het zóveelste boek over zwanger zijn, bevallen en de ontwikkeling van je kind?! Nee, zeker niet! In deze praktische gids sta jij als moeder centraal en gaat het over wat jij doormaakt in het eerste jaar na de geboorte van je kind. Want iedereen met ervaring zal het beamen: dat is niet niks! nuttig én leuk om te lezen als je net bevallen bent en je je wanhopig afvraagt of het ooit nog goed komt met je chronische vermoeidheid en concentratieproblemen. Maar zeker ook als je zwanger bent. Want: hoe beter je je voorbereidt, hoe realistischer je verwachtingen. En hoe realistischer je verwachtingen, hoe steviger je als moeder in je schoenen staat. een combinatie van herkenbare (en soms hilarische!) verhalen van moeders en deskundige toelichting van experts. Van een gynaecoloog tot een kraamverzorgende, van een bewegingswetenschapper tot een huisarts, van een neuroloog tot een verloskundige – zij lichten de aspecten van het ontzwangeren toe. Alles komt aan bod: van de lichamelijke ongemakken tot de emotionele achtbaan waarin je zit en van tips hoe je van die overtollige zwangerschapskilo’s afkomt tot de vraag hoe je het moederschap een plaats kunt geven in je relatie, je carrière en je sociale leven. een feest der herkenning voor alle moeders. Een feest met een lach en traan… want zo is de realiteit.
De kraamweek zit erop. Je steun en toeverlaat – de kraamverzorgende – heb je uitgezwaaid, je partner is weer aan het werk, en voor iedereen om je heen draait de wereld gewoon door. Maar voor jou niet. Voor jou staat hij nog even op z’n kop.
huilt of als hij niet goed drinkt?’ Niet alleen heb je te kampen met dit soort fundamentele twijfels, daarnaast ben je fysiek ook nog niet de oude. Je voelt je behoorlijk geradbraakt, vooral de eerste zes tot acht weken: je bent moe, hebt last van je bekken, van je rug... Zes weken na de bevalling ga je voor het laatst naar je verloskundige of gynaecoloog: dat is het moment waarop de meeste lichamelijke verschijnselen van een zwangerschap weer hersteld zijn. Er bestaat geen standaard protocol voor die naconje baarmoeder weer haar oorspronkelijke grootte heeft en of
Als de kraamhulp weg is...
eventuele hechtingen en scheurtjes goed genezen zijn. Soms
‘Toen Willem was
doet ze inwendig onderzoek, soms ook niet. Eventueel gaat ze
geboren, vond ik alles
na of je ijzergehalte en bloeddruk in orde zijn. Verder krijg je de
leuk, alles fantastisch.
gelegenheid om vragen te stellen, zowel over je eigen nieuwe
Tot de kraamhulp weg-
rol als moeder als over de verzorging van je kind. En je kunt je
ging. Voor mij was ze
bevalling nog eens doorspreken. Bereid dit gesprek goed voor:
echt een wandelende
noteer van tevoren al je vragen en neem je lijstje mee. Geef
gebruiksaanwijzing.
eerlijk aan hoe het met je gaat, ook als je je niet zo goed voelt.
En iedereen zegt dan
Na die eerste hectische en overrompelende kraamweek be-
Je verloskundige zelf kan je dan misschien verder helpen, of
wel: “Vertrouw op je
gint het idee te landen: je hebt een baby! En wát voor een: de
ze kan je doorverwijzen naar je huisarts.
moedergevoel.” Yeah
mooiste en de liefste van alle baby’s die er op de wereld zijn!
Het is echt geen schande als je wat begeleiding nodig hebt bij
right! Je wilt het uit
Je geluk kan niet op.
misschien wel de grootste verandering in je leven. Sterker nog:
alle macht goed doen
Jammer genoeg heeft dat gevoel van euforie ook een andere
dit is het moment waarop je een grote slag kunt slaan. Want de
en juist dan begin je
kant: wat als er iets misgaat met deze nieuwe grote liefde? Een
eerste drie maanden na je bevalling heb je waarschijnlijk nog
te twijfelen: doe ik het
kind maakt je enorm kwetsbaar en dat realiseer je je bij tijd en
verlof of – als je niet werkt – je gebruikelijke activiteiten staan
wel goed, groeit ’ie wel
wijle als geen ander. Dan voel je je onzeker, hulpeloos, of zelfs
op een lager pitje. Dit is geen vakantie: je hebt tijd nodig om te
goed?’
radeloos. ‘Kan ik deze verantwoordelijkheid wel aan? Wat als
wennen aan je nieuwe rol en het leven dat daarbij hoort. Je kunt
ik met m’n kind van de trap val? Stel, hij huilt en ik word er
niet meer zomaar even de deur uit, je moet alles plannen. En
niet wakker van…? Wie zegt me dat het goed komt als hij zo
dan nóg kan het zijn dat je kind anders beslist en zich niet aan
diep slaapt dat hij nauwelijks ademhaalt, als hij ontroostbaar
jouw planning houdt. Gebruik die eerste maanden om samen
trole. Meestal controleert de verloskundige of gynaecoloog of
Tussen tien dagen en drie maanden
108
109
Vivienne (35), moeder van Willem (8), Saar (5), Milou (3) en Babs (1)
met je partner en kind een nieuw ritme te vinden. Probeer niet
getriggerd te kunnen worden door een zwangerschap. Toen bleek
te veel te willen en probeer flexibel te zijn. En realiseer je dat
dat ik de ziekte van Hashimoto had: een auto-immuunziekte waar
de hectiek en de stuurloosheid van voorbijgaande aard zijn: je
een trage schildklier bij hoort. Met die diagnose vielen alle puz-
raakt op elkaar ingespeeld en je vrijheid komt – in iets gewij-
zelstukjes in elkaar.’
zigde vorm – weer terug.
Nanja (34), moeder van Fiene (4) en Bieke (2)
Maar vooral: focus niet alleen op de moeilijkheden en wees je bewust van de waarheid die schuilt in het grootste cliché ooit: een kind… je krijgt er ontzettend veel voor terug!
Tijdelijk of chronisch Meestal gaan schildklierklachten na een bevalling na verloop
Mieke Schaftenaar, cesartherapeut:
van tijd weer over, maar zwangerschap en bevalling kunnen ook de trigger zijn voor latent aanwezige chronische schildklierziek-
‘Als nieuwbakken moeder vind je het moeilijk om aan te geven
ten. De meest voorkomende chronische variant van een trage
hoe je je echt voelt. Eigenlijk is dat gek: tijdens de zwanger-
schildklier is de ziekte van Hashimoto.
schap bespreek je álles. En zodra je kind er is, word je direct gereserveerder. Zelfs het hechten van een knip of scheurtje wordt ineens een probleem, terwijl je daarvoor urenlang met je
De eerste turbulente weken zijn achter de rug, maar waarschijn-
benen wijd hebt gelegen!’
lijk sta je nog steeds niet te stuiteren van de energie. Je moet er
Yes!
waarschijnlijk nog elke nacht een paar keer uit. Die gebroken
‘Beide keren heb ik de
nachten zijn moordend en slaapgebrek is een allesbepalende
eerste weken echt op
4.1 Moe en nóg moeder: je schildklier
factor (zie pagina 97 e.v.). Probeer je nachtrust dus zo veel mo-
een roze wolk gezeten.
gelijk te borgen. Bijvoorbeeld door afwisselend met je partner
Als ze ’s nachts huil-
‘De eerste drie maanden viel ik af, terwijl ik tegelijk veel honger
diensten te draaien, of door te kolven voor de nachtvoeding als
den voor de voeding,
had. Ik zweette veel, was alerter… hyper bijna. Achteraf lijkt het
aanleggen moeilijk gaat.
dacht ik: yes, ik mag
erop dat ik toen een te snel werkende schildklier had. Na drie
Probeer zelf goed in te schatten of je je vermoeidheid ‘normaal’
weer! Toen ze eenmaal
maanden, precies op het moment waarop ik weer ging werken,
vindt. In de eerste zes weken na de bevalling is de kans aanwezig
doorsliepen en ik er
ging het enorm bergafwaarts met me. Ik viel van het ene griepje in
dat je vermoeidheid (mede) veroorzaakt wordt door bloedar-
’s nachts soms toch
het andere. Ik kwam aan, voelde me somber, verloor extreem veel
moede (zie pagina 85). Maar als je langer dan zes weken ex-
uit moest, kreeg ik er
haar – zo erg dat het zichtbaar werd. En ik had het steeds koud en
treem moe blijft, kan er misschien iets aan de hand zijn met je
meer moeite mee.’
was sloom en futloos. Toen ik naar de huisarts ging, stuurde hij
schildklier. De schildklier is een belangrijk orgaan. Het maakt
me naar huis met de mededeling dat het er allemaal bij hoorde.
een hormoon aan – het schildklierhormoon – dat de intensi-
Pas later gingen we testen op schildklierafwijkingen; die schijnen
teit bepaalt van verschillende processen die in het lichaam
110
111
Nonky (29), moeder van Loek (3) en Duco (1)
plaatsvinden, en van invloed is op je stofwisseling, psyche,
de hand is, ga dan naar je huisarts en overleg of verder on-
energievoorraad enzovoort.
derzoek nodig is.
Tijdens je zwangerschap krijgt je schildklier een flinke boost: er moet extra schildklierhormoon worden geproduceerd. Na de bevalling hoort de productie van dat hormoon weer het-
Wat een snelle schildklier teweeg kan brengen:
zelfde te worden als voor de zwangerschap. Maar soms gaat
• opgejaagd gevoel
dat niet vanzelf en raakt de productie van het schildklierhor-
• nervositeit
moon tijdelijk verstoord. In sommige gevallen wordt er te veel
• grote eetlust
aangemaakt, in andere gevallen te weinig – en vaak gebeurt
• gewichtsverlies
dat achter elkaar. In eerste instantie werkt de schildklier
• diarree
dan te snel, waardoor organen als het hart, de darmen, het
• zweterigheid
zenuwstelsel en de lever worden opgejaagd in hun functio-
• hartkloppingen
neren – met alle gevolgen van dien (zie het lijstje op de pa-
• snelle polsslag
gina hiernaast). Als de schildklier vervolgens te traag wordt,
• krachtverlies in de spieren
gebeurt het omgekeerde. Met name de symptomen van een trage schildklier (zie het lijstje op de pagina hiernaast) zijn moeilijk te herkennen, omdat het ook ‘gewoon’ ontzwangerverschijnselen kunnen zijn.
Wat een trage schildklier teweeg kan brengen: • vermoeidheid • gewichtstoename
Vrijwel altijd zijn de versto-
• droog haar
ringen van de schildklier-
• droge, bleke huid
functie na een bevalling
• broze nagels
tijdelijk en gaan ze binnen
• depressie
een jaar na de bevalling vanzelf weer over. Wél hebben vrou-
• verstoorde cyclus • kouwelijkheid
wen die ooit een schildklieraandoening hebben gehad, meer kans om die opnieuw te krijgen bij een volgende zwangerschap. Aangezien de schildklier zo
Manon Linders, verloskundige:
bepalend is voor je welbevinden, is het belangrijk dat je alert
‘Als je de mogelijkheid hebt: doe een middagdutje! En hang een
bent. Vaak is een schildklieraandoening goed te behandelen
briefje op de voordeur met: “Ik heb nachtdienst!”’
met medicijnen. Dus heb je het vermoeden dat er iets aan
112
113