Seizoenskrant 1 - LF2018 by Leeuwarden-Fryslân 2028

LEEUWARDEN-FRYSLÂN 2018

17 JANUARI – 17 MEI 2018

Culturele Hoofdstad van Europa 2018 Namens heel Nederland draagt Leeuwarden-Fryslân dit jaar de eervolle titel van Culturele Hoofdstad van Europa. Meer dan zestig grote evenementen in het hoofdprogramma en nog eens honderden initiatieven in het iepen mienskipsprogramma vormen de ruggengraat van een jaar waarin we de kop boven het maaiveld uitsteken. Durf te dromen, durf te doen, durf anders te zijn

Al deze projecten en ideeën brengen initiatieven op gang, laten ons dromen en verbeelden, maar schudden ons ook wakker. Het brengt mensen samen die in bestaande of nieuwe mienskippen kennis uitwisselen op lokaal, landelijk en Europees niveau. Wie willen we met elkaar zijn? Hoe zorgen we voor een divers landschap? Hoe organiseren we een plek waar onze jongeren goed en graag opgroeien? Met de titel Culturele Hoofdstad in de achterzak hebben duizenden mensen sinds 2011 gewerkt aan een mooiere en betere omgeving. Met het programma in dit jaar als tussentijds hoogtepunt.

Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. In 2018 laat Fryslân daarom zien dat het daadwerkelijk anders kan. Want hoe sterk en vertrouwd we ons voelen in ons Frysk-zijn, de tijd dat we onze blik naar binnen konden richten is voorbij, en wat ons lief is, moeten we delen. Leeuwarden-Fryslân 2018 gaat dan ook over een eigenwijze en betrokken mienksip met oog voor elkaars ideeën, mogelijkheden en uitdagingen. Piemelfonteinen op reis, reuzen in de stad, theater in de kassen, kunst in niemandsland: ook als het vreemd is, is het goed. We geven onze fantasie de ruimte, en onze ruimte aan de fantasie.

In deze krant lees je alles over het programma tussen het Openingsweekend op 26 en 27 januari en de onthuling van 11Fountains op 18 mei. Je leest over hoofdprogrammaonderdelen die hun première in Fryslân beleven en mienskipsinitiatieven die de wereld nét dat beetje beter en mooier maken. We geven ook een vooruitblik, zodat je al wat dagen vrij kunt reserveren later in het jaar. Dat is ook wel nodig, met een programma dat uit zijn voegen barst van events.

Onze ambities zijn daarmee eigenzinnig en grenzeloos. Grote daden worden immers geboren uit kleine initiatieven. Geen van onze programmaonderdelen is dan ook van het benauwde. Met historische kinderen als Mata Hari en Escher, initiatieven als Sense of Place, of Look@Me en events als De Reuzen of Welcome to The Village laten we de wereld zien dat Fryslân nooit bang is geweest om zichzelf te vernieuwen.

Cultuur als gereedschap Cultuur is met al die events niet het doel, maar het middel. Met duurzame festivals, ecologische experimenten, theatrale injecties en culturele routes denken we na over het Fryslân van de toekomst. Om dat te verwezenlijken is ons programma samengesteld vanuit drie hoofdgedachten. Durf te dromen. Durf te doen. Durf anders te zijn.

Want wa’t bang is foar in wiet pak, komt nea oer de sleat.

App

Actuele info op 2018.nl

De oﬃciële LF2018-app is een ideale gids in Leeuwarden en Fryslân. Hierin vind je alle actuele programmainformatie op locatie, kun je een persoonlijk programma samenstellen en krijg je tips over restaurants en hotels in je directe omgeving. Gratis te downloaden voor iPhone en Android in de Apple Appstore en Google Play Stores. Zoek op LF2018.

AFTRAP

Deze eerste Seizoenskrant presenteert een selectie van het aanbod tot 18 mei 2018. Uiteraard zijn we nog volop in beweging, komen er mooie projecten bij of veranderen er data. Kijk dus voor actuele en gedetailleerde informatie op onze website, 2018.nl. Daar vind je alles over de programma’s, kaartverkoop, arrangementen, praktische zaken, video’s, achtergronden, interviews, aanbiedingen en nog veel veel meer.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

FRYSL ÂN, 26- 01

zonder jou kunnen we niet beginnen

Een beetje Culturele Hoofdstad begint een onvergetelijk jaar met een onvergetelijk feest. Dus ren naar de trein, pak je auto of spring op de fiets. Op vrijdag 26 en zaterdag 27 januari wil je erbij zijn, wanneer Tryater met het Openingsweekend de toon zet voor een jaar dat uit zijn voegen barst van cultuur, kunst en spektakel. Twee dagen uit je dak gaan In de hele provincie bruist en zindert het twee dagen lang. Het artistiek team van Ira Judkovskaja, een groot aantal koren, vele orkesten – waaronder het NNO, Soli Brass en het Pasveerkorps – dansgroepen en nog heel veel anderen, zorgen voor een opening die in alle hoeken van stad én provincie voelbaar is.

Iepen mienskip Wanneer is die iepen mienskip eigenlijk gelukt? Ira Judkovskaja, artistiek leider van Tryater en regisseur van het Openingsweekend hierover: “Als je bouwt aan de droom van een open samenleving, voor wie bouw je dat dan? Allereerst natuurlijk voor jezelf. En vrij snel komt dan de gedachte: voor wie nog meer? Aan wie wil je het doorgeven? Wie wil je dat er gaat wonen in die open samenleving, in die iepen mienskip die je probeert te creëren? Het antwoord dat opkomt is: onze kinderen. Kinderen die over een aantal jaren volwassen zullen zijn, die er op hun beurt weer verder aan bouwen en er hun plek zullen vinden. In de voorbereidingen van het Openingsweekend zijn we tot de conclusie gekomen dat het creëren van een iepen mienskip alleen kans van slagen heeft wanneer het ons lukt om naar elkaar te luisteren.”

Vrijdag Dat luisteren begint op vrijdagmiddag om 12.00 uur, wanneer alle kinderen uit Fryslân samen zingen, en gaat door op de vrijdagavond, tijdens de avond van 2018Verhalen. Musea en bewoners in Fryslân, van Schiermonnikoog tot Oudemirdum en van Zurich tot Appelscha, zetten hun deuren open en vertellen jou welk verhaal ze graag willen meenemen naar de toekomst.

Illustratie: Gerco van Beek

Zaterdag

sûnder dy kinne wy net begjinne! Kijk voor het exacte programma op 2018.nl/openingsweekend Mede mogelijk gemaakt door ING en lr. Abe Bonnema Stichting

OPENINGSWEEKEND

LEEUWAR D EN, 27- 01

Het Openingsweekend

De inspiratie van Ira Judkovskaja, artistiek leider Tryater

“Op een zaterdagochtend zat ik met het team van het Openingsweekend te werken in de foyer. Op zeker moment ging de deur open en daar kwam een donker meisje met mooi kroeshaar naar binnen, een jaar of negen. Ze zoefde op een klein glimmend stepje tussen de tafels door. Toen keek ze ons aan en met een Liwwadders accent vroeg ze of zij hier een kostuum van Roodkapje kon lenen. Dat hadden we niet… ‘Jammer’ zei ze en vervolgens vloog ze weer weg. Voordat we het in de gaten hadden was de ontmoeting voorbij. Tot mijn eigen schaamte betrapte ik me erop dat ik bijna verbaasd was dat zij met een Liwwadders accent sprak. Mijn volgende gedachte was: wat moet ik als volwassene doen, waar moet ik voor zorgen, zodat dit meisje zich goed zal voelen, zich zeker zal voelen, zodat zij als ze volwassen is open durft te staan voor alle mensen die iets van haar verschillen. Met andere woorden, wat wil ik bouwen waar dit kind zich nu, en later als volwassene, goed, zeker, veilig en open voor anderen gaat voelen. Dit meisje is in m’n hoofd een soort hoofdpersonage geworden. We hebben daarom drie meisjes en drie jongens gecast die ons meenemen de wereld in. Via hun fantasie en hun ontdekkingsreizen laten zij ons zien dat je mag dromen, dat je een wereld mag creëren en dat je je veilig genoeg mag voelen, want je komt altijd thuis terug.”

Kinderen van het Adje Lambertsz-project, de Fryske hynders van De Stormruiter, muzikanten in de kassen van Lost in the Greenhouse, de aardappelschillers van Potatoes Go Wild, installaties van Lân fan taal, skûtsjes met muziek van Never Ending Orchestra en Marijke Muoi van Under de Toer... Tijdens de tweede dag van het Openingsweekend vullen we de Friese hoofdstad tot de nok toe met ons hoofdprogramma. De spanning bouwt zich op richting de avond. De binnenstad wordt een andere wereld. Het gonst en het geluid zwelt aan. Zorg dat je deze avond niet mist, wanneer we met muzikaal vuurwerk het jaar oﬃcieel inluiden.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

TENTO O NSTELLIN G

KER AMIEKMUSEUM PR IN CE S SEH O F LEEUWAR D EN, T/M 06- 05

In Motion

TENTO O NSTELLIN G FR IE S MUSEUM LEEUWAR D EN, 28- 04 T/M 28-10

Ceramic Reflections in Contemporary Art Het vernieuwde Keramiekmuseum Princessehof opende in december 2017 met zijn grootste tentoonstelling van hedendaagse keramiek ooit, met indrukwekkende installaties van gevestigde namen en opkomend talent uit Oost en West. De werken zijn nog niet eerder in Nederland te zien geweest en tonen de rol van keramiek in de hedendaagse kunstwereld. Van

Escher op reis

een vijf meter grote inktvis in een inktplas tot een betoverend bad dat de zaal doet oplichten. In Motion toont werk van Céleste Boursier-Mougenot (1961), Roger Hiorns (1975), Meekyoung Shin (1967), Claire Verkoyen (1959), Geng Xue (1983) en David Zink Yi (1973).

M.C. Escher is een van de meest bekende kunstenaars van Nederland. Wat niet veel mensen weten is dat hij uit Leeuwarden komt. Het Fries Museum brengt in 2018 een grootschalige tentoonstelling van zijn werk. Aan de hand van meer dan tachtig vroege en late originele prenten wordt een reis langs zijn leven gemaakt, een driedimensionale biografie, waarbij je Escher persoonlijk leert kennen en zijn artistieke ontwikkeling volgt van technisch bekwaam graficus tot wereldberoemd kunstenaar. Je volgt

Kijk ook op 2018.nl/inmotion

Escher op zijn fysieke en mentale reizen. De locaties waar hij verbleef waren van grote invloed op zijn kunstenaarschap. Van het grauwe platte Nederland van de jaren tien van de twintigste eeuw tot de zon en de bergen van de Méditerranée. Terug in Nederland verwerkte Escher al deze ervaringen en indrukken tot complexe mathematische beelden en onmogelijke werelden. De iconische werken die Escher zo bekend en geliefd maken, vormen het hoogtepunt en het eindpunt van de reis.

Volg de reis van Escher op 2018.nl/escheropreis Mede mogelijk gemaakt door ING en De Haan Advocaten & Notarissen

TENTOONSTELLING | MUZIEKTHEATER

FRIES MUSEUM LEEUWARDEN, T/M 02-04 P OSTHUI STHE ATER HEER ENVEEN, 26- 01

Mata Hari de mythe en het meisje Het Friese meisje Margaretha Zelle is op haar 29ste een regelrechte hype in Parijs. Als Mata Hari betovert ze het societypubliek met exotische dans. Na een avontuurlijk leven sterft ze in oktober 1917 voor een Frans vuurpeloton, veroordeeld wegens spionage. Omgebracht door dezelfde machtige mannen die haar altijd bejubeld, bemind en aanbeden hadden. Na haar dood groeit Mata Hari uit tot een mythe, als stijlicoon, sekssymbool en femme fatale, wier leven vele malen werd beschreven en verfilmd. Tentoonstelling Honderd jaar na haar dood presenteert het Fries Museum de grootste Mata Haritentoonstelling ooit: Mata Hari, de mythe en het meisje. Aan de hand van persoonlijke bezittingen, foto’s, plakboeken, brieven en militaire dossiers reis je mee door het leven van de mysterieuze Friezin, van haar geboortestad Leeuwarden naar Nederlands-Indië, waar het noodlot haar achtervolgt. Beleef haar glorieuze opkomst

HOOFDPROGRAMMA

in de danstheaters van Parijs en ontdek het web van intriges waar ze tijdens de Eerste Wereldoorlog in verstrikt raakt. © Jeronimus van Pelt

2018.nl/matahari

TENTO O NSTELLIN G

Mata Hari, de mythe en het meisje wordt mede mogelijk gemaakt door Rabobank

FR IE S MUSEUM LEEUWAR D EN, 26- 01-2018 T/M 06- 01-2019

Phantom Limb

De laatste dagen van Mata Hari In het Posthuis Theater in Heerenveen wordt een andere invalshoek gekozen. Want wat ging er om in de hoofden van Mata Hari’s bewonderaars en beulen? En waarom kunnen wij een eeuw na haar dood het mysterie nog altijd niet doorgronden? In een theatraal liedrecital vertellen acteurs op een scherm het verhaal van Zelles leven, vanuit het perspectief van de vele mannen die haar pad kruisten. Sopraan Claron McFadden en pianiste Claire Chevallier bieden een weerwoord met muziek van Mata Hari’s tijdgenoten en brieven van de roemruchte danseres zelf.

Art Beyond Escher

Het Fries Museum laat zien hoe hedendaagse kunstenaars nog steeds spelen met dezelfde uitgangspunten als Escher. Vijfentwintig kunstwerken nemen je mee in een wereld waarin niets is wat het lijkt. De kunstenaars spelen met contrast, licht, orde, perspectief, oneindigheid en ruimtelijkheid. Ze plaatsen je in een wereld die schijnbaar onmogelijk is en

2018.nl/delaatstedagen

zetten je constant op het verkeerde been. Het Fries Museum toont werk van (inter)nationale kunstenaars zoals Patrick Corillon, Funda Gül Özcan, Lieven Hendriks, Thomas Huber, Mark Philip van Kempen, Michiel Kluiters, Matthijs Munnik, Saskia Olde Wolbers, Oscar Santillan en Dominique Teufen. Meer hierover op 2018.nl/phantomlimb

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

NATUUR | BI O D IVERSITEIT

D E KRUID H O F BUITENP OST, VANAF 25- 01

TENTO O NSTELLIN G

Silence of the Bees

Het Grote Grutto theater

op de bres voor de bij

In 2018 is De Kruidhof in Buitenpost de letterlijke ‘landingsplek’ van een jaar vol activiteiten rond bijen. Het project Silence of the Bees wil de stilte rond de massale bijensterfte doorbreken met beeld, taal, muziek, kunst, cultuur, eten en lezingen. Zo wordt het publiek betrokken bij het wel en wee van bijen. Grote publiekstrekker is de Oratorio, een sculptuur waarin je wordt ondergedompeld in door bijen gegenereerde muziek.

KUNST | BI O D IVERSITEIT

onderdeel van Kening fan ’e Greide

Hoogtepunt wordt een unieke compositie, als op 21 juni de bijengeluiden live vanuit ‘slimme’ hommelkasten in de drie botanische tuinen van Buitenpost, Emden en Oldenburg samen worden gebracht tot de Bumblebee Rapsodie. De avond start met een bijensafari op de tuin. Daar moet je BIJ zijn.

Water, wouden, wadden, veenpolders en uitgestrekte weides: nergens vind je zo’n diversiteit als in Fryslân. Maar dit afwisselende landschap, eeuwenlang zo vanzelfsprekend en typerend voor onze provincie, verdwijnt langzaam en maakt plaats voor oneindige graslanden. Daarmee verdwijnen ook de geuren, kleuren en geluiden die bij het landschap, bij Fryslân horen. Dat mag niet gebeuren, vindt burgerinitiatief Kening fan ’e Greide. Met sympathieke, creatieve en soms confronterende

Zoem voor video en achtergronden in op 2018.nl/silenceofthebees

FRYSL ÂN EN GRO NIN GEN, HELE JA AR

Meer info en animatie op 2018.nl/ keningfanegreide

Honeysuckle Blue(s) Garden

verlaten boerderij als creatieve broedplaats

HOOFDPROGRAMMA

voorstellingen, concerten en belevingen zet de groep zich in voor het weide(vogel) landschap. Dus laat Natuurmuseum Fryslân de koning van het weiland in 2018 terugkeren via het bijzondere Grote Grutto Theater. Tijdens deze expositie, die ideaal is voor kinderen, kruip je in de huid van de grutto, beleef je zijn wereld en worden je zintuigen op de proef gesteld.

LE EUWAR D E N, 31- 03 T/M 30 - 09

BI O D IVERSITEIT

Farm of the World Van een kleine, verlaten boerderij tot een levendig nieuw centrum: De Kreake in Húns heeft de afgelopen drie jaar een beste metamorfose ondergaan. Een plek van groenteteelt en verantwoorde voedselproductie. Vanuit de hele wereld komen kunstenaars, ontwerpers, boeren, ambachtslieden en architecten naar Húns om met kunstenaar Claudy Jongstra en haar partner Claudia Busson te werken. Met lokale grondstoﬀen creëren ze prachtige voorwerpen en laten ze kunst, food, farming

NATUUR MUSEUM FRYSL AN LE EUWAR D E N, 26- 01 T/M 02- 09

In 2016 nam Farm of the World deel aan de Chelsea Flower Show met een bijzondere tuin onder de titel Honeysuckle Blue(s) Garden. Claudy Jongstra ontwierp voor de Olympische Spelen onder de tuinshows een verfgewassentuin die haar werkpraktijk als kunstenaar verbeelde. Ze won de Silver-Gilt medaille in de categorie Fresh Gardens. De Honeysuckle Blue(s) tuin was een pleidooi voor het behoud van biodiversiteit en van natuurlijk en cultureel erfgoed. De verfgewassentuin toonde niet alleen de schoonheid

en design samenkomen. Met Farm of the World wil De Kreake onder de aandacht brengen welke diversiteit, creativiteit en rijkdom zelfs een klein stuk grond kan bieden: van biologisch-dynamische boeketten tot keramiek en van voedsel tot een opleidingsplek voor jongeren met een achterstand. Voor meer informatie over het uitgebreide programma, zie 2018.nl/farmoftheworld

van planten als brandnetel, walnoot en uien, maar ook de kracht van de kleuren die zij produceren wanneer ze in natuurlijke verfstoﬀen zijn getransformeerd. In 2018 wordt de tuin opnieuw opgebouwd in de Blokhuispoort, samen met een presentatie over het gedachtegoed van Farm of the World en Jongstra’s werkpraktijk. Dit geeft je zes maanden lang de unieke kans om de prijswinnende tuin van dichtbij te zien en te ervaren. 2018.nl/farmoftheworld

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

HOLSTMEER toegang tot onbekende werelden

Wat betekent het om je vrijheid te verliezen of juist weer terug te vinden? Welke dromen en gemiste, of juist nieuwe kansen leven er achter de deuren van Holstmeer? En: “Hoe schep je voor deze kleine, intieme verhalen uit een verschrikkelijk realistische wereld, een mooie theatrale setting? Dat is de spannende zoektocht voor mij en het hele team,” aldus regisseur Silvia Andringa. Holstmeer wordt heel bijzonder ervaringstheater dat gesloten werelden opent en dat spelers en publiek nog lang bij zal blijven.

De Friese journalist Auke Zeldenrust schreef in 2013 het boek ‘Dorp achter tralies’, over alle facetten van het leven in de gevangenis. Zijn betrokkenheid bij het onderwerp bracht hem tot het initiëren van Holstmeer voor Culturele Hoofdstad 2018. Theatermaker Silvia Andringa van De Jonge Republiek pakte de handschoen op en maakt deze bijzondere locatievoorstelling in samenwerking met de meiden van Fier (het landelijk expertiseen behandelcentrum van geweld in afhankelijkheidsrelaties) en de tijdelijke bewoners van Penitentiaire Inrichting Leeuwarden.

MUZIEK THE ATER

THE ATE R

LEEUWAR D EN 10 - 02 T/M 15- 04

open deuren, die normaal gesloten zijn Acteurs Caroline Mgata en Eelco Venema nemen het publiek in twee groepen mee van de ene bijzondere locatie naar de andere, plekken die voor de meeste mensen onzichtbaar zijn, maar waarvan de anonieme bewoners toch een belangrijk deel uitmaken van de mienskip. De hoofdrolspelers openen daarvoor voor één keer samen hun deuren. Bijzonder voor u, maar ook voor de makers.

met groepen spelers die elkaar nooit zullen ontmoeten, maar toch deel uitmaken van dezelfde voorstelling. Bovendien is het voor veel spelers, die stuk voor stuk een complex verleden meedragen, nieuw om zich zo kwetsbaar op te stellen. Zij moeten ook uitzoeken of dit bij ze past. Daardoor sta ik bijna bij elke repetitie weer voor een groep van een andere samenstelling. Dat is lastig, maar tegelijk ook een prachtige uitdaging.”

Regisseur Andringa daarover: “Het is voor mij en mijn team een hele nieuwe manier van theater maken. Ik werk

toekomstdromen en koudwatervrees De meiden van Fier spelen ‘Catwalk’ in hun warme gemeenschapsruimte,

de mannen ‘In mijn hoofd ben ik vrij’ in hun kale gymzaal en daarna wisselt het publiek opnieuw van locatie. Het laatste deel van het drieluik eindigt namelijk in het Politiebureau. Een gebouw dat bijna symbolisch tussen de andere twee in staat en waar de acteurs de toekomstdromen en koudwatervrees van de bewoners verbeelden in ‘Weg!’. De theatertekst komt van Bouke Oldenhof.

Lees meer over de brug tussen mienskip en inkeling op 2018.nl/holstmeer

SE XB IERUM 19- 04 T/M 20 - 05

Lost in the Greenhouse

stomende liefde tussen de tomaten In de kassen bij Sexbierum werken Friese en Poolse arbeiders. Ze plukken er samen tomaten, komkommers en paprika’s. Ze vormen een gemeenschap, een mienskip, in een kunstmatig stukje Nederland. Er wordt gewerkt, gefeest en gedronken. Er wordt geroddeld en geflirt. Er wordt een lijk aangetroﬀen... Wat is er gebeurd? Lost in the Greenhouse is het verhaal van de jonge Pool Wojtek vanaf het moment dat zijn moeder hem overtuigt dat hij in Polen geen toekomst heeft, tot aan zijn dramatische einde. Van kasbaas Freek en zijn aantrekkelijke dochter Klaske, voor wie niet alleen Wojtek valt. Een tragische liefdesgeschiedenis begint zich af te tekenen. Is de breekbare mienskip bestand tegen gevoelens van heimwee, verlies, wrijving en verlangen?

Vertolking In deze locatievoorstelling onder regie van Titus Tiel Groenestege schitteren onder meer de van oorsprong Friese Orkateracteur en -maker Geert Lageveen, Leopold Witte (bekend van onder andere Gooise Vrouwen, Dokter Deen en De Verleiders), Maartje van de Wetering (Flikken Rotterdam, Maestro), acteur/muzikant Erik van der Horst (Orkater) en drie Poolse acteurs: Redbad Klijnstra en de in Polen beroemde actrice Emilia Komarnicka. De rol van Wojtek wordt gespeeld door Peter Jakubow. Samen met lokale amateurs en muzikanten en de band onder leiding van Radek Fedyk wordt dit meeslepende verhaal verteld in een gekweekt decor in de kassen van de firma Hartman.

Voor meer informatie, verkas naar 2018.nl/lostinthegreenhouse Een productie van Schouwburg De Lawei en Orkater in samenwerking met De Koornbeurs.

PotKas Deze vierdelige podcast PotKas van journalist en radiomaker Maartje Duin sluit aan op Lost in the Greenhouse en is te beluisteren ook zonder dat je de voorstelling hebt gezien. Deze podcast is een samenwerking tussen Lost in the Greenhouse en Iepen UP en beschikbaar via RadioDoc.

HOOFDPROGRAMMA

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

THE ATER ZO 22- 04 mugmetdegoudentand De Eurocommissaris

CIRCUS WO 31- 01 Aurora Nova - Airplay DANS Z A 03 EN ZO 04- 02 IVGI&GREBEN - We Are In Trouble THE ATER D O 15 T/M Z A 17- 02 Bunkamura Theatre Cocoon Pluto / Sidi Larbi Cherkaoui

THE ATER WO 09 T/M VR 11- 05 Una McKevitt - Alien Documentary THE ATER WO 16 T/M VR 18- 05 Manual Cinema - Ada/Ava

Strangers on Stage is een samenwerking tussen Stadsschouwburg De Harmonie, Leeuwarden-Fryslân 2018 en het Nederlands Theater Festival.

©IVGI&GREBEN We Are In Trouble

THE ATER | CIRCUS | DANS | CO MEDY

D E HAR M O NIE LE EUWAR D EN

Strangers on Stage

toptheater uit alle windstreken Kleuriger dan Strangers on Stage zal het in 2018 bijna niet worden. Absoluut toptheater uit alle hoeken van de wrâld komen op de Leeuwarder planken van Stadsschouwburg de Harmonie. Strangers on Stage komt in het eerste seizoen van 2018 al met internationale kwaliteit. Voorstellingen die uitdagen en een hartverwarmend pleidooi houden voor het ‘anders zijn’, om het ‘onbekende’ te koesteren. Aurora Nova trapt af op 31 januari. Het Amerikaanse gezelschap brengt fysiek theater voor alle leeftijden, een avontuur vol vliegende paraplu’s, kolossale ballonnen en vliegers die over het publiek scheren. Airplay is een ode aan de jeugd die ieders hart zal verwarmen. Opgewarmd en zin in meer? In februari brengt choreografen-duo IVGI&GREBEN ons de wereldpremière van We Are In Trouble. Uri Ivgi en Johan Greben, voormalige dansers

HOOFDPROGRAMMA

van Het Nationale Ballet, doen met hun verfijnde lichaamstaal en bezieling een woordeloos beroep op de empathie van het publiek. Een prachtige terugkeer voor Leeuwarder Greben naar zijn geboortestad. Het podium van De Harmonie is twee weken later de plek van de Nederlandse première van Pluto. Dankzij de indrukwekkende visuals en metershoge robots is dit een show om niet te missen.

THE ATER

D E HAR M O NIE LE EUWAR D E N, 15 T/M 17- 02

PLUTO

Naast voorstellingen organiseert het programma ook masterclasses en workshops voor iedereen die interesse heeft in theater, van professional tot amateur.

De wereldberoemde choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui bracht in 2011 al een ode aan manga-icoon Osamu Tezuka. Het megasucces van zo’n ‘manga meets podium’ smaakte naar meer en een reprise van de voorstelling ‘Pluto’ volgde al gauw.

Het volledige programma plus spannende sneak previews vind je op 2018.nl/strangersonstage

In dit stripverhaal on stage raakt een robotdetective verzeild in een uiterst merkwaardige zaak. Mensen- en robotlijken duiken op in de wereld van Pluto. Terwijl de detective de zaak probeert op te lossen, lijkt het er steeds meer op dat een robot de moorden op zijn geweten heeft. Het is een versie naar de epische manga

van Naoki Urasawa and Takashi Nagasaki, die op zijn beurt een remake is van een van de ‘Atom Boy’ verhalen van schrijver en tekenaar en filmproducent Osamu Tezuka, ook wel de ‘God of Manga’ genoemd. De voorstelling vol muziek, dans en manga komt niet alleen in het Londense The Barbican of Antwerpse De Singel, maar ook ook op de Leeuwarder planken. Het is een uniek hoogtepunt van Strangers on Stage.

Deze Japanse productie wordt mede mogelijk gemaakt door EU-Japan Fest en Japan Foundation.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

HEEL FRYSL ÂN, VANAF 03- 01

MULTID ISCIPLINAIR

Iepen UP

over samenleven in een wereld die verandert Iepen mienskip betekent open samenleving. Maar dat is natuurlijk nog niet zo vanzelfsprekend. Hoe bereik je dat? Iepen UP is een programma over vrijheid, democratie en diversiteit, over hoe we willen samenleven in een veranderende wereld. Wat nemen we mee naar de toekomst, wat laten we los, wie doen er mee? Befrijdingsfestival 5 mei staat in het teken van het Befrijdingsfestival, tegelijkertijd de oﬃciële kick-oﬀ van Iepen UP. De landelijke start van alle bevrijdingsfestivals 2018 vindt plaats in Leeuwarden, waar ministerpresident Mark Rutte het Bevrijdingsvuur zal ontsteken. Het festival pakt voor deze editie dan ook flink uit met een grotere opzet, met artiesten op podia door de hele stad, een muzikale parade. Daarnaast is er de mobiele installatie Filter Bubbel Boom en ONDERWEG, een speciaal programma over migratie in de Blokhuispoort, met muziek, theater, exposities, workshops en films, in samenwerking met Stichting De Vrolijkheid. Het thema dit jaar is verzet. Niet alleen zoals dit tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond, maar ook vandaag de dag. Want wanneer kom jij in verzet? En hoe doe je dat?

Iepen UP-vloggers Van mei tot en met november gaat een groep jonge mensen op pad om een serie vlogs te maken over hoe zij willen dat de wereld eruitziet later. De vlogs dagen de kijker uit om mee te denken en input te geven. In november 2018 presenteren ze de resultaten van hun zoektocht tijdens de ReOpening aan het grote publiek en aan achttien invloedrijke mensen. Wat is er uitgekomen? Welke actie moet ondernomen worden? En wat zegt dit project over een nieuwe generatie Europese jongeren? Iepen UP live (iedere woensdagavond) In de wekelijkse talkshow van Iepen UP in Neushoorn kan alles. Via discussie, performance, lezing, video en muziek wordt ingegaan op de actualiteit in de grote wereld en de stad. De sprekers, gasten, duiders, experts, herrieschoppers, kunstenaars en deskundigen komen uit heel Europa. Lastige onderwerpen worden niet geschuwd en iedereen kan aanwaaien en meedoen bij dit programma met discussie en performance. Ook de Vrijheidscolleges vinden dit jaar voor het eerst plaats in Leeuwarden, als onderdeel van Iepen UP Live. Het programma wordt online gestreamd door Omrop Fryslân, en je bent welkom om mee te doen.

Dit en nog veel meer is te vinden op 2018.nl/iepenup

STO RY TELLIN G

LEEUWAR D EN, 20 - 04 T/M 20 - 05 O ERO L TER SCHELLIN G, 16 T/M 24- 06

Wereldburgers van de Voorstreek

Iepen Doar(p)

online dorpsportret van de mienskip

een wereld aan accenten in één straat Twee vrouwen deden hun boodschappen bij een Koerdische supermarkt, lieten hun haren invlechten bij een Afrikaanse salon en aten koekjes in een Russische winkel. En dat allemaal aan de Leeuwarder Voorstreek. Een smeltkroes in de vorm van een klinkerstraat. De vrouwen – Kirsten van Santen (journalist bij de Leeuwarder Courant) en Ira Judkovskaja (theatermaker

HOOFDPROGRAMMA

FE ANWÂLDSTERWÂL , VANAF 12- 02

STO RY TELLIN G

Iepen Doar(p) is een dorpsportret van Feanwâldsterwâl. Een team journalisten en fotografen legde alle 128 huishoudens van het dorp vast in beeld en geluid. Deze portretten worden vanaf 12 februari onder de titel 128 deuren op evenzoveel achtereenvolgende dagen gepubliceerd op www.iependoarp.eu en door Omrop Fryslân. Met dit bijzondere project rond het jongste dorp van Nederland wordt de betekenis van het woord mienskip onderzocht.

bij Tryater) – stelden vragen en kregen verhalen. Zo ontstond Wereldburgers van de Voorstreek, een multimediaal theaterstuk met muziek van Beppe Costa, gespeeld door Nynke Heeg, Raymond Muller en Tamara Schoppert. Lees het achtergrondverhaal op 2018.nl/wereldburgersvandevoorstreek

Tegelijkertijd laat Iepen Doar(p) zien en horen dat iedereen een bijzonder, ontroerend of waardevol verhaal te vertellen heeft. Fries historisch en letterkundig centrum Tresoar zorgt ervoor dat de portretten voor altijd online toegankelijk blijven en legt zo de hedendaagse geschiedenis van het mooiste Fryske doarp vast voor toekomstige generaties. Volg dit mooie project het hele jaar op de voet via www.iependoarp.eu

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

HEEL FRYSL ÂN, HELE JA AR

MULTID ISCIPLINAIR

Lân fan taal hear, sprek, fiel en sjoch dyn taal Rondom het Oldehoofsterkerkhof en de Prinsentuin tref je in 2018 een knetterende kakofonie van taal. Een head quarter waar taal grenzeloos is en we de fantasie loslitte op onze woorden. Je ziet kunstzinnige projecties op de Oldehove, mag lezen onder de rok van een reusachtige vrouw, hoort dichters die op doorreis zijn en kijkt naar theater van Babylonische spraakverhelderingen. Er rijst zelfs een taalcentrum uit de grond waar ooit een kerkhof was. Taalcentrum OBE is niet alleen de entree tot Lân fan taal, waar je met veel enthousiasme, taalvragen en informatie zult worden ontvangen. Het is ook de plek waar je in 2018 de expositie So many words van de Britse kunstenaar Tim Etchells vindt. Een kunstenaar die bekend staat om zijn speelse werk, waarin taal centraal staat. In OBE vult Etchells een ruimte met boodschappen uit speakers en teksten in neon. En wat betekent die ene telefoon, neem jij ‘m op? Torenhoge videoprojecties In 2018 is de Oldehove, het scheve symbool voor de stad Leeuwarden, het decor voor torenhoge projecties. Vier keer gaat een multidisciplinair, meertalig videokunstwerk in première. Lân fan taal heeft hiertoe opdracht gegeven

aan vier verschillende combinaties van Friese en anderstalige componisten, taalkunstenaars, musici, filmers en videokunstenaars. Onder hen bevinden zich Herman van Veen, Rodaan Al Galidi en Tsead Bruinja. De projecties zijn elke donderdag- tot en met zondagavond gratis te zien, vanaf donderdag 1 februari (tryout) tot en met zondag 25 november 2018. Openbare première Vanaf 26 januari kun je Lân fan taal verkennen. Het eerste weekend van februari gaan de grenzen helemaal wijd open. Op vrijdagavond 2 februari is iedereen om 20.00 uur welkom bij de première van de eerste videoprojectie. Daarna beland je (t/m zondag 4 februari) in een intiem festival op vier in de Prinsentuin afgemeerde boten, in Tresoar en in het Stadskantoor (DNALWD2018). Opening Talentuin De Prinsentuin? Vanaf vrijdag 30 maart is het Talentuin! Met het Talenpaviljoen waar je kunt proeven van talen en hapjes. Met een route langs grote speelobjecten waarmee je kunt communiceren en interactieve ‘taaltribunes’. En met de Ark, die plek biedt aan de multimediale exposities Liwwadders. Our present, past and future, Stimmen fan Fryslân en Friezen om utens.

Kijk voor alles over dit project op 2018.nl/lanfantaal © Tryntsje Nauta & Heleen Haijtema

FESTIVAL LEEUWARDEN, 01 T/M 04-03

PO Ë ZIE | BELE VIN G

Yiddish Waves

BURGWERD, 16 EN 17-03, 13 EN 14-04, 07 EN 08-09

een jofel en tikkeltje mesjogge festival! De eerste vier dagen van maart 2018 staat Leeuwarden bol van de activiteiten rond de Jiddische cultuur en de multiculturele samenleving. Het thema is heymishkeyt, Jiddisch voor thuisgevoel. Met een zinnenprikkelend programma van muziek, taal en literatuur, exposities, tours, film en ‘toﬀe’ workshops deelt Yiddish Waves het typisch Jiddische gemeenschapsgevoel, de solidariteit, gastvrijheid, warmte en humor. Het festivalhart is in het Fries en Letterkundig centrum Tresoar. Rode draad deze editie is de muziek, waarbij ontmoetingen van culturen centraal staan. Internationale topartiesten schitteren op intieme podia in het oude Joodse stadsgedeelte. Een must-see voor liefhebbers van Jiddische muziek!

Sjen yn it Tsjuster eerbetoon aan Tsjêbbe Hettinga

De wereld is zwart. De buitenlucht prikt op je wangen, je haren vangen een zuchtje wind. En je hoort de gedichten van Tsjêbbe Hettinga. De man die zonder te kunnen zien de mooiste woorden vond.

Het programma en alle artiesten op 2018.nl/yiddishwaves

Is je nieuwsgierigheid gewekt? 2018.nl/sjenynittsjuster

Mede mogelijk gemaakt door de ambassade van Hongarije

HOOFDPROGRAMMA

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

THE ATER | MUZIEK | DANS | VERHALEN | KUNST

GROTE KER K LEEUWAR D EN, 23- 01 T/M 17- 03

Marijke Muoi onderdeel van Under de Toer

Leeuwarden, augustus 1795. Oranjeklanten, revolutionairen, avonturiers, wetenschappers, idealisten, burgers en buitenlui stormen de Grote Kerk binnen, slaan monumenten kort en klein en voetballen met de schedel van Maria Louise van Hessen-Kassel (Marijke Muoi), stammoeder van alle huidige koningshuizen in Europa. Marijke Muoi (Joke Tjalsma) laat je herbeleven wat haar in 1795 overkwam: de schending van haar graf. Een gebeurtenis die in de geschiedenisboeken altijd vakkundig is verzwegen. De personages nemen je mee in de Grote Kerk van Leeuwarden, waar zij onder de ogen van Marijke Muoi hun versie van het verhaal vertellen. Zo beleef je het

MARIAKERK MANTGUM, 21 T/M 28-02 De man dy’t hout dûnsje liet – Leven en werk van de houtsnijder Hermannus Berkenbijl in dans, theater en muziek.

KO EPELKERK BERLIKUM, 02, 03, 05 EN 08-05 De klokken fan Berltsum – Dramatische, muzikale vertelling over twee geliefden, de klokken van Berlikum, die na eeuwen weer samen te horen zijn. Met tenor Albert Bonnema.

MAT THEUSKERK L AN GE Z WA AG, 13-04 T/M 21-10 Haren in de wind – Zondagochtend: naar de kerk. Voor de onderweg verwaaide haren ligt de kam van de koster klaar, de inspiratie voor deze bijzondere installatie en expositie.

ST. VITUSKERK WE TSENS, 18 T/M 27-05 Sint Vitus Passie – Als predikster Vitalis in de Sint Vituskerk in 1842 preekt over Simson, richter van het volk van Israël, stort de toren van Wetsens onder luid geraas in. Een vocaal drieluik.

Kaartjes voor deze voorstelling bestel je via 2018.nl/underdetoer Mede mogelijk gemaakt door Stichting FB Oranjewoud en Rabobank

Under de Toer

L AMBERTUSKERK ARUM, 21 EN 22-04 BakZeuntjes – Over de kinderen, bakzeuntjes, die fantaseren aan de kade over een leven op zee.

NICOLAASKERK WIUWERT, 07 T/M 28-04 Anna Maria – Over de befaamde wetenschapster en kunstenares Anna Maria van Schurman, die in 1678 overleed in Wiuwert.

legendarische oproer, een draaipunt in de geschiedenis van Fryslân. De elf topacteurs en een creatief team onder leiding van Sjoeke-Marije Wallendal, met videokunstenaar Arjan Klerkx, geluidskunstenaar Bo Bruijs en theatervormgeefster Mirjam Grote Gansey, zorgen in de eerste maanden van 2018 voor een spectaculaire transformatie van de Grote Kerk. Alle zintuigen zullen worden geprikkeld tijdens deze overrompelende theaterervaring.

verhalen van onder de toren komen tot leven “Mienskip; dat zijn de verhalen”, vindt Jos Thie, bedenker van Under de Toer, het theatrale project rondom de Friese kerken. Het liefdesverdriet van de Berltsumer kerkklokken, de helm van oorlogsheld Schelte van Aysma en het verhaal van wonderdokter Joost Wiersma. In dit unieke project worden 32 verhalen tot leven gebracht met ‘onder de toren’ als gemene deler. Lokale verhalen die al generaties bekend zijn of juist nu ontstaan. Over unieke objecten in de toren, over onvergetelijke gebeurtenissen die de toren heeft waargenomen of over het leven van bijzondere mensen die met de toren zijn verbonden. In Under de Toer brengen kunstenaars deze samen met de plaatselijke gemeenschap tot leven in voorstellingen, exposities en performances. Check alle 32 verhalen op 2018.nl/underdetoer Mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds

LE EUWAR D E N, VANAF APR IL

EDU C ATIEF

WaterConnecting 2018 zo leven wij met water

Zeg je Fryslân, dan zeg je water. Ons beroemde merengebied zit vol historie en is een sprekend voorbeeld van hoe Nederland leeft met water. Leeuwarden is de Europese koploper op het gebied van watertechnologie. WaterConnecting 2018 is het waterprogramma van Leeuwarden-Fryslân 2018, met een spetterend programma, waaronder een bijzonder project van kunstenaar, uitvinder en ontwerper Daan Roosegaarde en een grote Waterparade. Maar dat is nog lang niet alles. Er zijn Beleefroutes langs bijzondere waterplekken in Leeuwarden en door heel Fryslân, in de Waterbar kan iedereen terecht met vragen en prachtige waterverhalen horen. Op de Afsluitdijk wordt een beleefcentrum geopend, de waterpartijen rond de Watercampus worden in 2018 ontwikkeld tot oase of waterpark, er is een groot watertechnologie symposium en er komt een grote waterkunstexpositie in het hart van Leeuwarden. Twee projecten verdienen bijzondere aandacht.

HOOFDPROGRAMMA

Studio Roosegaarde - Waterlicht Wilhelminaplein Leeuwarden, ’s avonds van 1 t/m 3 februari Op 1 februari 2018 is het 65 jaar geleden dat Nederland werd getroﬀen door de beroemde Watersnoodramp en dit wordt groots herdacht in heel Nederland. In Zeeland was de ramp volledig en heftig, Fryslân werd gelukkig goed beschermd door de dijken. Met Waterlicht laat Daan Roosegaarde in Leeuwarden zien wat er gebeurd zou zijn als die dijken er toen niet waren geweest. En hij toont wat de toekomst kan brengen als we ons niet goed blijven beschermen tegen de hogere waterstanden en heftige buien als gevolg van klimaatverandering. Bij het Woudagemaal bij Lemmer wordt ook stilgestaan bij deze memorabele datum. Waterparade (meivakantie) WaterConnecting 2018 gaat tijdens de Week van ons Water spetterend van start. Scholieren en studenten creëren met kunstenaars en de mienskip een parade – op en langs het water natuurlijk! Onder andere de plastic soep staat centraal, een internationaal waterthema waar we lokaal verschil in kunnen maken.

Verder is het dit jaar water, water en nog eens water. Duik in het complete programma op 2018.nl/ waterconnecting2018

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

MUSEUM D R ACHTEN, HELE JA AR

TENTO O NSTELLIN GEN

DADA IN DR8888

Potatoes Go Wild

de aardappel als inspiratiebron

een stad in stijl

Wil je iets echt iets nieuws ontdekken? Zet dan Drachten op je to do-lijstje in 2018. Het is de plek die 100 jaar geleden het kloppend hart van kunststromingen De Stijl en Dada vormde. Reden genoeg voor een jaar durend feestje in stijlvol kleurenpracht. Het bijzondere Museum Dr8888 en het Van Doesburg-Rinsemahuis vieren binnen en buiten de museummuren de erfenis van deze cultuurstromingen.

Er is veel meer te doen in Drachten dit jaar, kijk maar eens op 2018.nl/dadaindr8888

RO ND O M OUD EB ILDTD IJK, VANAF 30 - 03

MUSEUM D R ACHTEN, 28- 01 T/M 08- 04 Beyond Dada en De Stijl Part 1 Niet de belangrijke naoorlogse avant gardebeweging zelf staat centraal, maar de invloed die de stroming nu nog steeds heeft.

Het Bildt, aardappelhoofdkwartier van Fryslân, zet in 2018 de aardappel in het zonnetje met prachtige projecten. De Bildtse Aardappelweken worden voor 2018 omgedoopt tot Potatoes Go Wild en laten zien dat de ierappel veel meer is dan alleen maar voedzaam. Bezoek de gewassenvelden, bekijk de exposities die visuele kunstenaars uit ‘de vier Frieslanden’ in Noord-Europa maakten, vergaap je langs de Oudebildtdijk aan

MUSEUM D R ACHTEN, 22- 04 T/M 08- 07 Kind van Mondriaan: Siep van den Berg Grote overzichtstentoonstelling van de Friese kunstenaar Siep van den Berg. Deze tentoonstelling over het Kind van Mondriaan, zoals hij zichzelf noemde, valt samen met de viering in 2018 van 100 jaar De Ploeg.

Voor het volledige programma en tickets: 2018.nl/potatoesgowild

SCHILDERKUNST | FOTO GR AFIE

GRO NIN GER MUSEUM, T/M 06- 05

TENTO O NSTELLIN G

De Romantiek in het Noorden

Bij Romantiek denk je misschien vooral aan Engelse, Duitse of Scandinavische schilders. Maar ook Nederlandse kunstenaars speelden een grote rol, zo bewijst het

Groninger Museum met zo’n 95 werken van internationale schilders, waaronder Nederlanders als Barend Koekkoek, Wijnand Nuijen en Andreas Schelfhout. NOORDERLICHT FOTOGALERIE, 09-02 T/M 21-03 Het Romantische landschap Gekoppeld aan deze tentoonstelling zijn in de Noorderlicht Fotogalerie in Groningen Noord-Europese fotografen te zien, die werken vanuit het perspectief van de Romantiek.

Meer romantiek op 2018.nl/romantiekinhetnoorden

HOOFDPROGRAMMA

MUSEUM B ELVÉD ÈR E O R ANJE WOUD 24- 02 T/M 10 - 06 2018

Giorgio Morandi en Bologna

van Friedrich tot Turner

Naar de werken die worden getoond in deze tentoonstelling blijf je maar kijken. Van landschappen en woeste zeeën tot stille maannachten en serene velden: tijdens de Romantiek schilderden landschapsschilders niet meer de landschappen die ze zagen, maar lieten ze hun emoties erin doorsijpelen. Dat feit maakt dit niet alleen tot historische, maar zelfs spirituele kunst.

sculpturen en ga heerlijk eten bij de boer. Bij Zwarte Haan wordt een grootschalige muziektheaterproductie uitgevoerd met landbouwmachines. De Servische kunstenaar Dragan Despotovic maakt met verse aardappelen een compositie van vijf figuren en onder de naam Poetic Potatoes krijgt de al ruim 160-jarige samenwerking tussen Het Bildt en Malta een nieuwe dimensie door de uitwisseling van poëzie op aardappelzakken.

De Italiaanse kunstenaar Giorgio Morandi (1890-1964) schilderde zowel landschappen als stillevens, maar maakte vooral furore met zijn melancholische weergaven van dicht bijeen geplaatste flesjes, vaasjes en potten. Deze vond hij binnen de beslotenheid van zijn atelier. De kunstenaar leidde een teruggetrokken bestaan, leefde samen met zijn drie ongehuwde zussen en verliet zijn geboorteplaats Bologna zelden.

architectuur. De Groningse kunstenares Ada Duker ontdekte de relatie tussen het werk van Morandi en de architectuur in Bologna en legde dat vast in een reeks sobere foto’s, die ook te zien zijn. Dat zorgt voor een verrassende en vernieuwende kennismaking met Morandi’s bijzondere werk.

In deze tentoonstelling worden veel van zijn stillevens getoond, maar er is ook aandacht voor de plaatselijke

Meer op 2018.nl/museumbelvedere Tot stand gekomen in samenwerking met Museo Morandi in Bologna

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

MUZIEKFESTIVAL

SNEEK, 08 T/M 11- 05

Places of Hope

At the Watergate

pionieren voor een nieuwe toekomst

de meest muzikale stad van Nederland Sneek swingt, dat weet elke Fries. Niet alleen tijdens de bekende Sneekweek of na de nodige berenburgjes, maar dit jaar vooral tijdens Hemelvaart. Want dan is Snits een weekend lang de muzikaalste stad ter wereld. At the Watergate is de dertiende editie van het European Youth Music Festival. Een feest met maar liefst zevenduizend jonge musici uit heel Europa, die een kleine duizend concerten op vijftig verschillende podia geven. Na het spectaculaire openingsevenement voor de iconische Waterpoort volgen twee dagen vol gratis toegankelijke optredens. Van kamer- en koormuziek tot jazz, pop en rock. De leerlingen van muziekopleidingen

K AN SEL AR IJ LEEUWAR D EN, 04- 04 T/M 25-11

TENTO O NSTELLIN G

Wonen in je eigen natuurgebied, of met je buren een windmolen aanschaﬀen die het hele dorp van stroom voorziet. Om meer in harmonie met de natuur en elkaar te leven wordt hard gepionierd in Nederland. De tentoonstelling Places of Hope gaat over die “landmakers”, de geuzentitel voor bijzondere mensen die de moed, creativiteit en het doorzettingsvermogen hebben ons land een nieuwe toekomst in te leiden.

uit zo’n 26 landen laten in Sneek en omliggende plaatsen hun beste kunnen zien in theaterzalen, tsjerken en scholen, maar ook op boten en buitenpodia. Gedurende het hele festival is het Martiniplein het sfeervolle festivalhart. Op vrijdagmiddag geven het Noord Nederlands Orkest en slagwerkact Percossa daar bovendien een te gek openluchtconcert. Voor wie van muziek en festivals houdt betekent At the Watergate ultiem grasduinen en genieten. Maar ook als je Sneek wilt (her)ontdekken is het festival een 2018-must: de prachtige historische stad aan het water is ‘op haar best’ als het bruist van de activiteiten en de gezelligheid.

HEEL FRYSL ÂN, VANAF MEI

kritisch tegengeluid van en voor de mienskip

de muzikale mienskip in beweging

HOOFDPROGRAMMA

HEEL FRYSL ÂN, HELE JA AR

DE Pauperfontein

Never Ending Orchestra

Spontane concerten, bijzondere cross-overs en muzikale hoogstandjes op onbekende plekken: dat is Never Ending Orchestra (NEO). In 2018 worden overal in Fryslân concerten georganiseerd om zoveel mogelijk mensen te laten genieten van muziek én het maken ervan: jong of oud,

Voel de inspiratie op 2018.nl/placesofhope

Meer voorpret op 2018.nl/atthewatergate

BEELDENDE KUNST | THE ATER MUZIEK

Die takomst begint in Leeuwarden, waar mens en natuur, stad en platteland, onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Je bezoekt bijzondere plekken en maakt kennis met de mensen die daar pionieren. Kunstenaars, sciencefiction-films, ateliers en workshops tonen je het goede leven van morgen.

amateur of professional. Van pop, klassiek, urban, koren, punk, opera, kwartetten en muziektheater tot brassband.

’Culturele Hoofdstad? Mienskip? We zullen jullie iepen mienskip laten zien!’, dacht theatergroep De Paupers. Ze maakten een vrolijke protestfontein opgebouwd uit piemels, met in het hart een openbaar toilet. Wordt het toilet gebruikt, dan gaat de fontein spuiten. Echt íedereen kan dus bijdragen aan dit kunstwerk. Pissen is een universele noodzaak. Hoe je er ook uitziet,

Muzikaal meedoen in 2018? Meld je aan via 2018.nl/neo

welke taal je spreekt, of je nu man of vrouw bent: we doen het allemaal. Vindingrijk, ludiek en met humor trekken De Paupers met de fontein in 2018 langs steden en dorpen in heel Fryslân. En waar de locatie het toelaat, uitgebreid met het theaterstuk Dy lul fan my. 2018.nl/depauperfontein

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

januari-mei 2018 januari VHDG P.27 Beeldende kunst, hele jaar, heel Fryslân 2018.nl/vhdg DE PAUPERFONTEIN P.23 Beeldende kunst en theater, hele jaar, heel Fryslân 2018.nl/depauperfontein IEPEN DOAR(P)

P.15

Storytelling, hele jaar www.iependoarp.eu | 2018.nl/iependoarp

IEPEN UP LIVE P.15 Debat, iedere woensdagavond, Neushoorn Leeuwarden IEPEN UP 2018.nl/iepenup IN MOTION

P.07

Tentoonstelling, Keramiekmuseum Princessehof, t/m 06-05 2018.nl/inmotion

De Hoeve Cultureel Hoofddorp 2018 P.31 Cultuur, hele jaar, De Hoeve 2018.nl/mienskip

DE REIS

P.27 Multidisciplinair, hele jaar, heel Fryslân 2018.nl/dereis Dwarsdenkers P.33 Cultuur, hele jaar, Witmarsum 2018.nl/mienskip It Erfskip P.37 Ambacht, hele jaar, Leeuwarden 2018.nl/mienskip Burum Cultureel 2018 P.37 Cultuur, hele jaar, Burum 2018.nl/mienskip

WATERBAR

P.19 Ontmoetingscentrum, hele jaar, Leeuwarden WATERCONNECTING 2018 2018.nl/waterconnecting2018 Salix Fragilis Leovardia P.39 Kunstroute, hele jaar, langs de Potmarge Leeuwarden 2018.nl/mienskip De Griene Weach P.39 Foodinstallatie, hele jaar, Bakkeveen 2018.nl/mienskip Sneker Filmwinter 2018 Film, t/m 21 januari, Sneek 2018.nl/mienskip

Woodboys, No (time to) Waste P.39 Expositie, t/m 15 april, WTC-toren Leeuwarden 16 april t/m 6 augustus, NDC Mediagroep Leeuwarden 2018.nl/mienskip

DE ROMANTIEK IN HET NOORDEN

LICHTROUTE IN STIJLKLEUREN & MUSEUMPLEIN IN STIJL P.21 Beeldende kunst, februari, Drachten DADA IN DR8888 2018.nl/dadaindr8888

P.33

Freerk Kamma, de witte Papoea terug in Wierum Evenementenprogramma, 1 februari en nog acht dagen, Wierum 2018.nl/mienskip

MARIJKE MUOI P.19 Theater, 28 januari t/m 17 maart, Grote Kerk, Leeuwarden UNDER DE TOER 2018.nl/underdetoer

DAAN ROOSEGAARDE

P.19

Water / lichtInstallatie, 1 t/m 3 februari, Wilhelminaplein Leeuwarden

De reis van Hidde Dirks Kat P.39 Kunstproject, 26 januari t/m 30 november, Ameland 2018.nl/mienskip

WATERCONNECTING 2018 2018.nl/waterconnecting2018

PREMIÈRE PROJECTIE 1 OLDEHOVE P.17

PHANTOM LIMB: ART BEYOND ESCHER

Multimedia, 2 februari, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

P.07 Expositie 26 januari t/m 6 januari 2019, Fries Museum, Leeuwarden 2018.nl/escheropreis

MINIFESTIVAL 1 P.17 Taalfestival, 2 t/m 4 februari, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

HET GROTE GRUTTO THEATER

P.09 Expositie, 26 januari t/m 2 september, Leeuwarden KENING FAN ‘E GREIDE 2018.nl/keningfanegreide

Camino der Lage Landen Pelgrimsroute, vanaf 3 februari, naar Sint-Jacobieparochie 2018.nl/mienskip

IVGI&GREBEN — WE ARE IN TROUBLE

P.09

P.13 Dans, 3 en 4 februari, De Harmonie Leeuwarden STRANGERS ON STAGE 2018.nl/strangersonstage Het Romantische Landschap P.21 Expositie, 9 februari t/m 21 maart, Noorderlicht Fotogalerie Groningen 2018.nl/deromantiekvanhetnoorden

26 januari, OBE Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

HOLSTMEER P.11 Theater, tussen 10 februari en 15 april, Holstmeer, Leeuwarden 2018.nl/holstmeer

Expositie, t/m 02 april, Fries Museum Leeuwarden 2018.nl/matahari

KALENDER

P.13

FEBRUARI

Walk of Life / Rin fan it Libben Interactieve wandeling, t/m 1 februari 2019, Leeuwarden 2018.nl/mienskip

OPENING OBE (BEZOEKERS CENTRUM) & EXPO TIM ETCHELLS P.17

MATA HARI, DE MYTHE EN HET MEISJE P.07

AURORA NOVA — AIRPLAY Theater, 31 januari, De Harmonie Leeuwarden STRANGERS ON STAGE 2018.nl/strangersonstage

Schelf 2018 Aethertheater, t/m 31 december 2019, Drachten 2018.nl/mienskip

Wat foarôf gie P.35 Expositie, t/m 11 februari, Galerie Loof Jubbega 2018.nl/mienskip

Theater, 15 t/m 17 februari, De Harmonie Leeuwarden STRANGERS ON STAGE 2018.nl/strangersonstage

Beeldende kunst, 28 januari t/m 8 april, Museum Drachten DADA IN DR8888 2018.nl/dadaindr8888

Froulju fan Fryslân Beeldende kunst, t/m 30 november, Leeuwarden 2018.nl/mienskip

Storytelling, 26 januari, De Kruidhof Buitenpost SILENCE OF THE BEES 2018.nl/silenceofthebees

Theater, 26 januari, Posthuis Theater Heerenveen 2018.nl/delaatstedagen

BEYOND DADA & DE STIJL PART 1 P.21

Hamecc2018 P.35 Zendamateurs, hele jaar, heel Fryslân 2018.nl/mienskip

Culturele Hoofdstraat van Europa P.31 Cultuur, januari t/m december, Beetsterzwaag 2018.nl/mienskip

PLUTO — SIDI LARBI CHERKAOUI P.13

SJONG! ZING! SING! P.17 Muziek, 27 januari t/m 1 juli, heel Fryslân LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

Mata Hari - Lady of Fashion Expositie, t/m 30 juni, Andere Museum van Oldtimer tot Kant, Leeuwarden 2018.nl/mienskip

VERHALENVERTELLERS OP EEN KOUDE WINTERAVOND

DE LAATSTE DAGEN VAN MATA HARI P.07

HET OPENINGSWEEKEND P.05 Feest, 26 en 27 januari, heel Fryslân 2018.nl/openingsweekend

P.21 Expositie, t/m 06 mei, Groninger Museum 2018.nl/romantiekinhetnoorden

Art Tour Leeuwarden 2018 Kunstroute, vanaf 19 januari, heel Leeuwarden 2018.nl/mienskip

HOOFDPROGRAMMA

iepenmienskipsprogramma

Ecokathedraal denken en werken Workshop, 21 februari en nog acht dagen, Heerenveen 2018.nl/mienskip

FRIEZEN OM UTENS P.17 Storytelling, vanaf 21 februari, heel Fryslân LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal DE MAN DY’T HOUT DÛNSJE LIET P.19 Dans en muziektheater, 21 t/m 28 februari, Mantgum UNDER DE TOER 2018.nl/underdetoer

DNALWD2018 / DNA LIWWADDEN TOUR

P.17

vanaf 22 februari, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

Kunstenaar Jan Loman 100 jaar in 2018 Beeldende kunst, 24 februari, De Buorskip, Beetsterzwaag 2018.nl/mienskip

GIORGIO MORANDI EN BOLOGNA P.21 Expositie, 24 februari t/m 10 juni, Museum Belvédère, Oranjewoud 2018.nl/giorgiomorandi

MAART Art Brut P.31 Expositie, t/m 21 februari en vanaf 14 april, Galerie ArtBrut058, Leeuwarden 2018.nl/mienskip Nije Miensker | Streekpad Duurzaamheid, hele jaar, Burgum 2018.nl/mienskip

YIDDISH WAVES P.17 Festival, 1 t/m 4 maart, Leeuwarden 2018.nl/yiddishwaves KARAWANE P.17 Jeugdtheater, 2 maart t/m 26 april, heel Fryslân LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal Troelstra is terug P.35 Schoolvoorstelling, 6 maart t/m eind mei, Westerkerk Leeuwarden 2018.nl/mienskip Collegium Vocale Fryslân – Fryske Mattéus Passy Vocaal, 9 t/m 11 maart, Strücklingen (D), Leer (D) en Heerenveen 2018.nl/mienskip Kinderen van de Jister Expositie, 11 maart t/m 1 april, Museum Opsterland, Gorredijk 2018.nl/mienskip

SJEN YN IT TSJUSTER P.17 Theater, 16 en 17 maart, Burgwerd 2018.nl/sjenynittsjuster

S E I ZO E N S K R A N T L F 2 0 1 8

Poëzieboom Poëzie, 17 maart t/m 28 oktober, Leeuwarden 2018.nl/mienskip Opening Wadden Center Afsluitdijk Bezoekerscentrum, 21 maart, Kornwerderzand 2018.nl/mienskip

NOORD NEDERLANDS ORKEST FRYSKE MATTHÄUS PASSION P.17 Klassiek, 22 t/m 30 maart, Fryslân en Groningen LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

LIWWADDERS! P.17 Mienskip, 26 maart t/m 28 oktober, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal TALETÚN & TALENPAVILJOEN P.17 Talig festival, 30 maart t/m 28 oktober, Prinsentuin, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal POETIC POTATOES BOEKPRESENTATIE

P.21 Literatuur, 30 maart, Franeker POTATOES GO WILD 2018.nl/potatoesgowild Linen yn Lân P.37 Landschapskunst, tot 1 oktober, Indijk 2018.nl/mienskip

AKZONOBEL HONEYSUCKLE BLUE(S) GARDEN P.09 Natuur, 31 maart t/m 30 september, in de Blokhuispoort, Leeuwarden FARM OF THE WORLD 2018.nl/farmoftheworld

APRIL ORATORIO

P.09 Sculptuur, vanaf april, De Kruidhof Buitenpost SILENCE OF THE BEES 2018.nl/silenceofthebees

BAKZEUNTJES

CARE P.09 Yoga, 2e donderdag van de maand, 12 april tot oktober, De Kreake Húns FARM OF THE WORLD 2018.nl/farmoftheworld PREMIÈRE PROJECTIE 2 OLDEHOVE P.17

SJEN YN IT TSJUSTER P.17 Theater, 13 en 14 april, Burgwerd 2018.nl/sjenynittsjuster P.17 Taalfestival, 13 t/m 15 april, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

P.09 Beleving, 1 april t/m 1 september, heel Fryslân KENING FAN ‘E GREIDE 2018.nl/keningfanegreide

PLACES OF HOPE P.23 Expositie, 4 april t/m 25 november, Kanselarij, Leeuwarden 2018.nl/placesofhope FARM TO TABLE P.09 Rondleiding, eerste donderdag van de maand, 5 april tot oktober, Húns FARM OF THE WORLD 2018.nl/farmoftheworld Spavo Spring Concert Special Edition Hafabra, 7 april, De Falmbou, Surhuisterveen 2018.nl/mienskip

ANNA MARIA

P.19 Theater, tussen 7 en 28 april, Wiuwert UNDER DE TOER 2018.nl/underdetoer

KALENDER

HERDENKING 2018.nl/yiddishwaves

DE TAALKARAVAAN

P.09 Workshop, 3de donderdag van de maand, 19 april tot september, De Kreake Húns FARM OF THE WORLD 2018.nl/farmoftheworld

NATUURMONUMENTEN

GEWASSENVELD P.21 Natuur, 20 april t/m 20 september, rondom Oudebildtdijk

Kinderkunst Woudsend

P.37

Expositie en route, 4 t/m 6 mei, Woudsend

IEPEN UP

P.15

2018.nl/iepenup

BEFRIJDINGSFESTIVAL

P.15

Festival, 5 mei, Leeuwarden i.s.m. Iepen UP & Yiddish Waves 2018.nl/iepenup

WASTE — NO WASTE

P.09

Festival, 5 mei t/m 1 juli, Oude Suikerfabriek Groningen

FARM OF THE WORLD 2018.nl/farmoftheworld

Pieter Kooistra, kunstenaar en visionair denker Beeldende kunst, 5 mei t/m 1 december, Blokhuispoort, Leeuwarden 2018.nl/mienskip

72ste 11-Stedenwandeltocht

P.27

Sport, 8 mei, de elf steden 2018.nl/mienskip

AT THE WATERGATE

P.23

Muziekfestival, 8 t/m 11 mei, Sneek

ZEE VAN TERRASSEN P.27 Landschapskunst, 30 april t/m 30 september, Vlieland SENSE OF PLACE 2018.nl/senseofplace

Storytelling, tussen 20 april en 20 mei, Leeuwarden & 16 t/m 24 juni, Oerol Terschelling 2018.nl/wereldburgersvandevoorstreek

LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

Multidisciplinair, vanaf 5 mei, heel Fryslân

Landschapskunst, 30 april t/m 30 september, Schiermonnikoog SENSE OF PLACE 2018.nl/senseofplace

WERELDBURGERS VAN DE VOORSTREEK P.15

P.17

Festival, 4 en 5 mei, Drachten

2018.nl/mienskip

HET WAD ROEPT P.27 Landschapskunst, 30 april t/m 30 september, Ameland SENSE OF PLACE 2018.nl/senseofplace

NATURAL COLOURS

P.17

i.s.m. YIDDISH WAVES

WEEK VAN ONS WATER P.19 Waterprogramma, 29 april t/m 6 mei, Leeuwarden WATERCONNECTING 2018 2018.nl/waterconnecting2018

LOST IN THE GREENHOUSE P.11 Muziektheater, tussen 19 april en 20 mei, Sexbierum 2018.nl/lostinthegreenhouse

2018.nl/atthewatergate

UNA MCKEVITT — ALIEN DOCUMENTARY

P.13

Theater, 9 t/m 11 mei, De Harmonie Leeuwarden

STRANGERS ON STAGE

MEI

POTATOES GO WILD

Jaguar Daimler Elfstedentocht Oldtimertocht, 21 en 22 april, Nieuwstad Leeuwarden (start en finish) 2018.nl/mienskip

Herdenking, 4 mei, Leeuwarden

WATERPARADE P.19 Parade, meivakantie, Leeuwarden WATERCONNECTING 2018 2018.nl/waterconnecting2018

Lezing, 16 april, De Kruidhof Buitenpost SILENCE OF THE BEES 2018.nl/silenceofthebees

Kunstwandelroute Beeldende kunst, 1 april t/m 31 oktober, Akkrum 2018.nl/mienskip

FOOD FOR THOUGHT

2018.nl/mienskip

P.07 Expositie, 28 april t/m 28 oktober, Fries Museum Leeuwarden 2018.nl/escheropreis

BIJENONDERZOEKSTER ROMÉE VAN DER ZEE P.09

P.33

Zaailand, Leeuwarden

ESCHER OP REIS

HAREN IN DE WIND P.19 Expositie, tussen 13 april en 21 oktober, Langezwaag UNDER DE TOER 2018.nl/underdetoer

Salon Forever

Beeldende kunst, 3 t/m 6 mei,

Must es kieke: it Liwwadden fan Beb P.33 Expositie en boek, 26 april t/m 2 september, Historisch Centrum Leeuwarden 2018.nl/mienskip

MINIFESTIVAL 2

2018.nl/potatoesgowild

P.17

P.09 Lezing, 3e donderdag van de maand, 26 april tot oktober, De Kreake Húns FARM OF THE WORLD 2018.nl/farmoftheworld

Multimedia, 13 april, Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

P.19 Theater en muziek, 21 en 22 april, Lambertuskerk, Arum UNDER DE TOER 2018.nl/underdetoer

ONTWAKEND LANDSCHAP

CONGRES MEERTALIGHEID Congres, 23 t/m 26 april, De Harmonie Leeuwarden LÂN FAN TAAL 2018.nl/lanfantaal

NEVER ENDING ORCHESTRA

Wadden Wandel Tocht Wandeltocht, 21 april, Ferwert 2018.nl/mienskip

Expeditie Oerpolder Verhalentocht per fiets, vanaf 21 april, Workum 2018.nl/mienskip Jeugdcircus Saranti Oost West Circus Best Circus, 22 april, De Harmonie Leeuwarden 2018.nl/mienskip

KIND VAN MONDRIAAN | SIEP VAN DEN BERG P.21 Expositie, 22 april t/m 08 juli, Museum Drachten DADA IN DR8888 2018.nl/dadaindr8888

MUGMETDEGOUDENTAND — DE EUROCOMMISSARIS P.13

2018.nl/strangersonstage

P.23

BjusterFerskaat

Muziek muziek muziek, vanaf mei, heel Fryslân 2018.nl/neo

Expositie, 9 mei t/m 27 oktober,

BELEEFROUTES P.19 Beleving, vanaf mei, heel Fryslân WATERCONNECTING 2018 2018.nl/waterconnecting2018

Elfstedenroeimarathon

Hannekemaaierspad Wandelroute, 1 mei, Fryslân, Groningen en Drenthe 2018.nl/mienskip

Schilderkunst, 15 mei t/m 30 september, Sloten

DIJK VAN EEN WIJF P.27 Landschapskunst, vanaf 1 mei, Holwerd SENSE OF PLACE 2018.nl/senseofplace

Theater, 16 t/m 18 mei, De Harmonie

DE KLOKKEN FAN BERLTSUM P.19 Muziek, 2, 3, 5 en 8 mei, Koepelkerk Berlikum UNDER DE TOER 2018.nl/underdetoer

11FOUNTAINS

Borduurlint voor de Vrede

Muziektheater, 18 t/m 27 mei,

Ambacht, 2 mei t/m 6 januari 2019,

St. Vituskerk Wetsens

De Kanselarij Leeuwarden 2018.nl/mienskip

Sport, 11 mei, Leeuwarden 2018.nl/mienskip

THE COLORFIELD PERFORMANCE 2018.nl/thecolorfieldperformance

MANUAL CINEMA ADA/AVA P.13 Leeuwarden

STRANGERS ON STAGE 2018.nl/strangersonstage

Architectuur, vanaf 18 mei, in de elf steden 2018.nl/11fountains

SINT VITUS PASSIE

Andere Museum van Oldtimer tot Kant,

UNDER DE TOER

Leeuwarden

2018.nl/underdetoer

P.19

2018.nl/mienskip

Theater, 22 april, De Harmonie Leeuwarden STRANGERS ON STAGE 2018.nl/strangersonstage

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

L ANDSCHAPSKUNST

L AN GS D E GEHELE WAD D ENZEEKUST, VANAF APR IL

Sense of Place

de reis

landschapskunst met en in het Wad Hoe kun je iets zo beeldschoon als de Waddenzeekust nou nóg mooier maken? Joop Mulder, voormalig Oerol-directeur, weet het. Een groene dijk in de contouren van een wulps naakt of een buitendijks zwembad aan een pier. Kwelders in de vorm van een Mondriaan-schilderij of een houten heliostaat die zonlicht en getijden weerspiegelt. Sense of Place wil de aantrekkingskracht van de Nederlandse Waddenkust versterken en ontwikkelt daarom samen met lokale gemeenschappen een reeks bijzondere culturele landschapsprojecten. De projecten vormen een lint van bijzondere ervaringen op de grens van land en water, die de verhalen van de streek vertellen.

HEEL FRYSL ÂN, HELE JA AR

MULTID ISCIPLINAIR

kunst als vliegwiel voor verandering De Reis is uniek in haar soort. Een tikkeltje brutaal met een scheutje humor. Makers, dromers en doeners steken gezamenlijk de handen uit de mouwen om te werken aan kwesties die de aandacht verdienen binnen de mienskip. Zo laat dit community art-project van LeeuwardenFryslân 2018 zien hoe verandering in kleine gemeenschappen kan worden gemaakt met kunst en cultuur.

Deze verhalen geven de ‘plek’ extra aantrekkingskracht en betekenis: a sense of place. Door deze vorm van cultuurtoerisme te initiëren, hoopt Sense of Place de Waddenkust een economische en maatschappelijke impuls te geven. Tijdens Leeuwarden-Fryslân 2018 presenteert Sense of Place een route langs de gehele Waddenkust waar heden en verleden het verhaal van de omgeving vertellen. De oorsprong van een gebied als voer voor de toekomst. Zo wordt het onzichtbare zichtbaar gemaakt en kijkt de bezoeker met nieuwe ogen naar de Waddenkust.

Werken naar een hoogtepunt In 2018 voert De Reis in heel Fryslân projecten uit. In de zomer van 2018 gaat het International ArtCamp Tytsjerk/ Fertellendeweis over het doorgeven, uitwisselen en opnieuw interpreteren van verhalen rond de rol van de Protestantse Kerk van Tytsjerk ten tijde van de Tweede

Wereldoorlog. Tijdens een eindmanifestatie presenteren internationale kunstenaars hun interpretatie van deze lokale verhalen. Samenwerkingen Bijzonder is Moeders & Dochters, een samenwerking met Yiddish Waves, waarin vrouwen van verschillende origine die in Nederland een bestaan hebben opgebouwd, in gesprek gaan met dochters en vrouwen van een jongere generatie en zo tot een muziektheatervoorstelling komen. Daarnaast is er de lezingen debatcyclus Dwarskijkers, over de relevantie van kunst als katalysator voor maatschappelijke verandering. De eerstvolgende editie op 28 februari – in samenwerking met Iepen UP Live – gaat over polarisatie.

Kijk voor meer informatie en presentatiemomenten op 2018.nl/dereis

Nieuwsgierig? 2018.nl/senseofplace

BEELDENDE KUNST

HEEL FRYSL ÂN, HELE JA AR

Kunstinitiatief VHDG (inter)nationale kunst en verrassende ervaringen

Verrassende projecten, lage drempels, autonome kunstenaars van over de hele wereld, een SRV-wagen en vooral veel en vaak onverwachts en onbevangen opduiken in stad, regio en land. Kunstinitiatief VHDG (Voorheen De Gemeente) begon in een kerk, tartte de verbeelding vervolgens jarenlang zonder vaste woon- of verblijfplaats en verheugt zich er inmiddels op ongeveer gelijktijdig met het startschot van LeeuwardenFryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018 een nieuw pand te betrekken: H47. Dus doe jezelf dit jaar eens een plezier, loop eens door de Leeuwarder Haniasteeg, en ga binnen bij nummer 47. Je komt er verbaasd, geraakt of verwonderd weer uit. De ene keer door het werk van kunstenaars uit Cyprus en Japan, die ‘de geest van de plek vangen’ in een prikkelende presentatie, het andere moment door HEDEN, een thematische expositie waarbij je met de makers zelf in gesprek gaat. De provincie in Maar het blijft niet alleen ín de steeg. VHDG bouwde een SRV-wagen om tot ‘artist-inresidence’-plek, waarmee Fryslân wordt doorkruist met 25 km/u. Kunstenaars

Voor 2018 staat er van alles in de steigers, aldus artistiek directeur Lieselot Van Damme: “Uiteraard de opening van ons nieuwe pand in januari, met een expositie rond Marcel van der Berg en Fraser Stewart. Op 20 januari is er weer een HEDEN, over de kunstenaar als docent, met Jeroen Lutters, Isolde Venrooy, Caz Egelie en Noor Nuyten. Misschien gaat de SRV weer op pad en we zijn met Art Transparent een kunstinitiatief in het Poolse Wroclaw (Culturele Hoofdstad van 2016) een uitwisselingsproject aan het opzetten.” Bekroning Het collectief kreeg in november 2017 uit handen van cultuurwethouder Sjoerd Feitsma de Margaretha de Heerprijs voor beeldende kunst en vormgeving uitgereikt. Terecht, want dit avontuurlijke collectief zorgt sinds 1999 al voor een aangename wind door de Friese kunstscene.

Koartsein: never a boring moment met VHDG. Kijk maar op 2018.nl/vhdg

HOOFDPROGRAMMA

Flora Reznik, Matthias König en Teun Vonk waren de eerste chauﬀeurs en dat leidde tot prikkelend nieuw werk, zoals een videoinstallatie met een Friese motorclub en een danschoreografie op een mistig weiland met een begrafenisvereniging.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

Jins dreamen no, jins skiednis skielk – Tsjêbbe Hettinga

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA Het programma van Leeuwarden-Fryslân 2018 kent naast de grote in het oog springende projecten nog veel meer. Honderden initiatieven van en door de mienskip, groot en klein, door Friezen en niet-Friezen, laten massaal zien te willen dromen, te willen doen en anders te durven te zijn. Want je kunt voor de televisie blijven zitten en zien hoe de wereld om je heen verandert, of ’m uitzetten en samen met je buren je omgeving en de wereld net dat stukje mooier maken.

Zo komen dorpsbewoners dichter bij elkaar te staan en wordt er vooruit gekeken: hoe houden we ons dorp aantrekkelijk en levendig en wat kunnen we doen om onze mienskip nog beter te maken?

Mensen die de kans grijpen om met hun buurt, hun dorp of hun kennissen iets moois neer te zetten. Het verbouwen van een leegstaande supermarkt tot een dorpscentrum, het aanpakken van een verwaarloosd bosje bij het dorp, iepenloftspullen, festivals, sportevenementen, symposia, culturele routes en nog tientallen andere evenementen. Verspreid door de provincie werken duizenden mensen aan het verbeteren van hun omgeving, op kleine of op grote schaal.

De energie die er de afgelopen jaren door Fryslân en NoordNederland sidderde, de prachtige initiatieven die werden ontwikkeld komen dit jaar tot bloei. De eﬀecten daarvan zullen tot ver in de toekomst voelbaar zijn. En dat is precies waar het in 2018 over moet gaan: de durf om te dromen, om te doen en om anders te zijn. Voor een mooiere en betere omgeving.

Dorpen als De Hoeve, Beetsterzwaag en Burum pakken Leeuwarden-Fryslân 2018 aan om in gezamenlijkheid mooie dingen te organiseren. Initiatiefnemers die zich al jaren storen aan bijvoorbeeld vervuiling grijpen dit jaar aan om projecten te ontwikkelen die dit probleem op de kaart zetten. Zo komen mensen in de hele provincie met elkaar in gesprek en worden zich weer meer bewust van – en trotser op – hun omgeving.

Kijk voor alle projecten op 2018.nl/mienskip

IEPEN MIENSKIPSPRO GR AMMA

SCHIER M O NNIKO O G, HELE JA AR

Ilja Zonneveld: Schier is de plek om op verhaal te komen Wie houdt er niet van Schiermonnikoog? Het kleine Waddeneiland waar je bijna altijd uitgerust vandaan komt, is een prachtig voorbeeld van hoe de mienskipsgedachte 100% centraal heeft gestaan bij het ontwikkelen van het programma voor 2018. We spraken erover met Ilja Zonneveld, die de werkgroep coördineert. Samen “Een aantal eilanders liep al een lange tijd rond met wat ideeën voor het culturele hoofdstadjaar, met name vanuit kunstenaarscollectief Sjain. Op een gegeven moment kwam Immie Jonkman van Culturele Hoofdstad naar het eiland om het idee van LF2018 toe te lichten. We hebben daar met een grote groep mensen gezeten, een club die eigenlijk tot op de dag van vandaag intact is gebleven. In een vervolgbijeenkomst hebben we gekeken of het een goed idee is om het als eiland allemaal samen te gaan doen, niet alleen qua programma en presentatie maar ook bijvoorbeeld bij het aanvragen van subsidies.” Greidesessie “Op advies van Immie hebben we toen een Greidesessie van twee dagen belegd. De eerste dag hebben we alleen gebrainstormd, op dag twee hebben we alle plannen tegen het licht gehouden en gekeken of ze bij elkaar en het eiland pasten. Ontzettend vruchtbare dagen en aan het eind hadden we in feite de basis van ons programma

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA

voor 2018 in de steigers staan. Voor een deel bestaande ideeën, maar ook veel plannen die spontaan ontstonden en waar iedereen zich meteen enorm mee verbonden voelde, dat was heel leuk om te merken. Juist omdat we het samen hebben gedaan. En door deze samenwerking zijn er contacten en ideeën ontwikkeld die ook na 2018 tot mooie dingen gaan leiden voor ons eiland.” Komopverhaal.frl “Door deze manier van werken, hebben we ook heel goed kunnen nadenken over de identiteit van ons eiland en ons programma. We kwamen erachter dat mensen naar ons eiland komen voor rust, voor couleur locale, niet voor internationale artiesten en groot groter grootst. Sommigen noemen Schiermonnikoog saai, voor ons is het de plek om op verhaal te komen. En dus staat ons programma in 2018 voor een groot deel in het teken van het vertellen van verhalen. Er is enorm veel te doen, dat kun je allemaal zien op onze website. En het hele programma komt vanuit de mienskip.”

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

TENTO O NSTELLIN G

LE EUWAR D E N T/M 21- 02 E N VANAF 14- 04

Galerie ArtBrut058 Friese outsider art

Galerie ArtBrut058, aan de Boerhaavestraat in Leeuwarden, biedt een podium aan kunstenaars met een beperking, kunstenaars met een eigen vormtaal en thematiek, afkomstig van binnen en buiten de reguliere kunstwereld. Dit initiatief van Stichting Zorg op Maat wil met deze outsider art kunstenaars en kunstliefhebbers verbinden.

MULTID I CIPLINAIR

Tot en met 21 februari loopt de expositie De Generale, met werken van onder andere Friese Ateliers en Special Arts Nederland. In de winkel van ARTBrut058 is werk te zien en te koop, zoals keramiek van BijDeHand. Op 14 april zal PvdA-lijsttrekker Lutz Jacobi een tweede expositie openen, met werk van Friese kunstenaars.

B EETSTER Z WA AG, JANUAR I T/M D ECEMB ER

Culturele Hoofdstraat van Europa Van de A7 tot en met Olterterp vindt gedurende het hele jaar een reeks van culturele evenementen plaats, als Beetsterzwaag zich presenteert als Culturele Hoofdstraat van Europa. Op bijzondere locaties, binnen en buiten. Van klein tot groot, zowel bestaand als nieuw. En van heel laagdrempelig tot cultuur met een hoofdletter C. Iedereen mag, of misschien wel moet, volgend jaar zien wat Beetsterzwaag te bieden heeft. Niet alleen cultureel, maar ook culinair en landschappelijk. En net als Culturele Hoofdstad, doet Beetsterzwaag dat met de hele mienskip. Het culturele jaar in Beetsterzwaag start in het openingsweekend van LF2018 met het nieuwjaarsconcert van Cultbee. In de loop van het jaar is er veel aandacht voor Tinco Lycklama a Nijeholt en zijn familie. Deze in Beetsterzwaag geboren jonkheer reisde van 1865 tot 1868 via Rusland en de Kaukasus naar het Midden-Oosten, waar hij de cultuur bestudeerde en talloze bijzondere kunstschatten verzamelde. Na zijn omzwervingen streek hij neer in Cannes, dat mede onder zijn impuls uitgroeide tot de mondaine stad die het tegenwoordig is. Hij schonk zijn kunstschatten aan de stad en legde daarmee de basis voor het huidige

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA

Musee de la Castre, dat afgelopen zomer een speciale expositie over zijn leven en reizen organiseerde. Deze tentoonstelling wordt van 8 juni t/m 9 september 2018 naar de Culturele Hoofdstraat gehaald en omlijst met een scholenproject, rondleidingen en een lezingenserie.

D E H O E VE, HELE JA AR

MULTID ISCIPLINAIR

Triënale van Beetsterzwaag En verder hoef je Beetsterzwaag niet uit in 2018: het jaarlijkse kunstweekend staat dit keer in het teken van ‘De reiziger’, het culinair en cultureel festival Bourgondisch Beetsterzwaag prikkelt twee dagen de zintuigen en er vinden talloze klassieke concerten plaats, waaronder het traditionele zomerconcert van het Noord Nederlands Orkest. Kunsthuis SYB organiseert de tweede editie van de Triënale van Beetsterzwaag, waarin beeldende kunst wordt verweven met de publieke ruimte en het prachtige landschap rondom het dorp.

De Hoeve

Cultureel Hoofddorp 2018 Et broest op De Hoeve... Dit stippien op ‘e kaort presenteert zich dit jaar als Cultureel Hoofddorp 2018. De kleine stellingwerver gemeenschap van ongeveer 400 zielen is zeer actief en kent een groot mienskips-gevoel. Als kleine zusje van Leeuwarden-Fryslân 2018 wil zij dit jaar een waardig vertegenwoordiger zijn voor de Friese dorpen, met een aantal prachtige evenementen. Absoluut hoogtepunt

Nieuw voor Beetsterzwaag zijn literaire talkshows in de enige huiskamersnackbar van Nederland. In het najaar van 2018 praten schrijvers en dichters samen met andere gasten over literatuur en poëzie, onder het genot van droge worst of een goed gevulde bitterbal.

wordt De Hoeve. Kom, een muziek- en straattheaterfestival op 7 juli, waarin ook Verona van Weststellingwerf van Opera Spanga een rol speelt. En in oktober komt het roemruchte Friese theatergezelschap Tryater naar De Hoeve met een prachtige productie. Ook wordt er gebroed op een meeslepend eindejaarsevenement. Dus hou dit dorpje in de gaten: Kultureel Hoofdplak in 2018, dat is waor De Hoeve veur staot!

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

DE HARM O NIE LEEUWARDEN, 03 T/M 06-05

BEELDENDE KUNST

Salon 2018 Salon Forever Heel bijzonder: kunstenaarsduo Randolph Algera en Gabriëlle Westra heeft het klaargespeeld om Salon Forever, een gezelschap van bijna honderd van ‘s werelds beste decoratie- en kunstschilders 22 verschillende nationaliteiten, naar Nederland te halen. Na exposities in New York en SintPetersburg koos het collectief niet zoals gepland voor Parijs of Shanghai, maar speciaal voor Leeuwarden-Fryslân 2018. In De Harmonie zullen ze vier dagen lang live schilderen en masterclasses geven. Als klap

op de vuurpijl maken zo’n dertig schilders in die dagen één grote wandschildering, die gedoneerd wordt aan een goed doel. Thema van Salon 2018 is Een ode aan Sir Alma Tadema, een geboren Fries. De kunstenaars van Salon Forever komen zijn allemaal experts in trompe-l’oeil, marmeren houtimitaties, grisailles en arabesken en dat sluit perfect aan bij een eerdere succesvolle expositie die het Fries Museum over Tadema maakte.

LEEUWARDEN, VANAF 19-01

BEELDENDE KUNST

Art Tour Leeuwarden 2018 Kunstbureau Art Connection zet in 2018 een prachtige route uit door de hele stad Leeuwarden, met werk van ruim tachtig kunstenaars, voor het leeuwendeel uit Fryslân afkomstig. Het mes snijdt hierbij aan vele kanten. Niet alleen krijgen ontzettend veel kunstenaars een podium, ook profiteren de gekozen locaties van extra toeloop en krijgt het publiek de kans om niet alleen bekende, maar ook minder voor de hand liggende delen van Leeuwarden

te ontdekken. De route is het hele jaar te bezoeken en per locatie zal elke drie maanden een nieuwe kunstenaar te zien zijn. Alle werken die geëxposeerd worden tijdens de Art Tour Leeuwarden 2018 zijn bovendien te koop. Op 19 januari werd de route oﬃcieel geopend door Ferd Crone, burgemeester van Leeuwarden en Tjeerd van Bekkum, directeur van LeeuwardenFryslân 2018.

WITMARSUM, HELE JA AR

MULTID ISCIPLINAIR

TENTO O NSTELLIN G | B O EK

Dwarsdenkers

Must es kieke: it Liwwadden fan Beb

Wy jouwe gjin krimp! De schoot van Witmarsum heeft aardig wat illustere dwarsdenkers voortgebracht. Kerkhervormer Menno Simons (14961561) bijvoorbeeld, grondlegger van de doopsgezinde kerk. Of Gijsbert Japicx (1603-1666). De Friese schrijver werd dan wel geboren in Bolsward, maar in als leraar in Witmarsum zorgde hij ervoor dat Het Fries ook een schrijftaal werd en tegenwoordig nog gesproken wordt. En sport-icoon Pim Mulier (1865-1954), die er in 1909 voor zorgde dat de Elfstedentocht een echte georganiseerde wedstrijd werd. Het beroemde kruisje is door hem ontworpen.

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA

LEEUWARDEN, 26-04 T/M 02-09

Leeuwarden door het schildersoog van Beb Mulder

Rond deze drie eigenwijze Friezen worden het hele jaar activiteiten georganiseerd, zoals workshops op basisscholen, een cabaretavond, Pim Mulierspelen, tentoonstelling over Menno Simons met Mennonite cooking en een groot theaterstuk, met als titel Wy jouwe gjin krimp! Want daar gaat het over in Witmarsum in 2018: de overheid wil niet meer investeren in het platteland, maar in Witmarsum pikken ze dat niet. Zij gaan niet aan de kant en voegen zich niet naar de wensen van het gezag. Witmarsum heeft namelijk een traditie van dwarsdenkers!

“Mijn vader Hendricus Mulder (1901-1978) ging regelmatig op zondagochtend met mij en mijn broers de stad in langs de monumentale gevels en vertelde spannende verhalen over de bewoners van ooit. Ik denk dat dit de reden is dat ik altijd al een soort topografische atlas wilde maken.” En zo geschiedde. Beeldend kunstenaar Beb Mulder, geboren en getogen Leeuwarder, maakte 42 figuratieve werken van bekende

gebouwen, straten of pleinen in de Friese hoofdstad. De prenten worden van context voorzien door teksten van Anne Feddema en Pieter de Groot. Het boek wordt op 26 april gepresenteerd in het Historisch Centrum Leeuwarden, waar gelijktijdig de expositie Must es kieke: it Liwwadden fan Beb / Leeuwarden door het schildersoog van Beb Mulder geopend wordt.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

WE STER KER K LEEUWAR D EN, 06- 03 T/M EIND 05

THE ATER

troelstra is terug Op het moment van schrijven hebben zich al meer dan 4600 leerlingen aangemeld voor Troelstra is terug. De aanleiding voor het stuk is dat het in 2018 honderd jaar geleden is dat Pieter Jelles Troelstra in Nederland de revolutie uitriep. Een belangrijk historisch moment en een te mooi verhaal om ongemerkt voorbij te laten gaan. Juist scholieren, die ook worstelen met de paradox van grote dromen en dagelijkse plichten, zullen Troelstra’s verlangen een grote daad te stellen kunnen begrijpen. Dit theaterproject voor – en ook een beetje met – leerlingen uit het voortgezet onderwijs neemt je mee terug naar 1918. Na het uitbreken van de Russische revolutie zag Troelstra zijn kans schoon en riep de Nederlandse bevolking op tot een socialistische revolutie. Zijn oproep, nog geen jaar na de invoering van het algemeen mannenkiesrecht, was de eerste stresstest van onze toen nog jonge democratie, die het allemaal glansrijk doorstond. Met wat dichterlijke overdrijving, en waarom niet, kun je de ontwikkelingen van 1918 zien als de

weeën waaruit de verzorgingsstaat is geboren. Kort na de mislukte coup voerde Nederland de acht-urige werkdag en het invaliditeitspensioen in. Nu de maatschappij snel moderniseert, net als toen, en verschillen in de maatschappij opnieuw in de belangstelling staan, is het een goed moment om aandacht te besteden aan de strijd voor gelijkheid en sociale bescherming aan het begin van de vorige eeuw. Meebeleven, en een beetje meespelen maakt meer indruk dan horen of lezen, Dus spelen de scholieren een kleine rol in de voorstelling, die door de professionele acteurs Zen Roorda en Gabriëlle Glasbeek wordt gebracht en waarin de vraag wordt gesteld: durf jij tegen de heersende macht in te gaan? Ook als je dat in je eentje moet doen? Want dat deed Troelstra, die in 1909 al schreef: Hark nei dy inerlike rop. Nim ‘t foar dy millioenen op.

Scholen die zich nog willen aanmelden kunnen een mail sturen naar Jelle Wesselius (wesselius@ziggo.nl) of Marieke Prins (prinsbos@chello.nl)

IN D E ETHER, HELE JA AR

ZENDAMATEURS

BEELDENDE KUNST

HAMECC2018

wat foarôf gie

elfstedenmarathon in de ether “Hello Pappa India 4 Echo Charlie Charlie. This is Lima Alfa 2 Uniform Juliett Alfa.” Je ziet ze niet, maar ze zijn overal. Vaak verstopt op zolders, maar ook in compacte radiostudio’s zoeken honderden Friese radiozendamateurs regelmatig contact met elkaar en onbekenden in de ether. Speciaal voor LF2018 hebben de Friese radioverenigingen het evenement HAMECC2018 in het leven geroepen, dat ervoor zorgt dat zendamateurs wereldwijd contact zullen gaan zoeken met ECC:

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA

HEEL FRYSL ÂN, VANAF 13- 01

Sjoukje Iedema en Linus Harms

European Capital of Culture 2018. “Iedere maand staat een van de Friese steden centraal. Wereldwijd kunnen zendamateurs contact met ons leggen en zo elf QSL-certificaten verzamelen”, vertelt voorzitter Fokko Piekema van HAMECC2018. “QSL-kaarten van bijzondere evenementen zijn erg gewild.” In de Blokhuispoort wordt de hoofdstudio ingericht. Iedere gecertificeerde radiozendamateur kan daar óf thuis helpen met het leggen van radioverbindingen.

Beeldend kunstenaar Sjoukje Iedema en fotograaf Linus Harms brengen met de expositie en multimediapresentatie wat foarôf gie een eerbetoon aan de generaties die ons voorgingen. Afkomst en identiteit zijn de sleutelbegrippen van het project, dat in tekeningen, schilderijen, mixed media, grafisch werk, fotografie en beeldend proza een eerbetoon brengt aan het leven van de Friese landarbeiders. Zij zwoegden dag en nacht voor hun bestaan, dat gekenmerkt

werd door armoede, lange dagen, slechte huisvesting, geen onderwijs en nauwelijks gezondheidszorg. Onze voorouders hebben de basis gelegd voor onze cultuur en onze normen en waarden. Ze hebben ons land vormgegeven, tradities ingesteld en in ere gehouden. Wat foarôf gie is als tentoonstelling op meerdere locaties in Friesland te zien, om te beginnen bij galerie LOOF in Jubbega.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

MAKKE YN FRYSL ÂN

AMBACHTELIJKE SO UVENIRS

L ANDART | TENTO O NSTELLIN G

It Erfskip

LINEN YN LâN

unieke Friese souvenirs Ambachtelijk. Innovatief. Natuurlijk. Circulair. Lokaal. Sociaal. Dat is in zes woorden waar It Erfskip voor staat. Het design-atelier ontwikkelt samen met ambachtslieden, kunstenaars, ontwerpers en de mienskip unieke souvenirs van Fryslân. Ze produceren lokaal en (her)gebruiken materialen uit Fryslân. Zo staat elk souvenir van It Erfskip voor de kwaliteit van onze provinsje: duurzaam en trots.

MULTID ISCIPLINAIR

het sleatenplan van Fryslân Het land-art project en de expositie LINEN YN LÂN zijn een ode aan kunstbeweging De Stijl, dat dit jaar 100 jaar bestaat. Geïnspireerd door het onvoltooide schilderij Victory Boogie Woogie van Piet Mondriaan, ontwierpen en realiseerden hedendaags kunstenaar Gerrit Terpstra en galeriehoudster Yolanda van Dongen een lijnenpatroon in een grasland bij Woudsend. Zo maakten ze een dynamisch schilderij van 36 bij 36 meter, dat elk seizoen een andere gedaante krijgt. Waar Mondriaan

It Erfskip is gestart met aandacht voor drie Fryske ambachten: de kerfsnede-techniek van het Workumer aardewerk, het ambachtelijke proces van vlas tot linnen uit Noord-Fryslân en de oude houtverbindingen van de historische Fryske scheepsbouw, van de skûtsjes. Leerlingen van het RSG in Sneek hebben deze techniek gecombineerd met 3D-printen. Maar It Erfskip is nog volop in ontwikkeling, er komen steeds meer nieuwe souvenirs bij.

BURUM, HELE JA AR

E XP OSITIE EN RO UTE

Burum Cultureel 2018

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA

het stratenplan en de dynamiek van New York verbeeldde, zo weerspiegelt LINEN YN LÂN het sleatenplan (slotenplan) van Fryslân. Op 24 maart opent op hetzelfde weiland een tweede project: De Stad. Met sculpturen, stadslandbouw en stadsgeluiden wordt een beeld van een (toekomstige) stad geschetst. De twee projecten zijn tot 1 oktober iedere zaterdag en zondag voor het publiek te zien. Ook is er een begeleidende expositie in galerie Heechsicht.

WO UDSEND, 04 T/M 06-05

KinderKunst Woudsend

van, door en voor de mienskip Tussen de Nieuwsjaarsduik en de intocht van Sinterklaas in november zal het in Burum geen dag saai zijn in 2018. Geïnspireerd door het thema van LF2018 heeft het dorp een activiteitenprogramma opgezet dat van, door en voor de mienskip is. Burum wil laten zien hoe een gemeenschap door in de geest een mienskip te zijn, levend en gezond blijft. Er zijn twee overkoepelende projecten die het hele jaar zichtbaar zullen

WO UDSEND EN GALERIE HEECHSICHT (IND IJK), TOT 01-10

kunst van kleintjes

KinderKunst Woudsend maakt samen met de kinderen van de twee basisscholen van Woudsend kunstwerken over hun dorp. Het project loopt al sinds 2015 en wil de kinderen betrekken bij het wel en wee van hun gemeenschap. In 2015 stonden de monumenten van Woudsend centraal. Een jaar later maakten de kinderen met hun opa's of oma's kunstwerken over scheepvaart. Veel plekken in Woudsend

zijn. Twee geboren en getogen Burumers ontwikkelden een fotokalender rond het jaarprogramma, waarop kunstfoto’s van het hedendaags Burum en beelden die de typische kenmerken van het dorp tonen. Daarnaast gaat BC2018 een eigen vlag voeren, die door de dorpelingen gehesen zal worden op dagen dat er activiteiten zijn. Op de vlag het dringend advies: Giest Boerum út, dan kinst better keare.

herinneren nog aan de tijd dat het dorp een belangrijke zeehaven was. In 2017 gingen de kids met plaatselijke ondernemers aan de slag rond het thema ‘Ambachten’. Jaarlijks is er een expositie van de kunstwerken en elke editie werden er vier deelnemers genomineerd. Zij gaan in 2018 allemaal exposeren in een Fries museum en worden onderdeel van de KinderKunstroute in de straten van Woudsend.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

BAKKE VEEN, HELE JA AR

FO O D INSTALL ATIE

HDK2018 rond het dagboek van

De Griene Weach

van afval tot een moestuin voor het dorp De Griene Weach is een bijzonder project. Bakkeveners maakten van afval een installatie en plaatsten hem in de dorpsvaart. Gedurende het voorjaar en de zomer wordt het object groener en groener, overgroeid met wilgen, bonen, snack-komkommers en pompoenen. Zo transformeert De Griene Weach van afvalhoop tot een moestuin voor het dorp. Het hele traject wordt vastgelegd met timelaps-technieken en de installatie

AMEL AND, 26- 01 T/M 30 -11

MULTID ISCIPLINAIR

Hidde Dirks Kat

wordt ’s avonds verlicht en besprenkeld met behulp van zelf-opgewekte energie. In de oogstmaand wordt de groente geplukt en verwerkt tot een maaltijd voor heel Bakkeveen. En omdat oogsten niet alleen eten voortbrengt, maar ook ontmoetingen, wordt vanuit een rijdende studio een docuartfilm gemaakt van tweegesprekken met mensen die op het eerste oog elkaars tegenpool zijn; ziek/gezond, oud/jong of schoolverlater/hoogopgeleide.

Hidde Dirks Kat (1747-1824) was commandeur op de noordelijke walvisvaart. In de zomer van 1777 liep hij met zijn tweemaster vast in het ijs Groenland en moest met zijn bemanning het schip verlaten. Na vele ontberingen werden de overlevenden gered en verzorgd door Eskimo’s. In september 1778 keerde Kat met zijn bemanningsleden terug op Ameland. Door het dagboek dat hij tijdens het rampjaar bijhield, is hij onsterfelijk geworden. Ameland staat in 2018 in het teken van dit boek. De Amelander Musea presenteren

op vier locaties een nieuwe tentoonstelling, er wordt een heuse IJsopera opgevoerd en er is een groot muziekfestival. In de zomer zijn er acht weken lang films, lezingen en vertellers te zien, er zijn projecten voor het basisonderwijs, er wordt een fietsroute (plus app) ontwikkeld en nog veel meer. De aftrap vindt plaats op vrijdagavond 26 januari, met een voorproefje van het hele programma, de presentatie van een hertaling van Kats dagboek, de opening van een tweetal exposities en een vertelprogramma.

KUNST IN DE O PENBARE RUIMTE

LE EUWAR D E N, HE LE JA AR

Salix Fragilis Leovardia

Woodboys

de griene ferbining

Welke Liwadder kent het niet? De Potmarge, het kronkelende met ruisende rietkragen, knoestige knotwilgen en bejaarde fruitbomen. Rust en authentieke natuur midden in de hectiek van de stad. Voor Kunstacademie Friesland is het in 2018 de entourage voor een verrassende kunstroute. Onder de artistieke leiding van beeldend kunstenaar Karin van der Molen worden

IEPEN MIENSKIPSPROGRAMMA

LE EUWAR D E N, T/M 15- 04

BEELDENDE KUNST

No (time to) Waste

op verrassende plekken langs het riviertje semi-abstracte kunstwerken opgebouwd uit wilgentakken. Natuurlijk, licht materiaal dat wonderwel harmonieert met de omgeving. Een prachtig, duurzaam project dat een brug slaat tussen kunst en natuur, tussen de binnenstad en de Potmarge. Het nodigt de voorbijganger uit om een moment te pauzeren, te ontspannen en te reflecteren.

De grote schaduwzijde van onze wegwerpmaatschappij is natuurlijk: afval. Een menselijke uitvinding. In de natuur bestaat het domweg niet. Dood of afgedankt materiaal wordt altijd gebruikt door andere onderdelen van het ecosysteem. Waarom zouden wij dat niet kunnen kopiëren? Dat idee ligt aan de basis van de ontwerpen van de Woodboys.

De houten kunstwerken van de Vlaamse kunstenares Griet Baeyens zijn geïnspireerd op leven en herboren worden, op heroveren en hergebruiken, op de cyclus van het leven. Alle objecten die erin verwerkt zijn dragen sporen van hun rijke geschiedenis. Ze hebben een patina, een gelaagdheid, een verhaal, een visuele schoonheid en vormen zo een inspiratiebron tot een nieuw verhaal.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

KUNST IN DE PUBLIEKE RUIMTE D E ELF FR IE SE STED EN, VANAF 18 MEI

KUNST IN DE PUBLIEKE RUIMTE SLOTEN, VANAF 15 MEI

the colourfield performance

11Fountains verbonden door water

alle penselen verzamelen

Eén van de meest spraakmakende onderdelen van het culturele jaar: veel mensen hebben er al een mening over. Vanaf 18 mei kunnen we eindelijk zien waar we het over hebben: elf fonteinen, ontworpen door toonaangevende internationale kunstenaars. 2018.nl/11fountains

Uit heel Europa komen kunstenaars naar vestingstadje Sloten om in het landschap te werken aan een indrukwekkend project: The Colourfield Performance. Honderden doeken vormen samen een kleurrijk nieuw uizicht. 2018.nl/thecolourfieldperformance

Mede mogelijk gemaakt door ING

SPO RT HEEL FRYSL ÂN, 28 JULI T/M 10 AUGUSTUS

STR A AT THE ATER LE EUWAR D E N, 17 T/M 19 AUGUSTUS

1st TAFISA European Sports for all Games

De ReuZen van Royal de Luxe

van fierljeppen tot pandolo

reuzentheater

Zeg je Fryslân, dan zeg je fierljeppen, skûtsjesilen en keatsen. Maar andere Europese regio’s hebben ook hun cultuursporten. Duizenden cultuursporters laten het zien in Fryslân. 2018.nl/esfag

Het Franse straatspektakel Royal de Luxe komt met zijn iconische reuzen naar Leeuwarden. Dit wordt onvergetelijk! 2018.nl/royaldeluxe Mede mogelijk gemaakt door ING, De Haan Advocaten & Notarissen,de stad Nantes en het Franse Ministerie van Cultuur en Communicatie (Via Royal de Luxe)

Mede mogelijk gemaakt door De Friesland Zorgverzekeraar

vooruitblik Wat komen gaat...

MUZIEK THE ATER LE EUWAR D E N, 08 SEP TEMB ER T/M 07 O K TO B ER

ERFG O ED HAR LIN GEN, 03 T/M 06 AUGUSTUS

De Stormruiter

The Tall Ships Races

knallend muziektheater met hoofdrol voor Friese paarden

een armada van culturen Na twee races finishen tachtig prachtige zeilschepen uit de hele wereld in Harlingen, het begin van een spektakel waar meer dan 200.000 bezoekers worden verwacht.

Ongekend: honderd glanzende Friese paarden in knallend muziektheater over een overmoedige dijkgraaf en de eeuwige strijd tegen het water.

2018.nl/tallshipsraces

2018.nl/destormruiter

KL ASSIEKE MUZIEK 01 JUNI T/M 10 JUNI

THE ATER | DANS | CO MEDY D E HAR M O NIE LEEUWAR D EN, T/M 29 SE P TE MB E R

oranjewoud festival

Strangers on Stage

paradijselijk klassiek met een twist

internationaal theaterprogramma

Internationale musici die liefhebbers van klassieke muziek tot een bezoek aan Fryslân verleiden, concerten zowel boven als onder de grond, het paradijselijke festivalhart De Proeftuin... Als je iets bijzonders wilt meemaken, moet je naar het Oranjewoud Festival komen.

Een jaar vol toptheater uit alle mondiale windstreken, het European Stand Up Comedy Festival en masterclasses en workshops voor iedereen. 2018.nl/strangersonstage

VOORUITBLIK

2018.nl/oranjewoudfestival

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

DANK! Tige tank! Het bomvolle programma van LF2018 kent veel partners. Team LF2018 bedankt alle inwoners van Fryslân, producenten, financiers en andere betrokkenen voor het samen realiseren van Leeuwarden-Fryslân 2018. Je komt ze in deze krant tegen, veelal als organisator of sponsor. Maar achter de schermen wordt door nog meer organisaties gewerkt aan het succesvol maken van 2018. Wij staan op de schouders van deze reuzen, zonder hun scherpe feedback en hulp zouden we lang niet zo’n mooi programma hebben gemaakt. Deze lijst is een greep uit deze, overwegend maatschappelijke, partners.

· Ambassade van Hongarije · Ambassade van de Republiek Malta · Boei · Brandweer Leeuwarden · British Council · CAL-XL · Carex · Circulair Friesland · Club2018 · Directorate General for Education and Culture (DG EAC), Europese Commissie · Doarpswurk · DutchCulture · European Union National Institutes for Culture · Europese Culturele Hoofdsteden netwerk · Friese media · Friese scholen en kennisinstellingen · Frysklab · Gave Dingen Doen · Groene alliantie · HOOR Friesland · Horeca-ondernemers Fryslân · Innovatiepact Fryslân

· International Society for the Performing Arts · Jeugdcultuurfonds Friesland · Keunstwurk · Knowledge2018 · LKCA · Kunstkade · Méér Muziek in de Klas · Merk Fryslân · Museumfederatie Fryslân · Ministerie Buitenlandse Zaken · Monitoring and Advisory Panel European Capitals of Culture · NBTC Holland Marketing · Nederlandse Ambassade in Valletta · Netwerk De Verbinding · Noordelijke samenwerkingspartners · Politie · Raad voor Cultuur · Ried fan de Fryske Beweging · Rijkswaterstaat · Serviceclubs Fryslân · St. Vier het Leven · Streekwurk · Talant

· Toeristische organisaties Fryslân · Tûmba · UWV · Veiligheidsregio Fryslân · Wellzo · Werkgroep Toegankelijkheid Leeuwarden · Wateralliantie · Wetterskip Fryslân · Alle cultuurinstellingen in Fryslân · Alle Friese wijkverenigingen en dorpsbelangen · Alle Friese gemeenten en de provincie Fryslân ...en natuurlijk alle medewerkers en vrijwilligers die op enigerlei wijze zijn verbonden aan LF2018 of één van onze projecten. Ook andere partners die nu niet in deze lijst genoemd staan.

dit is een momentopname (januari 2018)

voorbij 2018 Leeuwarden en Fryslân net dat stukje sterker maken. Dat is waar het programma van 2018 om draait. Onze regio, met een unieke geschiedenis en identiteit, is een voorbeeld voor velen in Europa: middelgrote steden, omringd door natuur en landbouw. Voor deze plekken werken we aan een nieuwe toekomst. Kunst, cultuur en erfgoed zetten we voorop, zodat ideeën kunnen bloeien. We vinden nieuwe energiebronnen, maken ruimte voor vogels en bijen, ontwerpen duurzame producten. We zetten ons in voor een samenleving waarin verscheidenheid mag bestaan. We inspireren om na te denken over hoe we samenleven, hoe we besluiten

nemen, hoe we ervoor zorgen dat mensen meedoen. In samenwerking met bedrijven, maatschappelijke organisaties, overheden en zelfstandigen schrijven we de agenda 2028. Aan het eind van 2018, bij de ReOpening, presenteren we die agenda. Een breed programma van praktische stappen naar de Global Goals for Sustainable Development.

TOEGANKELIJKHEID Leeuwarden Fryslân 2018 is er voor iedereen. Daarom streven we naar een goede toegankelijkheid voor andersvaliden. Stichting LF2018 en de producers van de events werken hiervoor samen met de Werkgroep Toegankelijkheid Leeuwarden, Talant, HOOR Friesland, MEE Friesland,

Jeugdcultuurfonds Friesland Cultuur is een vriend die je nooit in de steek laat

Kunst is goed voor iedereen en zeker voor kinderen. Want kunst is een vriend die je nooit in de steek laat. Het Jeugdcultuurfonds helpt kinderen uit financieel minder draagkrachtige gezinnen hun passie te ontdekken en hun talent te ontwikkelen. Het Jeugdcultuurfonds stimuleert daarmee de persoonlijke ontwikkeling van kinderen en draagt op die manier bij aan een creatieve en innovatieve samenleving. Elk kind moet immers de mogelijkheid hebben om cultureel bezig te zijn. Jeugdcultuurfonds Friesland en LF2018 delen deze mening en zijn daarom ook een samenwerking aangegaan.

Informatiecentrum Wil je liever iemand spreken met een kopje koﬃe erbij? Loop rustig binnen bij: 2018-Informatiecentrum Blokhuisplein 40 8911 LJ Leeuwarden + 31 (0) 58 751 2018 info@2018.nl Specifieke vragen over kaartverkoop kun je mailen naar tickets@friesland.nl

Colofon Verschijningsdatum 17 januari 2018 Oplage 456.620 Grafische vormgeving Barbara Jonkers, Chantal van Wieren

Laatste nieuws Blijf op de hoogte van het laatste nieuws over het programma en praktische zaken. Schrijf je in voor de nieuwsbrief via 2018.nl/seeyou en volg ons op Facebook, Twitter, Instagram en Youtube. Deel je mooiste momenten online met #LF2018.

Omslag Kessels Kramer Acquisitie NDC mediagroep Druk NDC mediagroep

Meedoen Sûnder dy kinne wy net begjinne, want Leeuwarden-Fryslân 2018 doen we samen. Je kunt op verschillende manieren aansluiten: als lid van club2018, Frij-Stiper of ambassadeur. Kijk op 2018.nl hoe jij mee kunt doen, oant gau!

Stichting LeeuwardenFryslân 2018 Blokhuisplein 40 8911 LJ Leeuwarden + 31 (0) 58 751 2018 info@2018.nl 2018.nl

Meer informatie op www.jeugdcultuurfonds.nl/fonds/friesland

PRAKTISCHE ZAKEN

medewerkers van verschillende gemeenten en anderen. In de weken voorafgaand aan een event wordt bij de beschrijving ervan op 2018.nl met pictogrammen de toegankelijkheid van het event en de locatie aangegeven. Vaak is er meer gedetailleerde informatie over de toegankelijkheid te vinden op de website van het event zelf. Vragen over toegankelijkheid kun je stellen via toegankelijkheid@2018.nl en via de Werkgroep Toegankelijkheid Leeuwarden op toegankelijkleeuwarden@gmail.com.

S E I ZO E N S K R A N T 0 1 L F 2 0 1 8

Partners, sponsors en fondsen HOOFDSPONSORS

BUSINESS PARTNERS

CO-SPONSORS

LEVERANCIERS

INITIATORS

FONDSEN

Openingsweekend mede mogelijk gemaakt door ING en de Ir. Abe Bonnema Stichting | De Reuzen mede mogelijk gemaakt door de stad Nantes en het Franse Ministerie van Cultuur en Communicatie, Royal de Luxe, ING en De Haan Advocaten & Notarissen | 11Fountains gerealiseerd in partnership met provincie Fryslân en de 11 Friese steden en mede mogelijk gemaakt door ING. Het project in Dokkum is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds | Adje Lambertsz mede mogelijk gemaakt door Het Nieuwe Stads Weeshuis | De Reis mede mogelijk gemaakt door de European Culture Foundation | Strangers on Stage Pluto is mede mogelijk gemaakt door Japan Foundation | Under de Toer mede mogelijk gemaakt door Rabobank en het Prins Bernhard Cultuurfonds. Marijke Muoi is mede mogelijk gemaakt door Stichting FB Oranjewoud | 1st Tafisa European Sports for all Games mede mogelijk gemaakt door De Friesland Zorgverzekeraar | Look@Me mede mogelijk gemaakt door Het Nieuwe Stads Weeshuis | Escher op reis mede mogelijk gemaakt door ING en De Haan Advocaten & Notarissen | Mata Hari mede mogelijk gemaakt door Rabobank | Koninklijk Concertgebouworkest mede mogelijk gemaakt door ING | ReOpening mede mogelijk gemaakt door ING

Dit is een momentopname (januari 2018). Fondswerving loopt door in 2018.