Blue Planet Magazine 6 by leonidas pertropoulos

FR EE

Διμηνιαίο περιοδικό για τον πλανήτη Γη και τους κατοίκους του ~ teyxoσ 5

ISSN: 1791-3993

Ε π ι χ ε ί ρ η σ η

Musashι Αγώνας για τη διάσωση των φαλαινών της Ανταρκτικής Κατασκευή Αυτόνομης κοινότητας

οι λυκοι του yellowstone

EDiTORiAL

Στριμωγμένο σε ένα μικρό σπήλαιο, βράχια γλιστερά και μυτερά, χωρίς διέξοδο, κοιτάζει πάνω από την πλάτη του ερπετού, τον γαλάζιο ουρανό. Ο ήλιος, ψηλά ακόμη και κάνει ζέστη, όπως και η ανάσα που ξεχωρίζει το κάθε δευτερόλεπτο σε μυριάδες στιγμές και ανασαλεύει το χρόνο, τα πετάγματα μιας γερασμένης λιβελούλας, πριν πεταχτεί η γλώσσα του φρύνου, μαύρη και κολλώδες σαν τελικό έναυσμα προς τον ουρανό.

Οι φίλοι μου πηδάνε πάνω από φωτιές και τα στόματα είναι φιμωμένα με σανό από νεκρά μπαομπάμπ.

Σήμερα το χωράφι λάμπει στάχια μπλε και κόκκινα. Οι φίλοι μου πηδάνε πάνω από φωτιές και τα στόματα είναι φιμωμένα με σανό από νεκρά μπαομπάμπ. Μετέωρος για πάντα. Τίποτα δεν υπάρχει πιο πέρα. Όλα στο τέλος καίγονται από ανθρώπους που ήταν μωρά. Τότε και τώρα.

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Λεωνίδας Παπανίκος

BLUE PL A NET

Σε μακρινά μέρη , όπου το ποτάμι συναντάει δροσερό τις λασπωμένες ρίζες του αιωνόβιου μπαομπάμπ, μια σπίθα, από κύματα θάλασσας, πορτοκαλίζει σαν κάρβουνο από αρχαία φλόγα μέσα στα μάτια του παγιδευμένου τρωκτικού.

Kleanthous 11,

Hermes Advertising And Publishing

Ilioupoli, P. C 16345,

Παπανίκος Λεωνίδας, Εκδότης,

Attiki,

info@haap. gr,

Ιορδάνης Σταυρίδης,

Σύμβουλος έκδοσης,

jordan. stavridis@haap. gr,

Χάρης Μαχαίρας,

Καλλιτεχνική διεύθυνση, info@happyartists. gr

Ιjaz Bhatti,

Διεύθυνση φωτογραφίας bhatti@haap.gr

ΣΥΝΤΑΞΗ

Εκτύπωση- Βιβλιοδεσία:

Συντονισμός Σύνταξης- Επιμέλεια

Αφοι Στάντζου & ΣΙΑ Ο. Ε.

Tel. (+30) 2111199758 - 9 Fax: 2109768364 www. haap. gr email: info@haap. gr www. blue-planet. gr email: info@blue-planet. gr Υπεύθυνος σύμφωνα με τον νόμο Παπανίκος Λεωνίδας, Κλεάνθους 11, Κ.

Λέανδρος Κυριακόπουλος,

Ηλιούπολη,16345

leandros. kyriakopoulos@haap. gr,

Aγγελικη Αργυρούδη

Εμπορικός τομέας

angie. argyroudi@haap. gr

Γεώργιος Γεωργακάκος, Υπεύθυνος διαφήμισης

Κείμενα

george. georgakos@haap. gr

Ιωάννης Βασιλόπουλος Χρήστος Κατρούτσος Νίκη Κυριακοπούλου Γιάννης Ίσσαρης Tonia Bhatti Κώστας Μαυραγάνης Νίκος Ματσόπουλος Μετάφραση

Φωτογράφοι

Ijaz Bhatti, Tonia Bhatti, Αλέξης Μπαρζός, Ιορδανίδης Σταύρος, Ιωάννης Βασιλόπουλος, Παπανίκος Λεωνίδας,Γιάννης Ίσσαρης, Επιστημονικοί σύμβουλοι

Πέτρος Πετρίδης, Ανθρωπολογία Αρετή Μπανάκου, Ανθρωπολογία Γεώργιος Κυριαζόπουλος - Ψυχολογία Διαμαντής Θωμάς, Ιατρική Χάρης Κουτσούλας, Βιολογία Ιωάννης Βασιλόπουλος, Φαρμακολογία Ijaz Bhatti, Iορδάνης Σταυρίδης Αποστολές Σύμβουλος περιβάλλοντος Γιάννης Ίσσαρης, Ωκεανογράφος, Υποβρύχιος Φωτογραφός

(ISSN 1791-3993) is published every two months by Hermes Advertising &

Για επικοινωνία με το διαφημιστικό τμήμα:

Publishing

Τηλ: 211 1199758-9, Fax: 210 9768364 email: info@blue-planet. gr

Το Blue Planet Magazine ιδρύθηκε από την Hermes

Για εγγραφές νέων συνδρομητών: Τηλ : 211 1199758-9, Fax: 210 9768364 Εγγραφή μέσω internet: www. blue-planet. gr Εξυπηρέτηση συνδρομητών: (διευκρινήσεις, αλλαγές, παραλαβές) Τηλ : 211 1199758-9, Fax: 210 9768364 Email: info@haap. gr Ετήσια συνδρομή (6 τεύχη/ μέσω ΕΛ. ΤΑ. ): Εσωτερικού: Aπλά Συστημένα Κύπρος-Ευρώπη-Τουρκία: Απλά Συστημένα Λοιπές χώρες: Απλά Συστημένα

το 2007 με στόχο την επιμόρφωση και την ευαισθητοποίηση πάνω σε επιστημονικά προγράμματα, εξερευνητικές αποστολές, περιβαλλοντολογικές μελέτες και γενικότερα στην γνώση των πραγμάτων πάνω στον πλανήτη Γη και βέβαια, πέρα από αυτόν μέχρι τα έγκατα του σύμπαντος. 24€ 36€ 36€ 48€ 40€ 54€

Coordinator

Νάσος Κάτρης

Advertising & Publishing

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ

BLUE PL A NET

Ήρα Καββαδία

Blue Planet Magazine

Διευκρίνηση: Το περιοδικό Blue Planet

Τεχνική υποστήριξη

έιναι δωρεάν διανομής, σε συγκεκριμένα

Νίκος Κοσμόπουλος, Γιώργος Τζιγκουνάκης support@haap. gr

σημεία σε όλη την Ελλάδα. Το κόστος των

χωρίς να έχει παραγγελθεί.

συνδρομών, είναι για αυτούς που δεν έχουν

Συνεργαστήκαμε

την δυνατότητα να το βρούν και για όσους

για αυτό το τεύχος

Διανομές-Eκδηλώσεις

δεν προλαβαίνουν, λόγω της ταχύτατης

με τις οργανώσεις:

Παπανίκος Δημήτρης, Υπεύθυνος Διανομής Ελλάδας Υπεύθυνος Promotion dimitris. papanikos@haap. gr

εξάντλησής του. Η τιμή περιλαμβάνει το

Wildlifekosmos, , Mindwind,

κόστος αποστολής και συσκευασίας καθώς

Nasa, Εθνικό Αστεροσκοπείο

και έξοδα προσωπικού.

Αθηνών. TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΦΩΤΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ:

12-18

Φωτογράφοι άγριας ζωής λιβαδια του βυθου

οι λυκοι του yellowstone Στο Εθνικό Πάρκο Yellowstone η πορεία του γκρίζου λύκου είναι από τις πιο πολύπλοκες στην ιστορία της αμερικανικής άγριας ζωής. Red List

20-26

costa rica:

η κιβωτοσ του νωε

Tόσο κοντά, τόσο μακριά

28-50

Αυτόνομες κοινότητες στη σύγχρονη κοινωνία

BLUE PL A NET

Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, γνωστότερη ως Βόρεια Κορέα, αποτελεί σε διεθνές επίπεδο ένα από τα πιο απομονωμένα κράτη του σύγχρονου κόσμου.

επιστροφη στην πολη

54-62

Οικονομική κρίση. Τρομοκρατία. Διαφθορά. Πόλεμος. Συμφέροντα. Όροι οι οποίοι συναντώνται καθημερινά από όποιον παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στην επικαιρότητα οποιασδήποτε χώρας του δυτικού κόσμου.

ματιεσ στο Σύμπαν Η εποχή την οποία ζούμε, είναι μιά εποχή κρίσεως. Πολλά προβλήματα μαστίζουν την κοιανωνία μας. Προβλήματα κοινωνικά, οικονομικά και προπαντός έλλειψη αξιών. Επικρατεί η τάση για μιά συνεχώς αυξανόμενη αναζήτηση ευδαιμονίας μέσα από τα υλικά αγαθά. ΕΠΙΣΤΗΜH

Τεχνολογία

64-76

78-86

Εξελίξεις στην υγεία των αρθρώσεων aγριοτριανταφυλλια Rose hips

Ο θαυμαστός κόσμος των φυτών

87-90

Το άγριο τριαντάφυλλο πέρα από την ομορφιά του μπορεί να προσφέρει ανακούφιση όχι μόνο από τον πόνο της καθημερινότητας αλλά και από εκείνο της αρθρίτιδας. TEYXOΣ 5

NEA AΠΟ ΤΟΝ ΜΠΛΕ ΠΛΑΝΗΤΗ Φωτογραφία: Flickr- Sami Keinanen, Wikipedia

BLUE PL A NET

Ο τιτάνιος βόας από τη Σερεχόν Κείμενο: NIKH ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ένας προϊστορικός κάτοικος της Νοτίου Αμερικής προερχόμενος από την οικογένεια των υδρόβιων ερπετών, ανακαλύφθηκε σε λιγνιτωρυχείο της βορειοανατολικής Κολομβίας, στην περιοχή Σερεχόν. Θαμώνας των ποταμών της τροπικής περιοχής, έζησε εκεί πριν από 60-58 εκατομμύρια έτη. Οι συνθήκες της εποχής δικαιολογούν τις τραβηγμένες διαστάσεις του, αν σκεφτούμε πως πριν από 65 εκατομμύρια έτη εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Οι απολιθωμένοι σπόνδυλοί του που βρέθηκαν δείχνουν ότι το μήκος του ερπετού ήταν 1213 μέτρα, το πάχος του 1 μέτρο, ενώ το βάρος του ήταν 1 τόνος και 140 κιλά. Τρεφόταν με υδρόβιες χελώνες, κροκόδειλους και μεγάλα ψάρια. Όπως κάθε φίδι, μπορούσε να φάει μεγαλύτερα ζώα από το κεφάλι του, λόγω της αόριστης σύνδεσης της οδοντοστοιχίας του. Το προϊστορικό γιγάντιο ερπετό δεν ήταν δηλητηριώδες, περιτύλιγε τη λεία του προκαλώντας της ασφυξία. Ο νέος μακρύτερος πρόγονος των ερπετών δημιουργεί και ταυτόχρονα εντάσσεται στο είδος titanoboa carrejonensis, που μεταφράζεται σαν ο «τιτάνιος βόας της Σερεχόν». TEYXOΣ 5

NEA AΠΟ ΤΟΝ ΜΠΛΕ ΠΛΑΝΗΤΗ Φωτογραφία: Flickr- Dan Diffentale

Νέα ταφικά ευρήματα στην Αίγυπτο

BLUE PL A NET

Κείμενο: NIKH ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός συνεχίζει να δίνει το παρόν στη σύγχρονη εποχή με τις επιβλητικές πυραμίδες και τις καλοδιατηρημένες μούμιες που ανακαλύπτονται. Πυραμίδα 4300 χρόνων ανακαλύφθηκε στη νεκρόπολη της Σαχάρας, σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από το σημερινό Κάιρο. Πυραμίδα που οικοδομήθηκε για τη βασίλισσα Σεσεστέτ, μητέρα του βασιλιά Τέτι – Πέπι πρώτου βασιλιά της 6ης δυναστείας του παλαιού βασιλείου. Τα απομεινάρια της μούμιας της, φαίνεται πως ανακάλυψαν αρχαιολόγοι τον Ιανουάριο 2009, έπειτα από πέντε ώρες κινήσεων χειρουργικής ακρίβειας για το άνοιγμα της σαρκοφάγου της. << Μολονότι δε βρέθηκε το όνομα της βασίλισσας που είναι θαμμένη στην πυραμίδα, όλες οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τη Σεσεστέτ τη μητέρα του βασιλιά Τέτι που έζησε στην Αίγυπτο τον 24ο αιώνα π.Χ.>> δήλωσε ο επικεφαλής των αρχαιολόγων που συμμετείχαν στην επιχείρηση, Ζαχί Χαουάς. Ο τάφος βρέθηκε συλημένος. Όμως, ένα αρχαίο κεραμικό και φύλλα χρυσού βρέθηκαν τοποθετημένα ανάμεσα στα δάχτυλα της μούμιας. Μέχρι σήμερα, έχουν βρεθεί πολλές βασιλικές μούμιες όπως του Τούθμωση Γ’ και του Τουτανχαμών, όλες τους όμως προέρχονται από το Νέο Βασίλειο, που ξεκίνησε 500 χρόνια μετά την εποχή του Τέτι. Έτσι, η ανακάλυψη κτερισμάτων και ιερογλυφικών επιφανειών στις νέες πυραμίδες που χρονολογούνται από τον 24ο αιώνα θεωρείται σημαντική αρχαιολογική επιτυχία. Επίσης, τον Φεβρουάριο του 2009, αιγύπτιοι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν περίπου 30 μούμιες και μία ανέπαφη σαρκοφάγο σε νεκρόπολη της Σαχάρας. << Πιστεύουμε ότι η σαρκοφάγος ανήκει στο Παλαιό Βασίλειο, πιθανότατα στην 5η δυναστεία.>> δήλωσε στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters ο αρχαιολόγος Αμπντέλ Χακίμ Καράρ. Οι ταφικές κατασκευές της Σαχάρας εξυπηρετούσαν τις ταφικές ανάγκες της γειτονικής τότε περιοχής, της Μέμφιδας, καθότι η Μέμφις λυμαίνονταν από τους ληστές στους αρχαίους χρόνους. Τα πολιτισμικά και πολεοδομικά ευρήματα του παρόντος φωτίζουν διευκρινιστικά την ιστορική γνώση κι επιτείνουν το τουριστικό ενδιαφέρον της Αιγύπτου. TEYXOΣ 5

NEA AΠΟ ΤΟΝ ΜΠΛΕ ΠΛΑΝΗΤΗ Φωτογραφία: Lucinda Backwell

Επιστημονική διαλογή εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων

BLUE PL A NET

Κείμενο: NIKH ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Αμερικανοί ερευνητές επιχείρησαν να παράγουν εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα εισάγοντας ανθρώπινο DNA μέσα σε ωάρια αγελάδας, ποντικιού και κουνελιού. Οι ερευνητές, μέλη της εταιρίας Advanced Cell Technology, εξήγησαν πως το πείραμα απέτυχε. «Αντί να ενεργοποιούν τα σωστά γονίδια, τα ζωϊκά ωάρια στην πραγματικότητα τα απενεργοποιούν.» δήλωσε ο Δρ. Ρόμπερτ Λάνζα, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στο Cloning and Stem Cells. Ως αποτέλεσμα τα έμβρυα σταμάτησαν να αναπτύσσονται στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης. Ο Δρ. Ίαν Γουίμουτ «πατέρας» του κλωνοποιημένου προβάτου Ντόλι, είναι αρχισυντάκτης του Cloning and Stem Cells και χαρακτήρισε «απογοητευτικά» τα αποτελέσματα της Advanced Cell Technology. Στο Cloning and Stem δημοσιεύονται έρευνες και παρατηρήσεις στον τομέα της βιοιατρικής. Η Advanced Cell Technology πραγματοποίησε, ωστόσο, την παραγωγή δισεκατομμυρίων ερυθροκυττάρων από εμβρυϊκά κύτταρα αίματος. Η μεταφορά από το εργαστήριο στην κλίνη απαιτεί χρόνο. Δοκιμές σε εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα θα πραγματοποιηθούν στην Αγγλία υπό την αιγίδα της Εθνικής Υπηρεσίας Μεταγγίσεων Αίματος της Σκωτίας. Ουσιαστικά πρόκειται για τριετή δοκιμή που επιδιώκει την αποταμίευση ανεξάντλητης ποσότητας αίματος για τις επείγουσες μεταγγίσεις. Το αίμα που θα αποταμιευθεί θα είναι καθαρό, χωρίς επιμολύνσεις. Η έρευνα θα πραγματοποιηθεί σε ανθρώπινα έμβρυα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αυτό που θα προωθήσει την έρευνα είναι ο εντοπισμός εκείνων των εμβρύων που είναι προορισμένα να γίνουν πανδότες με ομάδα αίματος ‘ 0 - αρνητικό’. Στην ομάδα ‘ 0-αρνητικό’ ανήκει μόνο το 7% του πληθυσμού. Η διαδικασία της διαλογής των κυττάρων είναι η εξής: Αφού απομονωθούν τα ερυθροκύτταρα των εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων, θα τους αφαιρείται ο πυρήνας, ώστε να παραχθούν ερυθρά αιμοσφαίρια ικανά να μεταφέρουν οξυγόνο. Η συγκεκριμένη πορεία εξέλιξης της Βιοϊατρικής βρίσκεται αντιμέτωπη από τις αντιδράσεις κάποιων ομάδων. Υποστηρίζουν πως είναι ανήθικο να καταστρέφονται εμβρυϊκά κύτταρα στο όνομα της επιστήμης. TEYXOΣ 5

Φωτο γεΩγραφία

Φωτογραφία: Jolley Chris & Seattle Dredge Επιμέλεια κειμένων: παπανικοσ λεωνιδασ

Το βλέμμα της φυλακής

BLUE PL A NET

Φωτογράφοι εθελοντές του περιοδικού από ολόκληρο τον κόσμο έχουν συνεισφέρει χιλιάδες φωτογραφίες. Επιλέξαμε μερικές από αυτές για την εκφραστικότητά τους. Ευχαριστούμε τους φωτογράφους Jolley Chris και Seattle Dredge

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

Οι ζωολογικοί κήποι είναι μία ανακάλυψη του δυτικού πολιτισμού. Η εκμετάλλευση των ζώων, για διασκέδαση και γενικότερα για παρουσίαση σε θεάματα είναι μία αναπόσπαστη στιγμή της «Κοινωνίας του Θεάματος», με την ευρεία έννοια του Γκυ Ντεμπόρ. Εκατομμύρια ζώα έχουν πεθάνει μέσα σε άθλιες συνθήκες εγκλεισμού.Η έννοια του εγκλεισμού, ζώων προικισμένωνν από την φύση να πετάνε, να κολυμπάνε, να τρέχουν , να κυνηγούν, να σκάβουν κοκ, καταλήγει σε ένα μεγάλο ψυχολογικό βάρος, που όπως και στους ανθρώπους οδηγεί σε αποκλίνουσα συμπεριφορά και πρόωρο θάνατο.Το Blue Planet Magazine υποστηρίζει την ολοένα αυξανόμενο τάση για παντελή κατάργηση των ζωολογικών κήπων και γενικότερα κλουβιών, περιορισμού και εγκλωβισμού. Η φύση και τα πλάσματά της δεν ορίζονται από δικές μας συμπεριφορές, παρά θα τείνουν για πάντα σε μία εξισορρόπιση. Στηρίζουμε την προστασία των βιοτόπων, τον οικοτουρισμό, και τα εκπαιδευτικά σαφάρι.

Φωτο γεΩγραφία

Το Κόκκινο Πάντα Στο Chester Zoo της Αγγλίας ένα Κόκκινο Πάντα κατεβαίνει από το δέντρο στο οποίο ζεί για να πιέι νερό. Οι δραστηριότητες των ζώων στους ζωολογικούς κήπους περιορίζεται στους διαμορφωμένους χώρους και το πρόγραμμά τους θυμίζει πρόγραμμα φυλακισμένων. Η πλήξη είναι ο πρώτος εχθρός που καταλήγει στις περισσότερες περιπτώσεις σε κατάθλιψη.

BLUE PL A NET

Ουρακοτάνγκος Με τα δάκτυλα των χεριών του ακουμπισμένα στα κάγκελα του κλουβιού, ένας νεαρός ουρακοτάνγκος κοιτάζει λυπημένα τον φακό. Η φωτογραφία θυμίζει στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β παγκοσμίου πολέμου. Μέχρι πρότινος στους περισσότερους ζωολογικούς κήπους του κόσμου οι επισκέπτες ταίζαν όλα τα ζώα με ότι τροφές είχαν μαζί τους με αποτέλεσμα πολλά απο αυτά να δηλητηριάζονται ή να παχαίνουν υπερβολικά. Η σημερινή τάση απαγορεύει την ρίψη τροφής και οι χώροι διαμονής έχουν μεγαλώσει.

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Φωτο γεΩγραφία

BLUE PL A NET

ΡΙΝΟΚΕΡΟΣ Ξαπλωμένος πάνω σε ένα σωρό από άχυρα αυτός ο ρινόκερος έχει έρθει από πολύ μακριά, την Ζιμπάμπουε, με ένα πρόγραμμα ανταλλαγής ζώων,μεταξύ των ζωολογικών κήπων. Πίσω από κάθε αιχμαλωσία πολύ συχνά κρύβεται μια δραματική ιστορία λαθροκυνηγών, μεσαζόντων, ζωολογικών κήπων και χρημάτων. Η εμπορική αξία ενός ζώου εξαρτάται

Η διατροφή είναι μόνο ένα μέρος της καθημερινότητας. Όπως και οι άνθρωποι, έτσι και τα ζώα αφιερώνουν μεγάλο μέρος της ημέρας τους στις κοινωνικές συναναστροφές, ενώ άλλα ψάχνουν τρόπους απόδρασης με κάθε ευκαιρία. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει από μη κυβερνητικές οργανώσεις τα ζώα αιχμαλωσίας πάσχουν από κατάθλιψη με αποτέλεσμα να πεθαίνουν από αρρώστιες που σχετίζονται με το στρες, όπως καρκίνος, εγκεφαλικά κοκ.

από την σπανιότητά του, το μέγεθος και την ηλικία του. Οι ζωολογικοί κήποι, είναι μία καλοστημένη επιχείρηση όπως και οι περισσότερες ιδιωτικές φυλακές του εξωτερικού.

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Φωτο γεΩγραφία

Φωτογραφική Πραγματικότητα Έχει να κάνει με φωτογραφία; Έχει να κάνει μ'εμάς.

Οι κουκουβάγιες υπάρχουν σχεδόν σε όλους τους

ζωολογικούς κήπους. Αυτά τα υπέροχα πουλιά εκτός από

τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά

τους, όπως την καταστροφή των βιοτόπων τους, τις

αλεπάλληλες δηλητηριάσεις από φυτοφάρμακα, έχουν να

αντιμετωπίσουν και καταστάσεις αιχμαλωσίας προς τέρψιν του φιλοθεάματος κοινού.

www. photoreality. gr TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Ο δικτυακός τόπος για την Φωτογραφία.

BLUE PL A NET

red

list

Μεκόνγκ μια νεα Εδέμ Κείμενο: Κώστας Μαυραγάνης

Κάποιοι από τους πλέον πλούσιους βιοτόπους του πλανήτη Γη μπορούν να βρεθούν στην ευρύτερη κοιλάδα του Μεκόνγκ: πρόκειται για μια περιοχή μοιρασμένη ανάμεσα στην Καμπότζη, τη Δημοκρατία του Λάος, τη Μυανμάρ, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και την επαρχία Γιουνάν της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

πεια τον περιορισμό των δραστηριοτήτων συλλογής πληροφοριών, με αποτέλεσμα οι πρώτες εκτεταμένες έρευνες να γίνουν μόλις τη δεκαετία του 1990. Η ανακάλυψη που τράβηξε για πρώτη φορά έντονα το ενδιαφέρον του επιστημονικού κόσμου ήταν αυτή του saola, ενός βοοειδούς το οποίο εντοπίζεται στις εκτάσεις ανάμεσα στο Λάος και το Βιετνάμ. Το αποτέλεσμα ήταν η κατακόρυφη αύξηση του επιστημονικού ενδιαφέροντος: μέσα σε δέκα χρόνια, οι επιστημονικές αποστολές είχαν εμπλουτίσει τα κατάστιχα των βιολόγων με 519 είδη φυτών, 279 είδη ψαριών, 88 είδη βατράχων, 88 αραχνοειδών, 46 ερπετών, 22 φιδιών, 15 θηλαστικών, 4 ειδών χελώνας, και δύο ειδών σαλαμάνδρας. Έκτοτε, οι έρευνες και τα αποτελέσματα που αυτές αποφέρουν δεν έχουν σταματήσει να εκπλήσσουν τον επιστημονικό κόσμο- ο οποίος θεωρεί πως αυτό είναι μόνο η αρχή. Αμφίβια Ο Μεκόνγκ διεκδικεί τον τίτλο του «χαμένου κόσμου» για τα αμφίβια: 91 είδη αμφιβίων έχουν ανακαλυφθεί από το 1997, και ο αριθμός αυτός μεγαλώνει με ταχύτατους ρυθμούς. Στην περιοχή που υπάγεται στο Βιετνάμ και μόνο, ο αριθμός των καταγεγραμμένων ειδών βατράχων έχει διπλασιαστεί από τη στιγμή που τα μικροσκόπια του επιστημονικού κόσμου στράφηκαν πάνω της. Μέσα στο 1998 ο αριθμός των βατράχων της κατηγορίας Leptobrachium αυξήθηκε από 4 σε 6, χάρη στον εντοπισμό δύο νέων ειδών στο Βιετνάμ. Πρόκειται για τα Leptobrachium Xanthospilum και Leptobrachium banae. Άλλα είδη περιλαμβάνουν τα Leptolalax sungi και Leptolalax nahangensis. Επίσης, νέα είδη έχουν ανακαλυφθεί και στις κατηγορίες Rana και Rhacophorus. Αραχνοειδή Οι επιστημονικές αποστολές που έχουν γίνει μέχρι τώρα έχουν εντοπίσει 88 νέα είδη αραχνών, η πλειοψηφία των οποίων βρέθηκαν σε Λάος, Ταϊλάνδη και την επαρχία Γιουνάν της Κίνας. Η πιο διάσημη ανακάλυψη έγινε το 2001 από τον δρ. Peter Jäger, που έφερε στο φως το Heteropoda Maxima μετά από έρευνες στην επαρχία Χαμουάν στο Λάος. Πρόκειται για μια αράχνη-γίγαντα, με μήκος ποδών 30 εκατοστά. Άλλο ένα είδος που προσέλκυσε έντονο ενδιαφέρον είναι το Pseudopoda confusa, καθώς και το Heteropoda dagmarae. Φυτά Η κινεζική επαρχία Γιουνάν έχει χαρακτηριστεί στο TEYXOΣ 5

Βάτραχος του γένους Chiromantis samkosensis 2007 από το Phnom Samkos στα βορειοδυτικά βουνά Cardomom στην Καμπότζη (C) L Lee Grismer

BLUE PL A NET

ύμφωνα με τις μελέτες του WWF, στην περιοχή βρίσκονται, ούτε λίγο ούτε πολύ, 16 βιότοποι κατηγορίας Global 200: αυτό μεταφράζεται ως τόποι εξαιρετικά υψηλής βιολογικής σημασίας σε διεθνές επίπεδο. Κατά το WWF, σε αυτούς τους βιοτόπους διαβιώνουν 20.000 είδη φυτών, 1.200 είδη πουλιών, 800 είδη ερπετών και αμφιβίων και 430 είδη θηλαστικών, στα οποία περιλαμβάνονται Ασιατικοί ελέφαντες, τίγρεις και ο ένας από τους δύο μεγάλους πληθυσμούς ρινόκερων της Ιάβας που διασώζονται αυτή τη στιγμή στον κόσμο. Όσον αφορά άλλα είδη, ο ποταμός Μεκόνγκ φιλοξενεί τα εξαιρετικά σπάνια δελφίνια Ιρραβαντί. Ωστόσο, αποτελούν μονάχα ένα μικρό τμήμα του ευρύτερου συνόλου: στον ποταμό Μεκόνγκ διαβιώνουν τουλάχιστον 1.300 είδη ψαριών, ένα από τα οποία είναι και το γατόψαρο του Μεκόνγκ (ένα από τα μεγαλύτερα ψάρια γλυκού νερού που υπάρχουν στον κόσμο). Από τη στιγμή που η πλειοψηφία αυτών των ειδών είναι ενδημικά στην περιοχή, τότε γίνεται εύκολα αντιληπτό πως μιλάμε για μια βιοποικιλότητα που ανταγωνίζεται άνετα τον Αμαζόνιο. Οι αριθμοί μιλάνε καλύτερα: στη δεκαετία 19972007, τουλάχιστον 1.068 νέα είδη ανακαλύφθηκαν στην περιοχή: κατά μέσο όρο δύο είδη την εβδομάδα για μια περίοδο δέκα ετών. Γενικότερα, ο Μεκόνγκ θεωρείται ως μία από τις πιο άμεσα απειλούμενες περιοχές στον κόσμο όσον αφορά τον κίνδυνο που διατρέχουν οι βιότοποί του. Ο συνδυασμός παραγόντων όπως η επιδίωξη οικονομικής προόδου, η άνοδος του τοπικού πληθυσμού και οι αυξημένες βιομηχανικές δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή έχει εκθέσει το Μεκόνγκ σε μεγάλο κίνδυνο. Ενδεικτικά παραδείγματα: η αποδάσωση μεγάλων περιοχών με σκοπό τη γεωργική εκμετάλλευση, η ανεξέλεγκτη (και πολύ συχνά παράνομη) υλοτομία, η υπέρμετρη αλιεία, η δημιουργία ορυχείων και η κατασκευή έργων όπως φράγματα κλπ. Επίσης, θεωρείται πως ο Μεκόνγκ θα χτυπηθεί άσχημα από την κλιματική αλλαγή. Για αυτούς τους λόγους, το WWF έχει αναλάβει δράση. Απώτερος σκοπός: η προστασία μιας έκτασης 600.000 τετραγωνικών μέτρων, που περιλαμβάνει όλους τους υπό κίνδυνο βιοτόπους. Παρά το γεγονός ότι οι πρώτες εξερευνητικές αποστολές στην περιοχή έλαβαν χώρα στα μέσα του 19ου αιώνα, ο Μεκόνγκ αποτελεί ακόμα σχετικά terra incognita όσον αφορά τα είδη ζωής που φιλοξενεί. Η άνοδος και η πτώση της αποικιοκρατίας και οι πόλεμοι που δε σταμάτησαν ποτέ να μαίνονται στην περιοχή είχαν ως άμεση συνέ-

Αράχνη του γένους Pseudopoda confusa 2006 από το βόρειο Λάος PDR (C)Peter Jager IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Σπάνιο είδος μπανανιάς του γένους Musa yunnanensis 2007 από την επαρχία Yunnan της Κίνας. (C) Nature Products

Tropidophorus noggei Αυτή η σαύρα χρησιμοποιεί το καμουφλάζ στο χρώμα των ξερών φύλλων, ανακαλύφθηκε πολύ πρόσφατα στις όχθες του ποταμού Mekong.

Πουλιά Ένα μικρό ωδικό πτηνό που ακούει στην ονομασία Jaboulleia naungmungensis ανακαλύφθηκε σε μια απομακρυσμένη περιοχή του Μυανμάρ το 2005. Ουσιαστικά πρόκειται για μια νέα συνομοταξία, παρακλάδια της οποίας έχουν βρεθεί και στους πρόποδες των Ιμαλαϊων, καθώς και σε Λάος και στο Βιετνάμ. Άλλα είδη πουλιών περιλαμβάνουν τα Actinodura sodangorum και το Garrulax ngoclinhensis. Και τα δύο είδη εντοπίστηκαν στο Βιετνάμ και αποτελούν τα πρώτα νέα

Φίδι από τον Κόκκινο Ποταμό του γένους Bungarus slowinskii 2005 από το Βιετνάμ (C) Q T Nguyen TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

είδη πουλιών που ανακαλύπτονται στην ηπειρωτική νοτιοανατολική Ασία μέσα σε διάστημα 30 ετών. Το Garrulax konkakinhensis, που εντοπίστηκε στο Βιετνάμ το 2001, συμπληρώνει με το δικό του τρόπο την ήδη εντυπωσιακή γκάμα πουλιών που πετούν στις ζούγκλες του Μεκόνγκ. Ερπετοειδή Οι οχιές φαίνονται να έχουν την τιμητική τους στο Μεκόνγκ, καθώς έχουν τη μερίδα του λέοντος ανάμεσα στα 22 είδη φιδιών που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή. Το Trimeresurus vogeli ανακαλύφθηκε σε ένα εστιατόριο στην Ταϊλάνδη, ενώ κάπου στην επαρχία Ναχόν Σι Θαμαράτ (Ταϊλάνδη ξανά) βρέθηκε το Trimeresurus fucatus (2004). Άλλο ένα είδος ειδικού ενδιαφέροντος είναι το Enhydris chanardi, που βρέθηκε το 2005 και έχει την ιδιαιτερότητα να διαθέτει αδένες έκκρισης δηλητηρίου σε δόντια στο πίσω μέρος του στόματός του. Φιλόξενη προς τα φίδια εμφανίζεται και η Καμπότζη: lycodon cardamomensis είναι το όνομα ενός φιδιού που εντοπίζεται στις απομακρυσμένες οροσειρές της. Δεν απουσιάζει και το Βιετνάμ, με το Amphiesma leucomystax. Ωστόσο, ο «σκληρός» της βιετναμέζικης εισφοράς είναι το Bungarus slowinskii, που συγγενεύ-

BLUE PL A NET

παρελθόν ως «το βασίλειο των φυτών», καθώς η πανίδα της περιλαμβάνει 16.000 διαφορετικά είδη. Πιο γνωστό όσον αφορά το Μεκόνγκ είναι το Musa yunnanensis, ένα είδος άγριας μπανανιάς. Μετακινούμενος προς το Βιετνάμ, κάποιος συναντά επίσης το Xanthocyparis vietnamensis, γνωστό ως «το Χρυσό Κυπαρίσσι του Βιετνάμ», ένα είδος που θεωρείται προστατευόμενο από το 2002. Άλλα είδη είναι κάπως πιο «ασφαλή»: ένα είναι και το Anisochilus harmandii, που βρέθηκε το 2004 σε Καμπότζη, Ταϊλάνδη και Λάος. Σημειωτέον πως το Λάος θεωρείται ως η πιο ανεξερεύνητη (από βοτανικής πλευράς) περιοχή της Ασίας.

BLUE PL A NET

Η πράσινη οχιά του Gumprecht με την ονομασία Trimeresurus gumprechti 2002 βρέθηκε στον Μεγάλο Mekong εκτός Καμπότζης. (C) Rene Ries

Κουνέλι από την περιοχή Annamite του Βιετνάμ του γένους Nesolagus timminsi. Φωτογραφία από το 2000 από την ΛΔ του Βιετνάμ (C) Trinh Viet Cuong FFI.

Ένα νέο είδος ψαριού του γένους Eleopostoma mystax ανακαλύφθηκε το 2002 στην λεκάνη Tapi της Ταιλάνδης. (C) Kampol Udomrittiruj

ει με την ταϊλανδέζικη κόμπρα και αποτελεί ένα εξαιρετικά επιθετικό και επικίνδυνο είδος φιδιού, με την τάση να εκτοξεύει δηλητήριο από απόσταση όταν νιώσει πως απειλείται. Ψάρια 1.300 είδη ψαριών διαβιώνουν στο Μεκόνγκ, και κάθε επιστημονική αποστολή ανακαλύπτει καινούρια. Στην περίοδο 1997-2007, 279 νέα είδη εντοπίστηκαν. Ανάμεσά τους το Polynemus bidentatus, που βρέθηκε στο Βιετνάμ και αποτελεί ένα είδος παραδείσιου ψαριού με…έντονη οδοντοστοιχία και το Ellopostoma mystax, που βρέθηκε το 2002 στην Ταϊλάνδη. Επίσης, έχουν ανακαλυφθεί πολλά άλλα είδη γατόψαρων και κυπρινοειδών. 13 Siamese Peninsula Θηλαστικά Αρκεί να ειπωθεί πως στη νοτιοανατολική Ασία διαβιώνουν 500 είδη θηλαστικών, εκ των οποίων τα 430 εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή του Μεκόνγκ. Αν και γενικότερα η ανακάλυψη νέων

ειδών θηλαστικών είναι σπάνιο φαινόμενο, ο Μεκόνγκ αποτελεί την εξαίρεση στον κανόνα. Ένα νέο είδος ελαφιού (Muntiacus truongsonensis) εντοπίστηκε στο Βιετνάμ, που έχει συγγενείς στο Μυανμάρ (Muntiacus putaoensis). 13 είδη τρωκτικών έχουν επίσης βρεθεί στο Μεκόνγκ (νυχτερίδες και ποντικοί), ενώ το Λάος φαίνεται ιδιαίτερα φιλικό προς τους λαγούς: εκπρόσωποι του είδους Nesolagus, που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν «αποκλειστικότητα» της Σουμάτρα, εντοπίστηκαν στο Λάος. Πρόκειται για πληθυσμούς που τα πρώτα στοιχεία δείχνουν πως έχουν μείνει ανέγγιχτοι για εκατομμύρια χρόνια. Η Kerivoula titania, είδος νυχτερίδας της Καμπότζης, έχει αρκετά «ξαδέρφια» στην περιοχή, όπως και η προστατευόμενη Hipposiderow khaokhouayensis. Εύκολα γίνεται αντιληπτό πως ο Μεκόνγκ, με 15 είδη θηλαστικών να έχουν ανακαλυφθεί μέσα σε 10 χρόνια, αποτελεί ισχυρό πυλώνα της έρευνας πάνω στα θηλαστικά, που αποτελούν ένα μικρό ποσοστό του συνόλου των μορφών ζωής του πλανήτη μας.

TEYXOΣ 5

! ΟΡΕΙ Φ ΛΟ ΚΥΚ

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

α π ο σ τ ο λ η

H χώρα των άγριων γιγάντων

Tόσο κοντά

τόσο μακριά

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Κείμενα:

Tonia Bhatti

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:

Ijaz Bhatti

www.wildlifecosmos.com

BLUE PL A NET

Η πυξίδα της περιπέτειας έδειξε αυτήν την φορά μια απομακρυσμένη χωρά σε μια γωνιά της Αφρικής, την Μποτσουάνα , με έκταση 581,730 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό μόλις 1573267 κατοίκους. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της χώρας η Καμπαρόν. Η χώρα, Μποτσουάνα, οφείλει την ονομασία της στην βασική εθνική ομάδα «Τσουάνα» η οποία αποτελείται από 8 διαφορετικές φυλές. Η πλειοψηφία του πληθυσμού βρίσκεται συγκεντρωμένη στην ανατολική πλευρά της χώρας, με το υπόλοιπο των κατοίκων να έχουν διασκορπιστεί στις λιγοστές αγροτικές περιοχές. Η Μποτσουάνα αποτελεί επίγειο παράδεισο για τους παρατηρητές και λάτρεις της άγριας ζωής, καθώς συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο πληθυσμό των γκρίζων γιγάντων, των ελεφάντων, πάνω στη γη.

BLUE PL A NET

ρόκειται για το μεγαλύτερο εν ζωή είδος χερσαίου ζώου στον πλανήτη, ζώντας κατά κοπάδια σε μητριαρχικές κοινωνίες το δέσιμο των οποίων είναι αξιοσημείωτο. Μετακινούμενοι συνεχώς οι γκρίζοι όγκοι περνούν το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας ,περίπου 20 ώρες, τρώγοντας και καταναλώνοντας 170 περίπου κιλά τροφής ημερησίως. Στην αναζήτηση της πολύτιμης τροφής τους τα ογκώδη θηλαστικά μπορούν να ταξιδέψουν από 5000 έως 10000 χιλιόμετρα κατα την διάρκεια ενός χρόνου κατακτώντας έτσι επάξια την πρώτη θέση στον πίνακα των μετακινήσεων ανάμεσα στα θηλαστικά. Τ ο σκηνικό της μετακίνησης τους εναλλάσσεται διαρκώς καθώς κατα την διάρκεια του ταξιδιού τους διασχίζουν την έρημο Καλαχάρι η οποία καλύπτει χώρες όπως η Ναμίμπια, Μποτσουάνα, Ζάμπια, και Αγκόλα. Αποτέλεσμα της διαρκούς αυτής μετακίνησης είναι η Μποτσουάνα να συγκεντρώνει σήμερα το μεγαλύτερο αριθμό ελεφάντων φθάνοντας τους 120000 από τις 40000 που ήταν γύρω στις αρχές του 1980, και με ένα αριθμό αύξησης γύρω στο 5.7%. Άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη επισκέπτονται την Μποτσουάνα για να γνωρίσουν από κοντά και να παρατηρήσουν τα μαγικά αυτά πλάσματα στο φυσικό τους περιβάλλον. Δυστυχώς όμως όπως κάθε νόμισμα έχει δυο πλευρές έτσι και η άλλη πλευρά του νομίσματος , η δυσάρεστη , είναι οτι παρά πολλοί ελέφαντες σκοτώνονται η καλυτέρα κατακρεουργούνται κάθε χρόνο για τους πολυτίμους χαυλιόδοντες τους. Εκτός όμως από τα γιγαντόσωμα θηλαστικά το σκηνικό της άγριας ζώνης εμπλουτίζεται με μεγαλόσωμα και άκρως επικίνδυνα λιοντάρια, ιπποπόταμους, λεοπαρδάλεις, άγρια βουβάλια, τσιτάχ, καμηλοπαρδάλεις και γιγαντόσωμους κροκοδείλους. Εθισμένοι , όντως στα δύσκολα και απαιτητικά ταξίδια αποφασίσαμε χωρίς δεύτερη σκέψη να ακολουθήσουμε την ένδειξη της πυξίδας και σαν εξερευνητές μιας μακρινής εποχής να κυνηγήσουμε και να ανακαλύψουμε τους δικούς μας θησαυρούς. Διψασμένοι για δράση και αποφασισμένοι για ένα διαφορετικό ταξίδι προσγειωνόμαστε στο αεροδρόμιο του Γιο-

Στην αναζήτηση της πολύτιμης τροφής τους τα ογκώδη θηλαστικά μπορούν να ταξιδέψουν από 5000 έως 10000 χιλιόμετρα κατα την διάρκεια ενός χρόνου κατακτώντας έτσι επάξια την πρώτη θέση στον πίνακα των μετακινήσεων ανάμεσα στα θηλαστικά.

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ΣΤΗΝ ΚΟΣΤΑ ΡΙΚΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΙΔΗ ΦΥΤΩΝ Εκτός όμως από τα γιγαντόσωμα θηλαστικά το σκηνικό ΔΙΑΔΕΧΟΝΤΑΙ ΤΟ ΕΝΑ ΤΟ ΑΛΛΟ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ της άγριας ζώνης εμπλουτίζεται με μεγαλόσωμα ΥΓΡΕΣ ΖΟΥΓΚΛΕΣ. ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ ΦΥΤΩΝ και άκρως επικίνδυνα λιοντάρια, ιπποπόταμους, ΑΠΑΝΤΩΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΕΔΩ.Ο ΟΡΟΣ «ΝΕΑ ΚΙΒΩΤΟΣ λεοπαρδάλεις, άγρια βουβάλια, τσιτάχ, καμηλοπαρδάλεις ΤΟΥ ΝΩΕ» ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΕΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΥΤΟ:ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ και γιγαντόσωμους κροκοδείλους.

ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ.

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

να συγκεντρώσουμε η πρώτη στάση μας θα γινόταν στην περιοχή του ΄΄ Khubu Island ‘’μια αχανή επίπεδη πεδιάδα που αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν αποτελούσε μια ζωοδότρα λίμνη. Εκεί, στην άκρη του πουθενά, απομονωμένο και σαν καλά κρυμμένο μυστικό βρίσκεται το δάσος με τα περισσότερα και παλαιοτέρα περίφημα αφρικανικά ΄΄Μπεομπάμπ ΄΄ δέντρα. Σε πολλά από αυτά τα δέντρα η ηλικία τους ξεπερνά την χιλιετία και το όλο θέαμα πραγματικά σε αποζημιώνει. Αποφασίσαμε να περάσουμε την πρώτη μας νύχτα εκεί κατασκηνώνοντας διπλά στους πελώριους παράξενους γίγαντες που μοιάζουν να έχουν φυτρώσει ανάποδα έχοντας τις ρίζες τους στραμμένες προς τον ουρανό. Το πρώτο αχνό φως της μέρας μας βρίσκει ήδη στο δρόμο προς την πόλη Οράπα, μια πόλη που σαν καλή νεράιδα με το μαγικό της ραβδί μεταμόρφωσε μέσα σχεδόν σε μια νύχτα την άλλοτε πάμπτωχη Μποτσουάνα σε βασίλισσα των διαμαντιών καθώς εκεί ανακαλυφθήκαν τα πρώτα διαμάντια και άνοιξε το πρώτο ορυχείο διαμαντιών γύρω στο 1970. Ο χρόνος μας πιέζει και τα δικά μας ΄΄ άγρια διαμάντια ΄΄ μας περιμένουν. Επόμενος σταθμός η πόλη Μάουν, αναπαύεται στην βόρεια πλευρά της χώρας αποτελώντας πύλη και ορμητήριο για τους ταξιδιώτες του πασίγνωστου ΄΄ Οκαβάνγκο Δέλτα ΄΄ , ένα δέλτα που αποτελείται από εκατοντάδες καταπράσινα κανάλια μικρά νησάκια, βάλτους με μόνιμους κατοίκους διάφορα είδη αιλουροειδών και περισσότερα από 500 διαφορετικά είδη πουλιών. Κύριος δημιουργός του εξωτικού σκηνικού ο σημαντικότερος ποταμός της Μποτσουάνα ο ΄΄ Οκαβάνγκο ΄΄ ο οποίος ξεκινώντας από τα υψίπεδα της Αγκόλα καταλήγει στη χώρα σχηματίζοντας ένα από τα μεγαλύτερα δέλτα του πλανήτη έκτασης 15000 τετραγωνικών χιλιομέτρων με ηλικία πάνω από 2 εκατομμύρια χρόνια. Από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούλιο η στάθμη του νερού ανεβαίνει κατα πολύ και η περιοχή αποτελεί παράδεισο για τους λάτρεις

BLUE PL A NET

χάνεσμπεργκ της Νότιας Αφρικής όπου οι καλοί μας φίλοι, Έλληνες στην καταγωγή, Κρις και Έμιλυ μας περιμένουν για να μας μεταφέρουνε στο ξενοδοχείο τους το ‘ SAINT GEORGE ‘ στην Πρετόρια σημερινή πρωτεύουσα της Νοτίου Αφρικής. Το ξενοδοχείο τους θα αποτελέσει για λίγες μέρες το στρατηγείο μας όπου θα καταστρωθούν και θα υλοποιηθούν τα σχέδια μας. Η βοήθεια του φιλικού ζευγαριού θα αποδειχθεί πολύτιμη καθώς μας συστήνουν την ‘ΚΕΑ ‘ εταιρεία ενοικιάσεως ειδικά διαμορφωμένων αυτοκινήτων 4x4 , πλήρως εξοπλισμένων. Το αυτοκίνητο που μας προτείνει ο ευγενικός υπάλληλος της εταιρείας είναι ένα ολοκαίνουργο 4 x4 με διπλό ρεζερβουάρ για καύσιμα , ένα μικρό ψυγείο, και την πολύτιμη σκηνή στην οροφή του. Ξέχασα να αναφέρω, οτι αποφασίσαμε να φτάσουμε στον πολυπόθητο προορισμό μας, την Μποτσουάνα, οδικός. Ξεκινώντας από την Νότια Αφρική και διασχίζοντας 500 χιλιόμετρα μέχρι τα σύνορα της χώρας. Αποφασισμένοι να εξερευνήσουμε και να ζήσουμε μέσα στην άγρια ζούγκλα του μεγαλύτερου εθνικού πάρκου της χώρας του περίφημου ΄΄ ΤΣΟΜΠΕ ΄΄. Πρόκειται για το τρίτο μεγαλύτερο πάρκο της Μποτσουάνα μετά την ονομαστή έρημο της Καλαχάρι, η οποία καταλαμβάνει περίπου τα δυο τρίτα της χώρας. Η έκταση του εθνικού πάρκου ΤΣΟΜΠΕ ανέρχεται σε 10700 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελεί τόπο κατοικίας τεράστιων κοπαδιών μεγαλόσωμων ελεφάντων, ζέβρων, λιονταριών και άλλων αιλουροειδών. Επίσης δημοφιλή είναι και πολλά είδη από ασυνήθιστες αντιλόπες, κούντου, γουαιλντμπιστ, και μπάλα. Το ταξίδι από την Πρετόρια μέχρι τα σύνορα με την Μποτσουάνα ήταν αρκετά άνετο και εύκολο, ο έλεγχος και η διαδικασία βίζας στα σύνορα έγινε χωρίς καθυστέρηση και πολλές διαδικασίες και νάμαστε επιτελούς να οδηγούμε κατενθουσιασμένοι στο εθνικό δίκτυο της Μποτσουάνα. Σύμφωνα με τον χάρτη μας και τις σημαντικές πληροφορίες που κατορθώσαμε

Στην άκρη του πουθενά, απομονωμένο και σαν καλά κρυμμένο μυστικό βρίσκεται το δάσος με τα περισσότερα και παλαιοτέρα περίφημα αφρικανικά «Μπεομπάμπ» δέντρα. Σε πολλά από αυτά τα δέντρα η ηλικία τους ξεπερνά την χιλιετία και το όλο θέαμα πραγματικά σε αποζημιώνει.

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Η περιοχή Κακανάκα είναι μέρος της ευρύτερης περιοχής του Okavango Delta, μιά περιοχή που συσσωρεύει το νερό από τον ποταμό Okavango. Ο ποταμός Okavango δεν έχει διέξοδο προς την θάλασσα και εναποθέτει τα νερά του στις όχθες της ερήμου Kalahari. Η περιοχή είναι μέρος της αρχαίας λίμνης Makgadikgadi.

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Το θάρρος επιβραβεύεται, η διαδρομή κοπιαστική, ο καυτός ήλιος, η σκόνη σε καταβάλλουν αλλά το θέαμα σε αποζημιώνει.

και παρατηρητές πουλιών. Επίσης αξιόλογο είναι και το γεγονός οτι ενώ τα λιοντάρια δεν φημίζονται για την μεγάλη τους αγάπη για το νερό, τα λιοντάρια του Οκαβάνγκο έχουν μετατραπεί σε δεινούς κολυμβητές στην προσπάθεια τους να εναρμονιστούν με το υγρό περιβάλλον που διάλεξαν να ζήσουν ταξιδεύοντας από νησάκι σε νησάκι με μεγάλη ευκολία και χάρη. Η άφιξη μας στο Μάουν συνοδεύεται από μια όχι και τόσο ευχάριστη έκπληξη. Στο κάμπινγκ όπου πηγαίνουμε να ξεκουραστούμε και να περάσουμε την νύχτα στην προσπάθεια μας να συγκεντρώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες για τον προορισμό μας , παντού συναντάμε την ίδια αρνητική αντίδραση. Συμβουλή όλων να μην επιχειρήσουμε κάτι τέτοιο μόνοι μας. Γιατί? Γιατί απλούστατα πρόκειται για μια απόσταση περίπου 650 χιλιομέτρων χωρίς ίχνος ασφάλτου, χωρίς συγκεκριμένους δρόμους, χωρίς βενζινάδικα , χωρίς, χωρίς....Πραγματική ζούγκλα με τα άγρια ζώα να παραμονεύουν σε όλη την διάρκεια της διαδρομής, για ένα πραγματικά ανέγγιχτο κομμάτι από τον πολιτισμό, η άγρια φύση σε όλο της το μεγαλείο. Τελικός προορισμός η πόλη Κασά-

νε κουρνιασμένη στην βορειότερη γωνία της χώρας στα σύνορα με την Ζιμπάμπουε. Φεύγοντας από το Μάουν αποχαιρετάς τον πολιτισμό και την άνεση και τα ξανασυναντάς στο Κασάνε. Οι συνθήκες δύσκολες και απρόβλεπτες ακόμα και για τους πολύ έμπειρους καθώς η άμμος που καλύπτει τα οδικά μονοπάτια σε πολλά σημεία και για αρκετά χιλιόμετρα ξεπερνά τα 60 εκατοστά. Αν χαθείς σε κάποιο από τα δαιδαλώδη μονοπάτια που σχηματίζονται σε διάφορα σημεία η κολλήσεις στην παχιά άμμο ίσως χρειαστεί να περιμένεις πολλές φορές πάνω από μια εβδομάδα μέχρις ότου περάσει κάποιος για να σε βοηθήσει. Με βαθιά πίστη στο οτι η τύχη βοηθά τους τολμηρούς αποφασίζουμε να πάρουμε το ρίσκο και να προχωρήσουμε. Προμηθευόμαστε επιπλέον καύσιμα, νερό, τρόφιμα και με την αδρεναλίνη στα ύψη είμαστε έτοιμοι για την νέα πρόκληση. Οι χάρτες και η πυξίδα , πιστός μας σύντροφος, αποδεικνύονται πραγματικά πολύτιμοι. Το θάρρος επιβραβεύεται, η διαδρομή κοπιαστική, ο καυτός ήλιος, η σκόνη σε καταβάλλουν αλλά το θέαμα σε αποζημιώνει. Αργά το απόγευμα μας βρίσκει σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία κοντά στη TEYXOΣ 5

BLUE PL A NET

Τα λιοντάρια δεν φημίζονται για την μεγάλη τους αγάπη για το νερό, τα λιοντάρια του Οκαβάνγκο έχουν μετατραπεί σε δεινούς κολυμβητές στην προσπάθεια τους να εναρμονιστούν με το υγρό περιβάλλον που διάλεξαν να ζήσουν ταξιδεύοντας από νησάκι σε νησάκι με μεγάλη ευκολία και χάρη.

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Η καρδιά του εθνικού πάρκου Τσόμπε χτυπά στο Σαβούτι μια απομονωμένη αφιλόξενη άγρια περιοχή με τεράστιες πεδιάδες με χαμηλό γρασίδι , αποτελώντας ιδανικό τόπο για τα ταχύτατα αιλουροειδή, τα τσιτάχ, τις ντροπαλές και πονηρές λεοπαρδάλεις που προτιμούν να περνούν τον περισσότερο καιρό της μέρας κρυμμένες στους θάμνους και πάνω στους κορμούς των δένδρων τέλεια καμουφλαρισμένες

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Πραγματική ζούγκλα με τα άγρια ζώα να παραμονεύουν σε όλη την διάρκεια της διαδρομής, για ένα πραγματικά ανέγγιχτο κομμάτι από τον πολιτισμό, η άγρια φύση σε όλο της το μεγαλείο.

λίμνη ΄΄ Κακανάκα ΄΄ όπου θα διανυκτερεύσουμε και θα περάσουμε τις επόμενες 3-4 μέρες εξερευνώντας την άγρια ομορφιά της. Η καρδιά όμως του εθνικού πάρκου Τσόμπε χτυπά στο Σαβούτι μια απομονωμένη αφιλόξενη άγρια περιοχή με τεράστιες πεδιάδες με χαμηλό γρασίδι , αποτελώντας ιδανικό τόπο για τα ταχύτατα αιλουροειδή, τα τσιτάχ, τις ντροπαλές και πονηρές λεοπαρδάλεις που προτιμούν να περνούν τον περισσότερο καιρό της μέρας κρυμμένες στους θάμνους και πάνω στους κορμούς των δένδρων τέλεια καμουφλαρισμένες. Ιδανική περιοχή για την εφαρμογή του χρυσού κανόνα ο θάνατος σου η ζωή μου καθώς όλα τα ζώα χρειάζονται τροφή αποτελώντας πολλές φορές τροφή το ένα για το άλλο. Έτσι κι αλλιώς όπου υπάρχουν θηράματα υπάρχουν και θηρευτές. Τα σκήπτρα της περιοχής κατέχει ο αδιαφιλονίκητος βασιλιάς της ζούγκλας το λιοντάρι. Το Σαβούτι είναι γνωστό για τα μεγάλα κοπάδια των γιγαντόσωμων λιονταρι-

BLUE PL A NET

Τα σκήπτρα της περιοχής κατέχει ο αδιαφιλονίκητος βασιλιάς της ζούγκλας το λιοντάρι. Το Σαβούτι είναι γνωστό για τα μεγάλα κοπάδια των γιγαντόσωμων λιονταριών του τα οποία αρέσκονται στο να περνούν τον καιρό τους τριγύρω από τους πολλούς νερόλακκους της περιοχής καθώς εκεί συναντούν τα θηράματα τους την ώρα που περνούν να ξεδιψάσουν και τους επιτίθενται μετατρέποντας το νερό από άγγελο που χαρίζει την ζωή σε διάβολο που χαρίζει τον θάνατο.

ών του τα οποία αρέσκονται στο να περνούν τον καιρό τους τριγύρω από τους πολλούς νερόλακκους της περιοχής καθώς εκεί συναντούν τα θηράματα τους την ώρα που περνούν να ξεδιψάσουν και τους επιτίθενται μετατρέποντας το νερό από άγγελο που χαρίζει την ζωή σε διάβολο που χαρίζει τον θάνατο. Αυτοί όμως είναι οι νόμοι της άγριας ζωής και όσο σκληρό και αν είναι το θέαμα πρέπει να το αποδεχόμαστε. Το Σαβούτι όμως πρόκειται να παραμείνει για πάντα στην μνήμη μας και για έναν άλλο λόγο, για μια ανεπανάληπτη εμπειρία που μας πρόσφερε απλόχερα. Το τελευταίο βράδυ, πριν την αναχώρηση μας για τον επόμενο προορισμό στο μέρος που είχαμε επιλέξει για να κατασκηνώσουμε συνέβη το εξής καταπληκτικό . Η νύχτα είχε πέσει για τα καλά, η φωτιά που μας κρατούσε συντροφιά πριν ανέβουμε στην σκηνή, είχε σβήσει και μια λεπτή φέτα χλωμού φεγγαριού είχε απομείνει στον κατασκότεινο ουρανό να στέλνει το λιγοστό της φως. ΞαφTEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Αργά το απόγευμα μας βρίσκει σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία κοντά στη λίμνη «Κακανάκα» όπου θα διανυκτερεύσουμε και θα περάσουμε τις επόμενες 3-4 μέρες εξερευνώντας την άγρια ομορφιά της.

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Το Σαβούτι όμως πρόκειται να παραμείνει για πάντα στην μνήμη μας και για έναν άλλο λόγο, για μια ανεπανάληπτη εμπειρία που μας πρόσφερε απλόχερα.

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Η έκταση του εθνικού πάρκου ΤΣΟΜΠΕ ανέρχεται σε 10700 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελεί τόπο κατοικίας τεράστιων κοπαδιών μεγαλόσωμων ελεφάντων, ζέβρων, λιονταριών και άλλων αιλουροειδών. Επίσης δημοφιλή είναι και πολλά είδη από ασυνήθιστες αντιλόπες, κούντου, γουαιλντμπιστ, και ιμπάλα.

Ο ΚΑΦΕΣ BRADYPUS VARIEGATUS, ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΙΔΗ ΒΡΑΔΥΠΟΥΣ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ. ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΟ ΕΙΔΟΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΡΕΘΕΙ ΣΕ ΠΟΛΛΑ ΕΙΔΗ ΕΝΔΙΑΙΤΗΜΑΤΩΝ, ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΠΡΑΣΙΝΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΞΗΡΑ ΔΑΣΗ. Ο ΒΡΑΔΥΠΟΥΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΜΟΝΑΧΙΚΟ, ΝΥΧΤΟΒΙΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΒΙΟ ΖΩΟ ΠΟΥ ΤΡΕΦΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΦΥΛΛΑ ΠΟΛΛΩΝ ΔΕΝΤΡΩΝ. ΤΑ ΘΗΛΥΚΑ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΑΦΗΝΟΥΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟΥΣ ΔΥΝΑΤΟΥΣ ΗΧΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ. ΑΥΤΟΣ Ο ΗΧΟΣ ΜΟΙΑΖΕΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΑΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΦΩΝΑΖΕΙ.

νικά, από μακριά ακουστήκαν βρυχηθμοί λιονταριών, συνηθισμένοι όμως πια σε τέτοιου είδους φωνές δεν δώσαμε ιδιαίτερη σημασία. Μέσα σε διάστημα 10 με 15 περίπου λεπτών οι βρυχηθμοί πολλαπλασιαστικά έγιναν εντονότατοι ,σχεδόν τρυπούσαν τα αυτιά μας, και δεν χωρούσε πια αμφιβολία οτι βρίσκονταν ήδη μέσα στην κατασκήνωση μας. Ο πανικός είναι το πρώτο συναίσθημα που σε επισκέπτεται και πρέπει να αποβάλλεις. Από την πλευρά της σκηνής που κάθε βράδυ αφήναμε ανοιχτή μόνο με το προστατευτικό δίχτυ για να μπαίνει αέρας και μέσα στο λιγοστό φως μπορέσαμε να διακρίνουμε μια αγέλη 30 περίπου λιονταριών χωρισμένη σε δυο ομάδες να περιφέρεται γύρω από το τζιπ μουγκρίζοντας τόσο δυνατά που σου έκοβε την ανάσα. Τα μεγάλα πλαστικά δοχεία με νερό που είχαμε ξεχάσει έξω άκουγες να συνθλίβονται με τρομερό

BLUE PL A NET

θόρυβο κάτω από τα πανίσχυρα φονικά τους δόντια και η σκέψη και μόνο οτι θα μπορούσες να ήσουν στην θέση τους σε έκανε να χάσεις και τις τελευταίες σταγόνες θάρρους που σου είχαν απομείνει. Τα λίγα λεπτά που διήρκεσε η όλη παράσταση μετατραπήκαν σε ατελείωτες ώρες με ανάμεικτα συναισθήματα αγωνιάς , άγχους αλλά και ενθουσιασμού για την σπάνια εμπειρία. Ήταν σαν μια επίδειξη δύναμης και επιβεβαίωσης της αδιαφιλονίκητης κυριαρχίας τους στην περιοχή. Οι μέρες που ακολουθούν μας φέρνουν κοντά στον ποταμό Τσόμπε και το άγριο σκηνικό μεταλλάσσεται σε ειδυλλιακά καταπράσινα τοπία με εντυπωσιακά ηλιοβασιλέματα. Η οδήγηση παράλληλα με το ποτάμι είναι πραγματική απόλαυση καθώς οι παραστάσεις αλλάζουν διαρκώς. Στις καταπράσινες πεδιάδες που σχηματίζονται βόσκουν ειρηνικά εκατοντάδες ζέβρες, ελέφαTEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Στις καταπράσινες πεδιάδες που σχηματίζονται βόσκουν ειρηνικά εκατοντάδες ζέβρες, ελέφαντες, αντιλόπες, ενώ στις μικρές νησίδες που σχηματίζονται λιάζονται νωχελικά οικογένειες ιπποπόταμων.

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

Μια λεπτή υδάτινη λωρίδα μας χωρίζει από την γειτονική χώρα Ναμίμπια ανίκανη όμως να εμποδίσει τα πολυπληθή κοπάδια των ελεφάντων και των άγριων βουβαλιών από το να πηγαινοέρχονται από την μια χώρα στην άλλη βόσκοντας και κολυμπώντας.

ντες, αντιλόπες, ενώ στις μικρές νησίδες που σχηματίζονται λιάζονται νωχελικά οικογένειες ιπποπόταμων. Ο κίνδυνος βέβαια εξακολουθεί να παραμονεύει και να σκορπά την γοητεία του καθώς τα διάφορα αιλουροειδή δεν απουσιάζουν, δεν είναι όμως τόσο έντονη πια η παρουσία τους. Αδυνατώντας να αντισταθούμε στην μαγεία του ποταμού κατασκηνώνουμε στην όχθη του προσφέροντας την πολυπόθητη ξεκούραση στο κουρασμένο σώμα. Μια λεπτή υδάτινη λωρίδα μας χωρίζει από την γειτονική χώρα Ναμίμπια ανίκανη όμως να εμποδίσει τα πολυπληθή κοπάδια των ελεφάντων και των άγριων βουβαλιών από το να πηγαινοέρχονται από την μια χώρα στην άλλη βόσκοντας και κολυμπώντας. Ρουφώντας

αχόρταγα όσες περισσότερες εικόνες μπορούμε πλησιάζουμε στο Κασάνε τελευταίο σταθμό του περιπετειώδους ταξιδιού. Ευχαριστώντας την καλή μας τύχη για την ασφαλή διαδρομή μας αφήνουμε πίσω μας τα τελευταία σύννεφα σκόνης καθώς τα λάστιχα του τζιπ αγκαλιάζουν τα πρώτα χιλιόμετρα ασφάλτου που αχανής απλώνεται μπροστά μας.

TEYXOΣ 5

BLUE PL A NET

Αν και το όνομα παραπέμπει περισσότερο σε επιχείρηση στρατιωτικού χαρακτήρα (καθώς Miyamoto Musashi ήταν το όνομα ενός διάσημου Ιάπωνα στρατηγού, καθώς και του ενός από τα δύο μεγαλύτερα θωρηκτά της ιστορίας, που υπηρέτησε με το Ιαπωνικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο), η επιχείρηση Musashi της Sea Shepherd Conservation Society δεν έχει καθόλου πολεμικό χαρακτήρα. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Κείμενα:

Κώστας Μαυραγάνης TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

Επιχείρηση Musashi: ο αγώνας για τη διάσωση των φαλαινών της Ανταρκτικής.

Τα μέλη του Sea Shepherd χτυπιούνται με κανόνια νερού από πλοίο του Ιαπωνικού Φαλαινοθηρικού στόλου, το Yushin Maru No. 1, καθώς το ελικόπτερο του Sea Shepherd πετάει παράλληλα πάνω από την θάλασσα Ρος της Ανταρκτικής, 5 Φεβρουαρίου 2009.Οι εργασίες των ιαπωνικών φαλαινοθηρικών σταματούν καθώς οι δραστηριότητες της Sea Shepherd συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό.(Φωτογραφία από τον Steve Roest / Sea Shepherd Conservation Society)

Ο στόχος της επιχείρησης Musashi, η οποία ήταν να περιλαμβάνει δύο σκάφη, αλλά εν τέλει είχε μόνο το Steve Irwin, ήταν η συνεχής αναζήτηση και δίωξη των ιαπωνικών φαλαινοθηρικών τα οποία προβαίνουν σε παράνομες δραστηριότητες στα νερά του Νοτίου Παγωμένου Ωκεανού. «Σκοπεύουμε να βυθίσουμε οικονομικά τον ιαπωνικό στόλο» είπε ο o πλοίαρχος Watson, εκπρόσωπος της Sea Shepherd στη συνάντηση. «Αντικειμενικός μας σκοπός είναι να αποτρέψουμε θανάτους φαλαινών, προκαλώντας οικονομικές απώλειες λόγω της σπατάλης καυσίμων χωρίς αποτέλεσμα. Το πλήρωμά μου και εγώ δε θα μείνουμε να παρακολουθούμε αμέτοχοι θανάτους φαλαινών, δε θα σταθούμε άπραγοι μπροστά στη σφαγή ούτε μίας φάλαινας χωρίς να ρισκάρουμε τις ζωές μας

για να σταματήσουμε αυτούς τους παράνομους και κτηνώδεις φόνους. Αν τα μέλη της IWC αρνηθούν να ενεργήσουν για να σώσουν τις φάλαινες, εξαρτάται από εμάς να μεταφέρουμε τη μάχη στις θάλασσες, όπου και θα επικρατήσουμε». Το όνομα Musashi επελέγη ως αντιπροσωπευτικό της προσέγγισης της Sea Shepherd, η οποία επιδιώκει επιθετικές, και στα μέτρα του δυνατού μη βίαιες, αναμετρήσεις. Επίσης, η επιχείρηση επιδιώκει να κάνει γνωστές στον κόσμο τις παράνομες φαλαινοθηρικές δραστηριότητες της Ιαπωνίας, αποφεύγοντας να προκαλέσει σωματική ζημιά σε φαλαινοθήρες: «στα 31 χρόνια της ιστορίας μας δεν έχουμε τραυματίσει ούτε ένα άτομο. Σκοπεύουμε να διατηρήσουμε αυτή την παράδοση» κατέληξε ο πλοίαρχος Watson. Της επιχείρησης

BLUE PL A NET

ρόκειται για μια πρωτοβουλία της οποίας η σύλληψη έγινε κατά τη διάρκεια της 60ής Συνάντησης της Διεθνούς Επιτροπής Φαλαινοθηρίας (IWC). Στη συνάντηση, η οργάνωση Sea Shepherd (μη κυβερνητική/ μη κερδοσκοπική οργάνωση) εκδήλωσε τα πρώτα σχέδια επιστροφής της στο Νότιο Παγωμένο Ωκεανό με σκοπό να αντιπαρατεθεί στις παράνομες δραστηριότητες ιαπωνικών φαλαινοθηρικών. Λίγα λόγια για την οργάνωση Sea Shepherd: όπως προαναφέρθηκε, πρόκειται για μια μη κερδοσκοπική- μη κυβερνητική οργάνωση στις ΗΠΑ, η οποία έχει τις έδρες της στο Friday Harbor (ΗΠΑ) και στη Μελβούρνη (από όπου διοργανώνονται οι επιχειρήσεις της στο Νότιο Ημισφαίριο). Τα μέλη της οργάνωσης οργανώνουν και εκτελούν δραστηριότητες οι οποίες είναι καθ’ όλα σύμφωνες με τα περιβαλλοντικά διατάγματα των Ηνωμένων Εθνών. Διαθέτει ένα στόλο τριών σκαφών (RV Farley Mowat, MV Stever Irwin, RV Sirenian), καθώς και αρκετών μικρών ταχυπλόων, τα οποία και αποκαλούνται «Ναυτικό του Ποσειδώνα» (Neptune’s Navy). Ιδρύθηκε το 1977 από τον Paul Watson, ένα από τα πρώτα μέλη της Greenpeace, κατόπιν διαφωνίας με την οργάνωση όσον αφορά τη στάση της απέναντι στο παράνομο κυνήγι φαλαινών. Εν αντιθέσει με τις ειρηνικές μεθόδους της Greenpeace, η οποία προσπαθεί να αποφύγει την πρόκληση ζημιών στα φαλαινοθηρικά, η Sea Shepherd δε διστάζει να προβεί σε άμεση δράση εναντίον των παρανόμων δραστηριοτήτων, παρεμποδίζοντας και ει δυνατόν σταματώντας παράνομες φαλαινοθηρικές επιχειρήσεις ακόμα και μέσω αχρήστευσης των σκαφών. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της οργάνωσης, το «Ναυτικό του Ποσειδώνα» έχει βυθίσει έντεκα παράνομα φαλαινοθηρικά (τα οποία χαρακτηρίζει ως πειρατικά σκάφη) από το 1979 μέχρι σήμερα. Στις εμπλοκές περιλαμβάνονται οι βυθίσεις των Sierra (1979, Πορτογαλία), των Isba 1 και 2 (1980, Ισπανία), των Susan και Theresa (1980, Νότια Αφρική), των Hvalur 6 και 7 (1986, Ισλανδία), του Nybraena (1992, Νορβηγία), του Senet (1994, Νορβηγία) και του Morild (1998, Νορβηγία). Λόγω των δραστηριοτήτων αυτών, τα Farley Mowat και Robert Hunter αφαιρέθηκαν από τα κατάστιχα πλοίων του Ηνωμένου Βασιλείου και του Μπελίζ (2007), για να λάβουν τη σημαία του έθνους Kahnawake Mohawk, ενώ το Robert Hunter μετονομάστηκε σε Steve Irwin.

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Ο κάμεραμαν Jamie Holland προετοιμάζεται για μανούβρες αποφυγής καθώς το 8000 τόνων ιαπωνέζικο φαλαινοθηρικό, Nisshin Maru, κινείται απειλιτικά προς την φουσκωτή βάρκα του Sea Shepherd, στις 5 Φεβρουαρίου 2009, στην θάλασσα Ross της Ανταρκτικής.

BLUE PL A NET

νοθήρες δηλώνουν εξοργισμένοι με το όλο θέμα. Οι πληροφορίες από το Ινστιτούτο Ερευνών Κητοειδών, κάνουν λόγο για δραστική μείωση των θανάτων φαλαινών στην περίοδο 20082009: 679 νεκρές φάλαινες Μίνκε αντί για τις 935 οι οποίες ήταν το αρχικό πλάνο των φαλαινοθήρων και μόνο μία φάλαινα πτερυγίου (fin whale) αντί των επιδιωκομένων 50. Οι αντιδράσεις των Ιαπώνων φαλαινοθήρων είναι έντονες, καθώς κατηγορούν την πτώση των κερδών τους στις δραστηριότητες της Sea Shepherd: «οι ψαριές αυτής της σαιζόν έχουν μειωθεί ως αποτέλεσμα των ενεργειών ακτιβιστών» δήλωσε σχετικά ο Shigeki Takaya, εκπρόσωπος της Αλιευτικής Υπηρεσίας της Ιαπωνίας. Σε μια απόπειρα να αναπληρώσουν τις απώλειες, οι Ιάπωνες φαλαινοθήρες επεξέτειναν τη σαιζόν κατά δύο εβδομάδες, ωστόσο, και πάλι τα αποτελέσματα δεν ήταν τα ευκτέα: σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, αλιεύτηκαν το 72% των επιθυμητών Μίνκε και μόνο το 2% των φαλαινών πτερυγίου. Οι οικονομικές απώλειες; Δεκάδες εκατομμύρια δολάρια. Αν ληφθούν υπόψιν τα επιπλέον έξοδα, λόγω νέων κανονισμών ασφαλείας, η ιαπωνική φαλαινοθηρική βιομηχανία χρειάζεται να πιάσει άλλες 700 φάλαινες για να «πιάσει» τα όρια τα οποία σχεδίαζε να πιάσει. «Συνεχίζουμε να μιλάμε στη μία γλώσσα που αυτοί οι πειρατές μπορούν να καταλάβουν: κέρδος και ζημία. Χρειάζεται να κρατήσουμε τις ζημίες τους ψηλά και τα κέρδη τους χαμηλά. Στο τέλος θα καταφέρουμε να νικήσουμε τους φονιάδες αυτούς, χρησιμοποιώντας επιθετικά τις αρχές της οικονομίας», είπε σχετικά ο πλοίαρχος Watson. Ο Kazuo Yamamura, πρόεδρος της Kyodo Senpaku

Το πλήρωμα του Sea Shepherd πετάνε μπουκάλια με σάπιο βούτυρο από το κατάστρωμα του πλοίου Steve Irwin στο ιαπωνέζικο φαλαινοθηρικό σκάφος, Yushin Maru No. 3, ενώ το πλήρωμα του ιαπωνέζικου σκάφους ανταποδίδει με ρίψεις από κανόνια νερού, την Παρασκευή, 6 Φεβρουαρίου 2009 στην Ανταρκτική, στην θάλασσα Ross. Η Sea Shepherd χρησιμοποίησε το πλοίο της για να καθυστερήσει την εκφόρτωση μίας φάλαινας minke που μόλις έιχε καμακωθεί. Το πλοίο-φορτηγίδα της ναυαρχίδας Nisshin Maru χρειάστηκε ώρες πριν καταφέρει να την ανελκύσει.(Photo by Adam Lau/Sea Shepherd Conservation Society) TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

Musashi είχε προηγηθεί η επιχείρηση Migaloo (2007-2008). Η επιχείρηση Musashi ξεκίνησε το 2008. Αξίζει να σημειωθεί πως στις 4 Δεκέμβρη η Αμερικανίδα ηθοποιός Daryl Hannah μπήκε στο πλήρωμα του Steve Irwin: δεν είναι λίγες οι διασημότητες οι οποίες στο παρελθόν έχουν δηλώσει την υποστήριξή τους προς τις δραστηριότητες της Sea Shepherd.Ένα από τα περιστατικά τα οποία έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της ήταν η σύγκρουση του Steve Irwin με το φαλαινοθηρικό Yushin Maru 2, καθώς το εν λόγω σκάφος προσπάθησε να σταματήσει το σκάφος της Sea Shepherd, που βρισκόταν εν μέσω απόπειρας παρεμπόδισης μεταφοράς νεκρής φάλαινας στο φορτηγό σκάφος Nisshin Maru. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Watson, «βρισκόμασταν εν μέσω της διαδικασίας παρεμπόδισης της μεταφοράς από το Yushin Maru 2, όταν το Yushin Maru 1 εμφανίστηκε μπροστά μας, μπλοκάροντάς μας. Δεν είχα τη δυνατότητα να στρίψω στα δεξιά χωρίς να χτυπήσω το Υushin Maru 1. Προσπάθησα να απεμπλακώ, αλλά οι κινήσεις του Yushin Maru 2 έκαναν τη σύγκρουση αναπόφευκτη». Οι Ιάπωνες φαλαινοθήρες κατηγόρησαν το πλήρωμα του Steve Irwin για εσκεμμένο εμβολισμό. Το περιστατικό έλαβε χώρα καθώς γυριζόταν άλλο ένα επεισόδιο του Whale Wars: μιας εβδομαδιαίας τηλεοπτικής reality σειράς, η οποία προβαλλόταν στο Animal Planet από τις 7 Νοεμβρίου 2008 και ακολουθούσε σε πρώτο πλάνο τις δραστηριότητες του Watson και του πληρώματός του. Ήταν επιτυχής η εξέλιξη της επιχείρησης; Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Sea Shepherd, ναι, καθώς θεωρείται πως 305 φάλαινες έχουν σωθεί λόγω των ανθρώπων της Musashi, ενώ οι Ιάπωνες φαλαι-

Το πλήρωμα του Sea Shepherd δέχεται πυρά από τα κανόνια νερού του φαλαινοθηρικού Yushin Maru No. 1 στις 5 Φεβρουαρίου 2009, στην Ανταρκτική, στην θάλασσα Ross.

BLUE PL A NET

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Τα μέλη του καταστρώματος του Sea Shepherd είναι έτοιμα να κατεβάσουν ένα ταχύπλοο για να κατδιώξουν το φαλαινοθηρικό Yushin Maru No. 2, κατά την διάρκεια μιας χιονοθύελλας στους βόρειους ωκεανούς της Ανταρκτικής. Η Sea Shepherd καταδιώκει την ιαπωνική φαλαινοθηρική αρμάδα στην καμπάνια του 2008-2009, επιχείρηση Musashi.(Photo by Adam Lau/Sea Shepherd)

Kaisha, η οποία και ελέγχει το φαλαινοθηρικό στόλο που ενεργεί σε εκείνα τα νερά, ήταν έξω φρενών λόγω των ζημιών που υπέστησαν τα σκάφη της εταιρείας λόγω της επιχείρησης Musashi: «Είμαι εξοργισμένος, το αίμα μου βράζει από το θυμό» δήλωσε ο πρόεδρος της Kyodo και συνέχισε να εκτοξεύει κατηγορίες εναντίον της Sea Shepherd για απόπειρες εμβολισμού και εκτόξευση μπουκαλιών εναντίον των πληρωμάτων των φαλαινοθηρικών. . Η Sea Shepherd διαψεύδει αυτές τις κατηγορίες, αναφέροντας πως δεν έγιναν προσπάθειες να εμβολιστούν τα φαλαινοθηρικά (τα οποία είναι πιο ευέλικτα από το Steve Irwin), ενώ όλα τα επικίνδυνα περιστατικά έγιναν λόγω επικίνδυνων μανουβρών από πλευράς των Ιαπώνων. Όσον αφορά τις δηλώσεις του προέδρου, ο Watson απάντησε ειρωνικά πως «χαίρομαι που το αίμα του Yamamura βράζει, χαίρομαι που είναι εξοργισμένος, χαίρο-

BLUE PL A NET

μαι που τα κέρδη των φαλαινοθηρών ήταν μηδενικά και πάνω από όλα χαίρομαι που σώσαμε 305 ζωές. Επί τρία συνεχόμενα χρόνια σταματούμε τα ματωμένα κέρδη τους. Σκοπεύουμε να το κάνουμε και για τέταρτο συνεχές έτος, όταν επιστρέψουμε τον επόμενο Δεκέμβριο για να παρεμποδίσουμε για άλλη μία φορά το έργο του ιαπωνικού φαλαινοθηρικού στόλου». Η επιχείρηση Musashi κρίθηκε ως επιτυχημένη. Ολόκληρη η εξέλιξή της καταγράφηκε από το Animal Planet, στη σειρά Whale Wars, διαρκείας επτά επεισοδίων, ενώ σύντομα (5 Ιουνίου) θα αρχίσει να προβάλλεται στις ΗΠΑ το Whale Wars 2. «Κάθε φάλαινα που σώζουμε είναι και μία νίκη, και η διάσωση 305 φαλαινών είναι πολύ μεγάλη νίκη. Σε συνδυασμό με τη μείωση των κερδών των φαλαινοθήρων μιλάμε για θρίαμβο» είπε ο Πρώτος Αξιωματικός της Sea Shepherd, Peter Hammarstedt. TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

KAI MEΛΛΟΝ

Οι επιστήμονες αναμένουν ότι διάφοροι σημαντικοί ταξιδιωτικοί προορισμοί θ’ αλλοιωθούν ή θα καταστραφούν απ’ την παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Μερικές απ’ τις αλλαγές ήδη βρίσκονται εν εξελίξει τώρα. Άλλες αναμένεται να τις δούμε στις ερχόμενες δεκαετίες. Υπάρχουν 2 τρόποι για να δει κανείς το όλο θέμα: Ή μένετε σπίτι (το οποίο μπορεί να είναι λιγότερο εξουθενωτικό και δεν σας επιβαρύνει με επιπλέον αεροπορικές αποστολές) ή σπεύδετε να δείτε τα «καυτά» μέρη που δεν πρέπει να χάσετε.

BLUE PL A NET

Κείμενα:

Νίκος Ματσόπουλος

Αστρονόμος, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Φωτογραφία: Παπανίκος Λεωνίδας,

NASA, Flickr

TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

ΓΙΑ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΨΕΤΕ ΠΡΙΝ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΟΥΝ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΝΟΔΟ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ

ια εκείνους που θέλουν να τραβήξουν εμπρός, ο Bob Henson συγγραφέας ενός βιβλίου-οδηγού για την κλιματική αλλαγή (“The Rough Guide to Climate Change”), δίνει συμβουλές για τους καλύτερους ταξιδιωτικούς προορισμούς πριν αλλοιωθούν απ’ τις επιπτώσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Οι κορυφαίες 5 επιλογές του Henson: \\ Ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος (Great Barrier Reef), Αυστραλία Ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος (Great Barrier Reef) είναι το μεγαλύτερο σύστημα κοραλλιογενών υφάλων του κόσμου, αποτελούμενο από 2.900 και άνω κοραλλιογενείς υφάλους και 900 νησιά απλωμένα σε έκταση 2.600 χιλιομέτρων, σε μια περιοχή που φθάνει τα 344.400 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βρίσκεται στην Θάλασσα των Κοραλλίων (Coral Sea), έξω απ’ τις ακτές της πολιτείας Queensland, στα βορειοανατολικά της Αυστραλίας. Ο Great Barrier Reef έχει δομηθεί από δισεκατομμύρια μικροοργανισμών, οι οποίοι είναι γνωστοί κι ως κοραλλιογενείς πολύποδες. Το 1981 επιλέχθηκε ως τοποθεσία Παγκόσμι-

ας Κληρονομιάς. Το CNN τον έχει συμπεριλάβει μέσα στα 7 θαύματα του κόσμου. Μεγάλο μέρος του Great Barrier Reef προστατεύεται απ’ το θαλάσσιο πάρκο του, που περιορίζει τις επιπτώσεις της ανθρώπινης χρήσης, όπως π.χ. η υπεραλιεία και ο τουρισμός. Ο Great Barrier Reef απειλείται και από την αλλαγή του κλίματος. Η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να σκορπίσει την καταστροφή στους κοραλλιογενείς υφάλους, οι οποίοι εξαρτώνται από την ευαίσθητη ισορροπία της θερμοκρασίας και της συστάσεως των ωκεανών για ν’ αναπτυχθούν με όμορφα χρώματα. Πολλοί τέτοιοι ύφαλοι σ’ όλο τον κόσμο υφίστανται «αποχρωματισμό» και τα άλγη που ζουν μέσα στα κοράλλια πεθαίνουν και αφήνουν πίσω ξασπρισμένους σκελετούς. Ο Great Barrier Reef τώρα φαίνεται μερικώς αποχρωματισμένος και οι αρχές του θαλάσσιου πάρκου αναμένουν να μεγαλώσει το πρόβλημα μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Ο Henson λέει ότι δεν πρέπει κανείς να χάσει αυτές τις πολύχρωμες εικόνες. «Είναι μια πανδαισία χρωμάτων και παραλλαγών υφής – είναι εκπληκτικό να το βλέπει κανείς», λέει ο ίδιος. «Είναι θαυμάσιο να περιβάλλεσαι με ζεστό νερό και κοιτώντας λίγα μέτρα πιο κάτω να βλέπεις την καταπληκτική TEYXOΣ 5

ενα απο τα πιO μικρα ραδιοτηλεσκοπια του κοσμου στην Canberra Deep Space Communications. φωτογρφια: Prescott Pym (fLICKR)

σε έκταση ωκεάνια ζωή». Βάρκες γεμάτες από ανθρώπους με μάσκες καταδύσεως βγαίνουν στ’ ανοιχτά ξεκινώντας από το Cairns του Queensland. «Εάν πάτε εκεί, να είστε προσεχτικοί. Οι ύφαλοι μπορεί να πάθουν ζημιά εάν οι επισκέπτες πηγαίνουν πολύ κοντά τους.»

Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Λουϊζιάνα χτισμένη και στις δύο όχθες του Ποταμού Μισσισσιπή. Για τις παράκτιες πόλεις όπως αυτή, που ήδη βρίσκεται κάτω απ’ το επίπεδο της θάλασσας, τα υπερυψωμένα ύδατα μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στους τουρίστες αλλά και στους κατοίκους, ακόμη και βραχυπρόθεσμα. «Μέσα στις επόμενες εκατονταετίες, η ζωή εκεί ίσως να είναι δύσκολη, και οι πόλεις ενδέχεται να μην είναι λειτουργικές, στο μέλλον, αν δεν μπορούμε να φτιάξουμε μεγάλες κατασκευές για να κρατήσουμε τα νερά σε απόσταση», λέει ο ίδιος. O Henson δεν πιστεύει ότι η Νέα Ορλεάνη θα υποστεί καταβύθιση. «Αλλά το ταξίδι στην Λουϊζιάνα μπορεί να γίνει δυσκολότερο στο μέλλον», είπε. Οι επιστήμονες αναμένουν συχνότερες πλημμύρες εκεί. «Είναι άχρωμο να είσαι στην Νέα Ορλεάνη και να κοιτάς πάνω προς τα φράγματα να συγκρατούν τα νερά του Μισσισσιπή. Στέκεσαι κάτω απ’ την στάθμη του ποταμού και κοιτάς προς τα πάνω».

\\ New Orleans, Louisiana Ο βαθμός αύξησης της στάθμης της θάλασσας καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται είναι ένα από τα πιο δύσκολα τμήματα της εξίσωσης της κλιματικής αλλαγής. Εάν τεράστια κομμάτια πάγου (όπως της Γροιλανδίας και της δυτικής προεξοχής του βράχου της Ανταρκτικής) λειώσουν, τότε αναμένεται να είναι δραματική η αύξηση. «Κανείς δεν ξέρει εάν πρόκειται να λειώσουν τελείως ή όχι, αλλά γνωρίζουμε ότι αυτό δεν θα συμβεί μέσα στα επόμενα 10 χρόνια», λέει ο Henson. Η Νέα Ορλεάνη είναι ένα μεγάλο λιμάνι των Η.Π.Α. και η μεγαλύτερη πόλη της Λουϊζιάνα. IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

BLUE PL A NET

// Εθνικό Πάρκο Βραχωδών Όρεων (Rocky Mountain National Park, Estes Park, Colorado) Δάση με οργιώδη βλάστηση, λιβάδια με πολύχρωμα αλπικά λουλούδια, υψωμένοι βράχοι, χιονοσκέπαστες κορφές, γραφικές πεδιάδες και ποτάμια κάνουν το Rocky Mountain National Park μία από τις πιο θεαματικές περιοχές του Κολοράντο. Ωστόσο, ορδές σκαθαριών (pine beetles) κατατρώγουν τα δάση του Κολοράντο, μετατρέποντας το χρώμα των αειθαλών δένδρων σε αρρωστιάρικο κοκκινωπό και καταστρέφοντας μεγάλες επιφάνειες δένδρων. Τα σύντομα διαστήματα ψύχους, (που στα ορεινά ισοδυναμούν με 5 νύχτες με θερμοκρασίες των -30◦C) συνήθως εξοντώνουν τα γηγενή σκαθάρια. Αλλά οι χειμώνες είναι ζεστοί και δεν μπορούν να εμποδίσουν τα σκαθάρια, όπως φοβούνται ο Henson και άλλοι. Η ενοχλητική παρουσία των σκαθαριών «έχει φτάσει σε επιδημικές αναλογίες ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής» είπε η Kyle Patterson, εκπρόσωπος του Rocky Mountain

To ιστορικό τηλεσκόπιο Newall που βρίσκεται στο Αστεροσκοπείο Πεντέλης, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μεγάλου διοπτρικού τηλεσκοπίου. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: NASA National Park. Τα σκαθάρια προκαλούν προβλήματα σ’ ολόκληρη την ορεινή δυτική περιοχή της Αμερικής, αλλά αυτό είναι ιδιαιτέρως ορατό στο πάρκο της Patterson, στα βορειοδυτικά του Denver. O Henson συνιστά να επισκεφτείτε το πάρκο μέσα σ’ αυτήν την δεκαετία, για να σιγουρευτείτε ότι θα δείτε τα πυκνά δάση με αξιοπρεπή εμφάνιση. «Κάποια απ’ τα κοκκινωπά δάση φαίνονται όμορφα με τον δικό τους ιδιόμορφο τρόπο», είπε ο Henson, «αλλά οι επισκέπτες πρέπει να λάβουν υπόψη ότι αυτό το χρώμα είναι αφύσικο για τα πεύκα.» «Ελάτε γρήγορα. (Η αλλαγή) συμβαίνει γρήγορα.» είπε ο ίδιος. «Επισκεφθείτε το μέσα στο καλοκαίρι ή στις αρχές του φθινοπώρου και κάντε με το αυτοκίνητό σας μια συναρπαστική βόλτα στο ύψος των 12.183 ποδιών» είπε η Patterson. « Ή ελάτε τον χειμώνα κι απολαύστε την πεζοπορία μέσα στο χιόνι και το σκι στην γύρω περιοχή. Πολλά από τα μονοπάτια πεζοπορίας του πάρκου (μήκους 355 μιλίων) είναι ανοιχτά όλο τον χρόνο».

TEYXOΣ 5

// Αλπικοί παγετώνες (Alpine Glaciers), Ελβετία Η οροσειρά των Άλπεων εκτείνεται νοτιοκεντρικά της Ελβετίας και καταλαμβάνει το 60% της χώρας. Ανάμεσα στις ψηλές κορυφές των Ελβετικών Άλπεων (η ψηλότερη – η Dufourspitze – φτάνει τα 4.634 μέτρα) βρίσκονται αναρίθμητες κοιλάδες, πολλές με καταρράκτες και παγετώνες. «Γενικά, η Ευρωπαϊκή οροσειρά των Άλπεων βρίσκεται σε χαμηλότερο υψόμετρο απ’ ό,τι τα Rocky Mountains, συνεπώς οι παγετώνες τους και τα χειμερινά θέρετρα είναι περισσότε-

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

ρο επιρρεπή στο λιώσιμο,» είπε ο Henson. Ένας ειδικός του κλίματος στην Αυστρία είπε πρόσφατα στο National Geographic ότι οι φημισμένοι παγετώνες των Άλπεων θα εξαφανιστούν ολοκληρωτικά μεταξύ των ετών 2030 και 2050. Έχει ειπωθεί επίσης ότι οι παγετώνες θα έχουν λειώσει έως το τέλος του αιώνα. O Henson είπε πως κάποτε πήρε το τραίνο που περνούσε μέσα από τους Αλπικούς παγετώνες. «Αξίζει να τους δει κανείς πριν εξαφανιστούν. Είναι όμορφοι∙ το ανοιχτό γαλάζιο χρώμα του λιωμένου πάγου είναι εντυπωσιακό».

BLUE PL A NET

Η ανθρωπότητα εξερευνά τα σώματα του Ηλιακού μας Συστήματος, χρησιμοποιώντας διαστημοσυσκευές όπως η εικονιζόμενη Mars Odyssey ΦΩΤΟΦΡΑΦΙΑ : NASA

ΑΙΦΝΙΔΙΟΣ ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΕ ΑΘΛΗΤΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ:

Ο θόλος του τηλεσκοπίου Gemini North σε υψόμετρο 4000 μέτρων.

// Τροπικό δάσος του Αμαζονίου, Βραζιλία Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, γνωστό κι ως Αμαζονία ή Ζούγκλα του Αμαζονίου, είναι ένα υγρό, πλατύφυλλο δάσος που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης απορροής του Αμαζονίου στην Ν. Αμερική. Αυτή η λεκάνη καταλαμβάνει 7.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα εκ των οποίων τα 5.500.000 καλύπτονται απ’ το τροπικό δάσος. Αυτή η εδαφική περιοχή ανήκει σε 9 κράτη. Το μεγαλύτερο μέρος του δάσους βρίσκεται εντός των ορίων της Βραζιλίας, (το 60%) κι ακολουθεί το Περού (με το 13%) κι έπειτα με μικρότερα ποσοστά η Κολομβία, η Βενεζουέλα, το Εκουαδόρ, η Βολιβία, η Γουϊάνα, το Σουρινάμ (η πρώην Ολλανδική Γουϊάνα) και η Γαλλική Γουϊάνα. Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου αντιπροσωπεύει πάνω απ’ το μισό των εναπομεινάντων τροπικών δασών του πλανήτη, κι αποτελεί το μεγαλύτερο σύστημα τροπικού δάσους του κόσμου και το πλουσιότερο σε είδη. Η αποψίλωση του δάσους είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον Αμαζόνιο. Αλλά καθώς

οι ντόπιοι και οι μεγάλες εταιρείες κόβουν το πλούσιο δάσος του Αμαζονίου για να δημιουργήσουν αρώσιμη γη και να μαζέψουν βιοκαύσιμα, η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να χειροτερεύει τα πράγματα. «Μεγάλη ανησυχία επικρατεί για την αντίδραση που θα υπάρξει εκεί όπου κόβονται τα δέντρα. Το κλίμα του δάσους γίνεται όλο και πιο ζεστό και πιο ξηρό μέχρι που το δάσος δεν θα μπορεί ν’ αναπτυχθεί πλέον» είπε ο Henson. «Ο καλύτερος τρόπος για να επισκεφθεί κανείς το δάσος είναι με πλωτό σκάφος» είπε ο ίδιος. «Μ’ αυτόν τον τρόπο αφήνει κανείς όσο το δυνατόν λιγότερα σημάδια σ’ ένα οικοσύστημα που παλεύει για την επιβίωσή του». Βεβαίως και η επίσκεψη στον Αμαζόνιο με πλωτό σκάφος δεν είναι απλή. Το μεγάλο ταξίδι μπορεί να δημιουργήσει μόλυνση από την παγίδευση της θερμότητας. O Henson είπε ότι ο προορισμός αυτός ίσως να είναι ένας από εκείνους που πρέπει καλύτερα να παραμείνει ήσυχος, χωρίς τουρίστες.

TEYXOΣ 5

βοτανα

& θεραπειες

Κείμενα: Photo:

BLUE PL A NET

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΕΙΔΙΠΠΙΔΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ Σταύρος Π. Κούνας Καρδιολόγος ΄

Έμμισθος Επιστημονικός

Συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών

Ά Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Αθηνών Ειδικό Κέντρο Καρδιάς

Αθλητών και Νέων

Aιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι εκείνος που οφείλεται σε φυσικά καρδιακά αίτια και εκδηλώνεται με ξαφνική απώλεια συνείδησης χωρίς προειδοποίηση ή με συμπτώματα διάρκειας λιγότερο της μιάς ώρας. Προϋπάρχουσα καρδιοπάθεια μπορεί να είναι γνωστή όμως ο χρόνος και ο τρόπος επέλευσης του θανάτου είναι απρόβλεπτος. Σε ηλικίες άνω των 35 ετών η συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αιφνιδίου καρδιακού θανάτου έχουν ως αίτιο τη στεφανιαία νόσο, ή πιο απλά την αθηρωμάτωση των καρδιακών (στεφανιαίων) αγγείων με αποτέλεσμα συμβάντα όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Στις μικρότερες όμως ηλικιακές ομάδες η αθηρωμάτωση των αγγείων είναι σπά-

νια ή σε πρώϊμα στάδια και μεγαλύτερη βαρύτητα αποκτούν κληρονομικές κατά βάση παθήσεις του καρδιακού μυός (μυοκαρδιοπάθειες) και αρρυθμιολογικά σύνδρομα. Παρά το γεγονός ότι τέτοια τραγικά περιστατικά είναι στατιστικά σπάνια, ο αντίκτυπος σε επίπεδο μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων δε μπορεί να θεωρηθεί αμελητέος. Κατά τη διάρκεια 8,5 χρόνων (1997-2006) στην Αττική και στις Κυκλάδες με ένα νεανικό πλυθυσμό περίπου 2.000.000 ατόμων καταγράφηκαν 349 περιπτώσεις αιφνιδίου θανάτου ή αλλιώς 3 με 4 περιστατικά το μήνα. Ο αιφνίδιος νεανικός καρδιακός θάνατος επομένως αποτελεί ένα μικρό στατιστικά αλλά υπαρκτό ζήτημα δημόσιας υγείας. Παράλληλα, η εξάπλωση των μέσων μαζικής ενημέρωσης ανέδειξε στο ευρύ κοινό περιπτώσεις νέων αθλητών που υπέστησαν αιφνίδιο θάνατο ακόμα και κατά τη διάρκεια ζωντανών αθλητικών μεταδόσεων. Δυστυχώς, ανάλογα γεγονότα δημιουργούν συνήθως υπερβολικό φόβο ή και πανικό σχετικά με τους καρδιακούς κινδύνους του ερασιτεχνικού ή επαγγελματικού αθλητισμού με τον οποίο ασχολούνται χιλιάδες νέοι, παραβλέποντας τα γνωστά τεκμηριωμένα ωφέλη για τη σωματική και ψυχική υγεία. Με μια ψυχραιμότερη προσέγγιση, ανησυχία δικαιολογείται σε επιλεγμένες περιπτώσεις με επικίνδυνα συμπτώματα και παθολογικά καρδιολογικά ευρήματα και όχι στη μεγάλη πλειοψηφία TEYXOΣ 5

των ασυμπτωματικών φυσιολογικών ατόμων. Μακροχρόνια ιατρικά δεδομένα παρακολούθησης έδειξαν ότι ο αθλητισμός ως δραστηριότητα δεν εγκυμονεί κινδύνους αιφνιδίου θανάτου σε φυσιολογικές νεανικές καρδιές. Αντίθετα αυξάνει τον κίνδυνο του θανάτου σε περιπτώσεις αδιάγνωστων καρδιοπαθειών, λειτουργώντας περισσότερο ως το πυροδοτικό αίτιο και λιγότερο ως η γενεσιουργός αιτία. Σε κάθε περίπτωση, η αποφυγή του αιφνιδίου καρδιακού θανάτου μετά την εκδήλωση των πρώτων συμπτωμάτων είναι εξαιρετικά δυσχερής εφόσον τα χρονικά περιθώρια επιτυχούς ανάνηψης είναι περιορισμένα ενώ παράλληλα απαιτείται ειδικός ιατρικός εξοπλισμός και άμεση νοσοκομειακή υποστήριξη. Συνεπώς, μόνο η πρωτογενής πρόβλεψη τέτοιων άτυχων συμβάντων μέσω της έγκαιρης αναγνώρισης αδιάγνωστων καρδιοπαθειών σε νέους, τον επιτυχή εντοπισμό περιπτώσεων υψηλού κινδύνου για αιφνίδιο θάνατο και την σωστή εφαρμογή προληπτικών ιατροφαρμακευτικών μέτρων μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματική. Πρακτικά είναι εξαιρετικά δύσκολη η συστηματική προληπτική εξέταση του νεανικού πληθυσμού στο σύνολό του και ρεαλιστικότερος εμφανίζεται ο έλεγχος επιλεγμένων ομάδων, όπως οι συστηματικοί αθλητές, οι νέοι με καρδιακά συμπτώματα καθώς και εκείνοι με οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας ή αιφνιδίου θανάτου. IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Με στόχο την αποτελεσματικότερη πρόληψη του αιφνιδίου καρδιακού θανάτου διεθνείς καρδιολογικές οργανώσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία (European Society of Cardiology), έχουν δημιοσιεύσει κατευθυντήριες οδηγίες προαγωνιστικού ελέγχου αθλητών καθώς και κριτήρια καταλληλότητας για την ασφαλή συμμετοχή σε αθλητικές εκδηλώσεις. Παράλληλα προτείνεται η εφαρμογή ενός συγκεκριμένου τρόπου εξέτασης αθλητών με στόχο τη σταδιακή υιοθέτηση ενός ενιαίου μοντέλου ελέγχου από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Βασικά σημεία του προληπτικού ελέγχου αποτελούν η ιατρική φυσική εξέταση, το λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιστορικό καθώς και το ηλεκτροκαρδιογράφημα ηρεμίας. Η φυσική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει παθολογικά σημεία από ακρόαση της καρδιάς ή τον έλεγχο των περιφερικών αγγείων. Από το ιστορικό ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν πιθανά καρδιακά συμπτώματα όπως η αναίτια λιποθυμία ή ο αιφνίδιος θάνατος κάποιου στενού συγγενικού προσώπου. Τέλος το ηλεκτροκαρδιογράφημα εξακολουθεί να αποτελεί το γρηγορότερο και απλούστερο τρόπο αναγνώρισης υποκείμενων καρδιοπαθειών. Ένα απολύτως φυσιολογικό ηλεκτροκαρδιογράφημα σε ασυμπτωματικό νέο συνήθως είναι αρκετό για τη ελεύθερη συμμετοχή του σε αθλητικές δραστηριότητες. Σε περίπτωση ήπιων διαταραχών

BLUE PL A NET

ο 490π.χ. σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Ηρόδοτο, ο μαραθωνομάχος Φειδιππίδης έπεσε νεκρός στο κέντρο της αρχαίας Αθήνας λίγο μετά την αναγγελία της θριαμβευτικής νίκης των συμπατριωτών του επί των Περσών. Το γεγονός αυτό πέρα από ιστορία αποτελεί και την πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση αιφνιδίου θανάτου σε νεαρό αθλητή στα ιατρικά χρονικά. Ανάλογα απροσδόκητα, αν και σχετικά σπάνια, συμβάντα εξακολουθούν κατά καιρούς να συγκλονίζουν την κοινή γνώμη, προσβάλλοντας τη συλλογική αντίληψη συμφωνα με την οποία ο νέος αθλητής αποτελεί υπόδειγμα υγείας και ευρωστίας.

100% Rose-hip

100% φυσικό προϊόν

Kλινικά τεκµηριωµένο πρωτότυπο προϊόν από τη ∆ανία, το οποίο παράγεται από την σκόνη ψη. Σήμερα, η κατάλληλη ιατρική συμβουλευτική μπορεί να αποτρέψει τραγικά συμβάντα σαν του Φειδιππίδη εγγυώμενη την υγεία και ασφαλή άθληση των νέων μας.

Περισσότερες πληροφορίες: Ειδικό Κέντρο Καρδιάς και Νέων του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Κ.Α.Ν.)

του φλοιού και των σπόρων του καρπού Rose-hip της αγριοτριανταφυλλιάς Rosa Canina, και προσφέρει σηµαντική βοήθεια στην αντιµετώπιση της oστεοαρθρίτιδας

www.ekkan.med.uoa.gr/nosimata.html

Συµπλήρωµα ∆ιατροφής

ΚΟΝΙΣ

Στην εποχή της βιοτεχνολογίας και γενετικής, η σχολαστική και πολύπλευρη εξέταση μεμονωμένων αλλά δραματικών περιστατικών αιφνιδίου καρδιακού θανάτου σε νέους φώτισε προηγουμένως άγνωστους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς και αποκάλυψε νέες υπεύθυνες νοσολογικές οντότητες, δημιουργώντας βάσιμες προσδοκίες για έγκαιρη μελλοντική πρόλη-

ΚΑΨΟΥΛΕΣ

∆ιατίθεται στα φαρµακεία Αρ. Γνωστ. ΕΟΦ: 53241-2/6-8-2007 TEYXOΣ 5

PHARMAZAC A.E. • Ναούσης 31 • 104 47 Αθήνα

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Τηλ.: 210 3418890 • Fax: 210 3418887

BLUE PL A NET

ή ευρημάτων από τη φυσική εξέταση ο απεικονιστικός έλεγχος της καρδιάς με τη χρήση υπερήχων ( το γνωστό υπερηχοκαρδιογράφημα ή ηχωκαρδιογράφημα) διαχωρίζει με μεγάλη ακρίβεια τους υγιείς νέους από εκείνους με κάποια δομική καρδιοπάθεια. Με την παραπάνω μεθοδολογία διαχωρίζονται επιτυχώς οι λίγες περιπτώσεις νέων με αδιάγνωστη καρδιοπάθεια από τη συντριπτική πλειοψηφία των υγιών εξεταζομένων. Περαιτέρω ειδικές εξετάσεις, όπως η 24ωρη ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση με Holter ρυθμού και η καρδιοαναπνευστική δοκιμασία κόπωσης, μπορεί να εκτελεσθούν κατά περίπτωση ανάλογα με τα ευρήματα του ελέγχου ή σε αμφίβολες διαγνωστικά περιπτώσεις. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι οι απειλητικές καρδιοπάθειες εμφανίζουν συχνά κληρονομικούς χαρακτήρες και συνεπώς ο απλός καρδιολογικός έλεγχος των συγγενών πρώτου βαθμού μπορεί να προσφέρει πολύτιμη βοήθεια.

χορτοφαγια & πρωτεϊνεσ

χορτοφαγία μπορεί να προσφέρει ένα τρόπο υγιεινό τρόπο ζωής με λιγοστές επιβαρύνσεις στη λειτουργία του ανθρώπινο οργανισμό. Η χορτοφαγία αποτελεί ένα από τα πρώτα στάδια για την πνευματική εξέλιξη και έχει υιοθετηθεί από πολλές θρησκείες τόσο στην Ανατολή όσο και στην Δύση. Στην Ελλάδα ίσως ήταν ο Πυθαγόρας από τους πρώτους που προτρέπει την χορτοφαγία. “Όσο ο Άνθρωπος συνεχίζει να είναι ο άσπλαχνος καταστροφέας των κατώτερων ζώντων όντων δεν θα γνωρίσει ποτέ υγεία και ειρήνη. Γιατί όσο οι άνθρωποι κατασφάζουν τα ζώα, θα σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. Πράγματι, αυτός που σπείρει τον καρπό του φόνου και του πόνου δεν μπορεί να δρέψει χαρά και αγάπη.” ΄Φίλοι μου, αποφεύγετε να γεμίζετε το σώμα σας με βρώμικες τροφές. Υπάρχουν εκτάσεις σιταριού, τόσα πολλά μήλα που τσακίζουν τα κλαδιά των δέντρων, σταφύλια που γεμίζουν τους αμπελώνες, γευστικά χόρτα και λαχανικά για μαγείρεμα. Υπάρχει το γάλα και το μέλι με το άρωμα του θυμαριού. Η γη προσφέρει μια μεγάλη ποσότητα πλούτου, καθαρά στοιχεία που δεν προξενούν το χύσιμο του αίματος, ούτε τον θάνατο. Μόνο τα ζώα ικανοποιούν την πείνα τους με το κρέας, και όχι όλα… ~ Πυθαγόρας

& θεραπειες

Κείμενα: Ιωάννης Βασιλόπουλος ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: rob-FLICKR COMMON CREATIVE

Και είπεν ο Θεός, Ιδού, σας έδωκα πάντα χόρτον κάμνοντα σπόρον, όστις είναι επί του προσώπου πάσης της γης, και παν δένδρον, το οποίον έχει εν εαυτώ καρπόν δένδρου κάμνοντος σπόρον· ταύτα θέλουσιν είσθαι εις εσάς προς τροφήν· - Γένεσις TEYXOΣ 5

Photograph: Claudia Marcelloni

βοτανα

Θα χρειαζόταν ολόκληρο βιβλίο για να παραθέσουμε στοιχεία υπέρ της χορτοφαγίας τόσο επιστημονικά όσο και φιλοσοφικά δεν είναι όμως αυτός ο σκοπός της εργασίας αυτής. Στις μέρες μας χορτοφαγία ορίζεται εκείνη η στάση διατροφής κατά την αποφεύγεται η κατανάλωση κρέατος. Κάποιοι χορτοφάγοι δεν τρώνε αυγά ή , γαλακτοκομικά ή ακόμη και μέλι. Οι πιο αυστηροί αποκλείουν ακόμη και τα τελευταία και είναι οι λεγόμενοι vegans. Μολονότι οι χορτοφάγοι μπορούν να απολαμβάνουν ένα υγιή τρόπο ζωής, ελλείψεις σε κάποια θρεπτικά συστατικά (που συνήθως διατίθενται στις ζωικές τροφές) όπως και σε γνώσεις πάνω στη διατροφή, μπορεί να τους οδηγήσουν σε διαταραχές όπως κόπωση, έλλειψη συγκέντρωσης, νευρικότητα, αλλαγές διάθεσης, αναιμία, ευερεθιστότητα κ.α. Για πολλά χρόνια υπήρχε η αντίληψη ότι η χορτοφαγική Αχίλλειος πτέρνα δεν ήταν άλλη από τη λήψη πρωτεϊνών και τη βιταμίνη Β12*. Μια υγιής δίαιτα θα πρέπει να περιέχει, πρωτεϊνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και νερό. Η άποψη ότι, οι πρωτεΐνες και άλλα βασιIAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Καταρρίπτοντας τον πρωτεϊνικό μύθο Πριν από καιρό, το πρώτο θέμα που είχε τεθεί, ήταν ότι τα λαχανικά δεν είναι πλούσια σε πρωτεΐνη. Αυτό είναι λάθος, καθώς μεγάλη ποσότητα από τις θερμίδες των τροφών φυτικής προέλευσης, προέρχεται από την πρωτεΐνη τους. Τροφές με υψηλή πρωτεϊνική αξία σε μια χορτοφαγική (vegan) διατροφή είναι τα όσπρια (σιτάρι, ρύζι, κεχρί, βρώμη, κριθάρι, σίκαλη, ζυμαρικά και ψωμί ), καρποί και φιστίκια (φουντούκια, κάστανα, καρύδια, κάσιους, ηλιόσπορος, σουσάμι, κολοκυθόσπορος, ίνες καννάβεως). Η πρωτεΐνη από σόγια συγκεκριμένα έχει ισοδύναμη βιολογική αξία με την αντίστοιχη ζωικής προέλευσης. Επιπλέον, τα σιτηρά περιέχουν από 8% μέχρι 31% ποσότητα πρωτεΐνης , ενώ τα φιστίκια και οι καρποί από 8% έως 21%. Πάραυτα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που πάσχουν από αλλεργίες ή δυσανεξίες στα παραπάνω. Εξ αυτού, διάφορα φυτά και συμπληρώματα θα αναφερθούν προκειμένου να ευρύνουν τις επιλογές τους. Και για να γίνουμε σαφείς τα περισσότερα βρίσκονται παρακάτω. Η λίστα που ακολουθεί επεξηγεί ιεραρχικά την ποσότητα πρωτεΐνης σε γραμμάρια που αντιστοιχεί σε ποσότητα 100γραμμαρίων από τα πιο συνήθη λαχανικά. 9γρ-Φασόλια (*23-54%) 7γρ- Αρακά

BLUE PL A NET

κά στοιχεία μιας ισορροπημένης διατροφής βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες μόνο στα κρεατικά, πλέον δεν έχει ισχύ. Με την αφορμή αυτή δημιουργείται και ο σκοπός σε αυτή την εργασία που είναι να παρουσιάσουμε, το πώς μια χορτοφαγική δίαιτα μπορεί να εμπλουτιστεί με πρωτεΐνες. Η βιταμίνη Β12 θα μελετηθεί σε διαφορετικό άρθρο στη συνέχεια. Παράλληλα θα δοθούν συμβουλές για τις περισσότερες κατηγορίες χορτοφάγων. Ο αναγνώστης έτσι μπορεί να επιλέξει τις πληροφορίες ανάλογα με τον τύπο χορτοφαγίας που ακολουθεί. Γενικά υπάρχει ένας κανόνας για την ποσότητα πρωτεΐνης που θα πρέπει να λαμβάνεται ημερησίως. Αυτή σχετίζεται με το βάρος και αντιστοιχεί σε 0,8γραμμάρια/κιλό περίπου. Στους ενήλικες εναλλακτικά αντιστοιχεί σε 12-15% της συνολικής λήψης θερμίδων. Σαφώς, οι πρωτεϊνικές ανάγκες διαφέρουν ανάλογα με την σωματική άσκηση και το στρες. Πρίν προχωρήσουμε θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει πάντα να συνοδεύεται με μια μορφή άσκησης για να επιτύχει κανείς τα ιδανικά αποτελέσματα.

θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται όλα τα απαραίτητα αμινοξέα(στο ίδιο γεύμα). Αμινοξέα είναι τα δομικά συστατικά των πρωτεϊνών και χωρίζονται στα απαραίτητα και τα μη απαραίτητα. Τα απαραίτητα ο οργανισμός δεν μπορεί να τα συνθέσει από μόνος του και η λήψη τους γίνεται μέσω τροφής. Μια πλήρης πρωτεΐνη έχει παρουσία όλων των οκτώ απαραίτητων αμινοξέων τα οποία είναι, φαινυλαλανίνη, βαλίνη, θρεονίνη, τρυπτοφάνη, ισολευκίνη, μεθιονίνη, λευκίνη και λυσίνη. Πράγματι, κάποια λαχανικά, καρποί και σιτηρά έχουν έλλειψη σε μια η περισσότερες πρωτεΐνες. Για παράδειγμα, η λυσίνη είναι περιορισμένη στο σιτάρι και το ρύζι, η τρυπτοφάνη στα όσπρια, η κυστείνη στα λαχανώδη κ.λ.π. Η Frances Moore Lappé ήταν η πρώτη που διατύπωσε την ιδέα ότι οι φυτικές πρωτεΐνες θα πρέπει να συνδυάζονται σε ένα γεύμα για να επιτευχθεί η λήψη πλήρης πρωτεΐνης στο best seller της Diet for a Small Planet. Αργότερα όμως ήταν η ίδια που αναθεώρησε την αρχική θέση, διότι η αλήθεια είναι ότι οι περισσότερες φυτικές τροφές περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα. Επιπρόσθετα, το σώμα μας αποθηκεύει τις πρωτεΐνες σε ειδικό χώρο προσωρινά μεταξύ των γευμάτων. Κατά συνέπεια, δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνει κανείς όλα τα απαραίτητα αμινοξέα σε ένα γεύμα.

3. Περισσότερες πρωτεΐνες για τους χορτοφάγους

BLUE PL A NET

3γρ – Σπαράγγια, μπρόκολο(*45%), λαχανάκια Βρυξελών, κουνουπίδι(*40%), νεροκάρδαμο 2,4γρ- μπάμια,καλαμπόκι, 2γρ – παντζάρι, κολοκυθάκι, μανιτάρια, κρεμμύδι, σπανάκι(*49%),τομάτα, tomatoes, γλυκοπατάτα 1γρ – μελιτζάνα, λάχανο, μάραθο, αγγουράκι τουρσί, 1.6γρ – πράσο, πατάτα 1.5γρ – νεροκολοκύθα, κουκί <1γρ – καρότο, σέλινο(*21%), ραδίκι, αγγούρι, μαρούλι (*34%), κολοκύθα, ραπάνι, γογγύλι Τα φρούτα βρίσκονται χαμηλά με ένα ποσοστό της τάξης του 5-8%. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε ότι η ποσότητα ποικίλει και με τον τρόπο μαγειρέματος. Ο παρακάτω πίνακας αποτελεί το ανάστροφο παράδειγμα στο οποίο παραθέτουμε την ποσότητα της τροφής που δίνει 10γραμμάρια πρωτεΐνης. Τροφή Ποσότητα της τροφής σε γραμμάρια που δίνει 10 γραμμάρια πρωτεΐνης Σογιάλευρο 2 4 Μαγιά μπύρας 20 Φυστίκια 3 9 Κολοκυθόσποροι 4 1 Αμύγδαλα 4 7 Πλιγούρι 50 Βραζιλιάνικα φιστίκια 5 0 Ηλιόσποροι 5 1 Σουσάμι 5 5 Κάστανο 7 1 Ψωμί ολικής αλέσεως 9 5 Αραβόσιτος 100 Φακές βρασμένες 1 1 4 Αρακάς βρασμένος 1 1 9 Κόκκινα φασόλια βρασμένα 1 1 9 Μακαρόνια ολικής αλέσεως βρασμένα 213 Καστανό ρύζι βρασμένο 385 Για παράδειγμα 50γραμμάρια από πλιγούρι περιέχουν 10 γραμμάρια πρωτεΐνης και ου τω κάθε εξής. Θα πρέπει μονάχα να λάβει κανείς υπόψη ότι κατά μέσο όρο οι άνδρες (ηλικίας από 19-50 ετών) απαιτούν περίπου 55,5 γραμμάρια πρωτεΐνης ημερησίως, ενώ οι γυναίκες του ίδιου ηλικιακού εύρους γύρω στα 45 γραμμάρια. Τώρα εύκολα κανείς μπορεί να υπολογίσει τις ποσότητες από τα παραπάνω είδη τροφών για να μεγιστοποιήσει την ιδανική ποσότητα πρωτεΐνης ημερησίως. Το δεύτερο, και ίσως το πιο δυνατό, θέμα που είχε δημιουργηθεί ήταν το ότι για να πετύχει κανείς ένα ισορροπημένο πρωτεϊνικό γεύμα

Στην υπόλοιπη εργασία θα δούμε φυτικές τροφές με υψηλή πρωτεϊνική περιεκτικότητα. 3.1 Μελισσοκομικά προϊόντα 3.1.1 Βασιλικός Πολτός Ο βασιλικός πολτός είναι μια πλήρης πηγή πρωτεϊνών δηλαδή περιέχει και τα οκτώ απαραίτητα αμινοξέα. Είναι η τροφή της βασίλισσας μέσα σε μια κυψέλη. Είναι ένα ιριδίζων υγρό με τη μορφή γέλης που εκρίνεται από τους σιελογόνους αδένες των νεαρών εργατριών μελισσών. Πολλές φορές ονομάζεται το γάλα της μέλισσας. Είναι η αποκλειστική τροφή της βασίλισσας και διόλου παράξενο το ότι το μέγεθός της είναι 40% μεγαλύτερο από των υπολοίπων εργατριών με χρόνο ζωής που φθάνει τα τέσσερα χρόνια, σε αντίθεση με τις έξι εβδομάδες των εργατριών. Έχει ταξινομηθεί στην κατηγορία των προσαρμοσιογενών, ο ρόλος των οποίων είναι να εξομαλύνουν και να εξισορροπούν τον οργανισμό προσφέροντας καλύτερη ανοχή στο στρές και την κούραση. Ο βασιλικός πολτός μπορεί να εξουδεIAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

τερώσει ανυποψίαστες διατροφικές ελλείψεις. Φημίζεται και σαν πανάκια για πολλές ασθένειες. Περιέχει 30 αμινοξέα, ιχνοστοιχεία(νάτριο, κάλιο, σίδηρο, χρώμιο, μαγγάνιο), βιταμίνες (Β1,Β2,Β3,Β6,Β12* , φυλικό οξύ, βιοτίνη, ινοσιτόλη και C). Άριστο για όσους έχουν έντονη σωματική δραστηριότητα και σε εκείνους με κόπωση. Να επισημάνουμε ότι ο βασιλικός πολτός μπορεί να αυξήσει την όρεξη και αυξάνει την libido. Θα πρέπει να λαμβάνεται με προσοχή αν υπάρχει ιστορικό αλλεργίας στο μέλι και τα προϊόντα του.

3.1.2 Γύρη Μέλισσας

Αυτή η ποικιλία μελιού παράγεται αποκλειστικά στη Νέα Ζηλανδία από το θάμνο Manuka. Υπερτερεί σε ποιότητα και διατροφική αξία οποιοδήποτε άλλο τύπο μελιού. Η αντιβακτηριδιακή του αξία εκτιμάται με ένα δείκτη τον UMF (Unique Manuka Factor). Είναι πλούσιο σε αμινοξέα, μέταλλα, και βιταμίνες. Κατέχει ισχυρότατες αντιβακτηριδιακές ιδιότητες και είναι το μόνο που έχει αποτέλεσμα ενάντια σε βακτήρια όπως helicobacter pylori, τη δυσπεψία και το πεπτικό έλκος. Καταπολεμά τον streptococcus pyogenes (τη συνήθη αιτία προκαλεί τον πονόλαιμο) και μειώνει συμπτώματα όπως φλεγμονή, ερεθισμό και πρήξιμο. Ακόμη ένα χαρακτηριστικό του είναι η ισχυρότατη αντιοξειδωτική του δράση και η ικανότητά του να επιταχύνει την επούλωση των πληγών. Μελέτη που διεξήχθη στη Νέα Ζηλανδία παρουσίασε την αποτελεσματικότητα του μελιού Manuka και απέναντι στον απειλητικό MRSA (Staphylococcus aureus).

3.2 Πράσινη Άλγη 81

3.2.1 Σπιρουλίνα( Arthrospeira ) Η Spirulina είναι ένα νηματοειδές βακτηρίδιο χρώματος κυανό-πράσινου, καλλιεργείται στο γλυκό νερό και πιστεύεται ότι είναι από τις πιο παλιές φυτικές ζωές του πλανήτη μας. Ονομάζεται και αρθρόσπειρα και ανήκει στα κυανoβακτήρια. Τα κυτταρικά της νήματα σχηματίζουν σπιράλ στο οποίο αποδίδεται και η ονομασία της Spirulina. Το χρώμα της οφείλεσαι σε δύο συστατικά την φυκοκυανίνη και την χλωροφύλλη. Θεωρείται ως η πλουσιότερη φυτική πηγή πρωτεΐνης. Η χρήση της χρονολογείται από τα χρόνια των Αζτέκων. Περιέχει 5% λιπαρά δίχως χοληστερόλη, το μεγαλύτερο ποσοστό από τα οποία βρίσκεται με την μορφή ακόρεστων λιπαρών οξέων σημαντικών για την υγεία τα ωμέγα 6. Έχει περίπου 60-70% περιεχόμενο σε πρωτεΐνη. Τα αντίστοιχα ποσοστά άλλων τροφών είναι: σόγια 35%, σκόνη γάλακτος 35%, κρέας 15-25%, αυγά 12% και δημητριακά 8-14%. Περιέχει 58 φορές περισσότερο σίδηρο από το ωμό σπανάκι και 28 φορές περισσότερο από το βοδινό συκώτι. Είναι 3 φορές πλουσιότερη σε βιταμίνη Ε από το φύτρο σταριού και έχει 49% καλύτερη απορρόφηση από τη συνθετική βιταμίνη Ε (L). Επιπλέον, τα ωμέγα λιπαρά οξέα είναι τρείς φορές TEYXOΣ 5

BLUE PL A NET

Είναι μια ψιλή σκόνη, που εμφανίζεται στο μίσχο των λουλουδιών και τα κλαδιά των φυτών. Η γύρη αυτή είναι η τροφή των νεαρών μελισσών και έχει 40% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Παρέχει διάφορα θρεπτικά συστατικά, ένζυμα και ορμόνες. Έχει βρεθεί ότι βελτιώνει την μετεγχειρητική κόπωση και αδυναμία. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και συχνά χρησιμοποιείται από ασθενείς με αλλεργία για να μειώσουν/εμποδίσουν τα συμπτώματα της αλλεργίας έξι εβδομάδες πρίν την εποχή της. Η γύρη της μέλισσας περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα όπως επίσης και όλα τα ακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα στοιχεία της που αναζωογονούν αξιοσημείωτα ξεπερνούν αυτά που υπάρχουν στη μαγιά μπύρας και το φύτρο σιταριού. Υπάρχουν πολλές αναφορές χρήσης της από αρχαίους Έλληνες, Κινέζους και Αιγύπτιους θεραπευτές. Περιέχει περισσότερα αμινοξέα απότι το βοδινό, τα αυγά και το τυρί ισοδύναμου βάρους. Ερευνητές στο Ινστιτούτο Μελισοκομίας του Ταράνοφ στη Ρωσία, δηλώνουν ότι η γύρη μέλισσας είναι η πιο πλούσια πηγή βιταμινών στη φύση, που βρίσκεται σε μια τροφή. Ακόμη και αν η γύρη μέλισσας δεν είχε κανένα από τα ζωτικής σημασίας συστατικά, το περιεχόμενό της και μόνο σε ρουτίνη θα δικαιολογούσε τη λήψη τουλάχιστο μιας κουταλιάς ημερησίως, για το λόγο το ότι δυναμώνει τα τριχοειδή αγγεία. Η γύρη της μέλισσας περιέχει ρουτίνη σε ποσότητα μεγαλύτερη από κάθε άλλη πηγή συν το ότι παρέχει υψηλή περιεκτικότητα σε RNA (ριβονουκλεϊκό οξύ) και DNA. Αυξάνει αισθητά τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Συγκεκριμένα στοιχεία της γύρης της μέλισσας έχουν δείξει ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη αρκετών επιβλαβών βακτηρίων (πχ σαλμονέλα ). Παράλληλα, οι υψηλές αναλογίες σε κυταρρίνη και ίνες μαζί με την αντιβιοτική της δράση, μπορεί να προσφέρει μια ρυθμιστική δράση στην λειτουργία του γαστρεντερικού.

3.1.3 Mέλι Manuka honey (μέλι από το Leptospermum Scoparium )

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

περισσότερα τα αντίστοιχα στο νυχτολούλουδο. Η συγκέντρωσή της σε χλωροφύλλη είναι 5-30 φορές περισσότερη από τον καρπό άλφα-άλφα, από το σιταρόχορτο και το κριθάρι.

3.3 Σιτηρά – Φρούτα – και άλλα 3.3.1 Κουίν Ουά (qui-noah-

3.3.2 Ιπποφαές (Hippofae Rhamnoides) Αν και θα μελετηθεί σε ειδικό άρθρο αξίζει να πούμε ότι η τροφή αυτή περιέχει όχι μόνο πρωτεινη αλλά και πολλά άλλα ζωτικής σημασίας συστατικά. Μαζί με την Σπιρουλίνα θεωρούνται ότι κατέχουν την κορυφή στα διατροφικά TEYXOΣ 5

συμπληρώματα για χορτοφάγους αλλά και τις υπερτροφές (superfoods). Λέγεται ότι χρήση του γινόνταν από μεγάλους στρατηλάτες όπως ο Μέγας Αλέξανδρος και Τζέχις Κχάν. Η ονομασία του έρχεται από τη λέξη ίππος –άλογο- και φαές – λάμπω-. Η ιστορία λέει πως τα πληγωμένα άλογα μετά τη μάχη συνήθιζαν να τρώνε τα φρούτα του φυτού. Αυτό είχε σαν συνέπεια την γρήγορη επούλωση των πληγών τους αλλά και έντονη λάμψη στο τρίχωμά τους. Η αντιοξειδωτική του δραστηριότητα υπερκερνά την αντίστοιχη της βιταμίνης C και E. Οι φυτοστερόλες είναι πολύ περισσότερες από στο σογιέλαιο. Επιπλέον περιέχει σχεδόν όλα τα απαραίτητα μέταλλα, ιχνοστοιχεία, όλες τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β (συμπεριλαμβανομένης της *Β12) και την πλήρη σειρά ακόρεστων λιπαρών οξέων ωμέγα(3-6-7-9). Η ομορφιά του είναι ότι τα συστατικά του βρίσκονται σε τέτοια ισορροπία(αναλογία) που καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού. Σχεδόν το 24% της πρωτεϊνης του βρίσκεται στα φύλλα του. Υπάρχουν αναφορές για την χρήση του στην παραδοσιακή Κινέζικη ιατρική, κατέχει ισχυρές, αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδης ιδιότητες. Περισσότερα στο άρθρο που ακολουθεί. 3.3.3 Σιταρόχορτο (Triticum aestivum) Είναι το νεαρό χόρτο του σιταριού που συλλέγεται αμέσως μετά το ξεβλαστάρωμα. Έρχεται με τη μορφή χυμού η κόνης. Περιέχει σχεδόν 25% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης πρωτεΐνης (το κρέας έχει 17% και τα αυγά 12%). Η πρωτεΐνη στο χόρτο αυτό έρχεται με τη μορφή μικρών και απλών πρωτεϊνικών αλυσίδων (πεπτίδια). Τα τελευταία εισέρχονται πιο αποτελεσματικά στην συστηματική κυκλοφορία, κατά συνέπεια και στους ιστούς. Περιέχει 20 αμινοξέα, αρκετές εκατοντάδες διαφορετικά ένζυμα που δεν υπάρχουν σε άλλες τροφές, γύρω στα 90 από τα 102 πιθανά μέταλλα, βιταμίνες και άλλα σημαντικά θρεπτικά συστατικά. Είναι μια ιδανική συμπληρωματική τροφή για όσους κάνουν δίαιτα, αθλητές και όσους θέλουν να διατηρήσουν ένα υγείες ανοσοποιητικό σύστημα. Διόλου παράξενο που τα άλογα διατηρούν ιδιαίτερα μυώδη φιγούρα. Το σιταρόχορτο είναι μια ακόμη μια φυσική τροφή υψηλή σε χλωροφύλλη, η οποία αποτελεί και το 70% του περιεχόμενού του. Όπως αναφέρθηκε πρωτύτερα, η χλωροφύλλη είναι φαινομενικά το ίδιο μόριο με την αιμοσφαιρίνη (το κεντρικό άτομο στην χλωροφύλλη είναι μαγνήσιο ενώ στην αιμοσφαιρίνη είναι ο σίδηρος). Ένα από τα μεγάλα IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

πλεονεκτήματα που πιστεύονταν για τη χλωροφύλλη σε σύγκριση με άλλα χορταρικά ήταν το περιεχόμενό της σε βιταμίνη Β12*. Έχει όμως φανεί ότι η ποσότητα της Β12* που βρίσκεται στο σιταρόχορτο η οποιοδήποτε άλλο φυτό είναι μάλλον ένα παραπροϊόν των μικροοργανισμών που ζουν σε αυτό. Το θέμα αυτό όμως θα μελετηθεί σε άρθρο που ακολουθεί. 3.3.4 Άλοε βέρα (Aloe Barbandensis ) Υπάρχουν περισσότερες από 200 ποικιλίες Αλόης. Είναι ένα κακτοειδές φυτό που θεωρούνταν ως ελιξίριο. Η χρήση του χρονολογείται από την αρχαία Αίγυπτο 2200π.Χ. Η ονομασία του έρχεται από την αραβική λέξη “alloeh” που σημαίνει πικρός. Πέρα από την χρήση της στο δέρμα και την ομορφιά, η αλόη είναι ιδιαίτερα ευεργετική όταν λαμβάνεται από του στόματος. Η επιστήμη έως τώρα έχει προσδιορίσει περισσότερα από 150 ενεργά συστατικά και οι μελέτες συνεχίζουν… Είναι ένας πραγματικός θησαυρός από θεραπευτικά στοιχεία. Περιέχει υψηλές περιεκτικότητες από αμινοξέα(σχεδόν όλα τα απαραίτητα). Είναι μια πολύ καλή πηγή βιταμινών όπως Α (και βήτα καροτενίου), Β1,Β2,Β3,C και E. Υπάρχουν επίσης πολλά μέταλλα όπως, ασβέστιο, φολικό οξύ, σίδηρος, μαγνήσιο, φώσφορος, ψευδάργυρος και σελήνιο. Η αλόη αποτελείται από σάκχαρα και πεπτικά ένζυμα. Η δομή της επιτρέπει στα μόρια της να διεισδύουν στο βάθος των συνδετικών ιστών. Εξ αυτού η επούλωση επιταχύνεται και παράλληλα αναδομεί τα κατεστραμμένα κύτταρα. Από του στόματος χορήγηση της Αλόης είναι γνωστό ότι ανακουφίζει από συμπτώματα όπως, στομαχικές διαταραχές, προβλήματα στο γαστρεντερικό όπως έλκη, δυσκοιλιότητα, νόσο του Crohn και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου(σπαστική κολίτιδα). Όσοι έχουν αλλεργία στο σκόρδο ή το κρεμμύδι, ή κοιλιακούς πόνους θα πρέπει να αποφεύγουν την αλόη. 3.3.5 Μαγιά μπύρας (Saccharomyces cerevisiae ) Η μαγιά είναι ανενεργή στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ανενεργή. Είναι η υπολειπόμενη μαγιά κατά την ζυθοποιία που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για την αύξηση λήψης βιταμινών του συμπλέγματος Β. Περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και θεωρείται πλήρης πρωτεΐνη. Το περιεχόμενο της πρωτεΐνης αντιστοιχεί στο 52% του βάρους της. Είναι ευρέως γνωστή για την περιεκτικότητα σε βιταμίνες Β όπως, θειαμίνη-Β1, ριβοφλαβίνη-Β2, νιασίνη-Β3, παντοθενικό οξύ-Β5, πυριδοξίνη-Β6, φυλικό οξύ-Β9 και βιοτίνη-Η. Ο πρω-

BLUE PL A NET

3.2.2 Χλωρέλα (Chlorella pyrenoidosa ) Η Χλωρέλα έρχεται από την ελληνική λέξη χλωρός και από το τη λατινική υποκοριστική κατάληξη «ella» που σημαίνει μικρός. Προέρχεται από μονοκύταρη πράσινη άλγη και ανήκει στο phylum Chlorophyta.Έχει σφαιρικό σχήμα και διάμετρο από 2-10μm. Δεν υπάρχει άλλο φυτό με συγκεντρώσεις χλωροφύλλης όσο αυτό. Περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και πρωτεϊνική της σύσταση πλησιάζει το 60%. Είναι ιδανικό για όσους έχουν προβλήματα όρασης, αφού η ποσότητα λουτείνης είναι 50 φορές μεγαλύτερη απ ότι στο σπανάκι. Εν αντιθέσει με την σπιρουλίνα, έχει ένα κυψελικό κυτταρικό τοίχωμα ο οποίος δεν απορροφάται. Ωστόσο, αυτό παίζει σημαντικό ρόλο στην αποτοξίνωση του οργανισμού καθώς αφαιρεί τα βαριά μέταλλα όπως, μόλυβδο, υδράργυρο, κάδιμιο, αρσενικό και άλλα τοξικά από τους ιστούς του σώματος. Η χλωρέλλα περιέχει βιταμίνη Α- βήτα καροτίνη, βιταμίνη Β1-θειαμίνη, βιταμίνη Β2,Β6,Β12*, βιταμίνη C,E,K, μαγνήσιο, κάλιο, χαλκό, ψευδάργυρο, ασβέστιο και άλλα μέταλλα. Τα αμινοξέα που περιέχει είναι, αργινίνη, αλανίνη, λυσίνη, ιστιδίνη, φαινυλαλανίνη, μεθιονίνη, λευκίνη, ισολευκίνη, τυροσίνη, βαλίνη, γλυκίνη, προλίνη, γλουταμινικό οξύ, σερίνη, θρεονίνη, ασπαρτικό οξύ, κυστείνη και τρυπτοφάνη. Το μόριο της χλωροφύλλης στη χλωρέλα είναι παρόμοιο με εκείνο των αιμοσφαιρίων στο αίμα. Λειτουργεί σαν εξαίρεται καθαρτικό για το γαστρεντερικό σωλήνα, το ήπαρ, τους νεφρούς και το κυκλοφορικό. Εμποδίζει επίσης την αποδόμηση των δοντιών. Είναι ιδανικό για εκείνους που έχουν δυσκοιλιότητα και δυσάρεστη αναπνοή. Ενεργοποιεί την ανάπτυξη της εντερικής χλωρίδας και κατά συνέπεια βελτιώνει την όλη λειτουργία του εντέρου. Συνίσταται ακόμη, και σε όσους καταναλώνουν αλκοόλ προκειμένου να μειώσουν συμπτώματα όπως, πρωινή ζαλάδα και πονοκέφαλο. Η ιδιότητα της να αφαιρεί το αλκοόλ από το ήπαρ οδήγησε μια Ιαπωνική μελέτη στο συμπέρασμα ότι 46γρ χλωρέλας πριν την κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να εξαλείψει τα συμπτώματα που αναφέραμε.

Chenopodium quinoa Willd ) Αυτοί οι κόκκοι δημητριακών βρίσκονται στις Άνδεις της Βόρειας Αμερικής και η προέλευσή τους χάνεται στον χρόνο. Ανήκει στην οικογένεια των χηνόποδων και πιο συγκεκριμένα στην χηνοποδοακακία. Λέγεται ότι ήταν μια από τις τρείς βασικές βασικές τροφές μαζί με το καλαμπόκι και τις πατάτες για τον πολιτισμό των Ίνκας. Το κουίν ουά ήταν τότε γνωστό αλλά και σήμερα αποδεκτό ως η μητέρα όλων των σιτηρών. Περιέχει περισσότερη πρωτεΐνη από οποιοδήποτε άλλο σιτηρό, κατά μέσο όρο 16,2% συγκρινόμενο με 7,5% για το ρύζι , 9,9% για το κεχρί και 14% για το σιτάρι. Κάποιες ποικιλίες του μπορούν να δώσουν μέχρι και 20% πρωτεΐνη. Η ποιότητα δε είναι ασυνήθιστα υψηλή. Αποτελεί μια πλήρη πρωτεΐνη, με τέτοια ισορροπία αμινοξέων που αγγίζει την ιδανική. Πιο συγκεκριμένα είναι πλούσια σε λυσίνη, μεθιονίνη και κυστείνη. Είναι ιδανική διατροφή που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει για να ενισχύσει το πρωτεϊνικό περιεχόμενο άλλων σιτηρών(που έχει χαμηλή λυσίνη) ή τη σόγια (που δεν έχει τόση μεθιονίνη και κυστείνη). Όχι μόνο είναι υψηλής πρωτεϊνικής αξίας αλλά και πλούσιο σε άμυλο, σάκχαρα, λιπαρά οξέα(όπως το λινολενικό οξύ), φυτικές ίνες, μέταλλα και βιταμίνες. Τα παρακάτω έχουν αποδειχθεί επιστημονικά στην Σουηδία, από το το τμήμα Διατροφικών εφαρμογών και χημείας τροφών του πανεπιστημίου Lund. Το ίδιο ινστιτούτο διεξήγατε ακόμη μια μελέτη σε υποσιτιζόμενα παιδιά ελέγχοντας τον παράγοντα αύξησης της ινσουλίνης (ΙGF-1 –insulin growth factor ). Έπειτα από δεκαπέντε μέρες υπήρξε σημαντική αύξηση στον IGF. Είναι ελαφρύ, εύπεπτο και χρειάζεται λίγο χρόνο για να μαγειρευτεί. Αν θέλετε να μεγιστοποιήσετε την λήψη πρωτεΐνης με το κουιν-ουά συνδυάστε το με μέλι, αμύγδαλα ή μούρα. Το περιεχόμενο σε μέταλλα έχει μελετηθεί σε βάθος στην Οζάκα από το σχολείο επιστημών ζωής. Υπάρχει ακόμη μια μελέτη που έγινε στο πανεπιστήμιο Wagenigen στην Ολλανδία, όπου εξετάσθηκε η βιωσιμότητα (sustainability) παραγωγής υψηλών σε πρωτεΐνη τροφών προκειμένου να μειώσουν το πρόβλημα που προκαλεί η εντατική κτηνοτροφία στο περιβάλλον.

ταρχικός ρόλος αυτών των ουσιών είναι να διασπούν τις πρωτεΐνες , τα λίπη και τους υδατάνθρακες, παρέχοντας έτσι ενέργεια. Δρουν υποστηρικτικά και στο νευρικό σύστημα. Η μαγιά μπύρας παράλληλα παρέχει 14 διαφορετικά μέταλλα , μεταξύ των οποίων, είναι το βιολογικά ενεργό χρώμιο που γνωστό και ως παράγοντα αντοχής στη γλυκόζη (GTF- glucose tolerance factor ). Ιδιαίτερα το τελευταίο, καθιστά την μαγιά μπύρας ένα ουσιαστικό συμπλήρωμα για όσους έχουν υψηλή χοληστερόλη και διαβήτη τύπου ΙΙ. Ο ρόλος του χρωμίου είναι να ισορροπεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Η μαγιά μπύρας είναι μακράν η καλύτερη πηγή χρωμίου, όχι μόνο σε ποσότητα αλλά και σε βιοδιαθεσιμότητα. Άλλο ένα σημαντικό μέταλλο που περιέχει είναι ο φωσφόρος και συνίσταται σε όσους έχουν οστεοπόρωση. Γενικά, η μαγιά μπύρας είναι ένα πολύ καλό συμπλήρωμα για όσους έχουν σωματική και νοητική καταπόνηση. Βοηθά στον μεταβολισμό, σε δερματικές παθήσεις, καρδιακές παθήσεις, το ουρικό οξύ, ευερεθιστότητα αλλά και την κόπωση. Δεν θα πρέπει να συγχέεται με την μαγειρική ή οποιαδήποτε άλλη μαγιά, διότι η λειτουργία της είναι εντελώς διαφορετική. 3.3.6 Μάκα (Lepidium peruvianum/ meyenii) Η Μάκα (Maca purea) Αποτελεί ένα από τα πολλά σταυρανθή φυτά και ανήκει στην οικογένεια της μουστάρδας. Τα σταυρανθή λαχανικά (cruciferous) είναι εκείνα που τα πέταλα των ανθέων τους σχηματίζουν σταυρό. Είναι μια νέα σχετικά ορολογία και έχει μελετηθεί ότι κατέχουν υψηλές θρεπτικές, αντιοξειδωτικές αλλά και αντικαρκινικές ιδιότητες. Η μάκα συναντάται σε υψόμετρο 4.250μ από την επιφάνεια της θάλασσας στις Περουβιανές Άνδεις. Φημίζεται περισσότερο από 2000 χρόνια σαν το περουβιανό τζίν-σένγκ και πρόσφατα πήρε το όνομα και σαν το περουβιανό Viagra λόγω του ότι αυξάνει την φυσική παραγωγή τεστοστερόνης, μέσω της οποίας ενισχύει την δύναμη και τη μυϊκή ανάπτυξη. Ένα από τα ειδικά χαρακτηριστικά είναι η ικανότητα να αποκαθιστά και να ενισχύει την σεξουαλική λειτουργία, πιο συγκεκριμένα την ανδρική γονιμότητα και το στρες. Είναι ένας ιδανικός εξισορροπητής ορμονών τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι η ρίζα του φυτού είναι καταπληκτική πηγή αμινοξέων, φυτικών συστατικών, λιπαρών οξέων, ινών, γλυκοσιδίων, βιταμινών και μετάλλων.

3.3.7 Σόγια Αποτελεί θεμελιώδη τροφή στις περισσότερες Ασιατκές χώρες. Περιέχει σαπονίνες και φυτοστερόλες. Η πρωτεΐνη σόγιας παρέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα και θεωρείται πλήρης πρωτεΐνη. Όταν συνδυάζεται με ρύζι, τότε αποδίδει πρωτεΐνη συγκρίσιμη με αυτή που βρίσκεται σε ζωικές τροφές. Είναι χαμηλή σε λιπαρά και δεν έχει χοληστερόλη. Σχετικά υψηλές ποσότητες ισοφλαβονοειδών υπάρχουν στα φασόλια σόγιας, στα ψημένα φιστίκια σόγιας, το τόφου, γάλα σόγιας, αλεύρι σόγιας, σάλτσες miso και tempeh. Τα τελευταία συναντόνται πολύ συχνά στην κινέζικη και ιαπωνική κουζίνα και μέσω της διαδικασίας παραγωγής τους προσφέρουν ενισχυμένες ποσότητες πρωτεϊνών και άλλων θρεπτικών συστατικών. Προϊόντα της σόγιας όπως miso, natto και tempeh βρίσκονται σε αρκετά συμπληρώματα διατροφής τα οποία και έχουν χρησιμοποιηθεί σε μελέτες με υποσιτιζόμενους ενήλικες και παιδιά. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι συνδυασμός ισοφλαβονοειδών και πρωτεϊνών στη σόγια την καθιστούν μια ανεκτίμητης αξίας τροφή. Προσοχή όμως στα γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα. Να ελέγχετε πάντα την προέλευση και την ένδειξη GMfree στη συσκευασία.

τακαλ 85

BLUE PL A NET

Έχει δε αφθονία ιχνοστοιχείων, κάποια από τα οποία δεν έχουν ακόμη ταξινομηθεί από τους επιστήμονες.

3.3.8 Ψυχανθή Στην συνομοταξία αυτή υπάγονται τα περισσότερα όσπρια. Το ιδιαίτερο γνώρισμά τους είναι ότι τα άνθη τους μοιάζουν με πεταλούδα. Οι καρποί περιβάλλονται από κουκούλι, όπως φασόλι, μπιζέλι, αρακάς, ρεβύθια και φακές. Η περισσότερη βιβλιογραφία ορίζει τα φασόλια σαν την τροφή θαύμα. Τα φασόλια είναι ιδανική τροφή, καθώς προσφέρει χαμηλή σε λιπαρά και σχεδόν πλήρη πρωτεΐνη, βιταμίνες Β(θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη), φυλικό οξύ, σίδηρο, κάλιο, μαγνήσιο, άλλα φυτικά στοιχεία και ίνες. Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να τρώμε φασόλια. Καταρχήν, μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης, συντελούν στην καλή λειτουργία της καρδιάς, σταθεροποιούν τα σάκχαρα στο αίμα, περιορίζουν την παχυσαρκία, επίσης ανακουφίζουν από την δυσκοιλιότητα, την υπέρταση και το διαβήτη τύπου ΙΙ. Η Αμερικανική Κοινότητα Καρκίνου(American Cancer Society) στις διατροφικές οδηγίες του 1996 συγκεκριμένα συνέστησαν: «διαλέξτε τα TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

μοποιηθεί παράλληλα με κυρίως γεύματα για να ενισχύσει το πρωτεϊνικό τους περιεχόμενο. Ακόμη ένα πλεονέκτημα είναι ότι έχει υποαλλεργικό παράγοντα που σημαίνει ότι είναι καλά ανεκτό από όσους έχουν τροφικές αλλεργίες. 3.3.9 Μούρα Goji (Lycium barbarum ) Τα μούρα Goji (Goji Berries) ή αλλιώς στην αγγλική Wolfberries μπορεί να φέρουν άγριο όνομα, έχουν όμως πολύ γλυκιά γεύση και υψηλή θρεπτική αξία. Παίρνει το όνομα από δύο είδη που σχετίζονται πολύ στενά τα Lycium barbarum Níngxià gǒuqǐ (κιν. 寧夏枸杞) που ευδοκιμεί στην επαρχία Νingxia και το L. Chinense gǒuqǐ (κιν. 枸杞).Συναντάται επίσης και με το όνομα gǒu qǐ zi (κιν. 枸杞子) που στα Mandarin αποδίδεται λύκος-ενέργειαμούρο, για συντομία πήρε το όνομα goji. Το barbarum είναι ένα από τα 90 είδη του γένους Boxthorn (Lycium στη λατινική) και ανήκει στην οικογένεια Solanaceae όπως και άλλα φυτά όπως η ντομάτα(να θυμηθούμε το λυκοπένιο), η πατάτα, η μελιτζάνα, η πιπεριά, το τσίλι κ.α. Λέγεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 41 είδη Goji. Η ρώγα του είναι πορτοκαλλοκόκκινη, έχει περίπου το μέγεθος σταφυλιού και χρησιμοποιείται για τουλάχιστον 2000 χρόνια στην Κίνα σε παραδοσιακές συνταγές. Μια μόνο ρώγα μπορεί να περιέχει περισσότερα αμινοξέα από τη γύρη μέλισσας, περισσότερες πρωτεΐνες από το σιτάρι και στο σύνολο περισσότερο βήτα-καροτένιο από τα καρότα. Βοηθά στις νοητικές λειτουργίες, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, βελτιώνει την όραση και προστατεύει, ήπαρ, πνεύμονες και τα κανάλια των νεφρών. Πιο συγκεκριμένα τα Goji περιέχουν 18 αμινοξέα, συμπεριλαμβανομένων και τον οκτώ βασικών κάνοντας τα αυτόματα μια πλήρης πρωτεΐνη. Το 11% του είναι πρωτεΐνη. Ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό για ένα φρούτο. Πέραν αυτού, έχει βρεθεί ότι παρέχει 6 βασικές βιταμίνες (περισσότερο C και πολύ ριβοφλαβίνη), πολυσακχαρίτες, 22 ιχνοστοιχεία, μέταλλα (όπως , ασβέστιο, κάλιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, σελήνιο), 11 βασικά συστατικά (συγκεκριμένα αντιοξειδωτικά όπως, ζεαξανθίνη, λυκοπένιο, βήτα-κρυπτοξανθίνη, ξανθοφύλλη κ.α ). Συν των άλλων είναι πλούσιες σε ακόρεστα λιπαρά οξέα(λινολεικό οξύ, άλφα-λινολενικό οξύ), βήτα σιτοστερόλη και άλλες φυτοστερόλες. Υπάρχουν πολλοί τρόποι που κάποιος μπορεί να απολαύσει τα μούρα αυτά.Μπορείτε να τα φάτε ωμά σαν σνάκ, σε χυμό, να τα κάνετε αφέψημα ή να τα προσθέσετε στο πρωινό σας με γιαούρτι, πληγούρι ή δημητριακά. TEYXOΣ 5

3.3.10 Λούπινο (latin : Lupinus spp.) Η απομονωνόμενη πρωτεΐνη από άσπρο λούπινο (Lupinus albus; L-ISO) έχει δυναμικό σαν ένα νέο κομμάτι της ανθρώπινης διατροφής, όμως η θρεπτική του δράση είναι ακόμη άγνωστη. Τα παλιά χρόνια οι αγρότες συνήθιζαν να βράζουν τις ρίζες του για να καταπολεμήσουν την κούραση. Τα λούπινα χρησιμοποιούνται σε περιόδους νηστείας ιδιαίτερα τη μεγάλη Εβδομάδα και αφού πρώτα καθαριστούν σε θαλασσινό νερό.

3.4. Γάλα 3.4.1 Oρός γάλακτος(Whey) Αυτή η πρωτεΐνη είναι ένα μίγμα από πρωτεΐνες που παράγονται από το γάλα. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της είναι η υψηλή βαθμολογία σε μια μέθοδο αφομοίωσης συγκεκριμένων αμινοξέων της πρωτεΐνης που είναι η PDCAAS(Protein digestibility corrected amino acid score). Η βαθμολογία αποτελεί ένδειξη στο πόσο βιοδιαθέσιμη είναι η πρωτεΐνη, με πιο απλά λόγια το πόσο απορροφάται. Ο ορός διαχωρίζεται από το γάλα όπως στην διαδικασία παραγωγής τυριού. Στη συνέχεια αναμιγνύεται σε παγωτά, κρέμες για μωρά, συμπληρώματα διατροφής, σούπες κ.λ.π ο αγνός ορός γάλακτος (pure whey protein) είναι διαθέσιμος σε πολλά καταστήματα υγειηνής διατρόφης και σε συγκεκριμένα φαρμακεία. Χρησιμοποιείται πολύ συχνά από τους αρχάριους body builders. 4. Επίλογος Ας δούμε μερικά ονόματα όπως , Henry Aaron(πρωταθλητής base ball όλων των εποχών), Dave Scott( 6 φορές νικήτης στο τρίαθλο Ironman), Sixto Linares (παγκόσμιο ρεκόρ στο 24ωρο τρίαθλο), Paavo Nurmi (20 παγκόσμια ρεκόρ, και 9 Ολυμπιακά μετάλλια σε αγώνες αντοχής), Stan Price(παγκόσμιο ρεκόρ στην άρση βαρών πάγκου), Andreas Cahling(πρωταθλητής Mr. International Body Building ), Roy Hilligan (πρωταθλητής champion Mr. America Body Building), Ridgely Abele (8 φορές πρωταθλητής Karate). Tι κοινό έχουν όλοι οι παραπάνω? Χορτοφαγία! Πριν κλείσουμε, αφήνουμε να συλλογιστεί κανείς τα τόσα δυνατά ζώα όπως ελέφαντες, ταύροι, νερο-βούβαλοι, καμήλες, άλογα και γορίλες που δεν τρέφονται από τίποτε άλλο παρά ωμά φρούτα και λαχανικά. Ο γορίIAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

λας silverback είναι τρείς φορές το μέγεθος του ανθρώπου και έχει τριάντα φορές τη δύναμή του. Αν δούμε όμως και το όλο θέμα ανατομικά, τα δόντια μας δεν είναι σχεδιασμένα για την κατανάλωση σάρκας. Γιατί αν ήταν ποιος ο λόγος να χρησιμοποιούμε μαχαίρια? Αυτή η εργασία είναι σίγουρα ελλιπής. Έγινε απλά μια προσπάθεια να συγκεντρώσουμε κάποιες φυτικές τροφές που είναι προικισμένες με υψηλό πρωτεϊνικό περιεχόμενο και να εφησυχάσουμε όσους πιθανόν νομίζουν ότι η χορτοφαγική διατροφή υστερεί της κρεοφαγίας. Υπάρχουν αρκετά που ακόμη δεν έχουν μελετηθεί. Αλλά ακόμη και αν τα γνωρίζαμε θα ήταν μια πραγματική πρόκληση μπροστά στα αντιτιθέμενα συμφέροντα των βιομηχανιών παραγωγής ζωικών τροφών.

Προσοχή: *βιταμίνη B12 ακούγεται σχεδόν σε κάθε συζήτηση γύρω από την χορτοφαγία και είναι ένα θέμα που θα αναλυθεί σε ξεχωριστό άρθρο. Προσοχή: Όπως ισχύει με οποιοδήποτε βότανο ή συμπλήρωμα διατροφής, μην κάνετε χρήση εάν βρίσκεστε σε φαρμακευτική αγωγή, και/ή δίχως να συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας. Σε συνεργασία με www.newsfinder.org

BLUE PL A NET

φασόλια (beans) σαν εναλλακτική για το κρέας. Η εσφαλμένα σχολιασμένη φράση ότι « τα φασόλια είναι το κρέας του πτωχού» έχει πλέον ξεπεραστεί. Τα φασόλια είναι πλέον αποδεκτό ότι είναι η πιο υγιεινή και οικονομική διαθέσιμη πηγή πρωτεΐνης. Για παράδειγμα, ένα φλιτζάνι φακές παρέχει 17γραμμάρια πρωτεΐνης με μόνο 0,75γρ λίπος. Έχει ενδιαφέρον να δούμε ότι η ίδια ποσότητα πρωτεΐνης βρίσκεται σε 56γραμμάρια καθαρή και λεπτής μπριζόλας sirloin αλλά με έξι φορές το λίπος! Η αρχική ένσταση ότι τα φασόλια δεν είναι πλήρης πρωτεΐνη έχει τώρα αποσυρθεί για τους λόγους που αναφέραμε πρωτύτερα Είναι γεγονός ότι τα φασόλια έχουν έλλειψη σε δυο βασικά αμινοξέα. Εν τούτης, τα αμινοξέα αυτά μπορούν να συμπληρωθούν με καθημερινή τροφοδότηση από φιστίκια, σιτηρά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα περισσότερα φυτά παρουσιάζουν έλλειψη στο αμινοξύ λυσίνη. Το τελευταίο εμπλέκεται στην παραγωγή καρνιτίνης, που με τη σειρά της είναι αναγκαία για την επαρκή παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια(τα εργοστάσια ενέργειας στα κύτταρα). Τα φασόλια είναι πλούσια στο αμινοξύ αυτό. Με την ιδιότητά τους αυτή γίνονται αυτόματα ένας ιδανικός συνδυασμός για της συμπλήρωση των αμινοξέων σε άλλες πρωτεϊνικές τροφές. Οι πολυφαινόλες βρίσκονται άφθονες στα όσπρια και πιο συγκεκριμένα στα χρωματιστά φασόλια. Τις ισχυρότερες αντιοξειδωτικές ιδιότητες μεταξύ των άλλων κατέχουν τα βρεχτοκούκια(broad beans), τα μαύρα φασόλια (black beans), τα χρωματιστά (pinto –painted beans) και οι φακές. Η πρωτεΐνη στον αρακά, και τα ρεβίθια είναι χαμηλότερης ποιότητας από εκείνη στα αυγά, το κρέας και το ψάρι. Όμως, όταν συνδυάζονται με άλλες τροφές μπορούν να προσφέρουν πλήρη πρωτεΐνη. Ένα παράδειγμα είναι το ρύζι με τα ρεβίθια/αρακά. Υπάρχουν συμπληρώματα που δημιουργούνται από την ψίχα τέτοιας ποικιλίας Καναδέζικων ρεβιθιών (golden peas ), που προσφέρουν ένα πλήρες και ισορροπημένο προφίλ αμινοξέων και ποσότητα σε γραμμάρια που αγγίζει τα 23.3γρ/100γρ. Η πρωτεΐνη του αρακά είναι περισσότερο από διπλάσια από την αντίστοιχη στα δημητριακά. Μπορεί να είναι χαμηλή σε λιπαρά, αλλά είναι πλούσια σε ίνες και έχει χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (glycemic index), συν της υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνες και μέταλλα. Εισέρχεται πιο αργά στην συστηματική κυκλοφορία και έχει χαμηλότερη βιολογική αξία. Μόλαταυτα, δεν παύει να είναι ένα φτηνό και χαμηλό σε χοληστερόλη συμπλήρωμα που μπορεί να χρησι-

Κοβαλαμινη (Bitaminh b12) βοτανα

& θεραπειες

Περιγραφή Η βιταμίνη Β12, συναντάται και ως κοβαλαμίνη ή κυανοκοβαλαμίνη. Είναι ακόμη μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που ανήκει στην οικογένεια Β. Το όνομά της έρχεται από το μέταλλο που περιέχει που είναι το κοβάλτιο. Η συγκεκριμένη βιταμίνη απασχολεί τους επιστήμονες και τους χορτοφάγους χρόνια τώρα. Παρακάτω θα δούμε τις χρήσεις της όπως και μελέτες που δίνουν έκταση στο ζήτημα της χορτοφαγίας.

Λειτουργίες και χρήσεις Η πιο σημαντική λειτουργία είναι στο μεταβολισμό πρωτεϊνών, λιπών και υδατανθράκων στο σώμα.Η βιταμίνη Β12 δεσμεύεται από τις πρωτεΐνες στην τροφή. Το υδροχλωρικό οξύ στο στομάχι απελευθερώνει την βιταμίνη αυτή από τις πρωτεΐνες κατά τη διαδικασία του χώνεψης. Από τη στιγμή που αποδεσμεύεται, συνδέεται με την παραγωγή ένα σημαντικού ενζύμου για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων που ονομάζεται εγγενής παράγοντας (ΙF –intrinsic factor) ο οποίος και απορροφάται από τον γαστρεντερικό σωλήνα. Δίχως την Β12 είναι αδύνατη η παραγωγή του. Η Β12 Βοηθά στην ανάπτυξη και αυξάνει την όρεξη στα παιδιά. Ακόμη Χρησιμοποιείται από τους ηλικιωμένους για να τους δώσει λίγη ενέργεια. Μπορεί να εμποδίσει την έκπτωση νοητικών λειτουργιών και της σκέψης. Είναι απαραίτητη για ένα υγιές νευρικό σύστημα. Κύριες Πηγές Μεγάλες ποσότητες βρίσκονται στο βοδινό, χοιρινό και βοδινό κρέας. Επίσης στα αυγά, τα ψάρια, τα οστρακοειδή, το τυρί και τα το γάλα. Σε ότι αφορά στο γάλα, η επεξεργασία του μειώνει σημαντικά την ποσότητα της Β12 όπως και

Κείμενα: Ιωάννης Βασιλόπουλος ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: mindwind

η θερμοκρασία.. Εύκολα συλλογίζεται κανείς ότι όσοι ακολουθούν χορτοφαγική διατροφή θα είναι επιρρεπείς στην εμφάνιση συμπτωμάτων έλλειψης της κοβαλαμίνης. Ενδείξεις έλλειψης Η κυριότερη αιτία έλλειψης είναι η κακοήθης αναιμία στην οποία υπόκεινται βλάβη τα νευρικά κύτταρα. Ήπια έλειψη μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα αναιμίας όπως χλωμάδα, κόπωση, νωθρότητα, μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους, πόνους στην πλάτη, απώλεια ισορροπίας, μειωμένα αντανακλαστικά, εμβοές, μυρμύγκιασμα στα δάκτυλα κα. Το αλκοόλ, οι τοξίνες, το κάπνισμα, τα αντισυλληπτικά και τα υπναγωγά καταστρέφουν τη Β12. Μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα ομοκυστεϊνης στο αίμα, που σε υψηλές δόσεις μπορεί να είναι τοξική για τον εγκέφαλο και μπορεί να εμπλακεί στην ασθένεια Αlzheimer. Σε γενικό κανόνα, πέραν των αυστηρών χορτοφάγων, όσοι αντιμετωπίζουν έλλειψη στην Β12 έχουν κάποια υποκείμενη γαστρεντερική διαταραχή που εμποδίζει την απορρόφησή της, όπως για παράδειγμα Crohn,ατροφική γαστρίτιδα κ.α. Η διάγνωση και τα αίτια έλλειψης γίνονται με το τέστ Schiller. Δοσολογία και λήψη Η βιταμίνη αυτή μετριέται σε μικρογραμμάρια(μg). Οι δόσεις κυμαίνονται από 0.5μg (βρέφη) μέχρι 1μg για τα παιδιά και από 1μg -5μg στους εφήβους και ενήλικες. Σε αντίθεση με άλλες υδατοδιαλυτές βιταμίνες, η Β12 απαιτεί γύρω στις τρείς ώρες για να απορροφηθεί ενώ άλλες της οικογένειας αυτής απορροφούνται σχεδόν αμέσως. Οι γυναίκες που βρίσκονται στη γαλουχία και ακολουθούν αυστηρή χορτοφαγική διατροφή έχουν πολύ περιορισμένα αποθέματα Β12 και μπορεί να TEYXOΣ 5

αναπτύξουν έλλειψη μέσα σε μήνες. Αυτό χρίζει ιδιαίτερης προσοχής, καθώς αδιάγνωστη έλλειψη και αντιμετώπισή της στα νεογνά μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες νευρολογικές βλάβες. Μελέτες Το θέμα της λήψης Β12 για τους χορτοφάγους άρχισε να απασχολεί τους επιστήμονες από τη δεκαετία του ‘70 οπου υπάρχουν και οι πρώτες αναφορές. Σε κάποιες από αυτές αναφέρεται ότι υπήρχαν συνοδά γαστρεντερικά προβλήματα που έκαναν πιο δυσχερή την κατάσταση. Η βιταμίνη Β-12 αποτελεί ξεχωριστό ενδιαφέρον σε οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από την χορτοφαγική διατροφή αφού δεν μπορεί να βρεθεί σε φυτικές τροφές όπως άλλες βιταμίνες. Τα πιο πολλά δημοσιευμένα άρθρα δίνουν λανθασμένες τιμές Β12 γιατί στο 80% της δράσης της μεθόδου που χρησιμοποιείται την λεγόμενη USP ( US Pharmacopeia) υπόκειται σε ανενεργή ανάλογα της Β12. Έτσι αναφέρει στην μελέτη του ο Victor Herbert δημοσιευμένη στο Αmerican Journal of Clinical Nutrition το 1988, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί την κορωνίδα για το θέμα της Β12 στους χορτοφάγους. Στην ίδια μελέτη αναφέρεται ότι η Β12 που αναγράφεται σε κάποια σκευάσματα, είναι ανενεργά ανάλογα της Β12 τα οποία εμποδίζουν την παραγωγή της ενεργής Β12 και ενδεχομένως λήψη τους να οδηγήσει πολύ IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Αλληλεπιδράσεις H κοβαλαμίνη θα πρέπει να αποφεύγεται με το αντιβιοτικό τετρακυκλίνη καθώς παρεμβαίνει στην απορρόφηση και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου αυτού. Γενικά οι βιταμίνες της ομάδας Β θα πρέπει να χορηγούνται σε διαφορετικούς χρόνους από την τετρακυκλίνη. Η υπερβολική χρήση αλκοόλ μπορεί να εμποδίσει την απορρόφησή της. Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) που χρησιμοποιούνται για την γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση και το πεπτικό έλκος, όπως και οι ανταγωνιστές υποδοχέων Η2, μειώνουν την απελευθέρωση υδροχλωρικού οξέως οπότε συνίσταται προσοχή. Όπως επίσης στους παράγοντες ή ουσίες που εμποδίζουν τον μεταβολισμό του ασβεστίου, το οποίο είναι απαραίτητο για την απορρόφηση της Β12. Συμπέρασμα To θέμα της βιταμίνης Β12 για τους αυστηρά χορτοφάγους απασχολεί πληθώρα επιστημόνων. Για τη συγκεκριμένη κατηγορία οι μόνοι τρόποι λήψης μέχρι στιγμής, είναι μέσω από συμπλήρωμα διατροφής ή από δημητριακά εμπλουτισμένα σε Β12.

Προσοχή: Όπως ισχύει με οποιοδήποτε βότανο ή συμπλήρωμα διατροφής, μην κάνετε χρήση εάν βρίσκεστε σε φαρμακευτική αγωγή, και/ή δίχως να συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας. Σε συνεργασία με www.newsfinder.org

BLUE PL A NET

σύντομα σε συμπτώματα έλλειψης. Φυσικά οι μελέτη αυτή οδήγησε σε πολλές αντιδράσεις. Η τελική πρότασή του ήταν η λήψη συμπληρώματος Β12.Κοβαλαμίνη και μόνο κοβαλαμίνη. Το 2004 το παράρτημα αιματολογίας της Ιατρική σχολής του Πανεπιστιμίου του Colorado με τους Stabler SP και Allen Rh έθεσαν με δημοσίευση το ζήτημα της έλλειψης Β12 σαν παγκόσμιο πρόβλημα. Λίγα χρόνια αργότερα,το 2007 ο Watanabe F από το πανεπιστήμιο του Totori ήρθε να σφραγίσει την τοποθέτηση του Herbert oτι τα συμπληρώματα διατροφής από κυανοβακτήρια περιέχουν κατά κύριο λόγο ψευτοβιταμίνη Β12 (pseudovitamin B12)και πως τα ενισχυμένα με Β12 δημητριακά είναι η μόνη αξιόπιστη πηγή λήψης Β12 για τους vegan και τους ηλικιωμένους.

Περιγραφή

BLUE PL A NET

Ενεργά συστατικά Οι θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού δεν περιορίζονται μόνο στους καρπούς αλλά και στα φύλλα του. Μελέτες για τον καθορισμό των ενεργών συστατικών του έχουν αρχίσει από το 1929 και συνεχίζονται ακόμη. Μέχρι στιγμής έχουν καταχωρηθεί γύρω στα 190 συστατικά η πλειονότητα των οποίων συγκεντρώνονται στο έλαιο των καρπών. Όπως το τζίν-σένγκ, ο αστράγαλος, ο βασιλικός TEYXOΣ 5

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

πολτός , και άλλα βότανα το Ιπποφαές αποτελεί ένα ισχυρό προσαρμοσειογενές (adaptogen). Αυτό σημαίνει ότι η δράση του περιορίζεται στις ανάγκες και την κατάσταση του εκάστοτε οργανισμού. Αυτό έχει υποστηριχθεί και με εργαστηριακές μελέτες κυμαινόμενης δόσης από υδατικό διάλυμα φύλλων του. Η βιταμίνη C στο Ιπποφαές είναι σε ποσότητα 20πλάσια από την αντίστοιχη των εσπεριδοειδών. Διαθέτει όλες τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β,βιταμίνες D,Ε,Α και βιταμίνη Κ. Διαθέτει μεγάλη ποικιλία μετάλλων όπως μαγνήσιο, σελήνιο, ασβέστιο, σίδηρο, φώσφορο, ψευδάργυρο χαλκό και κάλιο. Το κιτρινωπό χρώμα του χυμού του αποδίδεται στις υψηλές συγκεντρώσεις καροτενίου. Άλλα καροτενοειδή εκτός από το β-καροτένιο (η όπως αλλιώς ονομάζεται προ-βιταμίνη Α), είναι το λυκοπένιο, η λουτεΐνη, η α-καροτίνη και η ζεαξανθίνη. Όλα κατέχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Να σημειώσουμε ακόμη την παρουσία στερολών ( όπως η β-σιτοστερόλη ) αλλά και τριτερπενών τα οποία κατέχουν επίσης ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Τα φλαβονοειδή του, που συλλέγονται κυρίως από τη σάρκα του φρούτου και τα φύλλα του, είναι σχεδόν τα ίδια με εκείνα που βρίσκονται στο Ginkgo Biloba. Μεταξύ αυτών, είναι και γλυκοσίδια κουερσιτίνης (quercitin) τα οποία χρησιμοποιούνται επικουρικά για τα συμπτώματα των αλλεργικών ρινικών παθήσεων. Να σημειώσουμε ότι στα φλαβονοειδή αποδίδεται και η ισχυρή αντιοξειδωτική δράση του φυτού. Σε συνδυασμό με αποστάγματα βοτάνων παράγονται σκευάσματα που αποβλέπουν κυρίως στις καρδιαγγειακές παθήσεις. Το Ιπποφαές διαθέτει σε ισορροπία τα σημαντικά πολυακόρεστα οξέα Ω , λινολενικό (3), λινελαικό(6), παλμιτολεϊκό(7) και ελαϊκό(9). Τα έλαια αυτά ευθύνονται για τη σωστή λειτουργία πολλών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος όπως ανοσοποιητικό, νευρικό, καρδιαγγειακό κ.α

Χρήση και έρευνες Μια από τις πιο εμπεριστατωμένες μελέτες για τη χημική σύσταση και διατροφικά συστατικά του Ιπποφαούς έχει γίνει στο Πακιστάν (Pakistan Journal of Nutrition) το 2004 από τον Alam Zeb του τμήματος Βιοτεχνολογίας στο πανεπιστήμιο του Makaland.Στην μελέτη του αυτή φαίνεται ότι η περιεκτικότητα στα ενεργά συστατικά του διαφέρει από τόπο σε τόπο. Τα αντιοξειδωτικά στοιχεία και τα έλαια του φυτού έχουν αρκετές σημαντικές ιατρικές εφαρμογές.

BLUE PL A NET

Το Ιπποφαές ( Sea Buckthorn, Hippofae Rhamnoides) είναι ένα φυλλοβόλο θαμνοειδές φυτό που φέρει μούρα χρώματος πορτοκαλί-κίτρινα από 6-8mm τα οποία παραμένουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σε ύψος φθάνει τα 2-5 μέτρα. Τα φύλλα του είναι εναλλασσόμενα μακρόστενα χρώματος ασημί-γκρί. Φυτρώνει φυσικά σε αμμώδες χώμα και σε υψόμετρο 1200-4500μ, σε κρύο κλίμα και αντέχει μέχρι και στους -40οC. Μολαταύτα, μπορεί να καλλιεργηθεί και σε χαμηλότερο υψόμετρο και σε πιο θερμές ζώνες. Αποτελεί ένα από τους φυσικούς πλούτους κατά κύριο λόγο της Κίνας και της Ρωσίας. Το φυτό αυτό καλλιεργείται σε πολλές χώρες της Ευρώπης όπως και τον Καναδά. Χρησιμοποιείται εκτενώς στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική για την αντιμετώπιση πληθώρας ασθενειών όπως θα δούμε και παρακάτω. Το φυτό συναντάται ακόμη στην Θιβετιανική ιατρική όπως και στην Αyurveda. Αναφορές για την χρήση του υπάρχουν και στην Αρχαία Ελλάδα σε κείμενα του Διοσκουρίδη. Ενδιαφέρον αποτελεί η ονομασία του που έρχεται από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου όπου στρατιώτες παρατήρησαν την γρήγορη επούλωση των πληγών των αλόγων και το αστραφτερό τρίχωμα που αποκτούσαν όταν τρέφονταν με τα φύλλα του φυτού. Από εκεί έρχεται και το όνομα του φυτού ίππος(άλογο) και φάος (λάμψη). Μιλώντας για στρατεύματα αξίζει να αναφέρουμε ότι στη Μογγολία λέγεται πως και οι στρατιώτες του Τζένκχις Χαν έκαναν χρήση του φυτού σαν τονωτικό αλλά και επουλωτικό. Το πιο σημαντικό προϊόν του φυτού είναι ο χυμός από τα μούρα του ο οποίος είναι πλέον ευρέως διαδεδομένος για τα πλούσια συστατικά του, μερικά από τα οποία είναι, βιταμίνες (ιδιαίτερα η C και η πλήρη σειρά των Β), καροτενιοειδή, λιπαρά οξέα (πλήρη σειρά των Ω 3-6-7-9), αμινοξέα και σχεδόν όλα τα μέταλλα όπως θα δούμε στη συνέχεια. Μαζί με την σπιρουλίνα αποτελούν ίσως το βασιλικό ζεύγος των υπερτροφών (superfoods). Είναι αναρίθμητες οι εφαρμογές του στην θεραπευτική και την τόνωση του οργανισμού.

την επούλωση πληγών. Μπορεί επίσης να θρέψει το δέρμα όταν λαμβάνεται από του στόματος και είναι το μόνο που λιπαρό οξύ που υπάρχει σε άλλο φυτό την μακαντέμια και χρησιμοποιούνται για δερματικές παθήσεις όπως η ατοπική δερματίτιδα. Το Ιπποφαές χρησιμοποιείται ευρέως μόνο του η σε συνδυασμό με άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα για τοπική χρήση προς αντιμετώπιση ελκών, μολύνσεων και εγκαυμάτων. Προστατεύει επίσης και από την ηλιακή ακτινοβολία. Κατέχει επίσης μαλακτικές ιδιότητες και με τον τρόπο αυτό μπορεί να προάγει την αναγέννηση των ιστών. Το φρούτο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υγεία των μαλλιών. Κοσμοναύτες σε σοβιετική διαστημική πτήση το 1981, έκαναν μακρόχρονη χρήση τροφών πλούσιων σε Ιπποφαές, παρουσιάζοντας παράλληλα πολύ καλό μεταβολισμό στις βιταμίνες. Ιδανικό για όσους καπνίζουν λόγω της υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη C. Για ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, για την πρόληψη αλλά και την αντιμετώπιση του κοινού κρυολογήματος, την έλλειψη όρεξης, την κόπωση και γρήγορη ανάρρωση. Μια ασυνήθιστη εφαρμογή του είναι στην αναμόρφωση εδάφους και για να εμποδίσει την διάβρωση. Αυτό οφείλεται στο εκτενές σύστημα ριζών του και της ικανότητας να ανθίσταται στις σκληρές περιβαλλοντικές συνθήκες. Παράλληλα διορθώνει το άζωτο και άλλα συστατικά. Οι πρώτες όμοιες προσπάθειες στην Κίνα είχαν γίνει με τον πανίσχυρο Αστράγαλο αλλά δίχως επιτυχία. Μορφές - Δοσολογία Στο εμπόριο υπάρχει με την μορφή χυμού, κάψουλας, κρεμοντούς, λάδι περιποίησης, γαλάκτωμα, και κρέμα χεριών. Ζητήστε τη βοήθεια του φαρμακοποιού και ειδικού για τις κατάλληλες δοσολογίες γιατί μπορεί να διαφέρουν σε κάθε σκεύασμα. Τα μούρα όπως και τα φύλα υπάρχουν διαθέσιμα σε καταστήματα με βότανα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν αφέψημα. Το Ιπποφαές είναι πολύ καλά ανεκτό καθώς τα συστατικά του βρίσκονται σε ισορροπία και εμφανίζουν συμβατότητα με τα προϊόντα μεταβολισμού του ανθρώπινου οργανισμού. Προσοχή: Όπως ισχύει με οποιοδήποτε βότανο ή συμπλήρωμα διατροφής, μην κάνετε χρήση εάν βρίσκεστε σε φαρμακευτική αγωγή και/ή δίχως να συμβουλευτείτε τον θεράποντα ιατρό σας. Σε συνεργασία με www.newsfinder.org

TEYXOΣ 5

BLUE PL A NET

Θα αρχίσουμε με την εφαρμογή που έχει σε καρκινοπαθείς που έχουν υποστεί θεραπεία. Οι μελέτες αυτές ήταν εργαστηριακές και έδειξαν ότι το αλκοολούχο απόσταγμα του Ιπποφαούς προστατεύει το μεδούλι των οστών από βλάβη μετά από ακτινοβολία. Παράλληλα φάνηκε ότι η ανάρρωση στα οστά ήταν γρηγορότερη. Μελέτη στην Κίνα έδειξε ότι η χορήγηση του ελαίου από καρπούς, προσέφερε ταχεία βελτίωση στο αιμοποιητικό σύστημα μετά από υψηλή δόση χημειοθεραπείας. Το επόμενο σημείο ιατρικού ενδιαφέροντος ήταν η μείωση καρδιαγγειακού κινδύνου. Σε μια διπλή τυφλή κλινική μελέτη στην Κίνα, 128 ασθενείς με ισχαιμικό καρδιακό επεισόδιο, λάμβαναν 10mg φλαβονοειδών Ιπποφαούς 10mg τρείς φορές ημερησίως για 6 εβδομάδες. Οι ασθενείς παρουσίασαν μείωση στα επίπεδα χοληστερόλης, βελτίωσαν την καρδιακή λειτουργία και επίσης είχαν λιγότερη στηθάγχη από εκείνους που λάμβαναν το φάρμακο ελέγχου χωρίς προβλήματα στην ηπατική λειτουργία. Ο μηχανισμός δράσης πιθανόν να περιλαμβάνει μείωση της καταπόνησης στο μυοκάρδιο μέσω της ρύθμισης δεικτών φλεγμονής. Σε μια εργαστηριακή μελέτη τα φλαβονοειδή του έδειξαν να μειώνουν παθογενείς θρόμβους. Απλές συνταγές όπως εκείνη με Ιπποφαές, κάρδαμο και γλυκόριζα με το όνομα Aϊ Σιν Μπάο ( από το ομώνυμο βιολογικό τεχνολογικό κέντρο ανάπτυξης Αϊ Σίν) που προτείνεται για την αντιμετώπιση στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα, που βελτιώνει το κυκλοφορικό και επαναφέρει την καρδιακή λειτουργία. Τα λιπαρά Ω ως γνωστό εμπλέκονται στην διαδικασία της φλεγμονής. Παράλληλα η συγκέντρωση σε βιταμίνη Ε καθιστά ιδανικό το Ιπποφαές γα την επούλωση πληγών τόσο τοπικά όσο και εσωτερικά για την ανακούφιση γαστρικών ελκών. Σχετικά με την τελευταία εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει αποτελεσματικότητα του ελαίου από καρπούς στις περιπτώσεις αυτές. Η λειτουργία του ενδέχεται να είναι στο να ισορροπεί την ποσότητα του γαστρικού οξέος και την ρύθμιση δεικτών φλεγμονής. Μια ακόμη μελέτη έδειξε ότι το απόσταγμα από Ιπποφαές βοήθησε στην εξισορρόπηση των ενζύμων του ήπατος, της χολής, του ορού αίματος, όπως και των δεικτών του ανοσοποιητικού συστήματος που σχετίζονται με την φλεγμονή στο ήπαρ και τον εκφυλισμό του. Στο εργαστήριο έχει φανεί πως το λάδι από Ιπποφαές μπορεί να προστατέψει το ήπαρ από τις καταστρεπτικές συνέπειες των χημικών τοξικών. Το παλμιτολεϊκό οξύ (Ω7) αποτελεί συστατικό του δέρματος. Θεωρείται σημαντικός τοπικός παράγοντας για την αντιμετώπιση καψίματος και

IAΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

Μυρμηγκιές!

Επώδυνες, επίμονες, ενοχλητικές, μολυσματικές!

Ο BLUE PL A NET

ι μυρμηγκιές αποτελούν καλοήθεις, μικρές και σκληρές νεοπλασίες του δέρματος. Οι μυρμηγκιές απαρτίζονται από έναν πυρήνα συνδετικού ιστού με αιμοφόρα αγγεία, καλυμμένος με στρώματα επιθηλιακού ιστού. Μπορούν να προκύψουν μεμονωμένα ή σε ομάδες. Χωρίς περαιτέρω θεραπεία, σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις, οι μυρμηγκιές μπορούν να εξαφανιστούν μέσα σε 1 με 2 χρόνια. Η μυρμηγκιά προκαλείται από έναν ιό, γνωστό ως Ιό των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV). Υπάρχουν 70 διαφορετικά στελέχη του ιού HPV τα οποία μπορούν να προκαλέσουν μυρμηγκιά. Οι μυρμηγκιές εμφανίζονται 3 με 6 μήνες από τη στιγμή της μόλυνσης. Η μυρμηγκιά αναπτύσσεται όταν ένας ιός προκαλεί την ταχύτερη ανάπτυξη ενός σημείου δέρματος σε σύγκριση με το περιβάλλοντα δέρμα, το οποίο εν συνεχεία σκληραίνει. Ένα βεβαρημένο ανοσοποιητικό σύστημα έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστεί μυρμηγκιά. Τα παιδιά είναι πιο ευπαθή στη μυρμηγκιά, για παράδειγμα, σε πισίνες κολύμβησης, αθλητικά κέντρα και ντους. Η μυρμηγκιά είναι λιγότερο συχνή σε ενήλικες, καθώς έχουν συνήθως δημιουργήσει ανοσία. Το ξύσιμο μιας μυρμηγκιάς αυξάνει τον κίνδυνο αυτομόλυνσης. Ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα και τις συνθήκες διαβίωσης, το 10 με 25% του πληθυσμού έχει μολυνθεί από μυρμηγκιά. Σε κάποιες χώρες, τα κρούσματα μυρμηγκιάς έχουν εμφανιστεί σε περισσότερο από το 50% του πληθυσμού.

Υπάρχουν οι εξής τύποι μυρμηγκιάς: Κοινή Μυρμηγκιά (Verruca Vulgaris) Στρογγυλή, με αιχμηρές άκρες, ροζιασμένη ανάπτυξη, θυμίζει κουνουπίδι. Μυρμηγκιά κάτω άκρων (Verruca Plantaris) Στο πέλμα του ποδιού, ροζιασμένη. Επίπεδη Μυρμηγκιά (Verruca Plana) Επίπεδη, μέγεθος ελάχιστα χιλιοστά, στο χρώμα του δέρματος. Εμφανίζεται συνήθως στο πρόσωπο και στα άνω άκρα. Σχαροειδής Μυρμηγκιά (Verruca Filiformis) Συνήθως στο πρόσωπο, στα χείλη και στη μύτη. Μυρμηγκιά νερού (Mollusca Contagiosa) Επίπεδη, στο χρώμα του δέρματος ή λευκή/διαφανής. Εμφανίζεται σε ομάδες. Μυρμηγκιά στα γεννητικά όργανα (Condyloma Acuminatum) Μυρμηγκιά γύρω από τον πρωκτό/τα γεννητικά όργανα. Μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής. Είναι πολύ σημαντικό να θεραπεύσετε τις μυρμηγκιές για τους εξής λόγους: 1. Για να αποφύγετε την εξάπλωση της μυρμηγκιάς (αυτομόλυνση). 2. Εάν η μυρμηγκιά είναι επώδυνη, συνήθως στο πέλμα του ποδιού. 3. Προς αποφυγή μόλυνσης τρίτων. 4. Επειδή η μυρμηγκιά μπορεί να είναι κακοήθης. Κρίνετε απαραίτητο να ζητήσετε ιατρική βοήθεια στις εξής περιπτώσεις: - Εάν η μυρμηγκιά είναι επώδυνη. - Εάν η μυρμηγκιά βρίσκεται στα γεννητικά όργανα. - Εάν η μυρμηγκιά αιμορραγεί, προκαλεί κνησμό ή αλλάζει το μέγεθος ή το χρώμα της. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι θεραπείας της μυρμηγκιάς: τοπική

εφαρμογή σταγόνων ή κρέμας, υγρό άζωτο, ηλεκτροπηξία, απόξεση, λέιζερ, μπλεομυκίνη ή χειρουργική επέμβαση. Δυστυχώς οι περισσότερες από αυτές εάν όχι όλες είναι ιδιαίτερα επώδυνες, ειδικά όταν πρόκειται για μικρά παιδιά και στις περισσότερες επανεμφανίζονται οι μυρμηγκιές μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Το «Αντίο Μυρμηγκιά!» αποτελεί ένα πρωτοποριακό προϊόν σε μορφή κρέμας για την φυσική και ανώδυνη θεραπεία διαφόρων τύπων μυρμηγκιάς (συμπεριλαμβανομένης της μυρμηγκιάς του νερού). Το «Αντίο Μυρμηγκιά!» είναι απόλυτα ασφαλές για το δέρμα καθώς δεν προκαλεί ερεθισμούς ή κοκκινίλες στην περιοχή γύρω από την μυρμηγκιά. Το «Αντίο Μυρμηγκιά!» χάρη στη διμεθικόνη δημιουργεί μια αδιάβροχη προστατευτική μεμβράνη επάνω από τη μυρμηγκιά προστατεύοντας έτσι από τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις καθώς αποτρέπει την εκ νέου μόλυνση, ενθαρρύνοντας παράλληλα την γρήγορη θεραπεία. Τα φυσικά αιθέρια έλαια (αμυγδαλέλαιο, έλαιο γερανιού, έλαιο τσαγιόδενδρου, έλαιο λεμονιού και έλαιο θούγιας) έχουν απολυμαντική και αντιβακτηριακή δράση με αποτέλεσμα να αποδυναμώνουν τους μικροοργανισμούς (ιός της μυρμηγκιάς) και να αποτρέπουν την περαιτέρω διάδοση του ιού. Η σκόνη κόκκινου πιπεριού διεγείρει την κυκλοφορία, σκοτώνει ιούς και θρέφει την επιδερμίδα. Τέλος η ουρία ρυθμίζει τα επίπεδα υγρασίας του δέρματος, θρέφει την επιδερμίδα και αμβλύνει τη μυρμηγκιά. TEYXOΣ 5

FR EE

BLUE PLANET Επιθυμώ να γίνω συνδρομητής M A G A Z I N E

Αθήνα: BIBΛΙΟΠΩΛΕΙΑ EΛEYΘEPOYΔAKHΣ, Πανεπιστημίου 17 / Aγ. Iωάννου 102, Aγ. Παρασκευή / Kηφισίας 268, Kηφισιά • ΠAΠAΣΩTHPIOY Στουρνάρη 35 & Tζωρτζ / Στουρνάρη 49A & Πατησίων / Kολοκοτρώνη 10 Kηφισιά / A. Παπανδρέου 13 Γλυφάδα • ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ Παπάγου 7 & Αριστοφάνους, Χαλάνδρι • ΙΑΝΟΣ Σταδίου 24 / Golden Hall • ΚΕΔΡΟΣ Στοά του βιβλίου • ΒΑΒΕΛ Λόντου1, Εξάρχεια • ΛΕΜΟΝΙ Ηρακλειδών 22, Θησείο • Πολιτεία - Ασκληπιού 1- 3 • ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ - Γραβιάς 3- 5 • ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Πεσματζόγλου 5 & Σταδίου

CAFÉ-RESTAURANTS

BLUE PL A NET

BIOS, Πειραιώς 84 • Booze, Κολοκοτρώνη 57 • MAGAZE, Αιόλου 33, MAMACA’S, Περσεφώνης 4 • JACKSON HALL, Μηλιώνη 4 • Tribeca, Σκουφά 44 • BIG APPLE Σκουφά 69 • AL BUON Κανάρη & Μηλιώνη 1 • ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ, Δελφών 5 • PASSEPARTOUT, Σκουφά 47-49 • ΣΚΟΥΦΑΚΙ, Σκουφά 47-49 • It Fresh Food, Σκουφά 37 • Pasaji, Βουκουρεστίου 3 • MINT, Αμφιτρίτης 1, Π. Φάληρο • Π, Ευπατρίδων 7 • Στάβλος Ηρακλειδών 10 • PAPERMONN, Βουκουρεστίου & Σταδίου • REST, Ακαδημίας 84 • BACARO, Σοφοκλέους 1 • ΦΙΡΙ ΦΙΡΙ, Υπερείδου 1, Πλάκα • RICH -Ζησιμοπούλου και Λαζαράκη, Γλυφάδα • WUNDERBAR, Θεμιστοκλέους 80, Εξάρχεια • CRUISER, Μαρίνα Φλοίσβου • The seven Jokers, Βουλής 7 • HOXTON, Βουτάδων 42 • Μουσείο Ηρακλειδών, Ηρακλειδών 22 • GAZARTE - Βουτάδων 32- 34 • UNDERGROUND, Σκουφά 35, Κολωνάκι-Κυριαζή 14-16 Κηφισιά • PSAROKOKALO, Σόλωνος 119, Αθήνα • Cozi, Ζησιμοπούλου 12, Γλυφάδα • SEIZA EATERING CAFE, Λαζαράκη 45, Γλυφάδα • POCO A POCO, Γερουλάνου 75, Αργυρούπολη • CREAM, Γερουλάνου 77, Αργυρούπολη • ΑΙΓΛΗ , Πλ.Ελευθερίας, Κορυδαλλός • BLE, Ακτή Ηλίου, Άλιμος • ROSEBUD , Ομήρου 60 & Σκουφά • COFFE AVENUE, Πλ.Ν.Σμύρνης • PUTUMAYO WORLD CAFE, Κ.Παλαιολόγου 17, Ν.Σμύρνη • BIG APPLE SOUTH, π .λεωφ. Ποσειδώνος 1 &Μωραϊτίνη 3 Δέλτα Φαλήρου • QUINTA , Yμηττού 101-103, Παγκράτι • ENVY CAFE , the mall, Μαρούσι • -Κoλοκοτρώνη 34 & Φιλαδέλφεως 2, Κεφαλάρι

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ FAIR TRADE HELLAS, Νίκης 30 • ORIGIN STORES, Τσακάλωφ 15, Κολωνάκι • MASTIHA SHOP ΣΥΝΤΑΓΜΑ, Πανεπιστημίου 6 & Kριεζώτου

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ • ΠΑΝΤΕΙΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ • DEREE COLLEGE Γραβιάς 6, Αγ. Παρασκευή • ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Σίνα 31 • GOETHE, Ομήρου 14- 16 • ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, Μέγαρο της Βουλής • ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΚΗΣ, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη • ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, Πειραιώς 138 & ΑνδρόνικουΚουμπάρη 1 / Βας. Σοφίας • NATURAL HEALTH SCIENCE, Πανδρόσου 31, Π. Φάληρο • ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, Σωκράτους 24, Κηφισιά

ΑΘΛΗΤΙΚΑ-TREKKING WILDSPORT, Καλλιρόης και Ηρακλέους 2 • ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Δεκελείας 23-25, Ν. Χαλκηδόνα / Λ. Βουλιαγμένης 587, Αργυρούπολη • ΚΛΑΟΥΔΑΤΟΣ, Πατησίων 52 / Περιστέρι Stock, Λυσία 35 • Οδύσεια Sport, Θεμιστοκλέους 44 • Paraclub Αθήνα, Χωρικών 4, Γλυφάδα • VOYAGER, Σόλωνος 22, Γούναρη 119, Γλυφάδα • PATHFINDER, Καλλιρόης 39 • Mountain Path, Εμμανουήλ Μπενάκη 22 • COLUMBIA, Κηφισιά Κυριαζή 24 • ALPA MAYO, Χ. Τρικούπη 6-10 • POLO, Ζησιμοπούλου 62, Π. Φάληρο PUMAΚολωνάκι

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΑΜΑΡΑΝΤΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, Αριστοφάνους & Θέτιδος 1, Χαλάνδρι / Πεντέλης 34, Χαλάνδρι / Καυκάσου 64 και Αιγαίου, Κορυδαλλό / Ελαιών 15, Ν.Κηφισιά • ΦΙΛΟΙΚΟ, Μαρίνου Αντύπα 84, Ηλιούπολη / Αρχιπελάγους 4, Άνω Γλυφάδα • KAMPOS MARKET, Πλ. Εσπερόδων, Γλυφάδα • ΚΗΠΟΣ ΑΓΓΕΛΟΥ, Χίου 18, Χαλάνδρι • Λωτός, Λ. Μαραθώνος 49 • PRASINA BIOMARKET, Λ. Πεντέλης 97 • Λέων, Λ. Βουλιαγμένης 43-47 (εντός ΑΒ Βασιλόπουλο) • ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, Πατησίων 289 • ALL NATURE, Διονύσου 3, Μαρούσι • ΒΙΟ-ΥΓΕΙΑ, Πλ.Ευτέρπης 3, Μαρούσι

HOTELS - SPA-ΚΕΝΤΡΑ ΟΜΟΡΦΙΑΣ GR. BRETAGNE HOTEL’S LOBBY, Πλ. Συντάγματος • KING GEORGE PALACE SPA, Πλ. Συντάγματος • HOLIDAY INN SPA, 40, 2 χλμ Aττική οδό • DIVANI APOLLON PALACE & SPA, Αγ. Νικολάου 10 και Ηλίου, Βουλιαγμένη • LA PRAIRE LUXURY TREATMENTS, Κανάρη 24 • Life Gallery Athens, Θησέως 103 Εκάλη • EARTH SPA, Μ. Ασίας 13 και Βάρναλη, Ν . Ερυθραία • SENSIA SPA & GYM STUDIO, St George Lycabettus • Asana, Φαίδρας 6 & Παναγούλη

ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΑ • JOE WEIDER, Λ. Βουλιαγμένης 409 Α’, Ηλιούπολη / Όθωνος 77 & Τατοϊου, Κηφισιά / Αγίου Ιωάννου 43, Αγ. Παρασκευή / Φωκίωνος Νέγρη 30, Κυψέλη / Δαβάκη 37, Καλλιθέα / Φωκίωνος Νέγρη 30, Κυψέλη / Δημ. Διαμαντίδη 51, Κορυδαλλός / Λαμπράκη 87, Πειραιάς / Φιλολάου 64, Παγκράτι • OVERALL Κεφαλληνίας 1 & Γερασίμου • GYM TONIC , Λ.Βουλιαγμένης 96, Γλυφάδα • HOLMES PLACE, Βουκουρεστίου και Σταδίου 4 / Μαρούσι, Αγ. Κωνσταντίνου 40, Μαρούσι

Προσωπική συνδρομή Νέα συνδρομή

Ανανέωση συνδρομής

Συνδρομή-δώρο Νέα συνδρομή

Ανανέωση συνδρομής

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ

KOMΜΩΤΗΡΙΑ

ΕΠΩΝΥΜΟ

ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΟ ΓΙΑ

ΟΝΟΜΑ

ΕΠΩΝΥΜΟ

ΟΔΟΣ

X-STUDIOS, Γ.Παπανδρέου 23, Ζωγράφου / Φορμίωνος 200, Βύρωνας / Μεσογείων 224, Πύργος Αθηνών / Λ.Αθηνών, Ρέντη / Ανδρούτσου & Μπουμπουλίνας 182, Πειραιάς • MAIK ARTISTIC TEAM, Γεννηματά 61, Γλυφάδα / Κηφισίας 41-45, Μαρούσι / Σόλωνος 58, Αθήνα • ANDREW BANNER, Tσακάλωφ 19, Κολωνάκι • HAIRSTYLIST ELEFTHERIOS Χρεμωνίδου 11, Παγκράτι, 2107561845

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΟΝΟΜΑ

ΠΟΛΗ

ΟΔΟΣ

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΠΟΛΗ

ΗΜΕΡ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

ΤΗΛ. ΟΙΚΙΑΣ

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΗΜΕΡ. ΓΕΝΝΗΣΗΣ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ

Α. Φ. Μ.

Δ. Ο. Υ.

ΤΗΛ. ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Α. Φ. Μ.

Δ. Ο. Υ.

ΑΞΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Θεσσαλονίκη:

Για την ανανέωση της συνδρομής-δώρο, θα ήθελα να επικοινωνήσετε με τον; δωρητή παραλήπτη

Εσωτερικού:

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΙΑΝΟΣ Αριστοτέλους 7 • ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ Tσιμισκή 87 • CITY HOTEL CENTRAL SPA Τσιμισκή & Κομνηνών, Θεσσαλονίκη • BIOCAFE Magenta (Cafè/Bar), Aλ . Σβώλου 42, Θεσσαλονίκη • MASTIHA SHOP Kαρόλου Nτηλ 15 / Mediterranean Cosmos, 11ο χλμ. Eθν. Oδού Θεσ/κης-Mουδανιών, Πυλαία • Woodland (trekking), Ικτίνου - Μοναστηρίου 4-6Πασσαλίδη 84 • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ • MOJO (café), Πλ.Αριστοτέλους • SUKI (café), Πλ.Αριστοτέλους • ΑΕΡΑΣ (café), Λ.Νίκης 13, κέντρο • HUMAN (gym), Τσιμισκή , κέντρο • GYMNASIUM (gym), Τσιμισκή εμπορικό κέντρο

Aπλά

24€

Συστημένα

36€

Κύπρος-Ευρώπη-Τουρκία: Απλά

36€

Συστημένα

48€

Λοιπές χώρες: Απλά

40€

Συστημένα

54€

επιβεβαίωση παράδοσης (με υπογραφή ή με εισαγωγή σε προσωπικό γραμματοκιβώτιο) και ειδοποίηση σε περίπτωση

STAVEDO (Bar/ Εστιατόριο), Ναυτικός Όμιλος Χαλκίδος • SABBIA SUMMER CLUB, Παραλία Αλυκές • BEAUTY COLLECTION SHOP -Ερμού 23 • ΤΕΙ ΧΑΛΚΙΔΟΣ, Ψαχνά Ευβοίας

απουσίας. Ολοκληρώνεται δε πριν την κυκλοφορία του

Με κατάθεση σε Λογαριασμό τραπέζης: Αρ. λογαριασμού. Εurobank : 0026-0320-24-0100564392 Παρακαλούμε επισυνάψτε αντίγραφο του αποδεικτικού πληρωμής στο κουπόνι συνδρομής.

περιοδικού στις περιοχές Αθήνας. Θεαοαλονίκης και σε μεγάλο μέρος της λοιπής χώρας.

Ημερομηνία: ΟΡΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ

TEYXOΣ 5

ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΕΩΣΗΣ

Αlpha Βank: 135/002101-303099, Η διανομή με υπηρεσία συστημένου συμπεριλαμβάνει

Χαλκίδα:

Recycle

ΑΡΙΘΜΟΣ

/ 2008

Υπογραφή:

1) Αίτηση συνδρομής που φτάνει στα γραφεία μας μέχρι την 1η κάθε μήνα ξεκινά με το τεύχος του επόμενου μήνα Για εγγραφείτε συνδρομητές BLUE τεύχους έχετε MAGAZINE το δικαίωμα να το εφόσον η συνδρομή έχεινα εξοφληθεί. 2) Εντός δέκα ημερών από τηνστο παράδοση του 1ουPLANET επιστρέψετε και να ακυρώσετεσυμπληρώστε την συνδρομή σας. 3)το Αντικατάσταση κακέκτυπων τευχών δεχόμαστε μέσα σε διάστημα 2 παρόν και στείλτε το στη διεύθυνση: μηνών από την παραλαβή τους και αφού έχει προηγηθεί η επιστροφή τους στα γραφείο μας 4) Η διανομή του περιοδικού Κλεάνθους 11, 16345 Αθήνα Τηλέφωνο επικοινωνίας: 21111. 99758 γίνεται μέσω ΕΛΤΑ. 5) Το πιστοποιητικό μέλους αποστέλλεται εντός 30 ημερών οπό την παραλαβή του πρώτου τεύχους. 6) Παλαιότερα τεύχη δίδονται ταχυδρομικά. Τηλ. 2111199758-9. 7) Αλλαγές στη συνδρομή σας, για τις οποίες μας έχετε ενημερώσει έως την 1η κάθε μήνα θα ισχύουν για το επόμενο τεύχος 8) Τα στοιχεία σας τηρούνται αηό την εκδότρια εταιρεία Hermes Advertising And Publishing σε σχετικό αρχείο.