzovoort. Het bedrijf waar je werkt moet vanzelfsprekend onder de sector vallen. Bij twijfel kan je je licht opsteken bij het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat. In principe moet de vermelding ‘PC 226’ op de maandelijkse loonfiche staan. Bezorg het volledig ingevulde premieattest aan je LBC-NVK secretariaat en gebruik zo je recht om de premie te innen.

In de periode van 1 februari tot 15 juli 2009 wordt aan de gesyndiceerde bedienden uit de textielnijverheid en het breiwerk (PC 214) een vakbondspremie van 100 euro uitbetaald. Om recht te hebben op de premie, moet de werknemer minstens sinds 1 november 2008 in orde zijn met de betaling van de ledenbijdrage. Het lid moet in 2008 minstens één dag in de textielsector hebben gewerkt. De persoon behoudt het recht op de premie als hij in 2008 minstens één maand in de sector werkte en daarna werkloos werd, in voltijds tijdskrediet ging of met (brug-) pensioen vertrok. Langdurig zieken hebben ook recht op de premie. De attesten om de premie te krijgen, werden inmiddels bezorgd. Het attest moet volledig ingevuld worden terugbezorgd aan het plaatselijke LBC-NVK-secretariaat. LBC-NVK-leden uit de sector die geen attest kregen, kunnen best contact opnemen met hun LBC-NVK-secretariaat.

Verplaatsingskosten: heet van de naald O p haar zitting van 20 februari keurde de Nationale Arbeidsraad een aanpassing van cao 19ter goed. Die basis-cao regelt de financiële bijdrage van de werkgevers in de prijs van het vervoer van de werknemers. In het februarinummer van Ons Recht verscheen al informatie over de algemene regeling waarbij een werkgever wiens werknemer voor het vervoer naar het werk gebruik maakt van het openbaar vervoer, voor 60 procent tussenbeide moet komen in de prijs van de treinkaart. Op 20 februari beslist de Nationale Arbeidsraad die

tegemoetkoming op te trekken naar 75 procent, met terugwerkende kracht vanaf 1 februari. De tabellen uit het februarinummer moeten dus vervangen worden. Het aprilnummer van Ons Recht zal de aangepaste informatie geven.

Erratum In tabel 4 ‘Uitbreiding van de werkgeverstegemoetkoming tot het gebruik van eigen voertuigen’ moet ook het Paritair Comité 307 ‘Makelarij en verzekeringsagentschappen’ toegevoegd worden. De minimumafstand is 5 km.

indexaanpassingen vanaf februari 2009 221.00 Papiernijverheid 30 ons recht | 113de jaargang | maart 2009

vorige lonen x 1,015

Revalidatiecentra zijn getalm RIZIV spuugzat “Wachtlijsten zwellen maar aan”

De werknemers van de ‘centra voor ambulante revalidatie’ voerden in februari en maart actie tegen het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering. “Het RIZIV dringt de werknemers van de revalidatiecentra voortdurend in de verdediging”, zegt Wim Hardy, vakbondssecretaris bij de LBC-NVK. “Het instituut verwijst graag door naar ‘goedkopere privé-therapeuten’. Maar die therapeuten zijn alleen goedkoper voor het RIZIV, niet voor de cliënten.”

euters, kleuters, kinderen van de lagere school en volwassenen kunnen allemaal terecht bij een revalidatiecentrum. Bij jonge kinderen gaat het vaak om ontwikkelingsproblemen, al dan niet gekoppeld aan een specifieke aandoening als autisme. Lagereschoolkinderen kampen soms met meervoudige stoornissen. Sommige revalidatiecentra behandelen ook patiënten met een gehoorstoornis, stotterproblemen of een hersenletsel.

Sinds 1991 valt de sector onder het RIZIV. Het duurde niet lang of het RIZIV besliste dat er geen nieuw personeel mocht worden aangeworven en dat er geen nieuwe centra mochten bijkomen. “De wachtlijsten in de revalidatiecentra zwellen maar aan”, verklaart Hardy. “Ouders blijven in de kou staan en kinderen moeten maandenlang op hulpverlening wachten.”

Tal van studies In de voorbije jaren werden in de sector tal van studies en audits gedaan. “En dat allemaal om het maatschappelijk belang ervan in twijfel te trekken. Ondanks alle onderzoek is er nog altijd geen akkoord over de doelgroepen. Het maatschappelijk belang van de centra wordt nog altijd niet erkend. In februari pakte het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg met een zoveelste studie uit. Met daarin de vaststelling dat er nog meer onderzoek nodig is. Een straatje zonder eind.” De werknemers van de revalidatiecentra zijn het getalm spuugzat. Ze eisen respect voor hun werk, een dringende bijsturing van de ‘werkingsmodaliteiten’, een aanpassing van de revalidatietermijnen, extra personeel en nieuwe centra in streken die nu zonder zitten.

Ons Recht marc Sudermanstraat 5 • 2000 Antwerpen Denis Jan Peer Corelio Printing Sudermanstraat 5- 2000 Antwerpen tel. 03/220.87.11 • Fax 03/220.89.83 lbc-nvk.persdienst@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

lbc-nvk-secRetaRiaten • 9300 AAlst, Hopmarkt 45 tel. 053/73.45.20, Fax 03/220.88.01 lbc-nvk.aalst@acv-csc.be • 2000 Antwerpen, Nationalestraat 111-113, tel. 03/222.70.00, Fax 03/220.88.02 lbc-nvk.antwerpen@acv-csc.be • 8000 Brugge, Oude Burg 17 tel. 050/44.41.66, Fax 03/220.88.04 lbc-nvk.brugge@acv-csc.be • 1000 Brussel, Pletinckxstraat 19 tel. 02/557.86.40, Fax 03/220.88.05 lbc-nvk.brussel@acv-csc.be • 9200 DenDerMonDe, Oude Vest 146 tel. 052/25.95.60, Fax 03/220.88.19 lbc-nvk.dendermonde@acv-csc.be • 9000 gent-eeklo-ZelZAte, Poel 7 tel. 09/265.43.00, Fax 03/220.88.08 lbc-nvk.gent@acv-csc.be • 1500 hAlle, Vanden Eeckhoudtstraat 11 tel. 02/557.86.70, Fax 03/220.88.06 lbc-nvk.halle@acv-csc.be • 3500 hAsselt, mgr. Broekxplein 6 tel. 011/29.09.61, Fax 03/220.88.09 lbc-nvk.hasselt@acv-csc.be • 8900 ieper, St. Jacobsstraat 34 tel. 059/34.26.40, Fax 03/220.88.10 lbc-nvk.ieper@acv-csc.be • 8500 kortriJk, President Kennedypark 16D tel. 056/23.55.61, Fax 03/220.88.12 lbc-nvk.kortrijk@acv-csc.be • 3000 leuven, L. Vanderkelenstraat 32 tel. 016/21.94.30, Fax 03/220.88.13 lbc-nvk.leuven@acv-csc.be • 2800 Mechelen-rupel, Onder den toren 5 tel. 015/28.85.65, Fax 03/220.88.14 lbc-nvk.mechelen@acv-csc.be • 8400 oostenDe, Kan. dr. L. Colensstraat 7 tel. 059/55.25.54, Fax 03/220.88.15 lbc-nvk.oostende@acv-csc.be • 9700 ouDenAArDe, Burgschelde 5 tel. 053/73.45.25, Fax 03/220.88.03 lbc-nvk.oudenaarde@acv-csc.be • 8800 roeselAre, H. Horriestraat 31 tel. 051/26.55.44, Fax 03/220.88.17 lbc-nvk.roeselare@acv-csc.be • 9100 sint-niklAAs, H. Heymanplein 7 tel. 03/760.13.40, Fax 03/220.88.18 lbc-nvk.sint-niklaas@acv-csc.be • 2300 turnhout, Korte Begijnenstraat 20 tel. 014/44.61.55, Fax 03/220.88.20 lbc-nvk.turnhout@acv-csc.be • 1800 vilvoorDe, toekomststraat 17 tel: 02/557.86.80, Fax: 03/220.88.07 lbc-nvk.vilvoorde@acv-csc.be AlgeMeen secretAriAAt 2000 Antwerpen, Sudermanstraat 5 tel. 03/220.87.11, Fax 03/220.89.83 e-mail: lbc-nvk@acv-csc.be www.lbc-nvk.be

ik ben mijn eigen hond wAlter

Ik besef opeens dat ik in al die jaren Achterklap nog met geen woord repte over wat ik met een beetje overdrijving de gelukkigste uren van mijn leven zou kunnen noemen: mijn wandelingen. Het idee schiet me door de geest omdat ik gisteren op de BBCtelevisie iemand hoorde vertellen over de Engelse dichter William Wordsworth (1770-1850). Een vriend van hem had uitgerekend dat Wordsworth in zijn leven zo’n dikke 370.000 km had afgewandeld, zeg maar van het Lake District, waar hij woonde, naar de Maan. Wordsworth, nochtans geen atleet, deinsde er niet voor terug om ’s avonds na het eten nog even te voet een brief op de bus te gaan doen in een dorp op een mijl of zeven, heen en weer toch nog altijd een kilometertje of 23. Hij werd tachtig jaar oud. Dokters zijn het er tegenwoordig over eens: drie keer een half uur stevig stappen per week is genoeg om niet aan een hartaanval te sterven. Er schoten me meteen nog drie of vier andere beroemde schrijvende wandelaars te binnen, zodat ik gauw een mapje aanmaakte voor een nieuw boek: Een stapje in de wereld: waarom wandelaars als Nietzsche, Jean-Jacques Rousseau en Bill Bryson zulke goede schrijvers zijn geworden. (Haast u zich nog maar

niet naar de winkel: ik heb ook nog mapjes met Beroemde Enige Kinderen, Grappige Versprekingen, Alle bijnamen ter wereld, een scenario voor een poppenfilm en Mijn Memoires deel 1 tot 6.)

Rousseau Interesseert het u? Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) was een Franse filosoof die zulke straffe boeken schreef dat hij voortdurend op de loop moest voor de potentaten en de Kerk. Zo kwam hij in 1768 terecht op het eilandje Saint-Pierre in het Meer van Bienne, Zwitserland. Later, in zijn laatste boek, Overpeinzingen van een eenzaam wandelaar, zal hij de twee maanden die hij daar verblijft, uitroepen tot de gelukkigste van zijn leven (“Ik had er twee jaar, twee eeuwen, ja, alle eeuwigheid kunnen doorbrengen zonder mij ook maar één moment te vervelen”). En hoe kwam dat? Rousseau wandelde. Hij liet zijn boeken en zijn schrijfgerei onuitgepakt en zwierf de hele dag over het eiland rond om er planten te bestuderen. Duidelijk een goed idee.

nietzsche Friedrich Nietzsche (1844-1900) was nog zo’n stapper van formaat. Volgens Nietzsche was geen enkele gedachte iets waard als die niet tijdens het wandelen was tot stand gekomen. Zelf bedacht hij zijn meesterwerk Also sprach Zarathustra tijdens een wandeling naar

het arendsnest Eze, in de Provence. Het is een flinke, steile klim en ik was zo slim het Nietzschepad van boven naar beneden te nemen, maar der Fritz vond het ook heel gewoon om zeven, acht uur per dag rond te trekken in de bergen rond Sils-Maria in Graubunden. “Ik sliep goed en ik lachte veel”, zei hij over die tochten. Wat wil een mens eigenlijk nog meer? In deze tijd is de beroemdste schrijvende wandelaar misschien wel Bill Bryson. Deze Amerikaan, die ooit nog de kroegen rond de Antwerpse kathedraal uitriep tot de gezelligste van de wereld, wandelde eerder al in Engeland en in Australië. Maar zijn jongste voettocht was er eentje van 3.500 km over de Appalachian Trail, het langste voetpad van de wereld. Zijn verslag Terug in Amerika staat vol boeiende gedachten.

ardennen Zelf houd ik het op brave burgertochtjes van tussen de tien en de twintig kilometer, in de Ardennen en de Antwerpse Kempen. En dus zijn mijn gedachten veel minder interessant. Wat vindt u van deze: als ik een hond had, zou ik hem alle dagen zo grondig luchten, in weer en wind, dat hij al jankend zou wegkruipen onder de tafel als ik zijn leiband nog maar bovenhaalde. Maar ik heb geen hond, en dus laat ik mezelf maar uit. Misschien word ik ooit nog een goeie schrijver.

MAArt 2009 | 113de jaargang | ons recht 31