LC Awards 2017 by Leeuwarder Courant

D I N S D A G 3 0 M E I 2 017

Keramiste Lydia Pieksma is de beste student van het Friesland College. Zij staat in deze bijlage met de beste projecten uit het mbo en hbo in Friesland.

.R WWW

CFRIE

N E T N E D U T S E Z N O

T.N R O O P SE

P O S T O R

& KE R E T S WMEEEERING U O B T ROBER ICUS ENGIN TECHN

ONS M E P IM

ERF NARIS BOUW W R E VAN D NCTIO LIANE ENKADERFU MIDD

N E T S I L A

EEUW,EN LAST E L E D ILLEM FF & HARM UWKUNDIG W N A J HTBO IJLHO T I M M E P S - E N J AC SCHE

E D N A V

7 1 0 2 N I S F D R ? A T R O W O P A E D S E N C I O R L V F A C E I O T R A J I M B R O N F E N R I E E D Z U N T S NAAR O M O K V R O O KV O O | R K. U R U U 0 N 0 . E D 21 R O 0 O 0 L . E 9 M 1 M 7 1 E , 0 EK I2 E N N U S J , 0 2 EN T G H A C D A S DIN RDEN, DR A W U E E L

CHRISTELIJK TELIJK BEROEPSONDERWIJS

N E N E S LWAS

&LC AWARDS

EN DE WINNAARS ZIJN...

HET BEGINT MET INSPIRATIE

et wordt traditiegetrouw weer een hele klus voor de jury om volgende week dinsdag de winnaars aan te wijzen van de LC Awards 2017. Liefst 21 projecten, ingezonden door de hogescholen Van Hall Larenstein, Stenden en NHL, de mbo-scholen Friese Poort, Friesland College en Nordwin en Rijksuniversiteit Groningen | Campus Fryslân, strijden om de eer en de prijzen. De awards zijn gemaakt door Alliese Hoekstra, die de opleiding Docent Beeldende Kunst en vormgeving volgt aan de NHL. De jury bestaat uit entrepreneur Trudie Timmerman-Wildeboer, gedeputeerde Sander de Rouwe, projectdirecteur Piet Bouma van RUG | Campus Fryslân en hoofdredacteur Hans Snijder van de Leeuwarder Courant. Van alle inzendingen zijn video’s gemaakt, die te zien zijn op lc.nl/lcawards. Daar kan ook gestemd worden op de projecten. De inzending met de meeste stemmen wint in elk geval de publieksprijs.

oor alweer de vijfde keer is het Atrium van de Leeuwarder Courant over een week hét podium voor de uitreiking van de LC-Awards. Door onze redactie bedacht om de meest bijzondere afstudeerprojecten in het zonnetje te zetten. Inmiddels is het een aangenaam prestigieuze strijd tussen studenten van alle mbo-, hbo- en masteropleidingen in Friesland om ook de beste te willen zijn. Cruciaal voor een veelbelovend afstudeerproject is de inspiratie waarmee hun avontuur begint. Want een doorwrocht afstudeerproject, waar uren en uren aan is gewerkt, ís ook echt een avontuur! In deze bijlage stellen we de genomineerden graag aan u voor, elk met hun eigen verhaal over waar en hoe het allemaal begon. Bij Jort viel het kwartje tijdens een avond in de kroeg, Lydia sloeg willens en wetens het Royal Albert- servies van oma aan diggelen. Marieke en Tabea gaven hun eigen draai aan een opdracht over Chinees toerisme. En Wytze en z’n kompanen gingen aan de slag vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid bij het onderwerp vooroordelen. Zo hebben ze allemaal hun eigen verhaal. Het zijn die verhalen die centraal staan in deze bijlage. Naast het deelgenoot worden van hun inspiratie, ervaart u hun betrokkenheid bij het onderwerp en krijgt u enig inzicht in hun benadering. Op dinsdag 6 juni is de finale; vandaag als traditie alvast de bijlage als extraatje bij de krant. Mede namens de verslaggevers, de eindredacteuren en art director van deze LC Awards, wens ik u veel leesplezier.

VOORWOORD

WINDJES EN ANDERE GROENTEWEETJES Mandarijntjes maken rustig. Een weetje uit de quiz over gezonde voeding die Merel van Calsbeek en Mireille Hodel maakten voor kinderen op de basisschool. José Hulsing

HANS SNIJDER hoofdredacteur

oor een perzikzachte huid kun je het beste meloen eten. Van mandarijntjes word je rustig en ontspannen. En prei zorgt voor een goede bloedsomloop. Sinds Merel van Calsbeek (19) uit Minnertsga en Mireille Hodel (22) uit Huins voor hun schoolopdracht met Rocio Pol Esteban uit Breda in zee gingen, lopen ze over van de weetjes over groente en fruit. De beide meiden bedachten een spel bij het boek Kids’ gezonde voeding gids van Rocio. Een quiz voor in de klas om kinderen op een speelse manier iets te leren over goede eetgewoontes. De deelnemers krijgen vragen voorgeschoteld en geven antwoord, individueel of in groepjes, door een geplastificeerde kaart in de lucht te steken met een afbeelding van een stuk groente of fruit. Het vragenspel kwam tot stand tijdens regioleren, een module op de mbo-opleiding natural design aan het Nordwin College in Leeuwarden waarbij studenten werken aan een opdracht van een echte klant. Merel en

Merel van Calsbeek (links) en Mireille Hodel maakten een quiz voor kinderen over gezond eten. FOTO NIELS WESTRA

Mireille schreven zich in voor de opdracht van Rocio omdat ze zelf erg geïnteresseerd zijn in gezonde voeding. ,,Voor ons is het al best lastig om te bepalen wat gezond is en wat niet. Voor kinderen al helemaal’’, zegt Mireille. Merel: ,,Kinderen weten niet wat gezonde voeding is. Die zeggen: ‘Limonade is goed, want er zit water bij’.’’ Het leuke aan het boek van Rocio is volgens Merel en Mireille dat kinderen nieuwsgierig worden gemaakt om groente en fruit te proeven. ,,Ze moeten iets vijf keer eten om te

bepalen of ze het lekker vinden. Er zitten stickers en een poster bij het boek. Hiermee kunnen ze bijhouden hoe vaak ze iets geproefd hebben.’’ Zelf hebben ze veel geleerd. Niet alleen hoe ze met een klant om moeten gaan, maar ook wat groente en fruit voor het lichaam doen. Dat bonen winderig maken, dat weet iedereen. Maar een mispel? Merel en Mireille hadden er nog nooit van gehoord. Laat staan dat ze wisten dat de goudbruine, harde vrucht vol vitame C goed is voor de maag en de spijsvertering.

NORDWIN COLLEGE

COLOFON Eindredactie Marja Boonstra, Maarten Pennewaard, Roel Snijder Art director & vormgeving Alie Veenhuizen Coverfoto Niels Westra Telefoon bijlagenredactie 058-2845477 E-mail bijlagen@lc.nl

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 3

&LC AWARDS

DE MIENSKIP ONLINE

KERAMISTE LYDIA DOET HET GEWOON

Hoe kun je een gemeenschap online laten samenwerken als je grootse plannen hebt? De 23-jarige Jort Klarenbeek uit Leeuwarden zocht het uit voor Culturele Hoofdstad.

Lydia Pieksma doet zaken vanuit haar atelier in Dronryp. Met haar ondernemingszin schopte de keramiste het tot beste student van het Friesland College.

José Hulsing

Jort Klarenbeek zocht naar het meest geschikte online platform om plannen voor Culture Hoofdstad te delen. FOTO NIELS WESTRA

ijdens zomaar een avondje in de kroeg, een jaar of twee geleden, viel het kwartje ineens. Jort Klarenbeek, hbo-student ‘media and entertainment management’ aan hogeschool Stenden trof een kennis die vertelde over zijn plan om in 2018 een fietsverhuurbedrijf te beginnen. ,,Hij wilde wel iets tofs doen met die fietsen, maar hij wist nog niet wat.’’ Diezelfde avond, in een andere kroeg, deelde een vriend zijn idee om tijdens Culturele Hoofdstad ,,iets geks’’ te doen met fietsen, er kunstwerken van te maken of zo. Die avond werd de kiem gelegd voor zijn scriptie. Jort: ,,Die jongens kenden elkaar niet. Het was toeval dat ze die avond allebei hun plannen met mij deelden. Om elkaar te vinden hadden ze naar het kantoor van Culturele Hoofdstad gemoeten. Offline. En daar hadden ze die jongens allebei ook goed geholpen. Eén op één gesprekken gevoerd en in een Excelbestand gekeken, op zoek naar initiatieven met raakvlakken. Maar als je dat online doet, is er veel meer mogelijk.’’ En dus ging Jort op zoek naar de beste manier voor de stichting Kulturele Haadstêd 2018 om online samen te werken. De Leeuwarder student, die als stagiaire al werkzaam was bij de stichting, vergeleek drie bestaande platforms met elkaar: Matera 2019, EdgeRyders en CityChallenges.

Op het eerste platform, van de Zuid-Italiaanse stad Matera die in 2019 Culturele Hoofdstad is, staan oproepjes voor vrijwilligers. Op het tweede internationale podium delen ,,iets van drieduizend wereldverbeteraars’’ kennis en middelen voor lokale acties. Op het derde draait alles volgens Jort om geld verdienen. Bezoekers krijgen hier problemen van gemeenten en bedrijven voorgeschoteld en kunnen een geldbedrag winnen door de beste oplossing aan te dragen. Jorts conclusie? Het idealistische platform van de EdgeRyders past het best bij Culturele Hoofdstad. ,,Het festivaljaar kent drie verhaallijnen: Durf te doen. Durf te dromen. Durf anders te zijn. Dat vind ik heel activistisch. Zo van: wij Friezen doen het op onze eigen manier, daar zijn wij trots op en hiervoor zijn wij een toonkamer voor de rest van Europa.’’ Helaas is Jort tijdens het schrijven van zijn scriptie ingehaald door de tijd. Hij begon in november 2015, na zijn stage bij de stichting Kulturele Haadstêd. Hier had hij inmiddels een vaste baan gekregen, waardoor hij alleen op vrijdag aan z’n onderzoek kon werken. ,,We zijn nu twee jaar verder. Er zijn achthonderd projecten ingebracht. De focus ligt nu niet meer op: wat gaan we doen? Het is nu belangrijk dat er een goede site komt met de programmering. En daar ben ik nu heel druk mee.’’

STENDEN HOGESCHOOL

4 L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017

Keramiste Lydia Pieksma in haar atelier.

H Michiel van den Berg: ,,Over tien jaar wil ik eigen insectenburgers produceren.’’

FOTO NIELS WESTRA

INSECTEN VERWERKEN TOT INSNACKTEN Rundvlees eten is slecht voor het milieu, maar insecten zijn dat niet. Daar besloot Michiel van den Berg wat mee te doen. Met zijn nieuwbakken bedrijfje &Cricket wil hij krekelsnacks bekend en geliefd maken. Noor Vloeimans

ij haalt een potje met krekels uit zijn tas en zet het op tafel. ,,Dit zouden wij meer moeten eten.’’ Michiel van den Berg (25), vijfdejaarsstudent voedingsmiddelentechnologie aan Van Hall Larenstein, doet onderzoek naar het verwerken van insecten tot voedsel. ,,Het huidige aanbod van insecten in de supermarkt loopt niet. Terwijl mensen het heus wel willen eten.’’ Hij heeft contact met een Nederlandse supermarkt, die de insecten onlangs uit het assortiment gehaald heeft. ,,Ze kregen het niet verkocht.’’ Momenteel is zijn bedrijf nog in ontwikkeling. Van den Berg is aan het afstuderen, wat de nodige tijd opslokt. Hij probeert zoveel mogelijk tijd met zijn bedrijf bezig te zijn, maar dat is de ene week meer dan de andere. ,,Ik ben bezig met een business-

plan en het ontwikkelen van sportrepen met insecten. Die ga ik dan verkopen in mijn webshop.’’ Volgens Michiel zijn insecten het antwoord op de wereldwijde voedselcrisis. ,,Rundvlees kost veel landbouwoppervlakte en de voedselconversie is hoog. Dat houdt in dat een koe veel voedsel nodig heeft om te groeien. De conversie van een kip of een krekel is vele malen lager.’’ Bovendien eten krekels voornamelijk granenresten en eten ze ons eten niet op. Insecten zijn het eten van de toekomst, volgens Van den Berg. ,,Toch heb ik niet de illusie dat insecten het half-om-halfgehakt gaan vervangen. Maar als iedereen een keer per week insecten zou eten, zou het al mooi zijn.’’ ,,Zoals het er nu uitziet’’, hij wijst naar

VAN HALL LARENSTEIN

het potje krekels op tafel, ,,wordt het hem niet. Het ziet er gewoon goor uit.’’ Dat is ook precies het probleem waarom de insecten in de supermarkt niet lopen. Michiel maakt krekelmeel van de krekels. ,,Dat bestaat voor 60 procent uit eiwitten, essentiële aminozuren om precies te zijn. Dat zijn eiwitten die wij zelf niet aanmaken, maar wel nodig hebben en dus uit voeding moeten halen.’’ Momenteel verkoopt Van den Berg nog niks. ,,Ik zit nog in de productiefase en ben vooral bezig met het ontwikkelen van producten, voornamelijk snacks.’’ Een krekelkroket staat op het programma, net zoals andere snacks waar het beestje de basis van is. ,,Over tien jaar wil ik eigen insectenburgers produceren die klanten wekelijks in hun mandje leggen.’’

et begon allemaal met het Royal Albert servies van haar oma. Voor een expositie in de Leeuwarder schouwburg De Harmonie sloeg Lydia Pieksma (22) uit Dronryp het aan diggelen. De studente keramiek aan het Friesland College stopte de scherven per stuk in een doosje en verkocht ze met een briefje erbij als ‘scherven van geluk’. ,,Omdat die stukken servies zo goed verkochten, ben ik zelf scherven van geluk gaan maken van klei’’, vertelt Lydia. Om haar nek hangt aan een leren veter een blauw exemplaar met een gouden bijtje erop. Het loopt als een tierelier. ,,Ik heb er laatst tweehonderd gemaakt voor een diplomering van een school. En dertig stuks als huwelijkspresentje.’’ Sinds twee maanden werkt de keramiste vanuit atelier en werkplaats L.L., een voormalige Rovergarage in Dronryp, waarbij de ene L staat voor Lydia en de andere voor Levi Folkeringa, haar vriend die meubelmaker is. ,,Na mijn stage bij Adiantum Keramiek in Dokkum dacht ik: als je wat wilt, moet je het gewoon doen. Hier

FOTO NIELS WESTRA

kan ik mijn eigen gang gaan.’’ Voordat Lydia de klei ontdekte, droomde ze ervan om modeontwerpster te worden. ,,Tijdens de opleiding mode liep ik vast in het materiaal. Het is plat. Je kunt het wel 3d maken, maar dan wordt het meteen zo massaal. Ik ben gestopt en viel in een gat. Tot ik werk van de Amerikaanse keramiste Helen Levi ontdekte op Instagram. Zo mooi, zo niet standaard pottenbakken.’’ In haar atelier staat sinds kort een fonkelnieuwe keramiekoven met een inhoud van 120 liter. ,,Een beest, hoog genoeg voor grote vazen.’’ Met een sponsoractie sprokkelde ze de benodigde 3100 euro voor de machine bijeen. De gevers krijgen er straks allemaal een mooi eigen werk van Lydia voor terug. Om ook les te kunnen geven in haar atelier spaart Lydia nu voor een tweede draaischijf. Haar gedrevenheid en liefde voor het vak leverde haar de titel beste student van het Friesland College op. Tijdens die verkiezing meldde ze: ,,Met klei van niets iets maken, dat is machtig mooi. Ja, klei en ik zijn echt dikke vrienden geworden.’’

FRIESLAND COLLEGE

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 5

Wj wensen alle deelnemers aan de LC Awards heel veel succes!

Doe iets zinnigs Top ideeën verdienen een toekomst! Bj de LC Awards staan de beste ideeën van studenten in Friesland centraal. De drie winnende groepen van onze ‘Golden Globes’ vertegenwoordigen Van Hall Larenstein met innovatieve en ondernemende projecten die de wereld op een duurzame manier veranderen. Ben jj bezig met zaken die jj belangrjk vindt en die er voor jou echt toe doen? Volg jj echt je dromen, je interesses, je kwaliteiten, je ambities? Van Hall Larenstein biedt studies waarbj je aan de slag gaat met de belangrjke, zinnige vraagstukken van deze tjd en deze wereld. Innovatie en samenwerking vormen daarbj de rode draad. Bj ons werken studenten uit de hele wereld samen met partners uit het bedrjfsleven aan deze uitdagingen. Al tjdens je studie help je het vakgebied verder. Je kjkt uit op een boeiende carrière in een vakgebied dat er echt toe doet. Want als student heb jj je nieuwsgierige blik gericht op de toekomst!

www.hvhl.nl

Volg een hbo-opleiding bij Van Hall Larenstein

&LC AWARDS

OUDERENZORG IS TOCH WAT ANDERS DAN OP TV Leerlingen van een groene opleiding die de ouderenzorg ingaan voor een project: het komt niet vaak voor. Toch beviel het Naomi Akersloot, Mark Jorritsma, Martijn Hoogerwerf, Larissa van der Wal en Johan Postma bijzonder goed. Noor Vloeimans

aar hoe ze er nou terecht zijn gekomen? De vijf leerlingen van het Nordwin College in Leeuwarden doen de mbo-opleiding Natuur en Recreatie niveau 3. ,,Voor het vak Regioleer moeten we een project doen in de regio. We konden van alles kiezen, maar we hebben gekozen om voor ouderenzorg te gaan’’, zegt Mark Jorritsma. Het onderwerp was compleet nieuw voor alle groepsleden. ,,Ik heb geen opa’s en oma’s meer, dus ik kom eigenlijk nooit met ouderen in aanraking. Zeker niet met ouderen die in een zorgcentrum wonen.’’ De leerlingen namen contact op met Greunshiem in Leeuwarden. ,,Daar wonen verschillende groepen mensen. Sommigen zijn nog heel goed en wonen in een aanleunwoning, anderen zitten in een rolstoel en kunnen niet zoveel meer.’’ Aan de scholieren de uitdaging om voor elke oudere een passende activiteit te vinden. ,,Het was wel pittig’’, blikt Mark terug. ,,Het gaat allemaal echt niet zo makkelijk als je op televisie ziet bij Geer & Goor. Ouderen willen soms niet meewerken, zijn eigenwijs of vervelend.’’ Zoals die ene meneer die weigerde zijn jas aan te trekken toen het buiten heel koud was. ,,Toen hebben we de begeleiders erbij gehaald.’’ Of de oudere dame die elke dag een vast rondje liep en niet een

Mark Jorritsma aan de wandel met een bewoner van Greunshiem.

ander rondje wilde lopen. ,,Toen hebben we de groep opgesplitst en zijn een paar met haar meegegaan.’’ In een aantal weken tijd leerden ze de mores van de bejaarden goed kennen. Samen naar het tuincentrum om de hoek,

NORDWIN COLLEGE

FOTO NIELS WESTRA

of een kopje koffie drinken. Het afscheid was raar. ,,Het project zat erop, wij moesten door met stage.’’ Elke dinsdag met bejaarden keuvelen in Greunshiem zat er voor het vijftal niet meer in.

,,Dat snapten ze niet helemaal.’’ Zelf vindt Mark het ook lastig. ,,Je gaat je hechten aan die mensen, je neemt er niet zo makkelijk afscheid van.’’ Helemaal afscheid nemen is ook niet gebeurd: Larissa laat regelmatig samen met een paar Greunshiemers haar honden uit. Zo blijven ze toch nog een beetje betrokken bij ‘hun’ ouderen.

BEELDHOUWEN MET PIXELS Als een van de eerste oude gebouwen in Nederland zijn de Martinikerk en -toren in Groningen straks virtueel te bezichtigen. Dit alles dankzij de noeste arbeid van tien NHL-studenten. Wilbert Elting

ot in het kleinste detail is Groningens beeldbepalende monument straks te bekijken. Het paardje boven op de torenspits, de ‘olifantenruggen’ onder het dak van de kerk en iedere decoratie die ooit is aangebracht. ,,Het was de grote wens van het

kerkbestuur”, zegt Pieter Kingma. ,,Zij wilden kerk en toren meer toegankelijk maken voor een groot publiek.’’ Daarvoor kwamen ze uit bij de studie Bouwkunde aan de NHL. Kingma en negen studiegenoten werken sinds begin dit jaar aan het grote visualisatieproject. Op 12 juli is de eindpresentatie in Groningen. Het is de bedoeling dat toeristen straks in de kerk een virtual realitybril pakken en door de gewelven zweven. Het geeft ook mindervaliden de mogelijkheid de toren te beklikken. De visualisatie is verder ook thuis of in het klaslokaal te zien. ,,We hopen ook dat mensen er wat van leren.’’ Het visualiseren van zo’n oud gebouw is monnikkenwerk, vertelt mede-student Jelmer Drijfhout. Voor de data maten ze samen met Geomaat de hele kerk in. ,,Elke milimeter is een punt. Dat levert uiteindelijk een bestand op van 16 gigabyte dat er op het scherm uitziet als een gigantische wolk punten.’’ Aan de studenten de taak om al die punten te herinterpreteren. ,,Je ziet oppervlaktes’’, legt Kingma uit. ,,Daar kan je uit opmaken dat het een muur of een raam is. De andere punten verbindt je vervolgens tot

Tien NHL-studenten hebben een digitale visualisatie van de Martinitoren gemaakt voor mensen die niet kunnen traplopen. FOTO NIELS WESTRA bijvoorbeeld een kozijn of een deur.’’ Het klinkt tijdrovend maar niet heel moeilijk. Dat valt echter tegen. ,,Het is beeldhouwen met pixels. In de kerk valt het nog mee, maar vooral de toren heeft honderden

NHL HOGESCHOOL

versieringen. Die moet je allemaal moduleren.’’ Complicerende factor is bovendien dat de software waarmee ze werken bedoeld is voor nieuwbouwhuizen. ,,Daar is een balk een rechte lijn maar in een honderden jaren oud

gebouw is niets recht. Alles is scheef en uit het lood.’’ Door te vergelijken met in de kerk gemaakte foto’s proberen ze zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid te komen. ,,Het is bijna echt’’, zegt Drijfhout. ,,Een van de kerkbestuurders bekeek een voorproefje en kreeg spontaan last van hoogtevrees.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 7

WIJ WENSEN ONZE NORDWINNAARS VEEL SUCCES! Onze genomineerden voor de LC Awards zijn: Vertical farming Nordwin College in de ouderenzorg Quiz voor kids over gezonde voeding

InfoMarkt MBO

dinsdag 20

juni

van 16.00 - 18.00 uur / Leeuwarden

nordwincollege.nl

&LC AWARDS

ZIJN WE KLAAR VOOR DE CHINESE TOERIST? Miljoenen Chinezen gaan de komende jaren op vakantie in West-Europa. En ook Leeuwarden staat op hun lijstje. Maar zijn Nederlandse ondernemers klaar voor hun komst? Wilbert Elting

et Chinese toerisme was in 2015 goed voor ruim 137 miljard dollar wereldwijd. En naar verwachting gaat dit bedrag alleen maar omhoog. In 2025 is het Chinese toerisme wereldwijd waarschijnlijk 255.4 miljard waard. Als toeristisch ondernemer wil je daar graag een graantje van meepikken. Maar hoe? Het European Tourism Futures Institute liet die vraag beantwoorden door Stenden-studenten Tabea Wahl, Friederike Johanna Storch, Kun Li, Marieke de Winter en Cheryl Klaver. De hbo’ers van de opleiding Tourism Management spraken met een focusgroep van Chinese studenten en deden literatuuronderzoek. Resultaat van hun inspanningen is een app die ondernemers een checklist presenteert aan de hand waarvan ze kunnen zien hoe geschikt hun nering is voor de Chinese toerist. Een Chinees heeft namelijk andere wensen dan een Engelsman of Duitser, legt Wahl uit. ,,Ze hechten bijvoorbeeld heel erg aan veiligheid. Kan de kamer goed op slot? Kunnen er niet zomaar ongenode gas-

Marieke de Winter (links) en Tabea Wahl onderzochten met medestudenten hoe Nederland zich kan voorbereiden op Chinese toeristen.

ten binnenkomen?’’ Hotels moeten daar rekening mee houden als ze Chinese toeristen een goed verblijf willen bieden. Ook is het belangrijk dat de hotelmedewerkers goed

STENDEN HOGESCHOOL

Engels spreken. ,,En ze zien graag bewegwijzering in het Mandarijn. En als dat niet lukt, in ieder geval in het Engels.’’ Ook restaurants moeten omschakelen,

vult De Winter aan. ,,In de app vragen we onder meer of de menukaart in het Chinees is. En of gasten hun jas bij zich mogen houden. Chinezen waken over hun eigendommen, die voelen er weinig voor hun jas in een onbewaakte garderobe te hangen.’’ De meeste Chinezen reizen in groepen en willen zo snel mogelijk veel indrukken opdoen. De Winter: ,,VVV’s kunnen daarop inspelen door een groep in een middag langs alle highlights in de stad te voeren, zodat ze daarna meteen weer door kunnen naar het vliegveld.’’ Vanwege dat laatste zou je verwachten dat Leeuwarden geen populaire bestemming voor de toerist uit het verre oosten zal zijn. Maar dat is een vergissing, meent Wahl. ,,Chinezen willen heel graag de lokale cultuur proeven. Dat Leeuwarden in 2018 Culturele Hoofdstad is, heeft op hen veel aantrekkingskracht.’’ De Leeuwarder hotels, restaurants en musea kunnen er dus maar beter klaar voor zijn. Wahl: ,,Het wordt een grote markt. Ze komen eraan. Wees er klaar voor.’’

ZONNEPONT BARSTENSVOL DETAILS Het is een project waarin alles wat ze de afgelopen jaren leerden samenkwam. Drie mbostudenten scheepsen jachtbouwkunde van ROC Friese Poort in Sneek bouwden een zonnepont voor Harlingen.

im Mijlhof scrollt door de foto’s op zijn telefoon. ,,Zo zag het er een jaar geleden uit”, zegt hij en kantelt het scherm. Op de foto zijn grote aluminium platen te zien op de vloer van een loods. Die platen vormen nu een pont van 8,5 meter lang en 3 meter breed die komende zomer volledig elektrisch aangedreven door de haven van Harlingen pendelt. Mijlhof werkte er samen met Jan Willem de Leeuw en Harmen Last aan in opdracht van Stichting Harlinger Heen en Weer. Ze kregen een ontwerp en een bouwtekening als basis maar moesten veel nog zelf invullen. ,,Er kwamen telkens nieuwe dingen bij, die we op moesten lossen’, vertelt Last. ,,Dat maakte het interessant maar ook tijdrovend.’’ Zo bedachten ze een ingenieuze oplossing voor de man-overboord-ladder. Een deel van de reling is tegelijk reddingsmiddel, het kan uitgeklapt en uitgevouwen worden tot een trapje dat in het water hangt. ,,En omdat het onderdeel is van de reling, heb je houvast om je aan op te trekken.’’ Waar ze ook over na moesten denken was de bevestiging van de zonnepanelen. ,,Dat moet normaliter met bouten’’, legt Mijlhof uit. ,,Maar daarvoor moet je boren en dat komt de waterdichtheid niet ten goede.’’ Ze zochten het internet af en ontdekten klikband. ,,Een soort klittenband maar dan

Harmen Last en Tim Mijhoff bouwen zelf een zonnepontje voor de haven van Harlingen. FOTO HOGE NOORDEN/JACOB VAN ESSEN

veel en veel sterker.’’ Twaalf panelen liggen er in totaal op het dak van de pont. Ze drijven twee motoren aan van 4 kilowatt. Eén voor en één achter. Erg indrukwekkend zien ze er niet uit, het zijn net onderzeeboten

ROC FRIESE POORT

uit de speelgoedwinkel. ,,Maar de fabrikant belooft dat ze ieder voor zich 4 ton kunnen drukken. Dus dat moet meer dan genoeg zijn, want de pont weeg 4,5 ton.’’ De twee motoren geven de pont ultieme

wendbaarheid. Ze kunnen 90 graden elke kant op draaien, waardoor het schip zelfs dwars kan varen om af te meren. Door de motoren in tegenovergestelde richtingen te zetten, kan de pont om zijn eigen as draaien. Mijlhof: ,,Dat wordt nog wel even oefenen voor de schippers. Ze moeten alles vergeten wat ze geleerd hebben voor een gewoon schip.’’ Omdat de motoren zo klein zijn, zijn ze wel gevoelig voor verstoring. Een harde tik kan ze zomaar uit het lood slaan. Ook daar hebben de drie zich over gebogen. Last: ,,We hebben een constructie gemaakt met een rubberen band en een veer. Bij een klap trekt dat de motor weer recht.’’ In het project zijn alle vaardigheden die ze de afgelopen jaren leerden samengekomen. Niet alleen technische, zoals lassen, ontwerpen en installatiewerk, maar ook organisatorische. ,,Je hebt te maken met deadlines, met mensen die je aan moet sturen.’’ Op 17 juni moet de pont af zijn. Een dag later gaat hij bij ROC Friese Poort aan de Anne Wadmanwei in Leeuwarden het water in en varen de drie het schip naar de opleidingswerf in Sneek, waar de onderkant nog een coating krijgt tegen de elementen. Mijlhof: ,,Voor ons een mooi moment om te kijken hoe hij vaart. En voor ons zelf een klein feestje. We nemen wel even een kratje bier mee aan boord.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 9

&LC AWARDS

LIANE’S SCHUILHUT KOMT ER ECHT

ROBOT VOOR VERVELENDE KLUS

Het was helemaal geen uitgemaakte zaak dat Liane van der Werf in de bouwwereld terecht zou komen. Maar in haar eerste studiejaar viel ze meteen in de prijzen.

Waar de Trackman een oplossing voor is? Vijf meiden barsten in lachen uit. ,,Voor vervelend, zwaar werk in de paardenbak. Het egaliseren van de grond, dat is loodzwaar. Dat weet iedereen die paardrijdt!’’

Liane van der Werf met haar schuilhut.

Vanaf links: Axelle van Lerberghe, Sanne Böttcher, Sanne Boers en Jessy Stommel. Boven: Harriet Matthews. FOTO RUBEN MEIJERINK

‘H

FOTO NIELS WESTRA

ij is nog lang niet af hoor’’, zegt Liane van der Werf uit Kuinre bijna verontschuldigend. Voor de foto toont ze haar maquette van de schuilhut die ze maakte voor natuurgebied de Wetterwâlden Bûtenfjild, nabij Feanwâlden. Niettemin vielen het ontwerp en haar gedrevenheid voor de opleiding middenkaderfunctionaris bouw aan ROC Friese Poort zo op, dat ze bij een verkiezing op school meteen in de prijzen viel. En nog mooier: het bouwbedrijf waar ze stage liep, meldde meteen dat het ontwerp van Liane ook daadwerkelijk wordt gebouwd. ,,Dat is natuurlijk fantastisch’’, zegt Liane (18), die in Emmeloord naar school gaat. ,,Het was mijn eerste project, ik had totaal niet verwacht dat ik hiermee zou winnen.’’ Maar de schuilhut zit ontwerptechnisch prima in elkaar: er is een aanlegsteiger voor bootjes, een terras, plek voor een kampvuur en een informatiepunt voor weetjes over het natuurgebied. En met een oppervlak van 4 bij 12 meter is het ook geen niemendalletje. Eigenlijk bij toeval ontdekte Liane dat ze de bouwwereld leuk vond. Ze kwam terecht bij een bouwbedrijf en ontdekte dat functies als werkvoorbereider of con-

structeur eigenlijk hartstikke interessant zijn, en ook nog eens aansloten op haar sterke kanten op school. ,,Wiskunde, dat gaat me wel makkelijk af’’, zegt ze. En zo kwam ze bij Friese Poort in de bouwkundige hoek terecht. Het zijn wel de kantoorfuncties die ze ambieert, vertelt ze. ,,En misschien wil ik ook wel architect worden, maar dan moet ik nog wel lang doorleren...’’ Voorlopig kan ze haar lol op, en het maakt haar ook niet uit dat ze het enige meisje is in de klas. ,,Mijn moeder zei al: ‘Nou, als je bouwen leuk vindt, dan moet je de mannenwereld in’. Maar ik heb er absoluut geen spijt van!’’ Waar de schuilhut uiteindelijk wordt gebouwd, is nog even de vraag. ,,Dat maakt me ook niet zoveel uit, ik vind het al fantastisch dat het zoveel losgemaakt heeft.’’ En over haar verdere loopbaan maakt ze zich ook weinig zorgen. ,,Ik kan na mijn studie direct aan het werk, dat is wel duidelijk. Er is heel veel vraag naar personeel in deze sector.’’ En een volgend ontwerp? ,,Nou, ik zou ooit wel heel graag mijn eigen huis willen ontwerpen. Het lijkt me mooi om dat allemaal te berekenen. Lekker strak, daar hou ik van.’’

ROC FRIESE POORT

10 L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017

Donna Noonan: ,,Studenten moeten proberen meer te luisteren naar de boodschap dan naar de kwaliteit van de taal.’’

FOTO NIELS WESTRA

STUDENTEN ‘TE KRITISCH’ OVER ENGELSE COLLEGES Een meldpunt bij de Rijksuniversiteit Groningen voor ‘onverstaanbaar’ Engelssprekende docenten? Student Donna Noonan was ‘absolutely shocked’ toen ze het hoorde. Maarten Pennewaard

e uit het Ierse Cork afkomstige Donna Noonan kon haar ogen niet geloven toen ze las over het meldpunt, dat begin dit jaar door studenten van de letterenfaculteit in Groningen werd ingesteld. ,,Maar het paste wel weer in het beeld dat ik zelf had over de wijze waarop hier op hogescholen en universiteiten wordt gereageerd op mensen die Engels spreken.’’ Noonan studeert sinds september aan de RUG Campus Fryslân en hoopt haar master ‘multilingualism’ binnenkort af te ronden. In Ierland leerde ze Spaans en Duits voor haar opleiding ‘language and culture’, ze werkte een half jaar in Duitsland en daarna met internationale studenten bij Apple in Cork. Ze ‘heeft’ dus wel iets met taal, beaamt ze lachend. Dus toen ze in Nederland kwam, was ze aanvankelijk diep onder de indruk van het niveau waarop de meeste Nederlanders de Engelse taal onder de knie hadden. En hoe makkelijk ze ogenschijnlijk switchten van Nederlands of Fries naar het Engels - en

andersom. ,,Maar tegelijkertijd bespeurde ik een flinke intolerantie ten opzichte van mensen die niet accentloos Engels spraken.’’ Fascinerend, aldus Noonan. Want taal draait om communicatie. En als iemand in ‘steenkolenengels’ zichzelf toch verstaanbaar maakt en kan uitdrukken wat hij of zij bedoelt - wat is dan het probleem? Voor haar studie deed ze een onderzoek, waarbij ze gebruik maakte van mensen die ‘native’ Engels spraken en mensen die dat niet deden. Het doel was om te achterhalen of de boodschap van de Engelssprekenden beter zou overkomen als hij of zij vloeiend Engels sprak, of juist met een zwaar accent. ,,Wat bleek? De boodschap van de zogenaamd slecht Engels sprekenden kwam duidelijker over dan die van ‘native speakers’. Ik vind daarom dat studenten moeten proberen meer te luisteren naar de boodschap dan naar de kwaliteit van de taal’’, zegt Noonan.

RUG CAMPUS FRYSLÂN

In een tijd waarin steeds meer colleges op hbo en universiteit in het Engels gegeven worden, is het belangrijk te kijken naar de effecten. ,,Waarom denken we dat een lector of professor, die tientallen jaren zijn colleges in het Nederlands heeft gegeven, meteen ook in staat moet zijn die boodschap over te brengen in een andere taal? Omdat hij of zij gestudeerd heeft? Dat is raar, zo eenvoudig ligt dat niet.’’ Maar de bal ligt zeker ook bij studenten. ,,De ‘mindset’ bij studenten moet anders. Dat zal niet makkelijk zijn, maar het is de moeite waard. Nu gaat bij veel mensen de knop ‘uit’ als ze moeten luisteren naar iemand die in hun oren niet perfect Engels spreekt. Zonde toch?!’’ Een beetje aanpassen kan geen kwaad, bedoelt ze. ,,Hier in Nederland spreek ik anders Engels dan thuis, in Ierland. Ik gebruik andere woorden, formuleer op een andere manier. Omdat ik begrepen wil worden door de mensen met wie ik spreek. Daar gaat taal om, de rest vind ik minder belanrijk.’’

at het schoonmaken en egaliseren van de ondergrond waarop paarden rondlopen en getraind worden een klus is, dat weten Sanne Böttcher, Jessy Stommel, Sanne Boers, Axelle van Lerberghe en Harriet Matthews allemaal uit ervaring. Alle vijf rijden ze paard. En toen ze voor hun hboopleiding ‘equine sports and business’ (paardensport en business) bij Van Hall Larenstein met een innovatie moesten komen, waren ze er snel uit. ,,We dachten allemaal aan een soort aangepaste robotstofzuiger’’, vertelt Sanne Böttcher. De groep studenten heeft een internationale achtergrond: Harriet komt uit ZuidAfrika, Axelle uit België en Jessy uit Duitsland. De afkeer van het vervelende werk na het paardrijden is net zo wijdverbreid als de liefde voor de paardensport. ,,Vooral bij grote bedrijven in de paardenindustrie bestaat er volgens ons een markt voor onze uitvinding’’, zegt Jessy. De naam voor hun robot hebben ze al: Trackman. Ondanks hun enthousiasme voor het concept temperen ze meteen al te hooggespannen verwachtingen. ,,We weten zeker dat er animo voor is, we denken ook vrijwel zeker te weten dat het idee uitgevoerd kan worden. Maar het prototype moet nog wel gemaakt worden’’, aldus Axelle. Ze verwachten dat de robot zo’n 12.000 euro moet gaan kosten. ,,Dan kan het voor bedrijven die nu dagelijks iemand een uur lang het

werk laten doen toch vrij snel uit’’, zegt Sanne Boers. Omdat het egaliseren van de grond zo’n vervelende klus is, doen veel mensen het lang niet elke dag na gebruik van de baan. En daardoor slijt de ondergrond veel sneller dan nodig is. De grond in professionele paardenbakken is namelijk niet zomaar wat zand: er is echt specifiek materiaal nodig, inclusief een topdeklaag. ,,Zo’n bak moet tien jaar meekunnen, maar door slecht onderhoud is de baan vaak jaren eerder aan vervanging toe’’, aldus Sanne Böttcher. De Trackman is daarom ook goed vanuit duurzaamheid. Door de bak na ieder gebruik automatisch te laten egaliseren blijft de grond veel langer bruikbaar. De meiden verwachten dat de robot straks ongeveer een meter bij een meter groot zal zijn. ,,Die robot is voorzien van motoren en sensoren, zodat íe de baan goed kan volgen en ook om obstakels heen kan manouvreren. En die robot trekt dan een hark door het zand.’’ De komende weken moet blijken of het concept werkelijkheid wordt. ,,Wij gaan er wel van uit, dit willen we echt heel graag’’, zegt Jessy. Bij wijze van marketing willen ze een paar grote paardenstallen een prototype van de Trackman geven. Axelle: ,,In het wereldje kijkt iedereen bij iedereen. Als onze robot ergens een succes is, wil iedereen ’m hebben.’’

VAN HALL LARENSTEIN

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 11

NHL proudly presents..

Winnaars NHL-Awards We wens en jullie h eel veel succes m et de LCAwards!

oep Projectgr s ij

Stapsgew

Projectgr oep 3 D Martin

ikerk

Wij wensen jullie heel veel succes!

Projectgr oe

p The Happ iness Coll e

ction

oe Projectgr Lichamen

NHL Hogeschool. Vergroot je perspectief.

&LC AWARDS

MEER BIODIVERSITEIT DOOR VOEDSELBOS Een voedselbos levert voedsel voor de mens maar doet het ook iets voor de natuur? Jeroen Breidenbach en Emma Dijkgraaf van Van Hall Larenstein deden onderzoek. Wilbert Elting

en voedselbos ziet eruit als een gewoon bos maar bestaat voor het overgrote deel uit planten die voedsel produceren voor menselijke consumptie. Alles in afstemming op elkaar en in verschillende lagen. Het idee erachter is dat deze manier van productie meer in harmonie is met de natuur dan gangbare landbouw en biodiversiteit bevordert. Tot nu toe was dat vooral een aanname. Het onderzoek van Jeroen Breidenbach en Emma Dijkgraaf van hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden moest aantonen of dat ook echt zo is. Ze vergeleken daarvoor vorig jaar de soortenrijkdom van Nederlands oudste voedselbos, het in 2009 aangeplante Ketelbroek bij Groesbeek, met een soortgelijk perceel in natuurgebied De Bruuk daar niet ver vandaan. ,,De uitkomsten verrasten ons”, zegt Breidenbach. ,,Qua soortenrijkdom was er weinig verschil tussen het voedselbos en het natuurgebied.’’ De twee inventariseerden de broedvogels, nachtvlinders en loopkevers in de gebieden. Elke groep gaf inzicht in een specifiek vraagstuk. ,,Vogels zijn de toppredatoren en zeggen daardoor heel veel over de algehele stand in het gebied. Loopkevers zijn de predatoren op de grond en zeggen daarom heel veel over de bodem. Nacht-

VAN HALL LARENSTEIN

Emma Dijkgraaf en Jeroen Breidenbach bekeken een voedselbos. FOTO NIELS WESTRA

vlinders hebben een hele brede functie en soorten hangen vaak samen met bepaalde flora, waardoor je daar weer meer inzicht in krijgt. De focus op deze dieren levert daardoor meer informatie op dan als je alleen naar de planten kijkt.’’

De soortenrijkdom vertoonde overeenkomsten, tegelijkertijd waren er juist grote verschillen in de diersoorten. Van de vogels leefde iets meer dan een derde in beide gebieden, van de vlinders kwam bijna 40 procent in beide voor. Grote verschillen waren te

zien bij de loopkevers, met slechts 8,8 procent overlap. Volgens Breidenbach is dat niet alarmerend. ,,Het is goed te verklaren. De opbouw van beide percelen verschilt enigzins. In het natuurgebied ging het om ouder bos, dat trekt andere dieren aan. Het is vooral mooi te zien hoe ook in zo’n voedselbos zich een bloeiend ecosysteem kan ontwikkelen.’’ Op termijn kunnen voedselbossen de verloren biodiversiteit op het platteland terugbrengen. Vooral Dijkgraaf heeft daar uitgesproken ideeën over. ,,Wellicht is het een proces dat vanuit de stad kan beginnen. Als je dit soort natuur aanlegt aan de randen van de stad kan het zich als een olievlek over het platteland verspreiden.’’ ,,Je ziet dat soorten zo ook weer terugkomen. Oude inheemse planten worden in die bossen teruggezet en symbiotische relaties keren weer terug. Dit kan heel veel gaan betekenen.’’

DE BEVOLKING GROEIT, DE AARDE NIET Nog een paar weken en dan kunnen de eerste plantjes in etages gaan groeien in de kasten die Dennis Smit en Edgar Veenstra bouwen. ‘Vertical farming’ gaat de wereld veroveren. Maarten Pennewaard

et is een mooi project waarin diverse disciplines van Nordwin College samenkomen. Dennis Smit (opleiding life sciences) en Edgar Veenstra (recreatie en natuur) zijn de afgelopen maanden druk bezig geweest met hun project ‘vertical farming’. Samen met hun medestudenten Luc Metz, Willem de Boer, Robert Broeders, Hendrik Ulke ter Schegget en Rick Slijkhuis doken ze in dit fenomeen. ,,Bij ‘vertical farming’ - het wordt trouwens ook wel ‘city farming’ genoemd - ga je met het verbouwen van groenten en kruiden de hoogte in. Dat betekent dat je opbrengst per vierkante meter enorm om-

hoog gaat. Dat maakt het geschikt voor stedelijke gebieden, omdat daar veel mensen wonen en dus veel vraag is. Maar het kan in principe overal’’, legt Dennis uit. Hun project bestaat, simpel gezegd, uit twee koelkasten en een kast met de noodzakelijke techniek. Want ‘vertical farming’ vereist hightech-apparatuur om het efficiënt en duurzaam te maken. Bij voorbeeld energiezuinige led-verlichting, zegt Edgar. Of een systeem om de planten gedoseerd van voedsel te voorzien. Dat de wereldbevolking op een andere manier naar de voedselvoorziening moet kijken, staat voor de mbo’ers als een paal boven wa-

Dennis Smit (links) en Edgar Veenstra verbouwen groente in de koelkast. FOTO NIELS WESTRA

ter. ,,De bevolking groeit, de aarde niet’’, vat Edgar samen. Er is straks meer voedsel nodig dan op de beschikbare oppervlakte kan worden verbouwd - op de traditionele wijze in elk geval. Door de hoogte in te gaan en in meerdere lagen voedsel te verbouwen kan dat probleem worden aangepakt. De studenten

doen het project in opdracht van de Leeuwarder bedrijfjes Happy Roots en Celeus Biophilic Design. Duurzaamheid staat bij beiden hoog in het vaandel. Dennis en Edgar: ,,Bij dit concept bespaar je 95 procent van de hoeveelheid water die wordt verbruikt bij traditionele teelt!’’ De koelkasten zijn gestript en

NORDWIN COLLEGE

worden straks gevuld met enkele lagen plantenbakken. ,,Doordat de deuren dicht kunnen blijft de temperatuur constant’’, zegt Edgar. Geen koelkast-temperatuur trouwens, maar rond de 21 graden of wat maar de ideale groeitemperatuur is voor de gewassen. ,,Deze kasten zijn heel geschikt voor sla’’, aldus Dennis. De ‘vertical farm’ krijgt een plaatsje in de school. ,,Dan kunnen andere studenten straks uitzoeken wat de ideale waarden zijn om bij voorbeeld sla en kruiden te verbouwen’’, vertellen de makers. Zonder uitdagingen is het project overigens niet: ,,We maken gebruik van een waterreservoir. Maar stilstaand water is gunstig voor bacteriën’’, zegt Dennis. ,,We konden het op twee manieren oplossen: het water in beweging houden of de bacteriën doden met ultraviolet licht. We doen het laatste.’’ Want tegen de inzet van technieken of hulpmiddelen hebben de jongens niets. ,,Het gaat hier niet om een stadstuintje waar je af en toe een emmer water overheen giet. Het gaat hier om het oplossen, zo duurzaam mogelijk, van de voedselproblematiek.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 13

&LC AWARDS

NIET VAN HET HALVE WERK

SPROOKJESWERELD MOET KINDEREN MEER LATEN BEWEGEN

Honderden Cios-studenten leefden zich onlangs uit tijdens een ‘Obstacle Run’, een baan vol hindernissen rondom het Abe Lenstra-stadion. Drijvende kracht in de organisatie was Gerben Boonstra.

Kinderen uit bepaalde delen van Leeuwarden bewegen te weinig en hebben meer kans op overgewicht. Studenten van de NHL proberen daar wat aan te doen.

Sander de Vries

Noor Vloeimans

Gerben Boonstra: ,,De Obstacle Run moet je zien als een light-variant op een survivalrun.’’ FOTO NIELS WESTRA

NHL-studenten stuurden kinderen er op uit met een stappenteller. FOTO JAAP SCHAAF

ee, overgewicht los je niet op door alleen het eetpatroon aan te passen. Ook beweging is belangrijk. En dat doen kinderen steeds minder, tegenwoordig. Mobieltjes, tablets en andere schermpjes bieden te veel verleiding. Tel daar het verdwijnen van trapveldjes en speeltuinen bij op en kinderen hebben meer kans op overgewicht dan vroeger. Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) probeert dat tij te keren. Maar daar zijn innovaties bij nodig. Zoals bedacht door hbo-studenten van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL). Manoek van der Wal (27, verpleegkunde), Elles Kruiter, (20, verpleegkunde) Liza Borkhuis (21, commerciële economie) en Wouter Kraai (24, communicatie, media en design) hebben zich hieraan gewaagd. De derdejaarsstudenten deden de minor marketing 3.0 vanuit verschillende studies. Ze wilden graag een project met kinderen doen. ,,We hoorden dat het percentage overgewicht in de Leeuwarder wijk Oud-Oost hoger is dan het landelijk gemiddelde. We hebben daarom op een school in die buurt kinderen meer laten bewegen, en we hebben ook gekeken hoe we dat konden doen’’, vertelt Manoek. Dat

gebeurde in samenwerking met JOGG. ,,Zij zetten heel erg in op kinderen water laten drinken in plaats van sapjes of limonade en ze leren kinderen dat bewegen leuk is’’, zegt Wouter. Samen met JOGG gaven de studenten vijfde- en zesdegroepers stappentellers. ,,Ga maar kijken hoeveel je loopt’’, zeiden ze erbij. Dat was een schot in de roos. ,,Ouders meldden dat hun kinderen niet meer naar bed wilden, maar alleen nog maar wilden lopen’’, zegt Elles. De groep voegde een competitie-element toe. Als de leerlingen een bepaald aantal stappen zetten, speelden ze een verhaal vrij. Liza: ,,Zo zat er een beloning gekoppeld aan het lopen. Dat werkte heel goed.’’ Als de klas een bepaald aantal stappen had gezet, kregen ze als beloning een filmpje te zien op het digibord. Dat filmpje speelde zich af in een virtuele sprookjeswereld. Die is ook door de studenten ontwikkeld. Elles: ,,We hebben onderzocht wat qua verhaal aansloot bij de kinderen.’’ Het project zit nog in de onderzoeksfase. ,,Het kost veel geld om dit allemaal uit te voeren en te regelen. We hopen dat het er komt, en we hebben in ieder geval een klas kennis laten maken met stappentellers en wandelen’’, aldus Liza.

NHL HOGESCHOOL

14 L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017

Van links naar rechts: Sanne Visser, Alex Wening en Celine Wierda.

FOTO NIELS WESTRA

‘IK WIL MENSEN AAN HET DENKEN ZETTEN’ We zijn gevoelig voor ‘likes’ op Facebook en plaatsen foto’s met filters op Instagram. ,,Mensen moeten tegenwoordig perfect zijn. Met het project ‘Lichamen’ wil ik dat we ons een klein beetje meer accepteren zoals we zijn’’, zegt Celine Wierda. Sander de Vries

oe vaak, vraagt Celine Wierda (22), komt het voor dat iemand er totáál anders uitziet op zijn of haar social media-account? De tweedejaars studente (docent theater) aan de NHL in Leeuwarden wacht het antwoord niet af. ,,Mij overkomt dat best vaak, als je iemand fysiek tegenkomt. Mensen durven kennelijk niet te zijn wie ze werkelijk zijn. Ze moeten constant aan een maatschappelijke norm voldoen.” Dat gaat ver, vindt Wierda. ,,Je hoort steeds vaker verhalen van psychische stoornissen bij de nieuwe generatie jongeren, omdat ze ontzettend onder druk worden gezet. Door social media of reclames, noem maar op. Met als gevolg dat mensen een onrealistisch beeld nastreven over hun uiterlijk.” Voor Wierda vormde het de aanleiding om, zoals ze het zelf zegt: ,,Mensen te laten nadenken over hun relatie tot geest en li-

chaam.” Ze kijkt enigszins verontschuldigend. ,,Dat klinkt heel zweverig. Ik weet het. Laat ik het zo zeggen: in onze maatschappij, waarin constant de vraag wordt gesteld of we wel goed genoeg zijn, worden onze geest en lichaam uit elkaar getrokken.” Wierda maakte er de afgelopen maanden serieus werk van. Met ‘Lichamen’ bedacht ze een multidisciplinaire expositie van beeldinstallaties, een fotoserie en een community-voorstelling. ,,Zodat we een zo breed mogelijk publiek kunnen aanspreken.” Ze betrok Alex Wening (24) en Sanne Visser (19), studentes BKV (docent beeldende kunst en vormgeving), bij haar plannen. ,,Alex maakt naaktportretten”, verduidelijkt Wierda. ,,Veel mensen leggen met naakt de verbinding tussen viezigheid en porno. Alex wil juist de intimiteit laten zien. Sanne is

verantwoordelijk voor de film die we hebben gemaakt, terwijl ik de community-voorstelling uitvoer.’’ ,,Tijdens die voorstelling ga ik in gesprek met mensen over hun lichaam. Ik vraag ze bijvoorbeeld waarvoor ze zich schamen, of hoe ze zich voelen als ze naar zichzelf kijken in de spiegel. Er doet bijvoorbeeld een man van zestig jaar mee, maar ook een moeder van drie kinderen. Het leuke daarvan is dat je het contrast laat zien: wij zien er totaal verschillend uit. Het enige wat ons bindt, is ons lichaam.” ‘Lichamen’ gaat op 28 juni in première, op het community-festival ‘Up to Us’ in De Blokhuispoort in Leeuwarden. ,,Het project is echt gegroeid”, klinkt het trots. ,,Dat had ik niet verwacht, maar nu ben ik van plan om door te pakken. We willen elk jaar een expositie houden.”

NHL HOGESCHOOL

igenlijk was de jaarlijkse Cios-sportdag voor de eerste- en tweedejaars mbo-studenten toe aan iets nieuws. ,,Er werden die dag veel spelactiviteiten gehouden”, vertelt Gerben Boonstra (19), die voor zijn examenjaar een groot evenement moest organiseren. ,,Best leuk hoor, maar studenten kregen die opdrachten ook in hun reguliere lessen.” De oplossing lag dicht bij Boonstra’s eigen interesse. Regelmatig doet hij mee aan survivalruns. Klimmend en klauterend over toestellen en kruipend door de drek, probeert Boonstra dan zo snel mogelijk een hindernisbaan af te leggen. Waarom zou hij zo’n evenement niet zelf kunnen organiseren? En dus ging Boonstra aan de slag. Hij betrok zijn klasgenoten Melvyn Albers en Carlo Ambrosio bij zijn plannen, net als de tweedejaars studentes Evi Verweij en Sabien Beudeker. Het vijftal vroeg informatie op bij professionele survivalrun-organisaties en ritselde zelf sponsoren. Boonstra: ,,Het Cios zorgde voor het grootste deel van het budget. Maar ik vond het te gemakkelijk om te zeggen: leg maar een zak geld op tafel. Het was veel leuker om zélf de geldschieters te regelen.” ,,De Obstacle Run moet je zien als een light-variant op een survivalrun. De deelnemers moesten als klas starten én finishen. Daarom

hebben we hindernissen bedacht die iedereen kon afleggen. De Obstacle Run was dus voor een breed publiek toegankelijk.” Vrijwilligers waren nodig bij de opbouw van het parcours. Dat lag rondom het Abe Lenstra-stadion, maar deed ook Oranjewoud aan. Een spannende dag, erkent Boonstra. ,,Hadden we wel voldoende materiaal? Waren de touwen lang genoeg? En hoe kwam het met de veiligheid?” Na maandenlange voorbereiding was het begin maart eindelijk zover. Maar liefst 750 Cios-studenten, gehuld in een zwart Obstacle Runshirt, waagden zich aan het parcours. ,,Dat was echt kicken”, zegt Boonsta. ,,Nog steeds dragen veel studenten ons shirt tijdens hun lessen. Dat vind ik super vet. Blijkbaar vonden ze het een leuk evenement. Tenminste, zo komt het op mij over.” Boonstra’s inspanningen werden ook gezien door de schoolleiding. De directie van het Friesland College nomineerde hem tot student van het jaar. ,,Natuurlijk is dat heel mooi. Maar ik wil ook echt mijn medestudenten noemen. Helaas konden wij als groep niet genomineerd worden.” Na de zomer vervolgt Boonstra zijn studieloopbaan in het hbo. ,,Ik ben ingeloot voor fysiotherapie”, klinkt het trots. ,,Weet je wat het is? Als je iets doet, dan moet je er volle bak voor gaan. Half werk afleveren, dat is niets voor mij.”

FRIESLAND COLLEGE

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 15

OPEN AVOND DONDERDAG 15 JUNI 2017 MELD JE NU AAN!

www.stenden.com/ openavond

› Leeuwarden › Assen › Groningen › Emmen › Meppel

&LC AWARDS

BEZETEN VAN BOTEN Keimpe Monsma (20) uit Heerenveen is nog net niet op een boot geboren. Dus toen hij een buitenschools project moest kiezen, was de keus snel gemaakt. Samen met Robert Bouwmeester (18) uit De Knipe bouwde hij een zonneboot. Noor Vloeimans

lke dag na school zijn ze ermee bezig. Hoe wordt onze solar boot nog sneller? Hoe kan hij zo lang mogelijk varen zonder dat we in de problemen komen? Keimpe Monsma en Robert Bouwmeester, derdejaars mbo-studenten Technicus Engineering van ROC Friese Poort in Drachten, steken er al driekwart jaar hun dagen in. ,,Elke vijf minuten moet de tijd die je nog kan varen berekend worden als je onderweg bent. En als de zon niet schijnt, of als het te bewolkt is, moet je daar rekening mee houden. Dan kan de boot niet zo snel varen als je zou willen’’, vertelt Keimpe. ,,De schipper wordt er weleens gek van.’’ Ondanks dat er vaak maar één persoon in zo’n boot zit, is het niet bepaald een eenmansaangelegenheid. Meerdere mensen staan aan wal om de schipper in kwestie aan te moedigen, maar ook om uit te rekenen hoe lang er nog gevaren kan worden op de voorraad zonneenergie die in de motor opgeslagen is. Beiden leggen ze hun ziel en zaligheid in de zonneboot. Vorig jaar hebben ze hoge ogen gegooid tijdens de Dutch Solar Challenge, die halverwege de wedstrijd afgelast werd vanwege het weer. ,,Het waaide heel hard, en er ging een boot om. Toen waren wij al voorbij dat gevaarlijke punt en zijn we doorgevaren. We werden toen vierde’’, vertelt Robert.

Robert Bouwmeester (links) en Keimpe Monsma bouwden een zonneboot.

Hij is ook degene die in de boot vaart. ,,Ik ben er te groot en te zwaar voor. Dat is niet efficiënt want dan gaat de boot niet hard genoeg’’, zegt Keimpe. Hij verzorgt de mechanische kant van de bouw van de boot; Robert regelt

ROC FRIESE POORT

alles op het gebied van elektra. Keimpe heeft altijd gevaren. ,,Dat wil ik ook zeker blijven doen. Ik vind alles wat met water te maken heeft leuk en ik wil er ook mijn beroep van maken. Een zonneboot nog

FOTO NIELS WESTRA

verder ontwikkelen, dat lijkt me heel interessant.’’ Robert is minder bezeten van boten, maar vindt dit project wel heel leerzaam. ,,Geen enkele zonneboot is hetzelfde. De techniek kan altijd beter gemaakt worden, dat vind ik er zo leuk aan. Ik wil later zeker iets met elektra doen. Wat weet ik nog niet, misschien wel wat met zonneboten.’

ALLE JONGEREN WEER AAN HET WERK Jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt willen wel werken, maar weten niet hoe ze het aan moeten pakken. Dat is waar Hendriëtte Moltmaker Bos om de hoek komt kijken. Zij begeleidt hen naar een werkzaam leven.

oor haar scriptie voor de Stenden-opleiding Human Resource Management onderzocht ze hoe de gemeente Leeuwarden voldoet aan de participatiewet. Elk bedrijf met meer dan 25 werknemers heeft sinds 2013 de plicht iemand aan te nemen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals dat heet. Maar de praktijk blijkt weerbarstiger. ,,Sommige bedrijven willen het niet, of kunnen geen goede begeleiding geven. Die betalen liever een boete’’, vertelt Hendriëtte Moltmaker Bos (29). Inmiddels studeert ze niet meer, maar werkt ze bij de gemeente. ,,Ik vind het een fantastische baan. Als ik iemand kan begeleiden naar werk, haal ik daar veel voldoening uit.’’ Haar werk is vaak pionieren. De Participatiewet, waar deze vorm van werk onder valt, bestaat sinds 2015. ,,Ik heb nu twee mensen naar werk geholpen.’’ Dat was geen sinecure. Veel jongeren die zij begeleidt hebben complexe problemen. ,,Dat kan van alles zijn. Van een enorme afstand tot de arbeidsmarkt tot

STENDEN HOGESCHOOL

Hendriëtte Moltmaker Bos: ,,Sommige bedrijven betalen liever een boete.’’ FOTO NIELS WESTRA

persoonlijke problemen, waardoor ze niet kunnen, durven of willen werken. Vaak zijn het combinaties van problemen die jongeren hebben.’’ Veel bedrijven willen volgens

haar best iemand in een rolstoel aannemen, maar iemand die veel begeleiding nodig heeft, of iemand die psychisch wat labieler is: dat is vaak een probleem. ,,Er is vaak een tekort aan mensen die

kunnen begeleiden. Of werknemers zijn bang dat ze hun taken uit handen moeten geven.’’ Niets van waar, merkt ze in de praktijk. ,,Je kunt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vaak op veel manieren inzetten binnen een bedrijf.’’ Zoals die ene jongen van 24, afkomstig uit Afrika. Zijn exacte gegevens mag ze niet geven. ,,Hij werd gepest op school omdat zijn Nederlands niet goed was. Hij had een uitkering, en heeft nu een contract gekregen. Hij gaat productiewerk doen. Hij straalde helemaal toen hij het contract kreeg. Hij is in een keer veel zelfverzekerder geworden. Dat is waar je het voor doet.’’

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 17

&LC AWARDS

ENERGIE UIT DE VLOER IN DE HAL

OP ZOEK NAAR HET GELUK

Energie opwekken uit stappen van mensen die over de vloer van de hoofdingang van de hogeschool lopen. Daar hebben vier internationale studenten van Stenden een pilot voor bedacht.

Een goed concept verzinnen, is mooi. Maar als je wilt weten wat je concept waard is, moet je ook echt iets maken, dacht een groep studenten van de NHL. Ze maakten een geprezen documentaire over geluk.

Vlnr Sabbas (23), Sanda (26) en Kai (26). Zij ontwikkelden een mat die energie opwekt door lopende voorbijgangers. FOTO NIELS WESTRA

m en om laten de drie internationale hbostudenten hun licht schijnen over het project. Het plan om in de hal van Stenden in Leeuwarden een ,,permanente energievloer’’ aan te leggen. ,,Het geeft een heel speciaal energielicht. Dat geeft de mogelijkheid bijzondere ervaringen te creëren’’, zegt Sabbas Lukumbuzya (23). Bijvoorbeeld voor designstudenten van de opleidingen, zo denken de studenten. ,,Vanuit het idee kun je verder gaan’’, aldus Sanda Ntayiya (26). Stenden en de NHL waren enthousiast en kijken zelfs naar mogelijkheden om er een pilot mee te starten. ,,Sommige materialen zoals plastics worden hier ook gemaakt in de labs. Ons idee zou zijn dat die op de langere termijn met de bedrijven die de vloeren maken kunnen samenwerken’’, zegt Kai Gozo (26). De drie studenten kenden elkaar al in Zuid-Afrika, waar ze de bachelorgraad haalden op de Hogere Hotelschool-opleiding op de campus van Stenden in Port Alfred. Naast medestudent zijn ze goede vrienden. Begin van het jaar kwamen ze voor hun master naar Leeuwarden. Hier leerden ze ook Aleksandra Zotescu (21) kennen, een studente uit Roemenië, die met hen aan het project heeft gewerkt en een goede reden heeft om bij het gesprek verstek te laten gaan: ,,Zij is nu op studie-uitwisseling in Bali. Eigen-

lijk was ze ook mijn student’’, legt Kai uit, die ook bachelorstudenten lesgeeft. ,,We kletsten over duurzame innovatie. Toen noemde ze een project met zulke platen waar zij al betrokken bij was geweest.’’ Toen ze het verder uitzochten, zagen ze dat de vloeren tot nu toe vooral in danshallen aangelegd worden. En toen bedachten ze dat ze zich met dat idee zouden kunnen kandideren voor de LC Awards. ,,Wij zitten allemaal in de toerisme- en hotelsector. Die industrie heeft een grote ecologische voetafdruk. Daarom speelt duurzaamheid eigenlijk bij alle projecten op de opleiding ook een rol’’, zegt Sabbas. ,,Het idee is dat het mensen ook aan het denken zet. Als je op die vloer loopt, draag je automatisch bij. Als je naar je les wilt, moet je ook je omgeving redden.’’ Ze maakten ook berekeningen bij een scenario waarbij een bepaald aantal mensen met een bepaald aantal passen maar twee keer op een dag de ingang zou passeren. Ook dan kan de kinetische energie die opgewerkt wordt toch forse besparingen op het energievebruik opleveren, denken ze. De studenten zullen hun geluk ooit elders beproeven, maar denken nog wel enkele jaren in het internationale klimaat van de hogeschool te vertoeven. Om de komende jaren bij dit project betrokken te kunnen blijven.

STENDEN HOGESCHOOL

18 L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017

Auke Zijlstra, Valerie Hutten en Ashok Raj maakten een documentaire over geluk. Jildou Dijk staat niet op de foto. FOTO NIELS WESTRA

A Ryda Emer zet zich in voor zwemles op Bonaire.

FOTO ALEX DE HAAN

ZWEMMEN OP BONAIRE VEILIG MAKEN Drie jaar geleden kwam ze van Bonaire naar Nederland. Met een mbo-diploma voor sportinstructeur van het Cios op zak wil Ryda Emer binnen een paar jaar terug. Om de zwemlessen op het eiland te helpen verbeteren. Tsjomme Dijkstra

oen ze zelf zwemles kreeg, keek ze al naar hoe haar leraren het deden. Maar in haar laatste drie jaar op Bonaire, toen ze zelf al aan wedstrijdzwemmen deed, verdween er veel lesaanbod. De zwemmeester was met pensioen en een lerares teruggekeerd naar Nederland. Het zwemonderwijs op het Caribische eiland laat nu te wensen over, vindt Ryda Emer (22). ,,Ze zijn wel weer begonnen met lessen. Maar de meesten krijgen les in de zee.’’ Handig misschien maar toch ook weer niet, legt Ryda uit. ,,We worden natuurlijk omringd door zee. Maar in het orkaanseizoen kun je er niet in. En dan is er nog het kwallenseizoen, het kreeftenseizoen.’’ Het komt er eigenlijk op neer dat de kinderen van Bonaire niet de tijd hebben om goed te leren zwemmen. Ryda wil helpen om het zwemonderwijs te verbeteren. Iedereen op het eiland zou

tenminste het A-diploma moeten hebben, zegt Ryda beslist. Toen ze de havo niet kon afmaken, kwam ze bij de opleiding tot sportinstructeur op het Cios in Heerenveen uit. Haar ouders omarmden de keuze niet direct. Ryda: ,,Mijn neven en nichtjes aan moederskant doen allemaal psychologie of zijn arts. Mijn moeder zei: ‘Ga ook zoiets doen, dan verdien je meer, anders kun je niet leven’. M’n vader zei: ‘Weet je ’t zeker?’ Het duurde echt een paar weken, maar uiteindelijk heeft hij mijn ticket betaald.’’ De eerste jaren in Nederland waren niet makkelijk voor haar. Ryda moest aan het klimaat wennen en was veel ziek. ,,Ik kwam op 27 augustus in Nederland. Het was een koud jaar en ik had nog geen winterjas. Het jaar erna was het zelfs zo erg dat ik helemaal geen energie meer had.’’ Een

ijzer- en vitamine D-tekort, oordeelde de dokter. ,,Te weinig zon.’’ Ze voelt zich nu veel beter. Hoewel ze Nederlands leerde op school, moest ze ook aan onze taal wennen en lag bij theorieles het woordenboek op tafel. Het Cios beloont haar doorzettingsvermogen nu met de nominatie voor de LC Awards. Deze zomer is Ryda klaar met de opleiding. De echte uitdaging ligt echter op Bonaire op haar te wachten. Voor ze naar Nederland kwam had Ryda er een gesprek met een sportambtenaar van de gemeente. ,,Ze zijn bezig met een zwembad, maar hebben mensen nodig om les te geven.’’ Als haar vriend, die ook in Nederland woont en de opleiding Sport- & bewegingscoördinator volgt op het Cios, ook klaar is, gaan ze samen terug ,,Als ik terug ben, kan ik meteen aan de slag.’’

FRIESLAND COLLEGE

uke Zijlstra, Jildou Dijk, Valerie Hutten en Ashok Raj, hbo-studenten van verschillende studierichtingen op de NHL, volgden samen de minor concepting. Ze maakten daarvoor een plan voor een documentaire, waarvoor ze drie weken door Europa reisden om mensen voor de camera te vragen naar hun persoonlijke opvatting van geluk. De documentaire The Happiness Collection is door 2Doc opgenomen in de reeks ‘Makers van Morgen’ en is op 15 maart vertoond op NPO Cultura. ,,Het concept moet eigenlijk een bijdrage leveren aan het grotere geheel, iets maatschappelijks. Je zou ook iets kunnen maken, of een idee voor een product kunnen bedenken. Wij hebben gekozen voor een documentaire’’, legt Auke uit. Al gauw hadden de studenten hun onderwerp in handen: geluk. ,,Ik had het er met Jildou vaak over’’, vertelt Valerie. ,,Over mensen uit onze omgeving die dan minder gelukkig zijn en dat je dan niet begrijpt waarom iemand niet iets doet wat hij leuk vindt om te doen.’’ In het beginstadium werkten ze met z’n zessen aan hun idee. Twee meisjes haakten af. ,,Ik denk ze niet geloofden dat we het ook echt gingen doen’’, kijkt Auke terug. ,,Het gebeurt ook vaak dat het een beetje blijft hangen. We werden gewaarschuwd: er zijn wel meer die zoiets

hebben geprobeerd. Maar wij wilden echt iets maken. ’’ Valerie: ,,En we hebben helemaal geen script gehad.’’ Het liep tussen de overblijvers goed toen ze op pad gingen. De één vond de productie het interessantst, de ander focuste zich op de technische kant en nummer drie op het filmen. Hun eerste reisplan was iets te ambitieus: Noorwegen, Spanje en Polen vielen af. Maar ze interviewden wel in Duitsland, Zwitserland en Italië. Auke: ,,Het gebeurt misschien een keer per paar jaar dat mensen op reis gaan voor een opdracht. Gelukkig werden we gesponsord door onze opleiding en een supermarkt.’’ Hun documentaire eindigde als tweede bij de NHL-awards. Of ze door willen gaan met documentaires maken? Valerie, die na de zomer stage gaat lopen bij het productiebedrijf Chickas productions op Curaçao: ,,Je krijgt zo wel een idee waar interesses liggen. Documentaire en vooral de productiekant vind ik wel leuk.’’ ,,Ik zou dit wel internationaal willen doen’’, zegt Ashok. ,,We hoeven niet helemaal op nul te beginnen. Dit is onze pitch.’’ De documentaire is te bekijken op https://www.2doc.nl/ Op de Facebookpagina The Happiness Collectors zijn de reisvlogs te vinden die de studenten onderweg maakten.

NHL HOGESCHOOL

L E E U W A R D E R C O U R A N T D I N S D A G 3 0 M E I 2 017 19

winnaars Fc awards 2017

friesland college Een feestje van mooi mbo In het mbo gebeuren mooie dingen. Daar zijn onze studenten en docenten dagelijks op hun eigen wijze hard mee bezig. En dan is het leuk om een aantal toppers in de schijnwerpers te zetten. Dit doen wij jaarlijks tijdens onze FC-Awards. Onze winnaars: stud van ent het ja ar

leer b van edrijf het jaar

Lydia Pieksma (22) uit Dronrijp is uitgeroepen tot beste student van het Friesland College (Creatief vakman, Keramiek). Vooral haar gedrevenheid en liefde voor het vak maakten indruk op de jury. ‘Met klei van niets iets maken, dat is machtig mooi. Ja, klei en ik zijn echt dikke vrienden geworden.’ Meriant Herema State bleek het beste leerbedrijf. Medewerkers, bewoners en studenten leren allemaal van elkaar, zo blijkt. ‘De interactie bij ons is heel erg mooi, geeft iedereen energie.’

me d van ewerk het jaar er

doo van rzette r het jaar

Soeren Grigoryan uit Heerenveen, in het dagelijks leven ICT-specialist, is medewerker van het jaar. Vooral de combinatie lef, bescheidenheid, optimisme en energie gaf de doorslag. Hij had het niet verwacht, maar bleek ‘heel blij en trots op mijn collega’s die mij zo ver hebben gekregen.’

Aaltje van der Meulen (Surhuisterveen, 27). Een linke opsteker voor de fastservicestudente Aaltje, die ondanks tegenslag op tegenslag toch haar droom bleef nastreven: ‘Helemaal super, ik kan het niet geloven. Dit geeft me echt een boost om door te zetten.’

Genomineerden voor de LC-Awards

Lydia Pieksma

Ryda Emer

Gerben Boonstra

Voor de LC-Awards zijn - naast Lydia Pieksma - de volgende studenten genomineerd: Ryda Emer, die naar het CIOS kwam voor een opleiding om kinderen op Bonaire straks ‘zwemveiliger’ te maken, en Gerben Boonstra. Hij was de spil in de organisatie van een grote Obstacle Run.