Musica Sacra Maastricht 2010 by Philip Leussink

Devotie www.musicasacramaastricht.nl

fotografie 路 Zuiderlicht, Maastricht

concerten, voorstellingen, lezingen, films en meer in historische locaties in Maastricht

donderdag 16 t/m zondag 19 september 2010 3

donderdag 16 september FESTIVALPRELUDE · De heilige Lambertus De 4 Maastrichtse stadsdevoties Lezing door Régis de la Haye • THEATER

AAN HET VRIJTHOF, SOUTERRAIN

donderdag 16 september · 19.00 - 19.30 uur

La Saga de Saint Lambert Marionettentheatervoorstelling (voertaal Frans) door het Luikse gezelschap Théâtre Royal Ancien Impérial du Musée Tchantchès (République Libre d’Outre-Meuse - Liège) • THEATER

AAN HET VRIJTHOF, BOVENZAAL

donderdag 16 september · 20.00 - 21.30 uur

Psallentes

•

Gesta Sancti Lamberti

De heilige Lambertus, bezongen door de mannen van Psallentes aan de hand van een laat twaalfde-eeuws antifonarium. • URSULINENKAPEL donderdag 16 september · 22.00 - 23.00 uur Centraal tijdens deze festivaleditie staan de vier Maastrichtse stadsdevoties: Maria Sterre der Zee, het Zwarte Kruis van Wyck, de heilige Lambertus en Sint Servaas. Als eerste eert Musica Sacra Maastricht – op de vooravond van zijn naamdag – de heilige Lambertus. Deze is bisschop van Maastricht wanneer hij omstreeks 700 in Luik wordt vermoord. Al snel geldt Lambertus als martelaar en wordt zijn graf – eerst te Sint Pieter, daarna in Luik – door vereerders uit Maastricht en elders druk bezocht. • entree € 5 (passe-partout donderdag)

Le martyre de Saint-Lambert gedeelte van een dyptique, geschilderd ca.1488 door Henri Palude (Cathédrale Saint-Lambert, Le Grand Curtius, Luik)

vrijdag 17 september

FESTIVALOPENING

•

Visions de Lourdes

Charles Dekeukeleire regie, met muziek van Annelies Van Parys HERMESensemble o.l.v. Koen Kessels, Els Mondelaers mezzosopraan

Gavin Bryars

•

Jesus’ Blood Never Failed Me Yet

Ensemble Insomnio o.l.v. Ulrich Pöhl

Centre de Recherches et de Formation Musicales de Wallonie klankregie De Belgische avant-garde cineast Charles Dekeukeleire maakte deze documentaire in 1932 tijdens een pelgrimstocht van de Katholieke

Jesus’ blood never failed me yet

Arbeidersjeugd naar Lourdes. Als twijfelend katholiek kijkt hij met scherpe,

There’s one thing I know

kritische blik, maar ook met ontroering en verbazing naar de wonderlijke

For he loves me so…

taferelen die zich afspelen op de plaats waar Maria in 1858 verscheen aan de veertienjarige Bernadette. De pelgrimsstoeten en de kaarsenhandelaars,

In 1971 werkte Gavin Bryars samen met cineast Alan Power aan een film

het sijpelende water, de zieken die hopen op een wonder, de ex-voto’s.

over een verkommerde buurt rond het Waterloo Station in London. Eén

Componiste Annelies Van Parys (Brugge, 1975) ervoer de film als uitermate

opname – die de film uiteindelijk niet zou halen – sprong er voor Bryars

beklemmend en onheilspellend. Vanuit dat gevoel schreef ze muziek die

uit: een oude zwerver die een religieus lied zong, Jesus’ Blood Never

live bij de film wordt uitgevoerd.

Failed Me Yet. De toewijding waarmee hij dit zong en de emotionele

(coproductie HERMESensemble, CRFMW, Muziektheater Transparant en

kracht die er uit sprak, fascineerde Bryars zo, dat hij er een compositie

Cinematek, i.s.m. Lumière Cinema Maastricht)

aan wijdde, als eerbetoon aan een dergelijke eenvoud in geloof.

Openingstoespraak en officiële opening van de expositie

Een programma van Intro in situ • www.introinsitu.nl

• THEATER

• BINNENPLEIN

vrijdag 17 september · 16.15 - 17.00 uur

ENTRE DEUX

• vrij entree

AAN HET VRIJTHOF, PAPYRUSZAAL

• vrij entree

vrijdag 17 september · 15.00 - 15.45 uur (ook op zaterdag 18 september · 15.00 - 15.45 uur)

Visions de Lourdes

Le Tendre Amour

•

La Divine Préciosité

m.m.v. Ragnar van Linden van den Heuvell verteller Muziek van Bacilly, Lully, Hotteterre, Couperin en Philidor Le Tendre Amour presenteert Franse muziek uit de 17de eeuw, gebaseerd op onder meer het Livre d’airs de dévotion (Parijs, 1656). Deze muziek voor huiselijk gebruik werd ten tijde van de Contra-reformatie gepubliceerd om gelovigen op het juiste pad te houden, naar analogie van het middeleeuwse getijdenboek en de privédevotie. Bijzonder hierbij was dat deze geestelijke parodieën handig gebruik maakten van populaire melodieën, waarbij wereldlijke teksten werden vervangen door religieuze. • KAPEL

ZUSTERS ONDER DE BOGEN

• entree € 5

vrijdag 17 september · 17.30 - 18.30 uur

Vision - aus dem Leben der Hildegard Margarethe von Trotta regie (Duitsland, 2009) In het prachtige kostuumdrama Vision - aus dem Leben der Hildegard von Bingen verfilmde Margarethe von Trotta het leven van Hildegard (1098-1179). Als abdis van een benedictijns vrouwenklooster ontpopte zij (Barbara Sukowa) zich als groot intellectueel en humanist, die de strenge kloosterregels veranderde en een menselijker beleid voerde. Zij was niet alleen spiritueel leider en filosoof, maar ook dokter, wetenschapper en componist. In haar liederen is devotie een centraal gegeven. Hildegards feestdag valt op 17 september. • LUMIÈRE

CINEMA MAASTRICHT

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50 Henryk Mikołaj Górecki in het concentratiekamp Auschwitz (uit de film The Symphony of Sorrowful Songs, regie Tony Palmer, www.tonypalmerdvd.com)

vrijdag 17 september · 19.00 - 21.00 uur ook op zaterdag 18 september · 19.00 - 21.00 uur

Inleiding op het avondconcert

(20.00 uur)

Lourdes

John Slangen (hoofd Muziek Klassiek Conservatorium

Jessica Hausner regie

Maastricht)

(Oostenrijk/Frankrijk/Duitsland, 2009)

• THEATER

AAN HET VRIJTHOF, SOUTERRAIN

• vrij entree

vrijdag 17 september · 19.00 - 19.30 uur

De jonge Christine (Sylvie Testud) lijdt aan MS en heeft het grootste gedeelte van haar leven in een rolstoel doorgebracht. Ze gaat naar Lourdes, zij het niet als devote

Limburgs Symfonie Orkest

pelgrim. Toch hoopt ze op een miraculeuze genezing.

Michał Dworzyn´ski dirigent

Het wonder geschiedt en zij klampt zich wanhopig vast

Iwona Sobotka sopraan

aan haar nieuwe bestaan. Een ingetogen film over

Henryk Mikołaj Górecki Symfonie van Klaagliederen

eenzaamheid en over de grens tussen geloof en

Nergens is Mariaverering zo aanwezig als in Polen en zo

bijgeloof.

verweven met een andere devotie: die van het vaderland.

• LUMIÈRE

Denken we maar aan de vorige paus en de Zwarte Ma-

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50

donna van Cze˛stochowa. Veel Poolse componisten, zelfs

vrijdag 17 september · 21.15 - 23.00 uur

CINEMA MAASTRICHT

Iwona Sobotka

niet-katholieke zoals Szymanowski, hebben zich dan ook door Maria laten inspireren. Górecki’s Symfonie van Klaagliederen is een drieluik. In het eerste deel horen we een vijftiende-eeuws klaaglied van het Heilig Kruis. Deel twee is een litanie op een gebed tot Maria, dat werd gevonden op de muur van een Gestapo-gevangenis. Variaties op een volkslied vormen het slotdeel, waarin een moeder de dood van haar zoontje beweent. De symfonie is een lamento voor de gemartelde natie Polen, gesymboliseerd als de Moeder van de Zeven Smarten, belichaamd in de sopraan. Iwona Sobotka was winnares van de Koningin Elisabethwedstrijd 2004. • THEATER

AAN HET VRIJTHOF, PAPYRUSZAAL

• entree € 15 cjp/60+ € 13,50 Vrienden € 10 vrijdag 17 september · 20.00 - 21.00 uur Lourdes

10 1 0

Concertwandeling I • Lichtprocessie

Capilla Flamenca & Psallentes

Lichtprocessie van de Onze Lieve Vrouwebasiliek

Johannes Ghiselin Missa Ghy syt die wertste boven al

naar de Sint Martinuskerk.

Johannes Ghiselin O gloriosa Domina

Een tweeluik van gregoriaanse muziek en een korte

Jacob Obrecht Magnificat

lichtprocessie legt de relatie tussen twee stadsdevoties,

Jacob Obrecht Salve regina

Maria Sterre der Zee en het Zwarte Kruis van Wyck.

In zijn Missa Ghy syt die wertste boven al parodieert de

De vrouwenstemmen van Psallentes zingen onder leiding

laat-middeleeuwse componist Johannes Ghiselin Verbonnet

van Hendrik Vanden Abeele gregoriaans ter ere van de

(die in Maastricht tot priester werd gewijd) zijn gelijk-

Maagd Maria. Schola Maastricht onder leiding van Hans

namige profane liefdeslied, dat hulde brengt aan de

Heykers brengt de historische verering van het Zwarte

zuivere hoofse liefde. Het sterke verlangen naar het

Kruis van Wyck tot klinken.

onvervulbare krijgt op deze manier een transcendente

• VERTREKPUNT

ONZE LIEVE VROUWEBASILIEK

• vrij entree

betekenis, waarbij de componist het tijdelijke met het

vrijdag 17 september · 21.30 - 22.30 uur

eeuwige, en het profane met het religieuze verbindt.

Retablo Flamenco de la Pasión de Jesús

en Psallentes enkele bekende Mariagezangen

Gema Jiménez en Calixto Sánchez zang

in een polyfone bewerking van Jacob Obrecht,

Eduardo Rebollar en Manolo Franco gitaar

en putten ze uit de prachtige gregoriaanse ge-

Semana Santa, de Goede Week, is een van de belangrijkste

zangen die in de loop van de vijftiende eeuw

devoties in Spanje. In het hele land worden dan processies

voor de Onze Lieve Vrouwebasiliek werden

gehouden, meestal begeleid door banda’s. Karakteristiek

gecomponeerd, als tastbare getuigenis van

voor Andalusië zijn de aangrijpende saeta’s (letterlijk:

de rijkdom waarmee deze liturgie in de

pijlen), die vanuit de menigte of vanaf balkons bij het

Maasstad werd gevierd.

passeren van de processie worden gezongen. Gema

• ONZE

Jiménez is een van de beste saetera’s van de jongste

vrijdag 17 september · 23.00 - 24.00 uur

Tussen de misdelen plaatsen Capilla Flamenca

LIEVE VROUWEBASILIEK

• entree € 5

generatie. Met haar oudere collega Calixto Sánchez, begeleid door gitaristen Eduardo Rebollar en Manolo Franco, bezingt zij de week van Palmzondag tot Pasen. Een staalkaart van flamenco-genres, van tangos tot sevillana, met een saeta voor de kruisiging. • SINT

JANSKERK

• entree € 5

vrijdag 17 september · 21.30 - 22.30 uur

Jacob Obrecht, vermoedelijk geschilderd door Hans Memling

12 2

zaterdag 18 september

gelegd in de partituur, die hier tot klinken komt in de elektronische versie. Gratis busvervoer vanaf Theater aan het Vrijthof (vertrek

Wandeling naar Museum Vaals

11.00 uur); inschrijven uiterlijk 17 september 17.00 uur.

De verering van heiligen kreeg in de negentiende eeuw

• AINSI • vrij entree

een belangrijke impuls. Zo vervaardigde het atelier van

zaterdag 18 september · 11.30 - 12.45 uur (voorstelling)

Pierre Cuypers in Roermond nieuwe houten en gipsen beelden. Gert de Weerd verzamelde in zo’n 25 jaar ruim

Paul Hindemith • Das Marienleben

200 van dergelijke beelden, variërend van 1 tot 3,5 meter

Christiane Iven sopraan en Liese Klahn piano

hoogte. Het werd de start van Museum Vaals in 2009,

Rainer Maria Rilke dichtte zijn Marienleben – vijftien staties

bekroond met de VVV innovatieprijs 2010

uit het leven van Maria – bij tekeningen van Heinrich

(www.museumvaals.nl).

Vogeler. Ondanks Rilkes afwijzende houding tegenover

De wandeling is circa 32 km lang. Vertrekpunt Maastricht:

het toonzetten van zijn verzen, componeerde Paul

Molenweg ter hoogte van Porta Mosana. Er zijn diverse

Hindemith, Duitslands muzikale enfant terrible, in 1923

opstappunten onderweg, zie ook www.musicasacraloop.nl.

Marienleben tot een monumentale

(i.s.m. Maastrichts Mooiste)

liedcyclus voor sopraan en piano.

Inschrijven via www.musicasacramaastricht.nl

Christiane Iven en Liese Klahn bren-

• deelname € 15 (routebeschrijving, entree met koffie).

gen de oorspronkelijke versie van

Terugreis met openbaar vervoer voor eigen rekening.

deze cyclus (Hindemith componeer-

zaterdag 18 september · vertrek tussen 07.00 - 08.00 uur

de in 1948 immers nog een tweede versie) die Glenn Gould omschreef

Karlheinz Stockhausen • Inori

als ‘de grootste liedcylus ooit’.

Alain Louafi dans

• SINT

Centre de Recherches et de Formation Musicales de

zaterdag 18 september

Wallonie klankregie

13.30 - 14.30 uur

JANSKERK

• entree € 5

Inori is Japans voor gebed, aanroeping, adoratie. Stockhausen beschouwde dit werk als een ceremonie én als een compendium van de muziekgeschiedenis. In de ondertitel spreekt hij van ‘Anbetungen’. Een danser-mimespeler realiseert gebedsgebaren uit verschillende religieuze tradities die, net als de muziek, nauwkeurig zijn vast-

Afbeelding op het titelblad van de twintig houtsnedes die Albrecht Dürer wijdde aan het leven van Maria

Bryars

•

Jesus’ Blood Never Failed Me Yet

Collegium Ad Mosam

Ensemble Insomnio o.l.v. Ulrich Pöhl

Huub Ehlen dirigent

Een programma van Intro in situ • www.introinsitu.nl

Dietrich Buxtehude Membra Jesu nostri

• BINNENPLEIN

In zeven bondige barokcantates klinken piëtistische

ENTRE DEUX

• vrij entree

zaterdag 18 september · 15.00 - 15.45 uur

bespiegelingen bij de lijdende Christus, aan de hand van

(ook op vrijdag 17 september · 15.00 - 15.45 uur)

evenveel strofen van de middeleeuwse hymne Salve mundi

zie voor meer informatie pagina 7

salutare. In Buxtehudes tijd was deze hymne, die een poëtische beschrijving geeft van de afzonderlijke lede-

Inleiding op Buxtehude (15u) & Finnissy (16.30u)

maten van Jezus, nog steeds wijdverbreid. Bijbelteksten,

Maarten Beirens (postdoctoraal onderzoeker FWO

gezongen door het koor, omgeven de hymneteksten.

Vlaanderen/KU Leuven) in gesprek met Michael Finnissy

• KAPEL

• THEATER

zaterdag 18 september · 15.00 - 16.00 uur

AAN HET VRIJTHOF, SOUTERRAIN

• vrij entree

ZUSTERS ONDER DE BOGEN

• entree € 5

zaterdag 18 september · 14.00 - 14.30 uur

Finnissy • De allerheiligste Ledematen Michael Finnissy De allerheiligste Ledematen des lijdenden Verlossers · WERELDPREMIÈRE Ellen Corver piano Peter Brunt viool Giles Francis altviool Larissa Groeneveld cello Na de Liturgy of Saint Paul, het werk dat Musica Sacra Maastricht in 2008 presenteerde, componeerde Michael Finnissy – ditmaal op verzoek van het festival – een persoonlijke reflectie op Buxtehudes Membra Jesu nostri [patientis sanctissima], dat hieraan voorafgaand wordt uitgevoerd (zie hierboven). • SINT

JANSKERK

• entree € 5

zaterdag 18 september · 16.30 - 17.15 uur

De bewening van Christus door Rogier van der Weyden (en atelier), ca.1460-1464

Ligériana • Dévouement et Dévotion

Vision - aus dem Leben der Hildegard

o.l.v. Katia Caré

Margarethe von Trotta regie (Duitsland, 2009)

Op verzoek van Musica Sacra Maastricht stelde Ligériana

• LUMIÈRE

een selectie samen uit middeleeuwse manuscripten, die

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50

verwijzen naar uiteenlopende vormen van devotie, zoals

zaterdag 18 september · 19.00 - 21.00 uur

toewijding, plichtsbesef, overgave en – uiteraard – de

(ook op vrijdag 17 september · 19.00 - 21.00 uur)

absolute toewijding van Christus. De zes vrouwen van

zie voor meer informatie pagina 8

CINEMA MAASTRICHT

Ligériana begeleiden zichzelf op fluit, harp, vedel en draailier.

Inleiding op het avondconcert

• URSULINENKAPEL • entree € 5

Maarten Beirens (KU Leuven)

zaterdag 18 september · 17.45 - 18.45 uur

• THEATER

(20.00 uur)

AAN HET VRIJTHOF, SOUTERRAIN

• vrij entree

Psalterke • huiskamerconcert

zaterdag 18 september · 19.00 - 19.30 uur

Larissa Groeneveld

Guy Sonnen zang Jeroen Riemsdijk piano Een selectie uit Psalterke, 105 Geestelijke Liederen voor kerk, school en huisgezin van Adriaan Petrus Hamers. Rond 1900 kende het persoonlijke gevoelslied in roomskatholieke kring een groot succes, toen in verschillende zaterdag

bisdommen verenigingen voor volkszang werden opgericht. Een van de belangrijkste bundels van deze beweging is dit Psalterke van Adriaan Petrus Hamers (1871-1929), waarvan meer dan 200.000 exemplaren werden verkocht. Vele liederen zijn gewijd aan Maria, met aanwijzingen (‘kinderlijk eenvoudig, soetelyc, klagend, verzuchtend’) die typerend zijn voor een zeker piëtisme. Locatie is het ‘Rietveldhuis’ – in 1955/’56 ontworpen door San Claessens – waarvan vorm, materiaal en kleurgebruik sterk doen denken aan de Utrechtse creatie van Gerrit Rietveld. • RIETVELDHUIS

(SINT PIETERSBERG)

• entree € 5

zaterdag 18 september · 18.00 - 18.45 uur

Vision - aus dem Leben der Hildegard von Bingen

Rig Veda in een vroeg-negentiende eeuws manuscript

Jonathan Harvey • Bhakti

Des hommes et des dieux

Ictus Ensemble o.l.v. Georges-Elie Octors

Xavier Beauvois regie (Frankrijk, 2010)

Bhakti is een hindoeïstische term voor devotie als weg

NEDERLANDSE VOORPREMIÈRE

naar bevrijding. Het betekent ook deelname, aandacht

Een trappistenklooster hoog in de bergen van de Maghreb,

voor de schepping, overgave aan het zijn, én het is een

ergens in de jaren negentig. Acht Franse monniken leven

vorm van yoga. Het werk van Harvey, voor vijftien spelers

in harmonie met de plaatselijke moslimbewoners, tot de

en tape, wordt beschouwd als een mijlpaal in de integratie

regio in de greep komt van geweld en terreur. Ondanks

van live en elektronisch. Elf van de twaalf delen eindigen

het toenemende gevaar dat hen omringt, groeit bij de

met citaten van hymnen uit de Rig Veda. Bhakti bestrijkt

monniken het geloof dat blijven de enige keuze is, hoe

het hele gebied van devotionele staten, van innigheid

hoog de prijs ook zal zijn. Des hommes et des dieux is

tot jubel, van lied tot dans. • THEATER

een indrukwekkende, introspectieve film over de dunne scheidslijn tussen devotie en wanhoop. De film werd

zaterdag 18 september · 20.00 - 21.00 uur

onderscheiden met de Grand Prix du Jury op het festival

Des hommes et des dieux

AAN HET VRIJTHOF

• entree € 15 cjp/60+ € 13,50 Vrienden € 10

van Cannes 2010 en is tijdens Musica Sacra Maastricht

de acht klassieke vormen, afkomstig uit Noord-Indië.

voor het eerst in Nederland te zien.

Ook de danseres Durga Arya komt daarvandaan. Zij is

• LUMIÈRE

een van de grote kathakdanseressen uit de Lucknow-

CINEMA MAASTRICHT

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50

school en is opgeleid door de beroemde Pandit Birju

zaterdag 18 september · 21.15 - 23.15 uur

Maharaj. • THEATER

Ensemble Santenay • Guillaume de Machaut

AAN HET VRIJTHOF, BOVENZAAL

• entree € 5

zaterdag 18 september · 21.30 - 22.30 uur

Julla von Landsberg zang, organetto

Guillaume de Machaut

Elodie Wiemer blokfluit

Oud-Syrische gezangen

Szilárd Chereji vedel

Ghada Shbeir zang

Orí Harmelin luit

Imane El Homsy kanun

Het jonge Ensemble Santenay vertolkt werken van

De liederen die voor dit concert zijn geselecteerd stammen

Guillaume de Machaut, de belangrijkste componist uit de

voornamelijk uit de maronitische traditie uit de vijfde eeuw,

veertiende-eeuwse Ars Nova. Hij liet een uniek oeuvre na

een gemeenschap die tot op heden in Libanon een be-

van ongekende poëtische kwaliteit en technisch vernuft.

langrijke politieke rol speelt. Ondanks de beperkingen van

Machaut blonk uit in liederen die de hoofse liefde be-

modus en bezetting, schitteren deze strofische hymnen

zingen en die we kunnen opvatten als de profane pendant

door een rijke schakering. Niet onbelangrijk voor deze

van religieuze devotie.

uitvoering is de nadruk die sinds de heilige Efrem ligt op

• SINT

de rol van vrouwen als voorgangers in de Syrische kerk.

MARTINUSKERK

• entree € 5

zaterdag 18 september · 21.30 - 22.30 uur

Ghada Shbeir is winnares van de BBC 3 World Music Award 2007.

Noord-Indische kathakdans

• KEIZERZAAL

Durga Arya-Krüger dans

zaterdag 18 september · 23.00 - 24.00 uur

SINT SERVAASBASILIEK

• entree € 5

Arup Sen Gupta tabla Surojit Das sitar Madhubanti Sarkar zang en harmonium In het hindoeïsme is dans ouder dan de aarde. Immers, de kosmische danser en schepper Shiva was er al vóór alles. Geen wonder dat je overal beelden van deze god tegenkomt. Een andere god, Brahma, openbaarde de aard en techniek van de tempeldans. Kathak is een van

Ghada Shbeir © Georges Nader

18 18

zondag 19 september

aan het Vrijthof naar de kerk van Sint Pieter op de Berg en vervolgens over de Sint Pietersberg naar de Sint Servaasbron in het Jekerdal. Vandaar gaat het terug naar de stad,

Hoogmis in de Onze Lieve Vrouwebasiliek

naar het graf van Sint Servaas in de gelijknamige basiliek.

Schola Nova en Basilicakoor

Onderweg een kort exposé, gregoriaanse muziek rondom

Hans Leenders dirigent Hans Heykers orgel

beide heiligen door Schola Maastricht onder leiding van

Arthur Meulemans Missa Exaudi nos

Hans Heykers en een kleine voordracht uit de Sint Servaas-

Edward Elgar Motet Ave Verum

legende.

• ONZE

LIEVE VROUWEBASILIEK (LITURGISCHE VIERING)

zondag 19 september · 10.00 uur

• VERTREK

VANAF THEATER AAN HET VRIJTHOF

• vrij entree

zondag 19 september · 13.00 - 15.45 uur aansluitend (vanaf 16.00 uur) Lofliederen van devotie in

Dienst in de Sint Janskerk

de Ursulinenkapel, zie pagina 21

Léon Berben clavecimbel Johann Ulrich Steigleder Variaties op het koraal

Koehne Quartett

‘Vater unser im Himmelreich’ (selectie)

Joaquín Turina La oración del torero

• SINT

Charles Ives Strijkkwartet nr.1 ‘A Revival Service’

JANSKERK (LITURGISCHE VIERING)

zondag 19 september · 10.15 uur

Sint Servaaslegende, verbeeld in een stripverhaal en uitgegeven ter gelegenheid van de Heiligdomsvaart van 1923

Charles Tournemire Musique orante Centraal in dit programma voor strijkkwartet

Hoogmis in de Sint Servaasbasiliek

staat de oratie, het onbaatzuchtige gebed.

Cappella Sancti Servatii

Musique orante (‘Biddende muziek’) is

Peter Serpenti dirigent Marcel Verheggen orgel

een laat werk van Charles Tournemire,

Lorenzo Perosi Missa Benedicamus Domino

wiens kamermuziek en symfonieën

• SINT

nog maar zelden uitgevoerd worden.

SERVAASBASILIEK (LITURGISCHE VIERING)

zondag 19 september · 11.30 uur

In La oración del torero roept Joaquín Turina niet alleen de feestelijke kant

Concertwandeling II · St. Petrus & St. Servaas

van het stierengevecht op, maar ook

Als enige heilige ontving Sint Servaas een sleutel van de

aspecten van de volkse, religieuze

hemelpoort uit handen van Sint Petrus. Daartoe moest hij

emotie: vóór ze de arena ingaan om

een pelgrimage ondernemen naar Rome. Met een eigen

met veel spektakel hun leven te riskeren,

korte pelgrimage verbindt Musica Sacra Maastricht beide

komen de stierenvechters nederig bidden

sleuteldragers opnieuw. De wandeling voert van Theater

in een klein kapelletje.

Koehne Quartett

Het Eerste Strijkkwartet van Charles Ives is een jeugdwerk.

mijdelijke sfeer van huiselijke devotie door ze uit te

Het gaat uit van ‘revivalist hymns’, die gezongen werden

voeren op een Duits zuigwindharmonium van topklasse.

op bijeenkomsten van een puriteinse vernieuwings-

• LUTHERSE

beweging in Amerika.

zondag 19 september · 15.00 - 15.45 uur

• THEATER

AAN HET VRIJTHOF, PAPYRUSZAAL

KERK

• entree € 5

zondag 19 september · 13.30 - 14.30 uur

Léon Berben • clavecimbel en orgel Johann Ulrich Steigleder Variaties op het koraal

Ave Maria

‘Vater unser im Himmelreich’ (selectie)

Nouchka van Brakel regie (Nederland, 2006)

Ave Maria

‘O Gott, du frommer Gott’ BWV767

gaat Nouchka van Brakel op zoek

De Lutherse melodie van het Vater unser im Himmelreich

naar wie Maria was en wat zij van-

heeft veel componisten geïnspireerd, maar alleen Steig-

daag de dag betekent. De film is een

leder, organist in Stuttgart en waarschijnlijk de leraar van

zoektocht naar mythe en werkelijk-

Froberger, wijdde er een monumentale cyclus aan met

heid middels de verhalen van hen

niet minder dan veertig variaties. Léon Berben maakt

die Maria wereldwijd vereren. Ge-

hieruit een keuze, die culmineert in de virtuoze slottoccata.

leidelijk leren we in deze documen-

Hij besluit zijn concert met Bachs Partita ‘O Gott, du

taire een vrouw kennen die Maria

frommer Gott’, waarin hij de strofen van de devote

geweest zou kunnen zijn. Een

gebedstekst op de voet volgt.

fascinerende zoektocht. • LUMIÈRE

Johann Sebastian Bach Partite diverse sopra il Corale

In deze ontroerende documentaire

CINEMA MAASTRICHT

• CELLEBROEDERSKAPEL • entree € 5 zondag 19 september · 15.00 - 15.45 uur

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50 zondag 19 september · 14.00 - 15.15 uur

Klaas Hoek • harmonium Johann Sebastian Bach Delen uit Die Kunst der Fuge en koraalvoorspelen Het harmonium, soms afgedaan als psalmenpomp, is, mits vaardig bespeeld, een meer dan volwaardig instrument. Klaas Hoek koos ervoor om koraalzettingen van Bach en delen uit diens Kunst der Fuge te verbinden met de onver20

Andrey Rublyov

Andrej Roeblev

Jan Michiels • piano

Andrej Tarkovski regie (Sovjet-Unie, 1966)

Werken van o.a. Franz Liszt, Leosˇ Janácˇek, Isaac Albéniz

Een groots opgezet historisch drama van Andrej Tarkovski

en Olivier Messiaen

over het leven van de middeleeuwse iconenschilder Andrej

Rondom de twee gebeden in de Harmonies poétiques et

Roeblev. De film is een meditatie over de missie van de

religieuses van Franz Liszt – Pater Noster & Ave Maria –

kunstenaar in een door terreur geteisterde samenleving.

klinkt dit recital als een processie, bont en contrastrijk:

Geschokt door het zien van de gruwelijkheden begaan

van Janácˇeks lyrische meditatie bij het Mariabeeld in de

door de Tataren, stopt hij met schilderen, legt de zwijg-

bedevaartsplaats Fry´dek, tot de exuberantie van Albéniz’

gelofte af en zwerft door Rusland. Het moment waarin

Sacramentsdag in Sevilla, bijna een symfonisch gedicht.

de schilder goddelijke inspiratie vindt – en waarbij de

Jan Michiels bespeelt een Steinway-vleugel uit 1875.

film van zwart-wit overgaat in kleur – is een van de meest

• SINT

indrukwekkende slotscènes uit de filmgeschiedenis.

zondag 19 september · 16.00 - 17.00 uur

• LUMIÈRE

JANSKERK

• entree € 5 Franz Liszt beluistert in Rome een mis van Palestrina, potloodtekening van Gustave Durand (Rome, 1885)

CINEMA MAASTRICHT

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50

La Grande Chapelle o.l.v. Albert Recasens

zondag 19 september · 15.30 - 18.30 uur

Cristóbal de Morales en Tomás Luis de Victoria Missa(e) Ave maris stella

Lofliederen van devotie

De zestiende-eeuwse meesters van de Spaanse polyfonie,

Solo Voci o.l.v. Jean Lambrechts

Morales en Victoria, hebben elkaar niet gekend (Morales

Rob Waltmans orgel

stierf toen Victoria vijf jaar was). Beiden schreven een mis

Tot Vaticanum II (1962-1965) was de allerdevotioneelste

op de gregoriaanse hymne Ave maris stella, die daarin

godsdienstoefening het plechtig Lof. Het was gewijd

duidelijk doorklinkt. Dezelfde hymne gebruikten ze in

aan het Allerheiligst Sacrament of aan de Maagd Maria.

gelijknamige motetten. Vanzelfsprekend vindt dit concert

Solo Voci zingt meerstemmige motetten en eenstemmige

dan ook plaats in de basiliek Onze Lieve Vrouwe Sterre

liederen uit het Lof.

der Zee.

Actieve deelname behoort tot de mogelijkheden.

In tegenstelling tot wat de naam van het ensemble sug-

• URSULINENKAPEL • vrij entree

gereert, is de uitvoering in handen van Spaanse musici,

zondag 19 september · 16.00 - 16.30 uur

bovendien van wereldfaam. Met hun uitbundige uitvoeringen zetten ze dit zo vaak als sereen beschouwde repertoire in een warme gloed. • ONZE

LIEVE VROUWEBASILIEK

• entree € 5

zondag 19 september · 17.30 - 18.30 uur

Onze Lieve Vrouwe Sterre der Zee

Hadewijch

SLOTCONCERT • Studium Chorale

Bruno Dumont regie (Frankrijk, 2009)

Hans Leenders dirigent

Hadewijch is een jonge novice. Haar liefde en devotie voor

Sarah Corp sopraan Axel Everaert tenor

God is zo intens dat zij zichzelf dreigt te verwaarlozen.

Klaas Hoek harmonium Bianca Tabois harp

Bezorgd besluit moeder-overste dat zij haar leven beter

Aleksandra Stadniczenko viool Lisa Blok contrabas

buiten het klooster kan voortzetten om zich weer bewust

Koorwerken van Saint-Saëns, Franck, Bruckner, Liszt,

te worden van het materiële en de anderen om haar heen.

Korngold, Messiaen en Janácˇek.

Als haar geloof oprecht is, zal zij God ook elders in de

Voor het slotconcert presenteert Musica Sacra Maastricht

wereld vinden. Buiten het klooster komt Hadewijch in

een aantal devote pareltjes van met godsvrucht door-

contact met een diepgelovige islamitische jongen uit de

drongen componisten: een zetting van Psalm 137 van de

buitenwijken. Tussen hen ontstaat een opmerkelijke relatie

gewijde pianovirtuoos Franz Liszt, het O Sacrum Convi-

op het scherp van de snede. Bruno Dumont is een

vium van de katholieke mysticus Olivier Messiaen én het

filmmaker van compromisloze films als La Vie de Jésus

Onze Vader in de versie van kloosterkoorknaap Leosˇ

(1996) en creëerde een moderne variant op de Vlaamse

Janácˇek.

begijn en mystica Hadewijch (dertiende eeuw), bij wie

• SINT

de begeerte naar eenwording met God centraal stond.

• entree € 15 cjp/60+ € 13,50 Vrienden € 10

• LUMIÈRE

zondag 19 september · 20.00 - 21.00 uur

CINEMA MAASTRICHT

MARTINUSKERK

• entree € 8 cjp/65+ € 7 leden/studenten € 6,50 Hadewijch

zondag 19 september · 19.30 - 21.15 uur

Schatkamers Tijdens het festival kunt u een bezoek brengen aan de schatkamers van de Sint Servaas- en de Onze Lieve Vrouwebasiliek. • SINT SERVAASBASILIEK • entree € 3,80 • dagelijks van 10.00 - 17.00 uur, zondag vanaf 12.30 uur • ONZE LIEVE VROUWEBASILIEK • entree € 3,00 • dagelijks van 11.00 - 17.00 uur, zondag vanaf 13.00 uur Bidweg Op zaterdagavond vindt, aansluitend op de Hoogmis in de Onze Lieve Vrouwebasiliek (18.30 uur), de bidweg plaats. Deze loopt via de route die het genadebeeld van de ‘Sterre der Zee’ volgens een vrome legende zou hebben afgelegd. In de na-oorlogse jaren werden, op initiatief van kapelaan E.J.H.M. Tilmans, in gevels van huizen en op hoeken van straten Mariabeelden aangebracht. 22

Flankerende programmering

Heiligdomsvaart 2004 Jaarlijks wordt in Maastricht op de zondag vóór 13 mei de processie ter ere

Expositie Theo Derksen

van Sint Servaas, de eerste bisschop van Maastricht en patroonheilige van

In een unieke expositie gaat fotokunstenaar Theo Derksen op zoek naar

de stad gehouden. De zondag daarna vindt dan de grote stadsprocessie

verschillende lagen van devotie, die aan de hand van zwartwit- en

plaats, met alle beelden en relieken die de stad rijk is. De beroemde nood-

kleurenbeelden op een eigenzinnige manier visueel gemaakt worden.

kist, met het gebeente van Sint Servaas gaat echter slechts eens per zeven

• THEATER

jaar in de processie mee, tijdens de Heiligdomsvaart. De eerstvolgende keer

AAN HET VRIJTHOF

• vrij entree

zondag 5 t/m zondag 19 september

is dat in 2011. Musica Sacra Maastricht blikt in een korte filmimpressie terug op de vorige editie van de Heiligdomsvaart, in 2004.

Expositie Augenspiel

Met dank aan Philip Houben en Van Even & Van Even Mediaproducties BV.

Tijdens Musica Sacra Maastricht vindt in het Bonnefantenmuseum een

• THEATER

speciale rondleiding plaats, waarbij halt wordt gehouden bij de middel-

donderdag 16 t/m zondag 19 september

AAN HET VRIJTHOF EN LUMIÈRE CINEMA MAASTRICHT

• vrij entree

eeuwse voorwerpen bedoeld voor privédevotie (onder meer beelden, reliëfs en huisretabels) uit de tentoonstelling Augenspiel. De rondleiding

Maria met een zachte ‘G’

wordt voorafgegaan door een kort concert door Ensemble Santenay.

De reportage Maria met een zachte ‘G’, een coproductie van het Limburgs

• BONNEFANTENMUSEUM • entree € 5 • www.bonnefanten.nl

Museum Venlo en Beeldwerk TV, maakt duidelijk hoezeer de Mariadevotie

zaterdag 18 september · 13.15 - 14.30 uur

in deze provincie leeft. De toeloop op de bedevaartplaatsen en de duizenden kaarsjes die dagelijks in Limburg worden aangestoken staan in schril

To Santiago

contrast met het sterk teruggelopen aantal kerkbezoekers.

Video-installatie van Maria Reig Torres & Ester Eva Damen

• THEATER

Pelgrimage is ontegenzeggelijk verbonden met devotie. Niet alleen de

donderdag 16 t/m zondag 19 september

AAN HET VRIJTHOF EN LUMIÈRE CINEMA MAASTRICHT

• vrij entree

handelingen bij het eindpunt in de kathedraal van Santiago de Compostela, maar heel de lange weg daar naartoe is voor velen een aaneenschakeling van devotioneel bewustzijn en/of handelen. Voor anderen speelt zelfreflectie de grootste rol, en weer anderen ontdekken hun diepste emoties en drijfveren. Klassiek danseres van het Nationale Ballet en choreograaf Marta Reig Torres volgde de Camino francés naar het graf van de heilige Jacob en maakte er een voorstelling van. Met cineast Ester Eva Damen maakte ze er ook en passant een video-installatie van. • THEATER

AAN HET VRIJTHOF

• vrij entree

donderdag 16 t/m zondag 19 september

donderdag 16 muziek

07.00

theater en dans

10.00 10.15

11.30 12.00

13.00 13.15 13.30 13.45 14.00 14.15 14.30 14.45 15.00 15.15 15.30 15.45 16.00 16.15 16.30 16.45 17.00 17.15 17.30 17.45 18.00 18.15 18.30 18.45 19.00 19.15 19.30 19.45 20.00 20.15 20.30 20.45 21.00 21.15 21.30 21.45 22.00 22.15 22.30 22.45 23.00 23.15 23.30

film liturgie lezing/inleiding wandeling

vrijdag 17

07.00

Bryars · Jesus’ Blood Never Failed Me Yet · Insomnio Binnenplein Entre Deux

FESTIVALOPENING Visions de Lourdes HERMESensemble Theater aan het Vrijthof

Le Tendre Amour La Divine Préciosité Kapel Zusters onder de Bogen

FESTIVALPRELUDE 4 Maastrichtse stadsdevoties Theater aan het Vrijthof

Inleiding John Slangen 5 Theater aan het Vrijthof

La Saga de Saint-Lambert Marionettenvoorstelling

9 Lumière Cinema Maastricht

Lourdes (2009) Jessica Hausner · regie

vertrekpunt Onze Lieve Vrouwebasiliek 5 Lumière Cinema Maastricht

Concertwandeling I Lichtprocessie

Psallentes Gesta Sancti Lamberti Ursulinenkapel

Vision, aus dem Leben der Hildegard von Bingen (2009) Margarethe von Trotta · regie

Limburgs Symfonie Orkest Górecki · Symfonie van Klaagliederen Theater aan het Vrijthof

Theater aan het Vrijthof

Retablo Flamenco de la Pasión de Jesús 11 Sint Janskerk

Capilla Flamenca & Psallentes

Onze Lieve Vrouwebasiliek

zaterdag 18

zondag 19 september 2010

07.00

Wandeling naar Museum Vaals ca.32 km vertrek vanaf Molenweg tussen 07.00 en 08.00 uur

10.00 10.15 11.30 12.00

Onze Lieve Vrouwebasiliek

10.00 10.15

Dienst Sint Janskerk

Stockhausen · Inori

Hoogmis Sint Servaasbasiliek

AINSI

07.00 Hoogmis

Concertwandeling II Sint Petrus & Sint Servaas Hindemith · Das Marienleben

Koehne Quartett Turina, Ives & Tournemire

Sint Janskerk

Theater aan het Vrijthof

Gesprek met Michael Finnissy Theater aan het Vrijthof

Ave Maria (2006) Nouchka van Brakel · regie Lumière Cinema Maastricht

Collegium Ad Mosam Buxtehude · Membra Jesu nostri Kapel Zusters onder de Bogen

Bryars · Jesus’ Blood Never Failed Me Yet · Insomnio Binnenplein Entre Deux

vertrek vanaf 13 Theater aan het Vrijthof

Klaas Hoek · harmonium Bach 19 Lutherse Kerk

Lofliederen · Solo Voci Ursulinenkapel vertrek vanaf Molenweg en diverse opstappunten

Jan Michiels · piano o.a. Liszt, Janácˇek, Albéniz Sint Janskerk

Psalterke Huiskamerconcert 15 Rietveldhuis

Onze Lieve Vrouwebasiliek

Vision, aus dem Leben der Hildegard von Bingen (2009) Margarethe von Trotta · regie

16 Lumière Cinema Maastricht

Lumière Cinema Maastricht

Hadewijch (2009) SLOTCONCERT Bruno Dumont · regie Studium Chorale o.a. Saint-Saëns, Franck, Liszt, Bruckner, Korngold & Janácˇek

Sint Martinuskerk

22 Lumière Cinema Maastricht

Des hommes et des dieux (2010) Xavier Beauvois · regie

Ensemble Santenay Guillaume de Machaut Sint Martinuskerk

Noord-Indische kathakdans Durga Arya & Ensemble

Oud-Syrische gezangen Ghada Shbeir & Imane El Homsy Keizerzaal Sint Servaasbasiliek

Harvey · Bhakti Ictus Ensemble Theater aan het Vrijthof

Andrej Roeblev (1966) Andrej Tarkovski · regie

La Grande Chapelle Morales en Victoria

Inleiding Maarten Beirens Theater aan het Vrijthof

20 Cellebroederskapel

Ligériana · Dévouement et Dévotion Ursulinenkapel

Léon Berben · clav. & orgel 20 Steigleder & Bach

Finnissy · De allerheiligste Ledematen Sint Janskerk

11.30 12.00

Theater aan het Vrijthof

Lumière Cinema Maastricht

Praktische informatie

KRO-leden • Geen toegang na aanvang van een concert

Kaartverkoop en reserveringen De kaartverkoop start zaterdag 3 juli 2010. Kaarten zijn 24 uur per dag verkrijgbaar via

of voorstelling. • Enkele locaties hebben een beperkte bezoekerscapaciteit, vol is vol.

• www.musicasacramaastricht.nl

• Niet alle locaties zijn rolstoeltoegankelijk.

• www.theateraanhetvrijthof.nl

• Eindtijden zijn bij benadering.

of bij de

• Wijzigingen voorbehouden.

UITbalie Theater aan het Vrijthof

• Tijdens voorstellingen dienen mobiele telefoons

Vrijthof 47, 6211 LE Maastricht telefoon +31 (0) 43 350 5555 maandag t/m zaterdag van 12.00 tot 18.00 uur

uitgeschakeld te zijn. • Het maken van foto’s en video- of geluidsopnamen op welke wijze dan ook is niet toegestaan.

KRO-leden genieten een korting van 30% op de entreeprijs van de drie avondconcerten met aanvangstijd 20.00 uur. Ledeninformatie KRO via telefoon 0900 1304 of www.kro.nl.

Colofon Coproducenten Musica Sacra Maastricht is een coproductie van de Stichting Musica Sacra Maastricht, Theater aan het Vrijthof Maastricht en KRO Radio4.

(telefonisch vanaf 13.00 uur) De UITbalie is gesloten van 19 juli t/m 15 augustus.

Programmatoelichtingen

Voor voorstellingen met vrij entree kunnen kaarten

Programmatoelichtingen kunnen vanaf 1 september

Mediapartner

afgehaald worden bij de UITbalie

2010 gedownload worden via de festivalwebsite.

De KRO maakt opnamen van de concerten voor

Musica Sacra Maastricht verspreidt tevens, zolang

uitzending op Radio 4.

Kaarten voor films in Lumière Cinema Maastricht

de voorraad strekt, gratis programmatoelichtingen

zijn 24 uur per dag verkrijgbaar via

bij de concerten en activiteiten. De integrale

Samenwerkingspartners

• www.musicasacramaastricht.nl

festivalmap met alle programmatoelichtingen is

Lumière Cinema Maastricht, Intro in situ, Studium

• www.lumiere.nl

verkrijgbaar aan de UITbalie voor € 7,50.

Chorale, Limburgs Symfonie Orkest, Maastrichts

of bij Lumière Cinema Maastricht via

Mooiste, Bonnefantenmuseum, VVV Maastricht,

telefoon +31 (0) 43 321 4080

Vrienden van Musica Sacra Maastricht

Maastrichts UITburo, Dr. Fons Kurris, Ds. Joen

maandag t/m vrijdag van 13.00 tot 22.00 uur

Voor een bijdrage van € 25 geniet u als Vriend van

Drost en alle deelnemende locaties.

zaterdag van 17.00 tot 22.00 uur

Musica Sacra Maastricht vele voordelen. Meld u aan

zondag van 14.00 tot 22.00 uur

via het formulier op www.musicasacramaastricht.nl.

Ondersteuning

Comité van aanbeveling

Festivalteam

Musica Sacra Maastricht 2010 dankt het Fonds

Mw. C. D’haen †, dichteres, biografe Guido

Festivaldirectie Guido Wevers, Jacques Giesen (a.i.)

Podiumkunsten, de Provincie Limburg, de Gemeente Maastricht, Theater aan het Vrijthof, KRO Radio4, SNS Reaalfonds, Stichting VSBfonds, Stichting Elisabeth Strouven, Stichting Kanunnik Salden Nieuwenhof, Institut Ramon Llull, de Vrienden

Gezelle, Prijs der Nederlandse Letteren 1992 Prof. Drs. G. Cerfontaine, vm. President & CEO Schiphol Group Kardinaal G. Danneels, Aartsbisschop emeritus van Mechelen-Brussel

Leden programmacommissie Guido Wevers, Jacques Giesen, Stijn Boeve en Fons Dejong (Theater aan het Vrijthof), Russell Postema, Sylvester Beelaert (KRO), Jos Leussink (hors catégorie) Projectleiding en fondsenwerving Stijn Boeve

van Musica Sacra Maastricht, BV-Limburg / Zicht

Dr. J. Linden, vm. Oberbürgermeister Stadt Aachen

Marketing en publiciteit Edmée Janssen

op Maastricht, het Limburgs Festival Platform, L1

Mw. W. Sorgdrager, lid Raad van State,

Productie Peter Noten

Radio en Televisie en Dagblad De Limburger (Media Groep Limburg) voor de financiële en promotionele ondersteuning.

oud-voorzitter Raad voor Cultuur Dhr. J. Thielemans, voorzitter Sectorraad Kunsten en Erfgoed Vlaamse Gemeenschap Mw H. d’Ancona, oud-minister van Welzijn,

Contact Stichting Musica Sacra Maastricht Vrijthof 47 6211 LE Maastricht

Volksgezondheid en Cultuur Dhr. A.G.F. Boersma, voorzitter Stg. Jan Pietersz.,

Basisontwerp Dorine Verharen bNO Redactie en vormgeving Philip Leussink UITbalie Hanneke Roymans, Calja Hellebrand Techniek Peter Vanhex Facilitair Roel Schoenmaeckers Financiën Jos Spauwen, Joyce Paquay

oud-voorzitter Sweelinck Conservatorium Prof. F.C. de Ruiter, decaan Faculteit der Kunsten

Motto wenn ich mich nur in deine Nähe stelle.

info@musicasacramaastricht.nl

Universiteit Leiden, voorzitter College van Bestuur

Uit Das Stunden-Buch: Das Buch vom mönchischen

www.musicasacramaastricht.nl

Hogeschool van Beeldende Kunsten Den Haag

Leben, nr.27 van Rainer Maria Rilke

Bestuur

De heer Mr. Philip Houben

foto’s van Theo Derksen: • pagina 4: Rocio (Spanje, 1984) • pagina 6: Nabij Sant Guan (Spanje, 1983)

De heer Mr. Eddy Klomp

• pagina 10: Rocio (Spanje, 1984) • pagina 12: Benaris (India, 1988)

Mevrouw Hannah Leenders-Selanno

• pagina 18: Kalwaria Zebrzydowska (Polen)

De heer Bas Huijser Druk Van Setten Kwadraat, Houten