Pûhú C_ù~ûMúKeY

_eòùag iêelû aRûd eLòaûe cêLý cû¤c

Giþ. Kfûa[ô, G.@a\êf jûeòiþ, Rò^û cû[ôC Gaõ bò Kâò¾Kêcûe

Pûh aýaiÚûe aòùghZß Gaõ iÚû^úd ùR÷a _eòùag ij Gjûe iKâòd Gaõ _ûe¿eòK KâòdûKê aêSòaû C_ùe jó Kéhòe i`kZû ^òbðe Kùe û lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcûù^ ùKCñ _âûPú^ icdeê Pûhùe @ûiê[ôaû aòbò^Ü iciýûKê ùeûKòaû _ûAñ bò^Ü bò^Ü ùKøgk Gaõ _¡ò iaê Pûh Keòaûe ÊûbûaòK _âKâòdû c¤ùe aûjûe KeòQ«ò û Pûhúcû^ue mû^, ùicû^ue C_ù~ûM Keòaû \lZû Gaõ ^ìZ^ _âKâòdû gòLôaû aû ùLûRò aûjûe Keòaûe @\ýc @ûMâj ùR÷a aýaiÚû _eòPûk^û Keòaûùe cêLý bìcòKû MâjY KeòQò û ùR÷a _eòùage Pòe«^ iêelû \òMùe Gjò _eò iÚû^úd mû^bòòK C_ù~ûMúKeY Keòaû _âKâòdû @Zý« MêeêZß_ì‰ð û

ùKek C_Kìk @k MêWÿòKe _ûYò_ûM ^Wÿò@û Pûh _ûAñ @^êKìk ùjûA[ôùf c¤ cûUòùe _âûKéZòK iûee @bûa ùjZê ^Wÿò@û C_ôû\^ Kcò [ûG û @^êaðe céòðKû ij fêYò Rk cûWÿò @ûiòaû Gaõ _ûYò Rcò ejòaû KûeYeê ùKeke \lòY C_Kìk @kùe ^Wÿò@û Pûheê Pûhúcûù^ i`kZû _ûC ^ûjû«ò û G_eò aòPòZâ ùbøùMûkòK iÚòZòùe G @kùe Pûhúcûù^ ^Wÿò@û aMòPûùe @^ý ùKøYiò @û«ü `if Keò_ûe«ò ^ûjó Kò´û ahðiûeû @^ý Pûh c¤ Keò_ûe«ò ^ûjó û

Phê ù_ûZòKû _âKâòdûKê _eòað^ Keòaû \ßûeû i_êeú MQMêWÿòKùe GKû_eò i_êeú `kòQò

C_ôû\^ aé¡ò Keòaû Gaõ _eòùag _eòað^Kê iûcÜû Keòaû _ûAñ Pûh aýaiÚûe ij^gúkZû aé¡ò Keòaû \òMùe Pûhúcûù^ @ù^K @bò^a I _eòùag ijYòK Pûh _¡ò Gaõ @býûi @û_ùYAQ«ò û @ûA.iò.G.@ûeþiò._ò.iò.@ûeþ.@ûAe aòùghm \k Gaõ Pûhúcûù^ cògò @õgMâjY bòòùe Gjò @býûi MêWÿòKe ùa÷mû^òK _¡òùe _eúlY Keò Gaõ G[ôùe C^܏ò @ûYò GjûKê iµâiûeY Keòaûe ^ò¿ò ù^ùf û _\ùl_ : ùKeke @ûfû®Sû Ròfäûe @ûe…ê_êSû Mâûc _ûdZ Gaõ ùKfûc Ròfäûe @ûfû_ûWÿ _ûdZùe C_Kìkaðú aûfò@û Rcòe _eòPûk^û Keòaû _ûAñ iò._ò.iò.@ûe.@ûA aòbò^Ü ùKøgk Gaõ @býûiKê _â\gð^ KeòQò û Gjò _â\gð^ icdùe @ûfû_ûWÿ _ûdZe iÚû^úd Pûhú \µò gâú ù\a\ûi Gaõ gâúcZú iû[ýûb[ú Gaõ @ûeû…ê_êSû _ûdZe gâú aûaê cê[ôeû _e´òf iÚû^úd Pûhúcû^ue @ûagýKZûKê iêjûAaû _eò ùKøgk MêWÿòKê i`kZûe ij Kû~ðýKûeú Keò @^ý Pûhúcû^uê eûÉû ù\LûAQ«ò û 2012 eê 2015 ciòjû c¤ùe Gjò \êAUò iÚû^ùe 0.6 ùjKÖe Rcòùe Gjû _â\gð^ Keû~ûA[ôfû û

Gjò \êAUò iÚû^ùe cûUò faYZû gì^ý ij G[ôùe _ò.GPþ.Ée 4.5eê 6.3 Kê aé¡ò _ûA[ôfû Gaõ cûUòùe ùR÷aòK @wûeKûcæ, ù_ûUûiòdcþ, Kûfiòdcþ Gaõ cýûùMÜiòdcþ ajêZ Kcþ cûZâûùe [ôfû Gaõ `i`eiþ, cûwû^òRþ, @ûAe^þ I Ròuþ _âak cûZâûùe [ôfû û aòbò^Ü C^܏ _eòPûk^û @býûi @û_ùYAaû, aòùghKeò Pûh aRðýaÉêKê _ê^üaýajûe lc Keòaû \ßûeû cêLý `if Rcòe cûUòùe ùR÷aòK @wûeKûcæ 74 _âZògZ Gaõ @û«ü`if ùjC[ôaû Rcòùe Gjû 32 _âZògZ _~ðý« aé¡ò _ûAfû û @ûagýK _eòcûYùe Gaõ CPòZþ icdùe eûiûd^òK iûe _âùdûM Keòaû \ßûeû céòKûùe ù_ûUûiòdc, cýûùMÜiòdcþ Gaõ Kýûfiòdc AZýû\ò _\û[ð aé¡ò _ûAfû û cûUòùe @ûAe^þ Gaõ `iþ`eie cûZâû jâûi _ûAaû c¤ _eòflòZ ùjfû û Cbd ^Wÿò@û Gaõ @û«ü`if Rcòùe cûUòe CaðeZû _ûYò Rcòaû ùeûKòaû _ûAñ _eúlY bòòùe Keû~ûA[ôaû aòbò^Ü @û«ü`if MêWÿòK c¤eê i_êeú iaêVûeê _âbûaKûeú `if jòiûaùe iûcÜûKê @ûiòfû û KâcûMZ bûaùe aé¡ò _ûAaû ù\LûMfû û Rcòe C_ôû\KZû aé¡ò Keòaû _ûAñ aòbò^Ü Kéhò-_¡ò ~[û Phê ù_ûZòaû, i«êkòZ ù_ûhY, ic^ßòZ Kéhò _eòPûk^û Gaõ lê\â RkùiP^ _âYûkú AZýû\ò Pûhúcûù^ @û_ùYAùf û

Rcòùe fêYò_ûYò cûWÿòaû Gaõ _ûYò Rcò ejòaû iciýûeê aûjûeòaû _ûAñ aòbò^Ü @û«ü`if ~[û i_êeú, K\kú (4-_âKûee), K¦û `if, aòbò^Ü _âKûee _^ò_eòaû, ùMûLû\ý _ûAñ Nûi, @\û, jk\ú AZýû\òKê _eúlY bòòùe Pûh KeûMfû û Gjò _eúlYeê RûYòaûKê còkòfû ù~ _ûYò Rcòaû iciýûe icû]û^ _ûAñ iaêVûeê bf ùjCQò i_êeú Pûh Gaõ i_êeú QWÿû ù^Šâû^þ _âRûZòe K\kú, ùMûLû\ý C_ù~ûMú Nûi Gaõ iûeêKê c¤ @û«ü`if jòiûaùe Keû~ûA_ûeòa û aòbò^Ü _âKûee C_ù~ûMúKeY-ù~ûMý C_ûd ~[û MQ fMû~òaû _ìaðeê MûZùe Phê ù_ûWÿòaû, C_Kìk @ke aûfò@û Rcòùe KZûe bòZe ^ec _Zkû Z«ê aýajûe Keòaû AZýû\ò @û_ùYA aòbò^Ü @û«ü`if Pûh KeòaûKê _eúlY bòòùe KeûMfû I GMêWÿòKe Kû~ðýKûeúZûKê _âZò Éeùe cìfýûu^ KeûMfû û ùfûKcû^u \ßûeû aòbò^Ü @býûi @û_Yû~òaû Gaõ Gjûe _âbûa

iò._ò.iò.@ûe.@ûA \ßûeû iê_ûeòg Keû~ûA[ôaû _âZòUò @û«ü`ife @býûi Gaõ _¡òKê Pûhúcûù^ Kûcùe fùMAùf Gaõ Gjûe Cc `kû`k _ûAùf û K) i_êeú

_ûYòe iciýûKê iûcÜû Keòaû _ûAñ iaêVûeê bf @û«ü`if jòiûaùe i_êeúKê iò._ò.iò.@ûe.@ûA iê_ûeòg Keò[ôfû û MQ fùMAaû icdùe iò._ò.iò.@ûAe _eûcgðKê @û]ûe Keò ùUâe Zùk Phê \ò@û~ûC[ôfû û _âûe¸òK icdùe iû]ûeY MQ @ù_lû Phê ù_ûZû~ûA[ôaû Rcòùe ~\òI MQ bf aXÿê[ôfû Gaõ akò ùjC[ôfû, Z[û_ò ahðû\òù^ Phê bòZùe _ûYò Rcò ejê[ôaûeê ]úùe ]úùe MQe aòKûg jûe jâûi _ûAfû û Gjò _¡òùe UòKòG _eòað^ @ûYò RùY Pûhú MûZ bòZùe Phê ^ ù_ûZò KWÿê@û Keò MQe Pûeò_ùU Phê ù\aû \ßûeû ahðûRk LûZùe ^ Rcò `kû`k còkòfû û Gjû \ßûeû MQ jéÁ_êÁ ùjûA aXÿòfû, MQùe gúNâ `k @ûiòfû Gaõ iû]ûeY MQùe `kê[ôaû i_êeú IR^ (jûeûjûeò 1 Kò.Mâû) ij Zêk^û Kùf Phê

\ò@û~ûA[ôaû MQe `k (jûeûjûeò 1.75Kò.Mâû) e IR^ ùagú ùjfû û PhêKê ùMûUòG _ûgßðeê @ûC ùMûUòG _ûgßðKê KWÿê@û Keò ù_ûZû ~ûA[ôaû MQ MêWÿòK c¤eê @]ôKûõg (80%) MQùe 50 eê 60 i¯ûj (jûeûjûeò 57 i¯ûj) c¤ùe `êf @ûiòfû û Gjò ^òdªòZ Rcòe MQ MêWÿòKùe 57 i¯ûjùe KéZâòc C_ûdùe ^òùdûR^ Keòaû _ûAñ Gù[ôf aýajûe Keû~ûC[ôfû Gaõ Gjò `êf ]eòaû _âKâòdû 6eê 8 i¯ûj c¤ùe ùgh ùjûA ~ûC[ôfû û (L) K\kú

aòbò^Ü K\kú _âRûZò c¤ùe ù^Šâ^ _âRûZòe K\kú G @kùe bf ùjfû, G[ôùe ùagú `k ]eòfû ~ûjûe IR^ MQ _òQû7 Kò.Mâû eê ùagú [ôfû û ^ûfò K\kú, ^ûfò _êbû^ Gaõ ùeûaêÁ K\kú ij Zêk^û Kùf Gjò ù^Šâ^ _âRûZòe K\kú Kcþ \ò^ùe ùjûA~ûC[ôaûeê _ûYò Rcòaû iùß c¤ PûhúKê bf @ck ù\fû û ^ûfò_êbû^ _âRûZòe K\kú _ûYò Rcòaû \ßûeû ùagú _âbûaòZ ùjC[ôùf c¤ Pûhúcûù^ Gjò _âRûZòe K\kú Pûh KeòaûKê ùagú _âû]û^ýZû ù\C[ôùf KûeY G[ôeê ùagú @ck ùjC[ôfû, Gjò _âRûZòe K\kúe aRûeùe Pûjò\û Gaõ \e ùagú Gaõ GjûKê aòKâò Keòaû ijR [ôfû û iû]ûeYZü MQ fMû~òaû icdùe Gjò MQe PûeûKê Phê ù_ûZò Kò´û Phê ^ ù_ûZò fùMAaû þ\ßûeû 73 _âZògZ MQùe _ûYò Rcòfû Gaõ Gjò MQ MêWÿòKùe K\kúe @ûKûe ùQûU ùQûU Gaõ ieê ieê ùjaûeê aòKâò _ûAñ Gjûe Pûjò\û Kcòfû û ùZYê Pûhúcûù^ Rcò Éeùe aòbò^Ü @býûi ~[û MQ fMû~òaû icdKê @ûMê@û Keòù\aû, 4-5 cûie K\kú _ê@û ù_ûZòaû Gaõ _u, iaêR LZ, KZû, Z«ê LZ, ù_ûUûi \ßûeû MûZKê bðò Keòaû Gaõ PhêKê KWÿùe ù\aû AZýû\ò @û_ùYAaû \ßûeû Gjò iciýûeê cêKêkòaûùe iêaò]û ùjfû û icÉ MQKê _ûYò Rcòaû iciýûeê aû ~ûA_ûeòfû Gaõ C_ôû\KZû 80 _âZògZ aé¡ò _ûAfû û ^ûfò_êbû^e jûeûjûeò @ck Kû§ò_òQû 13.5KòMâû Gaõ ùeûaêÁ _âRûZòe @ck Kû§ò_òQû 22.5 Kò.Mâû ùjfû ~ûjû Gjò C^܏ @býûiMêWÿòKê @û_ùYAaû \ßûeû i¸a ùjfû û M) ùMûLû\ý C_ù~ûMú Nûi

Zkê@û @kùe ahðû_ûYò Rcòejê[ôaûeê ahðûEZêùe iû]ûeYZü Gjò Nûie aXÿòaûe jûe ajê _eòcûYùe jâûi _ûA[ûG û \ßòZúdZü Gjò icdùe cûUòeê LZ iaê ù]ûAùjûA ~òaûeê cûUò @^êaðe c¤ ùjûA~ûG û ùZYê Pûhúcûù^ aûùdûMýûieê aûjûeê[ôaû _Zkû cògâYKê Nûi MQ fMû~ûC[ôaû iò@ûe ij icû«eûk bûaùe ù\ùf û Gjû \ßûeû Nûi aê\ûe cìkùe _ûYò Rcòfû ^ûjó Gaõ aûdê PkûPk c¤ VòKþVûKþ ùjfû ~ûjû\ßûeû MQ bf aXÿòfû Gaõ @ck aéþ¡ò _ûAfû û 4) K¦û RûZúd `if

iûeê aýZòZ @^ý icÉ K¦û RûZúd `if iû]ûeY Pûh icdùe fMû~ûC[ôaûeê _ûYò Rcòaû \ßûeû _âPêe lZò ùjC[ôfû û ùi[ô_ûAñ Pûhúcûù^ aòbò^Ü @býûi @û_ùYAaûKê Pò«û Kùf û ùicûù^ Kcþ \ò^ùe @ck ùjC[ôaû Uû_òIùKû _âRûZò ~[û ùbfûdûYò jâûiIßû, gâú Rdû Gaõ gâú aòRdû A\ýû\ò Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û iû]ûeYZü Uû_òIùKû ù`aédûeú cûiùe fMû~ûC[ôaû iÚû^ùe Pûhúcûù^ _eúlY bòòùe GjûKê @ùKÖûae- ^ùb´e cûiùe fùMAùf û Kcþ \ò^ò@û Uû_òùKû _âRûZò aûQòaû Gaõ Pûh icd UòùK @ûMê@û Keòù\aû \ßûeû Pûhúcûù^ ~[û[ð _eòcûYe @ck(MQ _âZò 3.2KòMâû) _ûAùf û jûZú_û\ L´ @ûkê Gaõ @^ý L´@ûkê ùlZâùe Pûhúcûù^ _ìað ahðe `ifKê Rcòùe eLòùf Gaõ jûeûjûeò bûaùe L´@ûkêeê MQ _òQû 6.3 KòMâû Gaõ MùR¦â _âRûZòeê MQ_òQû 5.2 Kò.Mâû Gaõ GK iÚû^úd _âRûZòe jûZú_û\ L´@ûkê _òeêùcWÿêeê MQ _âZò 13.5 Kò.Mâû @ck _ûAùf û _ìaðahðe ^Á ùjûA[ôaû `ifKê Rcòùe eLòaû \ßûeû (L´@ûkê Gaõ jûZò_û\ L´@ûkê) aRûeùe Gjò L´@ûkêe cû¦û @aiÚû icdùe @]ôK @ck

K\kú LûZMêWÿòKùe Phê ù_ûZòaû \ßûeû MQMêWÿòKê _ûYò Rcòaû lZòeê aû~ûA_ûeòfû

jéÁ_êÁ ùeûaêÁ K\kúMQ MêWÿòKùe jéÁ_êÁ K\kú `kòQò Keû~ûA_ûeòfû Gaõ @]ôK Uuûùe Gjû aòKâò ùjaûeê, _ìaðahðe lZòe beYû c¤ ùjûAMfû û @^ý GK K¦û Uû^ò@û ùlZâùe KZûMêŠ LZùe 1Kò.Mâû UâûAùKûWÿcðû ij 50Mâûce ù_ûUûi còùgA ù\A cûUò CùVAaû \ßûeû @ck \ßòMêY ùjfû û 5) _^ò_eòaû

_^ò_eòaû ùlZâùe KZûMêŠ LZ ij UâûAùKûWÿcðû Gaõ @^ýû^ý ùR÷aòK iûcMâú còùgA Rcòùe aýajûe Keòaû \ßûeû MQMêWÿòK bf aXÿòfû Gaõ @ckùe 20eê 30 _âZògZ aé¡ò ùjaû _eòflòZ ùjfû û _^ò_eòaû MêWÿòK c¤eê Kfeû, SêWÿêw, UcûùUû, `êfùKûaò, a§ûùKûaò Gaõ LWÿûgûM bf `kû`k ù\fû û ùMûUòG ùMûUòG `êfùKûaò 2Kò.Mâû Gaõ a§ûùKûaò 2.5 Kò.Mâû e ùZûkû ùjfû û ùMûUòG Kfeû MQeê Pûhúcûù^ 18Kò.Mâû Kfeû Gaõ SêWÿw MQeê 4Kò.Mâû SêWÿw ùZûkòùf û Pûhú C_ù~ûMú KeYe @û[ðòK fûb

^Wÿò@û Pûh ùlZâùe @ûe…û_êSû Gaõ @ûfû_ûWÿ _ûdZùe ^Wÿò@û @ck 59% Gaõ 55% ùagú ùjfû û aòbò^Ü @û«ü`if ~[û i_êeú Gaõ K\kúeê ùeûRMûe còkòaû _ûAñ ù~Cñ icd aýa]û^ eêùj Gaõ _ûYò Rcòaû KûeYeê ù~Cñ @ûõgòK `if ^Á jêG, ZûKê ù\Lò ^Wÿò@û bòòK Pûh aýaiÚûùe ^M\ fûb (2012-13 ciòjûKê ù\Lòùf ) c¤c ]eYe ùjûA[ôfû û C_Kìkaðú _eòùagùe ^Wÿò@û bòòK Pûh aýaiÚûùe fûb-Lyð jûe 1.95 Gaõ 1.59[ôfû, ~ûjûKê ù\Lò Pûhúcûù^ _ûYò_ûM _eòað^Kê iûcÜû Keò_ûeê[ôaû aòbò^Ü Pûh _¡ò Gaõ @býûi @û_ùYAaûKê iÚòe Kùf û Pûh Rcòùe `if aòaò]ZûKê ajêk cûZâûùe aé¡ò Keò Gaõ Kcþ Lyðùe aòbò^Ü @býûi @û_ùYA Gjò Pûh aýaiÚûe fûbR^Zû aé¡ò _ûAfû û 2013-14 ciòjûùe Pûh Keû~ûA[ôaû @û«ü`if _âRûZò I _eòcûY @û]ûeùe ^Wÿò@û bòòK Pûh aýaiÚûeê ^M\ ùeûRMûe 1.35-1.89 fl Uuû ùjûA[ôfû ~ûjû 2012-2013 Zêk^ûùe Zò^òMêY [ôfû û C_iõjûe

Pûh Keòaû _âKâòdûùe ù~ùjZê Pûhúcûù^ @Zò ^òKUeê Gaõ ^òdcòZ bûaùe Zû_cûZâû, _ûYò,_a^ Gaõ @û\ðâZûKê @^êba Ke«ò, ùZYê Pûhúcûù^ ^òRe akò @^êbìZò Gaõ mû^ @û]ûeùe @bò^a _ûYò_ûM ijYòK Pûh @býûi iaê @ûaòÃûe Keò[û«ò Gaõ GjûKê _âiûe Keòaûùe cêLý bìcòKû ù^A[û«ò û ùcûUûùcûUò bûaùe Gjò Rcò Éeúd ^aú^ _âKâòdû MêWÿòK i`k ùjaû _ûAñ GjûKê Kcþ Uuû Lyðùe Kò_eò Pûhú @û_ùYA _ûeòa Gaõ iÚû^úd @kùe C_f² i´ke iVòKþ aýajûe Keò_ûeòa, Zûjû ù\Lòaû @Zý« MêeêZß_ì‰ð û Gjò_eò Pûhúcû^u \ßûeû @ûaòÃéZ ^ìZ^ _âKâòdûMêWÿòKê ~\ò ù_âû›ûjòZ Gaõ ijù~ûM Keû~òa, ùZùa Gjò _âKâòdû Pòe«^ Pûh aýaiÚûKê cRaêZ Keòaûùe i`k ùja û

Giþ Kkûa[ú cêLý ùa÷mû^òK (Kéhò iµâiûeY) @ûA.iò.G.@ûeþ- ùiâûf _äûùi^þ Kâ_iþ eòiyð A^ÁòUêýUþ @ûkòK ùK¦â, Kâò¾_êecþ ù_û.@-KûdKêfcþ, ùKek, bûeZ E-mail: kalacpcri@gmail.com C› : ùfAiû AŠò@û, Wÿòùi´e 2018