Contrei
* con·trei·en (de; substantief) landstreek, omgeving, thans alleen meervoud Con·trei (eigennaam; enkelvoud) expo regiovisie, transitie x ontwerpen, 18-31/10 Budafabriek Kortrijk Con·trei·en (ww; intransitief; neologisme) het mede ontwerpen, uitbouwen, beleven van de visie voor de regio van Leie en Schelde
7
Voorwoord Contrei is een expo die de ontwikkeling van een regio in transitie opentrekt naar iedereen die er woont, werkt, onderneemt en ontspant. De komende decennia staan onze contreien voor heel wat uitdagingen. Om daarop te anticiperen, bouwen we, binnen de geest van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, een ruimtelijke visie uit voor het gebied van Leie en Schelde. Dat doen we in nauw overleg met de lokale en bovenlokale besturen. Onze visie richt zich niet zozeer op kwantiteit maar op kwaliteit. Om een voedingsbodem voor geluk te kunnen creëren, moeten we de lat hoog leggen, samenwerken en streven naar een duurzame ruimtelijke transformatie. De focus verschuift van “wat gaan we doen” naar “hoe gaan we het doen”. Hoe? Met een heldere regie, betrokkenheid en cocreatie. Alleen zo kan de transitie slagen en kunnen we met de regio van Leie en Schelde Contreien* naar een robuuste en veerkrachtige toekomst. We gaan uit van vier ambities voor onze regio: Klimaatneutrale regio veerkrachtig blauw-groen netwerk • ruimteneutraal ontwikkelen en bouwen • hernieuwbare energie Bereikbare en nabije regio duurzame mobiliteit • functioneel fietsnetwerk • sterk openbaar vervoer • veiliger en vlotter wegennetwerk • transport over water en spoor Leefbare regio gezonde leefomgeving • betaalbaar wonen • voldoende werkgelegenheid • sterke economische dynamiek • levendig sociocultureel leven • aangename publieke ruimte (On)begrensde regio grensoverschrijdende woon- en arbeidsmarkt • grensoverschrijdend onderwijs • verbinding Seine- en Scheldebekken • grensoverschrijdend verkeer Deze regionale visie wil niet bindend maar verbindend zijn: • verbindend tussen sectoren en schaalniveaus • verbindend tussen droom en daad, tussen denken en doen, tussen verbeelding en vertaling • verbindend tussen lokale en bovenlokale besturen, tussen burgers en beleid, tussen bedenkers en gebruikers • verbindend tussen plekken • verbindend tussen generaties Contrei je mee?
Intro
Kijk hier, de Leie. En de Schelde. De twee grote rivieren waarrond héél onze regio feitelijk is opgebouwd. Hier was het dat onze voorouders zich kwamen vestigen, ondernemers in hart en nieren. Klein begonnen, maar altijd blijven groeien, dankzij de vlasnijverheid en de handel. Langs diezelfde lijnen legden ze later ook spoor- en grote autowegen aan. Infrastructuren die de hele regio economisch deden bloeien, en zo nóg meer volk naar de streek lokten. Iedereen bouwde zijn eigen woning. De ene in de kern, de ander aan de rand of op de (boeren)buiten. Dat van die baksteen in de maag, dat is echt niks overdreven…
Je weet dat we dat niet kunnen blijven doen hé, papa? Ik zou graag nog een stukje bos of natuur willen overhouden waar de kinderen kunnen spelen. In jouw tijd was ’t gemakkelijk: jullie moesten maar de deur dichttrekken en je kon al gaan ravotten in de omliggende weilanden… Trouwens, jullie stonden ook geen half uur in de file als je ons moest afzetten aan school, of op weg naar het werk. Ja, de golden river stonk misschien een beetje, maar als je nu met de fiets langs een autofile passeert, ruikt dat ook niet zo fris hoor. En maak je je geen zorgen over de klimaatverandering? Ik heb ergens gelezen dat de beken wel eens zouden kunnen overstromen. Als je nu ziet dat we nog áltijd bouwen in gebieden die dreigen te overstromen, zal straks het kot te klein zijn hoor. Volgens mij kunnen en moeten we het gewoon slimmer aanpakken, om onze regio leefbaar te houden. Want… Je zou zelf toch ook graag hebben dat jouw kleinkinderen hier willen blijven wonen en werken?
9
Ja, misschien heb je wel gelijk. Al die verkavelingen, op plaatsen waar wij vroeger konden spelen, daar moeten we misschien gewoon van durven afstappen. Anderzijds: je kan toch moeilijk stoppen met (verder) bouwen, iedereen in een appartementje steken en verplichten om alles met de fiets te gaan doen?
Ik ben ervan overtuigd dat we de mensen terug naar stads- of dorpskernen kunnen lokken hoor. Als we maar genoeg plek voorzien om te wonen en te werken, én om ons uit te leven in onze vrije tijd. En dan kunnen we met de fiets en zeker met het openbaar vervoer veel oplossen. Je zou niet meer met de auto in de file moeten gaan staan of je moeten haasten om op tijd aan de schoolpoort te geraken.
Investeer dan in zonnepanelen.
Zonnepanelen? Dat zal toch niet volstaan? Als je lokaal energie wil opwekken, gaan we nog een pak andere manieren nodig hebben.
Luister, we moeten er gewoon verstandiger mee omgaan. We kunnen bijvoorbeeld kijken waar er een overschot is aan warmte in bepaalde bedrijven en waar er een tekort is. Met alle nieuwe technologieën moet dat toch mogelijk zijn.
Potverdikke, ik ben hier precies met een professor aan het spreken. Meiske toch, we hebben jou goed opgevoed hé…
Gemakkelijk gezegd natuurlijk. Dat de bouwgrond nu al zo duur is, is toch net omdat er een tekort is zeker?
Een tekort aan woningen?! Surf maar eens naar Immoweb. Je zal direct zien hoeveel oude woningen er te koop staan in onze regio… Waarom beginnen we die niet eerst grondig te verbouwen? Of we installeren kmo’s en ateliers in van die oude fabrieken en historische gebouwen. Je kan daar heel mooie dingen mee doen, zonder aan het karakter te raken...
Je gaat die wel héél goed moeten renoveren dan. Ik zou de energiefactuur niet willen betalen…
Papaaaa, ik bedoel maar één ding: we gaan allemaal een beetje ruimer moeten durven denken. Als we erin slagen om de overheden, ondernemers, burgers en al wie zich betrokken voelt samen te laten werken, dan zijn we echt al een heel eind op de goeie weg...
Contrei Krachtlijnen Hoe vertaal je een regionale visie die een impact heeft op zo veel thema’s, sectoren en vakgebieden naar een concreet werkbaar instrument? Na overleg en reflectie kwamen drie strategische krachtlijnen bovendrijven. Drie krachtlijnen waaraan we onze visie ophangen en die verschillende thema’s op ruimtelijk vlak verbinden.
BG
12
Contrei
Krachtlijn 1 Kwalitatief ontwikkelen van het blauwgroene netwerk Het blauw-groene netwerk is het geheel van grote en kleinere waterwegen in de regio: van de Leie, de Schelde en het kanaal Bossuit-Kortrijk over de beekvalleien tot het grondwater. In de toekomst zullen we steeds vaker het teveel en tekort aan water structureel moeten opvangen. We moeten het blauw-groene netwerk dus duurzamer, leefbaarder en aantrekkelijker maken. Duurzamer, door bijvoorbeeld niet te bouwen in overstromingsgebieden en door bufferbekkens aan te leggen. Leefbaarder, door transport over water makkelijk en slim te maken: ĂŠĂŠn schip haalt maar liefst 150 vrachtwagens van de weg. En aantrekkelijker, door volop kansen te geven aan natuur, groen, bos en recreatie. De Leiewerken zijn het leidende voorbeeld van hoe het blauw-groene netwerk kansen biedt aan steden en gemeenten om te evolueren naar plaatsen waar het beter en kwalitatiever wonen, leven en werken is.
water overstromingsgebied open groen groenzones bossen wonen aan het water watergebonden bedrijvigheid overslag
13
VK
14
Contrei
Krachtlijn 2 Versterken van kernen en stedelijk netwerk Stads- en dorpskernen blijven alleen springlevend als er ruimte is om te wonen, maar ook om te werken, te ondernemen, te winkelen en te ontspannen. We moeten al die functies zo verweven dat ze elkaar versterken. We willen geen eentonige maar aantrekkelijke, dynamische kernen waar het goed leven is, met alle voorzieningen op wandelafstand. Leegstand of bouwval brengen we in kaart en we maken er duurzame ruimte van om te wonen of te ondernemen. Renoveren wordt makkelijk gemaakt met professionele renovatiebegeleiding. Nieuwe open ruimte snijden we zo weinig mogelijk aan en we streven vooral naar reconversie en verdichting op duurzame locaties (in het centrum, bij het station‌) met kwaliteit en leefcomfort als grote troeven.
25-50 10 50-100 0-250 250-500 >500
bevolkingsdichtheid (inw/ha) kernversterking aantrekkingspolen aanbod ondernemen bus trein
15
PL
16
Contrei
Krachtlijn 3 Activeren van productieve landschappen Open ruimte die zo beheerd wordt dat ze ecologisch en economisch een meerwaarde oplevert: dat is de veelzijdige dimensie die we willen benadrukken door te spreken over productieve landschappen. Vandaag ligt het mooie Zuid-West-Vlaamse landschap vaak verscholen achter verkavelingen of lintbebouwing. We moeten dat productieve landschap dus weer zichtbaar en vooral toegankelijk maken voor de huidige en toekomstige gebruikers. Maar wie is die gebruiker precies? De landbouwer die het land bewerkt? Moeten we evengoed ruimte maken voor recreatie, energie, erfgoed, water, bos en natuur? Over ĂŠĂŠn ding zijn alle gebruikers het echter roerend eens: de open ruimte moet zo veel mogelijk behouden blijven.
open ruimte bebouwde ruimte ankerplaatsen beschermde landschappen bossen water recreatief fiets- en wandelnetwerk hoogtelijnen
17
Contrei Projecten
Productieve Landschappen
“Rust en ruimte in een groene gordel
PL
21
Anzegem Zachte Ring Het fraaie open landschap van Anzegem - ook wel het Land van Streuvels genoemd - maakt deel uit van de heuvelrug die zich heeft gevormd tussen de Leie- en de Scheldevallei. Het is de grootste toeristisch-recreatieve troef van Anzegem, maar tegelijk ook een verborgen schat in de regio. De gemeente Anzegem ligt op fietsafstand van de verstedelijkte Leievallei en kan meer dan ooit een trekpleister worden voor stadsbewoners die op zoek zijn naar rust en ruimte. In die context heeft Anzegem een nieuwe bewegwijzerde route voor wandelaars en fietsers uitgewerkt, de zogenaamde zachte ring. Een lus van ongeveer 29 km die je door alle deelgemeenten leidt. De ring brengt je naar de mooiste en bijzonderste plekjes van de Gapersgemeente. Onderweg vind je leuke horecazaken, historische hoeves, natuurgebieden en belevingselementen, zoals kijkvensters op het landschap. Met deze zachte ring wordt het open en agrarische landschap in Anzegem kenbaar gemaakt. Aan deze route wil de gemeente bovendien recreatieve en educatieve projecten koppelen. www.anzegem.be/zachte-ring
PL
22
Contrei
Avelgem Scheldemeersen Een productief landschap is per definitie een open ruimte die zo beheerd wordt dat ze economisch en ecologisch een maatschappelijke meerwaarde oplevert. Zou het niet interessant zijn om het prachtige landschap in en rond Avelgem zo zichtbaar en toegankelijk mogelijk te maken? Het landschap is overal, maar van wie is het eigenlijk? Van de landbouwer die instaat voor een korte keten in een doordachte lokale voedselstrategie? Van de natuurbeheerder die een ecologische aanleg beoogt, met meer kansen voor biodiversiteit en watersystemen die ons behoeden voor overstromingen ten gevolge van de klimaatverandering? Of van de buurtbewoners, toeristen en recreanten die er willen ontspannen in een groene omgeving en genieten van het landschap en het aanwezige erfgoed, dankzij een uitgebreid netwerk van trage wegen? Evengoed kan het open landschap dienen voor energieproductie via biomassa, warmtenetten of zonnepanelen. Al deze verwachtingen integreren en met elkaar verbinden, noemen we het activeren van deze productieve landschappen. Dat gaat een stap verder dan louter het behoud of de bescherming van de open ruimte. De diverse gebruikers houden er wellicht uiteenlopende meningen op na over hoe die activering het best kan gebeuren. Maar over ĂŠĂŠn ding zijn ze het roerend eens: de open ruimte moet gevrijwaard worden.
Productieve Landschappen
“De veelzijdigheid van open ruimte
VK
24
Contrei
Deerlijk Oude Brandweer kazerne Met de verhuizing van de brandweer naar een nieuwe site in de wijk Belgiek krijgt Deerlijk een unieke kans om de dorpskern om te vormen tot een kwalitatieve publieke ruimte. De herbestemming van dergelijke oudere gebouwen zorgt vaak voor een dynamiek die onvoorziene opportuniteiten biedt. Als die gebouwen dan ook nog eens midden in de dorpskern liggen, biedt dat letterlijk en figuurlijk welkome ruimte om ontmoetingen tussen burgers mogelijk te maken, doorsteken voor wandelaars en fietsers te creĂŤren, openbaar groen te voorzien en ook kansen te bieden aan creatieve ondernemers. De gemeente Deerlijk trekt dit transitieproces open naar alle inwoners en streeft naar een levendige dorpskern waar het aangenaam wonen en ontspannen is, waar ook de lokale handel wel bij vaart. Een ander mooi voorbeeld van herbestemming van een oude site vind je bij Lokaal, de wekelijkse overdekte boerenmarkt in de voormalige bedrijfsgebouwen van Deknudt Decora. Deze twee cases tonen aan dat herbestemming kan variĂŤren van tijdelijk gebruik tot permanente herinrichting.
25
Versterking Kernen
“Gebrand op een levendige dorpskern
BG
26
Contrei
Harelbeke Leiedoortocht De Leievallei tussen Wervik en Waregem is sterk verstedelijkt. Kernen, bedrijvenzones en open ruimte wisselen elkaar af. Ook de stad Harelbeke maakt er deel van uit. In deze specifieke ruimtelijke context is het van essentieel belang om linken te leggen tussen rivier, landschap, natuur en stedelijkheid. Twee decennia geleden werd de Leie geselecteerd om een fundamentele rol als transportas te vervullen. Om de rivier technisch bevaarbaar te maken voor grotere schepen worden er sindsdien grootschalige waterinfrastructuurwerken uitgevoerd, met een reeks brugverhogingen, sluisvergrotingen, bochtverbredingen en vernieuwde kades en oeverzones tot gevolg. Zoals in Kortrijk is ook in Harelbeke de optimalisatie van de waterweg de katalysator voor een kwalitatieve vernieuwing van het stadscentrum, waarbij de relatie tussen rivier en stad zal worden hersteld. Concreet wordt de hele zone tussen de Kuurnebrug en de Hoge Brug onder handen genomen. Een nieuwe sluis, het verdiepen van de Leie, een wandelboulevard, een fietsersbrug en de heraanleg van de Vrijdomkaai, de Twee-Bruggenstraat en het Moleneiland: dat zijn de essentieelste onderdelen van dit project. Tegelijk zal het Marktplein - ooit verkozen tot lelijkste marktplein van Vlaanderen - een heuse metamorfose ondergaan tot een aantrekkelijke centrumplek, met ruimte om te wonen, te werken en te ontspannen. www.harelbeke.be/haqua
Blauw-Groen netwerk
“Stadsvernieuwing langs het water
> Infrastructuurwerken in het kader van de SeineScheldeverbinding worden niet alleen in Harelbeke aangegrepen als katalysator voor stadsontwikkeling. Ook in Kortrijk, Wervik en Menen voel je de aantrekkingskracht van het water.
Versterking Kernen
“Krachten bundelen voor vlotter en veiliger verkeer >
In de loop van november 2017 kan iedereen zijn mening kwijt via een digitale bevraging of op een van de vier participatiemarkten (in Kortrijk, Kuurne, Harelbeke en Zwevegem). Door het project van begin af aan open en transparant te maken, kan K-R8 in de toekomst resulteren in meer verkeersveiligheid, minder files en een betere ruimtelijke inplanting.
VK
29
K-R8 Meer dan verkeer Minder files en meer verkeersveiligheid, willen we dat niet allemaal? De Vlaamse overheid, de lokale besturen en Intercommunale Leiedal slaan de handen in elkaar om de mobiliteit op en rond de verschillende op- en afrittencomplexen en verkeerswisselaars in de regio Kortrijk en rond de R8 te verbeteren. De roepnaam van het project is K-R8: “Kracht�. In het verleden is de mobiliteit op de R8 en E17 al onderzocht. De huidige aanpak is vernieuwend omdat het onderzoek mobiliteit een stuk ruimer interpreteert. Er worden ook toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen in rekening genomen, zoals de
aanleg van bedrijventerreinen, woonzones en openbaarvervoersknooppunten. De scope van het project ligt niet enkel op de R8 en de snelwegen, maar evenzeer op de doorstroming via de invalswegen die de R8 kruisen. Dat is cruciaal om het verkeer op het lokale wegennet en in de kernen leefbaar te houden. K-R8 verlegt ook de focus van louter automobiliteit naar andere vervoerswijzen zoals openbaar vervoer, fietsostrades, collectief vervoer... In de aanpak van dit complex project zijn een grote betrokkenheid en inspraak voor de brede omgeving en het brede publiek voorzien. www.k-r8.be
Versterking Kernen
“Kleur bekennen voor sterke kernen
VK
Ondernemen in de kern Kameleon Bij de zoektocht van ondernemers naar een passende locatie is de stads- of dorpskern te vaak de tweede optie. Toch biedt een doordachte verweving van ondernemen en wonen een pak kansen en voordelen: sterke en dynamische kernen, bewaarde open ruimte buiten het centrum, minder en kortere woon-werkverplaatsingen‌ Bedrijven trekken om verschillende redenen weg uit de kernen: uit plaatsgebrek, door een gebrekkige bereikbaarheid of omdat de huisvestingsvoorwaarden te streng of te complex zijn. De lokale besturen staan dan ook voor de grote uitdaging om ruimte om te ondernemen in hun kern te behouden, te stimuleren en te creÍren. Project Kameleon biedt een antwoord op de negatieve gevolgen van de exodus van de voorbije decennia. Het pakt de leegstand aan, vergroot de leefkwaliteit door het behoud van handelsfuncties, schept werkgelegenheid in de kernen, vervult daarbij de mobiliteitsbehoefte door wonen en werken beter op elkaar af te stemmen en zorgt ervoor dat er minder open ruimte aangesneden moet worden. Met het oog op maximale reconversie en hergebruik effent Kameleon het pad naar een vlotte verweving om kernen opnieuw ondernemend en levendig te maken. ondernemenindekern.leiedal.be
VK
32
Contrei
Kortrijk Stations omgeving De stationsomgeving van de toekomst speelt in op duurzaam en multimodaal vervoer. Het station is er niet langer louter de vertrek- en aankomstplaats van treinen. Reizigers stappen er vlot over van de trein in de bus, of op de deelfiets die ze al dan niet met behulp van hun smartphone openen. De omgeving is autoluw met veel aandacht voor groen, fietsers parkeren hun tweewieler in bewaakte fietsenstallingen. Bij het ontwerp is goed nagedacht over de zogenaamde leesbaarheid van de omgeving. Zo ziet elke gebruiker aan de verhogingen, belijning en bewegwijzering duidelijk waar hij het best kan wandelen, fietsen of parkeren. De ruimere omgeving krijgt een nieuwe impuls en de stationsomgeving ontwikkelt zich tot een aangename en levendige buurt. Op die manier wordt het station niet alleen de toegangspoort tot de stad, maar ook een belangrijke katalysator voor duurzaam woon-werkverkeer. www.kortrijk.be/stationsproject
> Naast moderne stationsomgevingen zijn ook mobipunten belangrijke knooppunten voor duurzaam vervoer, maar dan op buurtniveau. Een mobipunt bestaat uit verschillende parkeerplaatsen voor autodelen, een fietsparking en een nabije halte van openbaar vervoer. Mobiliteitsorganisaties Taxistop, Autodelen.net en Intercommunale Leiedal zetten hierop in via het project Share North.
Versterking Kernen
“Station als multimodaal knooppunt
BG
34
Contrei
Kuurne Vlaspark Als een van de dichtstbebouwde gemeenten uit de regio snakt Kuurne naar meer open ruimte. De ezelsgemeente paalt onmiddellijk aan de Leie en van die unieke positie wil ze optimaal gebruik maken. Daarom wil Kuurne het landschap aan de monding van de Heulebeek in de Leievallei duurzaam ontwikkelen. Het project Vlaspark heeft dan ook een duidelijk dubbel doel: de zone moet een link leggen tussen het centrum en de Leie ĂŠn moet zorgen voor extra groen in de gemeente. De eerste fase van het project is intussen afgewerkt: een deel van het park werd aangelegd met paden en een brug over de Heulebeek, met visuele verwijzingen naar het vlasverleden van Kuurne. Enkele historische sites krijgen binnenkort een nieuwe bestemming. In een volgende fase worden ook de bebouwde sites kwalitatiever en aantrekkelijker gemaakt. Als een tweede groene long zal het Vlaspark de gemeente Kuurne weer naar de Leie brengen en omgekeerd. www.kuurne.be/vlaspark
Blauw-Groen netwerk
“Groene link tussen centrum en Leie
35
VK
36
Contrei
Lendelede Nelca De doelstelling is duidelijk: tegen 2019 zestig procent van de nieuwe ruimte om te ondernemen uit hergebruik, verdichting en reconversie halen. Op die manier hoeven we de open ruimte die ons nog rest niet onnodig aan te snijden. Het project Nelca in Lendelede is een voortreffelijk voorbeeld van reconversie en draait volledig rond een voormalige productiesite van textielgroep Dejaeghere. Intercommunale Leiedal heeft de site van 10 hectare opgekocht en gesaneerd om ze te ontwikkelen tot een kmo- en woonzone met kwaliteitsvolle publieke ruimte, als extra ademruimte voor Lendelede. Het project Nelca creĂŤert een enorme meerwaarde voor de gemeente Lendelede. Zo zorgt het voor een kwalitatief en betaalbaar aanbod aan ruimte voor lokale bedrijven. Bovendien maakt het project een einde aan de historisch gegroeide industriĂŤle enclave in het dorpscentrum. In ruil komt er een bedrijventerrein dat nauwer aansluit bij de omliggende bebouwing. Ook infrastructureel biedt Nelca zuurstof, dankzij de nieuwe verbindingsweg tussen de twee belangrijkste invalswegen, waardoor er minder verkeer door het centrum van de gemeente moet worden geleid. www.leiedal.be/nelca
37
Versterking Kernen
“Zuurstof voor Lendelede
>
Opvallend is de speciaal ontworpen waterbak die over het plein loopt. Amper 10-15 cm diep en daardoor zeer veilig voor kinderen, met een 180 m lange bank die dienst doet als balustrade. Zo ontworpen dat het plein bij zware regenval volledig onder water komt, zal de waterbak dienst doen als speelelement voor de kinderen of als schaatspiste in de winter.
38
Contrei
Versterking Kernen
“Samen de stad ontwerpen
VK
39
Menen Masterplan Menen maakte samen met haar inwoners een masterplan op om verder te kunnen ontwikkelen tot een stad waar het optimaal wonen, werken en ontspannen is. Deze langetermijnvisie dient als gids om de stad de toekomst in te loodsen, met respect voor haar natuurlijke en historische rijkdom. Tijdens workshops, ontwerpend onderzoek en participatiemomenten werden strategische sites maar ook zes draagstructuren van de stadsontwikkeling onder de loep genomen: 1.
2. 3. 4. 5. 6.
mobiliteit: station en openbaar vervoer, parkeervoorzieningen en een duurzaam fietsbeleid de historisch waardevolle Vaubanvestingen de Geluwebeek die kansen biedt voor groene parels de commerciĂŤle as van het station over de Grote Markt en de Leie tot het Delorsplein de oude Leiearm die een groen lint voor voetgangers en fietsers kan worden de Leie als recreatieve en groene structuur
De geplande Leiewerken kunnen voor de stad Menen een belangrijke motor voor verandering worden. In het kader van het Seine-Scheldeproject wordt ook in Menen de vaarweg aangepast aan de komst van grotere schepen. Zowel de brug in het centrum als de Lauwebrug wordt in de nabije toekomst vernieuwd. www.menen.be/samendestadontwerpen
Spiere-Helkijn Spierebeken De Zwarte en de Grote Spierebeek zijn twee grensoverschrijdende beken die via Spiere uitmonden in de Schelde. Beide beken hadden jarenlang een slechte reputatie vanwege wateroverlast en vervuiling. De Zwarte Spierebeek functioneerde vanuit Tourcoing als een groot riool voor de Rijselse metropool, de Grote Spierebeek vanuit Moeskroen. Beide beken waren hiermee - samen met het Spierekanaal - een van de grote vervuilers van de Schelde. Om de overlast te beperken, werd de Grote Spierebeek in de jaren zestig dan ook rond het dorp geleid. Wat achterbleef, waren een verdroogde beekbedding en -vallei. Na een reeks investeringen in Frankrijk en WalloniĂŤ ging de waterkwaliteit er zichtbaar op vooruit en krijgen we de kans om de beken en het Spierekanaal op te waarderen. Centraal in deze opwaardering staan het herstel van het landschap en de natuur rond de beekvalleien ĂŠn de recreatieve invulling. Door de beken opnieuw in te richten, zal er weer water tot in het historische dorpscentrum vloeien. Dankzij een nieuw wandelpad ontstaat er bovendien een zachte verbinding tussen het Robecijnplein en het administratieve centrum van de gemeente met de school, sportvelden en het gemeentehuis. Dat pad vormt een onderdeel van een wandellus door en rond Spiere, met linken naar de Schelde en het Oud Zwembad waar de gemeente een uitkijkpunt over de Scheldevallei heeft ingericht.
PL
Productieve Landschappen
“Gespierd landschap en recreatieve route
Oud Zwembad 1935 Het voormalige waterzuiveringsstation opent als een van de eerste openluchtzwembaden in BelgiĂŤ. 1953 Na een tragisch ongeval gaat het zwembad dicht om nadien jaren te verkommeren. 2004 Sinds de aankoop door SpiereHelkijn renoveert de gemeente stelselmatig het gebouw en de omgeving.
42
Contrei
Versterking Kernen
“De nieuwe poort tot de stad
VK
43
Waregem Zuidboulevard Een nieuwe bibliotheek als blikvanger, een brede winkel- en wandelboulevard, uitgestrekt groen en tal van recreatieve functies. Dat zijn de ingrediĂŤnten die van de Zuidboulevard de nieuwe toegangspoort tot het centrum van de stad Waregem maken. Dit stadsvernieuwingsproject geldt als schoolvoorbeeld van kernversterkend beleid, waarbij ruimtelijke kwaliteit centraal staat. Het werkt als stimulans voor renovatie, inbreiding en verdichting, pakt leegstand aan en maakt optimaal hergebruik van de bestaande bebouwde ruimte. De promenade verbindt verschillende functies: het woonzorgcentrum, de nieuwe bib, cultuurcentrum de Schakel, het Pand en de kerk. De keuze voor een ondergrondse parking zorgt bovengronds dan weer voor kwalitatieve publieke ruimte, ingericht als ontmoetingsplaats met onder meer een grasvlakte en een waterpartij. Als veelzijdige toegangspoort opent de Zuidboulevard de weg naar een kwalitatieve, sterke kern. www.waregem.be/zuidboulevard
BG
Waregem Gaverbeek Het is niet nieuw: de klimaatverandering veroorzaakt extremere (weers)omstandigheden. Langere periodes van droogte, maar tegelijk intensere regenval, met zware overstromingen tot gevolg. Daarom moeten we onze regio zo ontwikkelen dat ze meer dan ooit klimaatbestendig wordt. Zeker binnen de valleigebieden, zoals ook het landschap rond de Gaverbeek, vraagt de klimaatverandering om een weldoordachte aanpassing. Binnen het blauw-groene netwerk is de Gaverbeek, die van het provinciaal domein De Gavers over Deerlijk naar Waregem loopt, een perfect voorbeeld van hoe we in stedelijke hitte-eilanden voor verkoeling kunnen zorgen. In het geval van de Gaverbeek ligt de focus op de zogenaamde robuuste watersystemen: systemen waarmee we water verzamelen en op een natuurlijke manier laten infiltreren voor het in de beek terechtkomt. Daarnaast moet het project de biodiversiteit verhogen, heeft het oog voor hoogwaardige open en publieke ruimte en duurzame natuurinrichting, voorziet het wandel- en fietspaden en stimuleert het duurzame voedselproductie. Kortom: een klimaatbestendige, veerkrachtige vallei in een dichtbebouwde regio.
Blauw-Groen netwerk
“Klimaatbestendige, veerkrachtige vallei
BG
46
Contrei
Wervik Leie & Balokken De stad Wervik heeft een sterke, historische band met water. Een mooi ontworpen brug over de Leie maakt sinds enkele maanden opnieuw de verbinding tussen BelgiĂŤ en Frankrijk. De brug vormt een belangrijke schakel in het Europese binnenvaartproject SeineSchelde. Die binnenwateren moeten we bevaarbaar maken voor schepen met drie containerlagen, als volwaardig alternatief voor het goederenvervoer over de weg. Deze infrastructurele ingreep heeft een belangrijke impact op de Leieboorden en geeft Wervik een nieuw gezicht. De stad greep de werken aan om de kwaliteit van het leven en de recreatie langs het water een stimulans te geven. De Vrijdagmarkt wordt een eigentijds verblijfsplein met bomen, zitbanken en parkeerplaatsen. Het jaagpad langs de Leie werd intussen heringericht als een plek waar het aangenaam fietsen en wandelen is.
Het nabijgelegen natuurdomein De Balokken ademt als groene long van de stad. Het Nationaal Tabaksmuseum, vanuit het natuurdomein makkelijk te bereiken via de rode wandel- en fietsbrug, nodigt de bezoeker uit om kennis te maken met het rijke Belgische tabaksverleden. De Balokken is eigenlijk een kunstmatig eiland, ontstaan bij de rechttrekking van de Leie in 1991. Met de uitgegraven grond werd het omliggende laaggelegen landschap opgehoogd. Je ontdekt er naast de inheemse bomen en struiken een waardevolle biotoop met rietland en oudere schietwilgen rond het moeras. Je treft er verschillende vlindersoorten aan en met wat geluk spot je een zeldzame vogel zoals de rietzanger, karekiet, roerdomp of houtsnip. Het speelbos, de jachthaven, de prachtige uitkijktoren‌ Kom het vooral zelf ontdekken! www.wervik.be/toerisme/debalokken
47
Blauw-Groen netwerk
“Wervik omarmt het water
48
Contrei
Versterking Kernen
“Luchthavengebied neemt nieuwe vlucht
VK
49
Wevelgem Luchthaven De luchthaven Kortrijk-Wevelgem is niet alleen van regionaal belang, hij verhoogt ook de internationale connectiviteit van onze regio. De hoofdactiviteiten richten zich vooral op zakenvluchten en recreatief vliegverkeer. De luchthaven streeft naar een complementair aanbod tegenover de andere luchthavens uit de ruimere omgeving, krijgt een nieuwe beheerstructuur en zal dankzij infrastructuurwerken optimaal kunnen functioneren. Het aanpalende bedrijventerrein wordt gericht op luchthavengebonden activiteiten. Het bestaande regionale bedrijventerrein WevelgemZuid is dankzij de laad- en loskades gedeeltelijk watergebonden en werd recent met zes hectare uitgebreid. De interne openbare wegen worden er heringericht met onder meer nieuwe fietsvoorzieningen.
De omgeving ten noorden van de luchthaven, de open ruimte Ter Biest, is aangeduid als een professioneel landbouwgebied met op lange termijn mogelijkheden voor stedelijke functies. Bij nieuwe ontwikkelingen op Ter Biest moeten we vooral rekening houden met een goede mobiliteit, zorgvuldig ruimtegebruik, landschappelijke inpassing en een goed nabuurschap. De Bieststraat ten slotte wordt ingericht als fietsverbinding tussen Wevelgem en Bissegem. De Neerbeekvallei, ten zuiden van de Bieststraat, blijft een natuurgebied. www.kortrijkairport.be
BG
50
Contrei
Zwevegem Transfo De voormalige elektriciteitscentrale Transfo, langs het Kanaal Bossuit-Kortrijk, is een icoon in de regio. De stoom en stroom die er werden geproduceerd, gaven een enorme impuls aan de economie in Zuid-West-Vlaanderen. Sinds de sluiting in 2001 is behoud door ontwikkeling het uitgangspunt. Via reconversie spelen de gemeente Zwevegem, de provincie West-Vlaanderen en Leiedal in op zowel regionale als lokale behoeften. Dankzij diverse herbestemmingsprojecten kunnen we het erfgoedkarakter van Transfo behouden. Heel de site, maar vooral de Machinezaal, de Pompenzaal, de Ketelzaal en het Nieuw Transfogebouw ademen geschiedenis uit. In de nabije toekomst worden ook 70 woningen en een openbaar park voorzien. De transitie van Transfo verloopt volgens het ABCDE-concept: 1.
2.
3. 4.
5.
Avontuur en recreatie: beleef de onderwaterwereld in de Duiktank of gooi je langs de deathride naar beneden. Business: claim in 2018 een unieke werkplek in het Nieuw Transfogebouw of organiseer een bedrijfsevent in de Machinezaal. Cultuur: Transfo is een markant en veelgebruikt decor voor tal van festivals, evenementen en videoproducties. Duurzame energie: energie zit in het DNA van de site. In de toekomst willen de partners Transfo uitrusten met een slim en circulair energiesysteem dat uniek is in Vlaanderen. Energie-educatie: op Transfo komt een doe-, belevingsen sensibiliseringscentrum over duurzame energie voor scholen, groepen en toeristen, een energieverhaal dat de regio overstijgt. www.zwevegem.be/transfo
51
Blauw-Groen netwerk
“Waar energie troef is
Contrei Colofon
55
Contrei Expo Projectleiding Projectteam Productie Grafische vormgeving Voice-over
Jeroen Vanthournout Ruben D’Haene, Giovanni Maes, Jeroen Vanthournout, Jakob Vermandere Alexander Stragier - Limen Visual Ruben D’Haene, Giovanni Maes, Alexander Stragier - Limen Visual Julie Delrue, Jos Verbist
Contrei Catalogus Auteurs Eindredactie Visietekst Grafische vormgeving Beelden & visualisaties Druk Verantwoordelijke uitgever
Tom Kesteloot, Jeroen Vanthournout, Jakob Vermandere Tom Kesteloot Maarten Gheysen , Steven Hoornaert, Griet Lannoo, Bram Tack Giovanni Maes Ruben D’Haene, Giovanni Maes Jobert, Wingene Koen Byttebier, President Kennedypark 10, 8500 Kortrijk
www.leiedal.be/contrei oktober 2017
56
Contrei
met dank aan:
in samenwerking met:
Wedstrijd Contrei mee en val in de prijzen! Ik Contrei. Jij Contreit. Wij Contreien. Ook de allerkleinste bijdrage kan een groot verschil maken. Sla daarom mee aan het Contreien! Koop bijvoorbeeld je groenten bij de boer om de hoek of ga vaker met de fiets naar het werk. Ben je van plan je verouderde woning energiezuiniger te maken? Zie je andere ingrepen of acties die meehelpen aan een duurzame transitie van de regio? Contrei mee en win mooie prijzen: een vlucht over de regio, een boottocht, een duikinitiatie op Transfo of een mand streekproducten‌
1
Post een foto op Facebook, Twitter of Instagram met #Contrei
2
Met de tekstballon op de achterzijde van deze afscheurstrook
3
Terwijl je aan het Contreien bent
58
Contrei
Contrei mee!