Error30

error meermaandelijks systeemkritisch opinieblad februari 2007 nummer 30

error postbus 518 2300 am leiden error@multipleks.org gratis dankzij donaties! giro 9518849 tnv error

Ruben’s avonturen in Zapatista-land

De bedden bestonden uit planken met twee dekens, eentje om onder je te leggen en eentje voor bovenop. Ik was blij dat ik mijn therma-rest matje bij me had. Erika logeerde in het huis waar zij sinds de eerste keer had gelogeerd, iets hoger op de berg, met een heel mooi uitzicht. Het eten liet niet lang op zich wachten en na 15 minuten kregen we ons bord met eieren, bonen en de lekkerste tortillas ooit. De tortillas hier worden gemaakt van echte maĂŻs en niet, zoals bijna overal, van meel. Bovendien worden ze met de hand gemaakt. Dit was meteen ook zowat het menu voor de rest van de week.

DEEL TWEE. In het dorp logeerden Hugo en ik in het huis van Juan, een van de gezondheidspromotoren, die vorig jaar lid was van het agencia en een van de weinigen was met een winkeltje met basisspullen. We kregen een kamer.

Af en toe werden de bonen vervangen door rijst, of, als we ergens speciaal uitgenodigd werden maakten ze caldo de pollo, een soort pittige kippensoep. En dat drie keer per dag. Het vreemde was dat ik nergens last van heb gehad en

Verder in dit nummer >> > Historische beschouwing over Jihad in onze straat > An Anarchist Critique of the Iraq War > Alternatieven voor kapitalisme II: marktsocialisten > Recensie: Che Gueverra’s Afrikaanse dagboek

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

Historische beschouwing over de Jihad in onze straat In een stuk over Huntington’s Clash of Civilizations (Error 29) pleit M’rtan met recht voor een genuanceerde benadering van het moslim-fundamentalisme en de politiek van het Midden- Oosten. Naar aanleiding van een lezing die de Franse socioloog Gilles Kepel eind juni aan de Universiteit Leiden gaf, wil ik in dit verband enkele woorden wijden aan het fenomeen Jihad. Ik ben niet van plan om een of andere belerende, open deur conclusie te trekken, want daar heb ik geen zin in.

Jihad is zoals vermoedelijk bekend een van de zuilen van de Islam, en wordt vertaald met ‘Helige Oorlog’.

Indien een (onderdeel) van de landen der Islam wordt binnengevallen, kan er op basis van een Fatwah een staat van Jihad worden uitgeroepen. Op dat ogenblik wordt het de plicht van elke Moslim om deze strijd naar kunnen te ondersteunen, door te vechten, geld te geven of bijvoorbeeld te bidden. dat ik niet het gevoel had iets te missen in mijn voeding. ‘s Avonds was er mis (het was zondag) en we werden voorgesteld aan iedereen. Dit werd dan vertaald in het Tzotzil en eventuele vragen werden dan weer terugvertaald naar het Spaans.

Om 21.00 uur ging iedereen naar huis om vroeg te gaan slapen.

Om zes uur (!!!!!) werden we gewekt door Juan om te ontbijten. Ik veronderstel dat men opstaat wanneer de zon opkomt, en dus is er vanaf ongeveer vijf uur volle bedrijvigheid in het dorp.

Vandaar het vroege slapengaan dus, grrrr. Erika was nog in geen velden of wegen te bespeuren, zij had een iets milder gastgezin en sliep rustig door tot acht uur en kwam mij om half negen ophalen om de activiteiten met de kinderen te beginnen. Tijdens de semana santa hebben de kinderen vakantie en dan komt Erika om met

vorst tegen dit religieuze decreet kan doen. Hij heeft niet de autoriteit om zijn onderdanen te verbieden of te verhinderen om aan de heilige oorlog deel te nemen. Bovendien kan Jihad normale machtsverhoudingen binnen een maatschappij opheffen, bijvoorbeeld op het gebied van genderverhoudingen of zelfs eigendomsrechten: een man kan zijn vrouw noch zijn slaaf verbieden om ten strijde te trekken. Tot slot wordt er ook voor andere Islamitische verplichtingen zoals het vasten tijdens de Ramadam ontheffing ver-

hen te werken, dit keer rond mensenrechten en de rechten van de inheemse bevolking. Dit is ook een thema waar de Zapatistas veel aandacht aan besteden. De meeste van deze kinderen zijn geboren na de opstand van 1994 en hebben nooit anders geweten dan dat er zapatistas, soldaten en guerilla’s waren. Het is belangrijk dat iedereen weet waar ze recht op hebben en wat ze kunnen doen wanneer hun rechten worden geschonden.

Zeker in deze omgeving en context. De kinderen kregen de opdracht om tekeningen te maken van wat zij verstaan onder religieuze, politieke, economische, sociale en kinderrechten. Velen tekenden koffieplanten die door hun ouders bewerkt worden, kerken of een koppel bruine en witte kinderen (Erika gebruikte mij telkens als voorbeeld als het ging om gelijke rechten voor verschillende mensen, “kijk hij is wit, ik ben bruin en hij heeft een raar staartje, maar we hebben wel

Binnen het Islamitische wereldbeeld wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds de gebieden waar men leeft volgens de regels van de Islam en anderzijds de rest van de wereld. Deze laatste categorie valt vervolgens uiteen in gebieden waar Moslims oorlog mee hebben, waar zij in vrede mee samenleven of waarmee zij een wapenstilstand hebben afgesloten. Jihad kan slechts worden afgekondigd wanneer Islamitische gebieden worden binnengevallen. Jihad heeft in die zin een sterk territoriaal karakter.

Jihad kan wellicht vergeleken worden met een verregaande noodtoestand. Zo is er niets dat de seculiere

dezelfde rechten”). Na afloop kregen de kinderen een lolly, waarvan ze het papiertje onmiddellijk op de grond gooiden waarop ik zei dat dat niet mocht.

“O ja, dat is waar” zeiden ze, raapten het papiertje op en gooiden het in de vallei naar beneden.

Milieubewustzijn en afvalverwerking zijn, althans in dit dorp, geen echte topprioriteiten. Overal ligt afval, langs de paden in de begroeide stukken en op straat. Alleen de winkeltjes hebben een doos of emmer die als vuilnisbak wordt gebruikt.

Iedereen weet wel dat het gebruik van kunstmest en insecticiden slecht zijn voor de vruchtbaarheid van hun grond en voor hun gezondheid. Om deze reden en waarschijnlijk ook wel omdat er een betere prijs voor betaald wordt teelt iedereen zijn koffie biologisch. Die wordt verkocht aan lokale coöperatieven, daar verwerkt en dan verder doorverkocht in Mexico of verscheept naar Europa. Op die manier krijgen de boeren een

leend. Tijdens de Yom Kippur oorlog, die tijdens de vastenmaand viel, is een Jihad afgeroepen, voornamelijk om ervoor te zorgen dat de soldaten overdag zouden kunnen eten.

In tegenstelling tot wat er vaak wordt gedacht, is de Islam, en met name ook de Sharia geen monolithisch geheel. Er bestaat met andere woorden de nodige discussie over allerlei zaken. Gelet op het feit dat Jihad niet in de laatste plaats een juridische categorie is, is het ontbreken van duidelijke religieus-juridische hiërarchieën en algemeen geaccepteerde normen problematisch. Wanneer is Jihad gerechtvaardigd?

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

Wie is bevoegd om de Jihad uit te roepen? En wanneer is de Jihad voorbij?

Het feit dat er op deze vragen geen duidelijke antwoorden bestaan, blijkt onder meer uit de reacties naar aanleiding van 9/11. Hoewel sommige geloofsgeleerden de ‘Magnificent 19’ verheerlijkten als martelaren, waren nog veel meer mensen van mening dat de vernietiging van de Twin Towers geen legitieme daad van Jihad was. In 2001 had de VS namelijk nog geen Islamitische gebieden bezet, zodat niet werd voldaan aan het territoriale vereiste voor Jihad.

In het kader van Irak ligt dit overigens anders. Hier heerst een consensus dat Jihad tegen de VS mogelijk is, maar woedt een hevige discussie binnen Al Queda over de vraag of acties die andere (Soennitische) Moslims het leven kosten hier een legitiem onderdeel van kunnen uitmaken. Voor de ene groep past dit in binnen het kader van Jihad, terwijl de andere het beschouwt als een manifestatie van Fitna (verdeelheid tussen Moslim broeders), en dus verwerpt.

Historisch gezien werd Jihad met de uiterste zorgvuldigheid omgeven. Het type Jihad waar we tegenwoordig mee te maken hebben kan alleen worden begrepen in het licht van de historische ontwikkelinprijs van 12 tot 25 peso (13 peso is ongeveer 1 euro) per kilo, waarvoor ze in 1992 nog maar 2 peso kregen.

Later die dag kwamen de jongeren aan de beurt, met wie we hetzelfde thema behandelden. Wat onmiddellijk opviel was dat de mannen links gingen zitten en de vrouwen rechts. De mannen zeiden ook veel meer in de discussies, terwijl de vrouwen bijna geen woord uitbrachten. Ook toen we in kleine groepjes werkten, die we met opzet mengden, waren het enkel de mannen die wat zeiden. In het discours van de zapatistas zit een belangrijk stuk over vrouwenrechten. Zo begint een van de eerste communiqués van het EZLN, waarin het gaat over de revolutionaire wetten, met het feit dat vrouwen en mannen gelijk zijn en dezelfde rechten hebben. Een belangrijk deel van het EZLN bestaat ook uit vrouwen en enkele van

Uiteraard is de rol van de VS dubieus. In de jaren ‘80 vormden de Jihadstrijders een nuttige bondgenoot in de strijd tegen de Sovjet-Unie. De guerrillaoorlog van religieuze terroristen trof doel: Afghanistan werd het ‘Vietnam’ van de USSR. In 1989 moet Moskou de troepen terugtrekken, verloor ook in andere delen van het rijk de grip en een maand later werd de Muur in Berlijn door woedende burgers aan gort geslagen.

Ondertussen was Pandora’s doos geopend. Internationale strijders die in Afghanistan waren opgeleid keerden terug naar hun geboortelanden in met name het Midden Oosten en zetten daar de strijd voort.

Ondanks het feit dat de Sovjet-Unie uit Afghanistan

de belangrijkste commandanten zijn vrouwen. In de dagelijkse realiteit echter blijft het klassieke rollenpatroon bestaan. Mannen gaan werken op het land, vrouwen blijven thuis om voor de kinderen te zorgen, schoon te maken en te koken.

De vrouwen borduren of maken andere artisanale spullen en meestal gaan de mannen naar de stad om ze te verkopen. Veel mensen uit Las Delicias, maar voor het grootste deel vrouwen, zijn nog nooit buiten hun dorp geweest. En degenen die al eens weggaan, komen over het algemeen ook niet verder dan enkele dorpen buiten Las Delicias, of tot de hoofdstad van Chiapas, Tuxtla. Het feit dat ze zo geïsoleerd leven was vaak aanleiding voor grappige vragen of grote verwondering wanneer Hugo of ik vertelden over het leven in de stad.

Bijvoorbeeld dat in Mexico stad het vervoer niet gebeurt met carros maar dat er een metro is. Hugo kon dit soort dingen altijd heel levendig vertellen,

gen vanaf het einde van de jaren ‘70. Hier zal ik in dit laatste deel van dit artikel op in gaan.

In 1979 viel de Sovjet-Unie Afghanistan binnen. Een van de oorzaken die dit teweeg bracht was het gewapend verzet van Islamitische groeperingen. Hieraan namen ook buitenlandse Moslims deel: de Islamitische brigades. (De overeenkomst tussen deze term en de Internationale Brigades bekend uit de Spaanse Burgeroorlog zal allerminst toevallig zijn.)

Op het ideologische vlak deed zich de volgende interessante ontwikkeling voor. De strijd tegen de

Sovjet-Unie werd door de leiders van het Islamitisch verzet ingebed in de religieuze retoriek, en gekwalificeerd als Jihad. Ter vergelijking: de strijd die rond dezelfde tijd in Palestina gaande was, werd primair gezien als een strijd tegen een koloniale bezetter en ingepast in een marxistisch georiënteerde politieke theorie. Zoals M’rtan terecht opmerkt, was de PFLP net als de aanverwante Europese terreurgroepen (de Baader-Meinhof groep in Duitsland en de Rode Jeugd in Nederland) seculier. De kwalificatie van de strijd in Afghanistan als religieus vormt een breuk met deze traditie.

alsof hij zelf nog steeds versteld stond van die grote supersnelle trein onder de grond.

De scheiding tussen mannen en vrouwen is iets wat heel erg opvalt in het dorp. Niet alleen spreken mannen en vrouwen bijna niet met elkaar, het is ook heel zichtbaar. De vrouwen in het dorp dragen nog altijd de traditionele klederdracht, terwijl onder de mannen enkel de oudere generatie vasthoudt aan die kleren. Twee vriendinnen van Erika droegen jeansbroeken in huis toen we hen bezochten, maar ze zouden er nooit mee naar de kerk durven gaan. Ik denk persoonlijk niet dat veel mensen er een probleem van zouden maken, al kan ik dat niet zeggen. Volgens mij is het meer iets wat niet zo snel veranderd kan worden; er hebben zich de laatste jaren heel veel veranderingen voorgedaan in hun samenleving en je voelt dat er heel veel nieuwigheden in de lucht hangen.

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

verdreven was en de oorspronkelijke Jihad dus in beginsel gewonnen was, kon niemand deze overwinning afkondigen. De toekomstige terroristen bleven in hun staat van Jihad, die nu werd vertaald naar een geglobaliseerde context. The rest is, zoals ze zeggen, history.

Anita

An Anarchist Critique of the Iraq War To Americans, Iraq is an inexplicable episode best ignored, a tragic quagmire somehow lacking the moral clarity that until recently surrounded the US invasion of Afghanistan. It is highly troubling, for Americans bred with a galactic sense of entitlement, when God does not come out on our side.

Because people are talking about Iraq in a way that was absent for the military operations/occupation in Haiti, Afghanistan, Colombia, Venezuela, Puerto Rico, and South Korea (to name the major interventions this decade), we should be more active in using the opportunity to spread an anti-authoritarian critique of US imperialism that finally explains why war is the health of the state, and what exactly that means.

As long as Americans enjoy pretensions of surprise and confusion with each new invasion, we are faced with a serious failure to communicate. When history repeats itself for the hundredth time, it has gone far beyond farce.

Veel van de verantwoordelijken in het dorp zijn jong. De meeste promotoren bijvoorbeeld, op welk terrein dan ook, zullen niet veel ouder dan 23-25 geweest zijn. Zij waren 12-15 toen het allemaal begon en hebben alles gedurende hun jeugd meegemaakt, de opstand van het EZLN, de repressieve acties van het leger, de paramilitaire groepen die terreur zaaiden in de dorpen, de vorming van autonome gemeenschappen, alternatieve vormen van organisatie en de conflicten met priistas. De meeste van hen zijn echt overtuigd van de noodzaak om verder te gaan op hun manier en van het gelijk dat ze hebben in hun vraag naar meer rechten als inheemse bevolkingsgroep, en als gelijkwaardige mensen.

Dit betekent ook dat zij hun maatschappij op hun manier willen inrichten, rekening houdend met hun noden en wensen. Dit betekent echter ook dat bepaalde zaken niet een twee drie te veranderen

zijn, ook al gaat het om een van de basisprincipes van de zapatistas: de gelijkheid tussen mannen en vrouwen.

Een ander aspect hiervan is dat mannen en vrouwen geen openlijke relaties mogen hebben, tenzij ze gehuwd zijn. Ze kunnen hoogstens in het geheim briefjes uitwisselen achter de rug van de ouders van het meisje. En wanneer een jongen met een meisje wil trouwen moet hij dat vragen aan de vader van het meisje. Deze zal dan normaal gezien twee keer weigeren en de derde keer toezeggen. Dit hele stuk van de samenleving in het dorp heb ik slechts gehoord van Erika en ik weet dus ook niets meer over alle details en kleine omwegen die jongens en meisjes waarschijnlijk vinden om toch met elkaar om te gaan. Ik weet alleen dat sommige getrouwde mannen graag een tweede vrouw zouden willen of in het geheim een

vriendin hebben in een ander dorp. Machismo bestaat overal, ook in de bergen van Chiapas.

Na drie dagen in het dorp begon de semana santa, de laatste 4 dagen voor Pasen. Ik heb door mijn akatholieke opvoeding het meeste van de betekenis van elke dag en elk ritueel gemist, maar ik zal het hier wel kort beschrijven om een idee te geven.

De eerste dag begon met een mis, een mis van 3 uur. De mis hier wordt voorgedragen door de catecistas, er wordt voorgelezen uit de bijbel (die vertaald is in het Tzotzil), er wordt gitaar gespeeld en gezongen, en er wordt gebeden. Hoe iedereen dit drie uur lang kan volhouden is mij nog een raadsel maar ik voelde het wel na drie uur op de houten bankjes : zitten, knielen, rechtstaan, zitten, knielen, ... Na deze eerste mis had ik besloten het knielen maar zo te laten aangezien dit soms heel lang kon duren en ik mijn knieĂŤn om hulp hoorde schreeuwden. Dag twee begon vroeg in

US Government The US has a number of objectives, including achieving propaganda victories in its War on Terror, for example by exaggerating the significance of al-Qaida groups in Iraq beyond all proportion to reality, and then defeating those groups or killing influential figures within them (e.g. Zarqawi), while also deemphasizing the redundancy of this victory (al-Qaida owing its existence in Iraq entirely to the Terror War itself).

The primary objective of the US is to install a competent government in Iraq that conforms to US strategic interests: which are to keep the oil flowing (and favor

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

US investors and markets), deregulate and join a Middle East “free trade” bloc, discourage the spread of Islamic fundamentalism, and join the chorus of puppet states that are especially obsequious to the United States. Objections from US Democrats to the botched occupation stem from the fact that Husseinera Iraq did a better job of upholding these interests.

Genocidal sanctions held Iraq hostage for its oil, and though Iraq could not directly join the neoliberal tide the sanctions prevented the country from developing an independent economy. Hussein was also effective at repressing Islamic fundamentalism, and though he was staunchly outside of the pro-US camp, given his abysmal world stature such opposition counted for some political capital.

The logic of occupation requires civil war in Iraq, to avoid a war of liberation. The Sunnis have been too adamantly opposed to the occupation to place in power, and they lack trust country-wide because of their complicity with Hussein. The Kurds are too small a minority, and worse would destabilize the region by supporting Kurds oppressed by US-allied Turkey, inevitably leading to conflict with the US itself. The remaining option to allow ascendancy into government are the Shia, who enjoy the added benefit of de kerk met een mis,die gelukkig iets korter was.

Nadien werd het kruis uit de kerk gedragen naar een heuvel verderop. Iedereen, vrouwen, mannen en kinderen, ging in een lange stoet met wierook naar de heuvel waar nog een korte lezing werd gehouden uit de bijbel. Op de terugweg werd verscheidene malen halt gehouden en werd een stuk uit de bijbel voorgelezen rond een bepaald thema. Die thema’s hadden Erika en de catecistas de dag daarvoor bedacht en op lange stroken papier gezet. Elk thema werd door een bepaalde groep voorgelezen en die groep droeg dan ook het kruis tot de volgende stop. De thema’s gingen van onrechtvaardige rijkdom, honger, geweld tegen vrouwen, lafheid en volksverraders tot onrechtvaardige arbeid. Aan het einde werden kaarsjes aangestoken in de kerk. ‘s Avonds kregen we een geweldige film te zien over het leven van Jezus, zoals elk jaar op deze dag. Voor de kerk

hadden ze een tv opgesteld en alle banken uit de kerk gehaald zodat iedereen die wilde kon kijken.

Ondertussen hadden de catecistas al door dat ik een diabolo bij me had en jongleerballetjes. Om te voorkomen dat niemand zou komen opdagen, vroegen ze me dan ook om mijn diabolo te halen en wat trucjes te doen. Iedereen vond het natuurlijk fantastisch dat die lange witte (iedereen dacht trouwens dat ik 30 was) daar trucjes stond te doen (met de geweldige nieuwe stokjes van Sander).

Al snel stonden er tien mensen om mij heen die geweldige kreten slaakten elke keer dat ik mijn diabolo over de stokjes liet glijden. Nadien bleek wel dat zapatistas en diabolos niet de beste combinatie zijn want ze bakten er niks van, maar vonden het wel heel plezant om uit te proberen.

En Jezus, die werd zoals gewoonlijk gekruisigd.

being the majority (thus the occupiers get points for introducing “democracy”). Allowing the Shia to control the puppet government is problematic, because they will not be entirely dependent on the imperial power (recall that dependency is a characteristic of colonialism and neocolonialism). This is because, as circumstances have it, Iraq is located right next to one of the few remaining non-aligned, and in fact antiUS, countries in the world: Iran. Furthermore, Iran is powerful enough to sponsor a government in Iraq, and it is also a majority Shia country with an Islamic government.

Thus, giving power to the Shia puts the US on a tricky path, because the puppet can become disobedient and transfer its allegiance to Iran, directly contradicting every single strategic interest the US has at stake (even the oil, though it would keep flowing, might go to Chinese or other markets instead of to the US). So the key, and we can see this clearly in the news, is to take a path of tension and contradiction.

Islamic Shia parties can be allowed to win a majority in the government (they have certainly captured more popular support than other parties). Elections that have some semblance of fairness are necessary Zaterdagavond ging iedereen naar de ingang van het dorp. Daar werd een vuur aangestoken, voorgelezen uit de bijbel en een grote kaars aangestoken. Vanaf die kaars stak iedereen zijn eigen kleine kaarsje aan om dan in twee lange rijen (mannen en vrouwen) naar de kerk te lopen. Zondag was de grote dag, dan kwam er ‘s ochtends een echte priester de mis voordragen, buiten de kerk zodat iedereen erbij kon. Nadien werden ook nog enkele kinderen gedoopt en een koppel getrouwd. Er werd mij vol enthousiasme verteld dat er vanaf de middag een band zou komen spelen en dat we ‘s avonds een groot feest zouden krijgen. Vol hoge verwachtingen keek ik hier natuurlijk naar uit, een band en feest, joepie.

Die verwachtingen werden al snel de grond in geboord toen ik zag dat de band uit twee man bestond, eentje was de zanger en speelde de synthesizer, de andere speelde basgitaar. De

to prevent a national resistance (by which I mean an insurgency generalized and to some extent unified among all Iraqis) which would handily defeat the occupiers. The Shias, on the other hand, need to be kept in check with a series of parliamentary balances.

The Kurds provide one, with the US holding quite a few bargaining chips over their fate as a people.

Another comes from secular Shia parties, whose otherwise meager influence the US can bolster with patronage, friendly propaganda in the new Iraqi media (created by the Pentagon), and most likely vote rigging as well. Sunni parties that do not boycott the elections can also pressure the Shia majority

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

away from alliance with Iran. US support (most likely clandestine) could be a welcome resource to any minority party willing to play ball. Such betrayal and opportunistic collaborating with greater powers is in the nature of political parties, which is why departing colonizers almost always leave their freed subjects in the hands of a parliamentary system.

There are also critical extra-parliamentary checks, notably in the manipulation of the resistance. By attacking civilians, killing Shia worshippers on their way to prayer or blowing up mosques, the small numliedjes die ze speelden, hoe kon het eigenlijk ook anders, gingen allemaal over God, Jezus en de hemel. Het geeft een heel grappig effect als je dit soort teksten hoort op een muziek die ik associeer met kermismuziek, met 6 aftandse boxen, voor de half afgewerkte kerk, in het midden van de groene bergen. Maar de mensen van Las Delicias vonden het fantastisch, en ‘s avonds was nog fantastischer. Ze hadden mij gezegd dat ze me hun dansen zouden leren.

Goede antropoloog als ik ben verbeeldde ik me het soort dansen dat je in antropologiefilmpjes te zien krijgt tijdens het college cultuur en verandering.

Wederom was mijn verbazing groot toen ik aankwam en er twee mensen stonden te dansen, met bewegingen die voor mij, zonder hen te willen beledigen, op een houterige plopdans leken. De dansen bestonden uit bewegingen op de tekst van

is to say, clandestine agencies of the occupation itself. Numerous points of consideration force us to examine whether the US government is partially or fully behind attacks on Iraqi civilians and the development towards civil war in Iraq. First of all, 95% of Iraqis disapprove strongly of attacks on Iraqi civilians (according to a January 2006 poll). Guerrillas cannot survive without popular support. How is it, then, that several resistance groups are able to carry out bombings on mosques and in crowded market places, without becoming isolated, exposed, and crushed? We should note that the major resistance groups in Iraq have publicly come out against killing civilians (a few making exception for those who work for the occupation directly). One of the only groups to claim responsibility for ethnic attacks or attacks against civilians is Al Qaida in Iraq. In April 2006, the Pentagon admitted to waging a “psyops” campaign to exaggerate the role of Al Qaida in Iraq and Abu Musab al-Zarqawi, the group’s Jordanian leader.

They also acknowledged playing on Iraqi distrust of foreigners, and bragged that the campaign had resulted in fighting between Iraqi insurgents and foreign fighters (Washington Post, 4-10-2006). Two months later, at an image low-point after the revelation of the massacres of dozens of civilians at Haditha by the

de muziek. Stukken als “god is in mij, god is er voor iedereen” “het hart is groot” werden met de bijhorende bewegingen met volle overtuiging gebracht. Toen het donker werd kwamen er meer mensen bij en gingen de vrouwen, aangemoedigd door Erika, ook dansen. En toen stonden we daar, mannen rechts, vrouwen links, vol overgave te dansen. Ik heb me kapot gelachen, niet om de mensen maar om het feit dat dit soort dingen bestaan, en vooral dat mensen dit soort dingen zo vol overgave kunnen doen. Ik kan het mij niet voorstellen dat ik op zaterdagavond uitga, liedjes over God uitbeeld en dit beschouw als uit de bol gaan. Hier werd het me pas echt duidelijk wat een verschil het maakt voor mensen en cultuur als je zo afgelegen woont en bijna geen contact hebt met de buitenwereld.

Dit was de laatste dag van de festiviteiten en maandag begon iedereen weer in het gewone

ritme te werken. Voor ons waren dit heel rustige dagen. Gedurende onze tijd in het dorp hadden we redelijk wat uitnodigingen vergaard om te gaan eten bij mensen thuis. En dus spendeerden we maandag vooral met van het ene huis naar het andere gaan, en van de ene kippensoep naar de andere. Het buikje was na vijf keer vol. De laatste dag was er ook nog een klein afscheidsfeestje in het huis waar Erika logeerde, met de obligatoire mega big cola, koekjes, pinda’s, salsa en mijn eerste cumbiales van Erika. Om 23.-- uur was de cola op en na nog een laatste blik op de geweldige sterrenhemel boven Las Delicias ging iedereen slapen.

Hier nam ik afscheid van Las Delicias, Erika en Hugo en vertrok ik naar San Cristobal, vanwaar ik weer alleen verder ging, op zoek naar mijn nieuwe stageplaats. Mijn ervaringen in Las Delicias waren

ber of insurgent groups that could fairly be called “terrorist” are helping the US achieve its second choice in occupation (a country divided against itself). When the occupier is not the only one intentionally killing civilians, the resistance gets a bad name, and all the bloodshed and terror causes many Iraqis to prioritize security over liberation. In such circumstances, security ostensibly can only be provided by a powerful force, i.e. the US or its fully funded favorite.

There are two factors that can allow resistance groups to survive occupation by a militarily superior force.

One is popular support. The other is the CIA—that

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

Marine Corps, the US killed Zarqawi, and a straw man the Pentagon had created to one extent or another was laid low. The competency of the armed forces was reestablished, and the US got some good press for a small act of community service in Iraq.

In the aftermath of the operation, the Pentagon acknowledged receiving intelligence from inside Al Qaida in Iraq. The question remains as to the extent of the relationship between the two organizations.

Skeptical readers should be informed that a stock tactic of counterinsurgency warfare is for the occupier to create or co-opt their own resistance groups. Either by forming a phony resistance group from scratch and recruiting unknowing dupes, or infiltrating and taking over an existing resistance group, the occupier acquires a hugely important tool for discrediting or manipulating the resistance movement as a whole. (Recently, the Afghan government accused the Pakistani intelligence service, the ISS, which is closely linked with CIA, of taking over rebel groups and voor mij zeer bijzonder en ik heb hier in 10 dagen meer geleerd over Zapatismo, revolutie en het leven van de inheemse bevolking dan ik uit eender welk boek had kunnen leren. Ik hoop dan ook mijn onderzoek hier te kunnen doen en wanneer ik de kans krijg, ga ik zeker nog terug. Wat me vooral gegrepen heeft in dit dorp was de grote gedrevenheid waarmee iedereen zich inzette voor autonomie, en de waardigheid waarmee iedereen dit deed. Dit was voor mij een voorbeeld van het feit dat als mensen het echt willen, ze hun eigen leven in handen kunnen nemen en iets kunnen doen aan hun situatie, ook al zit álles tegen. Dit is soms heel hard, maar ze doen het wel en ik heb nooit zoveel lachende, vriendelijke gezichten gezien als hier in de bergen van Chiapas.

Ruben

Alternatieven voor kapitalisme II: Marktsocialisme Het is de verdienste van een halve eeuw liberale propaganda dat ‘alternatieven voor kapitalisme’ in ons denken vrijwel gelijk staat aan ‘communisme’. Voor onze ogen verschijnen immense planningsorganen waarin levenloze bureaucraten van hogerhand orders ontvangen, eindeloze berekeningen maken en tenslotte orders doorgeven aan ondergeschikten “Dan is het kapitalisme zo slecht nog niet” is vervolgens de gedachte. De meeste socialisten hebben zich met dit argument na het

recruiting suicide bombers to carry out attacks in Afghanistan). The French perfected this practice in their war against Algeria (the lessons from which serve as a textbook for counterinsurgency in military schools across the Global North, including in the United States). And though it was denied at the time we have since learned that the US military intentionally used this tactic in Vietnam, where the CIA bombed civilians in Saigon and blamed it on the Vietcong. There is certainly no reason to believe that the US has become more humane since that war.

The Iraqis do not believe such an absurd contention either. 61% believe inter-ethnic violence will decrease if the US leaves (according to a January 2006, University of Maryland poll). Numerous Iraqis have speculated the US is behind bombings targeting civilians; frequently after such bombings, the gathered crowds throw rocks at US troops who arrive to “restore order,” and at many protests Iraqis hold signs suggesting the US is behind the terrorism, but all this is whited out from US media accounts. After the first US invasion of Fallujah, in April 2004, the occupiers were forced to retreat after Shias, especially the Al

monsterachtige experiment in de Sovjet-Unie tot de PvdA-vorm van sociaal-democratie bekeerd.

Oftewel, door onderhandelingen met werkgevers de scherpe randjes van het kapitalisme afvijlen.

Een kleine minderheid binnen het socialisme zoekt zijn heil evenwel in een veel minder bekend alternatief: dat van het marktsocialisme. De bekendste hedendaagse vertegenwoordiger van deze stroming is de Amerikaanse filosofieprofessor David Schweickart, en met hem zullen we ons hieronder bezighouden.*

Economische democratie Deze Schweickart noemt zijn alternatief ‘economische democratie’. Zijn plan is kort gezegd om de parlementaire democratie zoals we die nu kennen in de politiek in tact te laten, maar ook toe te passen in de economie.

Sadr militia, rose up in support of the Sunni rebels in Fallujah and opened a second front in the south.

After that debacle, US commanders went on record stating the need to divide the insurgency. They did not disclose what tactics they intended, but we can imagine they were aiming for more than harsh words and bad blood. And in 2005, in Madain (outside Baghdad), US forces justified a major military operation on the basis of fabricated reports that Sunni rebels had seized dozens of Shia hostages and would execute them unless all Shias left the area. Even Iraqi government officials charged that it was a ploy to create sectarian strife. And there is also the question

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

of rogue Shia-controlled Interior Ministry units going rampant, abducting and killing people for their own political ends. Before the US media started emphasizing this line, a number of stories were beginning to break in independent and foreign presses regarding special US-controlled units like the Wolf Brigades operating as death squads, or reports that the people turning up with bullets in their heads (whose deaths were tacitly blamed on the insurgency) were actually last seen after US troops busted down their doors and hustled them off. Before these stories could get much coverage in the US, the new story arose, spectacularly punctuated by several confrontations between rogue Shias and American troops, including a US liberation of a secret torture prison allegedly operated by the Interior Ministry. Whether these were legitimate conflicts to restore unity and professionalism in the Iraqi government, or carefully stage-managed ploys to distance the US from the death squads and portray them as liberators, it is unlikely that with all its clandestine agents operating in Iraq the US does not have its hands in a good part of the killings.

On February 22, 2006, unknown parties blew up the centuries-old Askariya mosque in Samarrah, one of the holiest Shia shrines. A number of Iraqis alleged government or US complicity (including a government Om te begrijpen waarom dit een alternatief voor kapitalisme is moeten we eerst weer even kort vaststellen wat we onder ‘kapitalisme’ verstaan.** We beperken ons hier tot de drie belangrijkste kenmerken: 1. De productiemiddelen zijn privé-bezit (of: de kapitalistenzwijnen hebben de fabrieken in doorgaans vadsige handen) 2. De verdeling van arbeid, kapitaal en grondstoffen vindt plaats door middel van het marktmechanisme (of: “one euro, one vote”) 3. Loondienst (of: de kapitalistenzwijnen staan een deel van de opbrengst af aan de werkernemers en houden de rest voor zichzelf) Wat Schweickart voorstelt is om 1) en 3) op te heffen, maar 2) te behouden (vandaar ook de term marktsocialisme). Dit betekent dat werkers zelf de werkplaatsen bezitten (exit kapitalistenzwijnen)

(large numbers of victims, bound or handcuffed, killed execution-style all at once, i.e. not the work of an untrained mob). US leaders used the specter of civil war as an excuse to justify prolonged US presence.

Regardless of who was responsible, the Askariya bombing proved useful to the US government, and the American public was prepped for several weeks with the threat of civil war in Iraq, before Bush’s announcement that troop withdrawal would not occur during his presidency.

It is important to raise the possibility of US involvement in attacks on civilians and ethnic bloodshed, though the nature of the conflict means we will not know all of the facts for years to come. We should not follow the lead of conspiracy theorists and act like we know US involvement is certain just because a preponderance of doubts point in that direction; however it is important that we recognize that whether by windfall or by design the ethnic strife and possible civil war serve US government interests, so we can act accordingly.

Iraqi Government The first Iraqi government, appointed by the US Occupation, was headed by a CIA asset and British

en dus ook zelf beslissen wat er gebeurt op hun werkplek (het einde van geld afdragen aan kapitalistenzwijnen). De werkplaatsen concurreren in Schweickarts systeem onderling, net zoals nu (punt 2, het marktmechanisme, blijft dus bestaan).

Afgekeken Het model waar Schweickart zijn voorstel voor arbeiderszelfbestuur van heeft afgekeken is het Mondragonsysteem in Baskenland. Hier werken inmiddels bijna 60.000 mensen in de meest uiteenlopende werkplaatsen – van elektronicafabrieken tot supermarkten. Ze kiezen jaarlijks een bestuur dat de koers van de werkplaats uitzet en managers benoemt. Deze verdienden lange tijd maximaal driemaal zoveel als de andere werkers, maar deze regel is inmiddels opgeheven

minister and a major political party, as well as numerous protestors), as there had been several warnings that the mosque would be targeted, and they were ignored. Immediately (far quicker than they acknowledged any other rough spot in the occupation), US media jumped on the “civil war” story and trumpeted every possible news of killings of Sunnis or Shias, though it is unclear whether there really were a major increase in killings or if the media were just starting to report deaths they had previously ignored. In any case, a number of the most provocative revenge attacks in the weeks after the bombings bore the marks of professional mass abduction/executions

(door de concurrentie met de kapitalistische werkplaatsen, zo claimen de managers).

Maar waar halen de werkplaatsen in Schweickarts model het geld vandaan voor nieuwe investeringen en innovaties? Bedenk dat dit geld in het kapitalisme beschikbaar wordt gesteld door de rijke kapitalistenzwijnen, maar dat deze inmiddels aan de spijlen van de hekwerken rond hun gated communities hangen (of schadeloos zijn gesteld en in exotische oorden van deze zak geld genieten, zoals Schweickart wil – hierover later meer). Dus nogmaals: wie gaat in dit marktsocialisme het geld beschikbaar stellen?

Investeringen Schweickarts antwoord is simpel: de banken.*** Maar waar halen die banken hun geld dan vandaan? Welnu, we bevinden ons in een

citizen, Iyad Allawi, who helped feed Western intelligence agencies false WMD claims in the run-up to invasion. Despite having had control of the government and backing of the massive Pentagon media infrastructure in Iraq, Allawi won little support

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

from Iraqis. But he did govern during a crucial time period, when the new Iraqi government was being crafted. The referendum to vote on the new Constitution, on October 15, 2005, was marred by voting irregularities and the absence of international observers. “Most provinces” had an “unusually high” number of ballots and other evidence of vote stuffing (Associated Press 10-17-2005). Election results were reported to a command center on a US military base.

Also, major parts of key provinces expected to vote against the Constitution were depopulated by US military assaults just prior to the referendum. US raids and bombing attacks created tens of thousands of refugees in Sunni areas in the lead-up to the vote. It is against international law for elections to be held under military occupation, and it certainly violates any standard of decency for the military force conducting the elections to wage a simultaneous war against the least obedient parts of the electorate it is liberating.

The Association of Muslim Scholars, the most influential Sunni group, said of the new Iraqi Constitution, “The whole project was American.” Transitional Prime Minister Ibrahim al-Jaafari was sympathetic to Iran, according to the US government (he also opposed the 2003 invasion and had the support of Muqtada al-Sadr, and his favorite current author is socialistische maatschappij. Dit betekent dat alle werkplaatsen met al hun machines bezit zijn van allen. Daarom draagt iedereen die productiemiddelen gebruikt hierover belasting af – of beter: de productiemiddelen die ze lenen van de gemeenschap. Dit geld wordt vervolgens gebruikt door achtereenvolgens de nationale, regionale en lokale regeringen, en tenslotte de banken. Zij beslissen telkens hoeveel geld zij zelf gebruiken, en hoeveel zij doorschuiven naar het lagere niveau.

We zien dat voor het functioneren van een markteconomie kapitalisten niet nodig zijn. Sterker nog: doordat de respectievelijke regeringsniveaus bepalen hoeveel geld ze doorschuiven, en dus hoeveel geld de banken krijgen, mogen we verwachten dat de geldhoeveelheid stabieler en beter te sturen zal zijn, hetgeen volgens Schweickart hogere economische groeicijfers

belooft (economische groei lijkt ook voor Schweickart heilig).

Dit is in de notendop economische democratie volgens Schweickart. Het grote voordeel van zijn voorstel is dat het uitermate realistisch is voor ideeën in zijn soort (daar komen we in latere afleveringen in deze serie nog wel achter). Voor de overgang vanuit het kapitalisme wil hij zelfs de huidige kapitalisten afkopen – bedenk dat bijna de helft van de bevolkingen van de Westerse landen inmiddels op de een of andere manier aandelen bezit. En een aandeel is niks anders dan een bewijs van het mede-bezitten van de kapitaalgoederen van een bedrijf.

Problemen Goed, Schweickarts voorstel mag dan realistisch zijn, maar is het ook wenselijk?

reportedly Noam Chomsky), but he was pushed out by pressure from Kurdish and Sunni politicians, as well as substantial pressure from the US, and succeeded by Nouri Kamel al-Maliki, who worked with the US-backed Iraqi National Congress during the 90s.

The US ambassador to Iraq described the appointment of al-Maliki as a victory for the US, and called Maliki and other Iraqi leaders “independent of Iran” (Washington Post, 4-26-2006), or in other words, dependent on the US. Shia leaders previously seen as aligned with Iran, such as Ayatollah Ali al-Sistani, have proven susceptible to US pressure.

The Iraqis themselves understand that their government is hardly sovereign. 76% believe the US would refuse to leave if asked by the Iraqi government, according to a January 2006 poll conducted by the University of Maryland. And in fact the US has direct control of the Iraqi military and intelligence service.

The Kurds, the least insurgent of the three major populations in Iraq, are most interested in using a veto power in the new government to win independence from the colonial contrivance that is Iraq. A good many Kurds, victims of genocide at the hands of Iraq and Turkey, first and foremost want a country of their own. Pragmatic Kurdish leaders recognize that in a volatile Iraq they can bargain for partial autonomy thanks to the situation created by the US invasion; but we must not forget that the US government opposes independence for the Kurds, and militarily supports Turkey, their worst oppressor. In the long run, US and Kurdish interests conflict, as US interests do now with Sunni and Shia Arabs in Iraq. The Iraqi government poses the possibilities of re-domination of the Kurds, or of co-opting Kurdish liberation struggles for a small piece of government power in one of the states that divide them.

De bekendste kritiek op het marktsocialisme is ongetwijfeld die van Milovan Djilas, een voormalig lid van het politbureau van Joegoslavië en naaste medewerker van Tito. In zijn boek De nieuwe klasse waarschuwt hij voor het ontstaan van een bureaucratische klasse in socialistische landen – oftewel: voor de partijfunctionarissen, die dan inmiddels ook in de Joegoslavische arbeidersraden de dienst uitmaken.

Schweickart pareert deze kritiek door erop te wijzen dat wanneer we het huidige politieke systeem in tact laten we niets te vrezen hebben van machtsgeile partijfunctionarissen. In Joegoslavië moesten de arbeidersraden bestaan uit 1/3 vakbondsleden (= partijfunctionarissen), 1/3 arbeiders en 1/3 partijfunctionarissen. Daarvan zal in een meerpartijenstaat geen sprake zijn, bezweert Schweikart, en hij wijst op Mondragon als tegenvoorbeeld.

UN Occasionally liberals will still express the hope that the United Nations could take over the occupation of Iraq. This is absurd. The United Nations was the body to carry out the genocidal sanctions used against Iraq throughout the 90s, and the UN was complicit in the US invasion of Iraq, quitting the Kuwaiti border to allow the invading troops through.

UN troops in countries throughout the world have been caught carrying out acts of rape, and setting up prostitution and slave trafficking rings exploiting impoverished locals. The UN took over the occupa-

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

tion of Haiti after a 2004 US-backed coup deposed the democratic government, and UN troops, under the leadership of socialist Brazil, were complicit in several massacres and other repressive acts in the rebellious slums of the capital. The UN is not a benevolent organization, it is the sum total of all the bureaucrats, politicians, government leaders, and jack-booted soldiers who comprise it.

Resistance A secret British military poll conducted in August 2005, and a January 2006 poll by the University of Maryland found that about half of Iraqis admitted to approving of insurgent attacks against US, UK, and other occupying troops. 88% of Sunnis polled were in favor, and 41% of Shia. And the British poll, corroborating the findings of other polls, found that 82% of all Iraqis “strongly oppose” the presence of occupation troops. Iraqi resistance to US occupation is a popular movement. US media, and even most US anti-war activists, pretend that the resistance is a shadowy, unknown network of terrorists, when this is patently untrue.

Meer problemen Maar in Mondragon doet hetzelfde probleem zich in een andere vorm voor. De Amerikaanse antropologe Jarrin Kasmir leefde meer dan een jaar samen met werkers uit het Mondragonsysteem en schreef een vernietigende kritiek. In haar uitvoerige studie legt ze allereerst de dubieuze wortels van het systeem bloot. De jezuïetenpriester Arizmendiarrieta zette de boel in de jaren vijftig op toen Spanje nog onder het juk van generaal Franco zuchtte. De reden dat diens bewind de “rode priester” zijn gang liet gaan was dat Arizmendiarrieta erop uit was de klassentegenstellingen weg te nemen – een doelstelling die naadloos in het fascistische straatje van de machthebbers paste.

Door iedereen werker te maken en in plaats van een loon een deel van de opbrengst (inclusief de

it our way or cut off all aid).

A question that has not been answered in the anarchist movement relates to the propriety and logistics of supporting better segments of the Iraqi resistance to encourage anti-authoritarianism and women’s liberation. What does critical solidarity look like, without being manipulative? But in many ways, this question is premature. There seem to be a lack of connections and communication. A priority for now may be to reach out to Iraqi communities in this country, translate and disseminate the communications of Iraqi resistance groups into English, and take the dangerous step of organizing trips to Iraq or neighboring countries to gather information and establish contacts.

A principle tenet of anarchism is, or should be, selfidentification. People will identify themselves, and their oppressors, in a variety of ways, and they have a right to. It is not solely a class war, and not everyone will identify their oppressors as the owning class, or the state. Accordingly, not everyone will identify as an anarchist. We need to recognize this, and build solidarity regardless, supporting anti-authoritarianism wherever we find it. The Iraq War is a call to action for anarchists, and that is where every truly anarchist analysis should leave us—in action.

winst dus) uit te keren, verdween de kapitalistische klasse ogenschijnlijk. De meeropbrengst werd immers ‘eerlijk’ verdeeld onder allen. Ook was en is iedere werkster zeker van een baan. Mocht haar firma over de kop gaan, dan wordt zij overgeplaatst naar een ander onderdeel van de coöperatie. Zelfs in de economisch zware jaren tachtig heeft het bedrijf geen werkster hoeven ontslaan. Vakbonden waren dan ook niet meer nodig, besliste Arizmendiarrieta, want tegen wie zouden de werkers in ’s hemelsnaam beschermd moeten worden?

Vingervlugheid De praktijk zoals Kasmir die beschrijft, is er echter een van toenemende rationalisering van het arbeidersproces, inclusief bezoekjes van ‘consultants’ die de vingervlugheid van arbeiders

The fundamental truth is that regardless of any real or imagined shortcomings, the Iraqis have a right to resist occupation. And anarchists have a duty to oppose it. Ignoring a legitimate resistance, even if it has oppressive characteristics we cannot support, will keep anarchism irrelevant through much of the Global South. If the US loses in Iraq, this opens possibilities for liberation there and throughout the rest of the world. It is up to the Iraqis what new society they create, and it may well be a patriarchal or fundamentalist one, but that is not for us to decide—when fighting neocolonialism we must make sure not to apply a colonial mentality to resistance (e.g. teach them to do

klokken. Sterker nog: de arbeidsomstandigheden en beloning in kapitalistische firma’s in de regio zijn over het algemeen gunstiger dan die in de coöperaties!

Maar hoe is dit mogelijk? De werkers kiezen nota bene zelf hun bestuur! Oorzaak is hun gebrek aan kennis. Op de jaarlijkse vergadering worden zij geconfronteerd met de ‘noodzaak’ vergaande ingrepen op de werkvloer door te voeren teneinde het productieproces efficiënter te maken om zo de concurrentie het hoofd te bieden. Op deze vergaderingen zijn de werksters als lamme schapen overgeleverd aan ingewikkelde economische analyses van de managers, waar ze absoluut geen grip op krijgen zonder de steun van economen, sociologen en andere experts, zoals vakbonden die hebben. Deze beschikken over de kennis en vaardigheden om doorberekende alternatieven aan te reiken voor bijvoorbeeld het

Key Sources Monthly news briefs, including major events and developments in Iraq since the invasion, can be found out www.signalfire.org/news The PIPA/ University of Maryland study (January 2006) can be found at: http://www.worldpublicopinion.org/pipa/articles/home_page/165. php?nid=&id=&pnt=165&lb=hmpg1 An article on Iraq’s colonial history can be found at: http://www.hartford-hwp.com/archives/51/045.html Information on Iraqi resistance groups can be found at: http://www.globalpolicy.org/security/issues/iraq/resist/2004/ 0919overview.htm

Peter Gelderloos

10

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad

Boekrecensie: Che Guevara’s Afrikaanse dagboek “Dit is de geschiedenis van een mislukking”, zo begint Che het verhaal over zijn Afrikaanse avontuur.

Het boek had niet beter samengevat kunnen worden.

Anders dan de titel doet vermoeden is het geen dagboek, maar een goed lopend verhaal verteld door Che, op basis van zijn dagboeken uit die periode.

Ruim een half jaar duurde Che’s verblijf in Kongo - zijn laatste avontuur, voor hij in Bolivia aan zijn eind zou komen.

Het verhaal begint bij de voorbereidingen voor de Afrikaanse missie, waarbij Che persoonlijk tientallen Cubaanse militairen uitzoekt, bijna allemaal met een donkere huid. Deze militairen worden in het geheim naar Tanzania gevlogen vanwaar ze in kleine groepjes over het grensmeer worden gevaren, om zich aan te sluiten bij de duizenden Kongolese rebellen. Al direct bij aankomst wacht zijn eerste tegenslag: hij wordt weggehouden van het front. Hij spendeert zijn tijd in het basiskamp met voorbereidingen, lezen en veel wachten. De andere Cubanen worden, tegen de wens van Che,over de verschillende krijgsheren verwerken in ploegendiensten, het schrappen van vakanties en loonmatiging.

Bovendien is de rivaliteit tussen werkers en werkgevers binnen kapitalistische firma’s groter, wat leidt tot een model van confrontatie tussen de leiding van het bedrijf en de werknemers. In zo’n model kunnen werksters met de steun van vakbonden over het algemeen hun belangen effectiever verdedigen – zo stelt Kasmir empirisch vast – dan in de organen van het Mondragonsysteem.

Zee van kapitalisme Schweickart reageert op deze kritiek door te wijzen op het feit dat het Mondragonsysteem “een eiland in een kapitalistische zee” is. De moordende concurrentie met de gewetenloze kapitalistenfirma’s zou ook het Mondragonsysteem

De oorlog in Kongo, die nu, bijna veertig jaar later, nog steeds woedt geeft dit boek een hoge actualiteits-

naar beneden trekken. De gedachte is dat deze toestanden in een economische democratie niet voor zullen komen, omdat die firma’s waar werksters zichzelf aan te slechte omstandigheden blootstellen simpelweg geen geld meer krijgen voor investeringen. Deze repliek klinkt echter een beetje al te simpel, want het probleem was nu juist dat de managers in Mondragon de ingrepen als noodzakelijk voorstelden met het oog op de concurrentie. En er is geen enkele reden om aan te nemen dat zij dat in het marktsocialisme niet zouden doen – dit systeem is immers evenzeer gebaseerd op het marktmechanisme.

Een mogelijke oplossing zou kunnen liggen in het toestaan van vakbonden, of het toewijzen van experts aan anderszins georganiseerde werkers.

deeld. Wanneer Che eindelijk aan het front verschijnt en de Cubanen aan de gevechten deelnemen, geeft dat weinig hoop. De Kongolese en Rwandese rebellen zijn ongedisciplineerd, slecht georganiseerd en bijgelovig. Bij gevechten vluchten ze in totale wanorde, daarbij hun wapens weggooiend, om terug in het kamp vervolgens direct nieuwe wapens te eisen.

De Cubaanse militairen raken al snel gedemotiveerd en vragen Che of ze terug mogen keren naar Cuba.

Che zelf blijft nog lang hoop houden op een goede afloop, maar wanneer het front overal instort, besluit hij dat het genoeg is geweest. Daarmee komt een einde aan het Afrikaanse avontuur van Che.

11

Het tragische verhaal van de naïeve revolutionair die wordt geconfronteerd met de harde realiteit, wordt door Che Guevara met veel zelfkennis verteld. Hij voorziet de door hem gemaakte fouten van commentaar en probeert duidelijk te leren van de pijnlijke ervaringen. Maar zijn lot in Bolivia, amper een jaar later, doet de vraag rijzen of Che Guevara hierin is geslaagd.

Consumentisme Een meer fundamenteel probleem van het marktmechanisme binnen deze economische democratie is dat er geconcurreerd wordt om de gunst van de consument. Dit betekent dat de gigantische reclame-industrie, de motor van onze consumptiemaatschappij, niet zal verdwijnen, zoals Schweickart eerlijk toegeeft. De energieproblemen waarmee we kampen – we moeten omschakelen naar een ander energieregime, en snel - zouden weliswaar door de politieke controle op de investeringen beter het hoofd kunnen worden geboden. Maar wanneer de consumentistische indoctrinatie door het pr- en reclamecomplex aanhoudt is moeilijk in te zien hoe deze politieke wil zou kunnen ontstaan.

waarde. Zo komt de latere president Kabila in het verhaal voor als leider van de rebellen. Al deze zaken maken het, behalve een zeer leesbaar, ook een zeer interessant en relevant boek. Momenteel is het boek te koop in een paperback uitgave van Van Gennep voor nog geen zes euro. Voor dat geld zou niemand het moeten laten liggen.

De Afrikaanse droom: de revolutionaire dagboeken van Che Guevara uit de Kongo 1965/1966, Ernesto Che Guevara Van Gennep/ Van Halewijck

Mrtan

error magazine - meermaandelijks systeemkritisch opinieblad Geachte lezer, met dit schrijven wil ik als chief editorial director van error magazine een einde maken aan alle geruchten over de verschijning van de nu al legendarische error nummer 30.

De verantwoodelijkheid voor het late tijdstip van deze verschijning moet niet gezocht worden bij de redactie, zoals boze tongen ons willen doen geloven. Die heeft namelijk - tegen beter weten in - weer zijn beste beentje voorgezet. Nee, het waren de vrijwilligers die eens te meer een loopje hebben genomen met deadlines.

Deze gang van zaken heeft de redactie gesterkt in het inzicht dat we onze targets alleen met een proffesionele staf kunnen halen. We roepen onze lezers dan ook eensgezind op gul te storten zodat we in de toekomst de schrijvers van de error op hun contractuele verplichtingen kunnen wijzen.

Hoogachtend,

Jeffrey van Hoon chief editorial director error magazine © * Het marktsocialisme kent overigens een lange traditie. Het is als richting ontstaan tijdens het ‘socialistische calculatiedebat’ uit de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw. De socialistische helden Oskar Lange en Charles Taylor stonden hierin tegenover hun rivalen van de Oostenrijkse school Ludwig von Mises en Friedrich Hayek.

Het grote verschil tussen deze vroege en hedendaagse marktsocialisten is dat Lange en Taylor nog marktsituaties wilden ‘simuleren’ op basis waarvan de staat – met haar superieure overzicht – efficiënter zou kunnen investeren dan kapitalisten dat doen. Doel was de chaotische markten te vervangen door rationele planning.

Hedendaagse marktsocialisten als Schweickart of Roemer onderschrijven hetzelfde doel, maar voorzien een terughoudender rol voor de staat en bijgevolg een grotere rol voor de markt.

** Er zijn in de loop der jaren uiteraard talloze definities van kapitalisme gegeven, en ik ben mij ervan bewust dat de definitie van kapitalisme de richting bepaalt waarin een alternatief ervoor wordt gezocht. De rechtvaardiging voor bovenstaande definitie is dat deze het nauwst is, en daardoor de meeste ruimte laat voor alternatieven.

de economische democratie, geschreven met het oog op de andersglobaliseringsbeweging.

*** Schweickart laat overigens de mogelijkheden open dat de banken winst proberen te maken voor zichzelf – dat is, voor de eigen werknemers – of dat de politiek erop toeziet aan wie zij geld uitlenen.

Jarrin Kasmir, The Myth of Mondragon: Cooperatives, Politics, and Working-Class Life in a Basque Town (New York 1996); een fantastische studie waarin Kasmir haar eigen participerende observaties combineert met economische, sociologische, historische en vooral ook politieke achtergronden.

David Schweickart, Against Capitalism (Cambridge 1993); een taaiere versie waarin Schweickart de economische en ethische superioriteit van zijn model t.o.v. kapitalisme probeert aan te tonen. Een poging waarin hij met vlag en wimpel slaagt overigens.

Milovan Djilas, The New Class (Londen 1966) David Schweickart, After Capitalism (Oxford 2002); een heldere en toegankelijke inleiding in

Pomos

Colofon De error wordt samengesteld en geschreven door een kerngroep van enthousiaste vrijwilligers. Het blad is ontstaan binnen het verband AK 2000, een landelijke verbinding van activisten die niet alleen de error uitbrengt maar ook discussieweekenden organiseert.

De error wil een platform bieden voor de ontwikkeling van inspirerende nieuwe ideeën die mensen de helpende hand bieden in een door het kapitalisme gedomineerde wereld. Er wordt gestreefd naar het uitbrengen van een inhoudelijk sterk blad dat een brug wil slaan naar de praktijk van het leven in, en het strijden tegen, een gecommodificeerde levenssfeer.

Een ieder die zich in dit streven kan vinden wordt van harte uitgenodigd mee te helpen. Neem contact met ons op! error 30 eindredactie: Pomos Duplofsky Opmaak: John Nijhuis & Pomos D. Bijdragen: Ruben, Anita, Mrtan, Peter Gelderloos, Pomos

12