བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་འབུམ། པོད་བདུན་པ། by Lha Charitable Trust

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་བཤད་དང་གསུང་རྩོམ་ཕྱོགས་བསྡུས།

༄༅།། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་

རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་གསུང་བཤད་དང་གསུང་རྩོམ་ སོགས་གལ་ཆེ་ཁག་ཕྱོགས་བསྡུས།། དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ། ཕྱོགས་སྒྲིག་པ་དང་ཞུ་སྒྲིག་པ། བསྟན་འཛིན་དོན་ཡོད།

ལྷ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁང་། ༢༠༡༦

༄༅།།

བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་ སོགས་གལ་ཆེ་ཁག་ཕྱོགས་བསྡུས། དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་ལྷ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་ཞུས།

ISBN:978-93-84839-92-5

Published by:

Lha Charitable Trust Temple Road, Mcleod Ganj Dharamshala, Distt. Kangra, H.P. 176219 India Phone: 01892-220992, 9882323455 Email: office@lhasocialwork.org Websites: www.lhasocialwork.org, www. samdhongrinpoche.com www.contactmagazine.net, www.tibetnature.net www.tibetfairtrade.com

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དཀར་ཆག

སློ བ ་དཔོ ན ་ཟམ་གདོ ང ་རི ན ་པོ ་ ཆེ འི ་ གསུང་བཤད་དང་གསུང་རྩོ མ ་ཕྱོ ག ས་ བསྡུས། ��2 པར་སྐྲུན་ཆེད་བརྗོད། ��8 Publisher's Note ��14 ཕྱོགས་སྒྲིག་པ་དང་ཞུ་སྒྲིག་པའི་གཏམ། ��18 ཝཱ་ཎ་སློབ་ཟུར་བ་རྣམས་ལ་གནང་བའི་གསུང་བཤད། �� 22

ས་རཱ་མཐོ ་ སློ བ ་ཏུ་རི ག ་གནས་བགྲོ ་ གླེ ང ་ཐེ ང ས་བདུན་པའི ་ དབུ་འབྱེ ད ་ཐོ ག ་ གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��50

དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་ལོ་བཅུ་འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��68

སུད་སི ་ བོ ད ་རི ག ས་མི ་ མང་ལ་བོ ད ་ཀྱི ་ བྱུང་རབས་སྐོ ར ་གནང་བའི ་ གསུང་ བཤད། ��74 སུད་སི་བོད་རིགས་མི་མང་ལ་གསར་འགོད་དང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་

བཅས་ཀྱི་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��120 བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་དུས་དེབ་ཐོག་མ་དབུ་འབྱེད་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་

བཤད། ��143 འབའ་པ་ཕུན་ཚོ ག ས་དབང་རྒྱལ་སྐོ ར ་བགྲོ ་ གླེ ང ་སྐབས་གནང་བའི ་ གསུང་

བཤད། ��165

རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་གསུང་ཆོས་ལེགས་པར་བསྐྱངས་རྗེས་གནང་བའི་གསུང་ 4

བཤད། ��183

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་སྔགས་ཀྱི་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་དེང་རབས་ལམ་སྲོལ་དང་ མཐུན་པ་ཚད་ལྡན་ཡོང་ཐབས་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��206 སུ་ཇ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭར་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��258

བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཡིག་གཟུགས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འགྲེམས་སྟོན་དབུ་འབྱེད་ཐོག་ གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��292

དེང་རབས་ཚན་རིག་སློབ་གཉེར་གནང་ཕྱོགས་ཐད་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��299

རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་དམིགས་བསལ་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་གནང་བའི་ལམ་སྟོན་ གསུང་བཤད། ��316

ས་རཱ་མཐོ ་ སློ བ ་ཏུ་བསླབ་པ་མཐར་སོ ན ་དགའ་སྟོན་ཐོ ག ་གནང་བའི ་ གསུང་ བཤད། ��338 དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭའི་དགེ་སློབ་ཕ་མ་རྣམས་ལ་མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་དང་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་

ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��350

གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་། ��351 བསམ་བློ་བདེ་ཐང་། ��352 འཚོ་བ་ཡང་དག་པ། ��353 ནང་དོན་རིག་པའི་བསམ་བློ། ��354

ཆོས་ཚོགས་སྐབས་བཅུ་པའི་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ��359 བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དང་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་དཔེ་དེབ་ཀྱི་ཆེད་བརྗོད། ��373

བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས། ��376

ཆོས་དུང་དཀར་པོ་ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ལ་གནང་བའི་བཅར་འདྲི། ��385 5

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

༢༠༡༠ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་འཕྲིན་

ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གྲོས་འཆར་ཐོག་བགྲོ་གླེང་གནང་བའི་མཇུག་བསྡོམས་སུ་ གནང་བའི་བཀའ་ཤག་གི་གསལ་བཤད། ��398

སེར་ཤུལ་ཁྲི་ཟུར་རིན་པོ་ཆེ་ཐུབ་བསྟན་སྙན་གྲགས་མཆོག་ལ་བསྔགས་པའི་ རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དད་གསུམ་པདྨ་རྒྱས་པའི་ཉིན་བྱེད། ��419

འབའ་བ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་གསན་ འཕྲལ་གནང་བའི་ཐུགས་ཕམ་གྱི་གསུང་འཕྲིན། ��422 ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་བདུད་རྩིའི་བུམ་བཟང་། ��425

༡༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ། ��427

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་ པར་སྐྲུན་སྐབས་གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ��427

༣༽ རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་མཛད་པ་པོ། ��435 ༤ ༽ རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་ཞུ་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ། ��440 ༡༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཆེ་བ། ��443

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་ གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ��443

༢༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་གསུངས་པའི་གནས་དང་དུས། ��445 ༣༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་བོད་དུ་སྒྱུར་ཚུལ། ��446 ༤༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་སྐད་ཡིག་གཞན་དུ་སྒྱུར་ཚུལ། ��450 ༦༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་གཞུང་ཚད། ��452

༧༽ ད་ལྟའི་དཔེ་དེབ་འདིའི་ཞུ་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ། ��453

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་གནད་འགའི་ཐད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པའི་ བཀའ་ལན། ��459

སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་མཛད་རྣམ་སྐོར་དྲི་བ་ ཞུས་པར་ལན་འདེབས་གནང་བ་ཁག ��483

བླ་མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཡིག་ཆེན་མོ་གསང་བའི་གནད་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་སྙན་བརྒྱུད་ མན་ངག་གི ་གཏེར་མཛོ ད་དེབ ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་ གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ��487 དགེ་ལྡན་ཕྱག་ཆེན་རྩ་འགྲེལ་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་

གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ��492

པར་སྐྲུན་ཆེད་བརྗོད།

༈ པར་སྐྲུན་ཆེད་བརྗོད། ༄༅།།

བདག་ཉི ད ་ཆེ ན ་པོ ་ སློ བ ་དཔོ ན ་ཟམ་གདོ ང ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ མཆོ ག ་

དགུང་གྲངས་ ༧༧ ལ་ཕེབས་པའི་སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་དེ་བཞིན་ ༢༠༡༦ ཕྱི་ཟླ་ ༡༡

ཚེས་ ༥ ཉིན་འཁེལ་བའི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་དང་བསྟུན། ལྷ་སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ཞབས་ཞུ་ དང་ཤེ ས ་ཡོ ན ་ལྟེ ་ གནས་ཁང་གི ས ་བོ ད ་ཀྱི ་ ལེ ག ས་བྱང་དང་སྐད་ཡི ག ་སྲུང་སྐྱོབ་

དར་སྤེལ་གྱི་ལས་གཞིའི་འོག་གང་ཉིད་ཀྱི་ཆེས་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་གསུང་བཤད་ དང་གསུང་རྩོ མ ་སོ ག ས་གལ་ཆེ ་ ཁག་ཕྱོ ག ས་བསྡུས་ཀྱི ་ དེ བ ་ཕྲེ ང ་བདུན་པ་པར་

སྐྲུན་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བར་ཧ་ཅང་སྐལ་བ་བཟང་པོ་དང་རིན་ཐང་ལྡན་པ་ཞིག་ ཏུ་ངོས་འཛིན་ཞུ་བཞིན་ཡོད།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༥ ཉིན་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་ཟམ་

གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དགུང་གྲངས་ ༧༥ ཕེབས་པའི་འཁྲུངས་སྐར་གྱི་གོ་སྐབས་

དང་བསྟུན་གང་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཐོག་ www.samdhongrinpoche.com དྲྭ་ གནས་གསར་བཟོས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ལེགས་བྱང་དང་སྐད་ཡིག་སོགས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་

དར་སྤེལ་གྱི་ལས་གཞིའི་འོག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཟབ་རྒྱས་རིན་བྲལ་གྱི་གསུང་

བཤད་དང་གསུང་རྩོམ་སོགས་དྲྭ་གནས་བརྒྱུད་ནས་ཁྱབ་སྤེལ་ཞུ་རྒྱུའི་གལ་ཆེའི་ ལས་འཆར་འདི་བཞིན་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་འདས་པའི་ལོ་གཉིས་ཙམ་རིང་བོད་ཨིན་

ཧིན་གསུམ་ནང་ཡིག་ཐོག་དང་། སྒྲ་ལྡན། བརྙན་འཕྲིན་སོགས་ནང་འཁོད་པའི་བརྗོད་ གཞི་སྣེ་མང་ལས་གྲུབ་པའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད་སོགས་འཚོལ་བསྡུ་དང་

ཁྱབ་སྤེལ་བྱས་ཤིང་། གང་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ལ་གཙིགས་ཆེར་འཛིན་མཁན་བོད་ཕྱི་

ནང་གཉིས་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མཁས་དབང་དང་ཤེས་ལྡན་པ་དོན་གཉེར་ཅན་ཆེས་ མང་པོས་ཚད་མཐོའི་གདེང་འཇོག་དང་བསྔགས་བརྗོད་གནང་སྟངས་ལ་གཞིགས་ ན་ཕན་རླབས་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་སྨོས་མེད་ཐོག ད་དུང་དྲྭ་ཐོག་ནས་གཟིགས་

མཁན་གྱི ་ གྲངས་ཐོ ར ་བལྟས་ན་ཉི ན ་རེ ར ་མི ་ གྲངས་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ ས ་དྲ་ཐོ ག ་

ཡོད་པའི་གང་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད་ལ་ལྟ་ཉན་ཀློག་གསུམ་གནང་ གི་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་བརྟེན། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་རྩ་ཆེན་སྐད་ཡིག་དང་

ལེ ག ས་བྱང་སོ ག ས་རྒྱུན་འཛི ན ་དང་དར་སྤེ ལ ་གྱི ་ ལས་འཆར་འདི ་ བཞི ན ་མུ་

མཐུད་ཡར་རྒྱས་དང་ཚགས་ཚུད་གཏོ ང ་རྒྱུའི ་ སྐུལ་ལྕགས་དང་སེ མ ས་འགུལ་ ཆེན་པོ་ཐེབས་བྱུང་།

ད་ལམ་དེབ་གཟུགས་ཀྱི་ངོ་བོར་པར་སྐྲུན་ཞུས་པའི་དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ་འདི་

ནི་ནང་ཆོས་དང་། ལེགས་བྱང་། ཤེས་ཡོན། ཆབ་སྲིད། མི་ཚེའི་བདེ་སྐྱིད། བྱུང་

རབས་ལོ་རྒྱུས། སྐད་ཡིག ཡིག་སྒྱུར། ཞིབ་འཇུག་ཆེད་རྩོམ། ཚན་རིག་ལམ་སྟོན།

བཅར་འདྲི། ཆེད་བརྗོད་སོགས་ལས་གྲུབ་ཅིང་། དེ་དག་ནི་ལྟ་གྲུབ་དང་གཞུང་ལུགས་ དང་མཐུན་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་རྒྱུ་ཆ་ཚད་འཕེར་ཤ་སྟག་རེད།

རྒྱུན་ལྡན་སློབ་དཔོན་ཁོང་གིས་གསུང་བཤད་གནང་སྐབས་ལྟ་གྲུབ་དང་

གཞུང་ལུགས་ལ་གཞི ་ བཅོ ལ ་ཏེ ་ བརྗོ ད ་གཞི ་ རང་གི ་ ཐོ ག ་ཏུ་གོ ་ དོ ན ་ཟབ་ཅི ང ་ ཚིག་བརྗོད་གོ་བདེའི་ཐོག་བསྐྱར་ལྡབ་དང་འཁོན་ཐོགས་མེད་པར་ཡིག་སྐད་དང་

མཐུན་པའི ་ གསུང་བཤད་གནང་སྲོ ལ ་དེ ་ ནི ་ བདག་ཉི ད ་ཆེ ན ་པོ ་ ཁོ ང ་གི ་ ཁྱད་དུ་ འཕགས་པའི ་ མཁྱེ ན ་ཡོ ན ་དང་ཁྱད་ཆོ ས ་དམི ག ས་བསལ་བ་ཞི ག ་རེ ད ། ད་བར་

གལ་གནད་ཆེ ་ བའི ་ གསུང་རྩོ མ ་དང་གསུང་བཤད་ཇི ་ སྙེད་ཅི ག ་གནང་བ་དེ ་ དག་ ནི་ད་ཕན་དཔྱད་གཞི་དང་ལུང་འདྲེན་གནང་ས་ལྟ་བུ་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེབ་

ཕྲེ ང ་བདུན་པ་འདི ་ ཡང་བོ ད ་རི ག ་པའི ་ སྐོ ར ་འཕྲལ་ཕུགས་རྒྱང་གསུམ་ལ་རི ན ་ 9

ཐང་ངེ ས ་ཅན་ལྡན་པའི ་ དཔྱད་གཞི འི ་ རྒྱུ་ཆ་དང་སློ བ ་སྦྱོ ང ་གནང་ས་སོ ག ས་ཕན་ ཐོགས་ཅི་ཆེ་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གདོན་མི་ཟ།

སྤྱིར་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་བླ་ན་མེད་པའི་མཁྱེན་ཡོན་དང་རིན་བྲལ་གྱི་

གསུང་བཤད་དང་གསུང་རྩོམ་ཐོག་བདག་ལྟ་བུ་རྨོངས་པ་ཞིག་གིས་བསྡོམས་བརྒྱབ་ རྒྱུ་དང་གཏིང་དཔོག་ཐུབ་པའི་གནས་ཚད་དང་སྤོབས་པ་མེད་རུང་། བོད་རིགས་

གཟུར་གནས་མཁས་དབང་ཙམ་མིན་པར། རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གྲགས་ཆེ་བའི་མཁས་ དབང་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་ཤར་ཕྱོགས་པའི་ཤེས་རིག་དཔལ་ཡོན་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་ལྟ་ བུར་ངོས་འཛིན་ཆོག་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་མཁས་དབང་མང་པོས་

གང་ཉིད་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད་ལ་ཡིད་དབང་མི་འཕྲོག་མཁན་ཕལ་ཆེར་ མེད་ཅིང་། དོན་དུ་དེ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་ནུས་རྩལ་དང་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ ཚད་གཞི་ཇི་ཙམ་མཐོ་པོ་ཡིན་པ་གསལ་སྟོན་བྱེད་པའི་བདེན་དཔང་དུའང་གྱུར་ཡོད། ཡང་སྒོས་མཁས་དབང་མང་བའི་དུས་རབས་འདིའི་ནང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནི་རྒྱལ་

མཚན་གྱི་ཏོག་ལྟར་མངོན་པར་མཐོ་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པ། ཕྱི་ནང་གི་ཤེས་བྱ་དང་

གཞུང་ལུགས་ཀུན་ལ་མཁྱེན་རྒྱ་ཡངས་པ། མཁས་བཙུན་བཟང་གསུམ་དང་འཆད་

རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱིས་རབ་ཏུ་ཕྱུག་པ་ངེས་དོན་གྱི་མཁས་པའི་མཚན་ཉིད་ཡོངས་སུ་

ཚང་ཞིང་། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཙམ་མ་ཟད། འཛམ་གླིང་ཤར་ནུབ་མཁས་དབང་དུ་ མའི་དཀྱིལ་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་། ལེགས་བྱང་། ཆེ་མཐོང། གཟི་ བརྗིད། རྣམ་དཔྱོད། སྤོབས་པ་སོགས་གོང་མཐོར་འདེགས་མཁན་ཕྱག་རྗེས་རྩེ་མོར་

སོན་པའི་མཁས་པའི་གཙུག་རྒྱན་ཞིག་ཏུ་བཀུར་བའི་དན་རྟགས་སུ་རྒྱ་གར་འཕགས་

ཡུལ་གྱིས་གཙོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གྲགས་ཅན་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་དང་། ཤེས་ཡོན་ སྡེ་ཚན། ཉམས་ཞིབ་ཁང་། དབུས་དང་མངའ་སྡེའི་གཞུང་སོགས་ཀྱིས་མཁས་དབང་

དང་། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ། སློབ་སྟོན་པ། ལྟ་གྲུབ་སྨྲ་བ། ལྷག་པའི་རིགས་བདག་

སོགས་ཀྱི་ཆེ་བསྟོད་ཀྱིས་བརྒྱན་པར་མཛད་པ་ལས་ཡོངས་སུ་ཤེས་ནུས།

ད་དུང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནི་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱཾདྷཱིའི་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་གཞན་

དྲིང་མི་འཇོག་པའི་མཁས་དབང་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་ཁོང་ལས་ལྷག་པའི་ གཱཾདྷཱིའི་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་མཁྱེན་རྒྱ་ཡོད་མཁན་མེད་པ་ལྟ་བུ་འདུག དེ་ནི་གྲགས་ཆེ་བའི་ གཱཾདྷཱིའི་ལྟ་གྲུབ་ཁང་དང་ལྟེ་གནས་ཁང་མང་པོས་ཚོགས་ཆེན་དང་བགྲོ་གླེང་སོགས་

ནམ་ཡོད་ལ་གང་ཉིད་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོའམ་ཚོགས་གཙོའི་ཚུལ་དུ་གདན་འདྲེན་ཞུ་ ཐབས་ཀྱིས་གང་ཉིད་ཕེབས་ཐབས་མ་གྱུར་ཚེ་ཚོགས་ཆེན་ཆ་མ་ཚང་བའི་འདུ་ཤེས་ འཛིན་མཁན་ཡང་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་ལས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ།

དེང་གི་དུས་འདིར་སྤྱིར་འཛམ་གླིང་ཡོངས་དང་། བྱེ་བྲག་བོད་པའི་སྤྱི་

ཚོགས་ནང་བཟང་སྤྱོད་ཉམས་རྒུད་ཧ་ཅང་མགྱོགས་མྱུར་ངང་སོང་སྟེ། མི་རྣམས་

ཕྲག་དོག་དང། འགྲན་རྩོད། རྒྱལ་ཕམ། ང་ཆེ་ང་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་ཁྱད་དུ་

འཕགས་ཤིང་མིག་དཔེར་འོས་པའི་སྐྱེ་བོ་དམ་པ་ཁོང་ལྟ་བུ་ནི་ཧ་ཅང་རྙེད་དཀའ་ བར་གྱུར་ཅིང་། གང་ཉིད་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་གྱི་ཆ་ནས་བརྗོད་ན། རྟག་ཏུ་འདོད་ཆུང་ཆོག་

ཤེས་དང་། བག་ཡོད་ཚུལ་མཐུན་གྱིས་ཉིན་མཚན་དུས་དྲུག་ལ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་

གསུམ་ཡ་མི་བྲལ་བ་མ་ཟད། རྒྱས་སྤྲོས་དང་། རྒྱུ་ནོར་ལོངས་སྤྱོད། གཏམ་སྙན་ གྲགས། ཐོབ་གོ་ས། མདོར་ན་དངུལ་དང་དངོས་པོ་སོགས་ཀྱི་འདོད་ཞེན་སྤངས་པ་

ནང་པའི་དགེ་སློང་དཀྱུས་མ་ཞིག་གི་ཚུལ་དུ་བཞུགས་ཤིང་། མཛད་རྗེས་རླབས་ ཆེན་ཇི་ཙམ་བཞག་ཀྱང་འདི་བྱས་འདི་བཏང་གི་བྱས་ཡུས་དང་ཁྲོམ་བསྒྲགས་ཟུར་ ཙམ་ཡང་མེད་པ་མ་ཟད། བྱས་རྗེས་ཀྱི་ངོ་གསོ་གཞན་ལ་སྦྱིན་པ་དང་། ནོར་འཁྲུལ་ གྱི ་ འགན་ཁུར་རང་གི ས ་ལེ ན ་པ་དང་། དེ ་ བཞི ན ་ཟས་གོ ས ་གནས་མལ་རྣམས་

མཐའ་གཉི ས ་སུ་མ་ལྷུང་བའི ་ འཚོ ་ བ་ལ་རོ ལ ་བ་སོ ག ས་དུས་རབས་འདི འི ་ ཆེ ས ་

མི ག ་དཔེ ར ་འོ ས ་པའི ་ མཆོ ག ་ཏུ་གྱུར་པའི ་ རླབས་ཆེ ན ་གྱི ་ སྐྱེས་བུ་ཞི ག ་ཡི ན ་པ་ 11

འཇིག་རྟེན་ཤར་ནུབ་ཀྱི་མཁས་དབང་དང་ཤེས་ལྡན་པ་གཙོས་པའི་སྐྱེ་བོ་གྲངས་ ལས་འདས་པས་ངོས་འཛིན་དང་ཡི་རངས་ཞུ་ཡུལ་ཞིག་ཡིན།

གཟུར་གནས་བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར་ཪིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནི་

སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོར་བོད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་རིག་གཞུང་དང་བཅས་པའི་དོན་དུ་ལྕི་བའི་

མཛད་འགན་མང་པོ་བདག་གིར་བཞེས་ཏེ་མཛད་རྗེས་ཧ་ཅང་ཆེ་ཞིང་། ༸གོང་ས་ ༸སྐྱབས་མགོ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ མཆོ ག ་གི ་ བཀའ་དགོ ང ས་སྤྱི ་ བོ འི ་ གཙུག་ཏུ་བཀུར་ཏེ །

མགོ ན ་པོ ་ གང་ཉི ད ་ཀྱི ་ དགོ ང ས་གཞི ་ དང་མཐུན་པའི ་ ལས་དོ ན ་ཆེ ་ ཕྲ་ཡོ ང ས་ལ་

ལེགས་བཅོས་གོང་འཕེལ་དང་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་སླད། བསམ་ཕོད་པ་དང་། བཤད་ ཕོད་པ། སྒྲུབ་ཕོད་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བདེན་པ་དང་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལྟ་གྲུབ་ལ་

གཞི་བཅོལ་ཏེ་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཤེས་ཡོན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས། སྒྲིག་ འཛུགས་སྲ་བརྟན་དང་རྒྱུན་གནས། མང་གཙོའི་གོ་རྟོགས་གོང་འཕེལ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ ནང་བོད་མིའི་ཆེ་མཐོང་མཐོར་འདེགས་དང་བོད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས། བོད་བརྒྱུད་ནང་

བསྟན་དང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིགདེ་བཞིན་བོད་མིའི་ལེགས་བྱང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་དར་སྤེལ། བོ ད ་རྒྱའི ་ དཀའ་རྙོག་སེ ལ ་ཐབས་སོ ག ས་བོ ད ་མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ འཕྲལ་ཕུགས་རྒྱང་ གསུམ་ལ་ཕན་རླབས་ཧ་ཅང་ཆེ་བའི་མཛད་འཕྲིན་བསྐྱངས་དང་སྐྱོང་བཞིན་ཡོད་

པ་མི ག ་མཐོ ང ་ལག་ཟི ན ་གྱི ་ གྲུབ་འབྲས་འབུར་དུ་ཐོ ན ་ཡོ ད ་སྟབས། ༸གོ ང ་ས་

མཆོག་ཕུད། བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཁོང་ལས་ལྷག་པའི་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ་ཞིག་ ད་བར་བྱུང་མེ ད ་ཅེ ས ་སྤོ བ ས་པ་མཐོ ་ པོ འི ་ ངང་ནས་བཤད་ནའང་མ་འོ ས ་པ་མེ ད ་ སྙམ།

དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ་འདི་བཞིན་པར་སྐྲུན་མངོན་གྱུར་ཡོང་བར་ཚོགས་པ་

སྒྲིག་འཛུགས་དང་མི་སྒེར་སོགས་ཀྱིས་གསུང་བཤད་དང་གསུང་རྩོམ་མི་ཉུང་བ་

ཞིག་ཕབ་བསྒྱུར་གྱིས་མཁོ་སྤྲོད་གནང་སོན་བྱུང་བ་དང་། དེ་བཞིན་འདི་གའི་ལས་

ཁུངས་ཀྱི་ལས་འཆར་འདིའི་ལས་བྱེད་ཟུར་པ་སངས་རྒྱས་རྡོ་རྗེས་སྒྲ་ཕབ་བྱས་པ་མི་ ཉུང་བ་ཡོད་སྟབས། ཁོང་ཚོ་ཚང་མར་བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ལྷག་པར་དུ་རིན་པོ་

ཆེ་མཆོག་གི་སྒེར་དྲུང་འབུམ་རམས་པ་བསྟན་འཛིན་དོན་ཡོད་ལགས་ཀྱིས་དེབ་ འདིའི་ཕྱོགས་སྒྲིག་དང་ཞུ་སྒྲིག་གི་འགན་ཁུར་གནང་བ་མ་ཟད། རྒྱུན་དུ་བོད་ཡིག་གི་

གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད་ཆ་ཚང་འགན་ཁུར་རྐང་བཞེས་ཀྱིས་ཞུ་དག་དང་རྩོམ་

སྒྲིག་གནང་བ། དེ་བཞིན་ལོ་ཙཱ་བ་ཨཱཅཱརྱ་དགེ་བསྙེན་ཟླ་བ་དོན་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་ ཨིན་ཡིག་གི་གསུང་རྩོམ་ཞུ་དག་དང་རྩོམ་སྒྲིག་འགན་ཁུར་རྐང་བཞེས་གནང་བ་

བཅས་ལ་ཐུགས་རྗེ་བཀའ་དྲིན་བླ་མེད་དུ་ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་བཞིན་ཕྱི་ནང་གི་བློ་

མཐུན་གྲོགས་པོ་རྣམས་དང་། ལྷག་དོན་ཚོགས་པའི་སློབ་སྟོན་པ་རྣམ་པ། འགན་ འཛིན་གཞོན་པ་དང་དྲུང་ཆེས་གཙོས་པའི་ལས་བྱེད་རྣམས་ཀྱིས་མཐུན་འགྱུར་སྐུལ་ ལྕག་གནང་བ་བཅས་ལའང་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་བཅས། ལྷ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་

ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ངག་དབང་རབ་རྒྱས་ཀྱིས་ ༢༠༡༦ ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་བྲིས་པ་དགེ་ལེགས་སུ་གྱུར་ཅིག།

Publisher's Note

Publisher’s Note Timing with the splendid occasion of His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche’s 77th birthday on November 5, 2016, we at Lha Charitable Trust, Institute for Social Work and Education, Dharamshala, bring out this Vol. 7 in the series of publication of the invaluable speeches, writings, etc. of His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche. This publication is undertaken under Lha Institute’s programme of Preservation of Tibetan Culture and Language, and we consider it as greatly fortunate and worthwhile to be able to publish the work. Earlier, on the occasion of celebrating His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche’s 75th birthday, on November 5, 2014, Lha created and launched on the day a website in His Eminence Rinpoche’s name (www. samdhongrinpoche.com), as part of its programme of preservation of Tibetan culture and language, for making available online, to all, His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche’s precious words, writings, etc. And during the past two years many of His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche’s writings, speeches, and so forth, in Tibetan, English and Hindi—written works, and audio and visual recordings, covering numerous subjects—were collected and uploaded on the website. Considering the high esteem and appreciation expressed by so many learned experts and interested people from around the world—Tibet, the Indian subcontinent, and abroad—it goes without saying that this access to His Eminence’s wisdom benefits many people. Inferring from the ever increasing high number of viewers to the website there are many thousands of people daily who view, listen to, and read His Eminence Rinpoche’s writings and speeches. This gives us much inspiration and encouragement to continue to advance and make effective this programme of preserving Tibetan culture and language. This Vol. 7 in the series, in book form, covers numerous fields: Buddhism, Culture, Education, Politics, Happiness in Life, History, Language, Translation, Research Papers, Guidance on Science, Interviews, Forewords, etc.They are all of research standards in philosophical outlook, principles-based,and concordant to valid canonical systems. 14

It is a distinct attribute of His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche that when giving talks they are based on philosophical views and valid canonical systems, and staying on the given subject the insights given are profound, expressed in clear-to-understand language, bereft of repetitions, and non-haltingly expressed in literary language. The writings and speeches given till date have all become reference sources cited by others. This Vol. 7 will certainly turn out to be a valuable research reference and study material on Tibetan studies at present and in future, greatly beneficial to many people. It is not within the ability of someone ignorant like me to appraise and fathom the depth of His Eminence Rinpoche’s sublime knowledge and the invaluable speeches and writings; it is not just the unbiased Tibetan scholars, rather the adepts renowned internationally, and particularly, famous Indian scholars pre-eminent as the sources of the splendour of Eastern education, who are attracted to His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche’s writings and speeches. This is an evidence clearly showing the fact how high the standard is of Tibetan ingenuity and intellect. In this age many learned adepts revere His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche as a pre-eminent figure, like ‘top of a victory-banner’, in the fields of knowledge. True to the meaning, His Eminence Rinpoche’s knowledge on various spiritual systems is vast, and has in entiretythe features of a definitive adept: learnedness, practising and altruistic, and the threefold learned deeds of explaining, debating and writing. Not just in the Tibetan society, rather in both East and West,His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche towers amongst many learned adepts, as an outstanding ‘crowntop of adepts’ in contribution towards raising high the Tibetan heritage of knowledge, culture, esteem, splendour, intellect, pride, etc. This is evident in prestigious universities—in India and internationally—and education institutions, research centres, federal and state governments, awarding His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche the titles: Professor Emeritus, Professor, Advisor, Philosopher, Vice-chancellor, etc. Moreover, His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche is a revered authority on Gandhian thought, and in the present times it appears that nobody else has more understanding and putting into practice in daily life of Gandhi’s views. The widely renowned Gandhian centres and many institutions strive to invite His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche as the Chief Guest, or the Chairperson, to deliver keynote address, at their major meets and conferences; it seems that there 15

is the thinking that in the event His Eminence Rinpoche is not able to attend, the meets and the conferences would become somewhat incomplete. Now at a time when in world at large and in our own Tibetan society there is arapid degeneration of ethics, moral conduct,with rise in people’s jealousy, competition—craving for victory, in defeating others—and selfishness, it has become very rare to come across someone like His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche, a distinct role-model to look up to, a sublime being. As regards moral conduct, His Eminence Rinpoche always abides by “little wants, and ever contented,” and while staying in conscientious awareness adhering to ethics, at all times engages in the integrated wholeness of learning, reflection and meditation.Eschewing extravaganza, wealth, fame, status—in brief, renouncing craving for money and material possessions and the like— His Eminence Rinpoche leads a life truly as an ordinary Buddhist monk, a bhiksu. For all the far-reaching benevolent deeds done nationally and globally, His Eminence Rinpoche does not even slightly brags of them, nor advertises them; Rinpoche gives credits to others and bears upon oneself the errors and the responsibilities. With the means of sustenance—food, clothing (robes) and domicile—His Eminence Rinpoche lives by a need-based sustenance devoid of the two extremes of luxury and severe austerity.Indeed in such a way His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche outstands as a major sublime person of this age worthy as a model of inspiration, and is recognised and admired as such by innumerable prominent people of both East and West. As it is widely known, His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche has dedicated his entire life in the service of Tibet, its spiritual and administrative needs, race and culture; in these fields His Eminence Rinpoche has been bearing many major responsibilities, and has produced great legacies of accomplishments. Steadfastly following the advice and thoughts of His Holiness the Dalai Lama, His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche has been instrumental in all major works in the Tibetan exile society, with its progress and sustainability; towards those goals His Eminence Rinpoche has, through the courage in thought and in speaking out accompanied with the courage in implementation, and with principles of truth and non-violence, has brought in the exile society unprecedented progress in education, made the Administration stable and enduring, enhanced public understanding of Democracy, brought wider recognition internationally of Tibetans, creating awareness of the Tibetan cause, preservation and making flourish forth of Tibetan Buddhism and Tibetan language, preservation and dissemination of Tibetan culture, efforts towards resolving of the Tibet-China crisis, and so forth. His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche has undertaken—and continues to undertake— 16

great many works immensely benefitting the Tibetans at present and in the immediate- and long-term future, with outstanding visible and tangible results. As such, it would not be inappropriate to say that except His Holiness the Dalai Lama there is not any Tibetan other than His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche who has done the most for Tibet and Tibetans. In putting together this Vol. 7 various institutions and individuals have contributed a number of speeches and writings of His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche, in transcripts, etc. Likewise, from Lha's Transcription Project of His Eminence Rinpocheâ&#x20AC;&#x2122;s speeches, there were those transcribed by Sangyae Dorje, a former staff member of Lha. To all to them we extend our gratitude. In particular, Dr. Tenzin Dhonyoe, the Private Secretary to His Eminence Prof. Samdhong Rinpoche, has borne the compilation and editorial responsibilities of this book; besides, regularly at all other times Dr. Tenzin Dhonyoe bears complete responsibility in the proofs and editing of the entire writings and speeches. For these and regular guidance advice we express our heartfelt gratitude. Lotsawa UpÄ saka Dhawa Dhondup (Acharya) has been bearing the main editorial responsibilities with the proofs and writings in English, for which we are very grateful. Likewise, to our friends here and abroad, and especially to our Advisors, the Deputy Director, General Secretary, and other staff members at Lha Charitable Trust, for their works and inspirations, a warm Thank-You! Ngawang Rabgyal (Director) Lha Charitable Trust, Institute for Social Work and Education Dharamshala Date: 15th October 2016

ཕྱོགས་སྒྲིག་པ་དང་ཞུ་སྒྲིག་པའི་གཏམ།

༈ ཕྱོགས་སྒྲིག་པ་དང་ཞུ་སྒྲིག་པའི་གཏམ། ༄༅།། ད་ལམ་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་གསུང་བཤད་དང་

གསུང་རྩོམ་སོགས་གལ་ཆེ་ཁག་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱི་དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ་འདི་ལྷ་སྤྱི་

ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ངག་དབང་ རབ་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་སྐུའི་འཁྲུངས་ཚེས་ཉིན་འདོན་སྤེལ་ཡོང་ བའི་ཨུ་ནན་ཡང་ཡང་གནང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་ཆེའི་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་

བསྟར་འབུལ་ཐུབ་པར་དགའ་སྤྲོ་ཚད་མེད་བྱུང་། ལྷག་པར་དུ་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་བོད་མི་རིགས་ལ་འཁྲི་བའི་ལས་འགན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཀྱང་བསྒྲུབས་ཐུབ་

པ་བྱུང་སྙམ་པའི་དབུགས་དབྱུང་ཡང་ཐོབ། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་དེབ་ཕྲེང་ དྲུག་པ་འགྲེམས་སྤེལ་ཐུབ་པ་ནས་བཟུང་། ཧ་ལམ་ལོ་ལྔའི་ནང་གཞི་ནས་དེབ་ཕྲེང་ བདུན་པ་མ་ཐོན་པའི་བར་དུས་ཡུན་རིང་ཙམ་སོང་བར་གཟུར་གནས་དཔྱོད་ལྡན་

རྣམས་ལ་དགོངས་སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་བཞིན་རྗེས་ཀྱི་དེབ་ཕྲེང་རྣམས་ཀྱང་རིམ་ བཞིན་དེབ་གཟུགས་སུ་བསྐྲུན་ཏེ་དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ཀྱི་མདུན་སར་འབུལ་ཐུབ་

པའི ་ ཐབས་ཤེ ས ་ཀྱང་ཞུ་རྒྱུ་ཡི ན ། དེ ་ སྔའི ་ དེ བ ་ཕྲེ ང ་དྲུག་པའི ་ བར་གྱི ་ པར་སྐྲུན་ འགྲེ མ ས་སྤེ ལ ་ཆ་ཚང་བོ ད་ཀྱི་གྲོས ་ཚོ ག ས་དང་སྲིད ་བྱུས་ཉམས་ཞི བ ་ཁང་གི ས ་

གནང་བ་དང་། ད་ལམ་དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ་དེ་བཞིན་ལྷ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་ཤེས་ ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་གནང་བ་ཞིག་ཡིན། དཔེ་དེབ་ཞུ་སྒྲིག་གི་བརྒྱུད་རིམ་འདིའི་

ནང་ཆད་ལྷག་དང་ནོར་འཁྲུལ་སོགས་མི་ཡོང་བའི་འབད་པ་ཅི་ཆེ་ཞུ་ཁུལ་ཡང་། ཅི་སྟེ་ དེ་ལྟར་བྱུང་ཡོད་ཚེ་དོན་གཉེར་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་མཐོལ་ཞིང་བཤགས་སོ།། 18

ད་ཆ་གཞི་རིམ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནི་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་

མཆོག་གི་ཐུགས་རྗེའི་གྲིབ་བསིལ་འོག་གང་དགའ་ཅི་ལེགས་ཡོད་རུང་། ཕྱོགས་

ཡོངས་ནས་ཞིབ་འཇུག་ཞུ་སྐབས་བཙན་བྱོལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ངུ་དེའི་ནང་དགོས་ མེད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ལྷགས་ཏེ་ཁ་གསལ་གཏིང་གསལ་རྣམས་ཀྱང་མཐོང་མ་ ཐུབ་པར་གྱུར་པ་མ་ཟད། དོན་མེད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཆུང་ཙག་ལ་མགོ་བོ་འཁོར་ཏེ་

གནད་དོན་ཆེན་པོ་རྣམས་གློད་གཏོང་བྱེད་པའི་ཚུལ་རྣམས་མཐོང་ཐོས་སྐབས་ཡི་ མུག་བྱ་རྒྱུ་ལས་གཞན་བྱེད་ཐབས་ཀྱང་ཅང་མ་མཆིས། ད་ལྟ་ང་ཚོར་འཇིག་རྟེན་ ཡོངས་ཀྱི་བསམ་བློའི་སྣེ་ཁྲིད་དུ་ཡོངས་སུ་གྲགས་པའི་སྐྱེས་ཆེན་༧གོང་ས་མཆོག་

ལྟ་བུ་ཡོད་བཞིན་དུའང་གནས་སྟངས་དེ་མུར་ལྷག་ན། ཕྱིས་སུ་༧གོང་ས་མཆོག་འཚོ་

གཞེས་མེད་སྐབས་གནས་ཚུལ་ཇི་འགྱུར་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཡིན་རུང་། དེ་ལ་གདོང་ ལེན་གྱིས་འཆར་གཞི་དང་ལས་རིམ་སྒྲིག་མཁན་ཡང་དཀོན་ཚད་དུ་སྣང་། གང་ལྟར་ སྤྱི་ཚོགས་ཐོར་ཞིག་ཏུ་སོང་ནའང་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་མ་ གཏོགས། གཞན་སུ་ལའང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ལྟ་བུ་འདུག དེའི་ཐོག་ཏུ་ད་ཆ་དེང་རབས་

ཀྱི ་ སློ བ ་གྲྭར་ཕེ བ ས་མྱོ ང ་མེ ད ་ནའང་བོ ད ་མི འི ་ བསམ་སྤྱོ ད ་ལྡན་པའི ་ རྒན་རབས་ རྣམས་སྣུམ་ཟད་མར་མེ་ལྟར་རིམ་བཞིན་ཉུང་དུ་སོང་བ་མ་ཟད། དེང་རབས་ཀྱི་ གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་མི་ན་གཞོན་རྣམས་སྤང་ནས་ཤ་མོ་བརྡོལ་བ་ ལྟར་མང་པོ་ཡོད་རུང་། རྒན་རབས་རྣམས་ལས་ལྷག་པ་བྱེད་རྒྱུ་ལྟ་ཅི། དེ་དང་མཉམ་

པའང་ཡོང་མི་ཐུབ་པ་ནི་ཇེ་གསལ་ཇེ་མཐོང་རེད། མདོར་བསྡུས་ན། གཅིག་ནས་དེ་ དག་ལ་ནང་དོན་རིག་པའི་དྲི་མ་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་མེད་པར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་དཀའ་ རྙོག་ངོ་མ་མི་ཤེས་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ངོས་འཛིན་གང་ལས་ཡིན་པའང་ཤེས་རྟོགས་

མེད་པ་དང་། གཉིས་ནས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གོ་རྟོགས་ཧ་ཅང་དམའ་བར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་ འཕྲལ་ཕུགས་རྒྱང་གསུམ་གྱི་འཆར་སྣང་གང་ཡང་མེད་པ། གསུམ་ནས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ 19

རྒྱབ་རྟེན་མེད་པའི་ཐོག་ལག་ལེན་གྱིས་ཀྱང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ཕོངས་པ། བཞི་ནས་སྤྱི་ དོན་ཁ་ཁྱེར་གྱིས་རང་དོན་ཁོག་བཅུག་བཅས་ལ་བརྟེན་ཕལ་ཆེར་རེ་བ་བརྒྱབ་སའི་

གཞི་ཞིག་ཀྱང་རྙེད་ཐབས་མི་འདུག ཐ་ན་དེ་དག་གིས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལེགས་ བྱང་གི་གོ་རྟོགས་ལྟ་ཅི། བོད་མིའི་ངོ་བོ་གསལ་ཤོས་དང་མྱུར་ཤོས་མཚོན་ཐུབ་པ་ དང་། རང་གི་རྩ་བ་ཚུགས་སའི་སྐད་ཡིག་ཀྱང་སྲ་ཐག་ཐག་ཅིག་མི་ཤེས་ན་བོད་ཀྱི་ དཀའ་རྙོག་ངོ་མ་ག་ལ་ཤེས་ཐུབ། ག་ཚོད་ཡིན་ཞེས་སྨྲས་རུང་རང་གི་རྩ་བ་དང་བྲལ་ ན་བོད་མིའི་བསམ་བློ་ངོ་མ་ཞིག་གི་རེ་བ་རྒྱག་ཐབས་མེད། དེ་ཚོས་སོ་སོའི་མི་

རིགས་དང་འབྲེལ་ལམ་ཐུབ་པའི་རང་གི་སྐད་ཡིག་མི་ཤེས་ཁར། ད་དུང་སྤྱི་ཚོགས་

ནང་བྱེ ད ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་མདོ ག ་གི ་ འཐོ ན ་ཡང་དགོ ས ་པའི ་ གནས་སྟངས་དེ ་ མཐོ ང ་དུས་ དངོས་གནས་ངུ་མ་དགོད་ཀྱི་བློ་ཞིག་ཤུགས་མ་ཐུབ་ཏུ་ཡོང་མུས། དེས་ན་བདག་

ལེགས་སུ་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བཀའ་

སློབ་ལམ་སྟོན་ལ་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་གནང་སྟེ་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་ཕན་ཐོགས་མ་ ཐུབ་ནའང་རང་གི་མི་རིགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་འཁྲི་བའི་ལས་འགན་དེ་རང་ཉིད་མི་

ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ངེས་པར་དུ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དང་། དེའི་ཆེད་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་

རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཟབ་རྒྱས་གསུང་བཤད་ཁག་ལ་སློབ་སྦྱོང་གནང་ཐུབ་ན། ༧གོང་ ས་མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་རྣམས་གསལ་རྟོགས་ཐུབ་པར་ཧ་ཅང་ཕན་རླབས་ཆེན་པོ་ ཡོང་ངེས་མ་ཟད། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་གནས་ཚད་ཀྱང་གོང་མཐོར་འགྲོ་བ་

དང་། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་བཅས་ལ་ཏན་ཏན་ཕན་ཁྱད་ཆེ་བ་སོགས་ བསམས་ཏེ་ཕྱི་ནང་གི་འགན་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ལ་ཇི་མི་སྙམ་པར་མུ་མཐུད་ཨུ་ཚུགས་ ཀྱིས་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད་རྣམས་ཕྱོགས་སྒྲིག་དང་ཞུ་སྒྲིག་གི་འབད་པ་ཞུ་ ཁུལ་ལགས། 20

ལྷ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་སྐུ་

ཞབས་ངག་དབང་རབ་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་མཐུན་འགྱུར་དང་སྐུལ་མ་ཡང་ཡང་གནང་

བའི་དྲིན་ལས་དེབ་ཕྲེང་བདུན་པ་ཐོན་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་བས་ཁོང་ལ་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་གྲོགས་དན་གནང་ མཁན་ཚང་མར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

མཐའ་དོན་སློབ་དཔོན་མཆོག་གི་དགོངས་ཚུལ་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་པ་

རྣམས་གཟུར་གནས་བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་མདུན་དུ་བསྐྱལ་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་བའང་གློ་བ་ ཚིམས་ཤིང་སེམས་ལ་ཧ་ཅང་སིམ་པ་སྟེར། ཐམས་ཅད་ལ་དོན་ལྡན་དུ་ཡོང་བའི་རེ་

སྨོན་བཅས་ཕྱོགས་སྒྲིག་པ་དང་ཞུ་སྒྲིག་པ་གཅིག་ལྕོགས་བསྟན་འཛིན་དོན་ཡོད་ཀྱིས་ རབ་གནས་མེ་སྤྲེལ་བོད་རྒྱལ་ལོ་ ༢༡༤༣ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༥ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་བྲིས་པ་དགེ་བར་གྱུར་ཅིག། །།

ཝཱ་ཎ་སློབ་ཟུར་བ་རྣམས་ལ་གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༦ ཉིན་ཝཱ་ཎ་དབུས་བོད་ཀྱི་ གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་ཝཱ་ཎ་སློབ་ཟུར་བ་རྣམས་ལ་ གནང་བའི་གསུང་བཤད། ༄༅།། དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པ། རིགས་བདག་མཆོག ས་གནས་མང་པོ་ནས་

ཕེབས་པའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་འདིའི་སློབ་ཟུར་རྣམ་པ་ཚང་མར་འཚམས་འདྲིའི་ བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་རིང་ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་མང་པོ་ནས་སློབ་ཟུར་མང་

པོ་ཕེབས་འདུག འདི་ཙམ་འཛོམས་ཀྱི་ཡོད་པའི་དོ་སྣང་མ་བྱུང་། འདིར་ཕེབས་པའི་ ནང་མཁན་ལས་ཟུར་དང་། སློབ་གཉེར་ཁང་ཁག་གི་འགན་འཛིན། གཞུང་ཞབས། སྤྱི་ ཚོགས་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན། ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་སོགས་ འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་དང་། དེ་ཡང་གནད་འགག་ཡོད་པའི་ལས་དོན་ཐོག་ཐུགས་འགན་

བཞེས་མཁན་རྣམས་དངོས་སུ་མཇལ་སྐབས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུ་རྒྱུ་དང་བློ་ཁ་ ཚིམས་པོ་བྱུང་།

ནམ་རྒྱུན་ཁ་ཐོར་དགུ་ཐོར་དུ་ཡོད་དུས་གནད་འགག་ཡོད་པའི་མི་དེ་ཚོའང་

དྲན་ཡུལ་ནང་གསལ་པོ་ཞིག་མེད། དེ་རིང་འདིར་རུབ་རུབ་འཛོམས་པ་དང་། ལྷག་

པར་དུ་དྲན་རྟེན་གླེགས་བམ་དེའི་ནང་སློབ་ཐོན་པ་མང་པོའི་གནས་ཚུལ་བཀོད་འདུག དེ་མཐོང་དུས་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང་།

དྲུག་ཅུ་རེ་གྲངས་དང་བདུན་ཅུ་དོན་གྲངས་ནང་སློབ་གྲྭ་འདི་ཐོག་མར་འགོ་

འཛུགས་སྐབས་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་གནད་འགག་ཡོད་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་ཚང་ མས་སྐད་ཆ་དང་པོ་འདྲི་རྒྱུ་དང་། རྟག་ཏུ་འདྲི་རྒྱུ་ནི་འདི་ནས་ཐོན་སྐབས་ལས་ཀ་ག་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེ་རག་གི་རེད་ཅེས་པ་དེ་རེད། ཁོང་ཚོའི་བསམ་ཚུལ་ནང་འགྲོ་སོང་མང་པོ་བཏང་ སྟེ་སློབ་གྲྭ་ཆེན་པོ་ཞིག་བཙུགས་ནས་སློབ་ཐོན་ལས་མེད་མང་པོ་ཞིག་བཟོ་རྒྱུ་མ་

གཏོགས། འདིར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་དེའི་ཐོག་ནས་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་གྱི་འཚོ་བ་ ཞིག་འཐོབ་རྒྱུའི་ཧ་ལམ་ཚོད་དཔག་མ་ཐིག་པ་ཞིག་ཡོད་རེད། དེར་ཁག་ཡོད་པ་མ་

རེད། སློབ་གྲྭ་འདི་ཐོག་མར་བཙུགས་སྐབས་འཆར་གཞི་བསམ་འཆར་དང་པོའི་ནང་ སྦག་སར་བཞུགས་པའི་དགེ་འདུན་པ་རྣམས་རིམ་བཞིན་སློབ་གྲྭའི་རྣམ་པར་བསྒྱུར་

ནས་འདིར་སྤོ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཁུལ་རེད། དེར་བརྟེན་ཐེངས་དང་པོ་དང་། གཉིས་པ། ཕལ་ ཆེར་གསུམ་པའི་སྐབས་སུའང་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་སྦག་སར་ཡོད་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་

བཞི འི ་ དགེ ་ འདུན་གྲྭངས་མང་ཉུང་ལ་གཞི ག ས་པའི ་ ཚད་གཞི ་ ཞི ག ་ཕེ བ ས་པ་མ་ གཏོགས། སྦག་ས་ནས་མ་ཡིན་པར་ཕྱི་ནས་འཛུལ་མཁན་ཁྱིམ་པ་སོགས་དམིགས་

བསལ་གྱིས་བཅུག་པ་རེ་ཟུང་ལས་མེད། སྐབས་དེ་དུས་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ལེགས་ བྱང་སྡེ་ཚན་ )Culture Department) གྱི་ཟུང་འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་ཅཽདྷརཱི་འདིར་ ཕེབས་པ་རེད། དེ་དུས་ང་ཚོའི་སློབ་ཕྲུག་ཀྱང་སྦག་ས་ནས་ཕེབས་པའི་རབ་བྱུང་ཤ་

སྟག་རེད། སཱ་ར་ནཱ་ཐའི་བོད་དགོན་ནང་ཚོགས་ཤིག་ཚོགས་ཏེ་ཁོང་གདན་འདྲེན་ཞུ་ དུས་ང་ཡང་འབྱོར་ཟིན་ཙམ་ཡིན། དགོན་པའི་ནང་མཆོད་མཇལ་བྱེད་སྐབས་ཟུང་

འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་དེས་རང་གི་རོགས་པ་ཚོར་ “འདི་མཋ་ (དགོན་པ་) བཟོ་རྒྱུ་རེད་ འདུག སློབ་གྲྭ་བཟོ་རྒྱུ་རེད་མི་འདུག་’’ ཅེས་བཤད་པ་ངས་ཐོས་བྱུང་། ཚིག་དེ་ང་ལ་ ཕོག་པོ་དང་མ་བདེ་བ་ཞིག་བྱུང་། དེ་དུས་ང་ཚོས་ཁོང་ཚོར་འདི་ནས་ཐོན་ཏེ་ལས་ཀ་

འཐོབ་པའི་ཆེད་དུ་སློབ་གྲྭ་བཙུག་གི་མེད་ཅེས་བཤད་བསྡད་པ་རེད། ལན་དེ་ཁོང་ ཚོའི་རྣ་བར་རྩ་བ་ནས་འགྲོ་གི་མེད། གལ་ཏེ་ལས་ཀའི་ཆེད་དུ་མིན་ན་སློབ་གྲྭ་ག་རེ་ བྱས་ནས་བཙུག་དགོས་སམ་སྙམ་པ་ཞིག་ཡོད་འདུག 23

ཤེས་ཡོན་གྱི་དོན་དུ་སློབ་གྲྭ་བཙུག་དགོས་སྙམ་པའི་བསམ་བློའི་འཁྱེར་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཕྱོགས་དེ་རྒྱ་གར་ནང་འདས་པའི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ཡས་མས་ཤིག་ལ་མེ་ཀོ་ལའི་ཤེས་ ཡོན་སྲིད་བྱུས་ )Education Policy of Macaulay) ཁྱབ་པ་ནས་བཟུང་རྒྱ་

གར་གྱི་མི་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་འཛིན་སྐྱོང་ནང་ལས་ ཀ་བྱེད་མཁན་ཚོའི་བསམ་བློའི་མེད། དེར་བརྟེན་སློབ་གྲྭ་ཟེར་བ་དེ་འཚོ་ཐབས་རྐྱང་ པ་བཙལ་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་དང་། གལ་ཏེ་འཚོ་ཐབས་ཤིག་བཙལ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ན་

སློབ་གྲྭ་བཙུག་པའི་དགོས་པ་མེད་པ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་གི་ཡོད། ནེཧརུ་ )Nehru) དང་ ཆག་ལ་ )Chagla) སོགས་ཀྱི་དགོངས་པའི་ནང་ལེགས་བྱང་གི་འཛིན་སྐྱོང་དང་།

བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་དགོས་པའི་དགོངས་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་རེད་ མ་གཏོགས། དངོས་སུ་ལས་དོན་ལག་ལེན་བསྟར་མཁན་ཚོའི་ནང་བསམ་བློ་དེ་མེད་ པ་ཤ་སྟག་རེད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་ག་དུས་ཡིན་ནའང་ལས་ཀ་རག་པའི་ཆེད་དུ་མིན་ པ་དང་། ད་དུང་ངས་ཚིག་དེ་ལས་རྩུབ་པ་ཞིག་བེད་སྤྱོད་བཏང་སྟེ། འདི་ནས་མ་

འོངས་པར་གླ་ཆ་བླངས་ཏེ་གཡོག་པོ་རྒྱུག་མཁན་ཞིག་བཟོ་བའི་ཆེད་དུ་མིན་པར། ཐོན་ཚེ་མི་གཞན་ལ་ཕར་ལས་ཀ་བསྐོལ་ཐུབ་ན་སྐོལ་མཁན་དང་། དེ་མ་བྱུང་ནའང་

རང་མགོ་རང་ཐོན་བྱས་ཏེ་བདག་པོ་བྱེད་མཁན་ཞིག་མ་གཏོགས། མིའི་གཡོག་པོ་ རྒྱུག་མཁན་ཞིག་བཟོ་བའི་ཆེད་དུ་མ་རེད་ཅེས་བཤད་བསྡད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་ང་

ཚོའི་བསམ་བློའི་ཟུར་ཞིག་ནང་འདི་ནས་ཐོན་པའི་སློབ་ཕྲུག་དེ་ཚོས་མི་ཚེའི་འཚོ་

བའི་མདུན་ལམ་ཁྱོན་ནས་མ་རག་ན། བོད་ལ་ཡིན་ན་རབ་བྱུང་ཡིན་དུས་དགོན་པ་གྲྭ་

ཚང་ལ་ཆོས་ཞུགས་བྱས་ཚར་བའི་རྗེས་སུ་མི་ཚེ་དགོན་པའི་ནང་ཁྱོལ་འགྲོ་བ་མ་

གཏོགས། འཚོ་ཐབས་ཟུར་དུ་བཙལ་དགོས་དོན་མེད། འོན་ཀྱང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ འདིར་ག་ཚོད་མང་བ་བསྡད་ནའང་ལོ་དགུ་དང་བཅུ་ནས་འཐོན་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། ཉམས་

ཞིབ་ལྟ་བུ་བྱེད་ན་ལོ་བཅུ་གཅིག་བཅུ་གཉིས་ཙམ་བསྡད་ཐུབ་འགྲོ དེ་ནས་ཐོན་འགྲོ་

བའི་སྐབས་སུ་འགྲོ་སྟངས་སྡོད་སྟངས་མ་ཤེས་པ་ཞིག་ཆགས་ན། རྒྱ་གར་ཚོས་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤད་པ་དེ ་ ལའང་དངོ ས ་ཡོ ད ་ཀྱི ་ འབྲེ ལ ་བ་ཞི ག ་ཆགས་ཀྱི ་ ཡོ ད ་རེ ད ་སྙམ་པའི ་ བསམ་བློ་ཡང་ཡང་འཁོར་གྱི་ཡོད་རེད། ཡིན་ནའང་ད་དུང་ཕྱི་ལ་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་

སྟངས་ལ་དེའི་སྐོར་སེམས་ཁྲལ་རྩ་བ་ནས་མེད་ཚུལ་བསྟན་བསྡད་པ་རེད། ལོ་རེའི་ སློབ་གྲྭ་གསར་ཞུགས་ཡོང་མཁན་ཚོ་ལའང་དང་པོ་དེར་འཛུལ་རྒྱུགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་

མེད། རྗེས་མ་འཛུལ་རྒྱུགས་གཏང་དགོས་ཆགས་ཚར་བའི་རྗེས་སུའང་གསར་

ཞུགས་ཚོར་ང་འདིར་ཡོད་སྐབས་རྟག་ཏུ་ཐུག་གི་ཡོད། གཅིག་བྱས་ན་ཁྱེད་རང་ཚོ་ ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཐུགས་དྲན་གསོས་ཀྱི་རེད། སློབ་སྦྱོང་ཐོན་ནས་གཡོག་པོ་རྒྱུག་འཆར་ ཡིན་ན་ཡོང་ས་ནོར་བ་རེད། རྒྱ་གར་ནང་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ ཡས་མས་ཤིག་ཡོད་པ་རེད། དེང་སང་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཆགས་ཚར་བ་རེད། དེ་ཚོའི་

ནང་གང་དུ་འགྲོ་འགྲོ་རེད། འདིར་ཡོང་ནས་ཁྱེད་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་ཕུགས་ཀྱི་རེ་ འདུན་དེ་སློབ་གྲྭ་ཐོན་ན་གཡོག་པོ་ཞིག་རག་གི་རེད་སྙམ་པའི་བསམ་ཚུལ་དེ་ཡོད་ན།

འདིར་ཡོང་རྒྱུ་ཡོད་མ་རེད། གཞན་ཞིག་ལ་འགྲོ་དགོས་རེད་ཅེས་ལོ་ལྟར་བཤད་

བསྡད་པ་རེད། དེས་མིའི་བསམ་བློའི་ནང་ག་ཚོད་གཡོ་འགུལ་དང་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་ མེད་མི་ཤེས་ཀྱང་། འཆར་ཅན་གྱི་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་ལྟ་བུ་ལོ་ལྟར་དེ་འདྲ་བཤད་བསྡད་

པ་རེད། དེ་ནས་ལོ་གང་འཚམས་ཕྱིན་པའི་རྗེས་སུ། ཕལ་ཆེར་ ༡༩༩༠ ནང་ཡིན་པ་ ཡོད། ཌོག་ཊར་བི་པི་སིངྷ་ )Dr. Balmiki Prasad Singh, IPS) མཆོག་

རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གི་ལེགས་བྱང་དྲུང་ཆེ་ )Culture Secretary) རེད་ལ། གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་འདིའི་ཚོགས་གཙོ་ )Chairperson) ཡང་རེད། རྗེས་སུ་ཁོ་ རང་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ )Home

Secretary) ཆགས་ཏེ་ལོ་དུས་མ་ཚང་བར་ང་

ཚོའི་ཚོགས་གཙོའང་གནང་ནས་བཞུགས་པ་རེད། དེ་དུས་ཁོང་གིས་འདི་ནས་ཐོན་ པའི་སློབ་ཕྲུག་ལས་ཀ་མ་རག་པར་ལུས་པ་དེ་འདྲ་ཡོད་མེད་ཞིབ་འཇུག་ )Survey)

བྱེད་ན་ཡག་པོ་འདུག་ཅེས་བཀའ་གནང་གི་འདུག དེ་ནས་ང་ཚོས་གཏིང་ཟབ་མོས་ 25

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཐུབ་མེད་ཀྱང་། གང་ཐུབ་ཐུབ་ཅིག་བྱེད་དུས་ལས་མེད་མང་པོ་རག་

མ་སོང་། ཚང་མ་ལས་ཀ་ཞིག་ལ་བདག་བསྡད་འདུག དགེ་རྒན་བྱེད་མཁན་ཡང་ འདུག དཔེ་མཛོད་ཀྱི་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ཡང་འདུག ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་གི་ཆོས་ཚོགས་

ནང་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ཡང་འདུག བོད་གཞུང་ནང་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ཡང་འདུག གཙུག་ལག་སློ བ ་ཁང་འདི འི ་ ནང་ཤ་ཁུ་ཤ་ཐི མ ས་བྱས་ནས་ལས་ཀ་བྱེ ད ་མཁན་ ཡང་འདུག དེ ར ་བརྟེན་དེ ་ ནས་བཟུང་ཁོ ང ་གི ས ་རྒྱ་གར་གཞུང་གི ་ དཔོ ན ་རི ག ས་

རྣམས་ལ་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་ལས་ཀ་ )Employment) ལ་བཞག་མེད། འོན་ ཀྱང་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་འདི་ནས་ལས་མེད་གཅིག་ཀྱང་ཐོན་མེད་ཅེས་གསུངས་

ཀྱི་རེད། འབྲུའི་དོན་དུ་སོ་ནམ་བྱས་ནས་ཕུབ་མ་ཡོང་བ་ཆོས་ཉིད་རེད་ཅེས་པའི་ དཔེ་དེའང་ཁོང་གིས་གསུང་མཁྱེན་གྱི་ཡོད། དེ་ནི་ང་ཚོའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་

དང་། བོད་པའི་ལེགས་བྱང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་རེད་བསམ་ གྱི་འདུག

ད་ལན་འདིར་ཕེབས་མཁན་སློབ་ཟུར་ཚོའང་ཕྱག་ལས་གནད་འགག་ཆེན་

པོ་ཤ་སྟག་གནང་མཁན་མ་གཏོགས། ཕྱག་ལས་གནད་འགག་ཆུང་ཆུང་གནང་མཁན་

ཧ་ལམ་མེད་པའི་བཟོ་འདུག ངས་ཕྱག་ལས་གནད་འགག་ཆེ་ཆུང་དེ་གང་འདྲ་བརྩི་གི་ ཡོད་ཅེ་ན། དང་པོ་དེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་ཞབས་འདེགས་སྒྲུབ་ཀྱི་ཡོད་མེད་ དང་། གཉིས་པ་དེ་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་ཡོད་མེད། དེ་ནི་དེང་སང་སྐད་ཆ་

ཤོད་སྟངས་ལྟར་བྱས་ན་སོ་སོའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་མེད་དེ་རེད། དེ་མིན་ བསྟན་པ་ལ་མི་ཕན་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ལའང་མི་ཕན་པའི་རྒྱལ་མང་ཚོ་སྡེའི་སྤྱི་ཁྱབ་

འཛིན་སྐྱོང་དཔོན་རིགས་ )CEO, Multinational company) ལྟར་ཟླ་རེར་གླ་

ཕོགས་འབུམ་ཕྲག་བླངས་པ་གང་ཞིག་ལ་གྲུབ་དོན་དེ་སོ་སོའི་གྲོད་ཁོག་དང་ནང་མི་ བུ་ཕྲུག་གསོ་ཆེད་ཙམ་རེད། བསྟན་པ་སེམས་ཅན་གང་ལའང་མི་ཕན་པའམ། ཡང་ན་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རང་གི་ལེགས་བྱང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་ཐོགས་མེད་པའི་ལས་ཀ་ཞིག་ཡིན་ན། དེ་

ནི་ལས་ཀ་ཧ་ཅང་གནད་འགག་ཆུང་ཆུང་ཆགས་འགྲོ་བ་རེད། ལས་ཀ་གནད་འགག་

ཆུང་ཆུང་ག་རེ་ཆགས་པ་རེད་ཅེ་ན། ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་ཁོ་རང་སྐྱེས་བུ་ཆུང་ངུ་ ཆགས་ཕྱིན་པ་རེད། སྐྱེས་བུ་ཆུང་ངུའང་ཆགས་མིན་མི་ཤེས། གཅིག་བྱས་ན་སྐྱེས་ བུའང་མི་ཆགས་པའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་རེད། མི་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ལ་སྐྱེས་བུ་མ་རེད་ཅེས་

བཤད་དགོས་ཀྱི་མེད་དམ། རྒྱལ་ཚབ་བཞི་པས་མཛད་པའི་ལམ་སྒྲོན་གྱི་འགྲེལ་པའི་

ནང་སྐྱེས་བུ་ཆུང་ངུའི་མཚན་ཉིད་བཞག་སྐབས། ཕྱི་མ་དོན་གཉེར་ཅན་གྱི་བློ་ཞེས་

དང་། དེ་ནས་ཚེ་འདི་དོན་གཉེར་ཅན་གྱི་བློ་དེ་སྐྱེས་བུ་ཆུང་ངུའི་ཁོང་གཏོགས་མིན་ ནམ་ཞེ་ན། ཚེ་འདི་དོན་གཉེར་ཅན་གྱི་བློ་དེ་སྐྱེས་བུ་ཆུང་ངུ་མ་རེད་མདོག་མདོག་

གསུངས་ཡོད། དེ་ལྟར་ཚེ་འདི་དོན་གཉེར་ཅན་དེ་སྐྱེས་བུ་ཆུང་ངུའི་ཁོངས་གཏོགས་ མིན་ན། སྐྱེས་པ་རེད་དེ། སྐྱེས་གོ་མ་ཆོད་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེར་བརྟེན་ད་ལྟ་ཕྱག་ལས་

གནང་མཁན་ཚོའི་ནང་ལྟ་དུས་རྒྱ་ཆེ་ཆུང་ལ་མ་ལྟོས་པར་གཙོ་བོ་བསྟན་པ་དང་སྤྱི་

ཚོགས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པའི་ལས་དོན་སྒྲུབ་མཁན་ཤ་སྟག་ཡིན་དུས། རང་གིས་ ཀུན་སློང་བཅོས་ཤེས་ན། བོད་པའི་གཏམ་དཔེར། བཏབ་ས་དེར་སྨིན་པ་ཞེས་པ་དེ་

བྱུང་བ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེར་བརྟེན་ཁྱེད་ཚོ་ཚང་མར་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་

བསྔགས་བརྗོད་ཡོད། མ་འོངས་པར་ཡང་མུ་མཐུད་གནང་ཐུབ་ན་སློབ་གྲྭ་འདིའི་ མཚན་དོན་ལ་ཕན་མིན་ལ་ལྟོས་པར་། གང་ལྟར་སྐྱེས་པའི་སྐྱེ་གོ་ཆོད་པའི་སྐྱེས་བུ་ ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་རེད། དེས་ན་དེའི་ཐོག་དགོངས་བཞེས་གནང་རོགས་ཞེས་ད་ལན་ང་ ཚོ་མཇལ་བའི་སྐབས་སུ་ཞུ་འདོད་བྱུང་སོང་།

སློབ་གྲྭ་འདིའི་ཐོག་མའི་དམིགས་ཡུལ་ནང་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་དང་།

རྒྱ་གར་གྱི་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ནས་བོད་རང་དབང་ཡོད་སྐབས་སློབ་སྦྱོང་སླད་ བོད་དུ་འགྲོ་མཁན་གཉིས་ཀ་དམིགས་ཡུལ་མཉམ་དུ་བཟུང་ཡོད་རེད། སློབ་གྲྭའི་ 27

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དམིགས་ཡུལ་བཞི་བཞག་པའི་ནང་ནས་གཅིག་དེ་རེད། སྔོན་མ་བོད་དུ་སློབ་སྦྱོང་

བྱེད་དུ་འགྲོ་མཁན་ཚོ་ད་ལྟ་བོད་དུ་འགྲོ་ས་མེད་པ་ཡིན་སྟབས། དེ་ཚོར་བདམ་ཁ་ གསར་པ་སྤྲོད་རྒྱུ་དེ་གཅིག་རེད། ཡིན་ནའང་དང་པོ་དེར་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ མང་བ་མ་གཏོགས། ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ནས་ཡོང་མཁན་དཀོན་པོ་རེད། དེང་སང་

བོད་པ་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཡོང་མཁན་ཉུང་དུ་ཕྱིན་པ་རེད། མ་འོངས་པར་རྒྱ་གར་ནང་

བོད་པ་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ལྷག་གི་ཡོད་མེད་ཀྱང་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག ༢༠༡༤ ལོའི་རྒྱ་ གར་གྱི་འོས་བསྡུ་ཆེན་མོའི་ནང་བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཆ་ཤས་བླངས་འདུག དེར་ བརྟེན་ད་ལྟ་ནས་བརྩི ས ་པའི ་ ལོ ་ བཅོ ་ ལྔ་ཉི ་ ཤུའི ་ ནང་རྒྱ་གར་ནང་བོ ད ་མི ་ སྐྱབས་

བཅོ ལ ་བ་ལྷག་ཨེ ་ ཡོ ང ་། ཁོ ང ་ཚོ ་ སྔོན་མ་སྐྱབས་བཅོ ལ ་བ་རེ ད ་ཟེ ར ་རྒྱུ་ཙམ་མ་ གཏོགས། དངོས་གནས་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་ཐོག་ནས་རྗེས་སུ་བོད་ཀྱི་གནས་བབས་

འགྲིག་ཆགས་བྱུང་ན་ཕར་ལོག་ཆོག་ཆོག་རེད་ཟེར་རྒྱུ་དཀོན་དུ་དཀོན་དུ་འགྲོ་གི་

མེད་དམ་བསམ་གྱི་འདུག དེ་ནི་དྲི་བ་ལོགས་ཀ་ཞིག་རེད། གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་འདི་

དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་དྲི་བ་ཞིག་མ་རེད། དེང་སང་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་དང་། ཧི་ མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་སློབ་ཕྲུག་མང་ཉུང་བསྡུར་ན་ཧི་མཱ་ལ་ཡ་ནས་མང་བ་ཆགས་ཀྱི་

ཡོད་བཟོ་འདུག དེ་ཐོག་མའི་དམིགས་ཡུལ་བཞག་པ་དང་མཚུངས་པ་བྱུང་བ་རེད། ཧི་མཱ་ལ་ཡ་རི་རྒྱུད་ཁུལ་དངོས་སུ་ཕྱིན་པའི་སྐབས་སུ་འདི་ནས་ཐོན་པའི་སློབ་ཟུར་དེ་

ཚོས་དངོས་གནས་ཕྱག་ལས་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་གནང་མཁན་མང་པོ་འདུག རེ་

གཉིས་ཙམ་ཆབ་སྲིད་ནང་ཕེབས་པའང་འདུག དེ་རང་དབང་རེད། མང་ཆེ་བ་ཆོས་

དང་རིག་གཞུང་གི་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་ཧ་ཅང་མང་པོ་འདུག ལྷག་པར་དུ་བར་ལམ་བལ་ཡུལ་དང་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་དགོན་པ་

ཉམས་གསོ་བྱུང་བ་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་དགོན་པ་ཉམས་གསོ་

བྱུང་བ་ཁག་ལ་ཝཱརཱཎསཱི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་དང་། མའི་སོར་རྣམ་གྲོལ་གླིང་སོགས་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྡེ་ཚན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཕན་ཐོགས་ཤོས་བྱུང་འདུག མཁན་པོ་དང་། སློབ་དཔོན། དགེ་ རྒན་སོགས་མང་པོ་འདུག སོ་སོས་ཆོས་དང་འཛིན་སྐྱོང་གང་ལ་གང་འཚམ་གནང་ ཐུབ་མཁན་མང་པོ་ཆགས་བསྡད་འདུག དེ་ཚོ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད།

དེ ་ རི ང ་འདི ར ་གནད་ཡོ ད ་ཀྱི ་ མི ་ མང་པོ ་ ཐག་རི ང ་ནས་ཕེ བ ས་ཏེ ་ ང་ཚོ ་

འཛོམས་པའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བ་ཡིན་སྟབས། ངས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཚོར་ང་

རང་གི ་ སེ མ ས་ནང་ཡོ ད ་པའི ་ འབྱུང་འགྱུར་བོ ད ་མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ གནས་བབས་དང་ འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ཁ་ཤས་དང་། རྒྱ་གར་དང་བལ་པོ་འབྲུག་ཡུལ་སོགས་ཧི་མཱ་

ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མི་ཚོར་སོ་སོའི་བསམ་ཚུལ་དོན་ཚན་གཅིག་གཉིས་ཤིག་ཞུས་ན། གཅིག་བྱས་ན་ཐུགས་ཕན་གསོས་སྲིད། གལ་ཏེ་ཐུགས་ཕན་མ་གསོས་པ་ཡིན་ནའང་ བྱ་གཏོང་སྙན་སྒྲོན་གྱི་ཚུལ་དུ་རེད། ང་ཚོ་བོད་པའི་གཏམ་དཔེར། ཁ་ཆེམས་རླུང་ལ་ བསྐུར་བའི་འཕྲིན་ཡིག་ལྟ་བུ་ཡིན།

ཐོག་མར་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ལ་མཚོན་ན། ང་ཚོ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་

སླེབས་ནས་ལོ་ ༦༠ ཟིན་གྲབས་ཡོད། ལོ་ ༦༠ དེ་བོད་པའི་སྐར་རྩིས་བརྩི་སྟངས་ ལྟར་ན། རབ་བྱུང་གཅིག་གམ་དུས་རབས་གཅིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། ཧ་ཅང་རིང་པོ་

རེད། དེའི་རིང་གནས་ཚུལ་སྡུག་པ་ཇི་ལྟ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བྱུང་ཡོད་ལ། གནས་ཚུལ་ཡག་

པོ་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའང་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། གནས་ཚུལ་ཡག་པོ་བྱུང་བ་དེ་

ཚོ་ཚང་མ་མཐར་གཏུགས་ན་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་རྐྱང་གི་སྐུ་ངལ་བསྐྱོན་པ་དང་། དེའི་སྐུ་དྲིན་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ནས་བཟུང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་

པོ་ཆེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཕྱག་ལས་ནས་ཟུར་ཐོན་གནང་བ་རེད། དེར་བརྟེན་བཙན་བྱོལ་ བོད་མི་ཙམ་མ་ཟད། བོད་མི་རིགས་སྤྱི་ཡོངས་ལ་གནས་སྐབས་ཀྱི་གྱོང་གུན་བྱུང་

ཡོད། དེ་ལས་ང་ཚོས་མཐར་ཐུག་ལ་ཁེ་ཕན་ཞིག་བླངས་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ་མ་རེད་

ཅེས་པའི་དྲི་བ་དེ་ད་ལྟ་ལམ་སེང་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ལན་བརྒྱབ་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད། 29

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེ་ཡག་པོ་བྱུང་བ་རེད། མ་འོངས་པར་དེའི་ཐོག་ནས་ཁེ་བཟང་ཆེན་པོ་འཐོབ་རྒྱུ་རེད་ ཅེས་བཤད་བསྡད་པ་དེ་ང་ཚོས་རྒྱུ་མཚན་གྱི་ཐོག་ནས་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་དེ་

ཙམ་ལས་སླ་པོ་ཞིག་མ་རེད། ང་རང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། ཆ་བཞག་གི་ ཡོད་རེད། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་བཀའ་གནང་བ་དང་། དུས་གསུམ་གསལ་

གཟིགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་ཙང་། དེ་ཏན་ཏན་ང་ཚོར་ཁེ་ ཕན་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་གྱི་རེད་ཅེས་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། ཁེ་ཕན་དེ་མང་

ཚོགས་ཀྱིས་མཁས་མཛངས་རྣམ་དཔྱོད་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་ལེན་མ་ཐུབ་ན། ཁེ་ཕན་ དེ་ལེན་མི་ཐུབ་པར། གྱོང་གུན་དེ་འཁུར་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ན། ཕུགས་ལ་དཀའ་ ལས་ཁག་པོ ་ རེ ད ་བསམ་གྱི ་ འདུག ༧སྐྱབས་མགོ ན ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ འགྲོ ་ བ་མི འི ་ ཤ་

ཚུགས་སུ་བྱོན་པ་ཡིན་ཙང་། ལོངས་སྐུ་བཞིན་ཇི་སྲིད་ནམ་མཁའ་གནས་ཀྱི་བར་དུ་ བཞུགས་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རེད། ང་རང་ཚོར་འདོད་པ་ཡོད་ རུང་མེད་རུང་། དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་བཅུ་གསུམ་བཞུགས་པ་ཡིན་ནའང་ད་ལྟ་ག་ཚོད་

ལྷག་ཡོད་རེད། དགུང་ལོ་བརྒྱད་ཅུ་ཐམ་པར་ཕེབས་བཞིན་ཡོད་རེད། བརྒྱད་ཅུ་ཐམ་ པ་ནས་བརྒྱ་དང་བཅུ་གསུམ་ཟེར་བ་དེ་བྱ་ལོངས་བྱེད་ལོངས་ཡོད་པའི་རིང་པོ་ཞིག་

གང་ཡང་མ་རེད། དེ་འདྲ་སོང་ཙང་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་ནའི་བབ་དང་། རྒྱལ་སྤྱི་ དང་རྒྱལ་ནང་གི་གནས་ཚུལ། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཕྱི་ནང་ལ་གནས་པའི་བོད་མི་གཞོན་

སྐྱེས་ཚོ འི ་བསམ་བློའི་འགྲོ་ཕྱོགས་ཀྱི་འཚར་ལོ ངས་ཡོང་སྟངས་དེ ་ ཚོ་ ཚང་མར་

བསྡོམས་ཤིག་བརྒྱབས་ནས་ང་ཚོས་ཞིབ་འཇུག་ཅིག་གནང་ན། ཉེན་ཁ་ཆེན་པོའི་ དུས་ཚོད་ཅིག་ཡིན་པ་དེ་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཐུབ། ཉེན་ཁ་ཆེན་པོའི་དུས་ཚོད་ཟེར་བ་དེ་ མཐའ་ཅིག་ཏུ་སྡུག་པ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས་དོན་མེད། དེ་ནི་ཀླན་ཀ་ཞིག་རེད། ང་ཚོས་ ཀླན་ཀ་དེ་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ། ཀླན་ཀ་མེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ ནང་འགྱུར་བ་དང་ཡར་རྒྱས་གཉིས་ཀ་ཡོང་རྒྱུ་མེད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡར་རྒྱས་ནི་དུས་དང་། གནས་སྐབས། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་དབང་གིས་ཀླན་

ཀ་བྱུང་སྐབས་ཁ་ཐུག་གདོང་ལེན་བྱེད་སྟངས་དེ་མཁས་མཛངས་རྣམ་དཔྱོད་ག་ཚོད་

ཅིག་བྱེད་ཐུབ་མིན་དང་། ཚུལ་དང་མཐུན་པ་ག་ཚོད་ཅིག་ཡོང་གི་ཡོད་མེད་དེའི་ཐོག་ རག་ལུས་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་བོད་པའི་ན་གཞོན་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་ ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་དབུ་ཁྲིད་དང་ཁོང་གི་ཐུགས་རྗེའི་གྲིབ་བསིལ་ཡོད་པའི་

སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་། དེ་མེད་པ་ཆགས་པའི་སྐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་གཉིས་ ཀ་འཐད་སྒྲུབ་རིགས་པའི་ཐོག་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ཏེ་ག་རེ་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། ག་རེ་ ཡོང་མི་སྲིད་པ་རེད། ང་ཚོར་སྟོབས་ཤུགས་ག་རེ་ཡོད་རེད། ང་ཚོར་ཞན་ཆ་ག་རེ་

ཡོད་རེད། ཀླན་ཀ་ག་རེ་ཡོད་རེད། དེར་གདོང་ལེན་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐབས་ཤེས་ག་རེ་

ཡོད་རེད། དེའི་ཐོག་ད་ལྟ་ནས་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ བསམ་གྱི་འདུག བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལ་སྣང་བ་གདོང་འདེད་ཀྱིས་ཁ་ཐུག་ཁ་

ཐུག་བསམ་བློ་གཏོང་མཁན་དེ་མང་བ་ཞིག་དང་། ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་གི་རྗེས་སུ་ག་རེ་ཡོང་

སྲིད་མིན། དེ་ཡོང་བར་ད་ལྟ་ང་ཚོས་རྒྱུ་རྐྱེན་ག་རེ་བཟོ་བཞིན་ཡོད་མིན་དེའི་ཐོག་ དགོངས་པ་བཞེས་མཁན་ཉུང་ཉུང་མ་གཏོགས་མི་འདུག དེར་བརྟེན་བོད་པའི་སྤྱི་

ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་འཁྱེར་ཕྱོགས་ནང་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་འཆར་སྣང་དེ་བསྐྲུན་

དགོས་པ་ཞིག་དང་། ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་འཆར་སྣང་དེ་དང་མཉམ་དུ་ལྟ་གྲུབ་ལ་ གཞི་བརྟེན་བཅོལ་བའི་ཐབས་ལམ་བཙལ་ཤེས་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་ པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ད་ལྟ་ང་ཚོའི་ན་གཞོན་ཚང་མ་འཛིན་གྲྭ་བཅུ་གཉིས་བར་དུ་

བོད་པས་ཟུར་འཛུགས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ནའང་། དངོས་སུ་བསམ་བློའི་འཁྱེར་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུ་བ་བརྟན་པོ་བཟོ་རྒྱུ་དེ་གཙུག་ལག་སློབ་ ཁང་ནང་ལ་རེད། གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་འདི་ཙམ་མ་གཏོགས། ན་གཞོན་སྤྱི་ཡོངས་

ཀྱི་བརྒྱ་ཆ་མང་ཤོས་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཁག་གི་ནང་འགྲོ་བཞིན་ 31

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད། རྒྱ་གར་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཚོའི་ནང་ད་ལྟའང་ལོར་ཌི་མེ་ཀོ་ལེའི་ ) Lord Macaulay) བྱིན་རླབས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་དེ་སྔོན་མ་ལས་ཆེ་བ་མེད་ནའང་

ཆུང་བ་ཕྱིན་མེད་པའི་བཟོ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་རེད། དེའི་འོག་ཏུ་ཕྱིན་ནས་ང་ཚོའི་ཕུགས་ ཀྱི་འཆར་སྣང་དང་ཕུགས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་གཉིས་ཀ་བརླག་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་དེ་ཕྲན་བུ་ མཐོང་བསྡད་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེར་བརྟེན་སྤྱིར་བོད་རིགས་ཡོངས་རྫོགས་དང་། ལྷག་

པར་དུ་གཙུག་ལག་སློ བ ་ཁང་འདི ་ ནས་ཐོ ན ་པའི ་ སློ བ ་ཟུར་དེ ་ ཚོ ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ནང་ བསམ་ཚུལ་བཟོ་མཁན་གྱི་གྲས་སུ་ཡོད་དགོས་ཀྱི་རེད། ད་ལྟ་མེད་པ་ཡིན་ནའང་

ཚུད་དགོས་ཀྱི་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ནང་བསམ་ཚུལ་བཟོ་མཁན་ )Opinion Maker) སྲ་ཐག་ཐག་ཅིག་མེད་ན། སྤྱི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ལ། བརྟན་པོ་བསྡད་

ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། དེར་བརྟེན་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བསམ་བློའི་འགྲོ་ཕྱོགས་ལ་ཁ་ལོ་སྒྱུར་ ཐུབ་མཁན་འདི འི ་ནང་ནས་མང་པོ ་ཐོ ན ་ཡོ ད་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ད་ལྟ་འདི ར ་ བཞུགས་པ་མང་ཆེ་བ་དེ་འདྲ་ཤ་སྟག་རེད། དེར་བརྟེན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་

ཚོགས་ནང་ངེས་པར་དུ་ཕུགས་བསམ་རིང་པོ་བཞེས་དགོས་པ་དང་། དེའི་འཆར་ སྣང་དེའང་གསལ་པོ་ཡོད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དཔེར་ན་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་ཁ་ཐོར་དགུ་ཐོར་

དུ་འགྲོ་མཁན་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་དེ་ཚོ་གང་མགྱོགས་ཐོག་ནས་ལུང་པོ་སོ་སོའི་ ཡུལ་མི་ཆགས་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད། ལུང་པའི་ཡུལ་མི་ཆགས་ཚར་བའི་རྗེས་སུ་ཁོ་རང་

ཚོའི་ལས་འགན་དང་པོ་དེ་རང་ཉིད་ལུང་པ་གང་གི་ཡུལ་མི་ཡིན་པ་དེའི་ཁེ་ཕན་སྲུང་ སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད། དེའི་ཞོར་ལ་སྔོན་མ་བོད་རིགས་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་བོད་པའི་ཁེ་

ཕན་བསྒྲུབ་ཐུབ་ན་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ཞིག་རེད། དཔེར་ན། སོ་སོ་ལུང་པ་གང་གི་མི་རིགས་ ཡིན་པའི་ལུང་པ་དེའི་ཁེ་ཕན་དང་། བོད་པའི་ཁེ་ཕན་གཉིས་པོ་དེ་འགལ་ཟླར་ཕྱིན་པ་

ཡིན་ན། བོད་པའི་ཁེ་ཕན་བློས་བཏང་ནས་རང་གི་ལུང་པའི་ཁེ་ཕན་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ དགོས་པ་དེ་རང་བཞིན་གྱི་ཁུར་དུ་བབས་པའི་ལས་འགན་ཞིག་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་རེད།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱ་གར་ནང་ད་བར་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ངོས་ནས་འདིར་ཁྱེད་ཚོ་ཧ་ཅང་རྒྱུན་

རིང་པོ་ཕྱིན་པ་རེད། སྐྱབས་བཅོལ་བ་བྱས་ནས་བསྡད་རྒྱུ་ཡོད་མ་རེད་ཅེས་ད་ལྟ་ཕན་ ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་མཁན་བྱུང་མེད་ལ། མ་འོངས་པར་ཡང་གཅིག་བྱས་ན་ཡོང་ མདོག་ཁ་པོ་མ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་གི་ཡོད་

རེད། འོན་ཀྱང་ཚོད་དཔག་བྱས་ན། སོ་སོ་རང་འགུལ་ཐོག་ནས་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་ གནས་བབ་བཞག་ནས་རྒྱ་གར་ཡུལ་མིའི་གནས་བབ་ལེན་པ་ཡིན་ན། ཁེ་བཟང་མང་

པོ་ཞིག་འདུག་དགོངས་མཁན་ཧ་ཅང་མང་པོ་རེད། སྒེར་གྱི་ཐོག་ནས་ཡིན་སྲིད། དེ་

ཡང་ག་ཚོད་གནད་དུ་སྨིན་པ་ཞིག་ཡོད་འགྲོ་མེད་འགྲོ་བརྗོད་ཐུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད། དེ་ ཚོ་ངས་དཔེ་མཚོན་ཙམ་ཞུས་པ་ཡིན། དེ་བཞིན་དུ་ད་དུང་ང་ཚོ་བོད་ལ་ལོག་རྒྱུའི་གོ་

སྐབས་མ་བྱུང་བར་ལོ་ལྔ་བཅུ་ཐམ་པ་ལུས་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་གར་ནང་བཙན་བྱོལ་བོད་ མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་དེ་གང་འདྲ་ཆགས་རྒྱུ་རེད། ད་ལྟ་ཡིན་ན་ཆོས་སྡེ་ཁག་

དང་། དགོན་པ་ཁག སློབ་གྲྭ་ཁག གཞིས་ཆགས་ཁག་སོགས་མང་པོ་ཞིག་ངོས་

འཛིན་ཡོད་པ་དང་། ཟུར་བཅད་ལྟ་བུ་ཡོད་རེད། དེ་ཚོ་ཚང་མ་མེད་ན་གནས་བབས་ གང་འདྲ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་རེད། ཡོད་པ་བྱས་ནས་བསྡད་རྒྱུར་ང་ཚོས་ག་རེ་བྱེད་ཐུབ་

ཀྱི་རེད། དེ་ཚོའི་རིགས་དེ་ཏོག་ཙམ་དྲི་བ་གནད་འགག་ཆེན་པོ་རེད། དེ་དང་མཉམ་དུ་

ང་ཚོའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ན་གཞོན་ཚོར་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་སྟངས་དེ་དམིགས་ཡུལ་གང་ འདྲ་ཞིག་བཟུང་ནས་ཐབས་ལམ་གང་འདྲ་ཞིག་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་སྤྲད་ཀྱི་ཡོད་ རེད། དེའི་སྐོར་ལའང་བསམ་ཞིབ་བྱེད་དགོས། སོ་སོར་ལངས་ཕྱོགས་ཡོད་པ་ཞིག་

དགོས་རྒྱུ་དེའང་གཅིག་བྱས་ན་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་གྱི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ང་ཚོས་ ཁ་ནས་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ཞེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་རུང་། དངོས་གནས་ཟུར་དུ་ངོས་ འཛིན་ཡོད་པའི་བོད་པའི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་དང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་རྒྱ་གར་ནང་མ་

གཏོགས་མེད། འདིའི་ངོས་འཛིན་དེ་རྒྱུན་མཐུད་ནས་ཉར་ན་ཡག་གི་ཡོད་དམ། ཡང་ 33

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ན་གཡུག་བཞག་ན་ཡག་གི་རེད། གཡུག་བཞག་ན་ཁེ་ཕན་ག་རེ་རག་གི་ཡོད་རེད། ཉར་ན་གྱོང་ག་རེ་རག་གི་ཡོད་རེད། དེ་ཚོ་མིའི་བསམ་བློའི་ནང་དྲི་བ་མང་པོ་ཞིག་

སླེབས་ཀྱི་ཡོད་རེད། དྲི་བ་དེ་ཚོར་ལན་འཚོལ་བའི་སྐབས་སུ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ ཕུགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་དེ་བློ་ལ་བཞག་ནས་ལན་དེ་བཙལ་ཀྱི་ཡོད་དམ། ཡང་ན་ད་ལྟ་

སོ་སོར་སྟབས་བདེ་ལོད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ལན་དེ་བཙལ་གྱི་ཡོད་རེད།

དེ་ཚོ་ཞིབ་ཚགས་པོས་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། བཙན་ བྱོ ལ ་བོ ད ་མི འི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ཁྱོ ན ་ཡོ ང ས་ཀྱི ་ གནས་སྟངས་ནང་ལ་གལ་ཆེ ་ ཤོ ས ་དེ ་ བཙན་བྱོལ་བའི་གནས་བབ་ཡོད་པ་ཞིག་བྱས་ནས་བསྡད་ཀྱི་རེད་དམ། ཡང་ན་མེད་ པ་ཞིག་བྱས་ནས་བསྡད་ཀྱི་རེད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ན་གཞོན་དེ་ཚོ་སློབ་གྲྭའི་ནང་ སློབ་སྦྱོང་གང་འདྲ་ཞིག་སྤྲད་ཀྱི་རེད། མ་འོངས་པར་དམིགས་ཡུལ་གང་འདྲ་ཞིག་

བཟུང་ནས་ཐབས་ལམ་གང་འདྲ་ཞིག་བྱེད་ཀྱི་རེད། ད་ལྟ་ཡོད་བཞིན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་

རུབ་རུབ་གནས་སྡོད་ཀྱི་གཞིས་ཆགས་དེ་ཚོར་འཛིན་སྐྱོང་དགོས་ཀྱི་རེད་དམ་མ་ རེད། ཐུབ་ཀྱི་རེད་དམ་མ་རེད། རྒན་པ་དེ་ཚོ་ཤི། གཞོན་པ་དེ་ཚོ་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་ཕྱིན། ཉིན་ཞིག་ས་ཆ་དེ་དག་རང་བཞིན་གྱིས་སྟོང་པ་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་རེད་དམ། དེ་ཚོའི་

ཐོག་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་འགྲོ་དགོས་པ་ཞིག་དང་། བསམ་བློ་གཏོང་ དགོས་པ་ཞིག་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག

དེ་བཞིན་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ཡོད་རེད། དེ་ད་བར་སྲ་

ཚུགས་ནས་གནས་པ་རེད། མ་འོངས་པར་ཡང་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་མ་གསལ་བར་

དུ་སྲ་ཚུགས་ནས་གནས་དགོས་ཀྱི་རེད། བཙན་བྱོལ་བོད་མི་བོད་ལ་ལོག་འདོད་ཡོད་

མཁན་དེ་ཚོ་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་ལོག་ཆོག་པའི་གནས་བབས་ཤིག་མ་ཆགས་ པར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་ཞིག་སོང་བ་ཡིན་ན་ཧ་ཅང་ཡ་མཚན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ རེད། དེ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དང་། དེ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་ཐབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ནང་ཀླན་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཀ་ག་རེ་ཡོང་སྲིད་ཀྱི་རེད། ཀླན་ཀ་དེ་ཚོར་གདོང་ལེན་གང་འདྲ་ཞིག་བྱེད་དགོས་

རེད། དེ་ཚོའི་ཐོག་ལ་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་བསམ་གྱི་ འདུག ལྷག་པར་དུ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་

གཉིས་པོ་ནི་ང་ཚོའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཡོད་ན་མེད་ན་དེ་རེད། དེའི་རྒྱན་

ཆའི་ཚུལ་དུ་ཁྲིམས་ཞིབ་ཁང་ཞིག་ཡོད་རེད། དེ་རིང་ཁ་སང་དྷ་རམ་ས་ལའི་སྐད་ཆ་ ཤོད་སྟངས་ལྟར་ན་མང་གཙོ་ཀ་བ་གསུམ་ཞེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་སྟངས་ ཅོག་ཙེ་ཞིག་ཡིན་ན་ཀ་བ་གསུམ་ཅན་དེ་ཙམ་བརྟན་པོ་ཡོད་པ་མ་རེད། བཞི་ཡོད་ན་

ཡག་གི་རེད། ༼ཞལ་ཤོབ་དང་སྦྲགས་ནས་གསུངས།༽ མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་པོ་

དེ་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཐོག་གནས་ཡོད་པ་རེད། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་དང་། ཁོང་ཚོའི་བསམ་བློ་འཁྱེར་ཕྱོགས། དེས་དྷ་རམ་ས་

ལའི་ཀ་བ་གསུམ་གནས་ཕྱོགས་བཅས་ལ་ཐག་ཉེ་པོའི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། དེ་ ཚོའང་ང་ཚོའི་འཆར་སྣང་དང་དཔྱད་གཞིའི་ནང་ངེས་པར་དུ་སླེབས་དགོས་ཀྱི་རེད་ བསམ་གྱི་འདུག ལྷག་པར་དུ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དེ་རྩ་བའི་ཆབ་སྲིད་

ཀྱི་དབང་ཚད་ཚང་མའི་འབྱུང་ཁུངས་ལྟ་བུ་དེ་རེད། འཛིན་སྐྱོང་དང་ཁྲིམས་ཞིབ་ གཉིས་ཀས་མཐའ་མ་འགན་འཁྱེར་ས་དེ་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ལ་འཁྱེར་དགོས་པ་

རེད། སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དེ་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཚོགས་པ་མང་ པོ ་ མེ ད ་པའི ་ མང་གཙོ འི ་ འགྲོ ་ སྟངས་ཤི ག ་གི ་ ཐོ ག ་ནས་འགྲོ ་ བཞི ན ་ཡོ ད ་པ་རེ ད ། འགལ་ཟླ་ཚོགས་པ་དང་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པ་ཟེར་བའི་དབྱེ་བ་ཡོད་པ་མ་རེད། མི་

མང་པོས་དེར་རླབས་ཆེན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཤིག་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོར་འཕྲལ་ ཕུགས་རྒྱང་གསུམ་ལ་ཁེ་ཕན་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད། དེ་ཞན་ཆ་དང་

སྐྱོན་ཡིན་པའང་དགོངས་པ་བཞེས་མཁན་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། ད་ལྟ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ ང་ཚོའི་འོས་བསྡུའི་ལམ་སྲོལ་ནང་དྭང་བླངས་བྱེད་མི་ཆོག་པ་མ་རེད། ཡིན་ནའང་དྭང་ 35

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བླངས་བྱེད་མཁན་དཀོན་པོ་རེད། མི་མང་གིས་འོས་གཞི་བདམས་པ་དང་། མཐའ་ མའི་འོས་བསྡུ་གཉིས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། རིམ་པ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བྱེད་སྲོལ་ ཡོད་པའི་འོས་བསྡུ་དེར་ཡང་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་

མང་གཙོའི་ལྟ་གྲུབ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་མང་པོས་བསམ་གྱི་ཡོད་རེད་ལ། བརྗོད་ ཀྱིའང་ཡོད་རེད། དེ་ལ་མ་བསྡད་པར་ཉིན་ཞིག་ཞེ་པོ་ཞིག་རང་དབང་ཡོད་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་ལྟར་འོས་ཤོག་སྒང་ལ་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་། འགྲན་བསྡུར། ཁ་གཏད་བྱས་ཏེ་ཧ་ ཅང་འཁྲུག་པོ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ང་ཚོར་དགོས་མཁོ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་དམ་མ་རེད། ང་ཚོར་

ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་རེད་དམ་མ་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཧ་ཅང་དུམ་བུར་བཏུབས་

ནས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཚོགས་པ་མང་པོ་ཡོད་པའི་མང་གཙོ་དང་གཅིག་པ་བྱས་ནས་ཕྱིན་

པ་ཡིན་ན་ང་ཚོ་ག་པར་སླེབས་ཀྱི་རེད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ད་ལྟ་ནང་བཞིན་གཅིག་གྱུར་ གྱིས་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་ཁེ་ཕན་ག་རེ་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཚོར་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་རྒྱུ་ དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ཚོ་ཡོང་རྒྱུ་བསྡད་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ཅུའི་ནང་ག་རེ་

ཡོང་སྲིད་པ་རེད། ག་རེ་ཉེན་ཁ་ཡོད་རེད། ག་རེ་ཁེ་ཕན་ཡོད་རེད། དེ་ཚོའི་ཐོག་སྤྱི་ ཚོགས་ནང་བསམ་བློ་བསྡུར་བ་དང་། གོ་བསྡུར། བགྲོ་གླེང་བྱེད་མཁན་དཀོན་པོ་ལྟ་ བུ་ཞིག་འདུག

དེ ་ བཞི ན ་ང་ཚོ འི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ནང་ལ་ཞན་ཆ་ཞི ག ་ག་རེ ་ ཡོ ད ་རེ ད ་ཅེ ་ ན།

གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཚགས་པོ་དང་གསལ་པོ་ཞིག་སྤྲོད་ལེན་བྱེད་མཁན་མི་བྱེད་པ་མ་ ཟད། གནས་ཚུལ་སྒྲུག་མཁན་གྱིས་ཀྱང་མ་བསྒྲུགས་པར་གསལ་ཁ་མེད་པ་ཞིག་གི་

ཐོག་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་ཞིག་དང་། དེའི་འོག་ནས་མཚམས་རེ་གསལ་པོ་མེད་པ་དེའི་ཁེ་ཕན་ གང་ཟག་བྱེ་བྲག་པ་རེ་ཟུང་གིས་རང་དོན་ཁོག་བཅུག་གི་དམིགས་ཡུལ་བསྒྲུབ་རྒྱུར་

ཕན་འགྲོ་བ་དེ་འདྲ་བྱས་ན་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་པོ་གནས་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། ང་ཚོ་བཀའ་ ཤག་ནང་ཡོད་པའི་སྐབས་ལ་བདེན་པ་དང་། འཚེ་བ་མེད་པ། ཡང་དག་པའི་མང་གཙོ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིང་ལུགས་ཞེས་གཞི་རྩའི་ལྟ་གྲུབ་གསུམ་བཞག་པ་དེ་བྱས་རྗེས་དང་ཕན་སེམས་གྱི་ ཆེད་དུ་མ་རེད། བདེན་པ་དེ་མེད་ན་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་ གནས་བབ་ཐོག་ཡོད་པ་དེ་སའི་གོ་ལ་ཆེན་པོ་འདིའི་ཐོག་རྒྱུན་རིང་པོ་གནས་ཐུབ་རྒྱུ་

ཁག་པོ་ཆགས་ཀྱི་རེད། ང་ཚོར་སྟོབས་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་དེ་བདེན་པ་དང་འཚེ་བ་མེད་

པ་གཉིས་རེད་བསམས་ཏེ། ང་ཚོའི་སྟོབས་ཤུགས་མ་ཤོར་བའི་དོན་དུ་མི་ལྔ་དྲུག་ཅིག་ ལས་མེད་རུང་། སོ་སོའི་ངོས་འཛིན་མ་བརླགས་པར་བསྡད་ཐུབ་པའི་དམིགས་ཡུལ་

བཟུང་ནས་ལྟ་གྲུབ་དེ་ཚོ་འཁྱེར་བ་རེད། དེ་རིང་ཁ་སང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་ནང་ བདེན་པ་ལ་དེ་ཙམ་གྱིས་བརྩི་མཐོང་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག དཔེ་མཚོན་

ཙམ་ཞུ་ན། ཉེ་ཆར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་གི་ནང་ང་ཚོའི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་དེ་

གསལ་ལ་མ་གསལ་ཐོག་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་མ་གཏོགས། མང་གཙོའི་འགྲོ་སྟངས་དང་ མཐུན་པར་མི་མང་ལ་སྐད་ཆ་དྲིས་པ་དང་། བསམ་ཚུལ་བསྡུར་བ། མང་གཙོའི་བརྒྱུད་

ལམ་ནང་བགྲོ་གླེང་རྗེས་སུ་ཐག་བཅད་པ་ཞིག་མ་རེད་ཅེས་བསམས་བཞིན་དུ་ཤོད་ མཁན་དེ་འདྲ་ཡོང་གི་འདུག དེ་ཚོ་མངོན་སུམ་ལ་བསྙོན་པའི་སྐྱག་རྫུན་ཤོད་ཀྱི་ཡོད་ རེད། དེ་ལ་ལན་འབྲི་མཁན་བྱུང་འདུག ཡིན་ནའང་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་དེ་འདྲ་མིན་འགྲོ་ དྲན་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། རང་བཙན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་འཛིན་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། རང་བཙན་གྱི་

ལྟ་གྲུབ་བཟུང་མི་ཆོག་ཅེས་བརྗོད་མཁན་སུའང་མེད། ཡིན་ནའང་སྐད་ཆ་ག་རེ་བཤད་ རྒྱུ་ཡོད་ནའང་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཤོད་དགོས་རེད་མ་གཏོགས། དབུ་མའི་ལམ་

དེ་ཡང་དག་པའི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་པ་མ་རེད་ཅེས་སྐྱག་ རྫུན་བཤད་ན། བདེན་པ་མ་ཡིན་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱིས་མི་མགོ་སྐོར་གཏོང་རྒྱུའི་

ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་རེད་དམ། མ་འོངས་པར་དེ་ཚོའི་རིགས་དེས་ང་ཚོའི་སྤྱི་

ཚོགས་ནང་དྲང་བདེན་གྱི་གནས་བབ་དེ་མར་ཆུང་དུ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་དེ་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་ ཡིན་པའི་མཐོང་ཚུལ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་མ་འོངས་པའི་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ 37

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་། མ་འོངས་པའི་བོད་པའི་མང་གཙོའི་འགྲོ་སྟངས། མ་

འོངས་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་གནས་སྟངས་བཅས་གསུམ་པོར་ད་ལྟ་ནས་བློ་གྲོས་དང་ལྡན་ པ་ཚོས་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པ་དང་། བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཐོག་ནས་སོ་སོར་འདོད་

ཕྱོགས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ནའང་སྒྲུབ་བྱེད་དང་རྒྱབ་རྟེན་གང་འདྲ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་མེད་དེ་ དྲང་པོ་དྲང་ཤག་དང་། ལྷག་བསམ་རྣམ་དག དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཐོག་ནས་གསུང་

དགོས་པ་མ་གཏོགས། དངོས་ཡོད་མ་ཡིན་པའི་གནས་ཚུལ་བཤད་ན་འགྲིག་གི་མེད།

དེ་བཞིན་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆུང་ཞིག་གི་ནང་ལ་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེན་ པོ་ཞིག་བཟོས་པ་ཡིན་ན། ང་ཚོ་མ་འོངས་པར་འགྲོ་ཕྱོགས་གང་འདྲ་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་ཡོང་། དེའི་ཐོག་ཁྱེད་རང་ཚོར་གཅིག་བྱས་ན་དགོངས་པ་འཁོར་ཡོད་ཀྱི་རེད། དགོངས་པ་

འཁོར་མེད་ན་དགོངས་པ་བཞེས་ནས་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་རྣམས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་

བསམ་བློའི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་ཕན་པ་གནང་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་བཙན་ བྱོལ་བོད་མིའི་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བཤད་བསྡད་པ་ཞིག་རེད།

སྐད་ཡིག་གི་ཐོག་ནས་བཤད་ན། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་

མཚོན་རྟགས་ཡོད་ན་མེད་ན་དེ་རེད། དེ་ཉར་དགོས་ཀྱི་རེད་དམ་མ་རེད། མི་རིགས་

ཀྱི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོས་རང་བཞིན་གྱིས་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་ཞིག་རེད། སྤྱིར་

བཏང་མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཞེན་ཟེར་བ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་ངས་བརྩི་གི་མེད་ལ། མི་བརྩི་མཁན་ཡང་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཞེན་བྱེད་དགོས་མ་རེད་

ཅེས་བཤད་དུས་ཧ་ལས་ལས་བྱེད་མཁན་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་མི་རིགས་ཀྱི་ ཤ་ཞེན་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་འགན་གཉིས་རྦད་དེ་ཐ་དད་རེད། མ་ཁི་སི་ཁོ་རང་

གིས་ཀྱང་མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཞེན་བྱེད་ན་འགྲིག་གི་མི་འདུག་ཅེས་བཤད་ཡོད་པ་རེད། མི་རིགས་ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་དང་ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་གཉིས་ཀ་རྩ་

མེད་དུ་གཏོང་དགོས་ཞེས་བཤད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་རེེད་ཅེ་ན། མི་རིགས་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་ཡིན་ནའང་མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཞེན་ཐོག་ནས་འགྲོ་གི་ཡོད་ལ། ས་ གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་ཡིན་ནའང་མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཞེན་ཐོག་ནས་འགྲོ་གི་ཡོད།

དེ་གཉིས་བཞག་ནས་མི་རིགས་ཀྱི་མཐུན་ལམ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ཆིག་བསྒྲིལ་སྐོར་ སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ད་ལྟ་ང་ཚོས་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་ཚང་མ་ཆིག་ བསྒྲིལ་ཡོང་བར་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། མི་རིགས་གཞན་དག་གི་ཆེད་དུ་མི་

རི ག ས་གཅི ག ་གི ་ ཁེ ་ ཕན་བློ ས ་གཏོ ང ་དགོ ས ་ནའང་གཏོ ང ་ཐུབ་དགོ ས ་པ་བསམ་ མཁན་ཚོའི་དགོངས་པ་བཞེས་ཕྱོགས་དང་ཁ་ཕྱོགས་དེ་འདྲ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་མི་

རིགས་ཀྱི་ལས་འགན་ཟེར་བ་དེ་མ་བསྒྲུབ་པ་ཡིན་ན། མི་རིགས་གཏོར་བཤིག་གཏོང་ མཁན་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། མི་རིགས་གཏོར་བཤིག་བཏང་བ་ཡིན་ན་མི་རིགས་མཐུན་

བསྒྲིལ་ཡོང་རྒྱུ་མེད། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མི་རིགས་

མཐུན་བསྒྲིལ་བྱེད་ཀྱི་མི་འདུག མི་རིགས་རྩ་མེད་གཏོང་གི་འདུག་བཤད་པ་དེ་དང་ གཅིག་པ་ཆགས་ཀྱི་རེད། མི་རིགས་ཀྱི་ལས་འགན་ནང་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་ངོས་

འཛིན་དང་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གཉིས་པོ་དེ་རེད། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་ བོད་པ་ཁོ་ནའི་དོན་དུ་གང་ཡང་མ་རེད། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་བརླགས་པ་ཡིན་ན་

བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་པོ་ཏི་སུམ་བརྒྱ་ཙམ་ཡོད་པ་དེ་དག་དང་། བོད་པའི་

རིག་གཞུང་པོ་ཏི་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་དག་ཚང་མ་དོན་མེད་དུ་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་ རེད། རྗེས་སུ་དངོས་རྫས་རྙིང་པ་སྔོག་མཁན་ཚོས་ཚིག་རེ་རེ་བཞིན་ཀློག་ནས་ག་ རེ་ཟེར་གྱི་ཡོད་མེད་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་ཆགས་སྲིད། དེར་བརྟེན་དེའི་ སྐོར་ལ་ང་ཚོས་རང་བཞིན་གྱིས་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད།

རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ཧི་མཱ་ལ་ཡ་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མི་ཚོར་མཚོན་པ་ཡིན་ན། ཧི་

མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མི་ཚོའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ངོས་འཛིན་གང་རེད་ཅེ་ན། ཁོང་ ཚོའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ལེགས་བྱང་དེ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ལེགས་བྱང་དང་ཡུལ་གྱི་ 39

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་གཉིས་ལ་དབྱེ་བ་ཕྱེ་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཡུལ་གྱི་

གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་ཁ་ཤས་ཆེད་དུ་མངགས་ནས་མེད་པ་བཟོ་དགོས་པའང་ མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན་རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་དེ་ཆ་

རྐྱེན་མེད་པར་བཞག་མེད། ཆོས་དད་རང་དབང་དེ་ཆ་རྐྱེན་དང་མཉམ་དུ་བཞག་ཡོད།

དེར་བརྟེན་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ཆ་ཚང་ཡོད་པ་གང་ཞིག་ལ་ཆོས་ལུགས་ ལ་བསྙད་པའི་ལམ་སྲོལ་ངན་པ་དཔེར་ན་རིགས་ལ་དབྱེ་བ་ཕྱེ་བ་དང་། རིགས་ལ་ བཟང་ངན་བརྩི་བ། རིགས་ཁ་ཤས་ལ་ལག་པ་འཆང་མི་ཆོག་པ་དེ་འདྲའི་རིགས་དེ་ ཆོས་ཀྱི་རིག་གཞུང་ནང་ཡོད་པ་ཡིན་ནའང་རྩ་མེད་དུ་བཟོ་དགོས་ཀྱི་རེད་ཅེས་གསལ་

ཡོད། སྤྱིར་བཏང་གི་བཟང་སྤྱོད་དང་། མི་མང་གི་འཕྲོད་བསྟེན། མི་མང་གི་བདེ་ འཇགས་བཅས་ལ་མ་གནོད་པའི་ཐོག་ནས་ཆོས་དད་རང་དབང་ཡོད་རེད་ཅེས་ཆ་

རྐྱེན་གསུམ་ཙམ་བཀོད་འདུག དེར་བརྟེན་ཡུལ་གྱི་གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་ཟེར་བ་ དེའི་ནང་མེད་པ་བཟོ་དགོས་པ་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན་ང་ཚོ་ཧི་མཱ་ཅལ་ལྟ་བུར་ མཚོན་ན། ཆོས་ལུགས་ནང་ཡོད་མིན་མི་ཤེས་ཀྱང་། ཡུལ་གྱི་གོམས་པའི་གཤིས་ ལུགས་ནང་དམར་མཆོད་བྱེད་པའི་ལུགས་སྲོལ་དེ་འདི་ལོའི་བར་དུ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།

འདི་ལོ་ཁྲིམས་ཁང་ནས་དམར་མཆོད་ཆོག་གི་མ་རེད་གསུངས་དུས་དམར་མཆོད་ མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་བྱུང་བ་རེད། ཁྲིམས་ཁང་གི་ཐག་གཅོད་དེ་ཆོས་དད་རང་

དབང་ལ་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་རེད་ཅེས་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། རྩ་ཁྲིམས་ནང་དེ་ འདྲ་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་རེད། ཡུལ་གྱི་གོམས་པའི་གཤིས་ལུགས་

ཀྱི་སྐད་ཆ་མིན་པ་ཡིན་ནའང་། སོ་སོའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལེགས་བྱང་གི་ཡང་

དག་པའི་ལམ་སྲོལ་གང་ཡོད་པ་དེ་ཉར་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། མི་རིགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ ཀྱི་ལས་འགན་མ་འགྲུབ་པ་ཞིག་ཆགས་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད། དེར་བརྟེན་ཁྱེད་རང་ཚོས་

ནམ་རྒྱུན་ལུང་པ་སོ་སོའི་ཁ་སྐད་ཀྱི་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཡིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སློ བ ་སྦྱོ ང ་བྱེ ད ་སའི ་ བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དེ ་ དག་གསལ་བྱེ ད ་སུམ་ཅུ་དང་ དབྱངས་བཞི་ལ་བརྟེན་པའི་སྐད་ཡིག་དེའི་ཐོག་ནས་འགྲོ་གི་ཡོད་དུས། དེ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་

ལུང་པ་གཞན་ཞིག་གི་སྐད་ཡིག་ཡིན་པའི་སྣང་བ་མི་བྱེད་པར། དེ་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ དང་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཡིན་བསམས་པ་དང་། རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་སྐད་

ཡི ག ་མང་པོ ་ ཡོ ད ་པའི ་ ནང་གི ་ སྐད་ཡི ག ་གི ་ ཆ་ཤས་ཤི ག ་ཡི ན ་བསམས་པ་བྱེ ད ་

དགོས། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་རིང་ལུགས་དེ་ཕྱི་རྒྱལ་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་གང་ཡང་མ་ རེད། རྒྱ་གར་རང་གི་དཔལ་ནཱ་ལནྡཱ་ནས་བརྒྱུད་པ་དེ་ལུང་པ་སོ་སོའི་ནང་ལ་དྲི་མ་ མེད་པ་གཙང་མ་ཞིག་བྱེད་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད། དྲི་མ་མེད་པ་ཞེ་ན། ནང་པ་ཡིན་ བཤད་ཀྱིན་ལ་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་དང་།

ནང་པ་ཡིན་བཤད་ཀྱིན་ལ་

དམར་མཆོད་བྱེད་པ་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར། ནང་པ་ཡིན་ན་ནང་པ་གཙང་མ་ཞིག་དང་།

ནང་པ་མིན་ན་ཆོས་བརྒྱུད་ག་རེ་ཡིན་ནའང་དེ་གཙང་མ་ཞིག་བྱེད་དགོས། དཔེར་ན་ དེང་སང་མུ་སྟེགས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་འཛིན་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང་། མུ་སྟེགས་པའི་

ཆོས་བརྒྱུད་ནང་རིགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང་དམར་མཆོད་བྱེད་པ་དེ་དག་དངོས་གནས་ བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དགོངས་པ་རེད་དམ་མ་རེད་བགྲོ་གླེང་མང་པོ་ཡོད་རེད། བགྲོ་གླེང་དེ་ དག་ཤུགས་ཆེན་པོས་སླེབས་ས་ཞིག་ཏུ་སླེབས་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་སོ་སོའི་ཆོས་བརྒྱུད་ དང་ལེགས་བྱང་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་བར་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་རེད།

ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གར་རང་བཙན་བྱུང་ནས་ལོ་དྲུག་ཅུ་རེ་གྲངས་ཤིག་གི་རིང་

ལ་ས་མཚམས་ཁག་གི་གདོད་མའི་མི་རིགས་དང་། ས་མཚམས་ཁག་གི་གྲངས་ཉུང་ མི་རིགས། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལའང་སྐད་ཡིག་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་ཆོས་ ལུགས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཉིས་ཀ་ཡོད་རེད། ཡང་རིགས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་

རིགས་ཀྱང་ཏོག་ཙམ་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དེ་ཚོ་ནམ་རྒྱུན་ ང་ཚོའི་ཁ་ལ་ཧ་ཅང་བྱངས་ཚར་བའི་ཚིག་གཅིག་གི་འོག་ལ་འཁྱེར་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད། 41

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེ་ནི་རྩ་བའི་རྒྱུན་ )Mukhyadhara) (Main-stream) གྱི་ནང་ལ་འགྲོ་ཐུབ་པ་ དགོས་རེད་ཟེར་རྒྱུ་དེ་རེད། དེར་བརྟེན་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དེ་ཚོ་དང་། ལྷག་པར་དུ་

ས་མཚམས་ཁག་གི ་ གྲངས་ཉུང་མི ་ རི ག ས་དེ ་ ཚོ ་ རྒྱ་གར་གྱི ་ རྩ་བའི ་ རྒྱུན་གྱི ་ ནང་

འདྲེས་དགོས་རེད་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་གོ་བ་ཡག་པོ་ཞིག་མ་བརྒྱབ་པའམ་འགྲེལ་བཤད་

ཡག་པོ་ཞིག་མ་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ན་ཉེན་ཁ་ཡོད་པའི་ཚིག་རེད། གང་དུ་འཐེན་འཐེན་རེད། སོ་སོའི་ངོས་འཛིན་ཆ་ཚང་ཕྱིས་བརྡར་བཏང་ནས་རྒྱ་ཐང་གི་མི་དེ་ཚོས་གང་བྱེད་ཀྱི་

ཡོད་པ་ཚང་མ་བྱས་པ་ཡིན་ན་རྩ་བའི་རྒྱུན་གྱི་ནང་སླེབས་པའི་བསམ་བློ་འཁོར་བ་ ཡིན་ན། དེ་ཧ་ཅང་གི་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་རེད། མོ་རཱར་ཇི་དེ་སཱ་ཨཱི་ )Morarji Desai)

རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་གཞོན་པ་ )Deputy ་Prime Minister) ཡིན་པའི་སྐབས་

སུ་ལ་དྭགས་ཀྱི་བླ་མ་བློ་བཟང་ཁོང་མཇལ་དུ་ཕྱིན་པ་རེད། བླ་མ་བློ་བཟང་གིས་མང་ པོ་ཞིག་ཞུས་ཡོད་པ་འདྲ། དཔེར་ན་ལ་དྭགས་ལ་གནམ་གྲུ་འགྲོ་གི་མི་འདུག སྨན་ཁང་

མི་འདུག གཅིག་མི་འདུག གཉིས་མི་འདུག་ཅེས་མང་པོ་ཞིག་ཞུས་དུས། མོ་རཱར་ཇི་དེ་ སཱ་ཨཱི་ནས་ཁྱེད་རང་གིས་ག་རེ་གསུང་གི་ཡོད། ཁྱེད་རང་གིས་ལ་དྭགས་དེ་ལ་དྭགས་

ལ་གཞག་རྒྱུ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་ལ་དྭགས་དེ་བྷོམ་བྷེ་ལ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་དྲིས་པ་

རེད། ཁོང་གི་དྲི་བ་དེ་ཧ་ཅང་གནད་འགག་ཆེན་པོ་རེད། མོ་རཱར་ཇི་བྷཱཨཱི་མཚམས་རེ་

ཨུ་ཚུགས་ཚ་པོ་ཞིག་ཡོད་རེད་མ་གཏོགས། རྩ་བའི་དགོངས་པ་བཞེས་ཕྱོགས་གཱཾ་དྷཱི་ དང་ཧ་ཅང་མཐུན་པོ་རེད། ད་ལྟ་ལ་དྭགས་དེ་ལ་དྭགས་བྱས་ནས་བརྒྱ་ཆ་ག་ཚོད་ བསྡད་ཡོད་རེད། བརྒྱ་ཆ་ག་ཚོད་བྷོམ་བྷེ་བཞིན་ཆགས་ཡོད་རེད། ལ་དྭགས་ཀྱི་རྒྱལ་

ས་སླེ་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ན་ཧ་ལས་པ་ཞིག་འདུག རྩ་བའི་རྒྱུན་གྱི་ནང་ལ་སོ་སོའི་ངོས་

འཛིན་ཡོད་པའི་ཐོག་ནས་སྤྱི་ཚོགས་དང་དཔལ་འབྱོར་ཆབ་སྲིད་བཅས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་

གཞན་དང་འདྲ་མཉམ་ལོངས་སྤྱད་རྒྱུའི་དགོངས་པ་བཞེས་ནས་ཕེབས་ཀྱི་རེད་དམ། ཡང་ན་རྩ་བའི་རྒྱུན་གྱི་ནང་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་སོ་སོའི་ལྷམ་དང་ཞྭ་མོ་གྱོན་གོས་ཆ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚང་ཕུད་དེ ་ དམར་ཧྲེ ང ་བྱས་ནས་མཆོ ང ་གི ་ རེ ད ། དེ ་ གནད་འགག་ཆེ ན ་པོ ་ ཞི ག ་ ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱུན་དུ་ནས་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོར་དགོངས་པ་མ་བཞེས་

པ་ཡི ན ་ན། ཚི ག ་ཁ་ཤས་ཧ་ཅང་ཁྱབ་ཆེ ན ་པོ ་ རེ ད ། རྩ་བའི ་ རྒྱུན་ )Main-

stream) དེ་དང་། ཡར་རྒྱས་ )Development) ཞེས་པ་དེ་གཉིས་པོས་མི་

མང་པོར་མགོ་སྐོར་ཐེབས་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། རྒྱ་གར་རང་བཙན་མ་བྱུང་བའི་སྔོན་ དུ་ཡིན་ན། རྒྱ་གར་ནང་ཡར་རྒྱས་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་ཚིག་གྲོགས་མེད་པར་རྐྱང་པ་

ཞི ག ་ཡི ག ་ཆ་དེ ་ ཚོ འི ་ ནང་བེ ད ་སྤྱོ ད ་གཏོ ང ་སྲོ ལ ་མེ ད ། ཚི ག ་གྲོ ག ས་གཅི ག ་དང་

སྦྱར་ནས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། དཔེར་ན་སོ་ནམ་ཡར་རྒྱས་དང་བཟོ་ལས་ཡར་

རྒྱས་ལྟ་བུ་རེད། དེང་སང་ཁྱད་གཞི་གང་ཡང་མེད་པར་ཡར་རྒྱས་ཡར་རྒྱས་ (De-

velopment) ཞེས་པའི་ཚིག་ཁོ་རང་གཅིག་པུ་རྡོག་རྡོག་ཞིག་བེད་སྤྱོད་གཏོང་

གི་ཡོད། གོ་ལ་གཅིག་སྒྱུར་གྱི་ལམ་སྲོལ་གྱི་ཚིག་དེའི་འོག་ནས་གནས་ཚུལ་མང་ པོ ་ ཞི ག ་རྒྱུག་པ་ལེ བ ་རྡུང་ལྟར་འགྲོ ་ བའི ་ གནས་སྟངས་ཤི ག ་ཡོ ད ་པ་རེ ད ། ལྷག་

པར་དུ་ང་ཚོ་ས་མཚམས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་། གདོད་མའི་མི་རིགས་དེ་

ཚོར་ཞིབ་ཚགས་པོ་བལྟ་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་ ང་ཕྱུག་པོ་ཆགས་ཀྱི་རེད། ང་ལ་སྒོར་མོ་མང་པོ་རག་གི་རེད་བསམས་པ་རྐྱང་རྐྱང་

བྱས་ན། གནས་སྐབས་ཤི ག ་ལ་ཕྱུག་པོ ་ ཆགས་སྲི ད ་པ་རེ ད ། པད་ཤག་མང་པོ ་ རག་སྲིད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཕྱུག་པོ་ཆགས་པ་དེས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་དེ་རྗེས་

མ་གང་དུ་འགྲོ ་ རྒྱུ་རེ ད ། སོ ་ སོ ར ་རག་གི ་ ཡོ ད ་རེ ད ་དམ། ཡང་ན་མི ་ གཞན་ཞི ག ་ གིས་འཁྱེར་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། དེ་གཟིགས་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་སྐད་ཡིག་སུམ་ཅུ་བཞི་བཅུ་

ཞིག་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ནང་ནེ་པཱ་ལི་ཡོད་རེད། ཨིན་ཇི་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཚོ་རྒྱ་གར་གྱི་ 43

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྐད་ཡིག་མ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་སྐད་རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ངོས་ལེན་བྱས་པ་ཡིན་

ན། ཧ་ཅང་ནོར་འཁྲུལ་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་དང་། ཞེད་སྣང་སྐུལ་མཁན་ཡང་ཡོང་གི་ཡོད། ཚིག་དེ་བརྗེ་པོ་རྒྱག་དགོས་པ་རེད། བྷོ་ཊཱི་བརྗོད་དགོས་ཞེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

བྷོ་ཊཱི་དེ་ཚིག་བརྗེ་པོ་རྒྱག་པ་གང་ཡང་མ་རེད། སྐད་བརྗེ་པོ་བརྒྱབས་པ་རེད། བོད་ སྐད་དེ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་རེད་མ་གཏོགས། དོན་དག་གཅིག་པ་རེད། བྷོ་ཊ་ བྷཱ་ཥཱ་ལ་བྷོ་ཊཱི་ཞེས་བརྗོད་པ་རེད། ཁྱད་པར་གང་ཡང་མེད། ཡིན་ནའང་དངོས་ཡོད་ཀྱི་ བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། ནེ་པཱ་ལི་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཅིག་མིན་པ་ཧ་

ཅང་གསལ་པོ་རེད། དེ་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ངོས་ལེན་བྱེད་ཆོག་པ་དང་ཟུར་མཆན་ནང་

བཞག་ཆོག་པར། བོད་སྐད་དེ་བཞག་མི་ཆོག་ཟེར་བ་དེར་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡང་མེད། བོད་པའི་གཏམ་དཔེར། གཡས་པ་སྤྱན་དང་གཡོན་པ་མིག་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་རེད། ཡང་ ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བལྟས་པ་ཡིན་ན། སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པར་ངེས་པར་དུ་ སྐད་ཡིག་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཟུར་འཛར་ཐོ་གཞུང་ནང་སླེབས་པ་ཡིན་ན་ཧ་

ཅང་ཁེ་ཕན་ཡོད་པ་དང་། མ་སླེབས་ན་གྱོང་ཡོད་པ་ཕྲན་བུ་ཡོད་ཀྱི་རེད་མ་གཏོགས། དངོས་གནས་རང་གི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུའི་འདུན་པ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་ན། རྩ་ཁྲིམས་ནང་མ་ཚུད་པ་ཡིན་ནའང་རྩ་ཁྲིམས་ནས་བཀག་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་ཧ་ཅང་ གསལ་པོ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་ཚོ་ཚང་མས་མཁྱེན་དགོས་པ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་

རེད། དེར་བརྟེན་བསམ་བློའི་ནང་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་འདུན་པ་དང་། རྩ་བའི་རྒྱུན་ནང་འགྲོ་

བའི་འདུན་པ། དེ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན་ཁེ་བཟང་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་བསམ་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཀླད་པ་ བཀྲུས་ནས་མང་པོ་ཞིག་བླུག་གི་ཡོད་པ་རེད། དེ་དག་ལ་ལམ་སེང་ཆ་མ་བཞག་པར་

རང་གི་རིགས་པས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ནས་དེ་ཡག་པོ་ཡིན་པའི་ངེས་པ་རྙེད་ན་དེ་རང་

རེད། དེ་མིན་གཞན་གྱི་གནོན་ཤུགས་འོག་ཏུ་གློ་བུར་དུ་མ་སོང་ན་ཡག་པོ་རེད་བསམ་ གྱི་འདུག

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེང་སང་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དང་། རྒྱ་ནག རཱ་ཤི་ཡ། སོག་ཡུལ། བཙན་

བྱོལ་བོད་མི་བཅས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཚང་མའི་ནང་ཀླན་ཀ་དང་

སུན་པོ་བཟོ་བསྡད་རྒྱུ་ཞིག་ནི་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་རེད། དེ་ཚོས་དངོས་ཡོད་ ཀྱི་གནས་ཚུལ་མ་ཡིན་པ་མང་པོ་ཞིག་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་ནས་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་

རྫོགས་མགོ་སྐོར་གཏོང་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། མགོ་སྐོར་གཏོང་ཐུབ་ཐབས་ མེད་པ་ཡིན་ནའང་། གནས་སྐབས་བསླུ་བྲིད་འོག་ཏུ་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། དེ་ནི་བོད་

བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྗེས་འཇུག་ཚང་མས་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་པ་དང་ཤེས་དགོས་པ་

དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཁོང་ཚོས་དངོས་ཡོད་མ་ཡིན་པའི་གནས་ཚུལ་ག་རེ་དྲིལ་ བསྒྲགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེ་ན། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་སུས་ཀྱང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་

མི་ཆོག་ཅེས་གསུང་གི་ཡོད་རེད། ཨིན་སྐད་ལ་ Ban བྱས་པ་རེད་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ ཡོད། དེ་འདྲ་ང་ཚོས་བྱེད་ཐུབ་ཐབས་ཡོད་པ་མ་རེད་ལ། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་

ཆེས་ནམ་ཡང་དེ་ལྟར་གནང་གི་མེད། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་མ་བསྟེན་ན་ཡག་ པོ་ཡོད་རེད། བསྟེན་ན་སྐྱོན་འདི་དང་འདི་རྣམས་ཡོད་ཅེས་གསུང་བ་མ་ཟད། རྒྱུ་

མཚན་གསུངས་པའི་རྗེས་སུ་བསྟེན་དང་མ་བསྟེན་ཁྱེད་རང་ཚོའི་འདོད་པ་རེད་ཅེས་

ཀྱང་གསུང་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ད་ལྟ་ང་ཚོའི་གདན་སའི་ས་ཁུལ་ནང་བསྟེན་ནས་སྡོད་ མཁན་ཚོར་སུས་ཀྱང་སུན་གཙེར་གང་ཡང་བཟོ་གི་མེད་ལ། ཁང་པ་དང་ས་ཆ་སོགས་

ཚང་མ་སྤྲད་ཡོད་པ་རེད། ཁྱེད་ཚོས་ག་རེ་བྱས་ནས་བསྟེན་གྱི་ཡོད་ཅེས་བརྙས་བརྐོ་ བར་འགྲོ་མཁན་སུའང་མེད། དེ་ནི་ Ban མིན་པའི་རྟགས་རེད། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་

པོ་ཆེའི་སྐུ་མདུན་ནས་གསུང་ཆོས་ཞུ་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད་ཅེས་གསུང་བ་དེ་༧རྒྱལ་བ་ རིན་པོ་ཆེ་རང་གི་གཞི་རིམ་གྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་རེད། ཆོས་གནང་མཁན་གྱི་

བླ་མས་སློབ་མ་སྣོད་དུ་རུང་དང་མི་རུང་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ཆོས་ཞུ་མཁན་གྱི་ སློབ་མས་བླ་མ་མཚན་ཉིད་ལྡན་པ་ཡིན་མིན་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་གང་ཟག་སོ་སོའི་ 45

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདོར་དུ་མེད་པའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ལས་འགན་ཞིག་ཀྱང་རེད།

དེ་གསུངས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྡལ་བཤིག་གཏོང་གི་འདུག་ཟེར་

བ་དེ་རྫུན་གཏམ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་གསུང་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཆ་ཚང་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་ ཡོད་པ་རེད། ཉེ་ཆར་མི་ཞིག་དང་སྐད་ཆ་བྱུང་། ཁོང་གིས་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་ གསུང་ཆོས་ལ་མ་ཡོང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་ཅེས་གསུང་རྒྱུ་ལས་ཡོང་ཆོག་གི་མ་རེད་ཅེས་ གསུང་ན་ཏོག་ཙམ་བདེ་པོ་མི་འདུག་ཅེས་ཤོད་ཀྱི་འདུག ཡིན་ནའང་ཡོང་ཆོག་གི་མ་ རེད་གསུང་རྒྱུ་དེ་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐོབ་ཐང་རེད། སོ་སོའི་ཁྱིམ་ནང་ཇག་པ་

ཞིག་འཛུལ་ན་དེ་འཛུལ་ཆོག་གི་མ་རེད་ཅེས་བཤད་ཆོག་གི་མ་རེད་དམ། གལ་ཏེ་

ཇག་པ་འཛུལ་ཆོ ག ་གི ་ མ་རེ ད ་ཅེ ས ་བརྗོ ད ་ན་ཇག་པ་དེ འི ་ འགྲོ ་ བ་མི འི ་ ཐོ བ ་ཐང་ བརྡལ་བཤིག་ཕྱིན་པ་རེད་དམ། དེ་ཚོ་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད།

དེ་བཞིན་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཟུར་འཇོག་ )Boycott) བྱེད་རྒྱུ་དེའང་ཐོབ་ཐང་

ཡོད་པ་ཞིག་རེད། འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་ནས་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་དྲག་ཤོས་ ཤིག་ཟུར་འཇོག་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། ཚོང་ཁང་བདག་པོས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་མཁན་ཚོ་

ངའི་ཚོང་ཁང་ནང་ཡོང་མི་ཆོག་ཅེས་བྲིས་ཡོད་ན་དེ་འབྲི་ཆོག་པ་ཞིག་རེད། ཚོང་ཁང་

གི་ཅ་ལག་སུ་ལ་བཙོང་མི་བཙོང་དེ་ཚོང་ཁང་བདག་པོ་དེའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་

རེད་མ་གཏོགས། དེ་ནི་ཉོ་མཁན་གྱི་ཐོབ་ཐང་གང་ཡང་མ་རེད། ཉོ་མཁན་ཉུང་དུ་སོང་ ན་གྱོང་རག་མཁན་དེ་ཚོང་ཁང་བདག་པོ་ཁོ་རང་རེད། ཉོ་མཁན་དེ་ཕར་ཙམ་ཚུར་ཙམ་

ཕྱིན་ན་ཚོང་ཁང་གཅིག་མ་གཏོགས་མེད་པ་ཡིན་གྱི་མ་རེད། དེ་ཚོས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ ཐང་བརྡལ་བཤིག་གཏོང་གི་འདུག་ཟེར་བ་དེ་ཏག་ཏག་བསྡད་ཀྱི་མ་རེད། དེས་ན་

གཱཾནྡཱིས་མཐུན་འགྱུར་མི་བྱེད་པའི་ལས་འགུལ་ནང་ཨིན་ཇིའི་ལུང་པ་ནས་བཟོས་པའི་ རས་དང་ཅ་ལག་མ་ཉོས་པ་དེ་ཚོ་ཁོང་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྡལ་བཤིག་བཏང་ བ་རེད་ཅེས་ཁྲིམས་ཁང་ནང་འགྲོ་རྒྱུ་ཡོད་དམ། ལར་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྡལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤིག་འགྲོ་མིན་དེ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དོལ་རྒྱལ་

ཚོགས་པ་ཚོས་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གུ་ཡངས་ཚོགས་པ་ )Amnesty In-

ternational) དང་། རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ )

National Commission of Human Rights) བཅས་ལ་སྙན་ཞུ་ཕུལ་བ་

མ་ཟད། ཞི བ ་འཇུག་ཀྱང་བྱས་ཟི ན ་པ་རེ ད ། ཞི བ ་འཇུག་བྱས་པའི ་རྗེ ས ་སུ་འགྲོ ་བ་

མི འི ་ ཐོ བ ་ཐང་བརྡལ་བཤི ག ་གང་ཡང་ཕྱི ན ་མི ་ འདུག་ཅེ ས ་ཁྲི མ ས་མཐུན་ཐོ ག ་ནས་

ཐག་གཅོ ད ་བྱས་པའི ་ གནས་སྟངས་ཤི ག ་རེ ད ། དེ ར ་བརྟེན་སྐྱག་རྫུན་བཤད་ནས་ འགྲིག་འགྲོ་རྒྱུ་ཞིག་གང་ཡང་མེད། ཡང་ཁོ་ཚོས་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་ཞལ་རྫུན་ གནང་གི ་ འདུག་ཟེ ར ་གྱི ་ ཡོ ད ། འོ ན ་ཀྱང་འདི ་ འདྲ་ཞི ག ་ཞལ་རྫུན་གནང་སོ ང ་ཞེ ས ་

བསྟན་རྒྱུ་གཅིག་ཀྱང་མེད། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དབྱེ་འབྱེད་བྱས་

སོ ང ་ཟེ ར ་གྱི ་ ཡོ ད ། ཡི ན ་ནའང་བོ ད ་མི འི ་ སྒྲི ག ་འཛུགས་ཀྱི ས ་དབྱེ ་ འབྱེ ད ་སུ་ལའང་ བྱས་མེད། སྨན་ཁང་ནང་མ་བསྐྱེལ་བ་དང་། སློབ་གྲྭའི་ནང་མ་བཅུག་པ་སོགས་མི་ གཅི ག ་གི ་ མི ང ་ཡང་བཏོ ན ་རྒྱུ་ཡོ ད ་པ་མ་རེ ད ། དེ ་ ཚོ ་ ཧམ་པའི ་ ཐོ ག ་ནས་སྐྱག་རྫུན་

བཤད་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤིག་རེད། དེ་འདྲ་བྱེད་མཁན་གྱི་གང་ཟག་དེ་ཚོ་ནི་སྙིང་

རྗེའི་ཡུལ་རེད། དེ་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་རེད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་བྱེད་སྟངས་ དེ་ལ་ངེས་པར་དུ་གསལ་བཤད་དང་། གདོང་ལེན་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

སོ་སོའི་ལས་དོན་དེ་འཚོ་ཐབས་ཙམ་མིན་པར། བསྟན་འགྲོ་ལ་ཕན་ཆེད་

ཡིན་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིས་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་དང་བརྩོན་འགྲུས་དང་ལྡན་པའི་

ཐོག་ནས་གནང་ན། དལ་བ་ཐོབ་པ་དེ་དོན་དང་ལྡན་པ་ཞིག་མ་བྱུང་ནའང་དལ་བ་ཐོབ་ པ་ཆུད་ཟོས་སུ་མ་འགྲོ་བ་ཞིག་ཏན་ཏན་ཡོང་རྒྱུ་རེད། འདིར་བརྩོན་འགྲུས་ཟེར་བ་དེ་

སྡུག་རུས་བརྒྱབས་པ་མིན་པར། སྡུག་རུས་བརྒྱབས་ན་དཀའ་ངལ་ཆེ་རོགས་རེད། དེ་ནི་སྤྲོ་ཤུགས་ཀྱིས་སོ་སོའི་ལས་ཀ་ག་རེ་ཡིན་ནའང་དེར་འདུན་པ་ཡོད་པ་ཞིག་དང་ 47

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྤྲོ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད།

ཞར་བྱུང་དུ་ངག་སྐད་ཐོག་ནས་བཤད་པ་སྒྲ་འཛིན་འཁོར་ཐག་ནང་ཡོད་པ་དེ་

ཚོ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་ནས་འགྲེམས་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་དེང་སང་དར་པོ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག ལྷག་ པར་དུ་ངས་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱི་མཐོ་སློབ་ནང་བཤད་པའི་སྒྲ་འཛིན་འཁོར་ཐག་མང་པོ་ཞིག་

དེང་སང་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་རྒྱུར་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་འདུག གལ་ཏེ་དེ་འོད་སྡེར་བཟོས་

ནས་སྒྲ་འཛིན་འཁོར་ཐག་ཐོག་ནས་ཉན་རྒྱུ་ཡོད་ན་ཡག་པ་འདུག་སྙམ་བར་ལམ་ཞིག་ ནས་ཚོར་བ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱུང་། ཁ་ནས་བཤད་པ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་དུས་རྗེས་སུ་ཡི་ གེ་འབྲི་བའི་སྐད་ཡིག་ལ་གནོད་སྐྱོན་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ལར་

ནས་ཚང་མ་ཡིག་སྐད་དུ་བཟོས་ནས་ཕབ་ཐུབ་མཁན་དཀོན་པོ་རེད། ང་རང་ལ་ཉམས་ མྱོང་ཡོད་པ་ཞིག་ལ། ངས་མཐོ་སློབ་འདིའི་རིགས་ཀྱི་གླུའི་འགྲེལ་བཤད་ཞུས་པ་ཞིག་

འདི་གའི་རྒན་ལགས་ཚོས་དཀའ་ལས་མང་པོ་བརྒྱབས་ཏེ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཕབ་འདུག རྗེས་སུ་དེ་པར་རྒྱག་འོས་པ་བཟོ་སྐབས་མང་ཆེ་བ་བསྐྱར་སྒྲིག་བྱེད་དགོས་བྱུང་།

བསྐྱར་སྒྲིག་བྱས་པའི་རྗེས་སུའང་དང་པོ་ནས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བྲིས་པ་བཞིན་བྱུང་མི་ འདུག གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། ཉིན་རེའི་གསར་ཤོག་ཐོག་བཏོན་

དགོས་དུས་ཁ་ནས་བཤད་པ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་མ་བཀོད་ཐབས་མེད་རེད། དེ་མིན་སློབ་

ཚན་དང་གཞུང་གི་སྐོར་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། ངག་ཐོག་ནས་ཡོད་པ་དེ་ངག་ཐོག་ཏུ་ཉན་རྒྱུ་ བྱུང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་བཟོ་འདུག ངག་ཐོག་ནས་བཤད་པ་མང་པོ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བསྒྱུར་ན་

བོད་པའི་ཡི་གེ་འབྲི་སྟངས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ལ་དོ་ཕོག་འགྲོ་མི་ཡོང་ངམ་སྙམ་པའི་དོགས་ པ་ཡོང་གི་འདུག ཡིག་ཐོག་ཏུ་མ་ཕབ་ཐབས་མེད་ཡིན་ན། གང་ཐུབ་ཀྱིས་དོན་ལ་ འགྱུར་བ་མ་གཏོང་བར་ཁ་སྐད་དེ་ཡིག་སྐད་ལ་བསྒྱུར་ནས་ཕབ་ཐུབ་དགོས། དེ་མིན་

གང་བཤད་པ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་གང་ཐུབ་མི་དགོས་པ་གནང་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་ བསམ་གྱི་འདུག 48

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེ་བཞིན་རྩོམ་རིག་ལ་མཚོན་པ་ཡིན་ནའང་། སྔོན་མ་ང་ཚོ་རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར་

ཟིན་ཙམ་ལ་ཡི་གེ་བྲིས་སྐབས་གང་ཐུབ་ཀྱིས་ངག་སྐད་དང་མཐུན་པར་འབྲི་དགོས་ ཞེས་བརྗོད་མཁན་མང་པོ་བྱུང་། ཚང་མ་ངག་སྐད་ལ་བྲིས་ན། ཉིན་ཞིག་བཀའ་ འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དོན་མ་ཤེས་པའི་དུས་ཚོད་ཤར་མི་སྲིད་པ་མ་རེད། དེར་

བརྟེན་ཤེས་རིག་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་མང་པོའི་ནང་བཀའ་བསྡུར་གནང་སྟེ་མཐའ་ མར་ཁ་ནས་བཤད་སྐབས་གང་ཐུབ་ཡིག་སྐད་བེད་སྤྱོད་གཏོང་དགོས་པ་དང་། ཡི་

གེ་འབྲི་སྐབས་ངག་སྐད་བེད་སྤྱོད་མི་གཏོང་བ་བྱ་རྒྱུའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་རེད། ང་

ཚོའི་རང་བཞིན་གྱི་བོད་སྐད་དེ་ངག་སྐད་དང་ཡིག་སྐད་མི་འདྲ་བ་གཉིས་སུ་ཆགས་ པའང་དངོས་ཡོད་རེད། ཡི་གེའི་ནང་གང་འབྲི་རུང་བ་དེ་ངག་ནས་སྨྲ་གི་མེད། ངག་ ནས་གང་བརྗོད་པ་དེ་ཡི་གེའི་ནང་འབྲི་གི་མེད། ཐ་དད་ཡོད་པ་དེ་ཐ་དད་ལ་བཞག་

སྟེ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་སྐབས་ཐ་དད་དུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ན་དགེ་མཚན་ཆེ་བ་ཡོད།

ཁྱེད་རང་ཚོ་ས་གནས་མང་པོ་ནས་ཕེབས་འདུག ཐུགས་ཀྱི་ནང་ཚོར་བ་དང་བརྩེ་ བ་ཡོད་པའི་ཐོག་ནས་ཕེབས་པ་བཤད་མ་དགོས་པ་རེད། ཚང་མར་གུས་ཞབས་

ཡོད། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། གྲྭ་སྒྲིག་གནང་མཁན་ཚོས་གྲྭ་སྒྲིག་རྒྱས་པོ་དང་།

ཚགས་ཚུད་པོ་གནང་འདུག ངའི་བསམ་བློར་དེ་ཙམ་གྱིས་རྒྱས་པོ་མེད་ན་ཡག་གི་ རེད་བསམས་པ་བྱུང་། འོན་ཀྱང་ཁྱེད་རང་ཚོའི་ཐུགས་འདོད་རེད། མ་འོངས་པར་ ཡང་ང་ཚོ་ཕན་ཚུན་དམ་ཚིག་འགྱུར་བ་མེད་པའི་ཐོག་ནས་བསྟན་འགྲོའི་དོན་གང་

ཐུབ་གནང་ཐུབ་པའི་འབད་རྩོལ་གནང་དགོས། ང་ཚོའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པའི་

དགའ་སྟོན་གྱི་གདམས་ངག་བརྗོད་པའི་དེའི་ནང་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་འདི་ནས་

བསླབ་པ་མཐར་སོན་པ་རྣམས་ནས་ཕྱག་ལས་གང་འདྲ་གནང་རྒྱུའི་རེ་འདུན་ཡོད་པ་ དེ་གསལ་ཡོད། དེ་མ་བསྙེལ་བར་ཡང་ཡང་དྲན་པ་གནང་དགོས། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།། 49

ས་རཱ་མཐོ ་ སློ བ ་ཏུ་རི ག ་གནས་བགྲོ ་ གླེ ང ་ཐེ ང ས་བདུན་པའི ་ དབུ་འབྱེ ད ་ཐོ ག ་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༈ ༢༠༡༣ ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༧ ཉིན་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་གཞོན་ ནུའི་རུ་ཁག་གི་གོ་སྒྲིག་འོག་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བགྲོ་གླེང་ ཐེངས་བདུན་པའི་དབུ་འབྱེད་དུ་ “བཙན་བྱོལ་ ནང་གི་ཡིག་སྒྱུར་ལས་གཞི་གོང་འཕེལ་ གཏོང་ཐབས་” ཐོག་གནང་བའི་ གསུང་བཤད། ༄༅།། སྐྱབས་ཡུལ་དགེ ་ འདུན་པ་རྣམ་པ་དང་། ས་རཱ་མཐོ ་ སློ བ ་ཀྱི ་ སློ བ ་

སྤྱི ་ དགེ ་ བཤེ ས ་ལགས། གཞོ ན ་ནུའི ་ རུ་ཁག་གི ་ ཚོ ག ས་གཙོ ་ དང་མཛད་གཙོ ་

རྣམ་པ། འདི ་ གའི ་ སློ བ ་ཕྲུག་རྣམ་པ། ཕྱི་ནས་གདན་འདྲེན་ཞུས་པའི་བགྲོ་གླེང་ལ་

ཕེབས་མཁན་གྱི་མཁས་དབང་རྣམ་པ་ཚང་མ་ལ་དེ་རིང་ང་སླར་ཡང་ས་རཱའི་བགྲོ་

གླེང་གི་ཚོགས་འདུར་བཅར་རྒྱུ་བྱུང་བ་འདི་ཕལ་ཆེར་ཐེངས་གསུམ་པའམ་བཞི་པ་ ཞིག་ཡིན་པ་ཡོད། ཁྱེད་རང་ཚོས་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་རིམ་བཞིན་ཚོགས་ འདུའི་དབུ་འབྱེད་ཀྱི་སྐུ་མགྲོན་དུ་མི་གཅིག་རང་བྱས་ན་ཡ་མཚན་པོ་ཞིག་རེད། ལོ་རེ་

ལོ་རེ་ལ་གསར་པ་གསར་པ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ན་ཡག་པོ་ཡོད། དེ་ནི་རྗེས་སུ་མ་ གཏོགས་ཚོར་སྣང་མ་བྱུང། ཁ་སང་འགྲོ་གཏན་འཁེལ་དུས་ཐེངས་མང་པོ་ཕྱིན་ཚར་ བ་དྲན་བསྡད་ཀྱི་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཁྱེད་རང་ཚོའི་བརྗོད་གཞི་ “བཙན་བྱོལ་ནང་གི་ ཡིག་སྒྱུར་ལས་གཞི་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཐབས་” ཐོག་དམིགས་བསལ་ཕན་ཐོགས་ ཡོད་པའི་གཏམ་བཤད་བྱ་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། གང་ཡིན་ཟེར་ན། ངའི་མི་ཚེའི་ཉམས་

མྱོང་ནང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལས་དོན་དེ་ཉུང་ཤོས་རེད། ལར་ནས་སྔོན་མ་ནས་ངའི་བསམ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བློའི་ནང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དང་པཱལིའི་སྐད། ཡང་ན་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་རིགས་གཞན་

ནས་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ཚོ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ནང་ཇི་ཙམ་ཡང་དག་པ་བསྒྱུར་

ཐུབ་པ་བཞིན། རྒྱ་གར་སྐད་ཡིག་དང་བོད་སྐད་ཡིག་ནང་གི་ནང་པའི་ཆོས་དང་ འབྲེལ་བའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ཚོ་ཨིན་སྐད་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ ཡིག་གཞན་པ་ཚོའི་ནང་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་གི་མ་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད། འདི་འདྲ་

བསམས་དགོས་པ་དེ་ཨ་ཕའི་ཁ་ཕོར་ལ་གཙང་ཞེན་ལྟ་བུ་གང་ཡང་མིན། བོད་ཀྱི་སྐད་

ཡིག་འདི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ཡིག་དང་དོ་མཉམ་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་རེད། ལེགས་ སྦྱར་སྐད་ཡིག་ནང་གང་མངོན་པར་གསལ་བ་བྱེད་ཐུབ་པ་དེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ ནང་ལ་མངོན་པར་གསལ་བ་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། མངོན་བརྗོད་དང་སྡེབ་སྦྱོར་ཉེ་སྒྱུར་

སོགས་ཕྱོགས་གང་ནས་བལྟས་ཀྱང་། ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱིས་མཚོན་པའི་རྒྱ་གར་ སྐད་ཡིག་ཁག་ལ་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ཚོ་ཇི་བཞིན་སྟོན་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་

དེ་ཕལ་ཆེར་བོད་ཡིག་གཅིག་པུ་རེད། ད་ལྟ་ལེགས་སྦྱར་ལ་སོགས་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་

སྐད་ཡིག་ཁག་ནང་ཡོད་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ཚོ་དང་། བོད་ཀྱི་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་

བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དེ ་ ཚོ ་ ནུབ་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ སྐད་ཡི ག ་གཞན་ནང་བསྒྱུར་ དགོས་བྱུང་ན། སྔོན་མ་ལེགས་སྦྱར་ནས་བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བའི་སྐབས་ཀྱི་སྒྱུར་ གྱི ་ སྤུས་ཚད་དང་མཉམ་པ་ཞི ག ་བསྒྱུར་ཐུབ་ཀྱི ་ མ་རེ ད ་སྙམ་པ་ད་ལྟའང་དྲན་གྱི ་ ཡོ ད ། ཡི ན ་ནའང་དེ ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་བསྒྱུར་རྒྱུ་ཡོད ་མ་རེ ད ། བསྒྱུར་རྒྱུ་

གཞག་དགོས་ཞེས་ལབ་ཐུབ་ཐབས་མེད། སྐད་ཡིག་སོ་སོའི་ནང་ལ་བསྒྱུར་དགོས་

པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ལ། སྒྱུར་གྱི་ལས་ཀའང་མང་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ལྔ་བཅུ་

ང་དགུའི་ལོར་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་ལ་བསླེབས་པའི་རྗེས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐད་ཡིག་ནས་ བོད་སྐད་ལ་ཚུར་བསྒྱུར་བ་དང་། བོད་ཡིག་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐད་ལ་ཕར་བསྒྱུར་

བའི་ལས་དོན་རླབས་ཆེན་བྱས་པ་རེད། དེ་ཚོ་ཇི་ཙམ་གྱི་ཚད་ལྡན་དང་ཡང་དག་པ་ 51

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱུང་ཡོ ད ་མེ ད ་ངས་ཞུ་ཐུབ་ཀྱི ་ མེ ད ། དེ ་ མཁས་དབང་ཚོ ས ་བསྐྱར་ཞི བ ་གནང་ དགོས་པ་ཞིག་རེད།

ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཡོད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་ཚོ་བཀླགས་ནས་

གོ་བ་གང་བླངས་ཐུབ་པ་དེ་བོད་སྐད་ནང་ཀློག་དུས་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་ཐམ་པ་གོ་བ་ཆ་ཚང་ ལོན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་བོད་པས་འདི་ལ་སྒྲ་སྒྱུར་ཞེས་མིང་བཏགས་པ་

རེད། ད་ལྟ་ཁྱེད་རང་ཚོས་ཡིག་ཆའི་ནང་ལ་ཡིག་སྒྱུར་ཞེས་གསུངས་འདུག བར་

སྐབས་ཤིག་ལ་དྷརྨསཱལཱར་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ཚབ་ལ་ཡིག་སྒྱུར་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་བེད་སྤྱོད་ གནང་གི་འདུག འདིའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡོད་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད། ཡིན་

ནའང་བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་རིང་ལུགས་ལ་ལུང་དུ་སྟོན་པ་དང་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་རིག་གནས་ ལ་སྒྲ་རིག་པ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། དེ་ལ་ལེགས་སྦྱར་ནང་ཤབྡབིདྱཱ་ཞེས་བརྗོད། བོད་

པའི་མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སྒྲ་བསླབས་པ་རེད། སྒྲ་རིག་པ་བསླབ་དགོས་ཞེས་བརྗོད་ དུས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་སློབ་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་འདྲའི་དགོངས་པ་བཞེས་མཁན་ཡོད་ས་

རེད། སྤྱིར་བཏང་སྒྲ་རིག་པ་ཞེས་པ་འདི་ཐ་སྙད་ཀྱི་རིག་གནས་ལྔའི་ནང་ནས་སྒྲ་རིག་ སྟེ་ལུང་སྟོན་པའི་རྣམ་གཞག་གམ་བརྡ་སྤྲོད་པའི་རྣམ་གཞག ཡང་ན་སྐད་ཡིག་རིག་པ་

འདི་རང་རེད་མ་གཏོགས། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་རྐྱང་པ་ལ་སྒྲ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་མེད། ཡིན་ནའང་སྒྱུར་བའི་སྐབས་སུ་སྒྲ་སྒྱུར་དང་དོན་སྒྱུར་ཞེས་ཡོང་གི་ཡོད། ལེགས་སྦྱར་ གྱི་སྐད་ནས་རྒྱ་སྐད་ལ་དོན་སྒྱུར་ཡོང་གི་ཡོད་ཀྱང་། སྒྲ་སྒྱུར་ཡོང་གི་མ་རེད་ཅེས་ བཤད་ཀྱི་ཡོད། ལེགས་སྦྱར་ནང་གང་ཡོད་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ཐུབ་

པ་བཞིན་རྒྱ་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ཐུབ་ཀྱི་མེད། ལེགས་སྦྱར་དང་རྒྱ་གར་སྐད་ནས་བོད་

སྐད་ལ་སྒྱུར་སྐབས་སྒྲ་རང་རེད་མ་གཏོགས། སྒྲ་འདི་ཟུར་ལ་བཞག་ནས་ལེགས་སྦྱར་ སྐད་ནས་རྒྱ་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་བཞི ན ་མི ན ། དེ ར ་བརྟེན་ང་རང་ཚོ འི ་ སྲོ ལ ་རྒྱུན་གྱི ་

བཤད་སྟངས་དེ ་ སྒྲ་སྒྱུར་གྱི ་ ལོ ་ ཙཱ་བ་ཞུ་བ་མ་གཏོ ག ས། ཡི ག ་སྒྱུར་གྱི ་ ལོ ་ ཙཱ་བ་ཞུ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཁན་ཡོད་མ་རེད་ལ། ང་ཚོས་བསྒྱུར་བ་ཚང་མ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་སྒྲ་སྒྱུར་རང་རེད།

བཀས་བཅད་ནང་ལའང་སྐད་ཡི ག ་གཞན་པ་ནས་བོ ད ་སྐད་ལ་སྒྱུར་བའི ་

སྐབས། ལོ་ཙཱ་བ་ཚོས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་ལམ་གང་འདྲ་འཁྱེར་ནས་བསྒྱུར་དགོས་ཀྱི་ཡོད་

མེད་རྣམ་གཞག་སྟོན་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་” དང་ “བྱེ་

བྲག་རྟོགས་བྱེད་ཆེ་ཆུང་” བཅས་གསུམ་པོ་དེ་རེད། འདི་ནི་སྔོན་གྱི་ཆོས་རྒྱལ་བཀའ་ དྲིན་ཅན་དེ་ཚོ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྔོན་གྱི་ལོ་པཎ་ཚོས་ཧ་ཅང་ཞིབ་ཚགས་དང་ནན་ཏན་

གནང་ནས་བཟོས་པར་བརྟེན། ད་ལྟ་འཇིག་རྟེན་སྟེང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་བྱུང་རབས་ཁྲོད་བོད་ པའི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་བྱུང་རབས་དང་མཚུངས་པ་ཞིག་གཞན་སུ་ལའང་མེད་པའི་གནས་ སྟངས་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད།

ད་ལྟ་ང་ཚོ་ནང་པའི་ཆོས་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་སྐད་ཡིག་)Canonical lan-

guage) ལ་ཆ་བཞག་ན་ཡག་ཤོས་བོད་ཡིག་འདི་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། བརྒྱུད་ལམ་སྐད་

ཡིག་བཞི་ཡིན་པ་ནི་ཡོངས་གྲགས་སུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཁས་པ་ཚོས་ཁས་ལེན་གྱི་ཡོད། དེའི་ནང་པཱལི་དང་སཾསྐྲིཏ་གཉིས་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཐོག་མར་ཆོས་གསུངས་པའི་

སྐབས་ལ་ཡོད་ཅིང་། བཀའ་བསྡུའི་སྐབས་སྐད་གཙོ་བོ་ད་ལྟ་ལྷག་པའི་པཱལི་དང་སཾསྐྲིཏ་ རེད། ཡུལ་མི་རང་བཞིན་པའི་སྐད་ནང་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་མདོ་དང་ཆོས་ཀྱི་ ཚིགས་སུ་བཅད་པའི་ཆ་ཤས་དེ་འདྲ་རྙེད་ཀྱི་ཡོད་འདུག ལེགས་སྦྱར་དང་པཱལི་ལས་ གཞན་པའི་ཟུར་ཆག་དང་ཡུལ་མི་རང་བཞིན་པའི་སྐད་དུ་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་

ཙམ་ཐོབ་ཀྱི་མེད། བསྒྱུར་བཞག་པའི་སྐད་བོད་སྐད་དང་རྒྱ་སྐད་གཉིས་པོ་རེད། དེར་

བརྟེན་ལེགས་སྦྱར་དང་། པཱལི། རྒྱ་སྐད། བོད་སྐད་བཅས་བཞི་པོ་ནང་པའི་གཞུང་ ལུགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཏུ་ཡོངས་གྲགས་རེད། དེའི་ནང་ནས་བོད་སྐད་འདི་ནང་པའི་གཞུང་

ལུགས་མང་ཤོས་དང་དག་ཤོས་ཡོད་པ་ཟུར་དུ་བཏོན་ཡོད། དེ་འདྲའི་རླབས་ཆེན་གྱི་ གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཡོང་བའི་གཞི་རྩ་གཙོ་བོ་ནི་གཙོ་བོ་སྔོན་གྱི་ཆོས་རྒྱལ་ཚོའི་སྐུ་དྲིན་ 53

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱིས་སྒྲ་སྒྱུར་ཡང་དག་པ་ཞིག་གནང་ཡོད་པས་རེད། བསྟན་དར་ལྷ་རམས་པས། “ཚོ ག ས་གསུམ་འོ ད ་ཀྱི ས ་བཀྲ་བའི ་ སྒྲོ ན ་མེ ་ མཆོ ག །

དམིགས་མེད་ཐུགས་རྗེའི་ཕྱག་གིས་རབ་བཏེགས་ཏེ།། མཐའ་འཁོབ་མུན་སྟུག་གསལ་ མཛད་ལོ་པཎ་དྲིན།། ཤིན་ཏུ་ལྗིད་དོ་མི་སྐྱུད་དྲན་པར་རིགས།།” ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ཧ་

ཅང་བདེན་པོ་རེད། དེང་སང་ང་ཚོས་ཤློཀ་རེ་གཉིས་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ཀྱང་དཀའ་ངལ་

མང་པོ་ཡོང་གི་ཡོད། དེ་ཙམ་གྱི་རླབས་ཆེན་གྱི་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་གཞུང་ ལུགས་སྤུས་ཚད་ཡང་དག་པ་ཞིག་གི་ཐོག་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་དེ་སློབ་དཔོན་བཀའ་དྲིན་ཅན་

ཚོའི་སྐུ་དྲིན་ཡིན་པ་སྨོས་མེད་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་རང་གིས་རླབས་ཆེན་གྱི་ ལས་དོ ན ་ཞི ག ་ཏུ་ངོ ས ་འཛི ན ་གྱི ས ་གཞུང་འབྲེ ལ ་གྱི ་ སྒྲ་སྒྱུར་སྡེ ་ ཚན་བཙུགས་པས་

རེ ད ། དཔེ ར ་ན། བསམ་ཡས་གཙུག་ལག་ཁང་གསར་དུ་བཞེ ངས་པའི ་ སྐབས་སུ་ ཕྱོགས་བཞི་དང་མཚམས་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་དུ་གླིང་བཅུ་གཉིས་བཟོས་ཡོད་ཅིང་། དེའི་

ནང་ནས་གླིང་གལ་ཆེ་ཤོས་གཅིག་སྒྲ་སྒྱུར་རྒྱ་གར་གླིང་ཞུ་བ་དེ་རེད། སྒྲ་སྒྱུར་རྒྱ་གར་

གླིང་ནང་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་ལྔ་བརྒྱ་ཡས་མས་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ལྔ་བརྒྱ་ཡས་ མས་བཞུགས་ཡོད་པའི་བྱུང་རབས་འདུག

དེ་རིང་འདིར་ཁྱེད་རང་ཚོའི་བགྲོ་གླེང་འདི་ལ་མཚན་མི་འདྲ་བ་གཉིས་འདུག

“བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བགྲོ་གླེང་ཐེངས་བདུན་པ།” ཞེས་པ་དེ་སྤྱིར་བཏང་གི་ཚོགས་

ཐེངས་ཚང་མ་ལ་ཁྱབ་པའི་གཅིག་གྱུར་གྱི་མཚན་དང་། ད་རེས་དམིགས་བསལ་གྱི་ བརྗོད་གཞི་ “ཡིག་སྒྱུར་ལས་གཞི་” ཞེས་པ་དེ་ཡིན་པ་འདྲ། བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཞེས་ པའི་ཐ་སྙད་འདི་ལའང་དཔྱད་པ་མང་པོ་བྱ་དགོས་པ་ཞིག་རེད། མིང་འདི་ཏག་ཏག་སྡོད་ ཀྱི་འདུག་གམ། མིང་འདིའི་ནང་དོན་གྱི་བརྗོད་གཞི་དེ་ཚོ་གང་དང་གང་རེད། ནུབ་

ཕྱོགས་པ་ཟེར་བ་དེ་བར་སྐབས་ཤིག་ལ་ཤར་ཕྱོགས་པའི་ཐོག་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་

གནོན་ཤུགས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད་མཁན་གྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། དེར་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བརྟེན་ང་ཚོའི་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་དང་། ལས་ཀ་བྱེད་སྟངས། བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་

བཅས་མང་པོའི་ནང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དེང་རབས་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ ཤན་ཤུགས་དེ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་རེད།

སྤྱིར་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཀྱི་གོ་དོན་གང་ཡིན་པ་དང་། སྒྲ་སྒྱུར་དང་ཡིག་སྒྱུར་

གྱི་གོ་དོན་གང་ཡིན་པའི་ཐོག་ད་རེས་བགྲོ་གླེང་ནང་ཏན་ཏན་དོགས་གཅོད་ཡོང་གི་རེད་ བསམ་གྱི་འདུག སྤྱིར་རིག་གནས་ཞེས་པ་འདི་ནང་པའི་ཐ་སྙད་ཅིག་ཡིན་ཞིང་། རྒྱ་གར་ ནང་དུ་ནང་པའི་སྔོན་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ན། བཟོ་ཡི་གནས་དང་སྒྱུ་རྩལ་

གྱི་གནས་ཞེས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གནས་བཅོ་བརྒྱད་དང་བཟོ་ཡི་གནས་བཅོ་བརྒྱད། དེ་བཞིན་ སྒྱུ་རྩལ་དྲུག་ཅུ་རེ་བཞི་ཟེར་བ་དེ་འདྲའི་བཤད་སྟངས་ཡོད། ཡང་ན་རིག་བྱེད་དང་རིག་ བྱེད་ཀྱི་ཡན་ལག་ཅེས་པའི་བཤད་སྟངས་ཤིག་ཡོད། རིག་བྱེད་ནང་རིག་བྱེད་བཞི་དང་།

དེའི་ཡན་ལག་ནང་སྨན་དང་རྩིས་ལ་སོགས་པའི་ཐ་སྙད་རིག་གནས་གཞན་པ་རྣམས་རྩི་

སྲོལ་ཞིག་ཡོད། ཡང་རྩི་སྟངས་གཞན་ཞིག་ལ་རིག་བྱེད་དང་རིག་བྱེད་འོག་ཨུཔནིཥད་ (གསང་བ་པ་) ཟེར་བ་དེ་དང་། དེའི་འོག་ཏུ་པུརཱཎ་ (སྔོན་རབས་) ཞེས་པ། དེའི་རྗེས་ སུ་དྷརྨཤཱསྟྲ་ (ཆོས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་) རེད། དེ་ཚོ་ཚང་མ་དང་མི་མཐུན་པར་ནང་པས་ རིག་པའི་གནས་རྣམས་ལྔ་རུ་རྣམ་གཞག་ཕྱེ་བ་རེད། “རིག་པའི་གནས་ལྔ་དག་ལ་

བརྩོན་པར་མ་བྱས་ན། འཕགས་མཆོག་གིས་ཀྱང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཉིད་མི་འགྱུར་ཏེ།། དེ་ལྟ་བས་ན་གཞན་དག་ཚར་བཅད་རྗེས་བཟུང་དང་།། བདག་ཉིད་ཀུན་ཤེས་བྱ་ཕྱིར་དེ་ ལ་དེ་བརྩོན་བྱེད།།” ཅེས་རིག་པའི་གནས་ལྔ་ལ་སྦྱང་དགོས་ཞེས་མདོའི་ནང་གསུངས་

ཡོད་ལ། མདོའི་ནང་གང་གསུངས་པ་དེ་ཚུར་བསྟན་བཅོས་ནང་དུའང་དྲངས་ཡོད། དེར་ བརྟེན་རིག་པའི་གནས་ལྔ་བགྲང་བའི་སྐབས་སྒྲ་རིག་པ་དང་། བཟོ་རིག་པ། གསོ་བ་རིག་

པ། ནང་དོན་རིག་པ། རྒྱུ་རིག་པ་བཅས་རེད། རྒྱུ་རིག་པ་ནི་གཏན་ཚིགས་རིག་པ་ཞེས་ པ་དེ་རེད། དཔེ་ཆ་རྙིང་པ་དེ་ཚོའི་ནང་རྒྱུ་རིག་པ་དཔེ་ཆ་རྙིང་པ་དེ་ཚོའི་ནང་རྒྱུ་རིག་པ་ 55

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

(ཧེཏུབིདྱཱ་) ཞེས་ཡོད། དེ་ལྟར་རིག་པའི་གནས་ལྔ་རྩི་སྲོལ་དེ་ནང་པའི་ལུགས་སྲོལ་ རེད།

བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ནང་རིག་པའི་གནས་ལྔར་མ་འདུས་པའི་བོད་པ་རང་གི་

རིག་གནས་གཞན་པ་ཞིག་ཡོད་དམ། ཡོད་ན་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཞེས་ཐ་སྙད་འདི་ གཙང་མ་སྦྱར་རྒྱུ་ཡོང་གི་རེད། དཔེར་ན་ཐ་སྙད་རིག་གནས་བོད་ལ་དར་སྐབས་རྒྱ་

གར་རྐྱང་རྐྱང་ལ་ཆ་མ་བཞག་པར་བོད་པས་གཡས་གཡོན་ནས་ཁ་སྣོན་བརྒྱབས་པ་ཁ་

ཤས་ཡོད། སྨན་དང་རྩིས་གཉིས་ལ་བལྟས་ན། སྨན་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཨཱཡུརྦེད་ (ཚེའི་ རིག་བྱེད་) ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་སོགས་ལས་བསྒྱུར་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ལ་ཆ་མ་བཞག་པར་ བོད་པ་རང་གིས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གཞུང་ “རྒྱུད་བཞི་” སོགས་བརྩམས་པ་རེད། དེའི་ནང་ཡུནཱནཱི་དང་། རྒྱ་ནག སྟག་གཟིག་སོགས་མང་པོ་ནས་ལེགས་ཆ་བླངས་ཏེ་བོད་

པ་རང་གི ས ་ཁ་སྣོ ན ་མང་པོ ་ བརྒྱབས་ཡོ ད ། དེ ་ བཞི ན ་རྩི ས ་ཀྱི ་ ནང་སྐར་རྩི ས ་དང་ དབྱངས་འཆར་མ་གཏོགས་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་མེད། རྒྱ་ནག་གི་ནག་རྩིས་དང་དེ་འདྲ་ མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ང་ཚོས་རྩིས་ཀྱི་ནང་རུག་རུག་བཟོས་ཡོད། ཡིན་ནའང་ངོ་བོའི་གནས་

བབ་ཀྱི་ཆ་ནས་དེ་ངེས་པར་དུ་རིག་པའི་གནས་ལྔ་གང་རུང་གཅིག་གི་སྡེ་ཚན་ནང་ལ་ འགྲོ་བ་མ་གཏོགས། ཟུར་དུ་བཏོན་ནས་གྲངས་ཀ་བརྒྱབ་རྒྱུ་མེད། དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་ རིག་གནས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དེ་གང་འདྲ་བྱེད་ཀྱི་རེད། བོད་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་སྤྱི་ཡོངས་

ཀྱི་རིག་གནས་དེ་ཚོ་ལ་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་འཐོབ་ཀྱི་རེད་དམ། ཡང་ན་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལྟ་སྟངས་ལྟར་བོད་པ་རང་གིས་ཟུར་དུ་བཟོས་པའི་རིག་གནས་

ཤིག་ཡོད་དམ་མེད། དེ་དཔྱད་བྱའི་གནས་ཤིག་ལ་བཞག་ན་རྗེས་མ་ནས་གསལ་པོ་ ཆགས་ཀྱི་རེད།

སྒྲ་སྒྱུར་གྱི ་ མི ང ་ཚི ག ་དེ ་ ད་ལྟ་ངས་གོ ང ་དུ་ཞུས་པ་ལྟར། སྒྲ་སྒྱུར་རྒྱ་གར་

གླིང་དང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཞེས་མིང་བཏགས་པ་དང་། ཞུ་ཆེན་གནང་སྟངས་ཐད་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

“སྒྲ་སྦྱོ ར ་བམ་པོ ་ གཉི ས ་པ་” བཅས་ཀྱི ་ གནས་སྟངས་བྱུང་ཡོ ད ། སྔོན་མ་ “ཡི ག ་ སྒྱུར་” ཞེས་པ་དེ་གང་དུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་ཅེ་ན། ཡིག་གཟུགས་གཅིག་ནས་

གཅིག་ལ་བྲིས་པ་དེ་ལ་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ཨིན་སྐད་ལ་ Transcribe དང་ Tran-

scription ཟེ ར ་བ་རེ ད ། དཔེ ར ་ན་ལེ ག ས་སྦྱར་གྱི ་ སྔགས་དེ ་ ཚོ ་ བོ ད ་ཡི ག ་ནང་

འབྲི་བའི་སྐབས་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མེད་པར་ཡི་གེ་སྒྱུར་གྱི་ཡོད། ཨོཾ་མ་ཎི་པདྨེ་ཧཱུྃ་ཞེས་པ་ དེ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དམ་སྒྲ་རེད། ཡིན་ནའང་དེ་བོད་ཡིག་ནང་བྲིས་པར་བརྟེན།

དེ་ལ་ཡིག་སྒྱུར་ཞེས་བརྗོད་ན་འགྲིག་པ་དང་། སྐད་གཅིག་ནས་མི་འདྲ་བ་གཞན་ཞིག་ ལ་བསྒྱུར་དགོས་བྱུང་ན་དེ་ལ་སྒྲ་སྒྱུར་ཞེས་བརྗོད། སྒྲ་སྒྱུར་མི་ཐུབ་པ་དེ་འདྲའང་ཡོད་ ཅིང་། དཔེར་ན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནས་རྒྱ་སྐད་དང་ཨིན་སྐད་ནང་ཕལ་ཆེར་སྒྲ་སྒྱུར་

ཐུབ་ཀྱི་མེད། དེར་བརྟེན་དོན་སྒྱུར་མ་བྱེད་ཐབས་མེད་རེད། དེ་ལ་སྒྱུར་ཙམ་ཞིག་མ་ གཏོ ག ས། སྒྲ་སྒྱུར་ཞེ ས ་པའི ་ ཐ་སྙད་འདི ་ འཐོ བ ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་མེ ད ་དཔྱད་པ་བྱ་རྒྱུ་རེ ད ། ལེགས་སྦྱར་ནང་ཤབྡཱརྠ་ (ཚིག་དོན་) དང་བྷཱབྰརྠ་ (ནང་དོན་) ཞེས་གཉིས་སུ་ཕྱེ་གི་

ཡོད། དེར་བརྟེན་སྒྲ་སྒྱུར་མི་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་ལ་སྒྱུར་ཙམ་དང་། ཡང་ན་དོན་སྒྱུར་ ཙམ་ལ་མི་འཇོག་ཐབས་མེད་རེད། འདི་ཚོ་ཁྱེད་རང་ཚོས་དཔྱད་གཞི་ལ་བཟུང་ན་

དཔྱད་པ་བྱ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་དང་། དཔྱད་པ་བྱ་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཡོད་ རེད།

སྤྱི ར ་བཏང་སྒྱུར་གྱི ་ ཐོ ག ་ལ་ངས་ཤེ ས ་རྟོགས་ཡོ ད ་པའི ་ བོ ད ་པའི ་ གཞུང་

ལུགས་གཉིས་རེད། དང་པོ་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་” དང་། གཉིས་པ་ “དག་ཡིག་ མཁས་པའི་འབྱུང་གནས་” རེད། “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་” ནི་ལེགས་སྦྱར་ནས་བོད་སྐད་ ལ་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ལ་ཁྲིམས་སུ་བཅས་པ་ཞིག་དང་། “དག་ཡིག་མཁས་པའི་འབྱུང་

གནས་” ནི་བོད་སྐད་ནས་སོག་སྐད་དང་མན་ཇུའི་སྐད་ལ་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ཁྲིམས་སུ་ བཅས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བརྟེན། དེ་གཉིས་སྒྱུར་གྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ངོ་བོར་ 57

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཟུང་ན་འགྲིག “དག་ཡིག་མཁས་པའི་འབྱུང་གནས་” ནི་ལྕང་སྐྱ་རོལ་པའི་རྡོ་རྗེས་

མཛད་པ་ཞིག་ཡིན། མཛད་དགོས་དོན་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ནི། སྐབས་དེ་དུས་མན་ཇུའི་ སྐད་ཡིག་དང་སོག་པོའི་སྐད་ཡིག་ནང་ “བཀའ་འགྱུར་” བསྒྱུར་ཟིན། “བསྟན་འགྱུར་”

བསྒྱུར་རྒྱུའི་ལས་གཞི་འགོ་བཙུགས་པར་བརྟེན། དེའི་དོན་དུ་མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་ འཚོགས་ནས་ “བྱེ་བྲག་རྟོགས་བྱེད་ཆེན་པོ་” བཟོས་པ་བཞིན་ “དག་ཡིག་མཁས་པའི་ འབྱུང་གནས་” ཞེས་པའི་ཚིག་མཛོད་འདི་བཟོས་པ་རེད། དེའི་ནང་ཚད་མ་དང་། ཕར་

ཕྱིན། དབུ་མ། འདུལ་བ། མངོན་པ་ཞེས་སྡེ་ཚན་ཕྱེ་ནས་ཐ་སྙད་བཟོས་ཡོད། དེའི་དབང་ གིས་བོད་སྐད་ནས་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་སྒྱུར་བའི་སྐབས་སུ་སྐྱོན་ཆ་མི་འགྲོ་བ་དང་།

ཡང་དག་པ་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་ཡོང་གི་ཡོད། གལ་ཏེ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་རྒྱུའི་

དགོངས་པ་ཡོད་པ་ཡིན་ན་ངེས་པར་དུ་བོད་ལ་ཡོད་པའི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་རིག་པའི་གཞུང་ ལུགས་འདི་ཚོ་གཟིགས་དགོས།

ད་ལྟ་སྐད་ཡིག་གཞན་ནས་བོད་སྐད་ཐོག་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ཡིན་ནའང་རུང་།

བོད་སྐད་ནས་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ཡིན་ནའང་འདྲ། སྒྱུར་གྱི་ཕྱག་ལས་ གནང་མཁན་ཚོ་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་དཀའ་ངལ་ཁ་ཤས་ཤིག་ཡོད་རེད། སྔོན་མ་ ཆོས་རྒྱལ་བཀའ་དྲིན་ཅན་རྣམས་ཀྱི་གཟིགས་སྐྱོང་འོག་བོད་ལ་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་

འགྱུར་སྒྱུར་སྐབས་དཀའ་ངལ་འདི་ཚོ་འཕྲད་ཀྱི་མེད། དེང་སང་ང་རང་ཚོའི་སྐད་ཡིག་

ནས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐད་ཡིག་ཏུ་ཕར་བསྒྱུར་བ་དང་། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐད་ཡིག་ནས་ཐ་སྙད་

རིག་གནས་ཕྲན་ཚེགས་དེ་ཚོ་ཚུར་སྒྱུར་བའི་སྐབས། ང་ཚོ་སྤྱི་ཡོངས་ལ་འཕྲད་བཞིན་

པའི་དཀའ་ངལ་དང་པོ་ནི་སྐད་ཡིག་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་སྡེ་ཚན་ནམ་སྒྲིག་ འཛུགས་མེད་པ་དེ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོས་ནས་དེའི་ཐོག་ལ་ལྟ་རྟོག་སྟངས་འཛིན་བྱ་ རྒྱུའི་གོ་སྐབས་མེད་པར་བརྟེན། ཐ་སྙད་བེད་སྤྱོད་བྱེད་སྟངས་དང་ཐ་སྙད་གསར་པ་བཟོ་

སྟངས་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ལ་གཅིག་གྱུར་ཡོང་གི་མེད། ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཧ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཅང་གལ་འགངས་ཆེན་པོ་ཡིན་པར་བརྟེན། ཆོས་རྒྱལ་ཚོའི་སྐབས་སུ་ “བྱེ་བྲག་རྟོགས་ བྱེད་” གསུམ་བསྒྲིགས་ཡོད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཀྱི་ནང་ལ་སུ་འདྲ་ཞིག་གིས་རྒྱ་ གར་ནས་བཀའ་བསྟན་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ནའང་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་གི་ཡོད། བཀའ་

འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་པོ་ཏི་སུམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་ནང་གང་དུ་གཟིགས་ཀྱང་ཐ་སྙད་མི་ འདྲ་བ་མང་པོ་མགོ་འཁྲུགས་དགོས་པ་ཁྱོན་ནས་མེད་པ་འདི་ནི་ང་ཚོ་བོད་པའི་སྒྱུར་གྱི་ ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གཟི་བརྗིད་ཅིག་རེད། དེང་སྐབས་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་མི་ཡོང་བ་

དེ་ང་ཚོ་ལ་སྒྱུར་གྱི་དཀའ་ངལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་རེད། ཚུར་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ལ་གཅིག་གྱུར་ ཡོང་གི་ཡོད་མ་རེད་ལ། ཕར་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ལའང་གཅིག་གྱུར་ཡོང་གི་མེད།

ང་ཚོས་བདུན་ཅུ་དོན་གྲངས་ནས་བཟུང་བོད་སྐད་ནས་ཨིན་སྐད་ནང་སྒྱུར་

བའི་སྐབས་སུ་ཆོས་སྲིད་ཀྱི་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་བཤད་མུས་རེད།

དེའི་དོན་དུ་དྷརྨཤཱལཱའི་དཔེ་མཛོད་ནས་ཚིག་མཛོད་དེ་འདྲ་བཟོས་ཡོད། དང་པོ་སྒྱུར་ མཁན་གྲས་སུ་ཇེཕ་རི་ཧོཔ་ཀིནས་ )Jeffrey Hopkins) དང་བོབ་ཐར་མན་ )Bob Thurman) སོགས་མི་ལྔ་དྲུག་ཅིག་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་ཚོས་གང་བསྒྱུར་ཡང་དེའི་འོག་

ཏུ་ཚིག་མཛོད་ལྟ་བུ་རེ་སྦྱར་ཡོད། ཡིན་ནའང་ཁོང་ཚོ་འདོད་པ་མཐུན་གྱི་མེད་པར་ བརྟེན། གཅིག་གྱུར་ཡོང་ཐུབ་མེད། ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་མ་བྱུང་བ་འདིས་མ་འོངས་པར་

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་གནས་བབ་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་འཇུག་སྟངས་ཀྱི་བསམ་

བློའི་འགྱུ་བ་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ལ་སྐྱོན་བརྒྱབ་ཀྱི་རེད། དེར་བརྟེན་དེང་སང་གི་ལོ་ཙཱ་བ་ གཞོན་པ་ཚོས་བོད་སྐད་ནང་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་བ་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྐད་ ནང་དུའང་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་བར་འབད་བརྩོན་བྱ་དགོས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

ཐ་སྙད་གསར་པ་བཟོ་སྐབས་སྔོན་གྱི་ཆོས་རྒྱལ་ཚོས་བཀས་བཅད་གང་

གནང་ཡོད་ཅེ་ན། ཆོས་དང་མི་འགལ་བ་དང་། བརྡ་སྤྲོད་དམ་ལུང་སྟོན་པའི་གཞུང་ དང་མི་འགལ་བ། འཇིག་རྟེན་གྲགས་ཚོད་དང་མི་འགལ་བ། རིགས་པ་དང་མི་འགལ་ 59

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བ་བཅས་ཆ་རྐྱེན་བཞི་ཚང་དགོས་པ་གསུངས་ཡོད། ཆ་རྐྱེན་བཞི་པོ་ཚང་ནས་ཐ་

སྙད་གསར་པ་བཟོས་པ་དེ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་གྲྭ་ལ་སྙན་གསན་ཞུ་དགོས། དེ་རྗེས་རྒྱལ་པོ་ ལ་སྙན་གསན་ཞུས་ཏེ་བཀའ་ཁྲོལ་བྱུང་ན་ཐ་སྙད་ཀྱི་དཀར་ཆག་ (ཐ་སྙད་དཀར་ ཆག་ཅེས་པ་ནི་ཚིག་མཛོད་ལ་ཟེར།) “བྱེ་བྲག་རྟོགས་བྱེད་ཆེན་མོ་” སོགས་སུ་ གཞི་ནས་ཡར་བཅུག་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་དེང་སང་ཐ་སྙད་གསར་པ་བཟོ་སྐབས། ང་ཚོ་ལ་དེའི་ཐ་སྙད་རྙིང་པ་ཡོད་མེད་ཞིབ་འཇུག་གནང་དགོས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་

པོ་རེད། ཐ་སྙད་རྙིང་པ་ཡོད་བཞིན་དུ་ཐ་སྙད་གསར་པ་བཟོས་ན་དེས་སྐད་ཡིག་ལ་ གནོད་ཀྱི་རེད་ལ། མ་འོངས་པར་ལྟ་མཁན་ཚོ་ལའང་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་རེད། དེང་སང་ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན། ཆོས་དང་མི་འགལ་བ་ཞེས་པ་དེ་

མི་དགོས་རུང་། རིགས་པ་དང་མི་འགལ་བ་དང་། འཇིག་རྟེན་གྲགས་ཚོད་དང་མི་འགལ་ བ། ལུང་སྟོན་པའི་གཞུང་དང་མི་འགལ་བ་བཅས་གསུམ་པོ་དེ་ངེས་པར་དུ་དགོས། དེ་

གསུམ་ཡོང་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་ཆ་རྐྱེན་དང་པོ་དེ་གང་དགོས་སམ་ཞེ་ན། ཐ་སྙད་དེ་དང་པོ་གང་

ནས་བྱུང་བ་དེ་རང་ནས་ཐད་ཀར་ཚུར་བཟོ་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དཔེར་ན་ཐ་སྙད་དེ་ ཐོག་མར་ཨིན་སྐད་ལ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་ན། ཨིན་སྐད་ནང་དེའི་གོ་དོན་གང་ཡིན་པ་དེ་ ནས་བོད་སྐད་ལ་ཐ་སྙད་བཟོ་དགོས། བོད་སྐད་ནས་ཕར་ཐ་སྙད་ཅིག་བཟོས་པ་ཡིན་ན།

བོད་སྐད་ལ་བལྟ་དགོས་ལ། དེའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལའང་བལྟ་དགོས།

དེར་བརྟེན་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་ཐ་སྙད་དེ་ནས་ཐ་སྙད་གསར་བཟོ་བྱ་དགོས། དེ་

འདྲ་མིན་པར་ཐོག་མར་ཨིན་སྐད་ལ་ཐ་སྙད་ཅིག་བྱུང་བ་དེ་རྒྱ་སྐད་ལ་བསྒྱུར། དེ་ནས་ ཚུར་བོད་སྐད་ལ་བཟོས་པ་ཡིན་ན། ཐ་སྙད་གསར་བཟོ་དེ་གཡར་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་དང་། མི་ གཞན་གྱིས་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཟིན་པ་ཐག་རིང་པོ་ཞིག་ནས་བྱུང་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། ང་ཚོ་

བོད་པའི་ཐ་སྙད་གསར་པ་མང་པོ་ཞིག་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱི་ ཐ་སྙད་གསར་པ་རྣམས་ཐོག་མར་འབྱུང་སའི་སྐད་ཡིག་དེའི་ཐ་སྙད་ལ་མ་བལྟས་པར་རྒྱ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྐད་ནས་བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་པར་བརྟེན། ཐག་རིང་པོར་སོང་ནས་དོན་ལ་མི་ གནས་པ་མང་པོ་ཡོད་པ་ང་ཚོས་འཆར་ཅན་མཐོང་དང་མཐོང་མུས་རེད།

དེ་ནས་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་གཞུང་དང་མི་འགལ་བ་ཞིག་དགོས། དེ་བཞིན་འཇིག་རྟེན་

གྲགས་ཚོད་ལ་གཞན་ཞིག་ལ་མིང་བཏགས་ཟིན་པ་དེ་ཐ་སྙད་གཞན་ཞིག་ལ་བེད་སྤྱོད་

བཏང་ན་གོ་ནོར་ཐེབས་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་ཡོང་ རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

དཀའ་ངལ་འཕྲད་ས་གཞན་ཞིག་ནི་མིང་གཅིག་དོན་མང་ལ་འཇུག་པ་དང་།

དོན་གཅིག་ལ་རྣམ་གྲངས་ཀྱི་མིང་མང་པོ་ཡོད་པའིི་རིགས་རྣམས་ཡིན་ཞིང་། དེ་དག་

སྒྱུར་པའི་སྐབས་སུ་ངེས་པར་དུ་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཐ་སྙད་གཅིག་གིས་དོན་མང་པོར་འཇུག་པའི་སྐབས་སྒྱུར་མཁན་ལ་སྒྱུར་རྩལ་གང་

དགོས་ཞེ་ན། བརྗོད་ཚིག་གམ་ཚིག་གྲུབ་དེའི་ལྟག་ལ་གང་འདུག འོག་ལ་གང་འདུག་ ཚིག་གྲོགས་ལ་བལྟས་ནས། སྐབས་བབ་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་གང་ཡིན་པ་བལྟ་ཐུབ་དགོས་རྒྱུ་ དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དཔེར་ན། བོད་སྐད་ལ་ “རིགས་” ཞེས་པ་དེ་དོན་གྱི་འཇུག་ཡུལ་ ཁ་ཤས་ཡོད་ཅིང་། རིགས་པ་ཡང་དག་ཟེར་བ་དེ་ལ་འགྲོ་ཡི་རེད་ལ། འོས་དང་མ་འོས་

ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ལའང་འདི་འགྲོ་བ་རེད། འདི་ད་དུང་འཇུག་ཡུལ་ཉུང་བའི་གྲས་རེད། དེ་ བཞིན་བོད་སྐད་ཀྱི་ “རིགས་” ཞེས་པ་དེ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་ཚིག་མི་འདྲ་བ་བཞིའམ་

ལྔ་ལ་ང་ཚོས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། དེ་ཡང་ཀུལཔུཏྲ་ (རིགས་ཀྱི་བུ་) དང་

ཀུལདུཧིཏཱ་ (རིགས་ཀྱི་བུ་མོ་) ལྟ་བུ་ཀུལ་ཞེས་པ་ལ་རིགས་དང་། ཤྲཱབཀགོཏྲ་ (ཉན་ ཐོས་ཀྱི་རིགས་) དང་། པྲཏྱེཀབུདྡྷགོཏྲ། (རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་རིགས།) བོདྷིསཏགོ ྟྭ ཏྲ་ (བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རིགས་) ལྟ་བུ་གོཏྲ་ཞེས་པ་ལ་རིགས། གོོཏྲ་ཟེར་བ་ནི་བློའི་ ནང་རྒྱས་འགྱུར་གྱི་ས་བོན་ཞིག་ལ་གོ་བ་ཡིན། སཇཱཏཱིཡ་ (རིགས་མཐུན་པ་) དང་

བིཇཱཏཱིཡ་ (རིགས་མི་མཐུན་པ་) ལྟ་བུ་ཇཱཏི་ཞེས་པ་ལ་རིགས། ཅཱཏུརྦརྞ་ (རིགས་བཞི་) 61

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལྟ་བུ་བརྞ་ཞེས་པ་ལ་རིགས་ཞེས་བརྗོད། སྐབས་འགའ་རེར་སྐྱེ་གནས་ལའང་རིགས་

ཞེས་བརྗོད་ཅིང་། དཔེར་ན་སྐྱེ་གནས་དྲུག་ལ་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད།

དེ་ལྟར་སྐབས་བབ་ཚིག་དེའི་གོ་བ་གང་དུ་འཇུག་གི་ཡོད་པ་ཚིག་གྲོགས་དང་སྐབས་ ཐོབ་ཀྱི་བརྗོད་དོན་ལ་བརྟེན་ནས་མ་གཏོགས། ཚིག་རང་ཟུར་དུ་བཏོན་ནས་ཚིག་མཛོད་ ནང་བཙལ་ན་ནོར་གྱི་རེད། དེ་བཞིན་ཨིན་སྐད་ནས་ཚུར་བོད་སྐད་ལ་སྒྱུར་སྐབས་ཀྱང་།

དཔེར་ན་ “རིགས་” ཞེས་པའི་ཚིག་ལ་ཨིན་སྐད་དུ་ Race, Nation, Ethnic

བཅས་གསུམ་ལ་གཅིག་གྱུར་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་འདུག དེར་བརྟེན་དེ་ཚོའི་རིགས་ལ་ ཁ་ཐུག་གི་བརྗོད་དོན་མ་ཤེས་ན། ཐག་གཅད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། དེ་འདྲའི་ཐོག་ལ་

ཏན་ཏན་དཀའ་ངལ་དང་འགྱུར་མ་དག་པ་ཡོ ང ་རྒྱུའི ་ ཉེ ན ་ཁ་ཡོ ད ། དེ ་ དང་ཕྱོ ག ས་ མཚུངས་མིང་གཅིག་དོན་དུ་མ་ལ་འཇུག་པ་དེའང་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་”

དང་

“མཁས་པའི་འབྱུང་གནས་” གཉིས་ཀའི་ནང་ལམ་སྟོན་གཅིག་པ་རེད། དེ་ཡང་མིང་

གཅིག་དོན་དུ་མ་ལ་འཇུག་པར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་འདུག་ན། རང་འཇགས་གཞག་ དགོས་ཞེས་གསུངས་ཡོད། དཔེར་ན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཀཽཤིཀ་ཟེར་བ་དེ་བརྒྱ་བྱིན་ལ་ འཇུག་གི་ཡོད་ལ། དེ་མིན་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་ལའང་འཇུག་གི་ཡོད་པར་བརྟེན། བོད་སྐད་ནང་མ་བསྒྱུར་བར་རང་འཇགས་བཞག་པ་རེད། ལྷག་པར་དུ་སྙན་ངག་གི་ཚིག་

ཅིག་ཡིན་ན། ཉི་མ་ལ་ཉི་མ་ཞེས་མ་བརྗོད་པར་འོད་ཟེར་བརྒྱ་པ་དང་། རྟ་བདུན་དབང་པོ། ཉིན་བྱེད་ལྟ་བུའི་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་གཞན་བཏགས་ཡོད་ན་དེ་སྒྱུར་བའི་སྐབས་ལ་ ཡང་མངོན་བརྗོད་ཀྱི་མིང་དེ་རང་བསྒྱུར་དགོས་ཀྱི་རེད། དེ་བོད་སྐད་ལ་མ་འདང་བ་མེད།

འོན་ཀྱང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྐད་ལ་མངོན་བརྗོད་ཀྱིས་མ་འདང་བ་ཡོང་གི་འདུག ཉི་མའི་

མི ང ་ཉི ་ ཤུ་རྩ་གྲངས་ཡོ ད ་ན་དེ འི ་ ཚབ་ཏུ་ནུབ་ཕྱོ ག ས་པའི ་ སྐད་ནང་གཅི ག ་རྐྱང་མ་ གཏོགས། མང་པོ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་ཆགས་ཡོད། དེར་བརྟེན་འདི་ཚོའི་ རིགས་ལ་ཏན་ཏན་གཟབ་གཟབ་བྱ་དགོས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡུལ་གྱི་མིང་དང་། གང་ཟག་གི་མིང་། མེ་ཏོག་སོགས་རྫས་ཁྱད་པར་བའི་

མིང་རྣམས་རང་འཇགས་གཞག་དགོས་ཞེས་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་” དང་ “མཁས་ པའི་འབྱུང་གནས་” གཉིས་ཀའི་ནང་ཡོད། ཡིན་ནའང་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་” ཀྱི་སྔོན་

ལ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་དེའི་རྗེས་ལ་སྒྲིག་ལམ་ཡག་པོ་མ་ཁྱེར་བ་ཡིན་ནམ། གང་ལྟར་བོད་ པའི་འགྱུར་དེ་ཚོའི་ནང་ཡུལ་གྱི་མིང་དང་གང་ཟག་གི་མིང་སོགས་བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་ བ་མང་པོ་རེད། དེའི་དབང་གིས་དེང་སང་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད། ཡུལ་གྱི་མིང་

དེ་རྒྱ་གར་སྐད་རང་འཇགས་བཞག་ཡོད་ན། ད་ལྟ་ལམ་སེང་ངོ་འཕྲོད་ཀྱི་རེད། ཡུལ་གྱི་ མིང་དེ་བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བར་བརྟེན། སེར་སྐྱའི་གཞི་དེ་གང་དུ་ཡིན་ནམ། རྩྭ་མཆོག་ གྲོང་དེ་གང་དུ་ཡིན་ནམ། མཉན་ཡོད་གང་དུ་ཡིན་ནམ། ཡངས་པ་ཅན་གང་དུ་ཡིན་ནམ།

དེ ་ རྒྱ་གར་སྐད་ལ་གང་ཟེ ར ་གྱི ་ ཡོ ད ་དམ་ཞེ ས ་སྐད་བརྡ་མ་འཕྲོ ད ་པ་ཡོ ང ་གི ་ ཡོ ད ། ཝཱརཱཎསཱི་ཞེ ས ་པ་དེ ་ བོ ད ་སྐད་ནང་རང་འཇགས་བཞག་པ་མང་བ་ཡོ ང་གི ་ འདུག་མ་

གཏོགས། གཞན་མང་པོ་ཞིག་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ཡོད། དེར་བརྟེན་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་

གཉིས་” ཀྱི་ལམ་སྟོན་ཡོད་པ་བཞིན་ཡུལ་དེ་ཚོ་རང་འཇགས་གཞག་དགོས་པ་དང་།

གལ་སྲིད་གོ་མི་བདེ་བ་འདུག་ན། དེ་དག་ལ་ཡུལ་དང་། གང་ཟག མེ་ཏོག་སོགས་སོ་ སོར་ཐ་སྙད་དེ་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་སྦྱར་དགོས། དཔེར་ན་པདྨ་དང་། ཨུཏྤལ། ཀུ་མུད་ རྣམས་མ་བསྒྱུར་བར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་རང་འཇགས་བཞག་ཡོད། གལ་ཏེ་དེ་ཚོ་བོད་

སྐད་ལ་གོ་མི་བདེ་བ་ཡོང་གི་ཡོད་ན། མེ་ཏོག་པད་མ་དང་། མེ་ཏོག་ཨུཏྤལ། མེ་ཏོག་ཀུ་ མུད་ཞེས་སྦྱར་དགོས། གཞན་ཡང་ཝཱརཱཎཱསཱི་ལ་ཡུལ་ཝཱརཱཎསཱི་ཞེས་པ་དང། དེ་བཞིན་ མིའི་མིང་ཡིན་ན། གནས་བརྟན་དང་། སློབ་དཔོན་སོགས་སྦྱར་དགོས།

དེ་ནས་སྒྲ་སྒྱུར་སྐབས་སུ་དཀའ་ངལ་གཞན་པ་འཕྲད་རྒྱུ་གཅིག་ཉམས་དེ་རེད།

བསྟོད་པ་དང་། སྨད་པ། ངོ་མཚར། འཇིགས་པ་སོགས་ལ་ཉམས་ཀྱི་རྣམ་འགྱུར་ཆ་ཚང་

སྐད་ཡིག་གཞན་པ་དེའི་ནང་འཐོན་ཐུབ་རྒྱུ་དེ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་སྒྱུ་རྩལ་ནང་ཀླན་ཀ་ཆེ་ཤོས་ 63

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤིག་རེད། འགྱུར་དེ་ལ་ཉམས་ཐོན་སྟངས་ཀྱིས་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་འགྲོ་བ་རེད། དཔེར་ན་

ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་ཡོད་པའི་ “སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་” ཞེས་པའི་སྙན་ངག་ཆེན་

པོ་དང་། “མཛད་བརྒྱ་དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་” གཉིས་པོ་ལེགས་སྦྱར་མཁས་པ་སུ་ལ་

ཀློག་བཅུག་ནའང་། “སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་” ཞེས་པ་དེ་སྙན་ངག་ཡག་པ་དང་། “མཛད་བརྒྱ་དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་” དེ་ཙམ་སྙན་ངག་ཧ་ལས་པ་མི་བརྩི། ཡིན་ནའང་

བོད་པས་རྦད་དེ་ལོགས་སུ་བརྩི་ཞིང་། “སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་” ཞེས་པའི་སྙན་ངག་ དེ་ཀློག་མཁན་ཉུང་ཉུང་རེད་ལ། ཧ་གོ་མཁན་ཡང་དཀོན་པོ་རེད། འོན་ཀྱང་ “མཛད་

བརྒྱ་དཔག་བསམ་འཁྲི་ཤིང་” ནི་སྡེ་ཁྲི་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེས། “སྙན་ངག་ཀུན་གྱི་ རྒྱལ་པོ་འཁྲི་ཤིང་གི། ཤིང་རྟའི་འཕང་ལོ་གཡོས་པའི་བཤུལ་ལམ་དུ།། དེང་དུས་སྐྱེ་བོའི་

རྒྱུ་འགྲུལ་ཟད་པ་ན།། གྲིབ་མ་གཉིས་པའི་གྲོགས་བཅས་འགྲོ་བ་སུ།།” ཞེས་སྙན་ངག་ ཀུན་གྱི་རྒྱལ་པོ་ལྟ་བུར་གསུངས་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གང་རེད་ཅེ་ན། སྒྲ་སྒྱུར་སྐབས་

སུ་ཐོག་མའི་སྐད་ཡིག་ནང་ཡོད་པའི་ཉམས་དང་འགྱུར་བའི་གནས་སྟངས་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་

སྐད་ཡིག་གཉིས་པ་དེའི་ནང་ཐོན་ཐུབ་པས་རེད། གལ་ཏེ་དེ་ཇི་བཞིན་འཐོན་མ་ཐུབ་ན་ གཞུང་ལུགས་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྙན་ངག་གི་རྒྱན་ཡོད་པའི་ཚིག་དེ་དག་འགྱུར་ཐབས་

ཆག་ཅིག་ཆགས་འགྲོ་བ་རེད། དེར་བརྟེན་གར་གྱི་ཉམས་དགུ་པོ་རྣམས་གནས་སྐབས་ དང་བརྗོད་ཚིག་གི་ཐོག་ནས་འཐོན་ཐུབ་པ་བཟོ་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

གོང་དུ་ངས་ “སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས་” ནང་གི་དོན་དག་བདུན་ཙམ་དང་། “དག་

ཡིག་མཁས་པའི་འབྱུང་གནས་” ནང་གི་དོན་དག་བཅུ་གཅིག་ཙམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་

གལ་ཆེ་བ་འགའ་ཤས་ཟུར་འདོན་གྱིས་ཁྱེད་རང་ཚོའི་བགྲོ་གླེང་གི་དཔྱད་གཞི་ཙམ་གྱི་

ཆེད་དུ་ཞུས་པ་ཡིན། དམིགས་བསལ་གྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་ གཞུང་ལུགས་དེ་དག་ཕར་སྒྱུར་བའི་སྐབས་གཟབ་གཟབ་མ་བྱས་པར་ཕྲན་བུའི་ནོར་ འཁྲུལ་ཕྱིན་ཡང་གོ་བ་ལོག་སྒྲུབ་ཆེན་པོ་འགྲོ་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་རེད། དཔེར་ན། མཚན་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཞི་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་དང་ཀུན་གཞི་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་གཉིས་ཚིག་མཛོད་ནང་བལྟས་

ན། དོན་དག་གཅིག་པ་རེད་མ་གཏོགས། ཁྱད་པར་གང་ཡང་མེད། ཡིན་ནའང་ཉན་ཐོས་

སྡེ་པས་ཀུན་གཞི་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ་དང་། སེམས་ཙམ་པས་ཀུན་ གཞི་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ། དེ་བཞིན་ཉན་ཐོས་སྡེ་པས་དྲུག་པ་ཡིད་ཀྱི་

རྣམ་ཤེས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ་དང་། སེམས་ཙམ་པ་དང་རང་རྒྱུད་པས་དྲུག་པ་ཡིད་ཀྱི་ རྣམ་ཤེས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ་དེ་དག་གི་དོན་གོ་སྟངས་རྦད་དེ་ཐ་དད་རེད། དེ་མཚུངས་

བདེན་པར་གྲུབ་པ་དང་། རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་པ། རང་ངོས་ནས་གྲུབ་པ། བདག་

ཏུ་གྲུབ་པ་བཅས་ཚི ག ་བཞི ་ པོ ་ ཐལ་འགྱུར་བའི ་ ལུགས་ལ་དོ ན ་གཅི ག ་མི ང ་གི ་ རྣམ་ གྲངས་རེད། འོན་ཀྱང་རང་རྒྱུད་པའི་ལུགས་ལ་རྦད་དེ་ཐ་དད་རེད། གཞུང་ཆེན་མོ་སྒྱུར་

མཁན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཕྱོགས་སྔའི་འདོད་ཚུལ་གང་ཡིན་པ་དང་། དེ་ལ་འགོག་པའི་རིགས་ པ་གང་ཡིན་པ། དེ་བཀག་པའི་རྗེས་ལ་རང་ལུགས་བཞག་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཚོ་དབྱེ་བ་ མ་ཕྱེ་ནས་བསྲེས་པ་མང་པོ་ཡོང་གི་འདུག དེ་ང་ཚོའི་མི་ཚེའི་ནང་དངོས་བྱུང་གི་ཉམས་

མྱོང་རེད། ད་ལྟ་དགེ་བཤེས་བཟོད་པ་ལགས་བཞུགས་ཡོད་ཅིང་། ཁོང་གིས་དེའི་སྐོར་ ལ་རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་བྲིས་ཡོད། སྐབས་དེ་དུས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བའི་ གཞུང་དེ་ཚོའི་ནང་ཧ་ལས་པའི་ནོར་འཁྲུལ་ཕྱིན་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་ རིགས་ལ་སུས་བརྗོད་པ་ཡིན་ནའང་དོན་དག་གཅིག་པ་རེད་བསམས་ཏེ། ཐ་སྙད་དེ་

སུས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ན་མགོ་ལོག་ཆེན་པོ་ ཡོང་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། ང་ལ་སྒྲུང་ཞིག་བཤད་རྒྱུ་ཡོད། ཁོང་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་སློབ་ དཔོན་ )Professor) ཞིག་རེད། ད་ལྟ་དགོངས་པ་རྫོགས་ཚར་བ་རེད། ཁོང་གིས་བོད་ ཡིག་ཡག་པོ་ཀློག་ཐུབ་ཀྱང་། བོད་སྐད་གོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད། མ་གོ་བའི་སྐབས་སུ་དབུ་ཅན་ ནང་བྲིས་ན་གོ་བ་རེད། ཁོང་གིས་མང་པོ་བསྒྱུར་བ་རེད། ཉིན་ཞིག་བསྒྱུར་བའི་སྐབས་

སུ་གཞུང་ཞིག་ནང་རྐང་པ་བཞི་པའི་དོན་ནི་སྔར་ལྟར་རོ་ཞེས་རྐང་པ་བཞི་པའི་དོན་དེ་ 65

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤད་མི་དགོས་པར་སྔར་བཤད་ཟིན་པ་དང་གཅིག་པ་རེད་ཅེས་འཁོད་ཡོད་འདུག ཁོང་གིས་རྐང་པ་བཞི་པའི་དོན་ནི་སྔར་ལྟར་རོ་ཞེས་པའི་དོན་རྟོགས་མ་ཐུབ་པར། ལམ་

སེང་ཚིག་མཛོད་ལ་བལྟས་པ་རེད། དེའི་ནང་རྐང་པ་བཞི་པ་ཞེས་པ་ནི་དུད་འགྲོ་ཞེས་

གསལ་ཡོད་ཅིང། དུད་འགྲོའི་དོན་ནི་སྔར་ལྟར་རོ་ཟེར་ན་གོ་རྒྱུ་མི་འདུག་བསམས་ནས་ ང་ཚོའི་རོགས་པ་དགེ་བཤེས་ཤིག་ཡོད་པ་དེར་དྲིས་འདུག དེར་བརྟེན་ཚིག་མཛོད་རྐྱང་ ལ་ཆ་བཞག་ན། སྐབས་རེ་འདི་འདྲ་ཡོང་ཉེན་ཡོད།

ལོ་ཙཱ་བ་ཚོའི་དགོས་མཁོ་དང་པོ་དེ་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀ་ལ་བྱང་ཆུབ་པ་ཞིག་

དགོས། སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀར་བྱང་ཆུབ་པ་ཡོད་ནའང་རང་གི་སྐད་ཡིག་མ་ཡིན་པའི་ སྐད་ཡིག་གཞན་པ་དེ་སོ་སོའི་མ་སྐད་ཡིན་པའི་མི་ཞིག་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་བསྒྱུར་ དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། སྔོན་གྱི་ཆོས་རྒྱལ་ཚོས་རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜི་ཏ་མེད་པར་ བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་རྐྱང་པས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་མེད་པར་རྒྱ་གར་གྱི་ པཎྜི་ཏ་རྐྱང་པས་བསྒྱུར་མི་ཆོག་པ་བཟོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གནད་འགག་ཆེན་པོ་རེད། དེང་ སང་གི་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་ལྟར་ན་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་རེད། སོ་སོའི་མ་སྐད་ནང་

གོ་སྟངས་དེ་དང་། སྦྱངས་པའི་སྐད་ཡིག་གཞན་པའི་དེའི་ནང་གི་གོ་སྟངས་དབར་ལ་

ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་སྐད་ནས་ཨིན་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན། སོ་སོ་ ཨི ན ་སྐད་ལ་མཁས་པ་ཡི ན ་ནའང་ཨི ན ་སྐད་མ་སྐད་ཡི ན ་པའི ་ མི ་ ཞི ག ་དང་མཉམ་

དུ་བསྒྱུར་ན་ཡག་པོ་ཡོད། དེ་བཞིན་ཨིན་ཇིའི་མི་ཨིན་སྐད་མཁས་པ་དེ་ཚོས་བོད་ སྐད་ལ་ཚུར་སྒྱུར་གྱི ་ ཡོ ད ་ན་བོ ད ་ཡི ག ་མ་སྐད་ཡི ན ་མཁན་ཞི ག ་དང་མཉམ་དུ་

བསྒྱུར་དགོ ས ་རྒྱུ་དེ ་ གལ་ཆེ ན ་པོ ་ རེ ད ། སྔོན་གྱི ་ ཆོ ས ་རྒྱལ་ཚོ ས ་བཀས་བཅད་ མཛད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གནད་འགག་ཆེན་པོ་རེད།

དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཐ་སྙད་རྙིང་པ་གང་ཡོད་པ་རྣམས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ཐུབ་

དགོས། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོས་བོད་སྐད་ནང་ལ་ཐ་སྙད་རྙིང་པ་ཡོད་པ་དེ་དག་སྒྲ་དོན་གྱི་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆ་ནས་ལེགས་སྦྱར་དང་ཏག་ཏག་མ་འགྲིགས་པ་ཡིན་ནའང་བེད་སྤྱོད་གནང་ཡོད། དཔེར་ ན། གཡུང་དྲུང་དང་གཙུག་ལག་ལྟ་བུ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནས་བསྒྱུར་བ་ཞིག་མིན་པར། བོད་སྐད་ནང་དེ་སྔོན་ནས་ཡོད་པར་བརྟེན། ཤཱཤྭཏ་ལ་གཡུང་དྲུང་དང་། ཨརྴ་ལ་གཙུག་ལག་ ཅེས་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད། ཐ་སྙད་རྙིང་པ་དེ་དག་བེད་སྤྱོད་བཏང་བ་ཡིན་ན། གང་མཚམས་ ཤིག་ནས་སྒྲ་གཏིང་ཚུགས་པ་ཆགས་འགྲོ་བར་བརྟེན། དེ་དག་བེད་སྤྱོད་གཏང་རྒྱུ་དང་ བཙལ་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་ཞིང་། མ་རྙེད་པའི་སྐབས་ལ་གཞི་ནས་ཐ་སྙད་གསར་བཟོ་བྱེད་ སྐབས་ཡོངས་ཁྱབ་གཅིག་གྱུར་ཡོང་རྒྱུར་གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན་རིགས་པ་དང་མི་འགལ་བ་ དང་། བརྡ་སྤྲོད་དང་མི་འགལ་བ། གྲགས་པ་དང་མི་འགལ་བའི་ཐོག་ནས་འབད་བརྩོན་བྱ་ དགོས། དེ་ནས་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ལེགས་སྦྱར་ནས་ བོད་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་བཞིན་སྟབས་བདེ་པོ་ཞིག་བོད་སྐད་ནས་ཨིན་སྐད་ལ་སྒྱུར་བའི་ སྐབས་སུ་ཡོང་གི་མ་རེད། དེར་བརྟེན་བོད་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་བརྗོད་བྱ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ དེ་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་དེའི་ནང་དུ་འདོན་ཐུབ་བམ། འདོན་མི་ཐུབ་ན་ཐབས་ཤེས་གང་བྱ་ དགོས་སམ། དེ་བཞིན་ཨིན་སྐད་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ནའང་ཏག་ཏག་ཆ་ཚང་བ་ ཞིག་ཡོང་ཐུབ་བམ། དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་བསྒྱུར་བའི་རྗེས་སུ་གང་ནས་བསྒྱུར་བའི་དཔེ་ཆ་དེ་མ་ ཀློག་མཁན་བོད་སྐད་ཡག་པོ་ཤེས་མཁན་ཞིག་ལ་ལྟ་རུ་བཅུག་སྟེ་ཚུར་ལབ་འཇུག་དགོས། དེ་བཞིན་བོད་སྐད་ནས་ཨིན་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དེ་མཐོང་མ་མྱོང་མཁན་ཞིག་ལ་ཀློག་ཏུ་ བཅུག་དགོས། གལ་ཏེ་གོ་བ་ཏག་ཏག་འཕྲོད་ཀྱི་འདུག་ན། དེ་འགྲིགས་པ་རེད། ལོཀཙཀྵུ་ (འཇིག་རྟེན་གྱི་མིག་) ཅེས་པ་དེ་ལས་སླ་པོ་ཞིག་མིན། གང་ལྟར་འཇིག་རྟེན་གྱི་ མིག་ལྟ་བུ་ཞིག་དགོས། འཇིག་རྟེན་གྱི་མིག་དེ་ཏོག་ཙམ་ཀྱོག་ནའང་ཡག་པོ་ཡོང་གི་མེད་ པར་བརྟེན། དེའི་ལས་འགན་དེ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་རེད། ང་ཚོ་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་རིག་ པའི་གཞུང་ལུགས་རྒྱ་ཆེ་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པ་དང་། ཐ་སྙད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ཧ་ཅང་ཕྱུག་པོ་ཡོད་ པ་འདི་དག་མཁྱེན་པའི་ཐོག་ནས་ལོ་ཙཱ་བའི་ཕྱོགས་ལ་སྦྱངས་པ་གནང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་ ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།། 67

དཔེ་ སྟོན་སློབ་གྲྭ་ལོ་ བཅུ་འཁོར ་བའི་ དུས་ཆེན་ཐོ ག ་གནང་བའི ་གསུང་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་མེས་དབོན་གཙུག་ ལག་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་བཅུ་ འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་སྲུང་བརྩིའི་མཛད་སྒོའི་ ཐོག་དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་ཚུལ་དུ་ གནང་བའི་གསུང་བཤད། ༄༅།། ཁྱབ་བདག་འཁོར་ལོའི་མགོན་པོ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་རྒྱལ་བའི་

དབང་པོ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་ཅིང་གཟིགས་པ་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་གུས་ཕྱག་སྔོན་དུ་

བཏང་སྟེ། དེ་རིང་འདིར་འདུས་པའི་སྐྱབས་ཡུལ་དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པ་དང་། བོད་མིའི་ སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་ཆེས་མཐོའི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ། སམ་

བྷོ་ཊ་དང་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭའི་ལས་ཀྱི་སྣེ་ལ་གཏོགས་པ་རྣམ་པ། སློབ་ཕྲུག་རྣམ་པ། གཞན་ཡང་ཕྱོགས་མཐའ་ནས་འདུས་པའི་སྐུ་མགྲོན་རྣམ་པ་ཚང་མར། ཐོག་མར་དེ་

རིང་མེས་དབོན་གཙུག་ལག་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་བཅུ་འཁོར་བའི་ དུས་ཆེ ན ་འདི འི ་ ཐོ ག ་༸གོ ང ་ས་༸སྐྱབས་མགོ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ མཆོ ག ་སྐུ་དངོ ས ་སུ་

༸ཞབས་སོར་འཁོད་པའི་སྐལ་བཟང་གི་དགའ་སྟོན་འདིར་འཚམས་འདྲི་དང་བཀྲ་ ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དེ་རིང་འདིར་གཏམ་བཤད་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐུང་ངུ་ཐོབ་པ་འདིའི་ཐོག་

དམིགས་བསལ་ཞུ་རྒྱུ་གང་ཡང་མི་འདུག འོན་ཀྱང་ང་རང་སྒེར་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ པའི ་ དགོ ང ས་སེ ལ ་དང་། གསལ་བཤད། མཐོ ང ་ཚུལ་བཅས་ཞུ་རྒྱུ་ཡི ན །

ཐོག་མར་དགོངས་སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ནི། བར་ལམ་ཕྱི་ནང་གི་མི་མང་པོ་དང་། ལྷག་པར་དཔེ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྟོན་སློབ་གྲྭར་ཉམས་ཞིབ་ཆེད་ཕེབས་མཁན་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས།

ཁྱེད་རང་བཀའ་ཤག་ལ་ཡོད་སྐབས་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་འདི་ས་ཆ་ཧ་ཅང་གུ་དོག་པོ་ ཞིག་ནང་བཙུགས་འདུག ཁང་པ་སྐྱོ་པོ་དང་། རྩེད་ཐང་ཡང་མི་འདུག དེ་གང་འདྲ་བྱས་

པ་རེད། དེ་ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་བརྗོད་མཁན་བྱུང་། ད་ལྟ་ཕྱིར་བལྟས་སློག་

སྐབས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་རེད་འདུག སྐབས་དེ་དུས་ས་ཁང་སྟོང་པ་འཕྲལ་

དུ་ཐོ བ ་ཐུབ་པ་འདི ་ མ་གཏོ ག ས་མེ ད ། ཕྱོ ག ས་གཞན་ནས་དྷ་རམ་ས་ལར་མགོ ་ འཛུགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་ང་དང་། ཕྱག་སྦྲེལ་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན། གཞན་ཡང་རྡ་ སར་ཡོད་པའི་མཁས་དབང་ཚོས་ཡང་ཡང་གཟིགས་རྟོག་གནང་རྒྱུར་ཁྱད་པར་ཞིག་

ཡོང་གི་རེད་བསམས་ནས་བཙུགས་པ་རེད། སྐབས་དེར་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭར་སློབ་

ཕྲུག་འཛུལ་མཁན་ཉུང་ངུ་ལས་མེད། ཁྲལ་ལྟ་བུར་ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་ནས་འཁྲིད་ཡོང་

བའི་སློབ་ཕྲུག་ཉུང་ཤས་ལས་བཙུགས་པ་ཡིན་སྟབས། ས་ཁུལ་དེ་འགྲིགས་པ་ལྟ་བུ་ ཞིག་མཐོང་བ་རེད། བར་ལམ་ནས་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭར་སློབ་ཕྲུག་ཇེ་མང་སོང་སྟབས།

ད་ལྟ་གུ་དོག་པོ་ཆགས་ཡོད་ཚོད་འདུག དེར་བརྟེན་སྐབས་དེའི་འཛིན་སྐྱོང་གིས་ ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོར་བསམ་བློ་བཏང་མ་ཐུབ་པའི་སྐྱོན་ཆ་བྱུང་བ་ངོས་ལེན་ཞུས་ པའི་ཐོག་ནས་དགོངས་སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུ་ནི། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མི་མང་པོས་ཤེས་ཡོན་

སྲིད་བྱུས་འདི་ངས་བཟོས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་དགོངས་མཁན་ཡོད་ཚོད་འདུག ཁྱེད་རང་

གིས་བཟོས་པའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་དང་། ཁྱེད་རང་གིས་བརྩམས་པའི་ཤེས་ཡོན་ སྲིད་བྱུས་ཞེས་འབྲི་མཁན་དང་གསུང་མཁན་ཡོང་གི་འདུག ང་ཚོའི་བཀའ་ཤག་ སྐབས་སུ་མགོ་འཛུགས་བྱས་པ་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་རེད། འོན་ཀྱང་ཤེས་ཡོན་

སྲིད་བྱུས་ངས་བཟོས་པ་མིན་པ་དེ་ངེས་པར་དུ་མཁྱེན་དགོས། དཔེར་ན། རྒྱ་གར་

ནང་ཌོག་ཊར་བི་ཨར་ཨམ་བེཌ་ཀར་ )Dr. B. R. Ambedkar) མཆོག་ལ་རྒྱ་གར་ 69

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞེས་བརྗོད་སྐབས། ཨམ་བེཌ་ཀར་མཆོག་གིས་གྲོས་ཚོགས་ ནང་ངས་དེ་འདྲ་ཐོས་སྐབས་ང་རང་ངོ་ཚ་སྟེ་རྔུལ་ཆུ་ཐོན་གྱི་འདུག་ཅེས་གསུངས་ མྱོང་བྱུང་འདུག གང་ལགས་ཤེ་ན། ཨམ་བེཌ་ཀར་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་

ཟིན་བྲིས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་གནང་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ངས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ བྱུ ས ་ ཟི ན ་ བྲི ས ་ ཚོ ག ས ་ ཆུ ང ་ ན ང ་ ཐེ ་ ག ཏོ ག ས ་ ག ང ་ ཡ ང ་ བྱ ས ་ མེ ད ། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་འདིའི་ཐོག་མའི་བསམ་བློའི་ས་བོན་གང་ནས་རྙེད་པ་རེད་ཅེ་ན།

འདས་པའི་ལོ་བཞི་བཅུ་ཞེ་གྲངས་རིང་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ གིས་བོད་མིའི་མ་འོངས་ཤེས་ཡོན་ཐོག་བཀའ་སློབ་རིམ་སྩལ་གནང་བ་དེ་ཚོའི་ནང་ ནས་ཕྱོགས་བསྡུས་དང་། སྟོན་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ལེགས་པར་གསུངས་པའི་

དམ་ཆོས་ནས་བྱུང་བའི་རིགས། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་གྱི་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་མང་པོའི་

གསུང་ལ་གཞིར་བཞག་སྟེ། ༢༠༠༢ ཕྱི་ཟླ་ ༡ པོའི་ནང་རྒྱུན་རིང་ཉམས་མྱོང་ཡོད་པའི་ དགེ་རྒན་དང་སློབ་སྤྱི་བཅས་མི་གྲངས་ ༢༠༠ ཙམ་ལས་གྲུབ་པའི་ཤེས་རིག་ཚོགས་

ཆེན་ཐེངས་དྲུག་པའི་ཉིན་གསུམ་གྱི་བགྲོ་གླེང་གི་གྲུབ་དོན་བཅས་ལས་བྱུང་། དེའི་

ཐོག་ནས་རྙེད་པའི་བསམ་བློའི་ས་བོན་དངོས་སུ་ཡིག་ཐོག་ལ་ཕབ་མཁན་ནི་སྐབས་

དེ་དུས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་ཀརྨ་དགེ་ལེགས་ལགས་ཀྱི་གཙོ་སྐྱོང་འོག་བོད་ཁྱིམ་གྱི་ དགེ་ཟུར་ཌོག་ཊར་བུ་མོ་ཚེ་རིང་ལགས་དང་། བོད་ཁྱིམ་གྱི་ཤེས་རིག་འགན་འཛིན་ ངག་དབང་རྡོ་རྗེ་ལགས། རིགས་ལམ་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་བློ་བཟང་རིན་ཆེན་ལགས།

ཤེས་རིག་གི་ལས་བྱེད་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་བཅས་ལས་གྲུབ་པའི་ཟིན་བྲིས་ཚོགས་ ཚུང་བཙུགས་ཏེ། ཟིན་བྲིས་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་ཟིན་བྲིས་ཚོགས་ཆུང་གིས་བཟོས་ པ་རེད། དེའི་རྗེས་ལྡི་ལིར་ཚོགས་པའི་རྒྱ་གར་མཁས་པ་ཁག་གི་ཚོགས་འདུ་དང་།

ལྡེ་ར་ལྡུན་གྱི་སྲོང་བཙན་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཚོགས་པའི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཁག་གི་ ཚོགས་འདུ། དེ་ནས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཐོག་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དྷ་རམ་ས་ལར་ཚོ ག ས་པའི ་ ནུབ་ཕྱོ ག ས་མཁས་པ་ཁག་གི ་ ཚོ ག ས་འདུ་བཅས་

ཚོགས་འདུ་རིམ་པ་གསུམ་གྱི་ནང་ཞིབ་བསྡུར་གནང་བ་མ་ཟད། བཙན་བྱོལ་བོད་ མི འི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་སུ་ཟི ན ་བྲི ས ་དང་པོ ་ དང་གཉི ས ་པ་འགྲེ མ ས་སྤེ ལ ་གྱི ས ་དགོ ང ས་

འཆར་བྱུང་བ་ཆ་ཚང་ཕྱོགས་བསྡུས་བྱས་པ་ཟིན་བྲིས་ཚོགས་ཆུང་དང་བཀའ་ཤག་

གིས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་དེ་ ༢༠༠༤ ཕྱི་ཟླ་ ༩ པའི་ནང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་

ཚོགས་ཀྱིས་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་དང་། ཚོགས་ཆུང་ཆ་བགོས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་།

དེའི་རྗེས་དོན་ཚན་རེ་རེ་བཞིན་སྤྱི་མོས་མང་མོས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་སྟེ་དོན་ཚན་ མང་ཆེ་བ་ཆེས་མཐོའི་མང་མོས་ཐོག་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། མཐའ་མའི་ཕྱོགས་བསྡོམས་ ཀྱི་ཡིག་ཆ་དེ་སྤྱི་མོས་ཐོག་གཏན་ལ་ཕབ་པ་རེད།

དེ ར ་བརྟེན་ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྲི ད ་བྱུས་ཀྱི ་ འདི ་ བོ ད ་མི ་ མང་སྤྱི ་ འཐུས་ལྷན་

ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཁྲིམས་དང་གནས་ཚད་མཉམ་པའི་ཡིག་ཆ་ཡིན་ སྟབས། མ་འོངས་པར་འདི་ལ་བསྐྱར་བཅོས་དང་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས་རིགས་

གང་ཟག་བྱེ ་ བྲག་པ་དང་། ལས་ཁུངས་བྱེ ་ བྲག་པ་ཞི ག ་གི ་ དབང་ཚད་འོ ག ་མེ ད ་

པར། སྤྱི ་ འཐུས་ལྷན་ཚོ ག ས་རང་གི ས ་བསྐྱར་ཞི བ ་དང་བསྐྱར་བཅོ ས ་གནང་

དགོ ས ་པའི ་ གནས་སྟངས་ཤི ག ་ཆགས་ཡོ ད ། དེ ས ་ན་ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྲི ད ་བྱུས་འདི ་ བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་

ཤི ག ་ཡི ན ་པ་དང་། སྤྱི ་ འཐུས་ལྷན་ཚོ ག ས་ཀྱི ་ ངོ ས ་ནས་ཀྱང་འདི ་ རང་ཉི ད ་ཀྱི ས ་ གཏན་ལ་ཕབ་པའི ་ ཡི ག ་ཆ་ཞི ག ་ཡི ན ་དགོ ང ས་ཏེ ། བདག་པོ འི ་ འདུ་ཤེ ས ་བཟུང་

ནས་འདི ་ ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྒྱུན་གནས། བསྐྱར་བཅོ ས ་དགོ ས ་རི ག ས་དུས་ནས་ དུས་སུ་གཟིགས་ཐུབ་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

དེ་ནས་མཐོང་ཚུལ་ནི། ཐོག་མར་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་འདི་བཙུགས་སྐབས་

ཚང་མ་དྭོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ངང་བསྡད་པ་རེད་ལ། འཛུལ་མཁན་ཡང་ཉུང་ངུ་ལས་ 71

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མེད། ད་ལྟ་འདིའི་ནང་མ་ཚུད་པའི་སྡུག་བསྔལ་མ་གཏོགས། འཛུལ་མཁན་མེད་པའི་

སྡུག་བསྔལ་མེད་པ་དེ་ཡག་པོ་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་འདས་པའི་ ལོ་གཅིག་ནང་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་ནས་ཐོན་པའི་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་གཞི་རིམ་གོང་མའི་

འཛིན་གྲྭ་བཅུ་པ་བཅུ་གཅིག་ནང་འགྲོ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད། སྐབས་དེར་དགེ་

རྒན་དང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་སེམས་ཁྲལ་ཆེ་ཤོས་གང་རེད་ཅེ་ན། འཛིན་གྲྭ་བཞི་པ་ནས་ མ་གཏོགས་སྐད་ཡིག་གཞན་སློབ་ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན། ཨིན་སྐད་སོགས་རྗེས་ལུས་

ཐེབས་ཀྱི་རེད་བསམ་པའི་དོགས་པ་ཞིག་ཡོད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་དངོས་སུ་ཁོང་ཚོ་ འཛིན་གྲྭ་བཅུ་པ་བཅུ་གཅིག་ལ་སླེབས་སྐབས་རྗེས་ལུས་ཐེབས་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་སྔོན་ འགྲོའི་འཛིན་གྲྭ་ནས་ཨིན་ཇི་བསླབས་ཏེ་ཡོང་མཁན་ཚོ་དང་ཁོང་ཚོ་བསྡུར་སྐབས་ སྔོན་ལ་མ་གཏོགས། རྗེས་སུ་ལུས་པ་བྱུང་མེད་པ་དངོས་མཐོང་ལག་ཟིན་བྱུང་འདུག

འདི་གནས་ཚུལ་བཟང་པོ་ཞིག་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ཕྱི་ནང་གི་མི་རིགས་མང་པོས་

ང་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་འདི་དཔེ་བལྟ་རྒྱུ་ཞིག་ལ་ཡོང་གི་འདུག་ཅེས་བསྔགས་ བརྗོད་གནང་མཁན་མང་པོ་འདུག དེར་བརྟེན་སྔོན་མ་ང་ཚོར་ཡོད་པའི་དྭོགས་པ་རྣམ་ རྟོག་རྣམས་བསངས་ཐུབ་པ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། སྔོན་མ་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་ཐོག་མར་

འཛུགས་སྐབས་འདི་ལ་ཚོད་བལྟ་སློབ་གྲྭ་བརྗོད་དགོས་ཞེས་གསུང་མཁན་མང་པོ་

བྱུང་། སྐབས་དེར་ང་ཚོས་ཚོད་བལྟ་བྱེད་དགོས་པ་གང་ཡང་མེད། སྔོན་གྱི་མཁས་པ་ གོང་མ་ཚོས་ཚོད་བལྟ་གནང་གྲུབ་པ་ཞིག་རེད། འདི་དཔེ་སྟོན་ཆེད་ཡིན་ཞེས་བཤད་ དེ་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་འདི་བཙུགས་པ་རེད།

དེ་རིང་དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་ལོ་བཅུ་འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་འདིའི་ཐོག་སློབ་གྲྭ་

འདི འི ་ ནང་མུ་མཐུད་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་གྱི ་ དགེ ་ རྒན་དང་ལས་བྱེ ད ། ཞི བ ་

ཚགས་པོས་སློབ་སྦྱོང་གནང་མཁན་གྱི་སློབ་ཕྲུག་ཚང་མར་ངས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་

དང་བསྔགས་བརྗོད་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་བཟོ་འགོད་སྐབས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཐུགས་ཞིབ་དང་ བཀའ་སློབ་སྩལ་བ་དང་། དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭ་འདི་ལ་མེས་དབོན་གཙུག་ལག་དཔེ་སྟོན་

སློབ་གྲྭ་ཞེས་མཚན་གསོལ་རས་གནང་བ། དེ་རིང་མཛད་འཆར་མང་པོ་ཕྱིར་བསྡུ་ མཛད་པའི་སྐབས་ཤིག་ཡིན་ནའང་ལོ་བཅུ་འཁོར་བའི་དུས་ཆེན་འདིའི་ཐོག་དངོས་ སུ་༸ཞབས་སོར་འཁོད་པ་འདི་ཚང་མའི་བསོད་སྐལ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་

བཀའ་དྲིན་ཆེ་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་དང་ཆབས་ཅིག ཁྱེད་ཚོའི་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་ཡོང་བའི་སྨོན་ འདུན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཐུགས་རྗེ་ཆེ། ཞེས་གསུངས།།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སུད་སི་བོད་རིགས་མི་མང་ལ་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་སྐོར་གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༤ ལྷ་བབ་དུས་ཆེན་ཉིན་ སུད་སི་དང་ལིཀ་ཏེན་སིཊཡན་བོད་རིགས་མི་མང་ གསར་འཕྲིན་དབུ་བརྙེས་ཏེ་མི་ལོ་༢༠འཁོར་བའི་ དུས་དྲན་མཛད་སྒོའི་ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ནས་ ༡༩༥༩ བར་བོད་ཀྱི་ རྒྱལ་རབས་སྐོར་གནང་བའི་ གསུང་བཤད།

༄༅།། དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པ་དང་། ཚོགས་འདུར་ཕེབས་པ་ཚང་མར་ཞུ་རྒྱུར།

དེ་རིང་ཉིན་རྒྱབ་ཀྱི་ཚོགས་ཐེངས་འདིའི་ཐོག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ནས་ ༡༩༥༩ བར་བོད་ ཀྱི་རྒྱལ་རབས་སྐོར་བཤད་དགོས་ཞེས་བཀའ་གནང་སོང་། འདིར་བཅར་རྒྱུའི་ཁས་

ལེན་ཞུས་ཟིན་སྟབས། བརྗོད་གཞི་འདི་འདྲ་ཞིག་བཤད་ཀྱི་མིན་ཞུས་ན་མ་འོས་པ་ལྟ་

བུ་འདུག འོན་ཀྱང་ང་ལ་རྒྱལ་རབས་སྐོར་ཤོད་གསུངས་པ་དེ་ང་ཚོ་བོད་པའི་གཏམ་ དཔེར་མགོ་སྤུ་མེད་ལ་རལ་པའི་ཁྲལ་ཞེས་པ་དང་གཅིག་མཚུངས་བྱུང་། ང་རྒྱལ་

རབས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་བ་མ་རེད། མ་གཞི་ནས་ངས་སློབ་སྦྱོང་ཡག་པོ་བྱས་མེད་ཅིང་།

སློབ་སྦྱོང་ཕྲན་བུ་བྱས་པའི་སློབ་ཚན་ནི་གཞུང་ཆེན་མོ་མ་གཏོགས་བྱུང་རབས་སྐོར་ མ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ང་ཚོ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་སློབ་སྦྱོང་ བྱེད་མཁན་གྱི་ཁྱད་མཁས་པ་དཀོན་པོ་རེད། བོད་ལ་རིག་གནས་ཧ་ཅང་མང་པོ་དར་ ཡང་བྱུང་བ་རིག་པའི་སྐོར་དེང་རབས་ཀྱི་བྱུང་བ་རིག་པ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་བོད་ལ་

སྔོན་ཆད་དར་མེད། བོད་ནང་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་དེང་རབས་དང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐུན་པར་གནང་མཁན་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ཕལ་ཆེར་དང་པོ་ཡིན་སྲིད། དགེ་

འདུན་ཆོས་འཕེལ་སྔོན་གྱི་བྱུང་རབས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་མ་གནང་བ་རེད་

ཅེས་ཞུས་པ་མིན། པཎ་ཆེན་བསོད་ནམས་གྲགས་པ་དང་། རྒྱལ་བ་ལྔ་པ་ཆེན་པོ། དཔའ་བོ་གཙུག་ལག་ཕྲེང་བ་སོགས་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་སྨྲ་བ་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྱུང་ ཡོད་རུང་། ཚང་མས་ཉམས་ཞིབ་གནང་སྟངས་བྱུང་བ་རིག་པ་ཁེར་རྐྱང་གི་རིག་པའི་

གཞུང་ལུགས་དང་མཐུན་པར་ཉམས་ཞིབ་མ་གནང་བར་ཆོས་འབྱུང་དང་། རྒྱལ་ རབས། སྒྲུང་གཏམ། རྟོགས་བརྗོད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ཚང་མ་མཉམ་བསྲེས་

གནང་བར་བརྟེན། དེང་དུས་ཀྱི་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཉམས་ཞིབ་གནང་སྟངས་ཇི་མ་ཇི་ བཞིན་བྱུང་མེད། བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་བྱུང་རབས་དང་། བར་སྐབས་ཀྱི་བྱུང་རབས་

གཉིས་ཀ་བར་ལམ་ཞིག་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོས་ཞིབ་འཇུག་གིས་ཡིག་ཐོག་བཀོད་ པ་མ་གཏོགས། བོད་པ་རང་གིས་ཞིབ་འཇུག་གིས་ཡིག་ཐོག་བཀོད་པ་ཉུང་ཉུང་རེད།

འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་ངེས་པར་མཁྱེན་དགོས་པ་ཞིག་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་དང་རྒྱ་གར་གྱི་

མཁས་པ་བོད་ཀྱི་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གནང་མཁན་ཚང་མས་ཞིབ་ འཇུག་གི་རྒྱུ་ཆ་ཚང་མ་བོད་པས་བཟོས་པ་དེ་རང་རེད། བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་དེ་ ཚོའི་ཐོག་ནས་ཞིབ་འཇུག་གནང་བ་མ་གཏོགས་ཕྱི་ནས་འཁྱེར་ཡོང་རྒྱུ་ཞིག་གང་ ཡང་མེད། དེ་ཡང་བོད་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་གི་ནང་ནས་བྱུང་བ་རིག་པའི་ལྟ་ཚུལ་དང་

མཐུན་པ་རྣམས་རྡོག་སྒྲུག་བརྒྱབས་ཏེ་བྱུང་བ་རིག་པའི་ངོ་བོར་བསྒྲིགས་ནས་ཡོད་ པ་དེ་མཁྱེན་དགོས། མ་འོངས་པར་བོད་པ་རང་གིས་བྱུང་བ་རིག་པའི་རིག་གནས་

ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེའི་ཐོག་རིགས་གཅིག་རྐང་

འཛིན་གྱི་ཁྱད་ལས་པ་བྱུང་ན་ཕན་ཐོགས་ཡོད། གཞུང་ཆེན་མོའི་ཐོག་གནའ་དུས་

ནས་ཡོད་མུས་རེད། རིག་གནས་ཁ་ཤས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྟོན་པའི་གཞུང་བོད་ལ་མ་ འགྱུར་བའང་ཡོད། བོད་པས་བཅུ་ཕྲག་རིག་པའི་གནས་ཞེས་བརྗོད་རུང་། བོད་པར་ 75

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཟློས་གར་རིག་གནས་ཀྱི་མཚན་ཉིད་སྟོན་པའི་གཞུང་གཅིག་ཀྱང་མེད། ཟློས་གར་གྱི་

བསྟན་བཅོས་མང་པོ་བསྒྱུར་ཡོད་ཀྱང་ཟློས་གར་གྱི་མཚན་ཉིད་སྟོན་པའི་གཞུང་མེད་ པར་བརྟེན། ཟློས་གར་རིག་གནས་ཀྱི་གཞུང་ལུགས་དང་མཐུན་པར་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ མཁན་དཀོན་པོ་རེད།

ང་ཚོ ས ་ནམ་རྒྱུན་ཡོ ང ས་གྲགས་ཁ་སྐད་དུ་བྱུང་རབས་ལ་རྒྱལ་རབས་

དང་། ཡང་ན་ལོ་རྒྱུས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། མིང་དེ་གཉིས་བེད་སྤྱོད་ཆེ་ཤོས་རེད།

འོན་ཀྱང་བྱུང་བ་རིག་པའི་ངོས་ནས་བལྟས་ན་དེ་གཉིས་བྱུང་རབས་ཀྱི་ཆ་ཤས་མ་

གཏོགས། བྱུང་རབས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་མིན། རྒྱལ་རབས་ཞེས་པ་ཚིག་གི་ངོ་ གདོ ང ་ནས་བལྟས་ནའང་རྒྱལ་པོ ་ གང་གི ་ རྗེ ས ་སུ་གང་བྱུང་བ་རྒྱལ་པོ ་ ཚོ འི ་ མི ་ རབས་བསྒྲིགས་པ་ཞིག་ལ་བརྗོད། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱནྡྷཱིིས་བྱུང་རབས་ལ་བཀའ་

བཀྱོན་གནང་སྐབས་བྱུང་རབས་ནང་རྒྱལ་པོ་དང་སྐུ་དྲག་སྐོར་མ་གཏོགས། མི་མང་

དཀྱུས་མའི ་ སྐོ ར ་སླེ བ ས་མི ་ འདུག་གསུངས་པ་དེ ་ ཕྱོ ག ས་གཅི ག ་ནས་བལྟས་ན་ བདེན་པ་རེད། ལོ་རྒྱུས་ཞེས་པ་དེ་ཚིག་གི་ངོ་གདོང་ལ་བལྟས་ན་ལོ་ནི་ལོ་འཁོར་

བཅུ་གཉིས་སུ་བརྩི་རྒྱུའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཉིས་སམ། བཅུ་གསུམ་གྱི་དུས་ཡུན་ཅན་དེ་ རེད། རྒྱུས་ནི་དེའི་བརྒྱུད་རིམ་མམ་གོ་རིམ་རེད། ཨིན་སྐད་དུ་ Chronology

ཞེ ས ་པ་དེ ་ ལ་ལོ ་ རྒྱུས་ཞེ ས ་པའི ་ ཚི ག ་དེ ་ བེ ད ་སྤྱོ ད ་བཏང་ན་ཕལ་ཆེ ར ་དོ ན ་དང་ མཐུན། དེ་ཡང་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་མ་གཏོགས། ཆ་ཚང་བ་མིན། དེང་

སང་ནུབ་ཕྱོགས་པས་བཤད་པའི་ History ཟེར་བ་དེའི་ནང་རྒྱལ་རབས་དང་

ཆོ ས ་འབྱུང་ཡང་ཚུད་དགོ ས ་ལ། ལོ ་ རྒྱུས་ཀྱང་ཚུད་དགོ ས ། དེ ་ རྣམས་ཚང་མ་ བསྡོམས་པའི་སྤྱི་ཡོངས་ཤིག་ལ་ History ཞེས་བརྗོད་དགོས། History ལ་ ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་ཨིཏིཧཱས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། ཨིཏིཧཱས་དེ་ཐད་ཀར་བསྒྱུར་ན་ “དེ་ལྟ་ བུའི་བྱུང་བ་” རེད། སྟོན་པ་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་གསུང་རབ་ལ་བརྗོད་བྱ་དང་རྗོད་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱེད་གཉིས་ཀའི་ཆ་ནས་གསུང་རབ་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་སུ་ཕྱེ་ཞིང་། དེའི་ནང་ནས་ “དེ་ལྟ་བུའི་བྱུང་བ་”ཞེས་པ་ཡན་ལག་གཅིག་རེད། དཔེར་ན་འདུལ་བ་ལུང་གཞིའི་

ནང་བྱུང་བ་དང་གླེང་གཞི་ཞེས་གཉིས་གསལ་ཞིང་། བྱུང་བ་གང་དང་གང་བྱུང་བ་དང་ ། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་གླེང་གཞི་གང་དང་གང་ཆགས་པ་བཅས་རེད། དེ་གཉིས་ཀ་དེ་ལྟ་ བུའི་བྱུང་བའི་ནང་འདུས་པ་རེད། དེས་ན་ཨིན་སྐད་ཀྱི་ History ཞེས་པའི་ཚིག་

དོན་ཆ་ཚང་བསྟན་ཐུབ་པའི་བོད་སྐད་ཀྱི་ཚིག་ནི་དེ་བྱུང་ངམ་དེ་ལྟ་བུའི་བྱུང་བ་ཞེས་ པ་དེ་རེད། དེ་ནི་ང་ཚོས་གསར་དུ་བཟོས་པ་ཞིག་མིན། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོས་ཐོག་མ་

ནས་“ཨིཏིཧཱས་”དེ་བོད་སྐད་ལ་“དེ་ལྟ་བུའི་བྱུང་བ་”ཞེས་བསྒྱུར་བ་རེད། འགྱུར་ དེའང་སྐད་དོད་དང་མཐུན་པའི་སྒྲ་བསྒྱུར་མ་ནོར་བ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་

འདས་པའི་བྱུང་རིམ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས་རྒྱལ་རབས་ཙམ་དང་། ཆོས་འབྱུང་ ཙམ། ལོ་རྒྱུས་ཙམ་གྱི་སྡེ་ཚན་བྱེ་བྲག་གཅིག་མ་ཡིན་པར། ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པའི་

དེ་བྱུང་ཞིག་གཟིགས་དགོས་ལ། དེ་བྱུང་རིག་པའི་དགོངས་དོན་ལྟར་གྱི་ཞིབ་འཇུག་ བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དེ་ཚོ་མཁྱེན་དགོས་པའང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ང་དེ་བྱུང་

རིག་པའི་སློབ་གཉེར་བ་མ་རེད། འོན་ཀྱང་ལས་ཀ་བྱེད་སྐབས་དགོས་གལ་དང་

བསྟུན་ནས་དོ་སྣང་མ་བྱེད་ཀ་མེད་བྱུང་བའི་འདས་པའི་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་

ཚོགས་ནང་གང་དང་གང་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རེ་ཟུང་ཞུ་རྒྱུ་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ཚོ་བྱུང་ བ་རིག་པའི་རིག་གནས་དང་མཐུན་པར་ཞུ་ཤེས་ཀྱི་མེད། ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་

བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་དགོངས་མཁན་མང་པོ་ཡོད་རུང་། བྱུང་བ་རིག་པའི་ རིག་གནས་དང་མཐུན་པར་མཁྱེན་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་རེད། དཔེར་ན། ལོ་འདི་

འདྲ་ཞིག་ལ་རྒྱལ་པོ་འདི་འདྲ་ཞིག་བྱུང་བ། དེ་རྒྱལ་སྲིད་ལ་འཁོད་པ། སྐུ་འདས་པ་ སོགས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། འོན་ཀྱང་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་ བསམ་བློ་གཏོང་སྐབས། ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་ལས་བྱུང་།། དེ་རྒྱུ་དེ་བཞིན་ 77

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཤེགས་པས་གསུངས།། ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་

གནས་ཚུལ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། གནས་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད་ཟེར་རྒྱུ་དེ་ ཨིན་སྐད་ལ་ Event ཟེར་གྱི་རེད། དེ་འདྲ་བྱུང་བ་དེ་རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་བརྟེན་ནས་ བྱུང་བ་རེད། རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་མངོན་གསལ་དོད་པོ་དང་མངོན་གསལ་མ་

དོད་པ། མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཤེས་པ་དང་མ་ཤེས་པ་གང་ཡོད་བསྡོམས་ནས་གནས་

ཚུལ་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་བའི་དངོས་བརྒྱུད་ཀྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དང་། དེའི་མཇུག་འབྲས། དེ་ལ་ བརྟེན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཤན་ཤུགས་ཇི་ཐེབས་སོགས་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱིས་གྲུབ་དོན་ བརྗོད་པ་ལ་དེ་བྱུང་ )History) ཟེར་གྱི་རེད། དཔེར་ན། ང་ཚོ་བོད་དུ་ཉེ་ཆར་གྱི་ བྱུང་བ་རྭ་སྒྲེང་རིན་པོ་ཆེ་བཙོན་ཁང་ནང་དུ་དགོངས་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལྟ་བུར་

མཚོན་ན། ལོ་འདི་འདྲ་ཞིག་ལ་རྭ་སྒྲེང་རིན་པོ་ཆེ་བཙོན་ཁང་ནང་དགོངས་པ་རྫོགས་

པ་རེད་ཟེར་རྒྱུ་དེ་ཚང་མས་ཤེས་ཀྱི་རེད། འོན་ཀྱང་རྭ་སྒྲེང་རིན་པོ་ཆེ་ཅིའི་ཕྱིར་ བཙོན་ཁང་དུ་ཚུད་པ་དང་། ཇི་ལྟར་དགོངས་པ་རྫོགས་པ། རྒྱུ་རྐྱེན་གང་ལ་བརྟེན་ནས་

དགོངས་པ་རྫོགས་པ། དེའི་སྐབས་སུ་མངོན་གསལ་དོད་པ་དང་མངོན་གསལ་མ་ དོད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་ཡོད། དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་ཉེར་ལེན་ལ་བརྟེན་ནས་སྤྱི་

ཚོགས་དང་། ཆབ་སྲིད། སྒྲིག་འཛུགས་བཅས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་གང་ཐེབས་པ། སྐབས་ དེ་རང་ལ་འབྲས་བུ་གང་བྱུང་བ། ལོ་མང་རྗེས་སུ་དེའི་དབང་གིས་མིའི་བསམ་བློའི་

ནང་བག་ཆགས་བཟང་ངན་གང་བཞག་པ། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ ཀྱི་འགྱུར་བ་གང་བྱུང་བ་རྣམས་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་བལྟ་རྒྱུའི་གནད་དོན་གཙོ་ བོ་དེ་རེད། དེ་མིན་གནས་ཚུལ་འདི་དང་འདི་བྱུང་བ་རེད་ཟེར་རྒྱུ་དེ་ཁག་པོ་མིན། དེ་

ཅིའི་ཕྱིར་བྱུང་བ་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་མཇུག་འབྲས་གང་ཐོན་པ་རེད་ཟེར་རྒྱུ་དེ་

བྱུང་བ་རིག་པའི་ལྟ་སྟངས་ཤིག་རེད། དེ་བཞིན་བྱུང་བ་རིག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་

ཁབ་དང་མི་རིགས། ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་འབྲེལ་ལམ་སོགས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འབྱུང་གི་འབྲེལ་བ་ཇི་ལྟར་ཆགས་པ་དང་། དེའི་མཇུག་འབྲས་གང་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ བཅས་གཟིགས་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་དག་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་བྱུང་བ་ རིག་པའི་གནས་སྟངས་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཙམ་ཡིན།

བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཆ་ཚང་གཟིགས་སྐབས་ཤར་གླིང་ཨེ་

ཤི་ཡ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལ་གཟིགས་ན་མ་གཏོགས་བོད་པ་རྐྱང་པ་ཟུར་

དུ་བཏོན་ནས་གཟིགས་རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད། ཆ་ཚང་གཟིགས་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། དེ་ནས་རྒྱ་ ཆེ་རུ་བཏང་ན་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་སྐབས་དེ་དང་དེའི་བྱུང་རབས་ལ་གཟིགས་

དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ང་ཚོས་རྡོག་སྒྲུག་བརྒྱབ་ན། འདི་ལོ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣

ནས་བརྩིས་པའི་འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བརྒྱའི་ནང་གི་ཤར་གླིང་ཨེ་ཤི་ཡའི་བྱུང་རབས་དེ་ ཇི་ལྟར་གནས་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། དེ་ནི་ནུས་ཤུགས་གསུམ་གྱི་འོག་ཏུ་ཕྱིན་པའི་བྱུང་ རབས་ཤིག་རེད། ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དང་། ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་

འབྱོར་གྱི་ནུས་ཤུགས། དམག་གི་ནུས་ཤུགས་བཅས་རེད། དེ་ཚོ་ལ་བརྟེན་ནས་ རྒྱལ་ནང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། དེ་གསུམ་པོ་སྐབས་

རེ་ཐ་དད་དང་། སྐབས་རེ་འདྲེས་ནས་ཡོད། དེ་ཞིབ་ཚགས་པོས་དབྱེ་གསེས་བྱེད་རྒྱུ་

ཁག་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་དེའི་ཡོང་ཁུངས་གང་ཡིན་པ་དེ་བལྟ་ཐུབ་ཀྱི་རེད། དཔེར་ན། ལོ་ཆིག་སྟོང་གི་སྔོན་དུ་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེ་རྒྱ་གར་གྱིས་བེད་

སྤྱོད་བྱས་པ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་བྱུང་རབས་ཆ་ཚང་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ནུས་

ཤུགས་ལ་བརྟེན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། རྒྱ་ནག་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ནུས་ ཤུགས་ལ་བརྟེན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་རྒྱ་ནག་རང་ནས་བྱུང་བ་དང་རྒྱ་ནག་གི་

གཡས་གཡོན་ཚང་མར་ཁྱབ་པ་རེད། ད་ལྟ་ནས་བརྩིས་པའི་ལོ་བརྒྱད་བརྒྱ་དགུ་ བརྒྱ་ཙམ་གྱི་སྔོན་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་པའི་ནང་སོག་པོའི་དམག་གི་ནུས་

ཤུགས་དེ་གློ་བུར་དུ་འབར་ཡོང་བ་རེད། ཇིང་གེ་སེ་ཁཱང་གིས་དམག་ཤུགས་ཀྱི་ 79

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནུས་པ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་དབུས་ཨེ་ཤི་ཡ་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལུང་པ་མང་པོ་ ཞིག་ལ་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པ་ནས་བཟུང་། དམག་གི་ནུས་ཤུགས་དེ་དུས་ཚོད་གང་

འཚམས་ཤིག་བར་སོག་པོའི་སར་གནས་པ་རེད། དེ་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་མན་ ཇུ་རི་ཡའི་ལག་ཏུ་སོང་བ་རེད། དེ་བཞིན་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་ནུས་ཤུགས་དེ་རྒྱ་ གར་ནང་ཉམས་སྐབས་བོད་ནང་བསྟི་གནས་བྱས་པ་ཞིག་རེད། དེས་ན་ལོ་ཆིག་སྟོང་

སྔོན་ལ་བལྟས་ན། ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེ་རྒྱ་གར་ནས་བྱུང་བ་དང། དཔལ་འབྱོར་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེ་རྒྱ་ནག་ནས་བྱུང་བ་གཉིས་པོ་དེ་གཙོ་

བོ་རེད། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་ཁ་ཆེའི་དབང་འོག་ཏུ་སོང་རྗེས་ཆོས་དང་རིག་གནས་ཀྱི་ ནུས་ཤུགས་རྒྱ་གར་ལ་ཡོད་པ་དེ་བོད་ནང་ཕར་སྤོས་པ་དང་། དེ་སྔ་མེད་པའི་དམག་

གི ་ ནུས་ཤུགས་གསར་པ་ཇི ང ་གེ ་ སེ ་ ཁཱང་གི ས ་འགོ ་ འཁྲི ད ་པའི ་ ཆེ ན ་པོ ་ ཧོ ར ་གྱི ་ སྟོབས་ཤུགས་དེ་བྱུང་། དེ་ནས་བཟུང་ཤར་གླིང་ཡོངས་དང་། ཡུ་རོབ་ཀྱི་ཆ་ཤས་

འགའ་ཤས་བཅས་ཀྱི་ནང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང། དེར་བརྟེན་ཁྱོན་ ཡོངས་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལ་ལྟ་བའི་སྐབས་སུ་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་གནས་སྟངས་རྒྱ་ཆེ་བ་དེ་

མཁྱེན་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ད་ལྟ་ཤར་གླིང་ཨེ་ཤི་ཡའི་མི་ཚོའི་བསམ་བློའི་ ནང་ནུས་ཤུགས་གསུམ་པོ་དེའི་ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེ་དམིགས་

བསལ་བ་ཞིག་ཏུ་བརྩི་བ་མ་ཟད། ནུས་ཤུགས་དེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་དང་། རྒྱ་ནག་དེ་དབུས་ཀྱི་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བའི་རྒྱལ་ཁམས་ )Central

king-

dom) ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་ལྟ་གི་ཡོད། དེ་ནི་བསམ་བློའི་རྣམ་རྟོག་ཅིག་རེད་མ་གཏོགས།

དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་ངེས་དོན་དུ་གང་ཡང་མེད། རྒྱ་ནག་དེ་དམིགས་བསལ་ བ་ཞིག་རེད་བསམ་པའི་རྣམ་རྟོག་དེ་ཨེ་ཤི་ཡའི་མི་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་ནང་

དུ་གཏིང་ཟབ་པོར་འཛུལ་ཡོད། བསམ་བློའི་རྣམ་རྟོག་དེ་ནི་དུག་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། བསམ་བློ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཤར་གླིང་ཨེ་ཤི་ཡའི་བྱུང་རབས་ནང་གནས་ཚུལ་མང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པོར་ནོར་འཁྲུལ་བྱུང་བ་རེད། ད་ལྟའང་རྒྱ་ནག་གི་མི་རིགས་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་རྒྱ་ ནག་དེ་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ནང་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མི་རིགས་ཤིག་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཅིག གཞུང་ཞིག་ཡིན་པའི་བག་ཆགས་གཏིང་ཟབ་པོ་རེད། ཁོང་ཚོའི་མི་

རི ག ས་ཀྱི ་ ཆེ ་ མཐོ ང ་ལ་ཕོ ག ་ཐུག་ཡོ ང ་དུས་ལམ་སེ ང ་འབར་ཆོ ག ་ཡོ ད ་པ་དེ ་ མི ་

རབས་ནས་མི་རབས་བརྒྱུད་དེ་བསམ་བློའི་ནང་འཇགས་པ་ཞིག་མ་གཏོགས། ད་ལྟ་

གསར་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་མིན། ལོ་ཉིས་སྟོང་གི་བྱུང་རབས་ལ་བལྟས་ན། དཔེར་ན་བོད་ ཀྱི་བཙན་པོས་རྒྱ་ནག་ལ་དམག་བརྒྱབས་ནས་རྒྱ་ནག་གོང་མ་ཁྲི་ལས་ཕབ་པ་དང་ གོང་མ་གསར་པ་བཟོས་པ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། བོད་པས་རྒྱ་ནག་དབང་བསྒྱུར་བྱས་ནས་

བསྡད་མེད། རྒྱ་ནག་དེ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དེས་ཚང་མ་ དབང་བསྒྱུར་བྱེད་དགོས་པའི་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་དེའི་དབང་གིས་བཀྲ་ཤིས་

རྒྱལ་བརྒྱུད་ )Tashi dynasty) ཟེར་བ་དེ་ཡང་དུས་ཚོད་ཐུང་ངུ་ལས་གནས་ མེད་ཀྱང་། དེ་ཟུར་དུ་བཞག་པ་མ་གཏོགས་བོད་པས་རྒྱ་ནག་དབང་བསྒྱུར་བྱེད་རྒྱུའི་

བསམ་བློ་བཏང་མེད། སོག་པོས་རྒྱ་ནག་ཡོངས་རྫོགས་དབང་དུ་བསྒྱུར་རྗེས་སོག་

ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་ས་ནས་དབང་བསྒྱུར་མ་བྱས་པར། རྒྱ་ནག་ལ་ཕྱིན་ནས་རྒྱ་ནག་གོང་ མ་ཆགས་སོང་བ་རེད། གནས་ཚུལ་དེ་ཚོ་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དབང་ ཤུགས་ཀྱི་ནུས་པ་དེ་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་ )Central kingdom) ལ་ཡོད་ པའི་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་མཐུག་པོ་མངོན་པར་མི་གསལ་བའི་ཚུལ་དུ་ཡོད་པ་

དེའི་དབང་གིས་བྱུང་བ་རེད། སོག་པོ་ཉམས་ཉེས་སོང་རྗེས་མན་ཇུས་དབང་བསྒྱུར་ བ་རེད། མན་ཇུའི་གོང་མ་ཡང་མན་ཇུའི་རང་ས་ནས་དབང་བསྒྱུར་མ་བྱས་པར། རྒྱ་

ནག་དབུས་ལ་ཡོང་ནས་མན་ཇུ་གོང་མའི་མིང་ཐོག་ནས་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པ་རེད།

རྒྱ་ནག་གོང་མ་ལ་བོད་པས་འཇམ་དབྱངས་གོང་མ་ཆེན་པོ་ཞེས་པ་ནི་མན་ཇུ་ཟེར་བ་ དེ་འཇམ་དབྱངས་ལ་བསྒྱུར་ནས་དེའི་སྟེང་རྣམ་རྟོག་གི་སྒྲོ་མང་པོ་ཞིག་བཏགས་པ་ 81

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། དེ་ལྟར་རྒྱ་ནག་པ་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཁོང་ཚོ་ཁྱད་

པར་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཚང་མས་ཁོང་ཚོར་གུས་འདུད་ཞུ་དགོས་པ།

ཚང་མ་ཁོང་ཚོའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་ཤུགས་ཆེན་པོ་ ཡོད། ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཕྲན་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གོང་མ་དེ་འདྲ་ཡིན་ཤག་ གིས་གོ་ས་དང་གསོལ་རས་སྤྲད་ན་ལེན་རྐྱང་བྱེད་པའི་བསམ་པ་ཞིག་མ་གཏོགས།

རང་ཉིད་རང་བཙན་ཡིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ལ་ལྟོས་མི་དགོས་པའི་བསམ་བློའི་བག་ ཆགས་ཧ་ཅང་ཆུང་ཆུང་རེད། དེ་འདྲའི་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་ཀྱི་དབང་གིས་ད་ལྟ་

ང་ཚོའི་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་གསལ་པོ་མེད་པ་དང་། བྱུང་རབས་ཐོག་རྒྱ་མིའི་ངོས་ ནས་འཁྱོག་བཤད་མང་པོ་བྱེད་བདེ་པོ་ཡོད་པ་དེ་བྱུང་བ་རེད། དེས་ན་དེང་སང་བྱུང་ རབས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས་དངོས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་དང་། སྲིད་དོན་གྱི་ གནས་སྟངས། ཁྲིམས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་བཅས་གསུམ་གྱི་ཐོག་ནས་བལྟས་ན་མ་

གཏོགས་གསལ་པོ་མི་ཆགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་རེད། དཔེར་ན་འགྲོ་མགོན་ཆོས་

རྒྱལ་འཕགས་པ་དང་སོག་པོའི་སྐབས་སུ་ལྟ་ཅི། མན་ཇུ་གོང་མ་དང་རྒྱལ་དབང་ལྔ་ པ་ཆེན་པོ་འབྲེལ་བ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་འབྲེལ་བ་དེ་འགྲེལ་བཤད་ འདྲ་མིན་གང་བརྒྱབ་ཡོད་པ་དེའང་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་དེའི་དབང་གིས་བྱུང་།

དངོས་དོན་ཐོག་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལ་མན་ཇུ་གོང་མའི་ཐེ་ཇུས་དང་དབང་ཤུགས་ མེད། གནས་ཚུལ་ཚང་མ་བོད་གཞུང་རང་གིས་ཐག་བཅད་པ་མ་གཏོགས་མན་ཇུ་

གོང་མའི་བཀའ་བསྒུག་དགོས་མེད། དཔེར་ན་ཨམ་བན་ཟེར་བ་དེའང་གཞུང་ཚབ་ལྟ་ བུ་ཞིག་རེད། ད་ལྟའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ Diplomatic

relation བཞག་པ་ལྟ་བུ་

རེད། འོན་ཀྱང་ཕྱི་ཚུལ་ནས་ལྟ་སྟངས་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད་པར་བརྟེན། སྲིད་ དོན་གྱི་གནས་སྟངས་གསལ་པོ་མེད་པ་ཆགས་པ་རེད། དངོས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་ གསལ་པོ་རེད་ལ། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་ཐོག་ནས་བལྟས་ནའང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསལ་པོ་རེད། ཁྲིམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཐོག་ནས་གཅིག་འོག་གཅིག་ཏུ་ཕྱིན་པ་ནམ་

ཡང་མེད། དེས་ན་དངོས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་དང་། སྲིད་དོན་གྱི་གནས་སྟངས།

ཁྲིམས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་བཅས་གསུམ་གའི་ཐོག་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ན་གཞི་

ནས་ཕྲན་བུའི་གསལ་པོ་ཆགས་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་པ་མ་གཏོགས། གཞན་བོད་པའི་བྱུང་ རབས་དེ་འདྲེས་མ་གང་དུ་འཐེན་འཐེན་ཞིག་ཆགས་ཡོད། གང་དུ་འཐེན་འཐེན་དེ་ང་

ཚོས་ཀྱང་བཟོས་ཡོད་ལ། རྒྱ་མིའི་ངོས་ནས་དེ་བས་ཀྱང་བཟོས་ཡོད། དེ་བཞིན་ཨིན་ ཇིས་ཀྱང་ཆེད་མངགས་བཟོས་པ་ཞིག་རེད།

དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལ་སློབ་སྦྱོང་གནང་སྐབས་དངོས་དོན་གྱི་གནས་

སྟངས་དང་། སྲིད་དོན་གྱི་གནས་སྟངས། ཁྲིམས་དོན་གྱི་གནས་སྟངས་གསུམ་མ་

འདྲེས་པར་དབྱེ་བ་ཕྱེ་ནས་གཟིགས་ན་གསལ་པོ་མཁྱེན་ཐུབ། དེང་སང་ཉམས་ཞིབ་ བྱེད་མཁན་མང་ཆེ་བས་སྲིད་དོན་དང་ཁྲིམས་དོན་གཉིས་པོ་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་ཞིབ་

འཇུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། དངོན་དོན་ཇི་བྱུང་སྣང་མེད་དུ་ལུས་པའང་ཡོང་གི་འདུག རྒྱ་ནག་མན་ཇུ་གོང་མ་མེད་པ་ཆགས་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་

ཚུགས་པའི ་ རྗེ ས ་སུ་ཁྱི མ ་མཚེ ས ་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ ་ བས་རང་གི ་ རང་བཙན་གྱི ་

གནས་བབས་གསལ་པོ་བཟོས་སྟབས་དཀའ་ངལ་མ་བྱུང་བ་རེད། དཔེར་ན། ཝེཏ་

ནམ་དང་། ཀོ་རི་ཡ། ཨིན་ཌོ་ནེ་ཤི་ཡ། མ་ལེ་ཤི་ཡ། ཕི་ལི་པིན། བལ་ཡུལ་སོགས་ བོད་དང་མཚུངས་པར་རྒྱ་ནག་གོང་མས་གསོལ་རས་དང་། གོ་གནས། གཟེངས་

བསྟོད། གསེར་ཡིག ཐམ་ག་སོགས་སྤྲོད་ལེན་བྱ་རྒྱུ་དང་། རྒྱལ་ཕྲན་ཚོའི་ངོས་ནས་ རྒྱ་ནག་གོང་མ་ལ་འབུལ་ཚན་དང་ཕྱག་འཚལ་འབུལ་མཁན་གྲས་ཡིན་ནའང་། རྗེས་ སུ་དེ་ཚོའི་ཐོག་རྒྱ་ནག་གིས་ཧམ་བཤད་བྱེད་ས་བྱུང་མེད། མན་ཇུ་གོང་མའི་སྐབས་

དང་སོག་པོ་གོང་མའི་སྐབས་གཉིས་ཀར་རྒྱ་ནག་མི་མང་མགོ་བོ་རྨོངས་སུ་འཇུག་ པའི་གཡོ་སྒྱུ་ཅན་གྱི་སྲིད་ཇུས་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། 83

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱ་ནག་གོང་མའི་གསེར་ཡིག་ཕེབས་ན་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དང་། ཡང་ན་

བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དང་རྒྱལ་ཚབ་སུ་ཡིན་དེས་རྒྱ་ནག་ལ་ཕྱོགས་ནས་ཕྱག་སྒོ་ཕྲུགས་ འཚལ་དགོས་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་དེ་༧གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་བར་དུ་གནས་པ་

རེད། དེ་མཚུངས་རྒྱ་མི་ཨམ་བན་གྱིས་ཀྱང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ལ་ཕྱག་ འཚལ་སྒོ་ཕྲུགས་ཞུ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེས་བོད་རྒྱ་གཉིས་གཅིག་འོག་གཅིག་མིན་པ་

མཚོན་གྱི་ཡོད། དེང་སང་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་ཚོས་རྒྱ་མི་ཨམ་བན་གྱིས་༧གོང་ ས་མཆོག་ལ་ཕྱག་འཚལ་སྒོ་ཕྲུགས་ཞུ་དགོས་པ་དེ་བོད་ལ་བཏང་བའི་ཡིག་ཆའི་ནང་

མ་གཏོགས་རྒྱ་ནག་རང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་བཞག་མེད་སྐོར་བརྗོད་ཀྱི་འདུག རྒྱ་ནག་ རང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་སྐུ་ཚབ་དེ་ཚོས་སུ་ལའང་ཕྱག་འཚལ་མི་དགོས་པ་ ཞིག་བསྟན་གྱི་ཡོད་རེད། ༧གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་པོ་རྒྱ་ནག་ལ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་

སྐབས་མན་ཇུའི་གོང་མ་རྒྱལ་ས་ནས་ཕྱི་ལ་ཕལ་ཆེར་ཉིན་ལམ་གསུམ་ཙམ་གྱི་སར་

ཕེབས་བསུར་བཅར་བ་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོའི་ཡིག་ཆའི་ནང་ཕེབས་བསུ་ཟེར་བའི་ ཚིག་དེ་ཁྱོན་ནས་ཐོན་གྱི་མེད། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་རི་དྭགས་གཤོར་བར་ཕེབས་ཚུལ་ གསལ་གྱི་ཡོད་ཚོད། རྒྱ་ནག་གོང་མ་རི་དྭགས་མེད་ས་ལ་རི་དྭགས་གཤོར་བར་

ཕེབས་དགོས་རྒྱུ་དང་། བཞུགས་སྒར་ལ་སོགས་པ་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་དགོས་པ་གང་ཡང་ མེད། དོན་དུ་བོད་པ་དང་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་གུས་འདུད་ཆེན་པོ་ཞུ་བ་དང་། གོང་

མ་རང་ཕེབས་བསུར་བཅར་བའི་རྣམ་འགྱུར་ཐོག་ནས་བོད་པ་ཚོ་བློ་འགུགས་ཐབས་

བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྒྱ་ནག་རང་གི་མི་སེར་ལ་ཁོང་ཚོ་ཚུར་བཅར་བར་ཡོང་བ་མ་ གཏོགས། ང་ཚོ་སུ་ལའང་ཕེབས་བསུ་ཞུ་དགོས་ཀྱི་མེད་ལ། ཕར་བཅར་བར་འགྲོ་

དགོས་ཀྱི་མེད་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན་ཐབས་བྱས་ཡོད། གང་ལྟར་རྒྱ་ནག་གོང་མ་ རིམ་བྱོན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ནང་གཡོ་སྒྱུ་འཁྲབ་སྟངས་དེ་ཚོ་ཧ་ལས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ བཞིན་བོད་ལས་གཞན་པའི་རྒྱ་མིའི་གཞུང་ཚབ་གཏོང་རེས་ཡོད་པ་དང་། གསོལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རས་གནང་ས་ཝེ་ཏེ་ནམ་དང་ཀམ་བྷོ་ཌི་ཡ་ལྟ་བུའི་ནང་དུའང་ས་གནས་སོ་སོའི་རྒྱལ་ པོས་གོང་མ་ལ་ཕྱག་འཚལ་བ་མ་གཏོགས། གོང་མའི་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་ཕར་ཕྱག་འཚལ་

མི་དགོས་པ་ཡིག་ཆ་ཚང་མའི་ནང་གསལ་པོ་ཡོད་སྐོར་བཤད་ཀྱི་འདུག དེང་སང་

དེའི་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་ཡོད་མུས་རེད། དེ་འདྲའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་གནས་

ཚུལ་དེ་དག་མ་མཁྱེན་ན་བོད་རྒྱའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ངོ་མ་ཇི་ཡིན་གསལ་པོ་ ཆགས་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་རེད། རྒྱ་ནག་གོང་མའི་ Central kingdom གྱི་

རྣམ་རྟོག་དེ་ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་ཐབས་ཤེས་བྱས་པ་དང་། དེ་ལ་ བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་བག་ཆགས་མཐུག་པོ་ཇི་ལྟར་བཞག་པ། བག་ ཆགས་མཐུག་པོ་དེས་ང་ཚོའི་སྲིད་དོན་གྱི་བྱུང་རབས་དང་བོད་དང་རྒྱ་མིའི་དབར་

གྱི་འབྲེལ་བའི་གནས་བབ་རྣམས་གསལ་པོ་མེད་པ་དང་འཁྱོག་བཤད་བྱེད་བདེ་ཇི་ ལྟར་མང་པོ་བྱུང་བ་དེ་ཚོ་མཁྱེན་རྒྱུར་ཁག་པོ་ཡོང་གི་རེད། དེ་རྒྱབ་ལྗོངས་གཅིག་ ཡིན། རྒྱབ་ལྗོངས་མཐའ་མ། ༧རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི་ཆབ་སྲིད་ནས་བརྩི་ན་བོད་ཀྱི་འདས་ པའི་ལོ་སུམ་རྒྱ་དྲུག་ཅུ་ལྷག་ཙམ་རིང་ལ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ངོ་བོ་གང་ཡིན་པ་དང་།

ཇི་ལྟར་གནས་པ། བོད་དང་མན་ཇུ་གོང་མའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་གནས་སྟངས་གང་

ཡིན་པའི་སྐོར་ང་ཚོ་བོད་པའི་ནང་ལའང་ལྟ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་དང་། ཕྱི་མི་ཚོའི་ ནང་དུའང་ལྟ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།

ལྟ་ཚུལ་དང་པོ་དེ་བོད་མན་ཇུ་གོང་མའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པ་དང་། དེ་

མན་ཇུ་གོང་མ་མགོ་རྟིང་ལོག་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༢ དང་ ༡༩༡༣ ཙམ་ལ་གཞི་ནས་ བོ ད ་རང་བཙན་ཐོ བ ་པ་དང་། གང་ལྟར་༧རྒྱལ་བ་ལྔ་པའི ་ དགའ་ལྡན་ཕོ ་ བྲང་གི ་

གཞུང་དབུ་ཚུགས་པ་ནས་བཟུང་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣

གྱི ་ བཀའ་རྩ་ཁྱབ་བསྒྲགས་མ་གནང་བར་བོ ད ་རྒྱ་ཁོ ང ས་སུ་ཡོ ད ་པ་ལྟ་བུ་ཞི ག ་ འདོད་ཀྱི་ཡོད། ཁོངས་ཟེར་བ་དེ་ལ་བཤད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་རེད། སུད་ཛ་ 85

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རན་ཀྲི་ )suzerainty) ཟེར་བའི་ཁོངས་བརྩི་སྟངས་ཤིག་དང་། སུ་ཝ་རན་ཀྲི་ )sovereignty) ཟེར་བའི་ཁོངས་བརྩི་སྟངས། མངའ་ཁོངས་ལ་ཡོད་པ་དང་མིང་ ཙམ་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་ཡོད་པ་དེ་འདྲའི་བཤད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ལས།

གང་ལྟར་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག་རེད། ལྟ་ཚུལ་དང་བཤད་ཚུལ་འདི་ ལ། ཕོ་ལྷ་བསོད་ནམས་སྟོབས་རྒྱལ་སྐབས་ཀྱི་དབུས་གཙང་ནང་འཁྲུགས་དང་། གོར་དམག་སྔ་རྗེས་བཅས་ཀྱི་སྐབས་མན་ཇུ་གོང་མར་དཔུང་རོགས་ཞུས་པ་ལ་

བརྟེན་ནས་ཁུངས་སྐྱེལ་རྒྱུ་མཚན་མང་བ་བཟོས་ཡོད། ལྟ་ཚུལ་གཞན་པ་དེ་ནི་འགྲོ་ མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པས་རྒྱ་ནག་གོང་མ་ནས་ཆོལ་ཁ་གསུམ་བརྩི་བཞེས་

གནང་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བོད་ ལ་དབང་བསྒྱུར་མ་བྱས་པའི་བར་དུ་བོད་དེ་རང་བཙན་གཙང་མའི་ངོ་བོར་གནས་

པ་དང་། བོད་རྒྱའི་ས་མཚམས་དུས་ནས་དུས་སུ་ཡར་མར་ཕྲན་བུའི་འགྱུར་འགྲོ་བ་ མ་གཏོགས། དབུས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དེ་རང་བཙན་གཙང་མའི་ངོ་བོར་གནས་པའི་ ལྟ་ཚུལ་ཞིག་རེད། ལྟ་ཚུལ་གཉིས་ཀར་རྒྱུ་མཚན་མང་པོ་ཡོད།

ངས་གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན་དབུས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁམས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་དང་རྣམ་

རྟོག་དེའི་འོག་ཏུ་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་བོད་རྒྱ་ཁོངས་ཡིན་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་བཀོད་རྒྱུའི་

རྒྱུ་ཆ་མང་པོ ་ཞི ག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་བཟོ ས ་ཡོ ད་ལ། རྒྱལ་ནང་དུའང་བཟོས ་ཡོད། དངོས་དོན་དང་ཁྲིམས་དོན་ཐོག་ནས་བལྟས་ན་དེ་ཚོ་ཚང་མ་རྫུན་མ་ཡིན་པ་དང་།

བོད་དེ་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པས་དབང་བསྒྱུར་བ་ནས་བཟུང་ནམ་ཡང་

རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་དབང་འོག་ཏུ་མ་སོང་བར་རང་བཙན་གཙང་མའི་ངོ་བོར་ཕྱི་ལོ་

༡༩༥༡ བར་གནས་པ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་མང་པོ་བཤད་རྒྱུ་ཡོད་ལ། རྒྱུ་མཚན་དེ་ དག་མང་ཆེ་བ་དངོས་དོན་དང་ཁྲིམས་དོན་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་ཡང་མཐུན་པ་རེད། དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་གཉིས་པོ་དེ་ནས་གང་འཐད་པ་ནི་བློ་གཟུ་བོར་གནས་ཤིང་།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱུང་བ་རིག་པ་ལ་མཁས་པ་ཚོས་ཐག་གཅོད་གནང་རྒྱུ་མ་གཏོགས། ངས་འདི་རེད་

འདི་མ་རེད་ཅེས་ཞུ་རྒྱུ་མིན། གང་ལགས་ཤེ་ན། ང་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཁྱད་མཁས་པ་ མིན་པ་དང་། ངས་དེའི་ཐོག་དམིགས་བསལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་གྲུབ་དོན་རྙེད་པ་བྱུང་ མེད་སྟབས། བཤད་རྒྱུ་འཚམས་པོ་མེད། འོན་ཀྱང་རང་གི་ལྟ་ཚུལ་དང་ལངས་ཕྱོགས་ ནི་ངེས་གཏན་རྙེད་པའི་བརྟན་པོ་ཡོད། བོད་པའི་ན་གཞོན་ཚོའི་ནང་དེའི་གནས་སྟངས་

གསལ་པོ་མེད་པ་ཞིག་ག་དུས་ཡིན་ནའང་མཐོང་གི་འདུག མང་ཆེ་བས་བཀའ་མོལ་ གནང་ཕྱོགས་ཤིག་ལ་བོད་དེ་རྟག་ཏུ་རང་བཙན་གཙང་མ་མ་གཏོགས། རྒྱལ་ཁབ་

གཞན་གྱི་མངའ་འོག་འགྲོ་མ་མྱོང་ཞེས་གསུང་རྒྱུའི་ཐུགས་འདོད་ཤུགས་ཆེ་ཞིག་

འཁྱེར་བ་དང་མཉམ་དུ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པས་ཆུ་བྱིའི་ལོར་རང་བཙན་གསལ་ བསྒྲགས་གནང་ཚུལ་ཡང་གསུངས་ཀྱི་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ ལ་རང་བཙན་གསལ་

བསྒྲགས་གནང་བ་ཡིན་ན་དེའི་སྔོན་དུ་རང་བཙན་མིན་པ་ཞིག་ཤུགས་ཀྱིས་བསྟན་གྱི་

རེད། ལར་ནས་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་ཆུ་བྱིའི་རྩ་ཚིག་ཆེན་མོའི་ནང་རང་ བཙན་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་གང་དུའང་བཀོད་གནང་མེད། བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁྱོན་ ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྟངས་འགྲེལ་བཤད་གནང་བ་ཞིག་རེད། དེང་སང་༧རྒྱལ་བ་སྐུ་

ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པས་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲགས་གནང་ནས་ལོ་བརྒྱ་འཁོར་བའི་

དུས་དྲན་ཞུ་དགོས་ཞེས་ཧེབ་ལངས་མཁན་དེ་ཚོས་ཀྱང་བཀའ་རྩ་དེ་ཆ་ཚང་ཀློག་ཨེ་ ཡོད་བསམས་པའི་དྭོགས་པ་འདུག བཀའ་རྩ་ཞིབ་ཏུ་ལྗགས་ཀློག་གནང་ནས་དེའི་ ནང་དོན་གང་ཡིན་ངེས་པ་རྙེད་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་དུས་དྲན་གནང་ན་དོན་དང་ལྡན་

པ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད། མ་གཞི་ཁོང་ཚོར་ཡང་ཐུགས་ཁག་མི་འདུག གཞུང་གི་ཡིག་ཆ་

ཁ་ཤས་ནང་དུའང་བཀའ་རྩ་དེ་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲགས་ཡིན་པ་འཁོད་ཡོད། སྐུ་ངོ་ ཞ་སྒབ་པའི་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དེབ་ནང་དུའང་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲགས་གནང་བ་རེད་ ཅེས་བཀོད་འདུག ཡིན་ནའང་སྐུ་ངོ་ཞྭ་སྒབ་པས་རང་བཙན་གསལ་བསྒྲགས་གནང་ 87

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བ་རེད་གསུངས་པ་མ་གཏོགས། དེའི་སྔོན་རང་བཙན་མ་རེད་ཅེས་ཁས་ལེན་གནང་ གི་མེད། དེའི་སྔོན་ལའང་རང་བཙན་རེད། ད་ལྟ་རང་བཙན་ཡིན་པ་ཡང་བསྐྱར་གསལ་

བསྒྲགས་གནང་བ་རེད་ཅེས་གསུངས་ཀྱི་ཡོད། དེས་ན་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་དེ་འགྲོ་ མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ བར་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན་པའི་

ལྟ་ཚུལ་དེའི་རྗེས་སུ་འགྲོ་རྒྱུའམ། ཡང་ན་རྒྱལ་བ་ལྔ་པ་དང་མན་ཇུ་གོང་མ་འབྲེལ་བ་

བྱུང་བ་ནས་བཟུང་བོད་དེ་མན་ཇུ་གོང་མའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ ལོར་མན་ཇུ་གོང་མའི་འོག་ནས་རང་བཙན་ཐོབ་པའི་ལྟ་ཚུལ་དེའི་རྗེས་སུ་ འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་རང་ངོས་ནས་ཞིབ་འཇུག་གནང་དགོས། ལྟ་ཚུལ་དེ་གཉིས་བོད་ཀྱི་བར་ སྐབས་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལ་ལྟ་ཚུལ་གནད་འགག་ཆེ་ཤོས་གཉིས་ཡིན་པ་དང་། ལྷག་

པར་དུའང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ནས་ ༡༩༥༩ བར་གྱི་བྱུང་རབས་ལ་ཞིབ་ཏུ་གཟིགས་ན་ དེའི་སྐོར་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་མཁན་ཚོའི་ཐུགས་ལ་གསལ་པོ་མེད་པའི་དབང་

གིས་ནོར་འཁྲུལ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཆགས་ཀྱི་རེད། སྤྱིར་བྱུང་བ་རིག་པ་ དང་། བྱེ་བྲག་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལ་གཟིགས་ཚུལ་སྐོར་རྒྱབ་ལྗོངས་མདོར་བསྡུས་ ཤིག་ཞུས་ཟིན་པ་ཡིན།

དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ནས་ ༡༩༥༩ བར་གྱི་བྱུང་རབས་རྣམས་ཆུ་ཚོད་

གཅིག་ནང་ཆ་ལག་ཚང་བ་ཞིག་ཞུ་ཐུབ་ཐབས་མེད་ཀྱང་། ཤ་ཟིན་སྤུ་ཟིན་ཚུལ་དུ་ཞུ་ རྒྱུ་ཡིན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ནས་ ༡༩༥༩ བར་གྱི་བྱུང་རབས་ལ་གཟིགས་སྐབས་ལོ་ཁ་

ཤས་ཕྱི་བཤིག་བརྒྱབ་དགོས། དེ་མིན་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་གསལ་པོ་ཆགས་ཀྱི་མ་ རེད། ༡༩༠༤ ལོར་ཨིན་ཇིའི་དམག་གིས་བོད་དུ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་དེ་དུས་ཚོད་

དེའི་རིང་གི་བྱུང་རབས་ནང་གནས་ཚུལ་ཛ་དྲག་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྱུར་འགྲོས་ཡ་ཡུད་ཆེ་བ་མང་པོའི་ས་བོན་དེ་དུས་བཏབ་ཡོད། གནས་

ཚུལ་དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༥ ཙམ་ནས་འགོ་ཚུགས་པ་ཞིག་རེད། ཕྱི་ལོ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

༡༨༨༥ ལོར་བོད་ལ་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཨམ་བན་དང་རྒྱ༌གར་ནང་ཡོད་པའི་

ཨིན་ཇིའི་སྐུ་ཚབ་ཚོས་བོད་དང་ཨིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་གཉིས་དབར་ཚོང་དོན་སྐོར་ཆོད་

གན་ཞིག་བཞག་ཡོད། དེ་ལ་ཅི་ཕོ་གྲོས་ཆོད་ཅེས་མིང་བཏགས་པ་རེད། དེའི་ནང་ རྗེས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༤ ལོར་གཞག་རྒྱུའི་ཆོད་གན་གྱི་དོན་ཚན་མང་ཆེ་བ་ཞིག་

བཀོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཆོད་གན་དེ་ལ་བོད་ལྗོངས་ཚོགས་འདུ་ཆེན་པོས་རྒྱ་ནག་གི་ ཨམ་བན་གྱིས་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་མཚོན་མི་ཐུབ། ཁྱེད་ཚོས་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་དེ་མི་

འགྲིག་ཅེས་ངོས་ལེན་གནང་མེད། དེ་ནི་ཨིན་ཇི་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་རྒྱུའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་

བོ་གཅིག་རེད། དེའི་རྗེས་སླར་ཡང་བོད་དང་འབྲེལ་བ་ཞུ་ཆེད་མེག་ཁོ་ལི་ཡིས་འགོ་

འཁྲིད་པའི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་པ་ཞིག་བོད་དུ་བསྐྱོད་ཆེད་ཕྱག་རྟགས་སུ་གླང་ཆེན་བཅུ་ དང་གསེར་དངུལ་མང་པོ་འཁྱེར་ནས་འབྲས་ལྗོངས་ས་སྤྱོད་པ་བརྒྱུད་ནས་སྙན་

གསན་ཞུ་སྐབས། ཁོང་བོད་དུ་ཡོང་རྒྱུའི་བཀའ་ཁྲོལ་ཆོག་མཆན་མ་གནང་བ་རེད།

མེག་ཁོ་ལི་ཟེར་བ་དེ་ལོར་ཌ་མེག་ཁོ་ལི་ཡིན་མིན་ངས་མི་ཤེས། གང་ཏེ་དེ་ཡིན་ན་རྒྱ་ གར་ལ་ཨིན་ཇིའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཇུས་བཟོ་མཁན་དེ་རེད། གང་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༥ ཡི་ཆོད་གན་རྩིས་མེད་བཏང་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༦ དང་༡༨༨༧ ལོར་ཁོང་ཚོ་བོད་དུ་ བསྐྱོད་ཆེད་བཀའ་ཁྲོལ་ཞུ་སྐབས། བཀའ་ཁྲོལ་མ་གནང་བ་མ་ཟད། ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་འགྲོ་

སྟངས་ལྟར་ལན་འཇམ་པོ་ཞིག་གནང་དགོས་ཀྱང་། དེ་ཡང་མ་གནང་བར། ང་ཚོར་ སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། ཁྱེད་ཚོ་ཇུས་མེད་ཇུས་ཁྲིད་བྱེད་མི་དགོས་ཚུལ་གྱི་ ལན་ཚ་པོ་ཞིག་བརྒྱབས་པར་བརྟེན། ཨིན་བོད་དབར་ཐད་ཀའི་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཐུབ་

མེད། དེའི་ཐོག་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༧ ལོར་བོད་གཞུང་གིས་ལུང་ཐུར་དུ་ས་མཚམས་སྲུང་

ཆེད་དགྲ་རྫོང་གསར་པ་ཞིག་བརྒྱབས་པ་རེད། ལུང་ཐུར་ཞེས་པ་དེ་ཕག་རི་དང་གྲོ་

མོའི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཡིན་ཚོད་འདུག དགྲ་རྫོང་དེའི་ནང་དམག་མི་ཉ་ཤུ་རྩ་ལྔ་དང་དམག་ དཔོན་གཅིག་བཞག་པ་དང་། གནས་ཆུང་གི་རྟེན་མདོས་ཤིག་ཀྱང་བཞེངས་འདུག 89

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནས་ཆུང་གི་རྟེན་མདོས་བཞེངས་སྐབས་གནས་ཆུང་གི་བཀའ་ལུང་དུ་དེ་མ་འགྲིག་ པ་རེད། དངོས་སུ་དགྲ་བོ་སླེབས་ན་བྲོས་དགོས་ཡོང་གསུངས་ནས་གནས་ཆུང་བྲོས་

པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་བཅས་བྱུང་ཚུལ་འདུག འོན་ཀྱང་ད་དུང་བོད་གཞུང་གིས་རྫོང་དེ་ རང་འཇགས་བཞག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཨིན་ཇི་ཧ་ཅང་འདྲོགས་ཏེ་དགྲ་རྫོང་དེ་ཕྱིར་ འཐེན་བྱེད་དགོས། དེ་མིན་དམག་བརྒྱབ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་ཉེན་བརྡ་བཏང་འདུག དེ་

སྐབས་བོ ད ་ཨི ན ་དབར་འབྲེ ལ ་བ་གནང་མཁན་འབྲས་ལྗོ ང ས་ས་སྤྱོ ད ་པ་རེ ད ། ༼འབྲས་ལྗོངས་ས་སྤྱོད་པ་མཐུ་སྟོབས་རྣམ་རྒྱལ་བོད་ལ་ཧ་ཅང་ཤ་ཞེན་ཆེན་པོ་ཡོད་ མཁན་ཞིག་ཡིན་རུང་།

རྗེས་སུ་ཁོ་རང་བོད་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་ཕེབས་སྐབས་

སྐྱབས་བཅོལ་མ་གནང་བར་བལ་ཡུལ་ནས་ཕྱིར་སློག་བྱས་པར་བརྟེན། ཨིན་ཇིའི་ བཟང་བཙོ ན ་ལྟ་བུར་རྒྱུན་རི ང ་བཞུགས་དགོ ས ་བྱུང་བ་རེ ད །༽ས་སྤྱོ ད ་པ་མཐུ་ སྟོབས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་གནས་ཚུལ་དེ་དག་ཞུས་སྐབས་བཀའ་ཤག་གིས་སོ་སོའི་ས་

ཐོག་ཏུ་སོ་སོས་དགྲ་རྫོང་བརྩིགས་པ་ལ་ཁོང་ཚོར་ཇུས་གཏོགས་གང་ཡང་མེད། གལ་ཏེ་དམག་བརྒྱབ་ན་ང་ཚོས་ཁ་གཏད་གཅོག་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་ཨང་སར་ཡིན་ཞེས་

བཀའ་ལན་གནང་བ་རེད་ཟེར། དེའི་དབང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༨ ལོར་དགྲ་རྫོང་དེ་མེད་ པ་བཟོ་ཆེད་ཨིན་ཇིའི་དམག་དང་པོ་དེ་བརྒྱབས་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༤ ལོའི་

དམག་དེ་མ་གཏོགས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ལོའི་དམག་དེའི་སྐོར་མི་ཚོར་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་

མི་འདུག དེ་ལྟར་ཨིན་དམག་ཡོང་སྐབས་བོད་པའི་དམག་སྤྱི་ལྷ་ཀླུ་གུང་དང་། ང་ ཕོད། ཟུར་ཁང་བཅས་དང་། དམག་མི་ཕལ་ཆེར་དགུ་བརྒྱ་ཙམ་ཞིག་མེད་དམ། དེ་ དུས་བོད་པའི་དམག་མི་ཟེར་དུས་སྦྱོང་བརྡར་ནི་མེད། ཕོ་གསར་གཟུགས་པོ་ཐང་ པོ་གྲི་མདུང་འདྲ་འཁྱེར་ནས་ཡོང་བ་མ་གཏོགས། གཞན་གོ་མཚོན་སོགས་གང་

ཡང་མེད། དེ་ནས་དངོས་སུ་དམག་འཁྲུགས་སྐབས་བོད་དམག་ཚང་མ་བྲོས་དགོས་ ཆགས་པ་རེད། སྐབས་དེ་དུས་བོད་དམག་ལ་མེ་སྒྱོགས་ཤིག་ཡོད་པ་དེའང་ཨིན་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དམག་གིས་འཕྲོགས་འདུག དེ་དུས་ལྷ་སའི་ནང་གཞས་འདི་འདྲ་ཞིག་བཏང་འདུག ལྷ་ཀླུ་ལོག་ནས་ཕེབས་བྱུང་།། སེར་རིལ་བསྐྱལ་ནས་ཕེབས་བྱུང་།། སེར་རིལ་

བསྐྱལ་ནས་ཕེབས་བྱུང་།། (སེར་རིལ་ནི་མེ་སྒྱོགས་དེའི་མིང་ཡིན་འདུག) ང་ཕོད་ ངར་ཁག་གནང་གིས།། ཟུར་ཁང་ཟུར་ནས་ཕེབས་སོང་།། ལྕང་ཅིན་སྤྱང་རང་དྲགས་ ནས།། ཟག་པ་བྱ་ལས་མགྱོགས་པ།། (ཟུར་ཁང་ཟུར་ནས་ཕེབས་སོང་ཞེས་པ་དེ་ ཟུར་ཁང་ལམ་ནོར་ནས་འབྲུག་ཡུལ་ལ་སླེབས་པ་དེ་ལ་གོ་དགོས། ལྕང་ཅིན་ལ་རྟ་ ཟག་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད་འདུག) དེ་ལྟར་བོད་དམག་ཕམ་ཉེས་བཏང་

རྗེས་རྫོང་དེའང་མེད་པ་བཟོས་ཏེ་རྒྱུན་རིང་ཨིན་ཇིའི་དམག་མི་དེར་བསྡད་དེ་རྗེས་ སུ་ལོག་འདུག

དེ་རྗེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༩༠ ལོར་བསྐྱར་དུ་བོད་སྡོད་ཨམ་བན་དང་ཀ་ལི་ཀ་ཏའི་

སྲིད་སྐྱོང་ (Governor, Calcutta) གཉིས་ཀྱིས་སྔོན་མ་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༥ ལ་བཞག་ པའི་ཆོད་གན་དེ་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་ཆེད་ཆོད་གན་གཅིག་བཞག་འདུག ཆོད་གན་དེའི་

ནང་བོད་དང་འབྲས་ལྗོངས་ཀྱི་ས་མཚམས་སྐོར་ལའང་སྐད་ཆ་བཤད་ཡོད། དེ་ནས་ཕྱི་ ལོ་ ༡༨༩༣ ལོར་རྡོ་རྗེ་གླིང་ལ་ཚོང་དོན་དོན་གཅོད་བཙུག་རྒྱུར་བོད་གཞུང་དང་འབྲེལ་

བ་གནང་བར་བརྟེན། བཤད་སྒྲ་དཔལ་འབྱོར་རྡོ་རྗེ་སྐུ་ཚབ་ཏུ་བཏང་ནས་རྡོ་རྗེ་གླིང་དུ་

བཀའ་མོལ་གནང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་ཤིག་གནང་འདུག སྐབས་དེར་བཤད་སྒྲས་བཀའ་ ཤག་ལ། ཨིན་ཇི་དེ་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་པོ་རེད་འདུག ང་ཚོས་ཐབས་ཤེས་གང་དྲག་ གིས་བོད་དང་ཨིན་ཇི་འདྲ་མཉམ་ཐོག་ཚོང་དོན་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་བཞག་སྟེ་ཁོང་ཚོ་

ཕྲན་བུའི་འདོད་པ་བསྐང་ཐབས་གནང་ན་གང་ལེགས་ཡོང་བཟོ་འདུག དེ་མིན་ཆིངས་

ཡིག་མ་བཞག་ནའང་ཨིན་ཇིས་མཐའ་སྐོར་རི་སྐོར་གྱིས་ཁོ་རང་ཚོའི་མངོན་འདོད་དེ་ བསྒྲུབ་འགྲོ་བ་འདུག དེས་ན་བོད་ཨིན་གཉིས་འདྲ་མཉམ་ཐོག་ཆིངས་ཡིག་གཞག་རྒྱུའི་ ཐབས་ཤེས་གནང་ན་ལེགས་པ་མེད་དམ་ཞེས་ཞུས་སྐབས། བཤད་སྒྲ་བ་ཕལ་ཆེར་ 91

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཨིན་ཇིས་དངུལ་དངོས་སྤྲད་དེ་བསླུས་པ་མིན་ནམ་དགོངས་ནས་ཁོང་ལ་ཞིབ་འཇུག་

བྱེད་ཆེད་ཡང་བསྐྱར་མི་བཏང་བ་སོགས་གནང་བ་མ་གཏོགས། ཨིན་གཞུང་དང་ ལུགས་མཐུན་གྱིས་འབྲེལ་བ་གནང་སྟེ་ཆིངས་ཡིག་དང་གཞུང་འབྲེལ་འཛུགས་རྒྱུའི་

ཐབས་ཤེས་གང་ཡང་གནང་མི་འདུག བཤད་སྒྲ་ལ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༤ ལོའི་དམག་གི་རྗེས་

སུའང་འདྲི་བརྩད་དང་ཞིབ་འཇུག་མང་པོ་གནང་ཡོད། དེ་ནས་ཨིན་ཇིའི་བསམ་བློའི་ ནང་བོད་པ་ལ་འབྲེལ་བ་རྩ་བ་ནས་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ལ་འབྲེལ་བ་བྱས་པ་ དེས་བོད་ཐོག་ཁྱབ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན། དམག་བརྒྱབ་ན་མ་གཏོགས་བྱེད་ཐབས་

གཞན་མི་འདུག་སྙམ་པ་བྱུང་ཡོད། དེས་ན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༣ ལོར་ལོཌ་ཀར་ཛན་ )Lord

Curzon) རྒྱལ་ཚབ་ (Viceroy) ཡིན་སྐབས་ཡང་ཧ་སེ་བེན་ )Young hus-

band) གྱིས་མགོ་འཁྲིད་པའི་ཨིན་དམག་བོད་ལ་གཏང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དེ་ནས་

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ཚུན་ཆད་ཀྱི་བྱུང་རབས་མགོ་ཚུགས་སྟངས་དེ་ཐབས་སྐྱོ་པོ་བྱུང་བ་རེད།

༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཆེན་པོ་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༩༥ ལ་དགུང་གྲངས་ཉི་ ཤུར་ཕེབས་སྐབས་དགེ་བཤེས་དམ་འཇོག་དང་། བསྙེན་རྫོགས་ཀྱི་སྡོམ་པ་བཞེས་རྗེས་ བོད་ལྗོངས་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེས་གསོལ་བ་བཏབ་པ་བཞིན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྐུ་དབང་བདག་གིར་

བཞེས་ཏེ་ད་ལྟ་ལོ་ཁ་ཤས་མ་གཏོགས་སོང་མེད། ༡༩༠༣ ཕྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ནང་ཨིན་ དམག་སྒང་ཏོག་ནས་ཐོན་སྐབས་འབྲས་ལྗོངས་ས་སྤྱོད་པས་དམག་མི་འདི་འདྲ་ཐོན་ སོང་ཞེས་ནང་དོན་གནས་ཚུལ་རྣམས་ཞུས་འདུག བོད་གཞུང་གིས་ཀྱང་དམག་གྲྭ་ བསྒྲིགས་ཏེ་ ༡༩༠༣ ཕྱི་ཟླ་ ༦ ནས་བཟུང་ ༡༩༠༤ ཕྱི་ཟླ་ ༨ བར་ལོ་གཅིག་ལྷག་ཙམ་

རིང་སྐབས་རེ་འཛིང་གི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་དང་། སྐབས་རེ་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟ་བུའི་

ཐོག་གཙང་ཁུལ་ཡས་མས་སུ་འགོར་ཏེ་ལྷ་སར་ཕྱིས་པོ་མ་གཏོགས་འབྱོར་མེད། ཨིན་

དམག་གམ་པ་ལ་བརྒལ་ནས་སླེབས་དུས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་སྐུ་ཚབ་ རྣམ་པ་བརྒྱུད་སྦུག་དམ་བཀའ་ཡིག་དོན་ཚན་ལྔ་འཁོད་ཅིག་གནང་སྟེ་བཀའ་མོལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནང་གི་ཡིན་ཞེས་གསུངས་འདུག་ཀྱང་། ཡང་ཧ་སེ་བེན་གྱིས་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་

མཇལ་ན་མ་གཏོགས། རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་ཚབ་ལྷན་དུ་བཀའ་མོལ་ཞུ་རྒྱུ་མིན་ཞེས་ བཤད་པར་བརྟེན། སྐུ་ཚབ་རྣམས་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་ཕྱིར་ལོག་གནང་དགོས་བྱུང་འདུག དེ་ནས་ ༡༩༠༤ ཕྱི་ཟླ་༧ ཚེས་ ༣༠ མཚན་གུང་ལ་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་

པོས་ཁྲི་བློ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་རྒྱལ་ཚབ་ཏུ་བསྐོ་གཞག་དང་སྦུག་དམ་རྩིས་སྤྲོད་གནང་ སྟེ་རྭ་སྒྲེང་བརྒྱུད་བོད་ནས་ཐོན་ཕེབས་པ་རེད། དེ་སྐབས་སོག་ཡུལ་ལ་ཕེབས་རྒྱུའི་ དགོངས་གཞི་ཡོད་དམ། ཡང་ན་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་རྒྱུའི་དགོངས་གཞི་ཡོད་གསལ་པོ་

མེད། དེང་སང་བྱུང་རབས་སྨྲ་བ་ཚོས་དེའི་ཐོག་རྩོད་གླེང་མང་པོ་གནང་གི་ཡོད། རེས་

འགས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་སོག་ཡུལ་དུ་ཕེབས་རྒྱུ་མ་གཏོགས། རྒྱ་ནག་ཏུ་ ཕེབས་རྒྱུའི་དགོངས་གཞི་རྩ་བ་ནས་མེད་གསུང་མཁན་དང་། རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་རྒྱུའི་

དགོངས་གཞི་ཡོད་ནས་ཕེབས་པ་རེད་གསུང་མཁན་བཅས་བཞེད་ཚུལ་གཉིས་ཡོད།

གང་ལྟར་ཆུ་སྤྲེལ་ཞལ་གདམས་ནང་རྒྱ་ནག་གོང་མ་ཡུམ་སྲས་ལ་གནས་ཚུལ་ཞུ་རྒྱུའི་ ཆེད་དུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་པ་ཡིན་ཞེས་གསལ་པོ་གསུངས་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེང་སང་

བྱུང་རབས་སྨྲ་བ་ཚོའི་ཕྱག་དེབ་རེ་གཉིས་ཤིག་ནང་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ ཕེབས་རྒྱུའི་དགོངས་གཞི་རྩ་བ་ནས་མེད་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་མང་པོ་བཀོད་འདུག དཔྱད་ གཞི་རེད། ༧གོང་ས་མཆོག་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༣༠ ལ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་པ་རེད།

ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༣ ཉིན་ཨིན་དམག་ལྷ་སར་འབྱོར་བ་རེད། ཨིན་དམག་ལ་གཙང་ས་ བརྒལ་ནས་འཛིང་མཁན་སུའང་བྱུང་མི་འདུག ཨིན་དམག་གིས་བོད་དམག་རྨས་མ་

ཚོར་སྨན་བཅོས་ཡག་པོ་བྱས་པ་དང་། བོད་དམག་བཟུང་བ་རྣམས་ལ་བྱམས་པོ་བྱས་ པ་ལ་སོགས་པའི་དབང་གིས་བོད་དམག་ནང་དུའང་ཨིན་ཇི་ལ་དགའ་པོ་བྱེད་མཁན་ མང་པོ་བྱུང་ཡོད་འདུག དེ་འདྲ་རྒྱ་མི་ཐོག་མར་འབྱོར་སྐབས་ཀྱང་བོད་མིའི་ནང་བྱུང་བ་ རེད། གང་ལྟར་ཨིན་དམག་བོད་ལ་འབྱོར་ནས་ཕལ་ཆེར་ཟླ་བ་ཁ་ཤས་རིང་བསྡད་པ་ 93

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། ཐོག་མར་ཨིན་དམག་བོད་ལ་སླེབས་སྐབས་སུ་ལ་ཐུག་དགོས་མིན་མི་ཤེས་

པའམ་གཏུགས་ས་མེད་པར་ཉིན་ཤས་ལུས་འདུག བཀའ་བློན་རྣམ་པ་ཚོ་ནི་གབ་ནས་

བཞུགས་ཏེ་གང་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱང་མ་ཤེས་པ་རེད། དེ་དུས་རྒྱལ་ཚབ་ཁྲི་བློ་བཟང་རྒྱལ་

མཚན་གྱིས་གསོལ་དཔོན་གཅིག་འཁྲིད་དེ་རྐྱང་ཐང་སྒང་དུ་ཨིན་ཇིའི་དམག་སྒར་ལ་ ཕེབས་ཏེ་ཡང་ཧ་སེ་བེན་དང་བཀའ་མོལ་གནང་མགོ་བཙུགས་པ་རེད། དེ་རྗེས་བཀའ་

ཤག་རྣམ་པ་ཚོ་བསྐོངས་ཏེ་ཨིན་ཇིའི་དཔོན་དམག་རྣམས་ལ་ཕར་སྐད་ཆ་བཤད་ས་ འདུག ཚུར་ཡང་བཤད་ཀྱི་འདུག མི་རང་རེད་འདུག མཐོང་བ་དང་ཟ་མཁན་དེ་འདྲ་རེད་ མི་འདུག ཐུག་ན་དགའ་ས་རེད་ཅེས་བཀའ་བཀྱོན་གནང་བའི་བྱུང་རབས་ཡོད་རེད། དེ་

ནས་བཀའ་བསྡུར་གནང་སྟེ་ཕྱི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༧ ཉིན་དམག་མཚམས་ཆོད་པའི་ཆིངས་ ཡིག་དང་པོ་དེ་ཨིན་བོད་གཉིས་དབར་འདྲ་མཉམ་ཐོག་བཞག་པ་རེད། དེའི་མིང་ལའང་

ཆིངས་ཡིག་ཞེས་བཏགས་ཡོད། བཀའ་བསྡུར་གནང་སར་བོད་པ་དང་ཨིན་ཇི་མ་

གཏོགས། རྒྱ་མི་ཨམ་བན་མེད། གོར་ཥ་བལ་པོའི་གཞུང་ཚབ་དེ་ཚོ་ཆིངས་ཡིག་ལ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་སྐབས་དཔང་པོའི་ཚུལ་དུ་མཛད་སྒོར་བཅར་བ་ཙམ་རེད། དེ་ནི་ ཐད་ཀར་བཞག་པའི་ཆིངས་ཡིག་དང་པོ་དེ་རེད། དེའི་ནང་གནང་ཚུལ་མང་པོ་ཡོད།

གནས་ཚུལ་གལ་ཆེ་བ་དེ་ཨིན་ཇིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༥ ལོར་རྒྱ་མི་ཨམ་བན་མཉམ་དུ་ བཞག་པའི་ཆིངས་ཡིག་ནང་འཁོད་པའི་ཚོང་དོན་གྱི་ཁེ་ཕན་དེ་ཚོ་སྤྲད་རྒྱུ་དང་། ཚོང་

རྭ་བཟོ་རྒྱུ། ཚོང་རྭ་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་དམག་མི་གཞག་རྒྱུ་བཅས་དང་། འབྲས་ལྗོངས་དང་

བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་སྐོར་ལའང་ཕྲན་བུ་ཡོད། ཆིངས་ཡིག་དེ་བཞག་རྗེས་ལམ་སེང་ཕྱི་ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༣ ལ་དམག་མི་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་རྒྱུ་མགོ་ཚུགས་ཏེ་དགུན་ཁའི་སྔོན་དུ་

ཨིན་དམག་ཚང་མ་ལོག་ཟིན། ཆིངས་ཡིག་ནང་ཨིན་དམག་བོད་དུ་ཕྱིན་པའི་གུན་ གསབ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཞིག་སྤྲད་དགོས་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་། རྗེས་སུ་རིམ་པས་ ཆག་ཡང་གིས་རྒྱ་གར་སྒོར་མོ་འབུམ་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་ཞིག་སྤྲད་རྒྱུ་བྱས། བོད་གཞུང་གིས་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེའི་ཆེད་དུ་བོད་ས་ཡོངས་སུ་ཞལ་འདེབས་སློང་བའི་བྱུང་རབས་ཀྱང་ཡོད། དེ་སྐབས་

གུན་གསབ་ཆ་ཚང་སྤྲད་མ་ཐུབ་པའི་བར་དུ་ཆུ་འབི་རྫོང་ཨིན་ཇིའི་འོག་ཏུ་བསྡད་རྒྱུ་ ཆིངས་ཡིག་ནང་གསལ་ཡོད། དེ་རྗེས་བོད་གཞུང་གིས་གུན་གསབ་ཆ་ཚང་མ་སྤྲད་

སྔོན་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་ཨིན་གཞུང་ལ་གུན་གསབ་ཆ་ཚང་སྤྲད་འདུག དེར་བརྟེན་ཨིན་ གཞུང་གིས་བོད་གཞུང་ལ་ཆུ་འབི་རྫོང་རྩིས་ལེན་དུ་ཤོག་ཅེས་ལན་བཏང་དུས། ང་

ཚོས་གུན་གསབ་སྤྲད་ཟིན་མེད། རྩིས་གང་འདྲ་ལེན་དགོས་ཞེས་བརྗོད་སྐབས། ཨིན་ གཞུང་གིས་གུན་གསབ་ང་ཚོས་རྒྱ་ནག་ནས་བླངས་ཟིན་ཞེས་བཤད་འདུག བར་

སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་དང་ཨིན་ཇིའི་བྱེད་སྟངས་དེ་ཚོ་ཧ་ཅང་ཐབས་སྐྱོ་པོ་རེད། དེ་ལས་ ལྷག་པའི་ཐབས་སྐྱོ་བ་ཞིག་ནི་ཁོང་ཚོས་གང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་ང་ཚོས་ཁྱོན་ནས་མ་ ཤེས་པར་བསྡད་པའི་གནས་སྟངས་དེ་རེད། དེ་ཙམ་མ་ཟད་ཨིན་ཇིས་རྟག་ཏུ་དཀྲུགས་

ཤིང་བརྒྱབས་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་ཁོ་ཚོའི་གཤིས་ཀ་རེད། དེར་བརྟེན་ཡང་ཧ་སེ་བེན་ ) Young husband) ལོག་སྐབས་བཀྲིས་ལྷུན་པོར་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཇལ་ཁ་

ཞུས་པ་མ་ཟད། པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱ་གར་ལའང་གདན་ཞུ་ཕུལ་བ་རེད། དེ་ནས་ཟླ་བ་

གསུམ་རྗེས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་ཀ་ལི་ཀ་ཏར་ཕེབས་ཏེ་ཨིན་ཇིའི་རྒྱལ་སྲས་ལ་མཇལ་

ཁ་གནང་བ་དང་། ཕྱག་རྟགས་མང་པོ་འབུལ་རེས་གནང་བ་རེད། བོད་གཞུང་དང་ བཀྲས་ལྷུན་བླ་བྲང་གཉིས་བར་འགལ་ཟླ་དེ་ཡང་དེ་ནས་མགོ་ཚུགས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ རྗེས་ད་དུང་ཧ་ཅང་ཧང་སངས་དགོས་པ་ཞིག་ནི་བོད་པས་ཁྱོན་ནས་མ་ཤེས་པར། ཕྱི་ ལོ་ ༡༩༠༤ ལོར་བོད་དུ་བོད་དང་ཨིན་ཇི་གཉིས་པོས་བཞག་པའི་དམག་མཚམས་

ཆོ ད ་པའི ་ ཆི ང ས་ཡི ག ་དེ ་ ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི ས ་ངོ ས ་ལེ ན ་བྱས་པ་ཡི ན ་ཞེ ས ་པའི ་ ཆིངས་ཡིག་གསར་པ་ཞིག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༦ ལོར་རྒྱ་ནག་དང་ཨིན་ཇི་གཉིས་དབར་

བཞག་པ་རེད། དེ་ལ་མཐུན་མཚམས་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་ཅེས་མིང་བཏགས་འདུག དེ་

རྗེས་ཚ་རོང་དབང་ཕྱུག་རྒྱལ་པོས་སྐུ་ཚབ་བྱས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༨ ལོར་ཚོང་དོན་གྱི་ 95

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆིངས་ཡིག་སྔོན་མ་བཞག་པ་དེའི་ཟུར་རྒྱན་གཅིག་ཀ་ལི་ཀ་ཏར་བཞག་འདུག དེས་ བོད་ལ་དགེ་སྐྱོན་ཡོང་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད་ནའང་། ཆིངས་ཡིག་དེའི་སྐོར་བཀའ་ཤག་ལ་ དགོངས་སྐོར་ཞུས་མ་སོང་ཞེས་རྗེས་སུ་ཚ་རོང་ལ་ཉེས་ཆད་ཆེན་པོ་ཕོག་པ་རེད། སོ་ སོའི་མི་ལ་ཉེས་ཆད་བཏང་བ་མ་གཏོགས། ཕྱི་མི་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་

གནང་འདུག དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༩ ལོར་ཨིན་ཇི་དང་ཨུ་རུ་སུ་གཉིས་དབར་ཆིངས་ ཡིག་ཅིག་བཞག་པ་དེའི་ནང་ཨུ་རུ་སུ་དང་ཨིན་ཇི་གཉིས་ཀས་བོད་ཐོག་ཇུས་གཏོགས་

མི་བྱེད་རྒྱུ་དང་། གལ་སྲིད་ཨུ་རུ་སུ་དང་བོད་གཉིས་དབར་འབྲེལ་བ་བྱུང་ན་ཨིན་གཞུང་ ལ་ངེས་པར་དུ་སྙན་གསན་ཞུ་དགོས་པ་འཁོད་ཡོད། བོད་པས་ཆིངས་ཡིག་དེའི་སྐོར་རྗེས་ སུ་མ་གཏོགས་ཤེས་མེད།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༤ ལོར་ཨིན་དམག་ཡོང་རྒྱུ་དེ་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༨

ལོའི་དམག་འཕྲོ་དེ་ནས་མུ་མཐུད་པ་ཞིག་རེད། ཨིན་ཇི་འདྲོགས་མགོ་ལངས་པའི་རྒྱུ་ མཚན་གཞན་ཞིག་ནི། མཚན་ཞབས་ངག་དབང་བློ་བཟང་ངམ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བྱུང་

རབས་ནང་རྡོ་རྗེ་ཡབ་ཞུ་བ་དེ་སོག་པོའི་དགེ་བཤེས་ཤིག་རེད། དེས་ཨུ་རུ་སུའི་རྒྱལ་ པོ་ཛཱར་ (Czar) དང་འབྲེལ་བ་ཞུས་ཏེ་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཛར་གྱི་བཀའ་ ཡིག་ཕར་ཚུར་འཁྱེར་བ་མ་ཟད། ཛཱར་ལ་བུ་མེད་པའི་སྐོར་སྙན་གསན་ཞུས་ཏེ་༧སྐྱབས་

མགོན་རིན་པོ་ཆེས་བུ་རྒྱུད་ཡོང་ཐབས་སློབ་སྟོན་གནང་བ་སོགས་འབྲེལ་བ་མང་པོ་

བྱུང་བ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༠ ལོར་མཚན་ཞབས་ངག་དབང་བློ་བཟང་བོད་ལ་འབྱོར་ཏེ། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་སྨོན་ལམ་ཚོགས་ཕེབས་སུ་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་དང་།

མཚན་ཞབས་ལྷ་སར་འབྱོར་ནས་ཨུ་རུ་སུ་གོང་མས་རོགས་རམ་གནང་རྒྱུའི་ཞལ་ བཞེས་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་བསྒྲགས་ཕྱིན་པ་དེའི་དབང་གིས་ཨིན་ཇི་ལ་བོད་པ་

དང་ཨུ་རུ་སུ་གཉིས་དབར་འབྲེལ་བ་ཉེ་པོ་མེད་དམ་སྙམ་པའི་དོགས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་ བྱུང་བ་རེད། དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༥ ནས་ ༡༩༠༤ བར་དུ་བོད་དང་ཨིན་ཇི་འབྲེལ་བའི་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནས་སྟངས་དང་། ༡༩༠༤ ལོར་དམག་མཚམས་ཆོད་པའི་འདྲ་མཉམ་ཐོག་ཆིངས་

ཡིག་བཞག་ཟིན་པའི་རྗེས་སུ་ཨིན་ཇིས་མགོ་བདེ་དྲན་འཕྲུལ་འཁྲབ་སྟེ་བོད་པས་མ་ ཤེས་པར་རྒྱ་ནག་དང་ཨུ་རུ་སུ་མཉམ་དུ་འབྲེལ་བ་བྱས་པ་དེ་དག་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་ དོན་ཐོག་ནས་བལྟས་ན་བོད་པར་མགོ་བསྐོར་བཏང་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། མགོ་སྐོར་ གཏོང་སྟངས་དེའང་ཧ་ཅང་ཐབས་སྡུག་པོ་བཏང་ཡོད་ལ། བོད་པས་ཀྱང་དེ་ཚོ་དྭངས་

བླངས་ཀྱིས་ཁ་རོག་བསྡད་པ་དེ་དག་བྱུང་རིམ་གཅིག་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༥ དང་ ༡༩༠༦ ཙམ་ལ་རྒྱ་མིས་ཁམས་ཁུལ་ནས་མནར་གཅོད་ཀྱིས་དགོན་པ་མང་པོ་མེར་ བསྲེགས་དང། མི་མང་པོ་དམར་གསོད་བཏང་བ་བཅས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཛ་དྲག་པོ་ཞིག་

བྱུང་བ་རེད། དེ་ཚོ་མན་ཇུ་གོང་མས་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་མེད་ཇི་ལྟར་ཡང་། མན་ཇུ་གོང་

མའི་བཀའ་ཡིན་པའི་རྣམ་འགྱུར་ཐོག་ནས་ཡུན་ནན་དང་ཟི་ལིང་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་མིའི་ དཔོན་རིགས་ཚོས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་དང་གང་བྱུང་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ ཆགས་པ་དེ་བྱུང་རིམ་གཞན་པ་ཞིག་རེད།

༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་བོད་ནས་སོག་ཡུལ་དཱ་ཁུ་རལ་ལ་ཕེབས་སྐབས་

ཐོག་མར་ཧ་ལས་པའི་དགའ་བསུ་དང་གཟེངས་བསྟོད་ཆེན་པོ་ཞུས་རུང་། དེ་ནས་བོད་ གཞུང་གི་སྐུ་དྲག་ཁ་ཤས་དང་དཱ་ཁུ་རལ་གྱི་ལས་བྱེད་ཁ་ཤས་དབར་ཕན་ཚུན་མཐོང་ སྣང་ཡག་པོ་མ་བྱུང་བའི་དབང་གིས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཁལ་ཁ་རྗེ་བཙུན་

དམ་པའི་མཇལ་འཕྲད་ལ་བར་ཆད་བྱུང་བར་བརྟེན། ཟླ་བ་གཅིག་གཉིས་ཤིག་དེ་ ཕྱོགས་སུ་དངངས་འཚབ་ངང་བཞུགས་དགོས་བྱུང། ཡིན་ནའང་མཐའ་མར་ཁལ་ཁ་རྗེ་

བཙུན་དམ་པས་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཇལ་ཁ་ཞུས་ནས་ཐུགས་མཐུན་ཁྲིམས་གཙང་

བྱུང་སྟེ། སོག་ཡུལ་དུ་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཕྱག་དཔེ་འཁྲིད་གནང་རྒྱུ་དང་། བཀའ་ལུང་དབང་གསུམ་གནང་རྒྱུ་བཅས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་རྒྱ་ཆེན་པོ་གནང་

ཐུབ་པ་བྱུང་། དེ་རྗེས་ཨ་མདོར་ཕེབས་ནས་སྐུ་འབུམ་སོགས་སུ་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ 97

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཧ་ཅང་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐྱངས་པ་མ་ཟད། ཚུར་ཡང་གསུང་ཆོས་སོགས་མང་པོ་གསན་ རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད། གང་ལྟར་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༤ ནས་

ལོ ་ གསུམ་ཙམ་རི ང ་ཨ་མདོ ་ དང་སོ ག ་ཡུལ་དུ་ཆོ ས ་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ མཛད་པ་ཆེ ན ་པོ ་ བསྐྱངས་པ་རེད། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༧ ལོར་གོང་མས་གདན་ཞུ་འབྱོར་བ་དང་། ཕར་

སྐུ་ཚབ་མངགས་གཏོང་སོགས་རིམ་པས་བྱུང་བའི་དབང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༨ ཕྱི་ཟླ་ ༧ པའི་ནང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་༧ཞབས་སོར་འཁོད་དེ་རྒྱུན་རིང་

བཞུགས་པ་རེད། དེ་ནི་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་སར་མ་ཕེབས་པའི་སྔོན་དུ་རེད། རི་བོ་རྩེ་ལྔ་ལ་ཨ་ རི་དང་ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་ཤས་ཀྱི་གཞུང་ཚབ་ཀྱིས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་

ཆེའི་མཇལ་ཁར་བཅར་ཡོད། དེ་ནི་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཕྱི་

རྒྱལ་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གཞུང་ཚབ་ཚོ་དང་ཕན་ཚུན་ཐད་ཀར་ཐུགས་ འདྲིས་བྱུང་བའི་ཐོག་མ་དེ་རེད། དེའི་ཕྱི་ཟླ་དགུ་པའི་ནང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་

གོང་མ་ཡུམ་སྲས་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་དུས་གཉིས་ཀ་སྨྱོ་ཆུ་དང་དུག་རྫས་ཀྱིས་

རང་དབང་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་ཚོད་འདུག དེ་ནས་མི་རིང་བར་གཉིས་ཀ་ དགོངས་པ་རྫོགས་ནས་དོན་འབྲས་གང་ཡང་བྱུང་མེད། དེ་རྗེས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་ པོ་ཆེ་བསྐྱར་དུ་སྐུ་འབུམ་ལ་ཕེབས་པ་དང་། དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༩ ལོར་བོད་དུ་ཆིབས་ བསྒྱུར་བསྐྱངས་པ་རེད། སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་ལ།

༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༠༩ བར་དུ་ལོ་གསུམ་བཞིའི་རིང་སོག་པོ་དང་། ཨ་མདོ། རྒྱ་ནག་བཅས་སུ་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ཧ་ཅང་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐྱངས་ཐུབ་པ་ དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་བཞིན་སོག་བོད་

ཀྱི་འབྲེལ་བ་དེ་ཡག་པོ་ཞིག་ཆགས་ཐུབ་པ། རྒྱ་ནག་ཏུ་གོང་མ་དང་དཔོན་རིགས་ཆེ་ ཁག་མདུན་ཁམས་ཁུལ་དུ་འབྱུང་བཞིན་པའི་རྒྱ་དམག་གིས་གང་བྱུང་བྱས་པའི་སྐོར་

ཡང་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཐུབ་པ། དེ་བཞིན་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་ཐུབ་པ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཅས་བྱུང་། དེ་ཡང་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་རི་བོ་རྩེ་ལྔར་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་

སྐབས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་གནད་དོན་མང་པོའི་ཐོག་གནད་འགག་ཡོད་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་ གསུམ་པའི་གཏེར་མའི་ལུང་བསྟན་ནང་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། ངས་ནི་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་ པོ ་ ཆེ ་ ཐོ ག ་མ་ནས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེ བ ས་རྒྱུའི ་ དགོ ང ས་པ་བཞེ ས ་ཏེ ་ བོ ད ་ནས་ཆི བ ས་

བསྒྱུར་གནང་བ་རེད་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ཡང་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ཆུ་སྤྲེལ་ཞལ་ གདམས་ནང་གསལ་པོ་ཡོད་ལ། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་ལུང་བསྟན་དེ་ཚོའི་ནང་ དུའང་གསལ་འཁོད་ཡོད། ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བ་དེས་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ཧ་ཅང་རྒྱ་

ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དེ་ནི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། ༡༩༠༩ ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་

ཤར་ཙམ་ལ་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ལྷ་སར་༧ཞབས་སོར་འཁོད་དེ་ཉིན་ཤས་སོང་ མཚམས་ལུའུ་ཅུན་ཟེར་བའི་དམག་དཔོན་དེས་དམག་མི་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་འཁྲིད་དེ་ ལྷ་སར་འབྱོར་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། རྩེ་ཕོ་བྲང་ལ་ཁ་གཏད་ནས་མེ་མདའ་བརྒྱབས་པ་དང།

ཞོལ་དུ་མི་ཁ་ཤས་བསད་པའི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ ཆེ་ལམ་སེང་ལྷ་ས་ནས་རྒྱ་གར་ཀ་ལོན་སྦུག་དང་རྡོ་རྗེ་གླིང་ཕྱོགས་སུ་ཉེན་ཡོལ་ལ་ ཕེབས་དགོས་བྱུང་། ཕེབས་རྗེས་སུའང་རྒྱ་མིས་རྗེས་འདེེད་བཏང་སྟེ་༧སྐྱབས་མགོན་

རིན་པོ་ཆེ་ཤི་གསོན་གང་རུང་འཁྱེར་ཡོང་དགོས་ཟེར་བ་དང་། རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཁྲི་

ལས་ཕབ་པ་ཡིན་ཞེས་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ཉེན་

ཡོལ་དུ་ཕེབས་སྐབས་ཆུ་ཤུལ་གྲུ་ཟམ་ཉེ་འགྲམ་དུ་མདའ་དཔོན་ཟླ་བཟང་དགྲ་འདུལ་

ལམ་སྤྱན་གསལ་གནམ་གང་ལགས་ཞུ་བ་ཁོང་གིས་རྒྱུན་རིང་རྒྱ་མི་དང་འཛིངས་ཏེ་ བཀག་ཐུབ་པ་ཡིན་སྟབས། རྒྱ་དམག་གིས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་ཕེབས་རྗེས་ བསྙེགས་མ་ཐུབ་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གར་ས་མཚམས་བར་དུ་མགྱོགས་པོ་ཆིབས་བསྒྱུར་ གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་། དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༠ ལོ་མཇུག་ནས ༡༩༡༣ ཚེས་ཤར་བར་ལོ་

གསུམ་མ་ཟིན་ཙམ་རིང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་བཞུགས་ 99

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤིང་། ཨིན་ཇིའི་གཞུང་དང་བཀའ་བསྡུར་གནང་བ་བཅས་ལ་བརྟེན། ཨིན་བོད་གཉིས་

དབར་འབྲེལ་བ་ཕྲན་བུའི་ཡག་ཏུ་འགྲོ་ཐུབ་པ་བྱུང་། དེ་བཞིན་བོད་ནང་བོད་པ་རང་ གིས་ཐབས་ཇུས་དང་དྲག་ཤུགས་ཐོག་ནས་རྒྱ་དམག་ཡོད་པ་རྣམས་རྩ་མེད་བཏང་ ཐུབ་པ་དང་། རྒྱ་ནག་ཏུ་མན་ཇུའི་གོང་མ་མགོ་རྟིང་ལོག་པ་དེའི་དབང་གིས་རོགས་

སྐྱོར་དམག་མི་སྣོན་མ་ཡོང་རྒྱུ་མེད་པ། ཆུ་སྤྲེལ་ཞལ་གདམས་ནང་ལྟག་ཆུ་ཆད་པའི་

རྫིང་བུ་ལྟར་ཞེས་གསུངས་པ་དེ་བྱུང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་གཉིས་གསུམ་ནང་བོད་དུ་ ཡོད་པའི་རྒྱ་དམག་དེ་ཚོ་གསད་རྒྱུ་བསད་པ་དང། ལྷག་པ་དེ་ཚོས་མགོ་བཏགས་ཞུས་ ནས་རྒྱ་གར་བརྒྱུད་ནས་ཕྱིར་ལོག་བཏང་བ་རེད། སྐབས་དེའི་བོད་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་མིའི་

འགོ་ཁྲིད་ཚོ་དང་བོད་ཀྱི་དམག་དཔོན་ཚོའི་བར་ལའང་ཁོང་ཚོ་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་སྟངས་

སྐོར་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་བཞག་ཡོད། དེ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱལ་ཁབ་དབར་བཞག་པ་མིན་ པར།

བོད་རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱ་ནག་གི་དམག་སྡེ་ལྷག་འཕྲོས་དབར་བཞག་པའི་ཆིངས་

ཡིག་ཅིག་རེད། དེ་ལྟར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༢ ལོ་མཇུག་ལ་༧གོང་ས་མཆོག་ཕྱིར་ཕེབས་ཀྱིས་ ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་ནང་ལྷ་སར་༧ཞབས་སོར་འཁོད་ཅིང་། དེའི་རྗེས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ གྱི་ཆུ་གླང་རྩ་ཚིག་ཆེན་མོ་ཞེས་པ་དེ་གནང་བ་རེད། རྩ་ཚིག་དེའི་ནང་བོད་དུ་ཡོད་པའི་

རྒྱ་དམག་ལྷག་འཕྲོས་རྣམས་ཕྱིར་ལོག་བཏང་ཟིིན་པ་དང་། ཁམས་ཁུལ་ད་ལྟ་ལྷག་ འཕྲོས་ཕྲན་བུ་ཡོད་པ་རྣམས་ས་གནས་ལྷ་སྡེ་མི་སྡེ་དབུས་གཞུང་ཚང་མས་ཕྱར་གྲུ་

མཉམ་འདེགས་ཀྱིས་རིམ་པས་མཐར་སྐྲོད་གཏོང་རྒྱུའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད་པ། དེ་རྣམས་

གཙང་བཟོ་ཟིན་རྗེས་བོད་ས་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཆེད་གང་དང་གང་བྱེད་དགོས་པ། དགོན་ སྡེ་ཁག་གིས་གང་དང་གང་བྱེད་དགོས་པ། ས་ཞིང་ཤིང་ནགས་སོགས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་

ཡར་རྒྱས་ཆེད་གང་དང་གང་བྱེད་དགོས་པ། ལམ་ལ་སོགས་གཞི་རིམ་སྒྲོམ་གཞིའི་ འཛུགས་སྐྲུན་གང་དང་གང་བྱེད་དགོས་པ། སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་དོན་དུ་གང་དང་གང་བྱེད་ དགོས་པ་རྣམས་ཞིབ་གསལ་འཁོད་ཡོད། དེའི་མགོ་བརྗོད་ནང་བོད་དང་རྒྱ་ནག་དབར་

100

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཆོད་ཡོན་དང་སྦྱིན་བདག་གི་འབྲེལ་བ་ )Priest-Patron relationship) ཡོད་

པ་མ་གཏོགས། གཅིག་འོག་གཅིག་ལ་ཡོད་པའི་འབྲེལ་བ་ནམ་ཡང་མེད་ཅེས་གསལ་ བཤད་གནང་ཡོད། དེ་ཡང་རྒྱ་མིའི་ལས་བྱེད་ཁ་ཤས་ཀྱིས་མཆོད་ཡོན་འབྲེལ་བ་ལ་

འགྲེལ་བཤད་ལོག་པ་བརྒྱབས་ཏེ་བོད་ཟ་འདོད་ཀྱིས་ཡོང་བ་དང་། དེ་མཐར་སྐྲོད་ གཙང་མ་བཏང་ཐུབ་པ་ཡག་པོ་བྱུང་བ། མ་འོངས་པར་བསྐྱར་དུ་མ་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ང་

ཚོས་ལས་དོན་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་རྣམས་ཆུ་གླང་རྩ་ཚིག་གི་དགོངས་དོན་རེད། དེ་ཚོ་ གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་མཚན་ཞབས་ངག་དབང་དང་ཕྱག་རོགས་

མཁན་ཆུང་སོགས་ཀྱིས་སོག་པོ་དང་མཉམ་དུ་བོད་སོག་མཛའ་གྲོགས་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་ ཟེར་བ་ཞིག་བཞག་ཡོད། དེ་སོག་པོའི་ངོས་ནས་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་བརྩི་བ་དང་། ཉེ་

སྔོན་སོག་པོའི་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ལོར་ཆིངས་ཡིག་དེ་ལོ་བརྒྱ་འཁོར་བའི་ དུས་དྲན་རྒྱ་ཆེ་ཞིག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་བྱེད་དགོས་ཞེས་ང་འཛིན་སྐྱོང་ནང་ཡོད་སྐབས་

བཀའ་མོལ་མང་པོ་བྱུང་སོང་། ང་ཚོས་དེ་ལ་མཐུན་འགྱུར་གང་ཡང་ཞུས་མེད། རྗེས་ སུ་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་ཁ་ཤས་ཚོགས་པ་མ་གཏོགས། མཛད་རིམ་གཞི་ རྒྱ་ཆེ་བ་གང་ཡང་བྱུང་ཡོད་ཚོད་མི་འདུག ཆིངས་ཡིག་དེ་ང་ཚོར་དགོས་མཁོ་ཆེ་བ་

གང་ཡང་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཆིངས་ཡིག་དེའི་མགོ་བརྗོད་ནང་བོད་སོག་གཉིས་ ཀ་ད་བར་མན་ཇུའི་བཙན་འོག་ལ་ཡོད་པ་ནས་རང་བཙན་ཐོབ་པའི་དུས་ཚོད་དང་

བསྟུན་ནས་ང་ཚོས་རང་བཙན་ཐོབ་པའི་དགའ་སྟོན་གྱི་ཚུལ་དུ་མཛའ་གྲོགས་ཀྱི་ཆིངས་

ཡིག་འཇོག་གི་ཡོད་ཅེས་བྲིས་འདུག ཆིངས་ཡིག་དེས་བོད་དང་སོག་པོ་གཉིས་ཀ་མན་

ཇུ་གོང་མའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པ་དང་། ༡༩༡༢།༡༩༡༣ གང་རུང་ལ་གཞི་ནས་རང་ བཙན་ཐོབ་པ་རེད་ཅེས་ངོས་ལེན་བྱས་ཡོད། དེ་ངོས་ལེན་གནང་ན་ང་ཚོས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ བར་རང་བཙན་གཙང་མ་ཡིན་ཞེས་པའི་འདོད་ཕྱོགས་དེ་རྩ་མེད་དུ་འགྲོ་བ་ རེད། རྗེས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་རྗེས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ 101

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དོན་ཚོགས་པའི་ (International Commission of Jurists) ཞིབ་

འཇུག་སྙན་ཐོའི་ནང་དུའང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ ནས་ ༡༩༥༡ བར་དུ་དངོས་དོན་ (De

facto) རང་བཙན་རེད་འདུག་ཅེས་བཀོད་པ་དེའང་ཡིག་ཆ་དེ་ཚོར་གཞི་བཞག་པ་

རེད། De facto ཞེས་པ་དངོས་དོན་ལ་རང་བཙན་ཡིན་རུང་། དེ་ལྟར་ཡིན་པ་དེ་ De jure ཏེ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཁྲིམས་དོན་དང་མཐུན་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གསལ་བསྒྲགས་

ཐུབ་མི་འདུག་ཅེས་པའི་དོན་རེད། གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན་རྒྱལ་བ་ལྔ་པས་དགའ་ལྡན་ཕོ་

བྲང་གི་གཞུང་དབུ་བརྙེས་པ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ བར་བོད་དེ་མན་ཇུ་གོང་མའི་མངའ་

ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་དང་། ཡང་ན་མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པར་འདོད་མཁན་ ཁག་གཅིག་དང་། ཡང་བོད་རང་བཙན་གཙང་མར་གནས་པར་འདོད་མཁན་ཁག་

གཅིག་བཅས་ལྟ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་བོད་མི་དང་ཕྱི་མི་གཉིས་ཀའི་ནང་ཡོད་པ་བྱུང་

རིམ་དེ་ཚོ་ནས་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད། མིང་ཙམ་གྱི་མངའ་ཁོངས་ཞེས་པ་དེ་སུ་ཛ་ རན་ཀྲི་ )suzerainty) ཟེར་བ་དེ་རེད། རྒྱ་གར་དུ་ཡོད་པའི་ཨིན་ཇིའི་དྲུང་ཆེ་ཞིག་ གིས་ཨིན་གཞུང་ལ་བཏང་བའི་ཡི་གེའི་ནང་སུ་ཛ་རན་ཀྲི་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་ལ་ཁྲིམས་

དང་བྱུང་རབས་གང་གི་ཐོག་ནས་ཀྱང་གོ་དོན་མེད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་ཨིན་གཞུང་དང་ རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ལ་བརྟེན་ནས་ཚིག་དེ་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱིས་བེད་ སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསལ་པོ་བྲིས་ཡོད། ཁོ་རང་ཚོས་ཀྱང་ནང་དོན་གནས་ཚུལ་ངོ་

མ་མཐོང་གི་ཡོད་རེད། ཚིག་དེ་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་སུས་བེད་སྤྱོད་བྱས་མེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༣ ལོར་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་བོད་དུ་༧ཞབས་སོར་འཁོད། ཆུ་གླང་ རྩ་ཚིག་ཁྱབ་བསྒྲགས་གནང་། ཁམས་ཁུལ་དུ་ལྷག་པའི་རྒྱ་མི་རྣམས་ཕྱིར་སྐྲོད་བཅས་

ཚང་མ་གྲུབ་རྗེས། བོད་རྒྱ་ཨིན་གསུམ་གྱི་ས་མཚམས་གཏན་འབེབས་ཆེད་ཕྱི་ལོ་

༡༩༡༣ ལོ་མཇུག་དང་། ༡༩༡༤ ཆ་ཚང་སིམ་ལའི་ཚོགས་འདུ་དེ་ཚོགས་པ་རེད། དེའི་ནང་བོད་དང་། རྒྱ་ནག ཨིན་ཇིའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་བཅས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་

102

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད། དེ་དུས་རྒྱ་ནག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཆགས་ཟིན། དེའི་གྲོས་གཞི་གཙོ་བོ་ཞིག་ནི་

བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་སྐོར་དེ་རེད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་བོད་པས་དགོས་

འདུན་བཏོན་ཚུལ་ལ་བསྙད་ནས་བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་ཀྱང་དེ་དུས་ཐག་ གཅོད་ཡོང་ཐབས་བྱས་པ་རེད། སར་མེཀ་མོཧན་ )Sir McMohan) ཞེས་པ་དེས་

ཞིབ་འཇུག་གནང་སྟེ་བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་དེ་གསལ་པོ་ཞིག་བཟོས་ཡོད། དེ་ཡང་ཆུ་རྒྱུན་འབབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ལ་བརྟེན་ནས་བཟོས་ཚུལ་བཤད་ཀྱི་ཡོད། རི་

རྩེ་ནས་ཆུ་རྒྱུན་འབབ་པ་དེའི་མཇུག་བོད་ལ་སོང་བ་རྣམས་བོད་དང་། རི་རྩེ་ནས་ཆུ་

རྒྱུན་འབབ་ཕྱོགས་དེ་རྒྱ་གར་དུ་རྒྱུགས་པ་དེ་རྒྱ་གར་དུ་བརྩི་བ་རེད། བོད་དང་རྒྱ་གར་ གཉིས་བར་གྱི་མེཀ་མོ་ཧན་ས་ཐིག་གི་ས་མཚམས་དེ་ཚད་ལྡན་ཡིན་མིན་བཤད་རྒྱུ་དེ་

སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་གི་འབྲུ་དོན་ཐོག་ནས་བྱུང་བ་རེད། སིམ་ལའི་ཚོགས་འདུར་ མེག་མོ་ཧན་ས་ཐིག་སྐོར་བཀའ་མོལ་གནང་སྐབས་བོད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་

ཐོག་བོད་པའི་ངོས་ནས་རྙོག་ཁྲ་བཤད་མེད་ལ། ཨིིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་ངོས་ནས་ཀྱང་རྙོག་

ཁྲ་བཤད་མེད། རྒྱུན་རིང་པོ་རྙོག་ཁྲ་ལྷག་རྒྱུ་དེ་བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་དེ་རེད། བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་དེའི་སྔོན་འབྲི་ཆུ་ཕན་ཆད་ཚུན་ཆད་ཟེར་བ་ཙམ་ཞིག་

མ་གཏོགས། གསལ་པོ་གང་ཡང་མེད་པར་བརྟེན་རྩོད་གླེང་ཡོད་མུས་རེད། མེཀ་མོ་ ཧན་གྱི་བོད་རྒྱའི་དབར་གྱི་ས་ཐིག་དེ་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་ངོས་ལེན་བྱས་མེད་ལ། བོད་ པས་ཀྱང་ངོས་ལེན་བྱས་མེད། དེའི་ཐོག་ཧ་ཅང་རྩོད་པ་བྱུང་བ་རེད། མཐའ་མ་སིམ་

ལའི་ཆིངས་ཡིག་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་ཟིན་ནའང་རྒྱ་མིས་དམ་ཕྲུག་མ་བརྒྱབ་པར་རྒྱ་ མིའི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ཨིན་གཞུང་གིས་མ་ཤེས་པར་བྲོས་པ་རེད། རྒྱ་མིའི་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་ མོས་མཐུན་མེད་པ་དེ་བོད་ཕྱི་ནང་གི་གནས་སྟངས་དེ་རེད། རྒྱ་འོག་ཡོད་པ་དེ་བོད་

ནང་མ་དང་། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་འོག་ཡོད་པ་དེ་བོད་ཕྱི་མ་རེད། གང་ལྟར་བོད་ཕྱི་ནང་ གི་ས་མཚམས་མེཀ་མོ་ཧན་གྱིས་བཟོས་པ་དེ་འགྲིག་མི་འདུག་ཅེས་བརྗོད་ནས་ངོས་

ལེན་མ་བྱས་པ་རེད། བོད་པའི་སྲིད་དོན་གྱི་བྱུང་རབས་ལ་ཐུགས་སྣང་ཡོད་ན་སིམ་ 103

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལའི་ཆིངས་ཡིག་གི་ཟིན་བྲིས་དང་། དེའི་བགྲོ་གླེང་། དོན་ཚན་གང་གི་ཐོག་མོས་མཐུན་

མ་བྱུང་བའི་གནས་སྟངས་བཅས་གསལ་པོ་མཁྱེན་དགོས་ངེས་རེད། དེ་ལ་སྐུ་ཞབས་ མེཧ་རཱ་ལགས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ The McMohan line and thereafter ཟེར་བ་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་སྐོར་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་ཡོད་པའི་དེབ་ཡག་ཤོས་ཤིག་

རེད། དེ་དུས་བོད་པའི་སྐུ་ཚབ་ཚོས་ཞབས་འདྲེན་གང་འཚམས་ཞུས་ཡོད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ གནས་ཚུལ་ཡག་པོ་མཁྱེན་གྱི་མེད་པར་བརྟེན། ཐུགས་ཁག་ཡོད་ཀྱི་མ་རེད།

ཆུ་རྒྱུན་འབབ་ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་དང་རྒྱ་གར་བར་གྱི་ས་མཚམས་དེ་

གསལ་པོ་དང་བརྟན་པོ་ཆགས་པ་རེད། དེའི་དབང་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཆ་ཁ་ཤས་བོད་

ནང་ཕྱིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་ས་ཆ་ཁ་ཤས་རྒྱ་གར་ནང་སླེབས་པ་བཅས་བྱུང་ཡོད། འོན་ ཀྱང་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་རྗེས་བོད་པས་ས་ཁུལ་རྩིས་སྤྲོད་རྩིས་ལེན་བྱས་

མེད། རྒྱ་གར་གྱི་ས་ཆ་བོད་ནང་ཕྱིན་པ་དེ་ཚོ་རྩིས་ལེན་བྱས་མེད་ལ། བོད་ཀྱི་ས་ཆ་ རྒྱ་གར་ནང་ཕྱིན་པ་དེ་རྣམས་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱང་བྱས་མེད། དེ་དུས་བོད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ བོད་བར་གྱི་ས་མཚམས་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུར་ཨིན་གཞུང་གིས་ཤུགས་ནུས་བཏོན་ དགོས་ཀྱི་འདུག མེཀ་མོ་ཧན་ས་ཐིག་གཏན་འཁེལ་དགོས་ན་རྒྱ་ནག་དང་བོད་བར་

གྱི ་ ས་མཚམས་དང་། རྒྱ་གར་དང་བོ ད ་བར་གྱི ་ ས་མཚམས་གཉི ས ་ཀ་མཉམ་དུ་

གཏན་འཁེལ་དགོས། ང་ཚོས་རྒྱ་གར་ས་མཚམས་ལ་རྩོད་པ་གང་ཡང་མེད། ཡིན་

ནའང་རྒྱ་ནག་དང་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་གཏན་འབེབས་ཡོང་རྒྱུ་དེ་ངེས་པར་དུ་ཨིན་ གཞུང་གི ས ་ཐུགས་འགན་བཞེ ས ་དགོ ས ། དེ ་ གཏན་འབེ བ ས་བྱུང་འཕྲལ་ས་ཁུལ་ རྩིས་ལེན་རྩིས་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ བར་དུ་རྩིས་སྤྲོད་རྩིས་ལེན་བྱས་ མེད།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ལོར་རྒྱ་མིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱེད་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་

གསན་པ་དང་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་དམག་མི་བཏང་ནས་བྱང་ཤར་མོན་ཁུལ་གྱི་ས་ཆ་

104

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་རྩིས་བླངས་པ་རེད། དེ་དུས་བོད་གཞུང་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་ གནང་སྟངས་དེ་འགྱེལ་ཐོག་རྡོག་བརྫིས་ཟེར་བའི་དཔེ་ལྟ་བུ་རེད། ཕྱོགས་གཅིག་ ནས་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་འཛུལ་བྱེད་པ་དང་། ཕྱོགས་གཞན་ནས་ཁྱེད་ཚོས་ས་ཆ་རྩིས་ བླངས་སོང་ཞེས་སྡུག་སྐད་མང་པོ་བསྐྱོན་ཡོད། དེ་དུས་རྒྱ་གར་གྱིས་བོད་དང་རྒྱ་གར་

གྱི་ས་མཚམས་ཐག་གཅད་རྒྱུ་མ་གཏོགས། བོད་དང་རྒྱ་ནག་གི་ས་མཚམས་སྐོར་རྒྱ་ གར་གྱིས་བྱེད་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། ང་ཚོས་ཐག་ཆོད་ཟིན་པའི་ས་མཚམས་དེ་ད་

ལྟ་རྩིས་སྤྲོད་རྩིས་ལེན་མ་བྱེད་ན་རྗེས་སུ་བོད་རྒྱ་མིས་བོད་དབང་བསྒྱུར་རྗེས་དཀའ་ ངལ་འཕྲད་རྒྱུ། དེར་བརྟེན་ད་རེས་གློ་བུར་ཛ་དྲག་ཐོག་རྩིས་ལེན་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་ མཚན་དེ་འདྲ་ཡིན་ཞེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཡོད། དེ་དུས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཐག་

གཅོད་དེ་འདྲ་ཞིག་གནང་མེད་ན་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་གནས་སྟངས་གཞན་ཞིག་ ཆགས་ཉེན་ཡོད། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གིས་མོན་རྒྱ་ཁོངས་ཡིན་པའི་ཨུ་ཚུགས་མཐར་སྐྱེལ་

བྱེད་དགོས་དོན་ཡང་། ས་ཁྱོན་གྱི་གནད་འགག་རྐྱང་པ་མ་ཡིན་པར། ལྕགས་སྟག་ སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ཚད་ལྡན་མིན་པ་དང་། ངོས་ལེན་མེད་པ་གསལ་སྟོན་བྱེད་ ཆེད་ཡིན། གང་ལགས་ཤེ་ན། སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ཨིན་བོད་གཉིས་དབར་བཞག་

པ་མ་གཏོགས། རྒྱ་མིས་དག་མཆན་བཀོད་མེད་པས། སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ཁྲིམས་ མཐུན་ཡིན་ན། བོད་ཨིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་དང་མཉམ་དུ་ཆིངས་ཡིག་གཞག་རྒྱུའི་ཐོབ་

ཐང་ཡོད་པའི་མངའ་དབང་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པ་ཤུགས་ཀྱིས་འགྲུབ་རྒྱུ་ རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༤ ལོའི་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་ལས་འཕྲོས་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་ ཙམ་ཡིན།

དེ་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༤ ལོ་མཇུག་ནས་རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཕྱི་ལོ་

༡༩༣༣ ལོ་མཇུག་ཏུ་དགོངས་པ་གཞན་དོན་དུ་མ་གཤེགས་བར་དུ་བོད་ནང་ཆབ་

སྲིད་ཀྱི་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་བྱུང་རིམ་གལ་ཆེ་བ་མང་པོ་མེད། དེའི་ནང་ཀུན་ 105

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཟི ག ས་པཎ་ཆེ ན ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ གཙང་ལ་བཞུགས་མ་ཐུབ་པར་རྒྱ་སོ ག ་ལ་ཆི བ ས་ བསྒྱུར་གནང་དགོས་བྱུང་བ་དང་། དེས་རྗེས་སུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྙོག་ཁྲ་གང་འཚམས་ ཆགས་ཡོད། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་རྫོགས་མཆོད་འབུལ་སྐབས་རྒྱ་ ནག་གི་སྐུ་ཚབ་ཡོང་དུ་བཅུག་པ་དང་། ནན་ཅིང་དོན་གཅོད་བཙུགས་པ་སོགས་ཀྱི་

གནས་ཚུལ་ཁ་ཤས་བྱུང་ཡོད་རུང་། དུས་ཚོད་ཀྱིས་ལྕོགས་པ་མི་འདུག་པས་དོན་ཚན་

ཆུང་ངུ་རྣམས་གཞག་རྒྱུ་ཡིན། དེའི་ནང་ནས་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་མཁྱེན་དགོས་པའི་ དོན་ཚན་གཅིག་ཡོད་པ་ནི་ ༡༩༤༧ ཕྱི་ཟླ་ ༣ པ་དང་ ༤ པའི་ནང་རྒྱ་གར་རང་

བཙན་འཐོབ་རྒྱུ་ཐག་ཆོད་ནས་བར་བརྒལ་གཞུང་གིས་སྐྱོང་བཞིན་པའི་སྐབས་རེད། ༡༩༤༧ ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ཨིན་ཇིའི་རྒྱ་གར་ཐོག་མངའ་དབང་མཇུག་བསྡུས་

ནས་རྒྱ་གར་རང་བཙན་བསྐྱར་གསོ་བྱ་རྒྱུ་གཏན་འཁེལ་ཟིན། རང་བཙན་བྱུང་རྗེས་ རྒྱ་གར་གྱིས་ཤར་གླིང་ཨེ་ཤི་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མའི་དབུ་ཁྲིད་རྒྱུའི་དགོངས་ཚུལ་

ལྟ་བུ་ཡོད་འདུག དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ ༡༩༤༧ ཕྱི་ཟླ་ ༣ པ་དང་ ༤ པའི་ནང་ཤར་གླིང་

ཨེ ་ ཤི ་ ཡའི ་ འབྲེ ལ ་ལམ་གྱི ་ ཚོ ག ས་ཆེ ན ་དེ ་ ཚོ ག ས་པ་རེ ད ། ཨེ ་ ཤི ་ ཡ་འབྲེ ལ ་ལམ་

ཚོགས་ཆེན་ཚོགས་སྐབས་ནེཧ་རུས་འགོ་འཁྲིད་པའི་རྒྱ་གར་བར་བརྒལ་གཞུང་གི་ བསམ་ཚུལ་དུ་བོད་དེ་རང་བཙན་གཙང་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་

དང་། རྒྱ་གར་རང་བཙན་བྱུང་རྗེས་བོད་དང་ཆབ་སྲིད་དཔལ་འབྱོར་ཆོས་རིག་གི་ འབྲེལ་བ་ཡག་པོ་གཞག་རྒྱུའི་ཐུགས་འདོད་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། ཨེ་ཤི་

ཡའི་འབྲེལ་ལམ་ཚོགས་ཆེན་ནང་རྒྱལ་ཁབ་ ༣༣ མགྲོན་འབོད་བྱས་པ་དེའི་ནང་

བོད་དང་འབྲུག་ཚུད་ཡོད། དེ་དུས་རྒྱ་ནག་གོ་མིན་ཏང་གཞུང་གིས་བོད་པའི་སྐུ་ཚབ་ གདན་འདྲེན་ཞུས་ན་མི་འགྲིགས་ཞེས་དགག་བྱ་ཤུགས་ཆེ་བྱས་ཡོད་རུང་། རྒྱ་གར་

གཞུང་གིས་གསན་མེད། དེའི་རྗེས་སུ་བོད་ནས་ངེས་པར་སྐུ་ཚབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན། རྒྱ་ནག་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་མཉམ་དུ་བཞུགས་དགོས། རྒྱ་ནག་དང་བོད་

106

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་སྐུ་ཚབ་གཉིས་ཀ་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གི་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་ངོ་བོར་བརྩི་དགོས་ཞེས་བརྗོད་ སྐབས་དེ་ལའང་རྒྱ་གར་གྱིས་གསན་མེད། སྐབས་དེར་གོ་མིན་ཏང་གཞུང་གི་གནོན་ ཤུགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་དེ་ཙམ་ཆེན་པོ་མེད་པར་བརྟེན། རྒྱ་གར་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་

ཐུབ་མེད། མཐའ་མ་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཐ་དད་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་རེད། བོད་གཞུང་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བསམ་ཕོ་ཐའི་ཇི་ཟེར་བ་དེ་དང་ཁོང་ཚོ་མི་བཞི་ལྔ་ཞིག་ ཡོད་འདུག ཁོང་ཚོ་ལྡི་ལིར་འབྱོར་རྗེས་རྒྱ་མིའི་སྐུ་ཚབ་ཚོས་བོད་པའི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་

དང་མཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་བོད་པའི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ལ་ཁྱེད་ཚོར་འགྲོ་སོང་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ ཡོད་ཀྱི་རེད། བཞུགས་ས་གང་ལེགས་དང་། ཕེབས་འཁོར་གང་རྫིག་ཅིག་དགོས་ཀྱི་ རེད། འགྲོ་གྲོན་ཐུགས་འཛེམས་གནང་མི་དགོས། རྒྱ་ནག་སྐུ་ཚབ་ཚོས་མཉམ་དུ་

གཏོང་གི་ཡིན་ཞེས་མང་པོ་བཤད་འདུག འོན་ཀྱང་སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་བོད་པའི་ སྐུ་ཚབ་ཚོས་གསན་མི་འདུག གལ་ཏེ་འགྲོ་གྲོན་ཁོང་ཚོར་བཏང་བཅུག་ཡོད་ན་རྒྱ་གར་ གྱི་བསམ་དོན་དང་། འབད་རྩོལ་དོན་མེད་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད།

ད་དུང་ཡ་མཚན་པ་ཞིག་ལ། ཚོགས་ཆེན་དེ་དེང་སྐབས་སྤྱན་གཟིགས་ཁང་

གི་མདུན་གྱི་ཐང་ཆེན་དེར་དབུ་གུར་ནང་ཚོགས་འདུག དེའི་སྡིངས་ཆའི་རྒྱབ་ཏུ་ཨེ་ཤི་ ཡ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་ས་ཁྲ་བྲིས་ཡོད། དེའི་ནང་སིམ་ལའི་ཆིངས་ཡིག་གི་མེཀ་མོ་ཧོན་

ས་ཐིག་གཞིར་བཟུང་བོད་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀྱི་ངོ་བོར་ལོགས་སུ་ བྲིས་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་མིའི་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་ས་ཁྲ་དེ་འགྲིག་གི་མི་འདུག གལ་ཏེ་ས་ཁྲ་ དེ་མ་ཕབ་ན་ང་ཚོ་ཚོགས་འདུར་ཡོང་གི་མིན་ཞེས་བཤད་འདུག དེ་དུས་སྡིངས་ཆ་བཟོ་

མཁན་དང་མཛེས་བཀོད་བྱེད་མཁན་ནང་ཨེལ་པི་ཇེན་ )L. P. Jain) ཞེས་པ་ཀོང་རེ་

སེ་ཚོགས་པའི་ན་གཞོན་མགོ་ཁྲིད་ཁོངས་ཡོད་འདུག ཁོང་སྔ་ལོ་གྲོངས་སོང་། ཁོང་

གིས་དེབ་གཅིག་ཀྱང་བྲིས་ཡོད་རུང་། ད་ལྟ་པར་སྐྲུན་བྱས་ཡོད་མེད་མི་ཤེས། ཁོང་ གིས་སྐབས་དེའི་དངོས་བྱུང་གི་གནས་ཚུལ་ཕྲན་ལ་གསུངས་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་མིས་ 107

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉིན་ལྟར་འདེད་གཤར་བཏང་ཡང་། ཁོང་གིས་རི་མོ་འབྲི་མཁན་སོགས་ཕར་ཁག་ ཚུར་དཀྲི ས ་བྱས་ཏེ ་ གང་ལྟར་ཚོ ག ས་འདུ་མ་གྲོ ལ ་བར་ས་བཀྲ་བརྗེ ་ པོ ་ བརྒྱབ་མི ་ འདུག སྐབས་དེ ་ དུས་ཀྱི ་ པར་ལ་གཟི ག ས་ན་བོ ད ་ཀྱི ་ ས་ཁྲ་གསལ་པོ ་ ཡོ ད ། དི ལླཱི ་

བོ ད ་ཀྱི ་ གྲོ ས ་ཚོ ག ས་དང་སྲི ད ་ཇུས་ཉམས་ཞི བ ་ཁང་གི ས ་ཨེ ་ ཤི ་ ཡ་འབྲེ ལ ་ལམ་ ཚོགས་ཆེན་སྐོར་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་དེབ་གཅིག་བཏོན་ཡོད་པ་དེའི་ནང་དུའང་ས་ཁྲ་དེ་ རོབ་ཙམ་ཞིག་གསལ་ཡོད།

དེ་ནས་དཀའ་ངལ་ཆེ་ཤོས་གཞན་ཞིག་གང་བྱུང་བ་རེད་ཅེ་ན། རྒྱལ་ཁབ་

ཚང་མས་རྒྱལ་གླུ་གཏོང་རྒྱུ་དང་། རྒྱལ་དར་བཀྲམ་དགོས། ཁྱེད་ཚོས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་

དར་དང་རྒྱལ་གླུ་གོ་སྒྲིག་གནང་དགོས་བརྗོད་སྐབས་གཞི་ནས་རྒྱལ་གླུ་དང་རྒྱལ་དར་

གྱི་དགོས་མཁོ་བྱུང་བ་རེད། དེ་དུས་བོད་ལ་རྒྱལ་དར་དང་རྒྱལ་གླུའི་ཐ་སྙད་ཙམ་ཡང་ མེད་པའི་སྐབས་ཤིག་རེད། སྐབས་དེར་གྲྭ་བཞི་དམག་སྒར་གྱི་དམག་དར་ཞིག་ཡོད་

འདུག དེ་ནི་ཡུ་ནི་ཡན་ཇེཀ་ )Union Jack) ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད། ད་ལྟའི་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ དར་དེ ་ རེ ད ། དེ ་ ང་ཚོ འི ་ རྒྱལ་དར་ཡི ན ་ཞེ ས ་སྐུ་ཚབ་ཚོ འི ་ གསོ ལ ་ཅོ ག ་མདུན་དུ་ བཀྲམས་ཡོད། དར་ཆ་དེ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་གྱི་ངོ་བོར་འཕྱར་བ་ཐེངས་དང་པོ་ཡིན་

ཚོད་འདུག རྒྱལ་གླུའི་ཚུལ་དུ་བསམ་ཕོ་ཐའི་ཇི་ཁོང་རྣམ་པ་ཚོས་གཞས་ཤིག་བཏང་བ་

རེད་ཟེར་གྱི་འདུག གཞས་དེ་ལ་མིང་ཞིག་འདུག་ཀྱང་། ད་ལྟ་དེ་ངས་བརྗེད་འདུག དེ་ ནས་རྒྱལ་གླུ་དང་རྒྱལ་དར་གྱི་ཐ་སྙད་ཙམ་བྱུང་འདུག་ཀྱང་། རྒྱལ་གླུ་ངོ་མ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་རྗེས་མ་གཏོགས་མེད།

དེ་དུས་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་ཚོས་ཐོག་མ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱནྡྷཱི་མཇལ་རྒྱུའི་

དགོངས་པ་འཁོར་མེད་ཚོད་འདུག དེར་མི་ཚང་མ་གཱནྡྷཱི་མཇལ་བར་འགྲོ་བ་གཟིགས་ དུས་གཞི་ནས་གཱནྡྷཱི་མཇལ་རྒྱུའི་དགོངས་པ་འཁོར་ཏེ་དུས་ཚོད་ཞུ་སྐབས། གཱནྡྷཱིས་དུས་

ཚོད་ཚང་མ་ལས་རིམ་གྱིས་ཁེངས་ཟིན་འདུག འོན་ཀྱང་བོད་པའི་སྐུ་ཚབ་དང་མ་

108

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཇལ་ན་མི་འགྲིགས་པས། ཉིན་གུང་ང་ཁ་ལག་བཟའ་དུས་ཕེབས་ན་འགྲིག་གམ་ཞེས་ གསུངས་འདུག དེ་ནས་ཁོང་ཚོ་དུས་ཚོད་དེར་བཅར་ནས་རུམ་གདན་དང་གོས་ཆེན་

སོགས་ཕྱག་རྟགས་མང་པོ་ཕུལ་འདུག གཱནྡྷཱིས་ཁྱེད་ཚོས་གནང་བའི་ཕྱག་རྟགས་འདིའི་ ནང་ང་ལ་བེད་སྤྱོད་ཡོད་པ་གཅིག་ཀྱང་མི་འདུག ཁྱེད་ཚོས་གསོལ་རས་གནང་བ་ཡིན་

སྟབས། མ་ཞུས་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད། ངའི་རེ་འདུན་གཙོ་བོར་བོད་དེ་ནང་པའི་རྒྱལ་ ཁབ་ཅིག་རེད། བོད་པའི་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་སྟངས་ཇི་ལྟར་

ཡིན། དེའི་སྐོར་ང་ལ་བཀའ་སློབ་ཅིག་གནང་ཐུབ་ན་ཕན་ཐོགས་ཡོང་བ་འདུག་ཅེས་

གསུངས་དུས། ཁོང་ཚོས་གསུང་རྒྱུ་གང་ཡང་བྱུང་མི་འདུག གཱནྡྷཱི་དང་བོད་པའི་སྐུ་ཚབ་

མཇལ་སྐབས་ཀྱི་བཀའ་མོལ་ཆ་ཚང་སྐུ་ཞབས་པཡཱརེ་ལཱལ་ )Pyarelal) གྱིས་བརྗེད་ ཐོ་བཀོད་པ་དེ་ད་ལྟའང་ཡོད། དེ་བཞིན་བསམ་ཕོ་ཐའེ་ཇི་ཡིས་ཚོགས་ཆེན་ལ་གནང་

བའི་གསུང་བཤད་དེ་ཡང་ཡིག་ཐོག་ལ་འདུག གསུང་བཤད་གཞན་དང་བསྡུར་དུས་ངོ་

གནོང་དགོས་པ་ཞིག་འདུག བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་རྣམ་པ་སྣེ་ལེན་གནང་མཁན་ཌོཀ་ཊར་ས་

རོ་ཇི་ནི་ནཡ་ཌུ་ (Doctor Sarojini Naidu) བསྐོས་འདུག མོ་ཡང་མཐའ་མ་

ཕྲན་བུའི་འུ་ཐུག་པ་ལྟ་བུ་བྱུང་ཚོད་འདུག གང་ལགས་ཤེ་ན། སྐུ་ཚབ་རྣམ་པ་ཕྱིར་ལོག་

གནང་ཁར་མོ ས ་རྒྱ་གར་གཞུང་དང་ང་རང་སྒེ ར ་ངོ ས ་ནས་བོ ད ་ཀྱི ་ དོ ན ་དུ་ཞབས་

འདེགས་གང་ཡོང་ཞུས་ཡོད། མཐའ་མ་གནད་དོན་ཇི་འགྱུར་ཁྱེད་ཚོའི་ཕྱག་ལ་ཡོད་པ་

མ་གཏོགས། ང་ཚོས་བྱེད་ཐུབ་ཐབས་གང་ཡང་མེད་ཅེས་ཞུས་འདུག དེས་ནེཧ་རཱུ་ཡང་ ཧ་ཅང་ཡིད་ཐང་ཆད་ཡོད་པར་མངོན།

དེའི་མཇུག་ཏུ་རྒྱ་གར་རང་བཙན་བྱུང་འཕྲལ་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་

མར་ནེཧ་རཱུ་རང་གི་མཚན་ཐོག་ནས་ཕྱག་བྲིས་ཤིག་བཏང་ཡོད་པ་དེའི་ནང་རྒྱ་གར་

རང་བཙན་བྱུང་སོང་། རྒྱ་གར་ཨིན་ཇིའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་སྐབས་བཞག་པའི་གྲོས་

ཆོད་དང་ཆིངས་ཡིག་ལས་རིམ་རྣམས་ལ་འགྱུར་བ་མེད་པར་མུ་མཐུད་བརྩི་བཀུར་ 109

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ད་ཆ་རྒྱ་གར་རང་བཙན་བྱུང་བ་ཡིན་སྟབས། གྲོས་ཆོད་དང་ཆིངས་ཡིག་

གསར་པ་བཞག་དགོས་པ་དང་། བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་དགོས་པ། འགྱུར་བ་གཏང་ དགོས་པ་གང་ཡོད་རིམ་པས་བཀའ་མོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་འཁོད་འདུག ལྷ་རབ་བྱུང་

ན་ནེ ཧ ་རཱུས་ཕྱག་བྲི ས ་ཚུར་མ་གནང་སྔོན་དུ་བོ ད ་གཞུང་ངོ ས ་ནས་རྒྱ་གར་རང་ བཙན་བྱུང་བ་ལ་བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་བ་དང་མཉམ་དུ་ངོས་ལེན་ཞིག་གནང་དགོས་ ཀྱང་དེ་འདྲ་གནང་རྒྱུ་ཕར་ཞོག ཟླ་བ་དྲུག་ཙམ་བར་ཡིག་ལན་ཡང་བཏང་མེད་ཚོད།

བོད་པའི་ངག་རྒྱུན་དུ་གནས་སྐབས་གཟབ་གཟབ་བལྟས་ན་མ་གཏོགས་དྷོ་ཏཱི་གྱོན་ མཁན་དེ ་ ཚོ ས ་ཁུངས་འཁྱོ ལ ་ཨེ ་ ཡོ ང ་ཞེ ས ་བཀའ་ཤག་ནང་བཀའ་མོ ལ ་བྱུང་ཡོ ད ་ པའི་བཤད་སྲོལ་ཡོད། དེ་ནས་ཟླ་དྲུག་རྗེས་བཏང་བའི་ཡིག་ལན་ནང་ང་ཚོར་ངེས་

པར་དུ་བཀའ་བསྡུར་ཞུ་རྒྱུ་ཡོད། ཀ་ལོན་སྦུག་དང་རྡོ་རྗེ་གླིང་གི་ས་མཚམས་སྐོར་

གཞི་ནས་བཀའ་མོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་ཧ་ལམ་དེ་རྣམས་བོད་ཁོངས་ཡིན་ཚུལ་ལྟ་བུ་

འཁོད་ཡོད་འདུག ཡི་གེ་དེ་རྣམས་བོད་གཞུང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་ད་ཆ་མི་རྙེད། རྒྱ་ གར་གཞུང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་ཡོད་པ་རྣམས་ད་ལྟ་གསང་བའི་ཡིག་ཆའི་ཁོངས་ནས་

གསང་བ་མིན་པའི་ཡིག་ཆའི་ཁོངས་སུ་བཏོན་མེད། དངོས་གནས་བྱས་ན་ལོ་ལྔ་བཅུ་ རེ་རྗེས་སུ་ཡིག་ཆ་དེ་ཚོ་ཕྱིར་བཏོན་གྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་ད་ལྟ་བཏོན་མི་འདུག ཡིག་ཆ་

དེ་ཚོ་དངོས་སུ་མ་མཐོང་ཡང་། ཡི་གེ་དེ་འདྲ་བཏང་བ་སྐབས་དེའི་རྒྱ་གར་གྱི་དབུ་ཁྲིད་

ཚོའི་ནང་ཡོངས་གྲགས་རེད། དེ་ནས་བཟུང་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་དེ་ང་ཚོའི་རེ་བ་ བཞིན་ཡོང་ཐུབ་པ་མི་འདུག དེ་ལས་རྒྱ་མིའི་ཆ་ཤས་རེད་ཅེས་བཤད་ན་བརྟན་ས་རེད་

སྙམ་པའི་བསམ་བློ་ཤུགས་ཆེ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་ཚོད་འདུག ཁོང་ཚོས་བཤད་སྟངས་ལྟར་ ན་བོད་པ་རང་གིས་བོད་དེ་དེང་རབས་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་མི་འདུག དེ་ལས་ཨིན་

ཇིས་བསྐྱངས་པའི་སྲིད་བྱུས་བཞིན་ང་ཚོས་ཀྱང་བོད་རྒྱ་མིའི་ཁོངས་སུ་བཞག་ན་ཡག་ ས་རེད་ཅེས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོའི་བྱུང་རིམ་རྣམས་དེ་འདྲ་བྱས་ནས་བྱུང་བ་རེད། དེ་

110

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལྟར་བོད་པའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམས་ལ་གདེང་ཚོད་མ་ལོན་པ་དང་། ཡིད་ཆེས་འཕེར་བའི་

འབྲེལ་ལམ་མ་བྱུང་བར་བརྟེན། རྒྱ་གར་གཞུང་ལ་བོད་པས་རང་མགོ་མི་ཐོན་པའི་ བསམ་ཚུལ་ཞིག་མུ་མཐུད་བྱུང་བ་རེད། དེའི་དབང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༤ ལོར་རྒྱ་ནག་

ཏུ་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཐོག་མར་མཇལ་སྐབས་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ནེཧ་རཱུ་ ཧ་ཅང་འདྲོགས་པ་རེད། ཁོང་སྐར་ཆ་ཁ་ཤས་ཤིག་འགུལ་བསྐྱོད་དང་ཁ་གྲག་རྒྱུ་མེད་

པར། ཧོན་འཐོར་བ་ལྟ་བུ་ཆགས་པར་བརྟེན། སྐུ་མདུན་ནས་ཕར་ཕྱག་བཏང་བ་དང་ གཞི་ནས་དྲན་པ་གསོས་པ་ལྟ་བུ་བྱུང་ཚུལ་སྐུ་མདུན་ནས་བཀའ་གནང་གི་ཡོད། ནེཧ་

རཱུ་ལ་བོད་པའི་དབུ་ཁྲིད་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་ངས་སྔོན་མ་ནས་ཤེས་ཡོད་ན་ང་ཚོའི་

བྱེད་སྟངས་དེ་འདི་འདྲ་རྩ་བ་ནས་མ་རེད་བསམས་པ་དེ་བྱུང་ཡོད་ཚོད་འདུག དེ་ནས་ ནེཧ་རཱུ་རྒྱ་གར་དུ་ཕྱིར་ལོག་གནང་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་

ཆེ་རྒྱ་གར་དུ་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་ ༢༥༠༠ འཁོར་བའི་དུས་སྟོན་ཐོག་

གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་རེད། དེ་ནི་ནང་དོན་ཆབ་སྲིད་རང་རེད་མ་གཏོགས། མཧཱ་བོདྷི་

ཚོགས་པས་ )Maha Bodhi Society) རང་འགུལ་ཐོག་ནས་བྱས་པ་ཞིག་མ་རེད། མཧཱ་བོདྷི་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་རྒྱལ་བ་པཎ་ཆེན་གཉིས་གདན་འདྲེན་ཞུས་སྐབས་རྒྱ་ ནག་གཞུང་གིས་མཧཱ་བོདྷི་ཚོགས་པ་དེ་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཆུང་ངུ་

ཞིག་རེད། དེའི་མགྲོན་འབོད་ལ་རྒྱལ་བ་པཎ་ཆེན་རྣམ་གཉིས་ཕེབས་ན་འགྲིག་ཐབས་ མེད་ཅེས་བཤད་པར་བརྟེན། བདུན་ཕྲག་གཉིས་ནང་རྒྱ་གར་གཞུང་རང་གིས་གདན་

འདྲེན་མགྲོན་ཤོག་ཕུལ་བ་རེད། དེ་ལྟར་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་དང་པཎ་ཆེན་རིན་

པོ་ཆེ་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ཐུབ་པ་ལས་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ཧ་ཅང་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐྱངས་ ཐུབ་པ་བྱུང། ནེཧ་རཱུས་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་ནང་ངའི་བསམ་བློ་དེ་རྟག་ཏུ་མི་ན་གཞོན་

དེའི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་ཞེས་གསུངས་པ་དེ་དོན་དུ་ནེཧ་རཱུའི་བསམ་བློ་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ ཆེའི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་བ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༧ ནས་བཟུང་བོད་གཞུང་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་ 111

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱུའི་ལས་རིམ་གང་ཞིག་བརྩམས་ཀྱང་ལམ་ལྷོང་མ་ཕྱིན་པ་དེས་ནེཧ་རཱུའི་བསམ་བློའི་ ནང་ཧ་ཅང་ཐང་ཆད་པ་དང་ཡི་མུག་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་སྐུ་མདུན་མཇལ་བ་དང་སངས་

པ་ལྟ་བུ་ཞིག་བྱུང་འདུག རྒྱ་གར་གྱིས་སྐུ་མདུན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཀྱི་ནུས་པ་དེ་སྔར་ནས་

ཚོད་མ་ཐིག་པ་དང་། དེ་ཤེས་དུས་ཧ་ཅང་ཕྱིས་པོ་ཆགས་ཟིན། དེ་ཚོ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ བར་གྱི་ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ནང་བྱུང་རིམ་གལ་ཆེ་བ་རྣམས་རེད།

ད་དུས་ཚོད་ཀྱིས་རྐྱེན་པས་འདིར་མཚམས་འཇོག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཕལ་ཆེར་

དེའི་བར་གྱི་བྱུང་རིམ་གལ་ཆེ་བ་ལུས་མེད་སྙམ། འོན་ཀྱང་དུས་ཚོད་མ་འདེང་བའི་

དབང་གིས་བྱུང་རིམ་གལ་ཆུང་བ་མང་པོ་ལྷག་སོང་། ཁྱེད་ཚོས་ཉམས་ཞིབ་དང་ ཐུགས་སྣང་གནང་རྒྱུའི་འདུན་པ་ཡོད་ན་འདི་དང་འདི་བྱུང་བ་རེད་ཅེས་མ་བཞག་པར། དེའི་རྒྱབ་ཏུ་མངོན་གསལ་དོད་པོ་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་དང་གང་འདུག དེ་བྱུང་བའི་ རྗེ ས ་སུ་བོ ད ་པའི ་ ཆབ་སྲི ད ་དང་སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ལ་ཕན་གནོ ད ་གང་བྱུང་འདུག དེ ་ ཚོ ་ གཟིགས་ན་གསལ་པོ་མེད་པ་རྣམས་གསལ་པོ་ཆགས་པའི་གོ་སྐབས་ཡོད། ངས་སྐད་

ཆ་བཤད་སྐབས་གྲངས་ཀ་དང་ལོ་ཚིགས་ནོར་ཡོད་ན་ཁྱེད་ཚོས་མ་ནོར་བར་གསན་ རོགས་གནང་། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།།

དྲི་བ་དྲིས་ལན།

དྲི་བ། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༢ ནས་འབྲི་ཆུ་ཤར་རྒྱུད་དང་ནུབ་རྒྱུད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་

མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་གི་སྲིད་བྱུས་ལ་སོགས་པ་དེ་ཚོའི་ནང་གླེང་སློང་བྱེད་ཀྱི་

ཡོད་རེད། དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནས་བབ་གང་འདྲ་ཡིན་པའི་སྐོར་བཀའ་

ལན་ཞིག་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་དང་། གལ་སྲིད་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་ཁྲོལ་ཡོད་ན་མི་ རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་གི་ཡིག་ཆ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕུལ་བ་དེ་རང་གི་ཐོག་ལ་དྲི་བ་ཞིག་ ཡོད། 112

བཀའ་ལན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༢ ལོར་དམག་མཚམས་ཆོད་པའི་ཆིངས་ཡིག་དེ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འཕྲལ་སེལ་རེད། དེའི་ནང་དོན་གནད་གང་ཡོད་ངས་ཞིབ་ཚགས་ཀློག་རྒྱུ་མ་བྱུང་། གང་ལྟར་དེ་གཏན་འཇགས་ཀྱི་ཆིངས་ཡིག་ཅིག་མ་རེད། ང་ཚོ་འདིར་དམག་མཚམས་

གཞག་རྒྱུ་ཡིན། ས་མཚམས་ཀྱི་ཐག་གཅོད་མ་བྱུང་བར་དུ་སུའི་དབང་སྒྱུར་འོག་ཡོད་

པ་དེ་རང་གཞག་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་དེང་སང་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་གྱི་བཤད་སྟངས་ལྟར། དེ་

དུས་ Line of control རྒྱ་མིས་ཟིན་ཡོད་ན་རྒྱ་མིའི་འོག་དང་། བོད་པས་ཟིན་ཡོད་ ན་བོད་པའི་འོག་ཏུ་བསྡད་རྒྱུ་དང། རྗེས་སུ་རིམ་པས་བཀའ་མོལ་གནང་ནས་ཐག་

གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཞེས་ཐག་གཅོད་མ་བྱུང་བའི་འཕྲལ་སེལ་གྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་

རེད། དེ་དང་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་བར་དུ་འབྲེལ་བ་གང་ཡང་མེད། དེ་དག་ རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་མ་ཆགས་སྔོན་གྱི་སྐད་ཆ་ཞིག་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་རྗེས་དེ་སྔ་གང་

ཡོད་པ་ཚང་མ་རང་བཞིན་གྱིས་ནུས་མེད་ཆགས་ཟིན། དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ནང་བོད་ དེ་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཁུལ་གཅིག་ལ་ངོས་ལེན་བྱས་པ་ཙམ་མ་གཏོགས།

མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་དེའི་ས་མཚམས་གང་ཡིན་པ་དེ་གསལ་ཆ་བཀོད་མེད་

སྟབས། རྗེས་སུ་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གྲ་སྒྲིག་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་ཐོག་ནས་རང་སྐྱོང་ ལྗོངས་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་སྐབས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༢ དང་ ༡༩༣༣ སྐབས་སུ་གང་ཡོད་པ་དེ་

རང་འཇགས་བཞག་ནས་ལག་ལེན་ལ་ཕྱིན་པ་རེད། དེ་ལ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་རྩོད་གླེང་

བྱས་མེད། གང་ལྟར་རྒྱ་མིའི་འོག་ཏུ་ཆགས་ཟིན་སྟབས། ས་མཚམས་ཀྱི་སྐད་ཆ་དེ་གནད་ འགག་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་མེད།

བོ ད ་རི ག ས་ཡོ ང ས་ལ་མི ང ་དོ ན ་མཚུངས་པའི ་ རང་སྐྱོང་ཡོ ང ་ཐབས་ཀྱི ་

བསམ་འཆར་ཡིག་ཆའི་སྐོར་གསུངས་ཀྱི་ཡོད་ན། ངས་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་དེའི་ སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུའི་གནས་བབ་ཡོད་མེད་མི་ཤེས། ད་ལྟ་ཁྱེད་རང་གིས་ཡིག་ཆ་ དེ་གསུངས་ཀྱི་ཡོད་དམ། 113

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དྲི་བ། ཡིག་ཆ་དེ་སྔོན་མ་ ༢༠༠༨ ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ནང་ལ་ཕུལ་བ་རེད། དེ་

དུས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་འགན་ཁུར་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་དུས། ཚིག་སྦྱོར་ ཁག་ཅིག་ཐོག་བཀའ་འདྲི་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དང་པོ། བོད་གཅིག་གྱུར་གྱི་ངོ་བོར་བརྩི་བཀུར་དགོས་པ་ཞེས་པ་དེའི་ནང་

བོད་རིགས་རྣམས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལྔ་བཅུ་ང་དྲུག་ནང་གི་མི་རིགས་གཅིག་རང་ ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སྐབས། བོད་མི་ཚོས་ས་ཡ་དྲུག་གམ་བོད་

མི་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཟེར་བ་དེ་དང་རྒྱ་ནག་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ནང་གི་བོད་

རིགས་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཡོད་དམ། ཡོད་ན་ང་ཚོས་གང་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་དགོས་ སམ།

གཉིས་པ། བོད་མིའི་མངོན་འདོད་ཟེར་བ་དེའི་དོན་ཚན་གསུམ་པའི་ནང་། ང་

ཚོས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁྱོན་བདག་དབང་ལ་བརྩི་བཀུར་

བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཞེས་པ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ནས་འགྲིག་འཇགས་བྱུང་བའི་ཉིན་མོ་ནས་ བརྩི་བཀུར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཟེར་བ་ལྟ་བུའི་དོན་ཡིན་ན་གནས་སྟངས་གཅིག་རེད་ཀྱང་། ད་

ལྟ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཟེར་ཡོང་དུས་དེའི་གཞི་གང་དང་ས་མཚམས་གང་ནས་ང་

ཚོས་བརྩི་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཟེར་བ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་མེད། སྤྱིར་བཏང་གི་བྱུང་ རབས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ལ་བཟོ་བཅོས་རྒྱག་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། རྒྱ་གཞུང་དང་བོད་མིའི་ལྟ་ ཚུལ་ཐ་དད་ཡོད་རེད་ཅེས་ཡིག་ཆ་གཉིས་པ་དེའི་ནང་གསལ་འདུག་ཀྱང་། ང་ཚོས་རྒྱ་

ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁྱོན་བདག་དབང་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་ ཡོད་ཟེར་བའི་ཡོད་སྒྲ་དེ་སྦྱར་ཡོང་དུས་གནས་སྟངས་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ དམ། དེ་ཚོའི་ཐོག་ནམ་རྒྱུན་སོ་སོའི་སེམས་ནང་ལ་ཚོར་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་སྟབས། བཀའ་ འདྲི་འདི་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཞུ་གི་ཡོད། 114

བཀའ་ལན། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལྔ་བཅུ་ང་དྲུག་ནང་ནས་བོད་པ་དེ་མི་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིགས་གཅིག་ལ་མ་གཏོགས་བརྩི་གི་མེད་པ་དེ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ ཁབ་ཀྱི་མགོ་ཁྲིད་ཚོའི་གཟིགས་སྟངས་དང་ང་ཚོའི་ལྟ་སྟངས་གཅིག་པ་རེད། ད་ལྟ་བོད་

པའི་མི་རིགས་ཡོད་སའི་ས་ཁྱོན་དང་བོད་པའི་མི་རིགས་རྣམས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་།

རང་སྐྱོང་ཁུལ། རང་སྐྱོང་རྫོང་དེ་འདྲའི་ནང་དབྱེ་བ་ཕྱེ་བ་དང་། ཡང་ཁ་ཤས་རང་སྐྱོང་ གཞན་པའི ་ ཆ་ཤས་ལ་བཏགས་ནས་གང་ལྟར་བོ ད ་ཆོ ལ ་ཁ་གསུམ་གྱི ་ མི ་ རི ག ས་

རྣམས་དུམ་བུ་བཅུ་གཅིག་ལ་བགོས་ནས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དུམ་བུ་བཅུ་གཅིག་

ལ་བགོས་པ་དེ་རྣམས་བོད་རིགས་གཅིག་ཡིན་སྟབས། དེ་རྣམས་རང་སྐྱོང་ས་གནས་ སམ་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གཅིག་གི་འོག་ཏུ་འདུས་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཟེར་བ་དེ་ང་ཚོའི་ངོས་

ནས་དགོས་འདུན་བཏོན་རྒྱུའི་དོན་ཚན་གཙོ་བོ་དེ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ གི་

མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་ནང་བོད་མི་ས་ཡ་ལྔ་དང་གྲངས་ཆུང་ཁ་ཤས་འཁོད་འདུག དེའི་

ནང་ཁོང་ཚོའི་ངོས་ནས་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་གྱི་ས་ཁྱོན་དང་དེའི་ཕྱི་ལ་ཡོད་པའི་བོད་ རིགས་ཚང་མ་བརྩིས་ཡོད། ང་ཚོས་ཀྱང་བོད་སྐད་རྒྱག་མཁན་དང་དབྱངས་གསལ་སོ་

བཞིའི་སྐད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་རྣམས་བོད་རིགས་ལ་བརྩིས་པ་རེད། དེ་ལྟར་རྒྱ་ མིའི་ངོས་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ལྟ་སྟངས་དང་བོད་པའི་ངོས་ནས་ལྟ་སྟངས་ལ་ ཁྱད་པར་མེད། གྲངས་འབོར་ཁྱད་པར་ཡོད་སྲིད། ང་ཚོས་རྟག་ཏུ་ས་ཡ་དྲུག་ཅེས་ བཤད་ཀྱི་རེད། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་

དབང་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་པ་དེ་ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ ཁབ་ཀྱི་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་གང་ཡོད་པ་དེ་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད། དེ་བོད་སྐད་ནང་ལ་

གསར་པ་ཞིག་རེད། གཅིག་བྱས་ན་གོ་མི་བདེ་བ་ཡོད་སྲིད། དོན་དུ་ཨིན་སྐད་ནང་ Territorial integrity ཟེར་བ་དེ་རེད། དེས་ན་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་

རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ད་ལྟའི་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་ )Territorial integrity) གཅིག་

གྱུར་ལ་ང་ཚོས་རྩོད་པ་རྒྱག་གི་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་གང་རེད་ 115

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཅེ་ན། རྒྱ་མིའི་འགོ་ཁྲིད་ཚོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཧ་ལམ་ང་ཚོས་ས་ཆ་གཅིག་ཟུར་དུ་

དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟ་བུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མེད་ནའང་ ས་ཁྱོ ན ་ལ་རྩོ ད ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་པ་ལྟ་བུ་ཞི ག ་བཟོ ་ ཐབས་བྱེ ད ་ཀྱི ་ འདུག དེ ་ དུས་ཀྱི ་ ཨ་

རིའི་སྲིད་འཛིན་ཇི་མི་ཀ་ཊར་ (Jimmy Carter) རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་སྐབས་རྒྱ་ ནག་གི ས ་ས་ཁྲ་ཞི ག ་བཀྲམས་ཏེ ་ བོ ད ་ཆོ ལ ་ཁ་གསུམ་ལ་སྣག་ཚ་དམར་པོ ས ་ཐི ག ་

འཐེ ན ་ནས་ཏཱ་ལའི ་ བླ་མས་འདི ་ དག་དགོ ས ་ཞེ ས ་ཟེ ར ་གྱི ་ ཡོ ད ། དེ ་ ནི ་ རྒྱ་ནག་གི ་ གསུམ་ཆ་གཅིག་རེད། ཇི་ཙམ་ཧམ་པ་ཆེན་པོ་མ་རེད་དམ་ཅེས་བཤད་དུས། ཇི་མི་

ཀ་ཊར་ལ་ལམ་སེང་ལན་བརྒྱབ་རྒྱུ་བྱུང་མི་འདུག དེ་ནས་ཚུར་འབྱོར་ནས་ལས་བྱེད་

ཚོར་ཚོགས་གཏམ་བཏང་སྟེ། ང་ལ་གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་ཡག་པོ་བྱས་མི་འདུག ང་ལ་ ལབ་རྒྱུ་གང་ཡང་མ་བྱུང་ཞེས་བཤད་འདུག དེར་བརྟེན་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་ལ་

ཀླན་ཀ་མི་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་ནང་ནས་

ང་ཚོས་བོད་དོན་འགྲིགས་ཆགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་བཙལ་གྱི་ཡོད་ཅེས་བཤད་དུས་ གནས་ཚུལ་དེ་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཆ་རྐྱེན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། རྒྱ་ནག་གི་མངའ་

དབང་དང་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་གཉིས་ལ་ངོས་ལེན་མ་བྱས་ན་རྩ་ཁྲིམས་ངོས་ལེན་ བྱས་མེད། རྩ་ཁྲིམས་ངོས་ལེན་མ་བྱས་ན་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ནང་ཡོད་པའི་མི་

རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་རྩོད་རྒྱུའི་གཞི་རྩ་མེད། དེས་ན་ཕྱི་ལོ་

༡༩༥༡ ལོར་གྲོས་མཐུན་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་པའི་རྗེས་ནས་ང་

ཚོས་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་ཟུར་དུ་རྩོད་པའི་གནས་བབ་མེད་པ་དེ་གསལ་པོ་ཆགས་ ཟིན། ད་ལྟ་ང་ཚོས་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་ནས་འགྲིག་ཆགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ ཞིག་འཚོལ་སྐབས་མ་འོངས་པར་འགྲིགས་ན་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་ལ་ང་ཚོས་ངོས་

ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ཟེར་བའི་སྐད་ཆ་དེ་བསྡད་མེད། ད་ལྟ་ང་ཚོས་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་ ངོས་ལེན་པའི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་འགྲིག་ཆགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་བཙལ་གྱི་

116

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད། གནས་སྐབས་དེ་ལ་ས་ཁྱོན་གྱི་བདག་དབང་ངོས་ལེན་བྱས་པའི་དབང་གིས་ང་ཚོའི་ འགྲིགས་ཆགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ལ་ཞན་ཆ་དང་མ་ཚང་བ་ཡོང་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་མེད།

དྲི་བ། ཕྱི་ལོ་ ༡༨༨༨ ནས་ ༡༩༠༤ བར་ལ་ཨིན་ཇི་དང་འབྲེལ་བའི་སྐབས་

ཤིག་ལ་བཀའ་ཤག་ནང་བློན་ཆེན་བཤད་སྒྲས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུང་བྱས་མེད་དམ་ཞེས་ དོགས་པ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་ཚོད་འདུག མི་མང་ནང་ལའང་ཤོད་མཁན་བྱུང་། མཐའ་མ་

དེར་ལྷ་ལ་ཞུ་སྲོལ་ཡོད་པ་བཞིན་གནས་ཆུང་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས། གནས་ཆུང་ གིས་ཀྱང་བློ་ཕྱི་གཏད་དང་གྲོད་པ་ནང་གཏད་བཀའ་ཤག་ནང་འདུག་ཅེས་བཀའ་ལུང་

ཕེབས་སྐབས། བཀའ་ཤག་ལྷན་འཛོམས་གནང་ནས་གནས་ཆུང་རང་ལ་དེ་སུ་ཡིན་

མིན་གསལ་པོ་གསུང་རོགས་ཞུ་དུས། གནས་ཆུང་ཏོག་ཙམ་ཁྲོས་ནས་སྐུ་ཡལ་བ་རེད་

ཟེར་གྱི་འདུག གང་ལྟར་མི་འདི་དང་འདི་རེད་ཅེས་བཀའ་གནང་ཡོད་མ་རེད། གཉིས་པ་ དེའི་ཐོག་ཞིབ་དཔྱོད་ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ནས་མཐའ་མ་དེར་རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ བཀའ་འབྲེལ་ཐོག་བཀའ་བློན་བཤད་སྒྲ་སོགས་གོ་གནས་ཕབ་ནས་ནོར་བུ་གླིང་གར་དོ་

དམ་བྱས་པ་རེད་ཟེར་བའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་འདུག དེར་བརྟེན་ཞིབ་དཔྱོད་ཐོག་ནས་ སྐྱོན་ཐོན་ནས་གོ་གནས་ཕབ་པ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་ལྷ་ཡིས་ལུང་བསྟན་གནང་ནས་གོ་ གནས་ཕབ་པ་ཡིན། དེ་བཀའ་ལན་ཞིག་གནང་རོགས་གནང་།

བཀའ་ལན། ལྷ་ཡི་ལུང་བསྟན་དེ་ཚོ་གསལ་པོ་མེད། ཕལ་ཆེར་གསལ་པོ་གོ་

བའི་ནུས་པ་དེ་མི་ལ་མེད་པ་ཡིན་ནམ། གང་ལྟར་མ་འོངས་ལུང་བསྟན་མང་ཆེ་བ་རྗེས་ སུ་ཧ་གོ་བ་མ་གཏོགས། སྔོན་ལ་ཤེས་མཁན་ཉུང་། རྗེས་མ་བྱུང་ཟིན་དུས་སྔོན་མ་ལུང་

བསྟན་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད་འདུག་ཅེས་བཤད་ཀྱི་རེད། གནས་ཆུང་

གི་བཀའ་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་བཤད་སྒྲ་ལ་ཞིབ་དཔྱོད་བཙུགས་པ་ཞིག་ངས་ཤེས་ཀྱི་ མེད། གང་ལྟར་རྒྱ་གར་ལ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཕེབས་སྐབས་ཨིན་ཇི་དང་འབྲེལ་བ་

གནང་དགོས་ཀྱི་འདུག དེ་མ་གནང་ན་ཡག་པོ་ཡོང་བ་མི་འདུག་ཞུས་པ་དེས་ལྐོག་ཟ་ 117

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རུལ་སུངས་བྱས་མེད་དམ་སྙམ་པའི་དྭོགས་པ་བྱུང་ནས་ཞིབ་དཔྱོད་བྱས་པ་རེད། དེ་

ཕལ་ཆེར་སྐུ་ངོ་ཞྭ་སྒབ་པའི་དེབ་ནང་ལའང་ཞིབ་ཚགས་པོ་ཡོད་སྙམ། གནས་ཆུང་གི་

བཀའ་ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་གླེང་གཞི་ཞིག་བྱུང་བ་མིན་ནམ་སྙམ་པའི་དྭོགས་གཞི་ཞིག་

ཡོང་དགོས་དོན་ནི་བཤད་སྒྲའི་ཞུ་ཚིག་ནང་གནས་ཆུང་གིས་ཁོང་ལ་མཇལ་དར་ག་

དུས་གནང་བ་དང་། གཟེངས་བསྟོད་ག་ཚོད་གནང་བ། མཉེས་པོ་ག་ཚོད་གནང་བ་དེ་ འདྲ་མང་པོ་བཀོད་པ་དེ་རེད། དེ་ནས་བཤད་ཞོལ་ཆང་གསུམ་གནས་སྐབས་སོ་སོའི་ གཞིས་སྒར་ལ་བཞུགས་རྒྱུ་དང་། ཐག་ཆོད་མ་བྱུང་བ་དེ་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ཕྱི་

ལ་ཕེབས་དགོས་བྱུང་བའི་དབང་གིས་ཡིན་ཚོད། དེ་སྐབས་ཁྲི་བློ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལ་ གནས་སྐབས་འདི་མུར་གཞག་དགོས་ཞེས་བཀའ་མངགས་གནང་བའི་བྱུང་ཚུལ་ཞིག་

འདུག འོན་ཀྱང་མཐའ་མ་ཞིབ་དཔྱོད་འཁྲུན་ཐག་ཆོད་ནས་ཚང་མ་གཙང་མ་བྱུང་ཡོད།

དེ་ཚང་མ་ལྷའི་ལུང་བསྟན་ལ་བརྟེན་ནས་ཐག་བཅད་ཡོད་མེད་ང་ལ་གསལ་པོ་ཞུ་རྒྱུ་

མེད། ད་ལྟ་ཁྱེད་ཀྱིས་གསུངས་པ་བཞིན་གནས་ཆུང་གིས་དེ་འདྲ་གསུངས་པ་དང་སྐུ་ ཡལ་ཕྱིན་པ་དེ་འདྲ་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད།

དྲི་བ། རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པའི་གསལ་བཤད་ནང་རང་བཙན་རྩ་བ་

ནས་གསུངས་མེད་ཀྱང་། ད་དུང་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མཁས་དབང་རེ་ཟུང་གིས་རང་ བཙན་ལ་འགྲེལ་བཤད་མང་པོ་བརྒྱབས་ནས་དུས་ཆེན་གཏོང་རྒྱུ་དང་མ་འོངས་པར་

ལས་འཆར་མང་པོ་སྤེལ་རྒྱུ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས། དེང་སང་བོད་ཀྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ དང་། འབྱུང་འགྱུར་ལོ་ཉི་ཤུ་སུམ་ཅུའི་ནང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་དང་བཙན་བྱོལ་

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དགོངས་གཞི་ལ་ཡོད་པའི་འཚེ་མེད་དབུ་མའི་ལམ་དེ་མ་ བྱུང་ན། བོད་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ཐབས་སྐྱོ་པོ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་རེད། དེའི་

ཐོག་མི་རེ་ཟུང་གིས་སྒྲོ་བཏགས་འགྲེལ་བཤད་གཞན་ཞིག་བརྒྱབས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ ནང་དཀྲུགས་ཡོང་གི་འདུག རིན་པོ་ཆེས་མ་འོངས་པར་དེ་འདྲ་མི་ཡོང་བའི་ཆེད་བཀའ་

118

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སློབ་ལམ་སྟོན་ཞིག་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

བཀའ་ལན། ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་གནང་ནས་གང་ཕན་ཐོགས་གང་ཡང་མེད།

༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་བཀའ་སློབ་མང་པོ་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེས་མ་ཕན་

ན། ང་ཚོས་ཡང་བསྐྱར་ཞུས་ནས་ཕན་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། ང་ཚོ་རྡ་རམ་ས་ལར། རང་

དབང་བྷག་ཡང་ཟེར་གྱིས།། མང་གཙོ་བྷག་ཡང་ཟེར་གྱིས།། བཤད་ནས་ཉན་མཁན་ མེད་བྷག།། ཅེས་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་ཡོད། དེས་ན་རང་དབང་དང་མང་གཙོའི་སྐད་ཆ་མང་ པོ་ཡོད་དུས་བཀའ་སློབ་གནང་ནས་ཕན་ཐོགས་མེད། འོན་ཀྱང་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་

ཚུལ་ཚང་མས་མཁྱེན་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ད་ལྟ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་སྟངས་ གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད། བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་

སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བྱེད་ཕྱོགས་དང་འགྲོ་ཕྱོགས། སྟོབས་ཤུགས་གང་འདྲ་ཞིག་ ཡོད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་འགྱུར་ང་ཚོ་བོད་པའི་རྩ་དོན་མ་བརླགས་པར་བྱེད་ ཐབས་གང་འདྲ་ཞིག་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེའི་ཐོག་༧གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་

པོ་མཆོག་གིས་མ་འོངས་སྔོན་གཟིགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་ཡང་དག་པ་གང་འདྲ་ཞིག་གནང་ ཡོད། དེ་ལ་ང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་བློ་གཏད་བྱེད་ན་ཐ་ཞན་ལ་མི་འགྲོ་བའི་གདེང་ཚོད་གང་

འདྲ་ཞིག་ཡོད། དེ་ཚོ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། དེ་ཚོ་དངོས་གནས་མ་མཁྱེན་པའམ་མ་

མཁྱེན་པའི་ཚུལ་གནང་གི་ཡོད་ནའང་འདྲ། གང་ལྟར་དེ་ཚོའི་རིགས་ལ་གདོང་ལེན་ བྱེད་རྒྱུ་དང་བཀའ་སློབ་གནང་རྒྱུ་གཉིས་ཀ་ཕན་ཐོགས་གང་ཡང་ཡོད་མ་རེད་བསམ་

གྱི་འདུག མི་རིག་པ་ཡི་གཟུགས་ལའང་མི་རིག་ན།། ཐེ་ཚོམ་ཟ་བའི་ཆོས་ལ་སྨྲོས་ཅི་

འཚལ།། དེ་ཕྱིར་བཏང་སྙོམས་བཞག་ལེགས་ཉེས་པ་མེད།། ཅེས་སྣང་མེད་བཏང་

སྙོམས་གཞག་རྒྱུ་དང་། ཡང་ན་སྙིང་རྗེ་དང་བཟོད་པའི་ཡུལ་དུ་གཞག་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་ པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག།

119

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སུད་སི་བོད་རིགས་མི་མང་ལ་གསར་འགོད་དང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༤ ལྷ་བབ་དུས་ཆེན་ཉིན་ སུད་སི་དང་ལིཀ་ཏེན་སིཊཡན་བོད་རིགས་མི་མང་གསར་ འཕྲིན་དབུ་བརྙེས་ཏེ་མི་ལོ་ ༢༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་ མཛད་སྒོར་གསར་འཕྲིན་དང་འབྲེལ་བའི་ལེགས་ཉེས་ བླང་དོར་དང་། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ གལ་ཆེ་ཡིན་པའི་སྐོར་གནང་བའི་ གསུང་བཤད། ༄༅།། ད་རིང་ཚོགས་འདུར་ཕེབས་པའི་རི་ཀོན་ཆོས་འཁོར་དགོན་གྱི་མཁན་

རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་སྐྱབས་ཡུལ་དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པ། སུད་སི་དང་ ལིཀ་ཏེན་སིཊཡན་གྱི་ས་གནས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་དང་ ཚོགས་མི་རྣམ་པ། སུད་སི་དང་ལིཀ་ཏེན་སིཊཡན་བོད་མིའི་གསར་འཕྲིན་དང་དྲ་ རྒྱའི་རྩོམ་སྒྲིག་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ཚོགས་མི་རྣམ་པ། འདི་གའི་ས་གནས་སྐུ་

ཚབ་དོན་གཅོད་མཆོག གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་མཛད་གཙོ་

རྣམ་པ། མི་མང་བཅས་ཚང་མར་ཐོག་མ་འཚམས་འདྲི་བཀྲིས་བདེ་ལེགས་དང་། དེ་ རིང་མཇལ་བར་དགའ་པོ་བྱུང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

སུད་སི ་ དང་ལི ཀ ་ཏེ ན ་སི ཊ ཡན་བོ ད ་རི ག ས་མི ་ མང་གསར་འཕྲི ན ་ངོ ས ་ནས་

མགྲོན་འབོད་གནང་བ་བཞིན་ང་འདིར་ཐེངས་ཁ་ཤས་སླེབས་ཚར་བ་རེད། ད་ལོ་ཡོང་

མི་དགོས་ན་བསམས་པ་བྱུང་། ག་དུས་ཡིན་ནའང་སྐུ་མགྲོན་གཅིག་མ་གཏོགས་མེད་ པའི་བཟོ་འདྲ་བྱེད་ན་ཁྱད་མཚར་རེད། འདི་ནས་ཕྱག་བྲིས་གནང་བ་མ་ཟད། དགའ་

120

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡིག་ཚང་གི་དྲུང་ཆེ་སྐུ་ངོ་བློ་བཟང་སྦྱིན་པ་ལགས་ཀྱིས་ངེས་པར་དུ་ འགྲོ་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་ཡག་པོ་འདུག་ཅེས་རྒྱབ་གཉེར་གནང་གི་འདུག དེར་བརྟེན་ད་

རིང་འདིར་དུས་ཚོད་ཐུང་ངུ་ལས་མེད་རུང་ཁྱུག་ཙམ་བཅར་བ་ཡིན། དེ་སྔ་དུས་

ཚོད་འཆར་གཞི་སྒྲིག་སྐབས་ཚེས་གྲངས་བལྟ་རྒྱུ་གང་ཡང་བྱུང་མེད། རེས་གཟའ་ སྤེན་པ་དང་ཉི་མ་གང་རུང་འཁེལ་བ་ཞིག་དགོས་ཞེས་གསུངས་པར་བརྟེན། ཁ་སང་

སོ་ལོ་ཝ་ཀི་ཡ་ནས་འབྱོར་རྒྱུ་དང་། དེ་རིང་གཟའ་ཉི་མ་འདིར་བཅར་ན་འགྲིག་གི་ འདུག་གམ་ཞུས་སྐབས། ད་ག་རང་འགྲིག་གི་འདུག་ཅེས་གསུངས་པ་རེད། རྗེས་སུ་ བལྟས་དུས་ལྷ་བབ་དུས་ཆེན་འཁེལ་འདུག དངོས་གནས་བྱས་ན་ལྷ་བབ་དུས་ཆེན་ ཉི ན ་ཚང་མ་ཕྱག་མཆོ ད་འབུལ་དང་། དགེ་སྦྱོར ་ཉམས་ལེ ན་གནང་སྟེ་བཞུགས་

དགོས་པའི་དུས་ཚོད་ཅིག་རེད་དེ། ད་རིང་འདིར་ཚོགས་འདུའི་ནང་ཕེབས་དགོས་ བྱུང་བ་རེད། ད་རང་ལམ་ནས་ཡོང་སྐབས་མུ་མཐུད་ཆར་པ་བཏང་བར་བརྟེན། མི་

ཉུང་ཉུང་མ་གཏོགས་མེད་པའི་ཚོད་དཔག་བྱས་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་མི་ཧ་ཅང་མང་པོ་ ཕེབས་འདུག

ད་ལྟ་གོང་དུ་གསུང་བཤད་གནང་མཁན་ཚོས་བཀའ་གནང་བ་བཞིན། སུད་

སི་བོད་རིགས་མི་མང་དེ་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཐོག་ནས་བོད་མི་གཞིས་ཆགས་

འབྱོར་སྔ་ཤོས་གྲས་རེད། ལིཀ་ཏེན་སིཊཡན་གྱི་བོད་མི་ཚོ་རྗེས་སུ་ཕེབས་པ་ཞིག་ རེད། སུད་སིར་བོད་མི་སྔོན་ལ་འབྱོར་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་གནས་ བབས་ཐོག་མའི་སྐབས་སུ་ཡིན་པར་བརྟེན། མི་རབས་རྒན་པ་དང་། མཁྱེན་ཡོན་ཡོད་

པའང་མང་པོ་འབྱོར་ཡོད་རེད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ས་གནས་འདིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་

ནུབ་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ནང་བོད་རིགས་སྒྲིག་འཛུགས་རྙིང་ཤོས་དང་། ཆབ་སྲིད། སྤྱི་ཚོགས། དཔལ་འབྱོར་གང་ཅིའི་ཐོག་ཕྱག་ལས་ཞབས་འདེགས་མང་པོ་གནང་ མཁན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་བརྟེན། རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་བསྔགས་བརྗོད་ཡོད། 121

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསར་འཕྲིན་ནི་སྔོན་མ་དང་མི་འདྲ་བར་དེང་སང་མང་ཆེ་བ་ཚོང་ལས་རེད།

དཔར་བརྒྱབས་པའི་གསར་འཕྲིན་ཡིན་ནའང་རེད། གཟུགས་མཐོང་བརྙན་འཕྲིན་དང་

དྲ་རྒྱའི་གསར་འཕྲིན་ཡིན་ནའང་ཚོང་ལས་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ཧ་ལམ་མེད། ལྷག་ པར་དུ་ཡིག་ཐོག་ལ་དཔར་བསྐྲུན་བྱས་པའི་གསར་འཕྲིན་དེ་ཚོ་རྒྱུན་རིང་གནས་ཐུབ་ པ་ཁག་པོ་རེད། རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་གཟིགས་ན། གསར་འཕྲིན་དང་། བདུན་རེའི་གསར་ཤོག ཟླ་རེའི་གསར་ཤོག དུས་དེབ། ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་དུས་དེབ་ སོགས་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཞིག་འཐོན་གྱི་ཡོད་རེད། ང་སྔོན་མ་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཡོད་

སྐབས། དྷ་རམ་ས་ལར་ཡོད་པའི་གསར་འཕྲིན་ཁག་གྲངས་ཀ་རྒྱག་དུས་ཆེ་ཆུང་ བསྡོམས་པའི་དགུ་བཅུ་གོ་གྲངས་ཤིག་འདུག ཞིབ་ཚགས་ཐོག་ནས་གཟིགས་ན་དེ་ཚོ་ མང་ཆེ་བ་ཚེ་ཐུང་ཐུང་ཤ་སྟག་རེད། ཁ་ཤས་ལོ་གཉིས་དང་། ཁ་ཤས་ལོ་ལྔ་། རིང་ན་

ལོ་བརྒྱད་དང་དགུ་རེད། དེ་ནས་ཡལ་འགྲོ་བ་རེད། འོན་ཀྱང་སུད་སི་བོད་རིགས་

གསར་འཕྲིན་ལོ་ ༢༠ བར་དུ་འཚོ་ཐུབ་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ལོ་ ༢༥ དང་། ལོ་ ༥༠ ལོ་

༡༠༠ མ་གཏོགས། ལོ་ ༢༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་བརྩི་སྲོལ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལམ་སྲོལ་ ནང་ཧ་ལམ་མེད། འོན་ཀྱང་གསར་ཤོག་ཅིག་ལོ་ ༢༠ ལྷག་གནས་ཐུབ་པ་དེས་ལོ་ ༢༠

འཁོར་བའི་དུས་དྲན་གནང་ནའང་ཏན་ཏན་གནང་རིན་ཆོག་པ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ད་

རེས་ལོ་ ༢༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་འདི འི ་ ཐོ ག ་གསར་འཕྲི ན ་གྱི ་ ཕྱག་ལས་གནང་ མཁན་ཚོ་དང་། ས་གནས་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ། མང་ཚོགས་བཅས་ ཚང་མས་ད་དུང་གསར་འཕྲིན་འདི་ལོ་ ༣༠ ཐམ་པ་གནས་ཏེ་ལོ་ ༥༠ འཁོར་བའི་

དུས་དྲན་འདི་ལས་རྒྱས་ཙམ་གནང་ཐུབ་རྒྱུའི་དམ་བཅའ་དང་། ཐུགས་སྨོན་གནང་ ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད།

གསར་འཕྲིན་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཆབ་སྲིད་དང་། དཔལ་འབྱོར། ཆོས་དང་

ལེགས་བྱང་། སྐད་ཡིག་ཚང་མའི་ཐོག་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ལས་དོན་ལ་བརྩི་བ་རེད།

122

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གསར་འཕྲིན་ཁག་རྒྱུན་རིང་གནས་མི་ཐུབ་པ་དེ་གཙོ་བོ་ ཀློག་པ་པོ་ཉུང་དྲགས་པའི་སྐྱོན་རེད། གསར་འཕྲིན་དང་དུས་དེབ་རྣམས་ཀློག་པ་པོའི་ དཔལ་འབྱོར་དང་སེམས་ཤུགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ལ་བརྟེན་ནས་གནས་དགོས་སྟབས།

ཀློག་མཁན་ཉུང་ཉུང་ཆགས་སྐབས་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེང་སང་པར་སྐྲུན་ བྱེད་མི་དགོས་པར་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་གཞག་རྒྱུ་དེས་དཀའ་ངལ་ཕྲན་བུ་བསངས་པའི་བཟོ་

འདྲ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་ཡོད་པ་དེས་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་དེའི་ཚབ་བྱེད་ ཐུབ་ཐབས་མེད། དྲ་རྒྱའི་བརྒྱུད་ལམ་ཐ་དད་ཅིག་རེད། པར་སྐྲུན་བརྒྱུད་ལམ་དེ་གཞན་

ཞིག་རེད། དེ་གཉིས་རྒྱུན་རིང་ཐུང་དང་ཕུགས་བརྟན་ལོད། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་མིན་སྣ་ ཚོགས་རེད། དེས་ན་དྲ་རྒྱ་དང་གསར་འཕྲིན་གཉིས་མཉམ་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་ཧ་ ཅང་ཡག་པོ་རེད།

བདག་ཉི ད ་ཆེ ན ་པོ ་ གཱནྡྷཱི ས ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་དེ ་ གལ་ཆེ ན ་པོ ར ་

བརྩི ས ་ཏེ ་ རང་གི ་ སྐུ་ཚེ འི ་ ནང་ཧ་རི ་ ཇན་ )Harijan) དང། ཡང་ཨི ན ་ཌི ་ ཡ ་ ) Young India) ལྟ་བུའི ་ གསར་འཕྲི ན ་ཁག་བཞི ་ ལྔ་ཙམ་གྱི ་ སྤྱི ་ ཁྱབ་རྩོ མ ་སྒྲི ག ་

པའི ་ ཕྱག་ལས་རྒྱུན་རི ང ་གནང་བ་རེ ད ། ཉི ན ་ལྟར་སྔ་དྲོ ་ བཞེ ང ས་མ་ཐག་གསར་ འཕྲི ན ་ནང་བཀོ ད ་རྒྱུའི ་ གསལ་བསྒྲགས་མདོ ར ་བསྡུས་རེ ་ དཔོ ད ་བྲི ས ་གནང་གི ་ ཡོད་རེད། དེ་ནི་ཁོང་གི་ཉིན་རེའི་འཆར་ཅན་གྱི་མཛད་རིམ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེང་སང་

ང་ཚོས་གཱནྡྷཱིའི་སྐབས་ནས་བྱུང་བའི་ཧ་རི་ཇན་དང་ཡང་ཨིན་ཌི་ཡ་གཉིས་ཀ་པོ་ཏི་མང་ པོའི་རང་བཞིན་ལ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང་། གཱནྡྷཱིའི་དགོངས་པ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཞིག་དེ་ ནས་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཡོང་རྒྱུ་དེ་གསར་འཕྲིན་དེ་ཚོའི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ རེད།

གཱནྡྷཱིས་ཧིནྡསྭརཱཇ་ཞེས་པའི་ཕྱག་དེབ་གྲགས་ཅན་དེ་ལྗགས་རྩོམ་གནང་

སྐབས། དེའི་སྔོན་གླེང་ལྟ་བུ་དེ་གསར་འཕྲིན་གྱི་སྐོར་རེད། དེའི་ནང་གསར་འགྱུར་ 123

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ལ་ལས་འགན་གསུམ་ཞིག་བཀའ་གནང་ཡོད། ལས་འགན་དང་པོ་དེ།

སྤྱི་ཚོགས་ནང་གལ་ཆེའི་གནས་ཚུལ་མ་རྟོགས་པ་ཡོད་ན་འཕྲལ་འཕྲལ་རྟོགས་ཐུབ་པ་

བཟོ་རྒྱུ་དང་། དེའང་ཆ་ཚང་ལ་མ་ཚང་བ་མིན་པ། མགོ་ཡོད་མཇུག་མེད་དང་མཇུག་

ཡོད་མགོ་མེད་མིན་པ། གནས་ཚུལ་གསལ་པོ་ཤེས་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་གོ་བ་ལོག་སྒྲུབ་མི་ ཡོང་བ། གནས་ཚུལ་རྣམས་ཡང་དག་པ་དང་། བདེན་པ། ངོ་མ་ཡིན་པ། ལྷག་པར་དུ་

གནས་ཚུལ་དེ་ཕྱོགས་སུ་མ་ལྷུང་བར་བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཐོག་ནས་མང་ཚོགས་ སར་བསྐྱེལ་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུ་དེ ་ གལ་ཆེ ན ་པོ ་ རེ ད ་ཅེ ས ་གསུངས་ཡོ ད ། ལས་འགན་

གཉིས་པ་དེ། སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པའི་བསམ་ཚུལ་དང་སྤྱོད་ཚུལ་ གང་མཐོང་བ་དེ་ཚོ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་ནང་ནས་གསལ་སྟོན་བྱེད་དགོས་

ཤིང་། དཔེར་ན་ཁྱེད་ཚོའི་བསམ་བློ་འདི་ཡང་དག་པ་མ་རེད། འདི་འགྱུར་བ་གཏོང་ དགོས། ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་དང་འདི་རེད། སྤྱོད་ལམ་འདི་ཡང་ དག་པ་མ་རེ ད ། འདི ་ ཡ་རབས་བཟང་སྤྱོ ད ་དང་མི ་ མཐུན། འདི ་ འགྱུར་བ་གཏོ ང ་

དགོས་ཞེས་ཐད་ཀར་རྣག་ཐོག་གཙག་འགེལ་གྱི་ཐེར་འདོན་ཉིན་རེ་བཞིན་བྱེད་ཐུབ་

པ་མ་ཟད། དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ནང་བྱེད་ཐུབ་པ་དགོས་རྒྱུ་དེ་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་ལས་

འགན་གཉིས་པ་རེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། ལས་འགན་གསུམ་པ་དེ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ བསམ་བློ་དང་སྤྱོད་པ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་དེ་རེད། ལྷག་པར་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་ ཚུལ་ )Public opinion) ཟེར་བ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་

ཚུལ་འགྲོ་ཕྱོགས་དང་ལམ་ཕྱོགས་གསལ་པོ་ཡོད་དགོས་པ་དེ་ཆབ་སྲིད་དང་། སྤྱི་

ཚོགས། དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེས་ན་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་ ཚུལ་མེད་པ་གསར་སྐྲུན་བྱེད་ལམ་ཡག་ཤོས་དེ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་རེད།

དེའི་བརྒྱུད་ནས་མི་མང་ནང་སྔར་མེད་པའི་བསམ་ཚུལ་གསར་པ་བསྐྲུན་རྒྱུ་དང་། སྔར་ ཡོད་པ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་དེ་དགོས་པ་གཙོ་བོ་ཞིག་རེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ལྟར་

124

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསར་འཕྲིན་གྱི་དགོས་དམིགས་གསུམ་གསལ་སྟོན་གནང་བ་རེད།

ཕྱིས་ཀྱི་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་པར་སྐྲུན་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་ལས་

འགན་བཞི་པ་ཞིག་ཀྱང་བསྣན་ཏེ། དེ་ཡིས་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཡར་རྒྱས་བཅས་ ལ་ཕན་ཐོགས་པ་དགོས་ཞེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེའང་བདེན་བདེན་འདྲ་ཞིག་རེད། ད་ལྟ་ང་ཚོའི་གསར་འཕྲིན་དེ་དག་ཧ་ཅང་རྒྱ་ཆེན་པོ་མ་རེད། ཀློག་པ་པོ་སྟོང་ཕྲག་དང་

ཁྲི་ཕྲག་དེ་འདྲ་གང་ཡང་མེད་ལ། ཉིན་རེ་ཉིན་རེའང་འཐོན་གྱི་མེད་རུང་། པར་སྐྲུན་གྱི་

གསར་འཕྲིན་ཁག་ལ་བརྟེན་ནས་སྐད་ཀྱི་འགྲོ་སྟངས་དང་། རྩོམ་སྒྱུར་ལ་འགྱུར་བ་མང་ པོ་ཞིག་འགྲོ་མུས་རེད། རྒྱ་མི་བོད་ལ་སླེབས་པའི་རྗེས་སུ་བོད་རིགས་མི་མང་ཉིན་

རེའི་གསར་འགྱུར་ཟེར་བ་དང་། རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བཅས་སུ་གསར་

འཕྲིན་མང་པོ་ཐོན་པའི་དབང་གིས་བོད་སྐད་ལ་མངོན་གསལ་དོད་པོས་འགྱུར་བ་ ཐེབས་ཡོད། དེང་སང་རྒྱ་གར་ལ་ཆ་བཞག་ན། དུས་བབ་དང་བང་ཆེན། དེ་བཞིན་

གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཤེས་བྱ་སོགས་བརྒྱུད་ལམ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་རེད། དེ་ཚོའི་དབང་ གིས་ཡི་གེའི་དག་ཆ་དང་། ཡི་གེའི་འགྱུར་འགྲོས་ལ་ཧ་ཅང་དོ་ཕོག་འགྲོ་མུས་རེད། ཁ་ཤས་ཀྱིས་འདི་འདྲ་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། འདི་དེ་རང་འགྲིག་གི་ཡོད་རེད། དུས་བབ་

ནང་དེ་འདྲ་འབྲི་གི་འདུག ཤེས་བྱའི་ནང་དེ་འདྲ་འབྲི་གི་འདུག་ཅེས་དེ་ཚོ་ཁུངས་གཟུང་

ས་ལྟ་བུ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། སྤྱིར་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་དང་། ལྷག་པར་དུ་པར་ སྐྲུན་གྱི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་གིས་སྐད་ཡིག་གང་གི་ནང་འདོན་གྱི་ཡོད་རུང་

། སྐད་ཡིག་དེའི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་མ་འགལ་བ་གནང་དགོས་རྒྱུ་དེ་ གལ་ཆེན་པོ་རེད། རྒྱ་གར་ནང་ཧིནྡཱིས་མཚོན་པའི་ས་གནས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་མང་པོའི་

ཐོག་གསར་འཕྲིན་མང་པོ་ཡོད་པ་དེའི་དབང་གིས་སྐད་ཡིག་ཉམས་ཆག་དང་། སྐད་ ཡིག་ཡར་རྒྱས་གཉིས་ཀ་མཉམ་དུ་འགྲོ་བའི་བཟོ་འདྲ་ཞིག་རེད། རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཁ་ཤས་ ཀྱིས་ཕལ་སྐད་གཙོ་འདོན་ཐོག་ནས་འབྲི་རྒྱུར་དོ་སྣང་བྱས་པ་དེའི་དབང་གིས་རྒྱ་གར་ 125

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གྱི་སྐད་ཡིག་ཚད་མཐོ་པོ་དེ་དག་ཉམས་ཆག་ཕྱིན་པའང་མང་པོ་ཡོད་རེད། དེ་ལྟར་ གསར་འཕྲི ན ་བརྒྱུད་ལམ་གྱི ་ ལས་འགན་བཞི ་ པ་དེ འི ་ ཐོ ག ་ནས་གནང་ཐུབ་ན་སྤྱི ་ ཚོགས་དང་། རིག་པའི་གཞུང་ལུགས། ལེགས་བྱང་། བརྡ་སྤྲོད་གཙུག་ལག་བཅས་

ཚང་མར་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བའི་བརྒྱུད་ལམ་ཞིག་ཏན་ཏན་ཆགས་ཀྱི་རེད། གང་ལྟར་

ཉིན་རེ་ཉིན་རེར་གསར་འགྱུར་ལན་བསྐྱལ་ཐུབ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ད་ལྟ་ངས་གོང་དུ་ ཞུས་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ལས་འགན་རྣམས་ཐུགས་ལ་མངའ་བའི་ཐོག་ནས་རྩོམ་ སྒྲིག་གནང་ཐུབ་ན། ཏན་ཏན་རླབས་ཆེན་རེད་ཅེས་ཞར་བྱུང་ལ་ཞུ་ན་བསམས་བྱུང་།

ད་ལྟ་ངས་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུའི་བརྗོད་གཞི་ནི་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་གལ་ཆེ་

ཡིན་པ་དང་དེའི་སྲུང་སྐྱོབ་སྐོར་རེད་འདུག སྤྱིར་བཏང་སྐད་ཡིག་གལ་ཆེ་ཡིན་མིན་

མང་ཚོགས་སོ་སོས་ཐག་གཅད་རྒྱུ་ཞིག་རེད། མི་རིགས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་གཙོ་བོ་ནི་ སྐད་ཡིག་རེད། སྐད་ཡིག་ལས་གཞན་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་ནོར་འཁྲུལ་ མེད་པ་ཞིག་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། གོས་གྱོན་སྟངས་དང་ཁ་ལག་ཟ་སྟངས་ཟེར་བ་དེ་ཚོ་

མི་རིགས་གཅིག་གི་ནང་དུའང་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོང་སྲིད། དེས་ན་མི་རིགས་ཤིག་གི་ ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་མཚོན་རྟགས་དེ་སྐད་ཡིག་ལས་ལྷག་པའི་གཞན་གང་ཡང་མེད་

པར་བརྟེན། སྐད་དང་ཡི་གེ་གཉིས་པོ་དང་པོ་དེ་རེད། འགྲོ་བ་མི་རིགས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་

སྟངས་དང་། དེའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་སྐོར་ལ་གནའ་སྔ་མོའི་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་ དང་། དེང་སང་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་དབར་ཧ་ཅང་འགྱུར་བ་སོང་ཟིན། གནའ་སྔ་མོ་

ཞེས་བརྗོད་སྐབས་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་གནའ་རབས་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་མེད། ལོ་བརྒྱ་ ཕྲག་ཁ་ཤས་སྔོན་ལ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་ཚོའི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་དང་། ད་ལྟའི་ནུབ་

ཕྱོགས་པའི་མི་ཚོའི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཕྱིན་ཟིན་པ་རེད། སྔོན་མ་ཡིན་ན་སྤྲ་དང་སྤྲེའུ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ནས་མི་ཆགས་པ་རེད་ཅེས་ཌར་ཝིན་ ) Darwin) གྱི་ལྟ་ཚུལ་དེ་ཤུགས་ཆེན་པོ་བཤད་ཀྱི་ཡོད། དེང་སང་ཚན་རིག་པ་ཚོས་

126

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལུས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲན་ཕྲ་མོ་ )DNA) ཟེར་བའི་སྐད་ཆ་ཞིག་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ལུས་ཀྱི་རྒྱུ་ ཆའི་རྡུལ་ཕྲན་ཕྲ་མོ་བྱུང་ཚུལ་གྱི་ཐོག་ནས་མི་རིགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཤད་ན། སའི་གོ་ ལ་འདིའི་ཐོག་མི་རིགས་ཉུང་ཉུང་མ་གཏོགས་མེད། དཔེར་ན་རྒྱ་མི་དང་། སོག་པོ།

བོད་པ་རྣམས་ཨཱརྱའི་རིགས་མིན་པ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། ཨཱརྱའི་རིགས་མིན་

སྟབས། གདོང་པ་སྒོར་སྒོར་དང་། སྣ་ཁུག་ཉག་ཉག མིག་ཆུང་ཆུང་ཡོད་པ་རྣམས་ DNA ཐོག་ནས་བལྟས་ན་གཅིག་པ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་རེད། རྒྱ་མི་ཧན་མི་རིགས་དང་

བོད་མི་རིགས་གཉིས་པོའི་ཐོག་མ་འབྱུང་ཁུངས་སྤྲེའུ་ནས་གཅིག་པ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་

ཐ་དད་ཡིན་བཤད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་ལ་ Aryan དང་། Mon-

golian, Dravidian བཅས་གསུམ་ལ་ཕྱེ་སྐབས་ང་ཚོ་ཚང་མ་ Mongolian

ནང་ཚུད་ཡོད། བོད་མི་རིགས་འདི་རྒྱ་མི་རིགས་ལས་ཐ་དད་ཡིན་པ་ཁུངས་བསྐྱལ་ དགོས་པའམ། ཡང་ན་སོ ་ སོ འི ་ བསམ་བློ འི ་ ནང་ཐ་དད་ཡི ན ་པའི ་ འཛི ན ་པ་དམ་པོ ་

ཞིག་ཡོད་ན། དེ་ཐ་དད་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་སྒྲུབ་བྱེད་དེ་སྐད་དང་ཡི་གེ་ལ་མ་

གཏོ ག ས་མེ ད ། སྐད་དང་ཡི ་ གེ ་ དེ ་ སུས་ཀྱང་བསྙོན་དུ་མེ ད ་པའི ་ དན་རྟགས་ཤི ག ་ རེ ད ། དབྱངས་བཞི ་ དང་གསལ་བྱེ ད ་སུམ་ཅུ་ལ་བརྟེན་པའི ་ བོ ད ་པའི ་ སྐད་དང་དེ ་ མཚོ ན ་བྱེ ད ་ཀྱི ་ ཡི ་ གེ ་ དང་། རྒྱ་ནག་གི ་ མི ་ རི ག ས་གཞན་པ་ཚང་མའི ་ སྐད་དང་དེ ་

མཚོ ན ་བྱེ ད ་ཀྱི ་ ཡི ་ གེ ་ གཉི ས ་ཀྱི ་ དབར་འདྲ་མཚུངས་གང་ཡང་མེ ད ། དཔེ ར ་ན་རྒྱ་ མི འི ་ སྐད་ཡི ག ་ལྟ་བུ་ཡི ན ་ན། དབྱངས་དང་གསལ་བྱེ ད ་ཀྱི ་ དབྱེ ་ བ་མེ ད ་པར། གཟུགས་བརྙན་ལ་བརྟེན་པའི་ཡི་གེ་ཤ་སྟག་རེད། གཟུགས་བརྙན་ལ་བརྟེན་པའི་

ཡི་གེ་ཡིན་པར་བརྟེན། དབྱངས་གསལ་དང་སྔོན་རྗེས་སྦྱར་ནས་ཡི་གེ་བཟོ་རྒྱུ་དང་

སྐད་ཆ་བཤད་ཐུབ་ཐབས་མེ ད ་ཅི ང ་། ཚི ག ་རེ ་ རེ ་ ལ་ཡི ག ་གཟུགས་རེ ་ རེ ་ ལོ ག ས་

སུ་ཡོ ད ་པ་ཞི ག ་རེ ད ། བོ ད ་ཀྱི ་ སྐད་ཡི ག ་ནི ་ དབྱངས་གསལ་གཉི ས ་ཀྱི ་ ཐོ ག ་ནས་ འགྲོ་བའི་སྐད་ཅིག་རེད། དེས་ན་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ཐ་དད་ཡིན་པ་དེ་དབང་ 127

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤུགས་ཐོག་ནས་གཅིག་པ་རེད་ཅེས་ལབ་ཐུབ་ཐབས་མེད་ལ། རིགས་ལམ་ཐོག་ ནས་གཅིག་པ་རེད་ཅེས་སྒྲུབ་ཐུབ་ཐབས་མེད།

སྤྱིར་བཏང་ནས་མི་རིགས་ཞེས་པ་དེ་ཨིན་སྐད་ཀྱི་ནེ་ཤན་ (Nation) དོན་

དུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ་རེད། Nation-state theory ངོས་ནས་བལྟས་ན། མིའི་སྤྱི་

ཚོགས་ཤིག་ལ་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་ )Nationhood) ཆགས་ཐུབ་པ་ཞིག་དགོས་ན། དེ་ལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་ཡོད་དགོས་པ་ནི་ཆ་རྐྱེན་དང་པོ་དེ་རེད། བོད་སྐད་ནང་མི་རིགས་ཞེས་པ་དེ་བེད་སྤྱོད་མང་པོ་ཞིག་ལ་གཏོང་མུས་རེད། དཔེར་ ན་ཨིན་སྐད་ཀྱི་ Nation དང་ Race, Ethnic སོགས་བོད་སྐད་དུ་རིགས་ཞེས་

བསྒྱུར་བ་རེད། ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཚིག་མི་འདྲ་བ་བཞིའི་དོན་དུའང་བོད་སྐད་ནང་རིགས་

ཞེས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ གསར་པ་དེ་ཚོའི་ནང་ Nation དང་ Nationality ཟེར་བའི་ཚབ་ལ་ Ethnic ཞེས་བེད་སྤྱོད་བཏང་འགོ་ཚུགས་ནས་ལོ་གང་ཙམ་ཕྱིན་པ་རེད། འདིའི་རྒྱབ་ཏུ་ཏན་ཏན་

ངན་བྱུས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་བཤད་མི་དགོས། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་

རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ལག་ལེན་བསྟར་བཞིན་པའི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཞེས་ པར་ཨིན་སྐད་དུ་ Nationality ཟེར་བ་འཁོད་ཡོད་པ་དེ་འགྱུར་བ་གཏོང་ཐབས་བྱེད་ ཀྱི་འདུག ད་ལྟ་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་རྩ་ཁྲིམས་དེ་ལག་ལེན་གང་ཡང་བསྟར་གྱི་མེད་

རུང། དེའི་འགོ་བརྗོད་ནང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་འདི་མི་རིགས་སྣ་ མང་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་ཞེས་པར་ Multi-national state དང་ Multi-national

country ཞེས་པའི་ཚིག་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད། དེ་ཡོང་

མཚམས་ཤིག་ལ་ Multi-ethnic ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་བེད་སྤྱོད་བཏང་ན། Nation

ཞེས་པའི་དོན་དེ་རིམ་པས་བརླག་རྒྱུ་རེད། Nation ཞེས་པའི་གནས་ཚད་ལ་སྐད་ དང་ཡི་གེའི་ཐོག་ནས་སླེབས་དགོས། བོད་པའི་ནང་དུའང་དབུས་གཙང་དང་། ཁམས།

128

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཨ་མདོ་གསུམ་དང་། དེ་བཞིན་ས་མཚམས་ཀྱི་མི་རིགས་ཚོའི་ནང་ Ethnic ནས་ བརྩི་ན། མི་འདྲ་བ་མང་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་དེ་ཚོ་ཚང་མ་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུ་དང་ དབྱངས་བཞི་ལ་བརྟེན་པའི་སྐད་ཡིག་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད་ན། བོད་མི་རིགས་ནང་

གཏོགས་པ་དེ་གསལ་པོ་མཚོན་ཐུབ། མི་རིགས་རང་གི་མཚོན་རྟགས་བརླག་ན་མི་ རིགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཞེས་པ་དེ་རྫུན་མ་རེད། འཐབ་རྩོད་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་ལྷག་མེད།

བོད་པ་འདི་མི་རིགས་ )Nationality) གཅིག་གི་ངོ་བོར་གནས་དགོས་ན། ངེས་ པར་དུ་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་སོ་སོའི་ཕ་སྐད་ཡིན་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། དེ་རྒྱུན་འཛིན་ བྱེད་རྒྱུ་ང་ཚོའི་ལས་འགན་ཡིན་སྙམ་པའི་ཚོར་སྣང་ཡོད་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ གནད་ཆེན་པོ་རེད།

སེར ་རྟ་ནས་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ཚུལ་ཁྲིམ ས་བློ་གྲོས ་ཀྱིས ་སྐད་ཡིག ་སྐོར ་

གསུང་བཤད་གནང་བའི་ཕྱག་དེབ་ཅིག་ཐོན་ཡོད། ཁོང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཚན་

རིག་སྐོར་ལ་མཁྱེན་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་མཁས་དབང་ཞིག་རེད། དེའི་རྗེས་ལའང་ཕྱག་ དེབ་གཞན་ཞིག་ཐོན་འདུག དེ་ཚོའི་ནང་སྐད་ཡིག་གི་སྐོར་དང་། སྐད་ཡིག་ཉམས་ཆག་

འགྲོ་བའི་སྐོར། སྐད་ཡིག་ཉམས་ཆག་འགྲོ་བའི་མཚོན་རྟགས་གང་དང་གང་ཡིན་པ། སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པའི་ཆ་རྐྱེན་གང་དང་གང་ཡོད་པ་དེ་ཚོ་ཞིབ་ཚགས་པོས་བཀའ་གནང་

འདུག བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་ཐུགས་སྣང་ཡོད་མཁན་ཚོ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་

བཞུགས་མཁན་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ལྗགས་ཀློག་གནང་དགོས། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མི་དང་ ཕན་ཚུན་བགྲོ་གླེང་བྱེད་དགོས་ན། དེང་རབས་སྐད་ཡིག་རིག་པའི་ཚན་རིག་དང་

མཐུན་པའི་ཐོག་ནས་བཤད་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ནས་གོམ་པ་གཅིག་མདུན་ལ་ སྤོས་ནས་གཟིགས་ན། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཡིན་པར་

བརྟེན། ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ན། བོད་པ་རང་ལ་ཕལ་ཆེར་འགྲིག་གི་

ཡོད་རུང་། འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་དེ་ཨ་ཕའི་ཁ་ཕོར་གཙང་ཞེན་ཟེར་བ་ཆགས་རྒྱུ་ 129

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་གཟིགས་ན། རྒྱ་གར་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་སྤྱི་ དང་། ལྷག་པར་དུ་སྟོན་པ་རྣམ་འདྲེན་བཞི་པས་ལེགས་པར་གསུངས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་

པོ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་ཐེག་པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པ་དེ་དག་ཡོངས་སུ་ རྫོགས་པ་དང་། ཆ་ཚང་བ་ད་ལྟ་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་པ་འདིའི་ནང་བོད་སྐད་ནང་

ལ་མ་གཏོགས་མེད། བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་གཉིས་བསྡོམ་ན། ཆོས་ཚན་ ༥༡༠༠ ཡས་མས་ཤིག་ཡོད། དེའི་ནང་རྙིང་མའི་རྒྱུད་འབུམ་ཚུད་མེད། གལ་ཏེ་རྙིང་

མའི་རྒྱུད་འབུམ་བསྡོམ་ན་ཕལ་ཆེར་ཆོས་ཚན་ ༥༣༠༠ ཡས་མས་ཤིག་ཆགས་རྒྱུ་ རེད། ད་དུང་དེའི་ཐོག་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོས་བསྒྱུར་རུང་ཕར་ཚུར་ཐོར་ནས་བཀའ་བསྟན་གྱི་

དཀར་ཆག་ནང་མ་ཚུད་པ་དང་། ཡང་བཀའ་འགྱུར་བྲིས་མ་དེ་འདྲའི་ནང་ལ་ཡོད་པ་ བཅས་ང་ཚོས་ཤེས་པ་ལའང་ཆོས་ཚན་ ༥༠ ཡས་མས་ཤིག་ཡོད། གང་ལྟར་ཉུང་ མཐར་ཆོས་ཚན་ ༥༥༠༠ ཙམ་ཞིག་བོད་སྐད་ནང་བཞུགས་ཡོད། དེ་ཚོའི་ནང་ནས་ད་ ལྟ་ལེགས་སྦྱར་དང་པཱལིའི་སྐད་ངོ་མའི་ནང་ཆོས་ཚན་ ༡༦༠ ཡས་མས་ཤིག་མ་

གཏོགས་མེད། ༥༥༠༠ ཙམ་གྱི་ནང་ནས་ ༡༦༠ ཙམ་དེ་བརྒྱ་ཆ་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་རེད། དེས་ན་བརྗོད་དོན་དེ་དག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་ན། བོད་སྐད་ལ་མ་བརྟེན་པར་འགྲོ་ ས་མེད། ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་ལ་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ནང་པའི་རིག་གནས་དང་། ནང་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས། ལྷག་པར་དུ་ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་

སྐོར་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་ཧ་ཅང་མང་པོ་རེད། དེའི་དབང་གིས་བཀའ་འགྱུར་དང་ བསྟན་འགྱུར་ནུབ་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ སྐད་ཡི ག ་ནང་བསྒྱུར་རྒྱུའི ་ ལས་གཞི ་ འགྲོ ་ དང་འགྲོ ་ བཞིན་པ་རེད། དེ་ཡང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཁོ་རང་ཚོས་དང་བླང་ཐོག་ནས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

བཀའ་འགྱུར་བསྒྱུར་རྒྱུའི་ལས་གཞི་དེ་ལ་ ༨༤༠༠༠ བསྒྱུར་འཆར་ (84000 Translation project) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། སྔོན་མ་ཐོག་མ་འགོ་འཛུགས་སྐབས་

སུ་ལོ་བརྒྱའི་འཆར་གཞི་རེད། ང་འདིར་ཡོང་ཁར་དེའི་བསྐྱར་ཞིབ་ཀྱི་ཚོགས་འདུར་

130

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཕྱིན་པ་ཡིན། ད་ལྟ་ཁོང་ཚོའི་ཚོད་དཔག་ལྟར་ན། ལོ་བརྒྱའི་འཆར་གཞི་དེ་ལོ་བཞི་

བཅུའི་ནང་ཕལ་ཆེར་འགྲུབ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་ཚུལ་བརྗོད་ཀྱི་འདུག འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ ཡོངས་ཀྱིས་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་ཚན་རིག་ལ་དོ་སྣང་སྔར་ལྷག་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ།

དོ་སྣང་བྱེད་རྒྱུ་དེ་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་ནང་མ་གཏོགས་མེད་པ་ཡིན་སྟབས། བོད་སྐད་ དེ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཞིག་རེད། རྒྱ་སྐད་ནང་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་ཡོད་རེད།

བཀའ་འགྱུར་ང་ཚོ་ལས་ཕྲན་བུ་ཉུང་བ་རེད། བསྟན་འགྱུར་ང་ཚོ་ལས་ཧ་ཅང་ཉུང་བ་ རེད། ངས་གྲངས་ཀ་ཞིབ་ཚགས་ངེས་ཀྱི་མི་འདུག་སྟེ། ཕལ་ཆེར་རྒྱ་སྐད་ནང་བཞུགས་

པ་དེ་ཆོས་ཚན་ ༣༠༠༠ བརྒལ་ཙམ་ཞིག་ཡིན་པ་ཡོད། དེ་བཞིན་རྒྱ་སྐད་ནང་

བཞུགས་པ་དེ་བོད་སྐད་ཀྱི་བསྒྱུར་དང་གནས་ཚད་མཉམ་པ་ཞིག་མེད། གང་ལགས་ ཤེ་ན། ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་རྒྱ་སྐད་ནང་བསྒྱུར་འགོ་འཛུགས་སྐབས་རྒྱ་སྐད་ཡར་ རྒྱས་ཕྱིན་ནས་གཏན་འབེབས་བྱུང་ཟིན་པའི་རྗེས་སུ་རེད། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་པོའི་

མཇུག་ཙམ་ནས་རྒྱ་སྐད་ནང་ནང་པའི ་ གཞུང་ལུགས་བསྒྱུར་འགོ ་ ཚུགས་པ་རེ ད ། རྗེས་སུ་མུ་མཐུད་བསྒྱུར་བ་རེད། དེར་བརྟེན་རྒྱ་སྐད་ནང་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལ་གང་ ཡོད་པ་དེ་བསྒྱུར་ཐུབ་ཀྱི་མེད། དེའི་དབང་གིས་ད་ལྟ་རྒྱ་སྐད་ལ་ཡོད་པའི་མདོ་དང་

བསྟན་བཅོས་ནས་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལ་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མེད། ཨིན་སྐད་

ལ་ Reconstruction (བསྐྱར་གསོ་) དང་ Retranslation (བསྐྱར་བསྒྱུར་) ཞེ ས ་སྒྱུར་སྟངས་མི ་ འདྲ་བ་གཉི ས ་རེ ད ། བོ ད ་སྐད་ནས་ལེ ག ས་སྦྱར་གྱི ་ སྐད་ལ་

བསྐྱར་གསོ ་ བྱེ ད ་ཐུབ་ཀྱི ་ ཡོ ད ། བསྐྱར་གསོ ་ བྱས་པའི ་ དཔེ ་ ཆ་ཁ་ཤས་རྗེ ས ་སུ་ སཾསྐྲིཏའི་སྐད་ངོ་མའི་ནང་ཐོབ་སྐབས་བརྒྱ་ཆ་ ༩༨% ལྷག་ཙམ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་

ཆགས་འདུག་བཤད་ཀྱི་ཡོད་རེད། རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ནས་བསྐྱར་བསྒྱུར་མ་གཏོགས་

བསྐྱར་གསོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད། དེ་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་སྐྱེ་འགྲོའི་བདེ་ཐབས་ལ་ ནང་པའི་རིག་གཞུང་དེ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་ལ་ 131

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་འདི་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད། ང་ཚོས་དེ་

གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་ཕར་བཤད་དགོས་ཀྱི་མི་འདུག ཁོང་རང་ཚོས་ཚུར་བཤད་ཀྱི་

འདུག ཉིན་གཅིག་བོད་པ་ན་གཞོན་དེ་ཚོས་མགོ་སེར་ས་ནས་བོད་སྐད་བསླབ་དགོས་ པའི་དུས་ཚོད་ཤར་མི་སྲིད་པ་མ་རེད། བསླབ་མི་ཆོག་པ་གང་ཡང་མེད་རུང་། དེ་ངོ་ཚ་ པོ་ཞིག་མ་རེད་དམ། སོ་སོའི་ཕ་སྐད་དེ་བརྗེད་ནས་མི་གཞན་ཞིག་སར་གཞི་ནས་ བསླབ་དགོས་བྱུང་ན་ཕ་ཤུལ་བུས་འཛིན་མ་བྱུང་བ་རེད།

སྤྱིར་རིག་གནས་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་ནང་དོན་རིག་པ། དེ་བཞིན་

རྒྱ་གར་ནས་བོད་ལ་ནང་ཆོས་མ་དར་གོང་བོད་པ་རང་གི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བོན་པོའི་ རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་བཅས་ཆ་ཚང་ད་ལྟ་བོད་སྐད་ནང་མ་གཏོགས། སྐད་ཡིག་ གཞན་ནང་མེད། དེང་སང་ང་ཚོས་སྐད་ཆ་བཤད་སྐབས་བོན་པོའི་ཆོས་ཞེས་བཤད་

སྟངས་ཤིག་འདུག དེ་ཁྱད་མཚར་ཞིག་རེད། བོན་པོ་ལ་ཆོས་ཞེས་བཤད་སྲོལ་མེད། བོན་པོ་ལ་བོན་ཞེས་བརྗོད་དགོས་རེད། བོན་པོ་ཚོས་རྩོད་པ་རྩོད་སྐབས་བུམ་པ་ བོན་ཅན་བཤད་པ་མ་གཏོགས། བུམ་པ་ཆོས་ཅན་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་མེད། བོན་ཞེས་པ་

དེ་ཆོས་ཟེར་བའི་ཚིག་གི་ཚབ་རེད། བླ་མ་ལ་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ།། སངས་རྒྱས་ལ་ སྐྱབས་སུ་མཆིའོ།། བོན་ལ་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ།། དགེ་འདུན་ལ་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ།།

ཞེས་བོན་པོའི་སྐྱབས་འགྲོ་བྱེད་སྟངས་རེད། དེས་ན་བོན་གྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ ཀྱང་བོད་སྐད་ནང་མ་གཏོགས། བོན་གྱི་ཐོག་མའི་སྐད་ཡིག་ཏུ་བརྩི་བའི་ཞང་ཞུང་ དང་། ཡུ་གུར་གྱི་སྐད་སོགས་ཀྱི་ནང་དེང་སང་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་གཅིག་ཀྱང་

མེད། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་ནས་བསྒྱུར་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། བོད་པ་རང་གིས་བྲིས་པའི་

མདོ་དང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་དགོངས་འགྲེལ་དང་། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་བོད་ པའི་གཞུང་ལུགས་དཔེར་ན་གསོ་བ་རིག་པས་མཚོན་པའི་རིག་གནས་དེ་ཚོ་ཚང་མ་

བོད་སྐད་ལ་མ་བརྟེན་པར་སྐད་ཡིག་གཞན་པའི་ནང་ཁུངས་མི་འཁྱོལ་བ་དེ་ཧ་ཅང་

132

གསལ་པོ་རེད།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ང་ཚོས་བོད་པ་འདི་རླབས་ཆེན་གྱི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ཞེས་བཤད་མུས་

རེད། ད་ལྟ་བསམ་བློ་གཏོང་སྐབས་དོན་ངོ་མའི་ཐོག་ལའང་རླབས་ཆེན་གྱི་མི་རིགས་ ཤིག་རེད་འདུག འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་བོད་ཀྱི་མི་རིགས་དང་འགྲན་བསྡུར་བྱེད་ ཐུབ་མཁན་གྱི་མི་རིགས་གཅིག་ཀྱང་མེད་ཅེས་ངས་བཤད་དང་ཤོད་བཞིན་པ་ཡིན།

གཅིག་བྱས་ན་ཧམ་པ་ཚ་བ་ལ་ཞེས་བཤད་མདོག་ཁ་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་དེར་རྒྱུ་མཚན་ ཡོད། བོད་པ་རྟག་ཏུ་མི་འབོར་ས་ཡ་དྲུག་ཡས་མས་ཤིག་གནས་པ་རེད། ཁ་ཤས་ཀྱིས་

བོད་པ་མི་འབོར་ས་ཡ་དྲུག་ལས་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་གསུང་མཁན་ཡང་ཡོད། དེ་ཚོས་ སྒྲུང་གཏམ་གཞི་ལ་བཞག་ནས་གསུང་བ་མ་གཏོགས། བྱུང་རབས་ནས་གསུང་གི་

མེད། སྒྲུང་གཏམ་ནང་དམག་འབུམ་བརྒྱ་ཟེར་བ་དེ་འདྲ་བྲིས་པ་མང་པོ་ཡོད་རེད། ང་ ཚོའི་མི་འབོར་གྲངས་ཀ་དེ་སོག་པོའི་འོག་ཡོད་སྐབས་བརྒྱབས་པ་རེད་མ་གཏོགས།

བོད་པ་རང་གིས་མི་འབོར་གྲངས་བཤེར་བྱས་མྱོང་མེད། ང་ཚོ་ཕྱི་ལོ་ ༡༢༡༦།༡༧ ནས་ ༡༢༦༠ རེ་གྲངས་བར་སོག་པོའི་འོག་ལ་བསྡད་སྐབས་སོག་པོས་མི་དྲུག་རེ་ལ་

མི་ཚང་དང་། དེ་ལ་འདུས་ཚང་ཟེར་བའི་མིང་བཏགས་ཏེ། འདུས་ཚང་བརྒྱ་ལ་བརྒྱ་ དཔོན་དང་། སྟོང་ལ་སྟོང་དཔོན། ཁྲི་ལ་ཁྲི་དཔོན་ཞེས་དེ་དུས་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གི་

རྣམ་གཞག་དེ་བྱུང་བ་རེད། དེ་ནས་བཟུང་སྟེ་ང་ཚོའི་ཁ་རྒྱུན་ལ་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ཅེས་ འཇགས་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོར་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་

ཁབ་ཀྱི་མི་འབོར་གྲངས་བཤེར་གྱི་སྙན་ཐོའི་ནང་བོད་རིགས་ས་ཡ་ལྔ་དང་གྲངས་ཆུང་ གསུམ་ཙམ་མ་གཏོགས་མི་འདུག ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོའི་མི་འབོར་གྲངས་བཤེར་གྱི་སྙན་

ཐོ་དེ་ངས་མཐོང་མ་སོང་། ད་ལྟ་ང་ཚོས་བོད་ཡུལ་རྒྱ་ཡུལ་དུ་བསྒྱུར་གྱི་ཡོད་པ་དང་། བོད་ཡུལ་ནང་བོད་རིགས་ལས་རྒྱ་རིགས་མང་བ་ཆགས་འདུག་ཅེས་གཞི་གཞག་ས་

དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོའི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་འབོར་གྲངས་ 133

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤེར་གྱི་སྙན་ཐོ་འདིའི་ཐོག་ནས་བཤད་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེའི་ནང་བོད་དུ་བོད་རིགས་མ་ ཡིན་པ་ཕལ་ཆེར་ས་ཡ་བདུན་དང་གྲངས་ཆུང་ཁ་ཤས་ཤིག་བཤད་འདུག

ང་ཚོར་བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པའི་ནང་གཞི་ནས་སྐད་ཡིག་གི་བརྡ་སྤྲོད་རིག་པ་ཆ་

ཚང་བ་ཞིག་བྱུང་། བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པ་ནས་ད་ལྟ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ བར་ལོ་ཆིག་སྟོང་

ཉིས་བརྒྱ་གསུམ་བརྒྱ་མ་གཏོགས་སོང་མེད། དུས་ཚོད་ཧ་ཅང་ཐུང་ཐུང་རེད། རྒྱ་གར་ ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ལོ་བདུན་སྟོང་བརྒལ་བའི་ཡིག་ཐོག་འཁོད་པའི་བྱུང་རབས་ཡོད་རེད། མི་

འབོར་ནི་ས་ཡ་མིན་པར་དུང་ཕྱུར་གྱི་སྐད་ཆ་རེད། དེའི་ནང་ནས་བྱུང་བའི་རྩོམ་ཡིག་ རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་དང་ལོ་ཉུང་ངུའི་ནང་བརྩམས་པའི་

རྩོམ་རིག་གཉིས་པོ་གྲངས་དང་སྤུས་ཀ་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ནས་བསྡུར་ན། བོད་པ་ལྷག་པ་ མ་གཏོགས་རྒྱ་གར་ལྷག་པ་མེད། ང་ཚོས་ཚོད་དཔག་བྱེད་ན། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་ འགྱུར་བཤད་མི་དགོས། བོད་ཀྱི་བླ་མ་ཀུན་མཁྱེན་བོ་དོང་པའི་གསུང་འབུམ་ལའང་པོ་

ཏི་བརྒྱ་དང་དྲུག་བདུན་ཞིག་ཡོད། དེ་བཞིན་བླ་མ་མང་ཆེ་བའི་གསུང་འབུམ་ལ་པོ་ཏི་ བཅོ་བརྒྱད་ཙམ་དང་། ཉུང་མཐར་ལྔ་དྲུག་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་རེད། དེ་ཚོ་ཚང་མ་བསྡོམ་ན་

ཧ་ཅང་འབོར་ཆེན་པོ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། གནས་ཚད་མཐོ་བའི་རྩོམ་རིག་ཤ་སྟག་ལས།

གང་བྱུང་ངག་འཁྱལ་གྱིས་བྲིས་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད། དེས་ན་མི་རིགས་གཞན་སུས་ ཀྱང་བཞག་མི་ཐུབ་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་ལག་རྗེས་ཤིག་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་བཞག་ ཡོད། དེ་ནི་སྐད་ཡིག་དང་རྩོམ་རིག་ཐོག་ནས་བཞག་པ་མ་གཏོགས་དཔལ་འབྱོར་དང་

། ཆབ་སྲིད། དམག་དོན་ཐོག་ནས་བཞག་མེད། ལར་ནས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ནས་ག་དུས་

ཡིན་ནའང་ཞབས་འདྲེན་ཞུས་པ་རེད། དེ་བཞིན་སྔོན་མ་དམག་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་ པའི་སྐབས་ཤིག་བྱུང་བ་མ་གཏོགས། བོད་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་བའི་རྗེས་

ལ་བོད་པས་དམག་ཤུགས་ཐོག་ལ་ཧ་ལམ་དོ་སྣང་སྤྲད་མེད། དེ་འདྲའི་ལག་རྗེས་ཅན་ གྱི་སྐད་ཡིག་དེ་ད་ལྟའི་མི་རབས་ཀྱིས་དོ་སྣང་མེད་པར་བཞག་ན་ཧ་ཅང་མ་རབས་རེད་

134

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལ། ཁྲེལ་མེད་ཀྱང་རེད།

བོད་ནང་བཙན་དབང་འོག་ལ་སྐད་ཡིག་ཉམས་ཆག་འགྲོ་གི་ཡོད། སྐད་ཡིག་

སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་ཞིག་མངོན་གསལ་དོད་པོས་བརྩམ་ན། སྲོག་ཐོག་དང་ཚེ་

བཙོན་ལ་འགྲོ་བའི་ཉེན་ཁ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཡིན་རུང་། ད་དུང་བློ་ཁོག་བསྐྱེད་ནས་

སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་བཙན་བྱོལ་ལས་ཧ་ཅང་མང་བ་གནང་གི་ཡོད། བོད་ ནང་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་མཇུག་བསྡོམས་ཙམ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ད་བར་རྩོམ་ རིག་དང་། ཡིག་ཆ་རྙིང་པ་བསྡུ་རུབ། ཡིག་ཆ་རྙིང་པ་དཔར་བསྐྲུན་བཅས་ཀྱི་ཐོག་

འདས་པའི་ལོ་སུམ་ཅུ་བཞི་བཅུའི་ནང་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་རྗེས་མང་པོ་བཞག་ཡོད། གཞན་པ་ལྟ་ཞོག བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མའི་ཕྱག་ལས་རྐྱང་རྐྱང་ལ་

མཚོན་ནའང་ཧ་ལས་པ་རེད། དེ་ནི་དངོས་གནས་བྱས་ན་ང་ཚོ་རང་དབང་ཡོད་པའི་ བཙན་བྱོལ་ལ་སྡོད་མཁན་ཚོས་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་རུང་། དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་དེ་ འདྲའི་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱ་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་བཙན་འོག་ལ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོས་གནང་བ་

རེད། དེས་ན་རང་དབང་ལུང་པར་ཡོད་མཁན་ཚོས་སྐད་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་མེད་པར་ ཉམས་ཆག་ཕྱིན་ན། མི་གཞན་པའི་གྱོང་གུན་ཇི་ཙམ་ཡོད་མིན་བཤད་མི་དགོས་པར།

སོ་སོར་ཡང་གྱོང་གུན་དེ་ལྷག་མ་ཆེ་བ་མི་ཚེ་འདིའི་ནང་བསབས་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་ རྒྱུ་རེད།

གནས་ཚད་ཆ་ནས་བཤད་ན། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་འདི་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་

ཡོངས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ ༧༠༠༠ ཡས་མས་ཤིག་ཡོད་པ་དེའི་ནང་ནས་ཨང་གཉིས་པ་རེད་

ཅེས་བཤད་ཐུབ། གང་ལགས་ཤེ་ན། ད་ལྟ་སྐད་ཡིག་ཚང་མའི་ནང་ནས་གནས་ཚད་ མཐོ་ཤོས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ (སཾསྐྲིཏ་) ལ་བརྩི་བ་རེད། སཾསྐྲིཏའི་སྐད་ཤེས་མཁན་

ཉུང་ཉུང་ཡིན་སྟབས། བེད་སྤྱོད་མ་ཐུབ་པ་མ་གཏོགས། ཀམ་པུ་ཊར་ནང་བེད་སྤྱོད་ བྱེད་རྒྱུའི་སྐད་ལ་སཾསྐྲིཏ་ལས་ལྷག་པ་མི་འདུག་ཅེས་ཀམ་པུ་ཊར་ཚན་རིག་པ་ཚོས་ 135

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ངོས་ལེན་བྱས་པ་ཞིག་རེད། དེའི་ཐོག་རྒྱ་གར་ནང་ལས་ཀའང་ཧ་ཅང་མང་པོ་བྱས་པ་ རེད། སྔོན་མ་ང་ཝཱརཱཎསཱི་ལ་ཡོད་སྐབས་ལས་གཞི་དེ་འདྲ་མང་པོའི་ནང་མཉམ་ཞུགས་ བྱས་མྱོང་། ཀམ་པུ་ཊར་གྱི་ལས་འཆར་ནང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དེ་ཧ་ཅང་ཚན་རིག་

དང་མཐུན་པ་ཡིན་སྟབས། བཅུག་བདེ་པོ་དང་། ལས་འཆར་གང་འདྲ་ཐོག་གཏང་ནའང་

གཏང་ཆོག་ཆོག ཧ་ཅང་སྟབས་བདེ་པོ་འདུག་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་དེང་ སང་རྒྱ་གར་ནང་སཾསྐྲིཏ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཤེས་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་རེད། དེ་འདྲའི་

དབང་གིས་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་མ་བྱུང་བ་མ་གཏོགས། དངོས་དོན་གྱི་ཆ་ནས་སཾསྐྲིཏའི་

སྐད་དེ་སྐད་ཡིག་ཚན་རིག་ཐོག་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་སྐབས། སྐད་ཡིག་གི་གནས་ ཚད་མཐོ་ཤོས་ཡིན་པ་དེ་འདྲ་རེད། དེ་ནས་སཾསྐྲིཏའི་སྐད་དང་དོ་མཉམ་ཐོག་འགྲོ་ཐུབ་ མཁན་ད་ལྟའི་ཆར་བོད་སྐད་མ་གཏོགས་མེད། མི་ཚོས་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་འདི་བོད་སྐད་

ལས་ལྷག་པ་མེད་དམ་ཞེས་བརྗོད་སྲིད། རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་རྣམས་སཾསྐྲིཏའི་སྐད་དང་ཉེ་ ཤོས་ཡིན་གྱི་རེད། ཏ་མིལ་དང་ཏེལ་གུ་སོགས་ཀྱི་ནང་སཾསྐྲིཏའི་ཚིག་མང་པོ་ཡོད།

འོན་ཀྱང་གནས་ཚད་ཐོག་ནས་བརྩི་ན། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནང་གང་མངོན་པར་

གསལ་ཐུབ་པ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཡིག་གཞན་ནང་མངོན་པར་གསལ་མི་ཐུབ། མངོན་ པར་གསལ་བ་ཞེས་བརྗོད་སྐབས། ཨིན་སྐད་ལ་ Express ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། གང་

ལྟར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ནང་གང་མངོན་པར་གསལ་ཐུབ་པ་བརྒྱ་ཆ་བརྒྱ་ཐམ་པ་ཇི་མ་ ཇི་བཞིན་བོད་སྐད་ནང་མངོན་པར་གསལ་ཐུབ། དཔེར་ན། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནང་ དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཧ་ཅང་མང་པོ་རེད། རྩོམ་རིག་སྐབས་སུ་གནས་སྐབས་

དང་དགོས་མཁོ་མི་འདྲ་བའི་ཆེད་དུ་དོན་གཅིག་ལ་མིང་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་བེད་སྤྱོད་

གཏང་རྒྱུ་ཡོད་རེད། ཉི་མ་ལྟ་བུ་གཅིག་ལ། རྟ་བདུན་ཅན། ཚ་ཟེར་ཅན། པདྨའི་གཉེན། ཉིན་བྱེད་སོགས་མིང་ཉི་ཤུ་རྩ་གྲངས་ཤིག་ཡོད་རེད། དེ་འདྲ་སྐད་ཡིག་གཞན་གཅིག་ ལའང་མེད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཡིག་གཞན་རྣམས་ཀྱི་ནང་དུའང་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་

136

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མེད། འོན་ཀྱང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནང་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་ཆ་ཚང་བོད་

སྐད་ནང་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་ཡོད་རེད། དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནང་ ཉེ་བསྒྱུར་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད། དེ་ནི་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་མང་ཆེ་བའི་ནང་མེད། ཧིནྡཱིའི་

ནང་ཕྱེད་ཙམ་ཞིག་ཡོད། རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཡིག་གཞན་མཻཐིལི་ལྟ་བུ་ཁ་ཤས་ནང་ཕྱེད་ ཀ་ལྷག་ཙམ་ཞིག་ཡོད་ས་རེད། ཡིན་ནའང་བོད་སྐད་ནང་ཉེ་བསྒྱུར་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་

ཡོངས་རྫོགས་ཡོད། ཉེ་བསྒྱུར་ཞེས་པ་ནི་མིང་གཅིག་ལ་ཚིག་གཅིག་སྔོན་དུ་བསྣན་

སོང་ན་དོན་འགྱུར་བ་འགྲོ་བ་རེད། དཔེར་ན། ཤུདྡྷ་ (དག་པ་) ཞེས་པའི་ཚིག་ལ་བི་

སྦྱར་ན་བིཤུདྡྷ་ (རྣམ་པར་དག་པ་) དང་། པརི་སྦྱར་ན་པརིཤུདྡྷ་ (ཡོངས་སུ་དག་པ་ ) ཆགས་འགྲོ་བ་རེད། དེ་ཚོ་ཚང་མར་དོན་མི་འདྲ་བ་ཡོད་རེད། དེ་འདྲའི་དབང་གིས་ སྐད་ཡིག་རང་གི་གནས་ཚད་ཆ་ནས་བལྟས་ནའང་ལེགས་སྦྱར་བཞིན་ཆ་ཚང་བརྒྱ་ ཆ་བརྒྱ་ཐམ་པ་ཡང་དག་པར་བསྒྱུར་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་བོད་སྐད་མ་གཏོགས་

མེད། སྐད་ཡིག་གི་གནས་ཚད་མཐོ་པོ་ཡོང་བ་དེའང་། སྔོན་ཆོས་རྒྱལ་ལོ་པཎ་ དང་། ལྷག་པར་དུ་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་བཀྲིན་ཅན་གང་དེའི་སྐུ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་ བྱུང་བ་ཞིག་རེད། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་གསར་

འཛུགས་གནང་སྐབས། ཆོས་རྒྱལ་ལ་བཀའ་སློབ་གལ་ཆེན་གཉིས་གནང་ཡོད། དང་

པོ་ནི། ཁྱེད་ཚོ་བོད་མི་ན་གཞོན་རབ་ཏུ་བྱུང་ནས་བསྙེན་རྫོགས་ཀྱིས་དགེ་འདུན་གྱི་ སྡེ་འཛུགས་དགོས་མ་གཏོགས། རྟག་ཏུ་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་ནས་དགེ་སློང་གདན་ འདྲེན་ཞུས་པ་དེས་ཁུངས་འཁྱོལ་ཐབས་མེད། གང་ལྟར་སོ་སོ་ས་གནས་ཀྱི་མི་རབ་

ཏུ་བྱུང་ནས་རབ་བྱུང་གི་སྡེ་འཛུགས་དགོས་ཞེས་གསུངས་ཡོད། སྐབས་དེར་བོད་པ་

ཚོས་གྲྭ་པ་བྱེད་ཐུབ་ཨེ་ཡོང་སྙམ་པའི་ཧ་ཅང་འཇིགས་སྣང་ཡོད་ཚོད་འདུག དེར་ བརྟེན་དང་པོ་རབ་ཏུ་འབྱུང་མཁན་མི་བདུན་ལ་སད་མི་མི་བདུན་ཞེས་ཚོད་བལྟའི་ཆེད་ མི་བདུན་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་རེད། ཚོད་བལྟའི་མི་བདུན་པོ་དེ་ཡག་པོ་བྱུང་བ་ཡིན་སྟབས། 137

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྗེས་སུ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ གཡས་གཡོན་ལ་རབ་བྱུང་བཙུན་མ་ནི་མི་འབོར་གྱི་བརྒྱ་ཆ་

དྲུག་དང་གྲངས་ཆུང་ཁ་ཤས་ཤིག་ཆགས་པ་རེད། དེ་ནི་ཧ་ཅང་མང་པོ་རེད། བཀའ་

སློབ་གཉིས་པ་དེ། སྡེ་སྣོད་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞི་བཅས་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་

ཡོངས་རྫོགས་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་དགོས། བོད་སྐད་ནང་གཞུང་ལུགས་ཆ་ཚང་མེད་ ན་མི ་ ཚེ ་ ཕྱེ ད ་ཀ་སྐད་ཡི ག ་བསླབ་རྒྱུར་བདག་ནས་གཞུང་ངོ ་ མར་སློ བ ་སྦྱོ ང ་བྱེ ད ་

སྐབས་རྒས་འཁོགས་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། དང་པོ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གཞུང་ ལུགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་ཆ་ཚང་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་དགོས་ཞེས་

གསུངས་པ་རེད། གནས་བརྟན་ཀཱཏྱཱཡན་ལ་སོགས་པ་འཕགས་པ་གནས་བརྟན་སྡེ་

པའི་བླ་མ་རྣམས་ཀྱིས་མ་ཡན་མར་དང་། ཤ་ཡམ། ཤྲཱི་ལངྐཱ་བཅས་སུ་པཱལི་ནས་རང་གི་ ལུང་པའི་སྐད་ནང་བསྒྱུར་རྒྱུའི་བཀའ་འཁྲོལ་གནང་མེད། གལ་ཏེ་སོ་སོའི་ལུང་པའི་

སྐད་ནང་བསྒྱུར་ན་ནོར་འཁྲུལ་ཡོང་རྒྱུར་བརྟེན། སྔོན་ལ་པཱལི་བསླབས་ཏེ་གཞི་ནས་ ནང་ཆོས་སྦྱང་དགོས་ཞེས་གསུངས་པ་རེད། ད་ལྟའང་ཁོང་ཚོའི་སྡེ་སྣོད་གསུམ་པོ་

པཱལིའི་ནང་བཞུགས་ཡོད། དགེ་འདུན་པ་ཚོས་སོ་སོ་ཐར་པའི་མདོ་ཡང་པཱལིའི་ནང་ འདོན་གྱི་རེད། གལ་ཏེ་གསོ་སྦྱོང་ནང་དགེ་འདུན་ ༥༠༠ ཐམ་པ་ཡོད་ན། ཆ་ཚང་གིས་

པཱལི་མཁྱེན་པའི་ངེས་པ་གང་ཡང་མེད། དེའི་ནང་གྲྭ་པ་གསར་པ་ཚོས་པཱལི་ཤེས་ཀྱི་མ་ རེད། ཡིན་ནའང་སོ་སོ་ཐར་པའི་མདོ་པཱལིའི་ནང་འདོན་གྱི་ཡོད་རེད། དེ་ནི་ལས་ཚད་ དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་མེད་ཐེ་ཚོམ་རེད། ཚང་མས་མདོ་ཉམས་སུ་མྱོང་ཐུབ་

རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོའི་ལྷན་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་གནས་བརྟན་

དགེ་སློང་མཁས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སོ་སོ་ཐར་པའི་མདོ་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ན་གང་འདྲ་

བྱས་ཡོང་། ནོར་འཁྲུལ་འགྲོ་གི་མ་རེད་དམ་ཞེས་ཞུ་སྐབས། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་དེ་

བསྒྱུར་དགོས་རེད། ནོར་འཁྲུལ་མི་འགྲོ་བ་དེ་ང་ཚོས་བཟོ་དགོས། སྐད་ཡིག་ཡར་རྒྱས་ 138

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཏང་ནས་ཏག་ཏག་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས་ཞེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ནས་བཟུང་ སྒྱུར་གྱི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བྱུང་བ་ཡིན་སྟབས། ད་ལྟའི་གནས་བབས་འདི་

ཆགས་པ་རེད། དེས་ན་སྐད་ཡིག་གི་གནས་བབས་ཆ་ནས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དང་དོ་ མཉམ་པ་ཞིག་ཡོད་རེད།

སྐད་ཡིག་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་མིན་སྲིད་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན་དེ་ནི་མི་རིགས་

ཀྱི་མཚོན་དོན་རེད། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཆ་ནས་བལྟས་ན་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་ཧ་ཅང་ གལ་ཆེན་པོར་བརྩི་བའི་གནའ་རབས་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་པ། མི་རབས་

སྔོན་མའི་ཕྱག་རྗེས་ཀྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ན་འཇིག་རྟེན་མི་རིགས་སུས་ཀྱང་འགྲན་བསྡུར་ མེད་པ། སྐད་ཡིག་གི་གནས་ཚད་ཆ་ནས་བལྟས་ན་སྐད་ཡིག་ཡོངས་རྫོགས་ནས་ཨང་ གཉིས་པར་སླེབས་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་ཡིན་པ་བཅས་དེ་དག་ངས་སྒྲོ་བཏགས་པ་དང་།

འུད་བཤད་པ། ཧམ་པ་བཤད་པ་རྩ་བ་ནས་མིན། རིགས་པས་དཔྱད་ན་རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ ཆགས་ཡོད་རེད། གལ་ཏེ་འདི་འགྲིག་གི་མི་འདུག་དགོངས་པ་ཡིན་ན། མི་འགྲིག་པའི་རྒྱུ་

མཚན་གསུང་ན་འགྲིག་གི་རེད། ངས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་མཐོང་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཞིག་ རེད།

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་སྐོར། བོད་པའི་སྐད་ཡིག་གིས་བོད་མི་རིགས་

སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ཡིན་ནམ། ཡང་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་ སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་ལ་བཤད་ཁག་པོ་རེད། ད་ལྟ་བོད་མི་རིགས་

ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུའི་ཐོག་འདུན་པ་དང༌། ནུས་པ་གཉིས་ཀ་ག་ཚོད་ ཡོད་མེད་ངས་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་པ་ལ་སྔོན་དང་པོར་འདུན་པ་ཡོད་

དགོས་རེད། འདུན་པ་དེ་སྐད་ཡིག་ལ་དགའ་སྣང་ཡོད་པའི་དབང་གིས་ཡོང་དགོས་མ་ གཏོགས། སྐད་ཡིག་དེ་རྡོག་ཁྲེས་ལྟ་བུར་མཐོང་ན། དེ་རྒྱུན་རིང་པོ་འཁྱེར་ཐུབ་ཐབས་ 139

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མེད། འཁྱེར་བ་ཡིན་ནའང་སྡུག་ཁྲལ་དང་བཙན་དབང་རང་རེད། རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་

ནང་གི་བཙན་བྱོལ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། བོད་མི་ཁ་འཐོར་ཉུང་ཉུང་ རེད། ཕལ་ཆེ་བ་མཉམ་སྡོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། སློབ་གྲྭའང་ལོགས་སུ་ཡོད་རེད། དེ་

ཚོའི་ནང་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་ཕྲན་བུ་ལས་སླ་བ་ཡོད་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་ལུང་པ་

ཁག་དང་། ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལུང་པ་གཞན་མི་འབོར་ཆེན་པོའི་ནང་རྦད་དེ་ཁ་ཐོར་ བའི་བོད་པ་ན་གཞོན་ཚོས་རང་གི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཏན་ཏན་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་

རེད། དེར་ཕ་མའི་ལས་འགན་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད་རེད། ཕྲུ་གུ་ཆུང་དུས་སྐབས་སུ་

རང་སྐད་དེ་མ་བརླག་པར་ཉར་ཐུབ་ན། ཡི་གེ་རྗེས་མ་བསླབ་ནའང་སྐྱོན་ཆེན་པོ་ཡོད་

མ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག མཐའ་མ་ཡི་གེ་མ་ཤེས་པར་ཡིག་རྨོངས་སུ་ལྷག་ནའང་མི་ དང་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་ཐུབ་མཁན་ཞིག་ཆགས་ན། མི་རིགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ཕྱེད་ ཀ་ལྷག་གི་ཡོད་རེད། དེས་ན་ཡབ་ཡུམ་ཚོས་ཁྱིམ་ཚང་ནང་ཕྲུ་གུ་ཆུང་ཆུང་མཉམ་དུ་

སོ་སོའི་ཕ་སྐད་བེད་སྤྱོད་བཏང་སྟེ། ཕྲུ་གུས་སྐད་ཆ་ཐོག་མར་བཤད་སྐབས་སམ། སྐད་

ཆ་བཤད་སྟངས་སློབ་སྐབས་ཕ་སྐད་ཐོག་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་ན། སྐད་ཡིག་གཞན་ པ་རང་བཞིན་གྱིས་ཤེས་འགྲོ་གི་རེད། བོད་ཡིག་མ་ཤེས་པ་ཡིན་ནའང་རྒས་འཁོགས་

སྐབས་སུ་བསླབ་ཆོག་གི་རེད། སྐད་ཁྱོན་ནས་མ་ཤེས་པར་གཞི་ནས་ཡི་གེ་གཅིག་ པུའམ། ཡང་ན་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀ་བསླབ་དགོས་བྱུང་ན་ཧ་ཅང་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ རེད། སྐད་ནི་དབུས་སྐད་དང་། གཙང་སྐད། ཁམས་སྐད། ཨ་མདོའི་སྐད་སོགས་གང་

ཡིན་ཡང་སྲ་ཐག་ཐག་ཅིག་བརྒྱབས་ཐུབ་ན་ཁྱད་པར་གང་ཡང་མེད། བོད་ཀྱི་རྗོད་སྐད་

མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཡོད་རུང་། ཚང་མ་དབྱངས་གསལ་སུམ་ཅུ་སོ་བཞི་ལ་བརྟེན་པའི་ སྐད་ཡིག་ཤ་སྟག་ཅིག་རེད། མི་འདྲ་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད། ཕྲུ་གུའི་འཚར་ལོངས་ནང་

ཐོག་མ་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུའི་གོམས་གཤིས་དེ་སྐད་ཡིག་གཞན་ནང་འཇགས་ཏེ། རྗེས་

མ་སོ་སོའི་ཕ་སྐད་དེ་ཕྱི་རྒྱལ་སྐད་ཡིག་གི་ངོ་བོར་བསླབ་དགོས་ཆགས་སྐབས་ཧ་ཅང་

140

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དཀའ་ངལ་ཞིག་འཕྲད་ཀྱི་འདུག དེས་ན་མངོན་གསལ་དོད་པོས་ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་

ཀྱིས་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་ཐུབ་པ་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། ཡབ་ཡུམ་

ཚོས་སོ་སོའི་ཁྱིམ་ཚང་ནང་ཕྲུ་གུ་ཆུང་ཆུང་གིས་སྐད་ཐོག་མ་ཤེས་སྐབས་བོད་སྐད་ ཐོག་ཡོང་ཐུབ་པ་ཞིག་དང་། སྐད་ཡིག་གཞན་རྣམས་ཕྱི་རྒྱལ་སྐད་ཡིག་གི་ངོ་བོར་

བསླབ་ཐུབ་པ་གནང་དགོས་རྒྱུ་དེ་རེད། གང་ལྟར་བསམ་བློ་དེ་བོད་སྐད་ནང་བཏང་སྟེ།

སྐད་ཆ་དེ་སྐད་ཡིག་གཞན་ནང་བཤད་དུས་མི་དེ་བོད་པ་རང་བསྡད་ཀྱི་རེད། བོད་སྐད་

ཡག་པོ་ཤེས་ནའང་བསམ་བློ་དེ་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་སྐད་ནང་བཏང་། བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ ནས་བཤད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། ཁོའི་རྣམ་རྟོག་གི་འགྱུ་བ་དེ་བོད་པ་ཆགས་མེད། གལ་

ཏེ་ཇར་མན་སྐད་ནང་བསམ་བློ་བཏང་ན་ཇར་མན་གྱི་རྣམ་རྟོག་གི་འགྱུ་བ་ཆགས་འགྲོ་ རྒྱུ་རེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། སྒྲ་དང་རྟོག་པ་གཉིས་མཉམ་འགྲོ་རེད། བོད་རིགས་གཙང་

མ་ཞིག་ཆགས་པ་ལ་བསམ་བློ་བོད་སྐད་ནང་ལ་བཏང་ནས་ཨིན་སྐད་དང་ཇར་མན་ སྐད་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་བཤད་མཁན་ཞིག་བྱུང་ན། ཁོའི་ཤེས་པའི་རྒྱུན་ནམ་རྣམ་རྟོག་

གི་རྒྱུན་དེ་བོད་པའི་རྣམ་རྟོག་གི་རྒྱུན་ཞིག་ཆགས་བསྡད་ཀྱི་རེད། དེ་མིན་བསམ་བློ་དེ་

སྐད་ཡིག་གཞན་ཞིག་ནང་བཏང་ནས་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ཤེས་པ་ཡིན་ནའང་མི་དེའི་

རྣམ་རྟོག་གི་འགྱུ་བ་དེ་གཞན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་རེད། དེས་ན་དཔལ་ལྡན་བོད་མི་མང་ སྤྱི ་ འཐུས་ལྷན་ཚོ ག ས་ཀྱི ས ་གཏན་ལ་ཕབ་པའི ་ ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྲི ད ་བྱུས་ནང་ལའང་།

འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པ་མན་ཆད་ལ་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་ཁྱོན་ནས་མི་བསླབ་རྒྱུའི་རྒྱབ་

ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་དེ་རང་རེད། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་པའི་བར་དུ་རང་གི་ཕ་སྐད་དེ་མཐར་ ཕྱིན་པ་ཤེས་ཏེ་བསམ་བློ་ཆ་ཚང་ཕ་སྐད་ཐོག་གཏོང་མཁན་གྱི་གོམས་གཤིས་ཤིག་

འཇགས་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། དེ་ནས་སྐད་ཡིག་གཞན་བསླབ་ནའང་དངོས་གནས་སྐད་ཡིག་

གཞན་ཞིག་བསླབ་པ་མ་གཏོགས། ཕ་སྐད་དེ་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་ཞིག་ཆགས་མི་འགྲོ་ བ་རེད། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་དགོངས་ནས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ནང་དེ་ལྟར་བཟོས་པ་ 141

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་དོན་ཐོག་ལ་གཟའ་སྤེན་པ་དང་ཉི་མའི་སློབ་ གྲྭ་ཚུགས་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེ་བཞིན་སྒེར་སོ་སོས་སློབ་མཁན་ཡང་ཡོད་རེད། ཆོས་

ཚོགས་ཁག་དང་། ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་ཡང་ཡང་འབད་རྩོལ་གནང་གི་ཡོད་རེད། དེ་ ཚོ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད། འོན་ཀྱང་ཚང་མའི་མགོ་ལྟ་བུ་དེ་ཡབ་ཡུམ་ཚོས་སོ་སོའི་ཁྱིམ་ ཚང་ནང་ཕྲུ་གུ་འཚར་ལོངས་སྐབས་ཐོག་མ་སྐད་ཆ་བཤད་དུས་བོད་སྐད་ནང་སྐད་ཆ་ བཤད་རྒྱུའི་གོམས་གཤིས་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་དངོས་གནས་ཕྱག་ལས་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་ལ།

དེ་ལྟར་གནང་མི་ཐུབ་པའང་མེད་བསམ་གྱི་འདུག དཔེར་ན་ཡབ་ཡུམ་གཉིས་ནས་ གཅིག་བོད་སྐད་མི་ཤེས་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང་། བོད་སྐད་ཤེས་མཁན་དེས་ཕྲུ་གུ་

དང་མཉམ་དུ་བོད་སྐད་རྒྱག་རྐྱང་བྱེད་ན། ཕྲུ་གུ་དེས་མཐའ་མ་ལས་མ་བྱུང་ནའང་བོད་ སྐད་དེ་སྐད་ཡིག་གཞན་པ་མཉམ་དུ་ཤེས་ཀྱི་རེད། སྐད་ཡིག་གཞན་པའི་རྗེས་ལ་བོད་

སྐད་བསླབ་མི་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་རེད། དེ་ཏན་ཏན་གྲུབ་འབྲས་ཡོད་པའི་ལས་ ཀ་ཞིག་ཡིན་པར་ངས་མཐོང་གི་འདུག དེ་མིན་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་སྟངས་རྣམས་གཙོ་ཆེ་ བ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་འགན་རེད་ལ། དེ་བཞིན་

མཁས་པ་ཁག་དང་རྩོམ་པ་པོ་ཚོའི་ལས་འགན་སོགས་སྣ་ཚོགས་རེད། མང་ཚོགས་

ངོས་ནས་དེ་ཚོར་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་དང་མཐུན་འགྱུར་གནང་རྒྱུ་ཙམ་མ་གཏོགས། དམིགས་བསལ་ལས་འགུལ་འདི་འདྲ་ཞིག་སྤེལ་དགོས་ཞེས་ང་ལ་ཞུ་རྒྱུ་གང་ཡང་ མེད། གང་ལྟར་སྐད་ཡིག་གལ་ཆེན་པོ་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པའི་ཚོར་སྣང་ཚང་

མར་ཡོད་པ་དང་། སྲུང་སྐྱོབ་གནང་མཁན་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་མཐུན་འགྱུར་གནང་ན་ ཡག་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ད་ལྟ་གལ་ཆེ་ཤོས་ནི་ཕྲུ་གུ་རང་གི་ཕ་སྐད་དང་མཉམ་དུ་ འཚར་ལོངས་ཡོང་བའི་ཐབས་ཤེས་གནང་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་འདུག་ཅེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། གཞན་དམིགས་བསལ་ཞུ་རྒྱུ་གང་ཡང་མི་འདུག ཐུགས་རྗེ་ཆེ།། 142

བོད་རིག་པ་ཞིབསློ་འཇུག་དུས་དེ ་ཐོ་ཆེགའ་མ་དབུ་འབྱེ ད་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། བ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིབ ན་པོ ི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

༈ ༢༠༡༣ ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་ཞིབ་འཇུག་དུས་དེབ་ཐོག་མ་ དབུ་འབྱེད་ཐོག་ “སྤྱིར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུའི་གལ་ཆེའི་ རང་བཞིན་དང་། བོད་རང་གི་སྔ་སྲོལ་ཞིབ་འཇུག་གི་ ཐབས་ལམ། དེང་རབས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གི་ ཐབས་ལམ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་” གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༄༅།། རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཛིན་སྤྲོ་ཚིགས་ཆོས་གྲགས་ལགས་དང་། རྩོམ་སྒྲིག་

པ་ལས་རོགས་རྣམ་པ། གཞན་འདིར་ཕེབས་ཚང་མ་ལ། དང་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་གི་

གནས་ཚད་ལྡན་པའི་དུས་དེབ་མཐུག་པོ་ཞིག་དེ་རིང་སྐྱེ་འགྲོ་ལ་འབུལ་རྒྱུ་བྱུང་བ་ རེད། རྩོམ་སྒྲིག་པ་རྣམ་པ་དང་། དུས་དེབ་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་གི་རྩོམ་པ་པོ་རྣམ་པ་

བཅས་ཚང་མ་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་གྱི་ཐོག་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་དང་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཁ་སྔོན་ཆོས་གྲགས་ལགས་ཀྱིས་དུས་དེབ་ཉིན་གཅིག་དབུ་

འབྱེད་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན། ཁྱུག་ཙམ་ཡོང་དགོས་ཞེས་བཀའ་གནང་སོང་། དེ་དུས་ངས་ ཚོགས་འདུ་ཆུང་ངུ་ཞིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད་སྙམ་ཡང། དེ་རིང་འདིར་དངོས་སུ་བཅར་ སྐབས་མི་ཆེན་པོ་དང་། མཁས་པ་ཆེན་པོ། རྩོམ་པ་པོ་ཆེན་པོ་མང་པོ་ཕེབས་འདུག

དེ་ཡང་གཟའ་ཉི་མ་དང་རྒྱལ་བའི་གསུང་ཆོས་སོགས་ལ་མ་ལྟོས་པར་འདིར་ཐུགས་ སྣང་གནང་ནས་ཕེབས་པ་དེས་གང་མཚོན་གྱི་ཡོད་ཅེ་ན། ཞིབ་འཇུག་གི་དུས་དེབ་

འདིའི་ཐོག་ཐུགས་སྣང་ཡོད་པ་དང་། དུས་དེབ་འདི་འདྲ་ཞིག་དགོས་མཁོ་ཡོད་པ། མ་ འོངས་པར་འདིའི་རྒྱུན་མཐུད་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་རྩོམ་ཡིག་གནང་རྒྱུས་མཚོན་པའི་ 143

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐུན་འགྱུར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་བྱུང་བ་རེད་བསམ་གྱི་ འདུག དེས་ན་ཕེབས་པ་ཚང་མར་ཡང་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུའི་འདོད་པ་བྱུང།

སྤྱིར་བཏང་སྟབས་བདེའི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་ཡིན་ནའང་རེད། ཉམས་ཞིབ་རང་

བཞིན་ཅན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་ཁག་ཡིན་ནའང་རེད། དེ་ཚོ་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་དུས་ཚོད་ ངེས་ཅན་ནམ་དུས་ཚོད་ངེས་མེད་ཐོག་དུས་དེབ་དང་བརྙན་དེབ་འགྲེམས་སྤེལ་བྱེད་ རྒྱུ་དེ་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ལུགས་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་པར་ཆ་གཞག་ཆོག

དེ་སྔ་སྲོལ་རྒྱུན་ནང་གཞུང་ཆེན་མོའི་བསྟན་བཅོས་བརྩམས་པ་མ་གཏོགས། རྩོམ་

ཡིག་ཐུང་ངུ་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཀྱིས་དུས་དེབ་ཀྱི་ངོ་བོར་པར་བརྒྱབ་རྒྱུ་དེ་རྒྱ་གར་

དང་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་གཞུང་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལམ་སྲོལ་དེ་བྱུང་ཨེ་ ཡོད། འོན་ཀྱང་བརྗོད་གཞི་བྱེ་བྲག་ཐོག་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ལྡན་པའི་རྩོམ་ ཡིག་ཐུང་ངུ་དེ་འདྲ་འབྲི་བའི་ལུགས་སྲོལ་དེ་རྒྱ་གར་དུ་དེ་སྔ་ཡོད་མུས་རེད། གཅིག་ བྱས་ན་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོས་རྒྱ་གར་ནས་དཔེ་བླངས་པ་ཡིན་སྲིད། བརྗོད་བྱའི་དོན་

གནད་ཆ་ལག་ཚང་བའི་བསྟན་བཅོས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བརྩམ་ཆོས་དང་། དེ་དང་ ཕྱོགས་མཚུངས་དཔྱད་གཞིའི་དོན་ཚན་རེ་རེའི་ཆེད་དུ་ཆེད་རྩོམ་གནང་རྒྱུ་གཉིས་

ཀའི་ལམ་སྲོལ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་བཏོད་གནང་བ་རེད། དེས་ན་བརྗོད་

གཞི་རེའི་སྟེང་དུ་བརྩམས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཐུང་ངུ་རྣམས་ལ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ (པྲཀརཎ་ ) ཞེས་པའི་མིང་བཏགས་པ་རེད། དཔེར་ན་སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་གྱིས་མཛོད་

དང་མཛོད་རང་འགྲེལ་སོགས་གཞུང་ཆེན་མོ་ཆ་ལག་ཚང་བ་མང་པོ་བརྩམས་ཡོད་

ལ། དེ་བཞིན་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་སོགས་ཆུང་ངུ་མང་པོའང་བརྩམས་པ་རེད། ཁ་ཤས་ནི་ དཔེ་ཆ་ཧ་ཅང་ཆུང་ངུ་ཤོ་ལོ་ཀའི་གྲངས་ཚད་ཀྱི་སྒོ་ནས་མཚན་བཏགས་པ། དཔེར་ན་ ཉི་ཤུ་པ་དང་སུམ་ཅུ་པ་སོགས་རེད། དེ་དག་རྩོམ་ཡིག་གི་རང་བཞིན་ནང་དབྱེ་བ་ཕྱེ་ སྐབས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའམ་ཉེ་བར་བཅིངས་པ་ (པྲཀརཎ་ དང་ ནིབནྡྷ་) ཞེས་རྒྱ་གར་

144

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནང་མིང་འདོགས་སྟངས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་རེད། རབ་ཏུ་བྱེད་པ་མང་ཆེ་བ་ཚིགས་ བཅད་ནང་རེད། ཉེ་བར་བཅིངས་པ་མང་ཆེ་བ་ཚིག་ལྷུག་གི་ངོ་བོར་ཡོད། ནིབནྡྷ་ཆེན་ པོ་ཆགས་འགྲོ་དུས་པྲབནྡྷ་ཞེས་བསྟན་བཅོས་རང་གི་ངོ་བོར་སོང་བ་དེ་འདྲའང་ཡོད།

ད་ལྟ་དུས་དེབ་འདིའི་ནང་བཀོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་རིང་ཐུང་གང་ཡིན་རུང་། ང་ཚོས་

སྲོལ་རྒྱུན་རིག་པའི་ཐོག་ནས་བལྟས་སྐབས་རབ་ཏུ་བྱེད་པའི་ངོ་བོར་བཞག་ན་འགྲིག་ སྙམ། སྤྱིར་བཏང་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཞེས་པ་དེ་འཇུག་ཡུལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་རེད། རབ་

ཏུ་བྱེད་པ་སྡེ་བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་རྩོམ་ཡིག་ཐུང་ངུ་ལ་བརྗོད་པའི་སྐབས་ཤིག་དང་། ཡང་གཞུང་ཆེན་མོའི་ནང་ལེའུའི་ཚབ་ཏུ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཞེས་སྐབས་དང་། རབ་ཏུ་ བྱེད་པ། ལེའུ་ཞེས་མཚན་བརྗོད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་རེད། དཔེར་ན། མཛོད་ནང་

གནས་དང་། མངོན་རྟོགས་རྒྱན་ནང་སྐབས། དབུ་མ་འཇུག་པའི་ནང་སེམས་བསྐྱེད་ ཞེས་བརྗོད། དེ་བཞིན་གཞུང་ཆེན་མོ་ཁ་ཤས་ནང་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དང་པོ་དང་། རབ་ཏུ་

བྱེད་པ་གཉིས་པ་ཞེས་ལེའུའི་ཚབ་ཏུ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། ཡིན་ནའང་ དེ་གཉིས་དོན་དག་གོ་བ་ལེན་སྟངས་གཅིག་པ་མིན། ལེའུ་ལ་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཞེས་

གཞུང་ཆེན་མོའི་བརྗོད་བྱའི་དོན་ཚན་རེ་དམིགས་བསལ་གྱིས་བཅད་པ་ཞིག་ལ་ བརྗོད། རྩོམ་ཡིག་ཐུང་ངུར་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ཞེས་དམིགས་བསལ་བརྗོད་གཞི་གཅིག་ གི་ཐོག་དམིགས་བསལ་གྱིས་བྲིས་པའི་ཆེད་རྩོམ་ཞིག་ལ་བརྗོད།

གནས་སྟངས་ག་འདྲ་ཐོག་ནས་ཡིན་ནའང་ང་ཚོས་དེང་རབས་དང་ནུབ་

ཕྱོ ག ས་པ་ལ་ལམ་སྟོན་དང་བསླབ་རྒྱུ་ཞི ག ་མ་གཏོ ག ས། དེ ང ་རབས་དང་ནུབ་

ཕྱོ ག ས་ནས་ཚུར་ལེ ག ས་ཆ་བླང་རྒྱུ་དེ ་ མི ་ སྲི ད ་ཅེ ས ་སྲི ད ་མཐའ་བཀག་ན་མི ་ འགྲིགས་རུང་། གང་ལྟར་མང་པོ་ཞིག་མེད། དཔེར་ན་ཇ་བཟོ་སྟངས་དང་། ཁ་ལག་

ཟ་སྟངས། གཙང་སྦྲ་བྱེད་སྟངས་སོགས་རེ་གཉིས་རེད། དེ་ཚོའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་

བསམ་བློའི་ནང་རང་དོན་ཡིད་བྱེད་དང་། རང་རྒྱལ་གཞན་ཕམ་གྱི་བསམ་བློ་མེད་ 145

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པ་ཧ་ལམ་མེད། འོ་ན། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ནང་སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུང་སེམས་དཔའི་ སྤྲུལ་པ་མེད་དམ་ཞེས་རྟགས་བསལ་གཏང་ན། དེ་གནས་ཚུལ་ལོགས་ཀ་རེད། ད་

ལྟ་ང་ཚོས་སྤྱིར་བཏང་ཐུན་མོང་གི་སྣང་ངོར་འགྲོ་སྟངས་ཐོག་བཤད་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེང་སང་ང་ཚོས་ལད་ཟློས་གང་ཡང་མིན་རུང་། གནས་ཚུལ་ཁ་ཤས་ཐོག་ནུབ་

ཕྱོགས་པའི་བྱེད་སྟངས་བཞིན་བྱས་ན། ཁོང་ཚོ་དང་ཁོང་ཚོའི་རྗེས་འཇུག་ལ་ཏན་ ཏན་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་རེད།

སངས་རྒྱས་ཀྱི ས ་གདུལ་བྱ་སྐྱོང་བའི ་ འཕྲི ན ་ལས་ནང་། གང་ལ་གང་

འདུལ་དེ་ལ་དེར་སྟོན་པ།། ཞེས་གདུལ་བྱ་རྣམས་གང་ལ་མོས་པ་ཆེ་བ་དང་། གང་ ལ་དགའ་བ་བཞིན་བསྟན་ནས་དེའི་དོན་མཛད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལ་ལད་ཟློས་ཞེས་མི་ བརྗོད། ད་ལྟ་གཏམ་ཉོག་ལྟ་བུ་མང་པོ་ཞིག་ཆགས་འགྲོ་གི་འདུག རྡོག་རྡོག་གང་ཞུ་ རྒྱུ་ཡིན་ཞེ་ན། བོད་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་གི་དུས་དེབ་འདི་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལད་

ཟློས་གང་ཡང་མིན་རུང་། ཅི་སྟེ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བྱེད་སྟངས་བཞིན་བྱེད་ན། ནུབ་

ཕྱོ ག ས་པའི ་ བསམ་བློ འི ་ ཤན་ཞུགས་ཡོ ད ་པའི ་ དེ ང ་རབས་ཀྱི ་ མི ་ དེ ་ ཚོ ་ ལ་ཕན་

ཐོ ག ས་ཆེ ན ་པོ ་ ཡོ ང ་གི ་ རེ ད ། རྩོ མ ་པ་པོ ་ ཚོ འི ་ དགོ ང ས་པ་བཞེ ས ་སྟངས་ངས་མ་ ཤེས་རུང་། ང་སྒེར་གྱིས་དེ་འདྲ་ལྟ་གི་ཡོད།

སྤྱིར་བཏང་དུས་དེབ་འདོན་རྒྱུ་དེ་ལས་སླ་པོ་རེད། སྙན་རྩོམ་ཐོག་ནས་དུས་

དེབ་འདོན་རྒྱུ་ཡོད། དེ་བཞིན་རྩོམ་རིག་གི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་རྩོམ་ཡིག་རུག་རུག་ བཟོས་ཏེ་དུས་དེབ་བཟོ་རྒྱུ་སྟབས་བདེ་པོ་རེད། དེ་མིན་སྤྱི་ཚོགས་དང་། ཆབ་སྲིད། དཔལ་འབྱོར། ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་སོགས་གནས་ཚུལ་བྱེ་བྲག་རེའི་ཐོག་

ནས་ཆེད་རྩོམ་རུག་རུག་བཟོས་ཏེ་དུས་དེབ་བཟོ་རྒྱུ་ལས་སླ་པོ་རེད། དེ་ཚོ་ཏག་ཏག་

འགྲོ་ཡང་ཐུབ། འོན་ཀྱང་ཉམས་ཞིབ་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་དུས་དེབ་བཟོ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་ པོ་རེད། རྒྱ་གར་ནང་ལའང་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ལྡན་པའི་དུས་དེབ་གྲགས་ཅན་

146

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉུང་ཉུང་རེད། རྒྱ་གར་ལྟ་གྲུབ་ཉམས་ཞིབ་ལྷན་ཚོགས་ )Indian Council of Philosophical Research) ཀྱིས་གཅིག་འདོན་གྱི་ཡོད། དེ་བཞིན་ཨེ་ཤི་ཡ་

ཊིཀ་སོ་ས་ཡི་ཊི་ )Asiatic Society) ནས་གཅིག་འདོན་གྱི་ཡོད། ངས་ཤེས་པ་

མང་ཆེ་བ་ལྟ་གྲུབ་རིག་པ་དང་། མཚན་ཉིད་རིག་པའི་སྐོར་རེད། དེ་ཚོ་དུས་ཐོག་ལ་ བཏོན་མ་ཐུབ་པ་དང་། ལེ་ཚན་ཁ་ཤས་ཆད་པ་ཡང་ཡང་ཡོང་གི་ཡོད། ད་ལྟ་ཆོས་ གྲགས་ལགས་ཀྱིས་ངོ་སྤྲོད་ནང་གསུངས་པ་བཞིན་སྙན་རྩོམ་དེ་རིགས་སྟབས་བདེ་

པོ་རེད་དེ། ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ལྡན་པའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་སྐབས་ཞིབ་འཇུག་ བྱེད་དགོས་པ་དང་། རྒྱུ་ཆ་མང་པོ་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེད་དགོས་པ། དུས་ཚོད་མང་པོ་

གཏང་དགོས་པ་བཅས་དེ་འདྲའི་དབང་གིས་འབྲི་མཁན་ཉུང་ཉུང་རེད། སྔོན་མ་ང་ཝཱ་

རཱ་ཎ་སཱི་ལ་ཡོད་སྐབས། སཱ་ར་ནཱ་ཐ་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ནས་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་དུས་

དེབ་ཅིག་འདོན་རྒྱུའི་བསམ་བློ་བཏང་བ་རེད། འོན་ཀྱང་ལག་ལེན་དུ་འཁེལ་བ་བྱུང་ མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། འདོན་ཐེངས་གཉིས་གསུམ་ཞིག་བཏོན་ནས་ཆད་ན། ཡ་ མཚན་པོ་རེད། དེས་ན་དེའི་ཚབ་ཏུ་དཔེ་རྒྱུན་དཀོན་རིགས་འཚོལ་ཞིབ་ཀྱི་ཉམས་ ཞིབ་དང་འབྲེལ་བའི་དྷིཿཟེར་བའི་དུས་དེབ་ཅིག་བཏོན་པ་རེད། དེའི་ནང་དཔེ་རྒྱུན་

དཀོན་རིགས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དང་། དཔེ་རྒྱུན་དཀོན་རིགས་ཁ་ཤས་ལེགས་ སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་ཉམས་གསོ་བྱས་པའི་རིགས་ཤ་སྟག་ལས། གཞན་བཅུག་གི་མེད།

དཔེ་རྒྱུན་དཀོན་རིགས་རྣམས་སྡེ་ཚན་དེ་རང་ནས་རྒྱུན་དུ་ཕྱག་ལེན་གནང་མུས་ ཡིན་སྟབས། དེ་རིགས་རྫོགས་རྒྱུ་ཞིག་མེད། ས་ག་ཟླ་བའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་དང་། དགུ་

པའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་གཉིས་ལ་ངེས་ཅན་ཐོག་ནས་ཟླ་བ་དྲུག་རེར་དྷིཿདུས་དེབ་རེ་ཐོན་ ཡོང་གི་ཡོད། ད་ཕལ་ཆེར་ལོ་སུམ་ཅུ་ཡས་མས་ཤིག་སོང་ཟིན། དེ་མིན་དངོས་ གནས་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ཡག་པོ་ཡོད་པའི་དུས་དེབ་འདོན་རྒྱུ་དེ་ཏོག་ཙམ་

ཁག་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ཟེར་བ་དེ་མང་ཆེ་བ་དེང་ 147

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རབས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལྟ་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གནས་ཚད་དེ་གཏན་འཁེལ་བ་ ཞིག་ཡོད། དེའི་གནས་ཚད་ལ་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་བསྙབ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་

རེད་ཅེ་ན། ཁོང་ཚོའི་མཐོང་སྣང་ལ་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་ཡིན་དགོས་ན། ཁོ་ རང་ཚོས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་འོས་ཆོས་དེ་དག་མ་ཚང་ན། ང་ཚོ་ཤཪ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིག་

པ་དང་སྲོལ་རྒྱུན་པས་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ལ་ཆ་གཞག་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། དེ་འདྲ་ བྱེད་རྒྱུ་པགས་པ་དཀར་པོ་ཚོའི་འགན་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད། པགས་པ་དཀར་པོའི་

རྡོག་ཁྲེས་ཞེས་ཁོང་ཚོས་མང་པོ་ཞིག་འཁུར་གྱི་ཡོད་ཅིང་། ཤར་ཕྱོགས་པ་དེ་ཚོ་སྤྱི་ ཚོགས་དཔལ་ཡོན་ཡོད་པ་བཟོ་རྒྱུ་དེ་ཁོ་ཚོའི་ལས་འགན་ཡིན་པ་དང་། ཤར་ཕྱོགས་

པ་ཚོ་ལ་ཁ་ལག་ཟ་སྟངས་དང་། དུག་སློག་གྱོན་སྟངས། སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་ཚུན་ ཆད་ཡ་རབས་སྤྱོད་བཟང་བསླབ་རྒྱུ་དེའང་ཁོ་ཚོའི་ལས་འགན་ཡིན་བསམ་གྱི་ཡོད། ཤར་ཕྱོགས་པ་ལ་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་ཐབས་ལམ་བསླབ་རྒྱུ་དེའང་ཁོ་ཚོའི་ལས་འགན་དུ་

བསམས་སྲིད། དེས་ན་ཁོང་ཚོས་བསླབ་མི་དགོས་པར་ང་ཚོ་རང་འགུལ་ཐོག་ནས་ ཁོང་ཚོའི་གནས་ཚད་དང་མཉམ་པ་བྱེད་ཐུབ་པ་བསྟན་དགོས་པའང་ཧ་ཅང་གལ་ ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག

བོ ད ་ཀྱི ་ སྐད་ཡི ག ་ཐོ ག ་ཉམས་ཞི བ ་ཀྱི ་ གནས་ཚད་ལྡན་པའི ་ རྩོ མ ་ཡི ག ་

བཏོན་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྐད་ཡིག་གི་ཞབས་ཞུ་དང་། ཕྱོགས་གཉིས་

ནས་རིག་གནས་ཀྱི་ཞབས་ཞུ། ཕྱོགས་གསུམ་ནས་མི་རིགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་གྱི་ ཞབས་ཞུ། གལ་ཏེ་དེའི་ནང་དུ་ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་ཡོད་ན་བསྟན་པའི་ཞབས་འདེགས་

སུའང་འགྲོ ་ རྒྱུ་རེ ད ། ད་ལན་འདི ར ་འདོ ན ་ཐེ ང ས་དང་པོ ་ ཐོ ན ་པ་དེ ་ ལ་ཡི ་ རངས་

བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་ནི་དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་ངེས་མེད་གང་ཡིན་རུང་། རྒྱུན་ མཐུད་ནས་བཏོན་ཐུབ་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། རྒྱུན་མཐུད་ནས་བཏོན་ཐུབ་

པ་ཡིན་ན་དེའི་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་ངེས་ཅན་ཞིག་ཡོང་གི་རེད། དེང་སང་དུས་

148

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེབ་ཀློག་མཁན་མང་ཆེ་བས་དུས་ཚོད་ངེས་ཅན་དུ་ཐོན་པའི་དུས་དེབ་ལ་བསྒུགས་ ནས་སྡོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་མིན་མཚམས་རེ་བཏོན་པ་དང་། མཚམས་རེ་མ་བཏོན་པ་ཡིན་

ན་ཀློག་མཁན་དེ་ངེས་གཏན་མེད་པར་བར་མཚམས་ཤིག་ལ་བརྗེད་འགྲོ་གི་རེད།

གང་ལྟར་བསྒུག་རྒྱུའི་བསམ་བློ་དེ་བརླག་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། ངས་འདས་པའི་ལོ་བཞི་བཅུ་ ནས་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྲུ་གུའི་དུས་དེབ་ལོཊ་པོཊ་ )Lot Pot) ཟེར་བ་ཞིག་ཀློག་གི་ཡོད།

དེ་ནི་བདུན་རེ་བཞིན་འཆར་ཅན་དུ་འདོན་གྱི་རེད། གཟའ་ཕུར་བུ་དང་པ་སངས་ལ་ སླེབས་དུས་དེ་བསྒུག་རྒྱུའི་བསམ་བློ་དེ་སླེབས་ཡོང་གི་རེད། ད་རྡ་རམ་ས་ལར་ སླེབས་ནས་རག་གི་མི་འདུག་མ་གཏོགས། ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་བསྡད་སྐབས་གཅིག་ཀྱང་མ་

ཆད་པར་ཀློག་གི་ཡོད། དེ་ལྟར་དེའི་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་དེའི་བསམ་བློའི་ནང་

ངེས་ཅན་ཞིག་ཆགས་སོང་ན་དེ་ནས་མི་མང་པོར་ཉམས་ཞིབ་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ མང་པོ་ཞིག་ངོ་སྤྲོད་གསར་པ་ཡོང་རྒྱུའི་ཕན་ཐོགས་ཡོད། དེས་ན་ཁྱེད་ཚོས་མ་ འོངས་པར་ཡང་ད་རེས་མགོ་བརྩམས་པའི་བྱ་བ་དེ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་

བའི་རེ་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་ལ། སྨོན་ལམ་ཡང་བརྒྱབ་རྒྱུ་ཡིན། ཡིན་ནའང་དུས་ཚོད་ངེས་ ཅན་ཞིག་ལ་བཏོན་དགོས་པའི་བྲེལ་བ་དེས་དེད་ནས་གནས་ཚད་ལོང་དང་མ་ལོང་གི་

རྩོམ་ཡིག་ཚང་མ་པར་བརྒྱབས་པ་ཡིན་ན་གང་མཚམས་ཤིག་ལ་དུས་དེབ་དེའི་ཆེ་ མཐོང་བརླག་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། འདོན་ཐེངས་རེ་ཟུང་བཏོན་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ནའང་། གནས་ ཚད་མ་ལྡན་པའི་དུས་དེབ་བཏོན་པ་ལས་མ་བཏོན་པ་ཡག་གི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེས་ན་རྩོམ་ཡིག་གི་གནས་ཚད་དེ་ཞུ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་བཞིན་

དེ་མུ་མཐུད་ནས་བསྡད་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ད་རེས་གནས་ཚད་ལྡན་པའི་ རྩོམ་ཡིག་མང་པོ་ཐོབ་མ་སོང་། གང་ཐོབ་པ་དེ་བཏོན་ན་ཡག་གི་རེད་དགོངས་པ་

ཡིན་ན་དུས་དེབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ཟག་རྒྱུ་རེད། གནས་ཚད་ཟག་པ་ཡིན་ན་རྒྱུན་མཐུད་

ནས་བཏོན་པ་ཡིན་ནའང་དེ་ལ་དེ་ཙམ་དགེ་མཚན་མེད། མན་ཇུ་གོང་མའི་སྐབས་སུ་ 149

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྒྲུང་ཞིག་བཤད་རྒྱུ་འདུག དེ་ནི་དེང་སང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ ལས་བྱེད་ལ་ཕྱི་འབྲེལ་བྱེད་སྟངས་སློབ་སྐབས་བཤད་རྒྱུ་ཞིག་རེད། ཕྱི་འབྲེལ་བྱེད་

སྟངས་ལ་དེ ང ་སང་གཡོ ་ སྒྱུའི ་ ཐབས་ལམ་ཞེ ས ་བཤད་ཀྱི ་ རེ ད ། དེ ་ ལ་ཀཱུཊ་ནཱིཏི ་ (Diplomacy) ཞེས་དྲང་པོ་མ་ཡིན་པར་ཀྱོག་ཀྱོག་གི་ཐབས་ལམ་ལ་ཟེར། དེ་

བསླབ་དུས་སྔོན་མ་མན་ཇུ་གོང་མའི་སྐབས་ཀྱི་དུས་དེབ་ཅིག་གི་སྒྲུང་ཞིག་བཤད་

ཀྱི་རེད། དུས་དེབ་དེའི་ནང་བརྒྱབ་རྒྱུའི་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཚོ་སླེབས་སྐབས། དུས་དེབ་ ནང་པར་བརྒྱབ་མི ་ ཐུབ་པའི ་ རྩོ མ ་ཡི ག ་རྣམས་ཕྱི ར ་སློ ག ་བྱེ ད ་སྐབས་ཁོ ང ་ཚོ ས ་ “ཁྱེད་རང་གི་རྩོམ་ཡིག་འབྱོར་སོང་། ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང་། ཐུགས་རྗེ་ཆེ། སྐུ་ལས་

མང་པོ་བསྐྱོན་ནས་རྩོམ་ཡིག་ཡག་པོ་བྲིས་འདུག འོན་ཀྱང་ད་རེས་ང་ཚོའི་དུས་ དེབ་ནང་བརྒྱབས་ཐུབ་མ་སོང་། དགོངས་དག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དུས་དེབ་ནང་བརྒྱབས་

མ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་རེད་ཅེ་ན། ཁྱེད་རང་གི་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཡག་ཐག་ཆོད་

ནས་ཀློག་པ་པོས་བྲོ་བ་ཞིག་མྱངས་ན། རྗེས་སུ་ང་ཚོར་རྒྱུན་དུ་རྩོམ་ཡིག་དེ་འདྲ་

བརྒྱབ་རྒྱུ་མ་ཐོབ་ན། ང་ཚོའི་དུས་དེབ་ཀྱི་ཀློག་པ་པོ་ཉུང་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། དེར་ བརྟེན་འདིར་བརྒྱབས་ནུས་མ་སོང་”ཞེས་ཡི་གེ་ཞིག་གཏོང་གི་ཡོད་འདུག གང་ ལྟར་གནས་ཚད་ལོ ང ས་མེ ད ། ཡི ན ་ནའང་གནས་ཚད་ལོ ང ས་མི ་ འདུག་ཅེ ས ་མ་

བཤད་པར། ཁྱེད་རང་གི་རྩོམ་ཡིག་དེའི་གནས་ཚད་མཐོ་དྲགས་འདུག་ཅེས་བཤད་ ཀྱི་རེད། དེ་ཚོ་ཞར་བྱུང་གི་གཏམ་རེད།

“སྤྱིར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུའི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་དང་། བོད་རང་གི་སྔ་སྲོལ་

ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ། དེང་རབས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་”

ལ་ཤོད་གསུང་གི་ཡོད་རེད། ཁྱེད་ཚོར་ཐུགས་ཕན་གསོས་པ་ཞུ་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། ལྷག་པར་དུ་དེང་རབས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་གི་ཐབས་ལམ་སྐོར་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད། སྤྱིར་ བཏང་ཞིབ་འཇུག་ཅེས་པའི་ཐ་སྙད་དེའི་སྐོར་ལ་ང་ཚོས་གོ་བ་ལེན་སྟངས་གང་ཡིན་པ་

150

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དང་། དེ་ལ་ཤར་ཕྱོགས་པ་དང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་མི་འདྲ་བ་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་སློབ་ སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུའི་བསམ་བློའི་རྒྱབ་ལྗོངས་རྦད་དེ་ཐ་དད་རེད། སྤྱིར་ཤར་ཕྱོགས་པ་དང་།

ལྷག་པར་དུ་ང་ཚོ་ནང་པ་ཚོའི་སློབ་སྦྱོང་གི་དམིགས་ཡུལ་དེ་མངོན་མཐོ་དང་ངེས་ ལེགས་གང་རུང་ལ་དམིགས་པ་མ་གཏོགས། ཚེ་འདིའི་བྱ་བཞག་ལ་དམིགས་པ་མེད།

ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་དེང་རབས་པས་བྱ་བ་གང་ཡིན་རུང་། ཚེ་འདི་དང་། དེ་ཡང་རང་

ཉིད་གཅིག་པུའི་ཁེ་ཕན་གྱི་ཆེད་དུ་དམིགས་པ་ཞིག་མ་གཏོགས། གཞན་ཕན་ལ་ དམིགས་པ་དང་། ཕྱི་མ་ཕན་ཆད་ལ་དམིགས་པ་ཧ་ལམ་མེད་ཅེས་བཤད་ནའང་མ་

འགྲིགས་པ་མེད། དེས་ན་རྩ་བའི་བསམ་བློ་ཁྱེར་སྟངས་དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་རྦད་དེ་ཐ་དད་ རེད། དེ་ང་ཚོས་རྟག་ཏུ་སེམས་ནང་གཞག་དགོས།

ཞིབ་འཇུག་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་དེང་སང་བརྗོད་བྱ་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་སྟོན་རྒྱུའི་

ཆེད་དུ་མ་ཡིན་པར། ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོས་ཨིན་སྐད་ལ་ Research ཟེར་བའི་ཚིག་

དེ་བོད་སྐད་ནང་ཞིབ་འཇུག་ཅེས་བསྒྱུར་བ་རེད། ང་ཚོས་ཞིབ་འཇུག་ཅེས་བཤད་པ་ དེ་ཚང་མ་ནུབ་ཕྱོགས་པས་བཤད་པ་དང་དེང་རབས་པས་བཤད་པའི་ Research methodology ཟེར་བ་དེ་རེད། དེ་ལ་སློབ་ཚན་མི་འདྲ་བ་རེ་ལའང་ཐབས་ལམ་

མི་འདྲ་བ་རེ་བྱས་ནས་དེའི་སྐོར་ལ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཆ་ཚང་ཞིག་ཡོད་རེད། དེང་རབས་ཀྱི་ Research དང་ Investigation ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་ང་ཚོས་ཞིབ་

འཇུག་ཟེར་བ་དེ་ལ་བེད་སྤྱོད་བཏང་ན། ཁོང་ཚོ་བཞིན་ཐབས་ལམ་དང་། མངོན་པར་ གསལ་བ་བྱེད་སྟངས། མདུན་ལ་འཇོག་སྟངས་རྣམས་གཅིག་པ་བྱས་ན་ཡག་པོ་ཡོད་

རེད་བསམ་གྱི་འདུག Research ཟེར་བ་དེ་རྒྱ་གར་སྐད་དུ་ཤོདྷ་དང་། ཨནུསཾདྷཱན། གབེཥཎཱ་སོགས་སྣ་ཚོགས་སུ་བསྒྱུར་ཡོད། ཤོདྷ་ནི་ཞུ་དག་བྱེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད།

གང་ལྟར་མི་གཙང་བ་ཞིག་གཙང་མ་དང་། དག་ཐེར་ལ་ཟེར་བ་རེད། ཨནུསཾདྷཱན་ནི་ རྗེས་སུ་འཚོལ་བའམ་རྗེས་སུ་དཔྱད་པ་ལ་ཟེར། གབེཥཎཱ་ནི་བཙལ་བའི་དོན་རེད། 151

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེང་སང་ཞིབ་འཇུག་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་ཁྱབ་ཆེ་བ་འདུག དང་པོ་རིགས་གཅིག་རྐང་ འཛིན་ཟེར་བ་དེ་བེད་སྤྱོད་མང་པོ་བཏང་བ་རེད། Research ལ་རིགས་གཅིག་རྐང་ འཛིན་བེད་སྤྱོད་བཏང་ན། Specialization ལ་ཚིག་གཞན་ཞིག་བཙལ་དགོས་ཀྱི་

རེད། ངས་བལྟས་པ་ཡིན་ན། Specialization ལ་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་དང་།

Research ལ་ཞིབ་འཇུག་དང་། མཐའ་དཔྱོད། དཔྱད་ཞིབ་བཅས་བསྒྱུར་ན། འགྲིག་

གི་མེད་འགྲོ་བསམ་གྱི་འདུག ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་དེང་རབས་ཀྱིས་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་ པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་བསམ་བློ་གང་དགོས་ཀྱི་རེད། ཐབས་ལམ་གང་རེད། དེའི་སྐོར་ ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད་ལ། ཞུ་རྒྱུའང་མིན། ཞུས་ནས་དགོས་པའང་ཅང་མི་འདུག་བསམ་

གྱི་འདུག སྤྱིར་བཏང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོས་སློབ་སྦྱོང་དང་ཉམས་ཞིབ་བཅས་སྡེ་ཚན་ མི ་ འདྲ་བ་གཉི ས ་སུ་ཕྱེ ། གཙུག་ལག་སློ བ ་ཁང་ཞི ག ་ཡི ན ་ན་ Study དང་ Research གཉིས་འདུག་དང་མི་འདུག་དེ་བལྟ་གི་རེད། Study ནི་སློབ་སྦྱོང་རེད།

Research ནི་ཉམས་ཞིབ་རེད། དཔེར་ན། འཛིན་གྲྭ་བཅུ་དྲུག་དང་བཅུ་བདུན་བཅོ་

བརྒྱད་ཐོན་ན་སློབ་སྦྱོང་ཚར་བའི་སྐད་ཆ་རེད། སློབ་སྦྱོང་ཚར་རྗེས་གཞི་ནས་ཉམས་

ཞིབ་མགོ་འཛུགས་རྒྱུའི་བསམ་བློ་ཞིག་གཏོང་གི་རེད། དེ་དང་མཚུངས་ཆོས་སྦྱར་ ནས་ང་ཚོས་བསམ་བློ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་གང་རེད། དེའི་ཐོག་ནས་གཟིགས་ན། ང་རང་ཚོ་

ལ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་ཡོད་རེད། སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་རིམ་པའི་ནང་

ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་ཕྱེ་སྐབས། ཐོས་པ་དེ་སློབ་སྦྱོང་རེད། བསམ་པ་ དང་སྒོམ་པ་གཉིས་ཉམས་ཞིབ་རེད། གང་ལྟར་བསམ་སྒོམ་གཉིས་པོ་ Research ཚུལ་དེ་རེད། ཐོས་པ་དེ་སློབ་སྦྱོང་ཚུལ་དེ་རེད། ཇི་ལྟར་ཐོས་པའི་དོན་ལ་རིགས་པ་ བཞིས།། ཉིན་དང་མཚན་ལ་ཚུལ་བཞིན་རབ་བརྟགས་ནས།། བསམ་བྱའི་གནས་ལ་

བསམས་ལས་བྱུང་བ་ཡི།། རྣམ་དཔྱོད་བློ་ཡིས་ཐེ་ཚོམ་ཆོད་པར་ཤོག། ཅེས་ད་ལྟ་ གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན་དམིགས་ཡུལ་དང་རྒྱབ་ལྗོངས་མི་འདྲ་བ་ཡིན་དུས་ང་ཚོས་

152

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་དགོས་པ་དེ་གསར་པ་བསྟན་རྒྱུ་ཞིག་གང་ཡང་མིན། གང་ལྟར་ཉམས་ ཞིབ་ཀྱི་དགོས་པ་དེ་རང་གི་བློའི་ནང་ཐེ་ཚོམ་ཐམས་ཅད་ཆོད་ནས་མཐར་ཐུག་གི་

མཇུག་འབྲས་འཐོན་རྒྱུ་དེ་རེད། སྒོམ་གྱི་ནང་དཔྱད་སྒོམ་དང་འཇོག་སྒོམ་གཉིས་སུ་

ཕྱེ་བ་རེད། འཇོག་སྒོམ་གྱི་རྒྱུ་ཆ་དེ་དཔྱད་སྒོམ་གྱིས་བཟོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དཔྱད་ སྒོམ་དེ་ཉམས་ཞིབ་རེད། དཔྱད་སྒོམ་གྱིས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་ )The-

sis) དེའི་ཐོག་འཇོག་སྒོམ་གྱིས་མཉམ་པར་བཞག་ནས་བསྒོམ་རྒྱུ་རེད། འགྲོ་སྟངས་

དེ་རེད།

ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་དེ་མངོན་པ་འོག་མའི་ནང་སོ་སོའི་ཤེས་རབ་མིན་

པར། གཡར་བའི་ཤེས་རབ་ལ་ཟེར་བ་རེད། གཡར་བའི་ཤེས་རབ་དེ་རང་གི་ཤེས་

རབ་ཀྱི་ངོ་བོ་ལ་བསྒྱུར་བའི་ཆེད་དུ་ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ངོ་བོ་དེ་བསམ་བྱུང་གི་

ཤེས་རབ་ཀྱི་ངོ་བོ་ལ་བསྒྱུར་བའི་འབད་བརྩོན་དང་རིམ་པ་དེ་འགྲོ་དགོས། སྲོལ་རྒྱུན་

ཐོག་ནས་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་སྟངས་དང་དེའི་ཐབས་ལམ་སྐོར་གཙོ་བོར་རང་གིས་གང་ མཐོང་བ་དེ་ཞུས་ན། ལར་ནས་དེ་ཡིན་པའི་ཁྱབ་པ་གང་ཡང་མེད། ངས་ཞིབ་ཚགས་

པོ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་མེད། ཡིན་ནའང་རང་གི་སྤྱིར་བཏང་གི་མཐོང་ཚུལ་དང་ གོ་བ་ཆགས་སྟངས་དེ་རེད། དེས་སྲོལ་རྒྱུན་རྐྱང་པ་མིན་པར། ནུབ་ཕྱོགས་པ་དང་ དེང་རབས་མཉམ་དུ་མཚུངས་བསྡུར་དང་། དཔུང་པ་མཉམ་ཞིབ་ཀྱིས་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་བློ་

ཕུག་ལ་བཞག་ནས་ད་ལྟ་ངས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྐད་ཆ་དེ་ཞུ་གི་ཡོད། ཡིན་ནའང་སྲོལ་ རྒྱུན་གྱི་སྐད་ཆ་ཞུས་པ་དེ་དེང་རབས་དང་ནུབ་ཕྱོགས་པ་མཉམ་དུ་འབྱོར་པོ་དང་ ཏག་ཏག་ཁ་སྦྱར་རྒྱུའི་དོན་དུ་མིན། ང་ཚོས་རང་བཞིན་གྱི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་

གང་ཡོད་པ་དེའི་ཐོག་བལྟས་ནས་ཞུ་གི་ཡོད། ཐོས་པ་གང་འདྲ་ཞིག་བྱས་པ་ཡིན་

ནའང་། རིག་གནས་དང་གཞུང་ཆེན་མོ་གང་ཡིན་རུང་། དང་པོ་སློབ་ཚན་ངོས་འཛིན་ དགོས་པ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། སློབ་ཚན་ངོས་འཛིན་ཡང་དག་པ་མ་བྱུང་ན། 153

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་རིམ་པ་ཚང་མ་ཡག་པོ་འགྲོ་ཐུབ་ཐབས་མེད། ང་ཚོའི་

བསྟན་བཅོས་ཚང་མའི་ནང་དགོས་སོགས་ཆོས་བཞིའི་རྣམ་བཞག་བཤད་པ་དེ་ཕྲུ་གུ་ ཆུང་ཆུང་སྐབས་སུ་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་གི་ཡོད། གང་ལགས་ཤེ་ན། དགོས་སོགས་ཆོས་བཞི་དེ་དཔེ་ཆ་ཚང་མའི་མགོ་ལ་གཅིག་པ་ཡོང་གི་རེད། ད་ལྟ་

བསམ་བློ་གཏོང་དུས་དངོས་གནས་དགོས་སོགས་ཆོས་བཞི་དེ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་

པའི་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་འདུག གནས་ཚུལ་ག་འདྲ་ཞིག་གི་ཐོག་སློབ་སྦྱོང་ བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཐོག་མ་བློ་ཡུལ་དུ་ངེས་པ་དང་།

གལ་ཏེ་དངོས་པོ་བརྒྱད་དང་དོན་བདུན་ཅུ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་འདོད་ཡོད་ན།

དེ་བསྟན་པའི་གཞུང་མངོན་རྟོགས་རྒྱན་དེ་ཡག་ཤོས་ཡིན་པ་དང། དངོས་པོ་བརྒྱད་ དང་དོན་བདུན་ཅུའི་གནད་དེ་རྟོགས་ན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ལམ་གྱི་རིམ་པའི་བགྲོད་

ཚུལ་ཆ་ཚང་རྟོགས་རྒྱུ་དང་། རང་གིས་ཉམས་སུ་ལེན་རྒྱུ། གཞན་ལ་འཆད་པ་ཚང་མ་ ཡོང་རྒྱུ་རེད། དེས་ན་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུའི་ཡུལ་གཏན་འཁེལ་དགོས་པ་དེ་གོམ་པ་

དང་པོ་རེད། དེ་ནས་གོམ་པ་གཉིས་པ་ཀུན་སློང་དང་བསམ་བློའི་ཁྱད་པར་རེད། འདིར་ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་མེད་སྟབས། འདི་སྣང་དོན་གཉེར་ཡོང་སྲིད། གང་ ལྟར་དེ་བསམ་བློའི་འཁྱེར་ཕྱོགས་ཤིག་རེད། ཐོས་པ་རྐྱང་པས་མ་གཏོགས་བསམ་ སྒོམ་གྱིས་སྒྲོ་འདོགས་གཅད་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་མེད་པ་ཡིན་ན་གནས་ཚུལ་ཐ་དད་

རེད། བསམ་སྒོམ་གྱིས་སྒྲོ་འདོགས་གཅད་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་ཡོད་པའི་གང་ཟག་དེ་ ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཏུ་ཆགས་རྒྱུའི་དོན་དུ་རྟོན་པ་བཞིའི་རྣམ་བཞག་ཤེས་

དགོས། རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་པ་ཡིན་ནའང་རེད། ག་འདྲ་ཞིག་གི་

ཐོག་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་པ་ཡིན་ནའང་། རྟོན་པ་བཞིའི་རྣམ་བཞག་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ པོ་རེད། སྔོན་མ་ང་ཕྲུ་གུ་ཆུང་ཆུང་ཡིན་པའི་སྐབས་སུ་ལམ་རིམ་པ་ཟེར་བའི་ངའི་ གྲོགས་པོ་ཞིག་ཡོད། གྲྭ་པ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཞིག་ཡོད། དཔེ་ཆ་ཡང་མཁས་པ་རེད།

154

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉམས་ལེན་པའང་རེད། དེ་ནས་རྩོམ་ཡང་མཁས་པ་རེད། ང་གཉིས་རྩོམ་གྱི་ཐོག་ནས་

ཕན་ཚུན་དོན་དག་ཡོད་མིན་ཅི་རིགས་ཐོག་དགག་པ་རྒྱག་རེས་བྱས་མྱོང། ང་ཚོ་བློ་

གསལ་གླིང་ནང་ཆོས་རྭ་འགྲིམས་སྐབས་སྙན་ངག་རྩོམ་མཁན་ཉུང་ཉུང་རེད། ལམ་ རིམ་པས་ཡི་གེ་ཞིག་གི་ནང་། དྲང་སྲོང་ཆེན་པོས་འགྲོ་བ་བཞི་པོ་དང་།། རྟོན་པ་བཞི་ ཡི་བྱེ་བྲག་འབྱེད་གསུངས་པ།། སྔ་སོར་སྣང་ལ་མ་ངེས་ཉིད་གྱུར་ཀྱང་།། ད་ནི་དོན་

འགྱུར་ཐེ་ཚོམ་ཙམ་ཞིག་སྐྱེས།། ཞེས་ཁོ་རང་གི་གནས་སྟངས་ཤིག་བྲིས་འདུག དེ་

ངས་བདེན་པ་རེད་འདུག་བསམས་པ་ཞིག་བྱུང་། གང་ཟག་ལ་མི་རྟོན་པར་ཆོས་ལ་ རྟོན་པའི་བསམ་ཚུལ་ངེས་ཅན་ཞིག་མེད་ན། ཉམས་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུའི་བློ་དེ་ནུས་ལྡན་ ཞི ག ་ཡོ ང ་གི ་ མ་རེ ད ། གང་ཟག་ཁྱད་པར་ཅན་ཞི ག ་གི ས ་མི ན ་པ་ཞི ག ་ལ་ཡི ན ་

གསུངས་པ་ཡིན་ནའང་རེད། ཡིན་པ་ཞིག་ལ་མིན་གསུངས་པ་ཡིན་ནའང་རེད། གང་ ཟག་གི་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་དབང་གིས་ང་ཚོས་དགག་སྒྲུབ་བྱེད་རྒྱུའི་ནུས་པ་དང་རྩལ་དེ་

བཅག་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། དེས་ན་གང་ཟག་ལ་མི་རྟོན་པར་ཆོས་ལ་རྟོན་པའི་བསམ་ ཚུལ་ཡོང་དགོས་པ་དེ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་གྱི་བསམ་བློའི་ཁྱད་ཆོས་དང་པོ་དེ་ རེད། ཆོས་དེ་ཚིག་ལ་མི་རྟོན་པར་དོན་ལ་རྟོན་དགོས། ང་ཚོའི་ནང་པའི་གཞུང་གི་

འགྲོ་སྟངས་ལྟར་ན། སྒྲ་དོན་དངོས་དབང་གི་འབྲེལ་བ་གང་ཡང་མེད་པར། སྒྲ་རྟོག་

སེལ་བའི་དབང་གིས་འཇུག་པར་བརྟེན། ངེས་པར་དུ་འཇུག་ཡུལ་གྱི་དོན་ལ་དཔྱད་ པ་བྱེད་དགོས་པ་རེད་མ་གཏོགས། རིག་བྱེད་མཐའ་པ་བཞིན་སྒྲ་དེ་ཧ་ཅང་རྩ་ཆེན་

པོར་བརྩི་བ་དང་། རིགས་པ་ཅན་པ་བཞིན་སྒྲ་དོན་དངོས་དབང་གི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ མི་བརྩི་བར་བརྟེན། ཚིག་གི་བརྗོད་བྱ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནའང། དེའི་སྒྲ་ཇི་བཞིན་དུ་ཆ་

མ་བཞག་པར་དེའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་བལྟ་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ རེད། དོན་ལའང་དྲང་དོན་དང་ངེས་དོན་གཉིས་རེད། སེམས་ཙམ་པ་མན་ཆད་ཀྱིས་ དྲང་ངེས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ཕྱེ་སྟངས་ཐ་དད་རེད་ལ། དབུ་མ་པ་ཡན་ཆད་ཀྱིས་དྲང་ངེས་དབྱེ་ 155

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བ་ཕྱེ་སྟངས་ཐ་དད་རེད། གང་ལྟར་རང་ཉིད་ཀྱིས་གྲུབ་མཐའ་ག་འདྲ་ཞིག་ཟིན་ནའང་། གྲུབ་མཐའ་དེའི་རྣམ་བཞག་དང་མཐུན་པར་ངེས་དོན་ལ་བསྟུན་དགོས་པ་མ་གཏོགས།

དྲང་དོན་གྱི་གནས་ཚུལ་དེ་གཞག་དགོས་བྱུང་ན་གཞག་ཐུབ་པ་དང་། དགག་པ་ བརྒྱབ་དགོས་བྱུང་ན་རྒྱག་ཐུབ་པའི་བསམ་བློ་ཞིག་དགོས། རྣམ་ཤེས་ལ་མི་རྟོན་

པར་ཡེ་ཤེས་ལ་རྟོན་ཟེར་བ་དེའང་ངེས་དོན་རྙེད་པའི་དོན་དེ་འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ ཀྱིས་གང་གཟིགས་པར་ཆ་བཞག་པ་ལས། རྗེས་དཔག་ཚད་མའི་ངོ་བོར་གྱུར་པ་དང་

། རྟོག་པའི་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་བློ་ཞིག་ལ་ཆ་མི་བཞག་པ་དགོས། བོད་ཀྱི་དཔེ་ཆ་ཁ་

ཤས་ནང་དབང་ཤེས་ལ་མི་རྟོན་ཡིད་ཤེས་ལ་རྟོན་ཟེར་བ་ཡོང་གི་འདུག འོན་ཀྱང་ མདོ་སྡེ་དགོངས་འགྲེལ་ནང་དེ་འདྲ་མེད། རྟོན་པ་བཞིའི་རྣམ་བཞག་བཤད་སྐབས་རྣམ་ ཤེས་ལ་མི་རྟོན་ཡེ་ཤེས་ལ་རྟོན་ཟེར་བའི་ཚབ་ཏུ་དབང་ཤེས་ལ་མི་རྟོན་ཡིད་ཤེས་ལ་ རྟོན་ཞེས་བྲིས་པའི་དཔེ་ཆ་ཁ་ཤས་འདུག གཅིག་བྱས་ན་མ་དག་པ་ཡིན་རྒྱུ་རེད།

གཅིག་བྱས་ན་དེ་ལའང་འགྲེལ་པ་བརྒྱབ་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་སྲིད། དེས་ན་རྟོན་པ་བཞིའི་

རྣམ་བཞག་མ་ནོར་བ་ཤེས་ནས་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་སྐབས། རྟོན་བཞིའི་འཇུག་ལྡོག་མ་

ནོར་བ་ཞིག་བྱུང་ན་ཉམས་ཞིབ་དེ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད། རྟོན་བཞིའི་འཇུག་ ལྡོག་མ་ནོར་བའི་བསམ་བློ་ཡོད་པའི་ཐོག་ལ་ལག་ཆ་ནི་རིགས་པ་དེ་རེད། དགེ་སློང་ དག་གམ་མཁས་རྣམས་ཀྱི ས །། བསྲེ ག ས་བཅད་བརྡར་བའི ་ གསེ ར ་བཞི ན ་དུ།།

ལེགས་པར་བརྟག་ལ་ང་ཡི་བཀའ།། བླང་བར་བྱ་ཡིས་གུས་ཕྱིར་མིན།། ཞེས་ནམ་

རྒྱུན་ཡོངས་གྲགས་དྲངས་པའི་ལུང་གི་ཚིག་དེ་བོད་ལ་བསྒྱུར་བའི་མདོའི་ནང་རྙེད་ཀྱི་

མེད། འོན་ཀྱང་ཚིག་དེ་དང་ཕྲན་བུ་མི་འདྲ་བ་ཞིག་རྒྱུད་ཀྱི་ནང་ཐོབ་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོས་

ཡོངས་གྲགས་དྲང་ས་དེ་སློབ་དཔོན་ཀམལ་ཤཱི་ལའི་དེ་ཁ་ཉིད་བསྡུས་པའི་འགྲེལ་

ཆེན་རེད། དེའི་ནང་མགོ་དེར་མདོ་ལས་ཞེས་པ་ལས། རྒྱུད་ལས་ཞེས་གསུངས་མི་ འདུག དེའི་ནང་། བསྲེགས་བཅད་བརྡར་བའི་གསེར་བཞིན་དུ།། ཞེས་བསྲེགས་

156

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཅད་བརྡར་གསུམ་དེ་མངོན་སུམ་ཚད་མ་དང་། དངོས་སྟོབས་རིགས་པ། ཡིད་ཆེས་ རིགས་པ་བཅས་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། མཐོང་བ་མངོན་

གྱུར་བསྟན་པའི་གནས་ལ་མངོན་སུམ་ཚད་མས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་གནོད་པ་

འདུག་དང་མི་འདུག་བལྟ་རྒྱུ་རེད། ཅུང་ཟད་ལྐོག་གྱུར་བསྟན་པའི་གནས་ལ་དངོས་

སྟོབས་རྗེས་དཔག་གི་སྒོ་ནས་དཔྱད་རྒྱུ་རེད། ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་བསྟན་པའི་གནས་ལ་ ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་གིས་དཔྱད་རྒྱུ་རེད། ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་ཞེས་པ་དེ་ལུང་ལ་ སྐྱབས་སུ་མི་འཛིན་པ་དེ་ཤེས་དགོས། མང་པོ་ཞིག་གིས་ཡིད་ཆེས་རྗེས་དཔག་ཟེར་

དུས་ལུང་དྲངས་ན་འགྲིག་པ་ཞིག་གསུང་གི་འདུག དཔེར་ན། སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ།། ཞེས་ལུང་དྲངས་ནའང་། སྦྱིན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ལོངས་སྤྱོད་

འབྱུང་བ་དང་། ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་བརྟེན་ནས་བདེ་འགྲོར་སྐྱེ་བ་དེ་ལུང་གིས་བསྒྲུབ་ཀྱི་

མེད། ཡིན་ནའང་ལུང་དེ་འཁྲུལ་བ་མེད་པ་སྒྲུབ་པའི་རྟགས་དེ་ལ་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་རྟགས་ ཟེར་གྱི་ཡོད། སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ་ཞེས་པའི་ལུང་ཆོས་ཅན། རང་

གི་བསྟན་བྱའི་དོན་ལ་མི་བསླུ་བ་ཡིན་ཏེ། དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་དག་པའི་ལུང་ཡིན་ པའི་ཕྱིར། ཞེས་དངོས་སྟོབས་ཀྱི་རྟགས་དེ་དང་གཅིག་པ་བཀོད་རྗེས། ལུང་གིས་ བསྟན་བྱ་སླུ་བ་མེད་པ་བསྒྲུབས་པའི་ཐོག་ནས་ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་གྱི་གནས་ལ་དཔྱོད་ པའི་འགྲོ་སྟངས་དེ་རེད། དེས་ན་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་སྔགས་རིམ་ཆེན་མོའི་

ལུང་། དེ་ཕྱིར་ཀྱེ་ཀྱེ་བློ་གྲོས་འདུན་ལྡན་དག། རྣམ་དག་རིགས་པས་བློ་གྲོས་མིག་

སྦྱོངས་ལ།། ཕས་ཀྱི་རྒོལ་བས་བསྐྱོད་པར་མི་ནུས་པའི།། བསྟན་པའི་གནད་ལ་ངེས་ པ་བརྟན་པོ་འཚོལ།། ཅེས་པ་དེ་དྲངས་ཏེ་རྣམ་དག་རིགས་པས་བློ་གྲོས་མིག་སྦྱོངས་

ཞེ ས ་གསུངས་པ་མ་གཏོ ག ས། རྣམ་དག་ལུང་གི ས ་བློ ་ གྲོ ས ་མི ག ་སྦྱོ ང ས་ཞེ ས ་

གསུངས་མི་འདུག་ཅེས་ཡང་ཡང་གསུང་གི་ཡོད། དེ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དངོས་སྟོབས་ཀྱི་རིགས་པ་དང་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་རིགས་པའི་སྒོ་ནས་ཚད་མའི་ཡུལ་ 157

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཏན་ལ་ཕབ་སྟངས་དེ་ངེས་པར་དུ་ཤེས་དགོས། ཅུང་ཟད་ལྐོག་གྱུར་བསྒྲུབ་པ་ལ་

དངོས་སྟོབས་ཀྱི་རྟགས་དང་། ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་བསྒྲུབ་པ་ལ་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་རྟགས་ བཅས་དབྱེ་བ་ཕྱེ་སྟངས་ཤིག་དང་། ཡང་ན་འབྲས་རྟགས་དང་། རང་བཞིན་གྱི་རྟགས།

མ་དམིགས་པའི་རྟགས་བཅས་ནི་རྟགས་ཀྱི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་དབྱེ་བ་ཕྱེ་སྟངས། དེ་

མིན་དངོས་སྟོབས་ཀྱི་རྟགས་དང་། གྲགས་པའི་རྟགས། ཡིད་ཆེས་ཀྱི་རྟགས་བཅས་ སུ་དབྱེ་བ་ཕྱེ་སྟངས་ཀྱང་ཡོད། གང་ལྟར་བསྲེགས་བཅད་བརྡར་གསུམ་ནི་གསུམ་པོ་

དེ་དག་ལས་གང་དུ་སྦྱར་ནའང་། རིགས་པའི་ལམ་ནས་ཡང་ཡང་བརྟག་དཔྱད་ཀྱིས་ འགྲོ་དགོས་རྒྱུ་དེ་རེད། དེ་ནི་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་རེད།

དོན་དག་གཅིག་དེ་རེད། ཐབས་ལམ་གཉིས་པ་རིགས་པའི་བཞིའི་རྣམ་བཞག་དེ་རེད། གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས། ཇི་ལྟར་ཐོས་པའི་དོན་ལ་རིགས་པ་བཞིས།།

ཉིན་དང་མཚན་དུ་ཚུལ་བཞིན་རབ་བརྟགས་ནས།། ཞེས་རིགས་པ་བཞི་ནི། ལྟོས་པའི་ རིགས་པ་དང་། བྱ་བ་བྱེད་པའི་རིགས་པ། འཐད་པ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ། ཆོས་ཉིད་ཀྱི་ རིགས་པ་བཅས་རེད། གོ་རིམ་དེ་མདོ་སྡེ་དགོངས་འགྲེལ་དང་བྱང་ས་ནས་གསུངས་

པ་བཞིན་རེད། ཡིན་ནའང་བོད་པའི་དཔེ་ཆ་མང་པོའི་ནང་གོ་རིམ་འཁྲུགས་པ་སོགས་

ཡོང་གི་འདུག ལྟོས་པའི་རིགས་པ་ནི་རིགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་གཙོ་ཆེ་ཤོས་ རེད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས། ཁྱེད་ཀྱིས་ཇི་སྙེད་བཀའ་བསྩལ་པ།། རྟེན་འབྲེལ་ཉིད་ལས་ བརྩམས་ཏེ་འཇུག། ཅེས་གསུངས་པ་བཞིན། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་གསུངས་པ་ཐམས་ཅད་གཡས་སྐོར་གཡོན་སྐོར་གང་བྱས་ནའང་།

རྩལ་འདོན་ས་དེ་རྟེན་འབྲེལ་དང་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རྟགས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་དེ་རེད། ལྟོས་ པའི་རིགས་པ་དེ་ག་ལེར་དེད་པ་ཡིན་ན། མཐའ་མ་འབབ་ས་དེ་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་རིགས་ པའམ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བའི་རྣམ་བཞག་དེ་རེད། ལྟོས་པའི་རིགས་པ་དེ་རྒྱུ་ རྐྱེན་གྱིས་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་དང་། གདགས་པས་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་ཞེས་ནང་

158

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚན་གཉིས་སུ་ཕྱེ་ཞིང་། དེ་མང་ཆེ་བ་ཕུང་སོགས་ཀྱི་ཆོས་ལ་སྦྱར་ནས་གསུངས་ ཡོད། གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོ་དང་། ཚོར་བའི་ཕུང་པོ་སོགས་རྒྱུ་མེད་དང་མི་མཐུན་པའི་ རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་མིན་པ་དང་། འཇིག་རྟེན་བྱེད་པ་པོས་ཀྱང་བསྐྲུན་པ་མ་ཡིན་པར།

རང་དང་མཐུན་པའི་ཉེར་ལེན་གྱི་རྒྱུ་དང་ལྷན་ཅིག་བྱེད་རྐྱེན་གྱི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་ཞེས་ རྒྱུ་ཡིས་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པའི་འགྲོ་སྟངས་ཤིག་ཡོད། དེའི་ཐོག་ནས་རྒྱུ་ལ་ཉམས་ཞིབ་

བྱས་ནས་འབྲས་བུའི་གནས་སྟངས་ཤེས་རྒྱུ་དང་། རྒྱུའི་གནས་བབ་དབང་གིས་ འབྲས་བུ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོང་བ་ཚོད་དཔག་ཐུབ་པ་བཅས་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་པར་བརྟེན། རྒྱུ་རྐྱེན་གྱིས་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་རེད། གདགས་པས་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་ནི་མིང་

དང་ཐ་སྙད་སོགས་ཀྱང་རྒྱུ་མེད་རྐྱེན་མེད་ལ་བཏགས་པ་མིན་པར། དཔེར་ན། བརླན་ ཞིང་གཤེར་བ་ལ་ཆུ་དང་། ཚ་ཞིང་སྲེག་པ་ལ་མེ། སྲ་ཞིང་འཐས་པ་ལ་ས། གཟུགས་

སུ་རུང་བ་ལ་གཟུགས་ཀྱི་ཕུང་པོའམ། ཡང་ན་མིག་ཤེས་ཀྱིས་གཟུང་བྱ་ལ་གཟུགས་ ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་བཏགས་པ་རེད། དེ་གཉིས་པོ་ལྟོས་པའི་རིགས་པའི་ཐོག་ནས་ལྟ་

སྟངས་རེད། བྱ་བ་བྱེད་པའི་རིགས་པ་ནི་ཚང་མར་དམིགས་བསལ་གྱི་བྱ་བ་རེ་ཡོད་

པ་དེའི་ཐོག་ནས་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཚགས་ཤེས་རྒྱུར་ཁྱད་པར་ཡོད། དཔེར་ན། མིག་ གིས་གཟུགས་འཛིན་པ་དང་། རྣ་བས་སྒྲ་ཐོས་པ། སྣས་དྲི་ཚོར་བ། ལྕེས་རོ་མྱོང་བ།

ལུས་ཀྱིས་རེག་བྱ་མྱོང་བ། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པས་ཆོས་ཀྱི་ཁམས་ཤེས་པ་ བཅས་རེད། རྒྱུས་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། དེ་དང་མཉམ་དུ་འབྲས་བུ་མི་

རྟག་པའང་བསྐྱེད་ལ། འབྲས་བུ་འཇིག་པའང་བསྐྱེད། གཟུགས་ཅན་དང་གཟུགས་ ཅན་མ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་ཚང་མར་རང་རང་སོ་སོའི་དམིགས་བསལ་གྱི་བྱ་བ་ཞིག་ ཡོད། དཔེར་ན་ང་ཚོ་མིའི་གཟུགས་པོའི་ནང་རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་ཆ་ཚང་ཡོད། རྡུལ་ རྫས་བརྒྱད་པོ་སོ་སོས་རྟག་ཏུ་བྱ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། བྱ་བ་བྱེད་པའི་རྣམ་བཞག་དེ་ལ་

བརྟེན་ནས་ལུས་ཀྱི་ཁམས་མཉམ་པ་དང་མི་མཉམ་པ་སོགས་ཡོང་གི་ཡོད། འཐད་པ་ 159

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ་ནི་རྟགས་བསལ་གཏོང་བ་དང་རྒྱུ་མཚན་བཀོད་ནས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ རེད། དངོས་སྟོབས་ཀྱི་རྟགས་དང་། གྲགས་པའི་རྟགས། ཡིད་ཆེས་ཀྱི་རྟགས་ག་འདྲ་

ཞིག་ཡིན་ནའང་། ཚུལ་གསུམ་ཚང་བའི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་སྟངས་ ལ་འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་ཟེར།

ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པ་ནི་གནས་ལུགས་གང་ཡིན་པ་མཐར་འབབ་ས་དེ་

རེད། དཔེར་ན། གཟུགས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་གཟུགས་སུ་རུང་བ་ཙམ་དང་། སྒྲ་ཡི་ཆོས་

ཉིད་མཉན་བྱ་ཡིན་པ་ཙམ་རེད། གཟུགས་གཟུགས་སུ་རུང་བ་དང་། སྒྲ་མཉན་བྱ་ཡིན་ པ་ནི་ཆོས་ཉིད་རེད། དེའི་དངོས་པོའི་གཤིས་ལུགས་དེ་རང་རེད་ཅེས་བཤད་པ་མ་

གཏོགས། དེ་ལ་རྒྱུ་མཚན་གཞན་པ་གང་ཡང་བཤད་རྒྱུ་མེད། ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པ་ ཞེས་དེ་ལ་ཟེར། མིག་གིས་གཟུགས་དང་འདུས་ཏེ་རེག་པ་ལས་གཟུགས་མཐོང་བའི་ སྣང་བ་ཞིག་བྱུང་ནས་དེ་ནས་དེའི་ཚོར་བ་དང་འདུ་ཤེས་སྐྱེ་སྟངས་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་

ནས་ལས་བསགས་སྟངས་དང་འབྲས་བུ་མྱོང་སྟངས། གང་ལྟར་ཕུང་པོ་ལྔའི་བྱེད་པ་ ལ་བལྟས་ནས་ལས་དང་འབྲས་བུའི་རྣམ་བཞག་རྒྱས་པ་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་སོགས་སུ་ ཡང་ཡང་ཡོང་གི་ཡོད། དེ་ཚོ་མང་ཆེ་བ་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་ནས་མགོ་འཛུགས་ཀྱིས་

དེ་ནས་བྱ་བ་བྱེད་པའི་རིགས་པ་དང་། དེ་ནས་འཐད་པ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པ། མཐར་

ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པ་རེད། དཔེར་ན། ཕུང་པོ་ལྔའི་གནས་སྟངས་ལ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་

ན། ཕུང་པོ་ལྔ་དེ་རྒྱུ་གང་ལས་བྱུང་བ་དང་། ཐ་སྙད་ཇི་ལྟར་གདགས་པ། དེའི་དབང་ གིས་ཕུང་པོའི་ངོ་བོ་རགས་པ་ཙམ་ཞིག་བློ་ལ་ཟིན་པ་དེས་བྱ་བ་གང་དང་གང་བྱེད་པ།

དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་གང་བསགས་པ། ལས་དེས་བག་ཆགས་གང་དུ་བཞག་པ།

དེས་འབྲས་བུ་གང་སྨིན་པ་བཅས་ནི་བྱ་བ་བྱེད་པའི་རིགས་པ་རེད། བྱ་བ་བྱེད་པའི་

རིགས་པ་དང་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་གཉིས་ཀའི་གྲུབ་དོན་ལ་འཐད་པ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་ པས་གནོད་ཀྱི་འདུག་གམ་མི་འདུག གང་ལྟར་འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པས་དགག་གི་

160

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདུག ཡང་ན་བཞག་གི་འདུག གལ་ཏེ་འཐད་པ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པས་བཀག་ན། དང་ པོ་གཉིས་དེས་ཕན་མ་ཐོགས་པ་རེད། གལ་ཏེ་ལྟོས་པའི་རིགས་པ་དང་བྱ་བ་བྱེད་པའི་ རིགས་པ་གཉིས་ཀྱིས་གང་རྙེད་པའི་དོན་དེ་ལ་འཐད་པ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པས་གནོད་

པ་མེད་ན། དེ་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པས་གཏན་ལ་ཕབ་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། འདིའི་ཆོས་ ཉིད་འདི་འདྲ་ཞིག་རེད་འདུག འདིའི་ཆོས་ཉིད་འདི་འདྲ་ཞིག་རེད་མི་འདུག་ཅེས་ཐག་

གཅད་ཆོག དེས་ན་རིགས་པ་བཞིའི་བང་རིམ་འགྲོ་སྟངས་དེ་འདྲ་ཞིག་རེད་བསམ་གྱི་ འདུག ཚུལ་གསུམ་གྱི་རིགས་པ་དང་རིགས་པ་རྣམ་པ་བཞི་མཉམ་དུ་བསྡོམས་ནས་

བརྟག་དཔྱད་བྱས་པའི ་ གྲུབ་དོ ན ་རྙེད་པ་དེ ་ བདེ ན ་པའི ་ གནས་ལུགས་རེ ད ་མ་ གཏོགས། གཞན་རིགས་པ་དང་འགལ་བའི་གྲུབ་མཐའ་ཁས་ལེན་ན་སྨྲ་བ་པོ་ཚད་ མེད་སྐྱེས་བུར་མི་རུང་ཞེས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ཐག་བཅད་ནས་གསུངས་པ་བཞིན་རེད། དེ་འདྲའི་ཐབས་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་གནས་ཚུལ་ཡང་དག་པ་ཞིག་རྙེད་ན། དེའི་ཐོག་ཆ་

བཞག་ཆོག་པ་དང་། དེའི་རྙེད་དོན་དེ་བདེན་པའི་དངོས་པོ་ལ་བཞག་ཆོག དེའི་རྙེད་

དོན་དེ་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ལྡན་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་ཆགས་རྒྱུ་རེད། དེ་སྤྱིར་ བཏང་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་འགྲོ་སྟངས་ཤིག་རེད།

རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་པའི་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་

དེ་ཚོ་ང་ཚོའི་གཞི་རྩ་དེ་རེད། དེ་ཚོ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དཔེ་ཆ་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་སྔོན་མ་མེད་པ་མ་རེད། དཔེར་ན་ས་སྐྱ་པཎ་ཆེན་ཡབ་

སྲས་དང་། བཀའ་བརྒྱུད་པའི་སྔོན་བྱོན་མཁས་པ་ཁག ཀུན་མཁྱེན་ཀློང་ཆེན་རབ་ འབྱམས་པ། རྗེ་ཡབ་སྲས་སོགས་ཀྱིས་ཕྱག་དཔེ་དེ་ཚོ་ལ་ཧ་ལས་པའི་དག་ཐེར་དང་

ཞུ་དག་གནང་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ལོ་ཆེན་རིན་བཟང་པོས་རྒྱ་སྐད་ལས་བསྒྱུར་བའི་ བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་ཚང་མ་རྒྱ་དཔེ་དང་བསྡུར་ནས་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་སྟེ་རྒྱ་ དཔེ་མ་ཐོབ་པ་རྣམས་བཏོན་པ་རེད། ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་ཧ་ཅང་བློ་ཁོག་ཆེན་ 161

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེ་འདྲའི་དཔེ་ཆ་ཞུ་དག་གཏང་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ རེད། དཔེ་ཆ་ཞུ་དག་གཏོང་སྟངས་དེ་དཔེ་མང་པོ་བསྡུར་ནས་ཞུ་དག་གཏང་རྒྱུ་དང་།

དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་དེའི་འགྲེལ་པ་ཁག་དང་བསྟུན་ནས་ཞུ་དག་གཏང་རྒྱུ། གལ་ཏེ་ སྐད་ཡིག་གཞན་ནས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན། གང་ནས་བསྒྱུར་སའི་སྐད་ཡིག་དེ་ལ་བསྐྱར་ དུ་ཁུངས་གཏུགས་ནས་ཞུ་དག་གཏང་རྒྱུ་བཅས་རེད། དཔེ་ཆ་མང་པོ་དཔེ་བསྡུར་

བྱེད་རྒྱུ་དེ་སྔོན་མ་བོད་ལ་མེད་པ་མ་རེད། འོན་ཀྱང་བར་ལམ་ཞིག་ནས་ཉམས་པ་

རེད། དེང་སང་བོད་ནས་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་ཚང་མ་དཔེ་བསྡུར་བྱས་ ནས་པར་བརྒྱབས་འདུག བསྟན་པའི་ཞབས་འདེགས་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ཞབས་ འདེགས་རླབས་ཆེན་ཞིག་བསྒྲུབས་པ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ཡིན་ནའང་ལས་ཀ་ཆེན་ པོ་དེ་འདྲ་བྱེད་དུས་དེའི་ནང་ཕྲན་བུ་ནོར་འཁྲུལ་དང་ཞན་ཆ་ལྷག་པ་ཡོང་སྲིད། དེ་ནི་

མ་འོངས་པའི་མི་རབས་ཚོས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དཔེ་ཆ་ ཞུ་དག་ཡག་པོ་མ་བཏང་ན། དཔེ་ཆ་ལ་བརྟེན་ནས་ནོར་བ་མང་པོ་ཡོང་སྲིད། ལྷག་ པར་དུ་རྒྱ་སྐད་ནས་བསྒྱུར་བའི་དཔེ་ཆེ་དེ་ཚོ་ཞུ་དག་ཡག་པོ་མ་བཏང་ན། གོ་བ་ཆེན་

པོ་ནོར་རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་མ་རྟོགས་པ་ཙམ་མིན་པར་ལོག་པར་རྟོགས་པ་

ཆེན་པོ་ཡོང་སྲིད། བོད་ནང་དཔེ་ཆ་བསྒྱུར་བ་དེ་ཚོའི་ནང་ལའང་བར་མཚམས་ཤིག་ ནས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་གཞུང་དང་མཚུངས་བསྡུར་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཇེ་ཉུང་དུ་ཕྱིན་པ་མ་ཟད། ལེ ག ས་སྦྱར་ཤེ ས ་མཁན་ཡང་ཇེ ་ ཉུང་དུ་ཕྱི ན ་པའི ་ དབང་གི ས ་མ་དག་པ་མང་པོ ་

སླེབས་ཡོད་ཚོད་འདུག དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་གཏམ་རྒྱུད་གསེར་གྱི་ཐང་མའི་ ནང་རྒྱ་དཔེ་ལ་བལྟས་ནས་བོད་པས་ནོར་བ་མང་པོ་ཐེར་འདོན་གནང་འདུག བཀའ་ འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་ཚང་མ་སྐད་ཡིག་གཞན་ནས་བསྒྱུར་བ་ཤ་སྟག་རེད། དེ་

ཚོའི་ནང་དག་དང་མ་དག་ནི་བསྒྱུར་ཡུལ་གྱི་གཞུང་ལ་བལྟ་རྒྱུ་རེད། ལེགས་སྦྱར་ ནས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་དཔེ་ལ་བལྟ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་སྐད་ནས་བསྒྱུར་བ་

162

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡིན་ན་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་དཔེ་ལ་བལྟ་རྒྱུ་རེད། པཱ་ལི་ནས་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན་པཱ་ལིའི་དཔེ་ལ་ བལྟས་ནས་ཞུ་དག་གནང་དགོས་རྒྱུ་དེ་དེང་རབས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་

ཁྱད་ཆོས་ངེས་ཅན་ཞིག་རེད་ལ། ང་ཚོར་ངེས་པར་དུ་དགོས་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད། ང་ བཀའ་ཤག་ནང་ཡོད་སྐབས་ྋསྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་གནང་རྒྱུའི་འཇམ་དཔལ་

མཚན་བརྗོད་ཀྱི་དཔེ་ཆ་པར་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་དོ་སྣང་བྱུང་སོང་། ནམ་རྒྱུན་འཆར་

ཅན་འདོན་རྒྱུའི་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཕྱག་དཔེ་ནང་དུའང་རྒྱ་དཔེ་དང་མ་ བསྡུར་བ་ཡིན་ན། མ་དག་པ་མང་པོ་ལྷག་འདུག དཔེར་ན། རྡོ་རྗེ་གྲགས་པ་རྡོ་རྗེའི་ སྙིང་།། ཞེས་པར། རྡོ་རྗེ་དྲག་པོ་རྡོ་རྗེའི་སྙིང་།། ཞེས་ནོར་འདུག འཇམ་དབྱངས་ཆེན་

པོ་སྒྲ་ཆེ་བ།། ཞེས་པར། འཇམ་དབྱངས་ཆེན་པོ་དགྲ་ཆེ་བ།། ཞེས་ནོར་འདུག ས་ཡི་

དཀྱིལ་འཁོར་གཞི་ཡི་ཁྱོན།། ཞེས་པར། ས་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་བཞི་ཡི་ཁྱོན།། ཞེས་ ནོར་འདུག དེ་བཞིན་སྤྱོད་འཇུག་ནང་། མོ་ཚོགས་འདི་དག་ཅི་ལས་འབྱུང་།། ཞེས་

པར། མེ་ཚོགས་འདི་དག་ཅི་ལས་འབྱུང་།། ཞེས་ནོར་འདུག དེ་འདྲའི་དཔེ་ཆ་མ་དག་ པ་ཞིག་ལ་གཞི་རྩ་བཅོལ་ནས་བསམ་བློ་བཏང་བ་ཡིན་ནའང་རེད། འགྲེལ་པ་བརྒྱབ་ པ་ཡིན་ནའང་རེད། ཏག་ཏག་ཡོང་ཐབས་མེད། དེས་ན་དཔེ་ཆ་ཞུ་དག་གཏང་རྒྱུ་དང་

། དཔེ་ཆ་མཛད་པ་པོའི་བྱུང་རབས་ཡག་པོ་ཞིག་ཤེས་རྒྱུ། བྱུང་རབས་སྤྱིར་བཏང་

ཙམ་མ་ཡིན་པར། དེ་དུས་ཚོད་ག་དུས་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གི་བླ་མ་སུ་ཡིན་པ། སློབ་ མ་སུ་ཡིན་པ་བཅས་ཤེས་དགོས། དེ་མ་བྱུང་བ་ཡིན་ན། དཔེ་ཆ་མང་པོ་ཞིག་གི་ཐོག་

ལ་ཞིབ་ཚགས་པོས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུར་ཁྱད་པར་རྒྱུག་གི་རེད། ས་སྐྱ་པཎྜི་ཏ་དང་

རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་རྒྱ་གཞུང་ཚང་མ་ལ་ཧ་ཅང་དག་ཐེར་དང་ཞིབ་འཇུག་གནང་ཡོད། ང་ ཚོས་ཀྱང་ད་དུང་དེ་ཚོ་ངེས་པར་དུ་བྱེད་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་འདྲ་བྱེད་

ཐུབ་ན་དེ་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྟངས་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད། མཇུག་མཆན་དང་། གཤམ་མཆན། ལུང་འདྲེན་བཙལ་རྒྱུའི་རིགས་དེ་ང་ཚོས་མི་ 163

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། དེ་ཚོ་བྱས་པ་ཡིན་ན། ཕྱི་མིས་ལྟ་བའི་སྐབས་སུ་འདི་ཡག་པོ་

བྱུང་འདུག་བསམ་གྱི་རེད། ངས་ནམ་རྒྱུན་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་གྲོགས་པོ་ཁ་ཤས་ལ་ཀུ་ རེའི་ཚུལ་དུ་ “ཁྱེད་ཚོ་མཆན་གྱི་མཁས་པ་རེད། མཇུག་མཆན་དང་འོག་མཆན་

སོགས་ཡོད་ན། དེའི་རྩོམ་ཡིག་དེ་ཡག་པོ་དང་མཁས་པ་ལ་བརྩི་གི་འདུག འོན་ཀྱང་ ང་ཚོ་གཞུང་གི་མཁས་པ་རེད་” ཅེས་བཤད་མྱོང་། གལ་ཏེ་ཁོང་ཚོས་མཆན་གྱི་

མཁས་པ་ལ་མཐོང་ཆེན་སྤྲད་ན་ང་ཚོར་མཆན་བརྒྱབ་རྒྱུ་མེད་པ་མ་རེད། ལམ་རིམ་ མཆན་བཞི་སྦྲགས་ལ་མཆན་བཞི་ཡོད། རྒྱག་སྟངས་དེ་དཔེ་ཡག་པོ་རེད། མཆིམས་

མཛོད་ལ་གཟིགས་ན་མཆན་གྱིས་ཁེངས་ཡོད། མཆིམས་མཛོད་ཀྱི་རྩ་ཚིག་གང་

ཡིན་པ་དང་། མཆིམས་མཛོད་ཀྱི་མཆན་གང་ཡིན། མཆན་དཀྱུས་ལ་ཤོར་བའི་སྐད་ ཆ་མང་པོ་ཡོད་རེད། མཆན་དེ་ཚོ་འོག་མཆན་དང་མཇུག་མཆན་ལ་བསྒྱུར་བ་ཡིན་ན།

མཆན་དཀྱུས་ལ་ཤོར་བའི་ཉེན་ཁ་དེ་མེད། དེ་འདྲའི་ཙིག་ཙིག་གི་བྱེད་སྟངས་དེ་ཚོ་ང་ ཚོས་བྱེད་མ་ཤེས་པ་དང་། བྱེད་མ་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། རྩ་བའི་གཞུང་དེ་ཡག་པོ་

ཕྱིན་ན་གཞན་རྣམས་སླ་པོ་རེད། ང་ཚོ་ནང་པའི་མཁས་པ་ཁ་ཤས་གཙང་ཆུ་ལྟ་བུ་ཆུ་ བོ་ཆེན་པོ་ནས་ཐར་ཡང་ཡུར་ཆུ་ལྟ་བུ་ཆུ་བོ་ཆུང་ངུ་ནས་མ་ཐར་བ་དེ་འདྲ་འདུག སྤྱིར་ བཏང་གི་ཤེས་བྱའི་ཐོག་ནས་མིག་ཕྱེ་སྟེ་བལྟས་ན་མ་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། དེ་ཚོ་

དམིགས་བསལ་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་མིན། དེས་ན་ང་ཚོས་དེ་

ཚོ་མཉམ་དུ་གནང་བ་ཡིན་ན། མང་པོ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོང་རྒྱུ་རེད། ད་དུས་ཚོད་མང་ པོ་ཕྱིན་འདུག འདི་གར་གཞག་རྒྱུ་ཡིན། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།།

164

འབའ་པ་ཕུན་ཚོ ས་དབང་རྒྱལ་སྐོ ང་སྐབས་གནང་བའི་གསུང་བཤད། སློབག ་དཔོ ན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེར འི་་བགྲོ གསུང་རྩོ་གླེ མ་དང་གསུང་བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡༩ ཉིན་འབའ་པ་སྐྱིད་སྡུག་གི་གོ་ སྒྲིག་འོག་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་གི་ཚོགས་ཁང་དུ་ ‘འབའ་པ་ ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོག་གི་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་ ཐག་གཅོད་བྱ་ཕྱོགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་དབུ་མའི་ ལམ་གྱི་དགོངས་དོན་’ ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ ཐོག་གསུང་བཤད་དང་དྲི་བར་ ལན་འདེབས་གནང་བ།

༄༅།། ད་ལྟ་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་འདིའི་གཙོ་སྐྱོང་གནང་མཁན་མཆོག་དང་།

གསུང་བཤད་གནང་མཁན་ཕྱག་རོགས་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་ མཚན་ལགས། དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པ། མཁས་དབང་རྣམ་པ། ཚོགས་འདུ་གོ་སྒྲིག་ གནང་མཁན་རྣམ་པ། ཚོགས་ཞུགས་པ་རྣམ་པ་ཚང་མར། འབའ་པ་ཕུན་ཚོགས་

དབང་རྒྱལ་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་ཡིད་སྐྱོ་བའི་གནས་ཚུལ་འདི་བྱུང་བའི་རྗེས་ལ། ཁོང་

རང་གི་སྐུ་ཚེ་གཅིག་གི་མཛད་རྗེས་དང་། དགོངས་པ་བཞེས་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ ལ་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་འདི་འདྲ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་གནང་བ་དེ་ཡག་པོ་བྱུང་འདུག རྗེས་ སུ་ཡི་རངས་ཡོད།

ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་མི་སྣ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། དེའི་བཀའ་དྲིན་

བསབ་རྒྱུ་དང་། རྗེས་དྲན་བྱེད་རྒྱུ་གཙོ་བོ་དང་བཟང་ཤོས་དེ་ཁོ་རང་གི་དགོངས་པ་

བཞེས་ཕྱོགས་དང་། བསླབ་བྱ། སྐུ་ཚེའི་རིང་ལ་རྩ་ཆེན་པོ་གནང་བའི་འདུན་པ་ བཅས་བསྒྲུབ་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། 165

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེར་བརྟེན་ཁོང་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ། ད་ལྟ་

ཤུལ་ལུས་ཀྱི་སྐུ་ཟླ་སོགས་ལ་སེམས་གསོ་དང་གདུང་སེམས་མཉམ་སྐྱེད་ཞུ་རྒྱུ་ ཡིན། ང་དེ་རིང་ཞོགས་པར་བཅར་མ་ཐུབ་སྟབས། བཀའ་མོལ་གནང་མཁན་སྔོན་མ་

ཚོས་གང་དང་གང་གསུངས་ཡོད་མེད་ཉན་ཐུབ་མེད། གཅིག་བྱས་ན་ཟློས་སྐྱོན་ཡོང་ སྲིད། ལྷག་པར་དུ་འབའ་པ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོག་གིས་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་

དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་དགོངས་དོན་

ཞེས་པ་དེའི་ཐོག་སྐད་ཆ་ཤོད་རྒྱུ་ཏོག་ཙམ་ཁག་པོ་རེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཕུན་ དབང་ལགས་ཀྱི ས ་མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ གནད་དོ ན ་ཐག་གཅོ ད ་བྱེ ད ་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ ལངས་ ཕྱོགས་ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བ་ཞིག་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད།

ཉེ་ཆར་དཔར་དུ་ཐོན་པའི་མི་རིགས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་སྐོར་གྱི་དེབ་

ཆེན་པོ་དེ་གསོལ་རས་གནང་སོང་ཡང་ད་ལྟ་མཇལ་རྒྱུ་མ་བྱུང་། དེའི་ནང་ཏན་ཏན་ ཞིབ་ཚགས་པོས་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་ གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་ཞིབ་ཚགས་པོ་ཡོད་ཀྱི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག

གང་ལགས་ཤེ་ན། ཁོང་རང་ཆུང་དུས་ནས་ཧ་ཅང་སྐུ་ངལ་བསྐྱོན་མཁན་ཞིག་དང་།

མི་རིགས་ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་ཟིན་མཁན་ཚོས་ཁོང་ལ་ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ ལུགས་ཀྱི ་ བག་ཆགས་དོ ར ་མི ་ འདུག་ཅེ ས ་ཉེ ས ་མེ ད ་ཉེ ས ་འཛུགས་བྱས་ཏེ ་ བཅོ ་

བརྒྱད་བཙོན་ཁང་ནང་བཅུག་དགོས་དོན་ཡང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཐད་བསམ་ བློ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དེའི་དབང་གིས་རེད། འོན་ཀྱང་དེའི་སྔོན་ལ་རྒྱ་ནག་གི་

དབུ་ཁྲིད་ཚོར་དགོངས་འཆར་ཕུལ་བའི་ཕྱག་བྲིས་སྔ་རྗེས་དང་། ལྷག་པར་དུ་མི་

རིགས་འདྲ་མཉམ་དང་མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་སྐོར་རྩོམ་ཡིག་རིང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ དང་། དེ་བཞིན་འདས་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ གྱ་གྲངས་ནང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་

མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི ་ རྩ་ཁྲི མ ས་བསྐྱར་བཅོ ས ་བྱེ ད ་སྐབས་ད་ལྟ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་

166

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཚན་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པ་བཞིན་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་རྩལ་ དུ་བཏོན་དགོས་པའི་སྐོར་སྙན་ཞུ་རིང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་བཅས་དེ་དག་ཆ་ཚང་ངས་

བཀླགས་མྱོང་། ང་ཚོའི་བཀའ་ཤག་སྐབས་སུ་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་སྐོར་རིམ་ པས་ཐག་གཅོད་བྱས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་

དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་དེའི་ནང་ཕུན་དབང་ལགས་

ཀྱི ་རྩོ མ ་ཡི ག ་དེ ་ཚོ འི་ནང་ནས་དོ ན་དག་མང་པོ ་ཞི ག་དང་ཚིག་མང་པོ་ ཞི ག་ཕུན་

དབང་ལགས་ཀྱིས་མཁྱེན་པའི་ཐོག་ནས་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད་པ་རེད། གང་ལགས་ ཤེ་ན། དེ་དག་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཚིག་ཅིག་ཡིན་སྟབས། ཚིག་ངེས་ཅན་ཞིག་བེད་སྤྱོད་མ་

བཏང་ན། ནོར་འཁྲུལ་འགྲོ་ཉེན་ཡོད། དེས་ན་གོང་གི་གནས་ཚུལ་དེ་ཚོའི་སྐོར་ང་ལ་ ཕྲན་བུའི་རྒྱུས་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་དག་བཟོ་སྐབས་གོ་ བསྡུར་དགོངས་འཆར་བཀའ་སློབ་ཞུ་བའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད་པར་བརྟེན། དེ་འདྲའི་

ཆ་ནས་ངས་བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་ཞུས་ན། ཕུན་དབང་ལགས་ཀྱིས་མི་རིགས་ཀྱི་

གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་མཱ་ཁེ་སི་དང་ལེ་ཉིན་གྱི་མི་

རིགས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་རང་ཡིན་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། ཕུན་དབང་ ལགས་ནང་བཞིན་མཱ་ཁེ་སི་དང་ལེ་ཉིན་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ཚད་མཐོ་པོ་མཁྱེན་མཁན་བོད་

པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཙམ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་དང་ར་ཤི་ཡའི་ནང་ལའང་དཀོན་པོ་རེད་བསམ་ གྱི་འདུག རྩོད་སྒྲུབ་དངོས་གཙོའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྩོད་སྒྲུབ་ཀྱི་

རིགས་པའི་ལམ་གྱི་འགྲོ་སྟངས་དེའི་ཐོག་ཧ་ཅང་མཁས་པ་རེད། ཁོང་གིས་བཙོན་ ཁང་ནང་བྲིས་པའི་རྩོད་སྒྲུབ་དངོས་གཙོའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་དེབ་ཆུང་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། ཧ་ཅང་གོ་ཁག་པོ་རེད། དེ་ཀློག་ན་དབུ་མ་དང་ཚད་མར་སྦྱངས་པ་ཡོད་མཁན་ཚོས་

གང་ལ་གང་འཚམས་ཤེས་ཀྱི་རེད། དེའི་ནང་འགལ་བའི་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་རང་བཞིན་

དང་འགལ་བའི་ཁྱད་པར་གྱི་རང་བཞིན་ཐོག་ནས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་སྟངས་ཀྱི་རྩོད་སྒྲུབ་ 167

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིགས་པའི་འགྲོས་དེ་ཧ་ཅང་ཚད་མཐོ་པོ་རེད།

ལྷག་པར་དུ་འབའ་པའི་ནང་དེ་སྔ་ནས་མཁས་པ་མང་པོ་ཐོན་ཡོད། ང་ཚོའི་མི་

རབས་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་། ང་ཚོ་གྲྭ་སར་སླེབས་སྐབས་འབྲས་སྤུངས་བློ་གསལ་གླིང་དུ་

འཕར་ར་རྒྱལ་མཚན་རྣམ་གསུམ་ཞེས་གྲགས་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ནི་རྒན་པདྨ་རྒྱལ་

མཚན་དང་། རྒན་ཉི་མ་རྒྱལ་མཚན། རྒན་རྒྱལ་མཚན་རྣམ་གསུམ་རེད། རྒན་རྒྱལ་ མཚན་ང་གྲྭ་སར་སླེབས་དུས་ཕ་ཡུལ་ལ་ཕེབས་ཟིན་འདུག རྒན་པདྨ་རྒྱལ་མཚན་དང་ རྒན་ཉི་མ་རྒྱལ་མཚན་རྣམ་གཉིས་ནི་མཁས་པ་ཕུལ་དུ་ཕྱིན་པ་དེ་འདྲ་རེད།

གལ་ཏེ ་ཕུན་དབང་ལགས་གྲྭ་སར་ཕེབ ས་ཡོད་ན། འགྲན་ཟླ་མེ ད་པའི ་

མཁས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་རེད་བསམས་མྱོང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཁ་ཕྱོགས་དེ་གཞན་ལ་

ཕྱིན་པར་བརྟེན། མཱ་ཁེ་སི་རིང་ལུགས་ལ་ཧ་ཅང་མཁས་པ་ཆགས་པ་རེད། མཱ་ཁེ་སི་ རིང་ལུགས་དེ་ཆབ་སྲིད་ཚན་རིག་རྐྱང་རྐྱང་མ་རེད་ལ། སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་རྐྱང་ རྐྱང་ཡང་མ་རེད། སྤྱིར་བཏང་མཱ་ཁེ་སི་རིང་ལུགས་དེ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སེམས་གཙོའི་

རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ )Idealism) ཀྱི་འགལ་ཟླ་ལས་བྱུང་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཅིག་ཡིན་ སྟབས། ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཆ་ནས་ཧ་ཅང་གཏིང་ཟབ་མོ་དང་མཁྲེགས་པོ་རེད། དེའི་ཐོག་ཕུན་ དབང་ལགས་མཁས་པ་ཆེན་པོ་རེད་ལ། སྤྱིར་བཏང་བཀའ་མོལ་གནང་བའི་སྐབས་

ལའང་ད་ལྟ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱི ས ་གསུངས་པ་བཞི ན ་ཚི ག ་རེ ་ རེ ་

བཞི ན ་དགོ ང ས་པ་བཞེ ས ་ནས་བཀའ་མོ ལ ་གནང་གི ་ རེ ད ་གསུངས་པ་དེ ་ དངོ ས ་ གནས་རེད། སློབ་དཔོན་ཆེན་མོའི་ )Professor) ཁྲོད་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་ཤིག་

ཡོད་རེད། ཨིན་སྐད་ལ་ (Academic Jargon) ཟེར་གྱི་རེད། ཁོང་ཚོ་ནང་ཕན་

ཚུན་སྐད་ཆ་བཤད་སྐབས་ཕྲན་བུ་ཚིག་དེ་མཐོ་པོ་ལྟ་བུས་ནང་ཕན་ཚུན་གོ་བ་ལས། ཉན་མཁན་གཞན་གྱིས་ཆ་ཚང་མ་ཤེས་པ་དེ་འདྲ་ཡོད་རེད། ཁོང་ཡང་དེ་འདྲ་ཞིག་

རེད། མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་ལྷན་དུ་བཀའ་མོལ་གནང་སྐབས་ཁོང་གི་ (Academic

168

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

Jargon) དེ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ཆེན་མོ་དང་ཏག་ཏག་བསྡུར་ཆོག་པའི་

གནས་སྟངས་ཤིག་ཡོད་རེད།

དེ་རིང་འདིར་ཁོང་གི་རྗེས་དྲན་དུ་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་འདི་གནང་བ་ཡིན་

སྟབས། དངོས་གནས་བྱས་ན་ངས་གྲ་སྒྲིག་བྱས་ནས་ཡོང་དགོས་པ་ཞིག་རེད་དེ། ང་ ཁ་སང་ཉིན་ཤས་སྔོན་བར་རྒྱུད་སྟོད་ནང་ཆོས་འཆད་ཉན་འདྲ་བྱས་ནས་དེར་འགོར།

དེ་ནས་ཤག་ཕར་ཚུར་སྤོས་པ་སོགས་བྱས་ཏེ་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་བྱུང་མ་སོང་།

འོན་ཀྱང་ནམ་རྒྱུན་ཚོར་སྣང་གང་ཡོད་པ་དེ་ཕྲན་བུ་ཞུས་ན་བསམས་བྱུང་། མི་རིགས་ ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཕྱོགས་ཞེས་བཤད་སྐབས། མི་རིགས་ཟེར་བའི་ཚིག་

དེ་གང་དུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ། དེའི་གོ་དོན་གང་ཡིན་པ། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་ མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མི་རིགས་མང་འདུས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅེས་ལབ་དགོས་དོན་གང་ ཡིན་པ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ལ་བསམ་བློ་གསལ་པོ་ཡོད་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

བོད་སྐད་ནང་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ཚིག་ཧ་ཅང་ཕྱུག་པོ་རེད་ལ་འབེལ་པོ་ཡང་རེད། ཁ་ཤས་ནི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཚིག་ལས་ཡག་པ་དེ་འདྲའང་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ ཀྱང་ཆབ་སྲིད་ཚན་རིག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་རྣམས་བོད་སྐད་ནང་ལས་སླ་མོར་

ཚིག་བེད་སྤྱོད་བཏང་བ་མ་གཏོགས་གཟབ་གཟབ་བྱས་ནས་ཚིག་མ་བཟོས་པ་དེ་ འདྲའང་ཡོད་པ་རེད། དཔེར་ན་ང་ཚོས་མི་རིགས་ཞེས་པའི་མི་དེ་འགྲོ་བ་མིའི་དོན་དུ་

རེད། རིགས་ཞེས་པ་དེ་མང་པོ་ཞིག་ལ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། དེའི་སྐོར་ངས་སྔོན་

མའང་ཐེངས་ཁ་ཤས་ཞུས་མྱོང་། ང་ཚོས་རིགས་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ ཚིག་མི་འདྲ་བ་ལྔ་ཙམ་གྱི་དོན་དུ་གཅིག་གྱུར་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། དེའང་གོཏྲ་ ཟེར་བ་ཞིག་ཡོད། ལེགས་སྦྱར་གྱི་རིགས་ཞེས་པ་དང་གོཏྲ་ཟེར་བ་གཉིས་གོ་སྟངས་

མི་འདྲ་བ་རེད། གང་ལྟར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་གོཏྲ་ལ་བོད་སྐད་ནང་རིགས་ཞེས་བརྗོད།

དཔེར་ན་ཉན་ཐོས་ཀྱི་རིགས་ཅན་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རིགས་ཅན། རང་ 169

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱལ་གྱི་རིགས་ཅན་ཞེས་པར་ཤྲཱབཀ་གོཏྲ་དང་། པྲཏྱེཀ་བུདྡྷ་གོཏྲ། བོདྡྷིསཏྭབ་གོཏྲ་ ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ།།

ལེགས་སྦྱར་ནང་ཇཱཏི་ཞེས་པའི་ཚིག་ཅིག་ཡོད། དེ་ལའང་རིགས་ཞེས་

བརྗོད། དཔེར་ན་རིགས་མཐུན་པ་དང་རིགས་མི་མཐུན་པ་ཞེས་པར་སཇཱཏཱིཡ་དང་ བིཇཱཏཱིཡ་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད།

ལེགས་སྦྱར་ནང་བརྞ་ཞེས་པའི་ཚིག་ཅིག་ཡོད། དེ་ནི་ཁ་དོག་ལའང་གོ་བ་

རེད། དཔེར་ན་རིགས་བཞི་ཞེས་པར་ཅཏུཥྦརྞ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་རིགས་ ཆེན་པོ་བཞི་ནི་བྲམ་ཟེའི་རིགས་དང་། རྒྱལ་རིགས། རྗེ་རིགས། དམངས་རིགས་ བཅས་རེད། ལེགས་སྦྱར་ནང་ཀུལ་ཞེས་པའི་ཚིག་ཅིག་ཡོད། དེ་ལའང་རིགས་ཞེས་

བརྗོད། དཔེར་ན་རིགས་ཀྱི་བདག་པོ་ཞེས་པར་ཀུལ་པཏི་ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་

གཏོང་གི་ཡོད། དེ་ནས་པྲཇཱཏི་ཞེས་པའི་ཚིག་ཅིག་ཡོད། ཇཱཏི་དེ་ཡང་བསྐྱར་དབྱེ་བ་ ཕྱེ་དུས་པྲཇཱཏི་རེད། དེ་ལའང་རིགས་ཞེས་བརྗོད།

དེར་བརྟེན་རིགས་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་སྐབས་དང་དུས་ལ་བསྟུན་ནས་མ་

གཟིགས་ན་ནོར་ཉེན་ཡོད། ང་ཚོས་རིགས་ཟེར་བ་དེ་ཨིན་སྐད་དུའང་ཧ་ལམ་ལྔ་ཙམ་

ལ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་འདུག ཨིན་སྐད་ལ་ Race ཞེས་པའི་ཚིག་ཅིག་ཡོད། དཔེར་ ན་ Racial discrimination (རིགས་ཀྱི་དབྱེ་འབྱེད་) ལྟ་བུ་རེད། དེ་བཞིན་

ཨིན་སྐད་ལ་ Caste ཟེར་བ་དེ་ལའང་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། དཔེར་ན་ Caste and Creed ཞེས་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེ་ནས་ཨིན་སྐད་ལ་ Nation དང་ Nation-

ality ཟེར་བ་དེ་ལའང་མི་རིགས་ཞེས་བརྗོད། དེ་བཞིན་ Ethnic ལའང་རིགས་

ཞེས་བརྗོད། Nation དང་ Ethnic གཉིས་ལ་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ནས་ཁྱད་པར་ཆེན་

པོ་ཡོད། དེང་སང་སྐབས་འགར་ Species ལའང་བོད་སྐད་དུ་རིགས་ཞེས་བརྗོད་ ཀྱི་འདུག དེར་བརྟེན་རིགས་ཞེས་པ་དེ་མང་པོ་ཞིག་ལ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད།

170

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ད་ལྟ་ང་ཚོས་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཅེས་བཤད་སྐབས་ཀྱི་མི་

རིགས་དེ་ཨིན་སྐད་དུ་ Nation ཞེས་པ་དེར་གོ་དགོས། ཨིན་སྐད་དུ་ Ethnic ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་ང་ཚོས་མི་རིགས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་མེད་ལ། ཨིན་སྐད་ལ་ Race

ཟེར་བ་དེ་ལའང་བཤད་ཀྱི་མེད། གང་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ )State) དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ པའི་མིའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་མི་རིགས་ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད།

དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་མི་རིགས་ཐག་གཅོད་ཅེས་བརྗོད་སྐབས་དེ་ངེས་པར་དུ་ཐུགས་ལ་ གཞག་དགོས།

དེང་སང་རྒྱ་ནག་གི་མཁས་པ་མང་པོས་ Nationality ཟེར་བ་དེ་སླ་རུ་

བཏང་ནས་ Ethnicity ཐོག་འགྲོ་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཕུན་དབང་

ལགས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཁ་ཤས་ནང་མི་རིགས་དང་མི་རྒྱུད་ཟེར་བ་ཞིག་འདུག ངས་ཁོ་ རང་ལ་དེའི་ཐོག་བཀའ་འདྲི་ཞུ་རྒྱུ་མ་བྱུང་ཡང་། ཕལ་ཆེར་མི་རིགས་དེ་ Nation-

ality དང་། མི་རྒྱུད་དེ་ Ethnicity ལ་གོ་བ་མིན་འགྲོ་བསམ་གྱི་འདུག འོན་ཀྱང་

དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གང་ཡང་བྱ་རྒྱུ་མ་བྱུང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཚན་རིག་ནང་ Nationality ཟེར་བའི་ཚིག་དེ་འཇུག་སའི་མི་རིགས་དེ་ལ་ཆ་རྐྱེན་ཁ་ཤས་ཚང་དགོས་པ་ཚང་

མས་མཁྱེན་གསལ་རེད། ཐོག་མར་རིགས་རྒྱུད་དེ་དགོས། བོད་སྐད་ལ་ཤ་ཁྲག་གི་

རྒྱུད་པ་ཟེར་བ་རེད། དེང་སང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྐད་ལ་ Gene ཟེར་གྱི་ཡོད། དེ་ནི་

གཙོ་བོ་ཞིག་དང་ཐོག་མའི་ཆ་གཞག་སའི་གཞི་རྩ་དེ་རེད། དེའི་ཐོག་སྐད་ཡིག་དགོས། སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀ་བྱུང་ན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རེད། གལ་ཏེ་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཀ་མ་ བྱུང་ནའང་སྐད་མི་འདྲ་བ་ཞིག་ངེས་པར་དུ་དགོས། གལ་ཏེ་མིའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་ རང་གི་སྐད་ཡིག་ཐ་དད་མེད་ན་མི་རིགས་ཟེར་བའི་མཚན་ཉིད་དེ་ཚང་གི་མེད། དེ་

བཞི ན ་ནུབ་ཕྱོ ག ས་པའི ་ མི ་ རི ག ས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི ་ ལྟ་གྲུབ་ (Nation-State theory) ལྟར་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་བཟོ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཅེས་ 171

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤོད་སྐབས། དེ་འདྲའི་མི་རིགས་དེ་ཡོང་བར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐད་

དགོས། དེ་བཞིན་ས་ཁྱོན་ )Territory) དགོས། དེ་ནས་སྒྲིག་འཛུགས་དགོས།

མདོར་ན་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཤིག་ལ་རང་ཉིད་གནས་ཡུལ་གྱི་དམིགས་བསལ་ས་ཁྱོན་

དང་། སྐད། ཁྲག་གི་རྒྱུད་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་བཅས་ཚང་ན། རྒྱལ་ཁབ་ ཅིག་བྱེད་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་ཚང་བ་ཡིན། དེ་ལ་ Nationality ཟེར་གྱི་རེད། རྩོད་པ་ གསར་པ་ཞིག་གང་ཡོད་ཅེ་ན། མི་རིགས་ )Nationality) དང་། ཡུལ་མི་ )Citi-

zen) གཉིས་ལ་དོགས་པ་ཟ་བའི་གནད་འགག་ཅིག་ཡོད། Nationality ནང་ཐུན་

མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྲག་གི་རྒྱུད་པ་ཡོད་དགོས་པ་ཡིན་སྟབས། དེས་མི་ཚེ་ཕྱེད་ཙམ་ བླང་རྒྱུ་ཞིག་མེད། སྐྱེ་བ་ཞིག་ལེན་ཚར་དུས་ཁོ་རང་ལ་ཤ་ཁྲག་གི་རྒྱུད་པ་གང་ཡོད་

པ་དེ་མ་གཏོགས། བརྗེ་པོ་བརྒྱབ་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་ Nationality དེང་

སང་བརྗེ་པོ་བརྒྱབ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། དང་པོ་བོད་པ་ཡིན་ནའང་རྗེས་སུ་རྒྱ་གར་ བ་ཆགས་སྲིད། མཐར་ཐུག་ལ་ཨ་རི་བ་ཆགས་འགྲོ་བ་རེད། དེར་བརྟེན་ཡུལ་མི་ ) Citizenship) དང་། མི་རིགས་ )Nationality) གཉིས་དབྱེ་བ་ཕྱེ་དགོས། Ge-

netic ཐོག་ནས་ Nationality སྐད་ཆ་བཤད་ན། དེ་བླང་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་རེད།

གང་ལྟར་སྐྱེས་ཐོབ་མ་གཏོགས། སྦྱོར་བྱུང་ཞིག་མེད། ནམ་རྒྱུན་ང་ཚོས་སྐད་ཡིག་དེ་

མི་རིགས་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་རེད་ཅེས་བཤད་རྒྱུ་དེ་སྐད་ཆ་གསར་པ་གང་ཡང་མིན། མི་རིགས་ཤིག་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་ལྟ་གྲུབ་ )Nation-State

theory) འཛིན་མཁན་ཚང་མས་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་མའི་མཚོན་རྟགས་སམ་མི་

རིགས་ཆགས་པའི་ཐོག་མའི་ཆ་རྐྱེན་དེ་རང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྐད་དེ་ཡིན་ པར་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ལ། དངོས་ཡོད་ཀྱང་དེ་རང་རེད། མི་ཞིག་སྐྱེ་བ་བླངས་ཚར་

དུས་ལྐུགས་པ་ཡིན་ན་གནས་ཚུལ་ཐ་དད་རེད་མ་གཏོགས། ཕ་མ་མཉམ་དུ་སྡོད་ སྐབས་མི་རིགས་གང་དུ་སྐྱེ་བ་བླངས་པ་དེའི་ཕ་སྐད་དམ་མ་སྐད་དེའི་ནང་སྐད་ཆ་

172

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤོད་ཀྱི་རེད། ང་ཚོའི་གཟུགས་པོ་དེ་ཕ་མའི་ཁུ་ཁྲག་འདུས་པ་ལས་ངང་གིས་བྱུང་

བ་བཞི ན ་ང་ཚོི འི་ངག་གི་སྨྲ་བརྗོད་དེ་ཡང་ཕ་མ་དེ འི ་ རྒྱུད་པ་ནས་བཅོས ་མ་མི ན་ པར་རང་བྱུང་གིས་ཡོང་བ་ཞིག་རེད། དེ་མིན་ཕྲུ་གུ་ཆུང་ཆུང་སྐབས་ནས་ཕྱི་ལ་

བཏང་སྟེ་ཤ་ཁྲག་གི་རྒྱུད་པ་གཞན་ཞིག་དང་། སྐད་ཀྱི་རྒྱུད་པ་གཞན་ཞིག་ཆགས་ ན། དེ་ལ་ར་མ་ལུག་ཟེར་བ་རེད། དེ་སྔ་ལྷ་སར་ཁ་ཚ་ར་ཞེས་རྒྱ་གར་སྐད་ཟུར་ཆག་

པའི་ཚིག་གཅིག་ཡོད། ཐོག་མ་ཁ་ཚ་ར་ཟེར་བ་དེ་བོད་སྐད་རེད་སྙམ་པ་བྱུང་ཡང་།

རྗེས་མ་དེ་ཁཅྕར་ཟེར་བ་དེ་རེད་འདུག དེ་ནི་བོང་བུ་དང་རྟའི་རིགས་འདྲེས་པ་དེ་ རེ ད ། དེ ས ་ན་སྐད་དེ འི ་ ཡོ ང ་ཁུངས་གཞན་དང་། གཟུགས་པོ ་ དེ འི ་ ཡོ ང ་ཁུངས་ གཞན་ཡིན་ན་མི་དེ་ཁཅྕར་ཆགས་པ་རེད། རིགས་གཉིས་པ་ཟེར་བ་དེ་རེད།

རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་གནད་དོན་དེ་ངོ་སྤྲོད་

ཞུས་རྗེས། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གང་འདྲ་ཞིག་རེད་ཅེ་ན། མི་

རིགས་མང་པོ་འདུས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་ཟེར་གྱི་ཡོད། དཔེར་ན། ད་ལྟ་སའི་གོ་

ལ་འདིའི་ཐོག་ Nationality ཟེར་བའི་མི་རིགས་དེ་ཉིས་སྟོང་ལྷག་ཙམ་ཡོད། འོན་ ཀྱང་རྒྱལ་ཁབ་ཉིས་བརྒྱ་ཡས་མས་ལས་མེད་པར་བརྟེན། མི་རིགས་རེར་རྒྱལ་ཁབ་

རེ་ཟེར་བ་དེ་མེད་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་མང་ཆེ་བ་མི་རིགས་མང་འདུས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ རེད། མི་རིགས་ཁ་ཤས་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་དང་། བཞི། ལྔའི་ནང་ལ་ཁྱབ་ཡོད་ལ། མི་

རིགས་འགའ་ཤས་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ནང་མ་གཏོགས་མེད། རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཆུང་

འགའ་ཤས་ནི་མི་རིགས་གཅིག་གི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་བྱས་པའང་ཡོད། དེ་ལྟར་སྣ་ ཚོགས་ཤིག་ཡོད་མུས་རེད།

རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་དེ་མཱ་ཁེ་

སི་ལེ་ཉིན་གཞིར་བཟུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་སྐྱོང་གི་ཡོད་ཅེས་སྐད་གྲགས་བྱེད་ ཀྱང་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་གྱི་མེད། མཱ་ཁེ་སིའི་ལྟ་གྲུབ་ནང་མི་རིགས་དེ་ཧ་ཅང་རྩ་ཆེན་ 173

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པོ་ཡིན་པ་དང་། མི་རིགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དང་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་དེ་འདོར་དུ་མེད་

པའི་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རིམ་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡིན་པ། གྲལ་རིམ་དང་མི་རིགས་ གཉིས་པོ་དབྱེ་བ་ཕྱེ་ནས་གྲལ་རིམ་དེ་གྲལ་རིམ་འཐབ་རྩོད་ཐོག་ནས་མེད་པ་བཟོ་

དགོས་པ། མི་རིགས་དེ་མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་ཐོག་ནས་བདག་གཉེར་བྱེད་དགོས་ པ། དེའི་ཐོག་ནས་མི་རིགས་ཚང་མ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་དགོས་པ་རེད་ཟེར་གྱི་ཡོད།

གང་ལགས་ཤེ་ན། མི་རིགས་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རིམ་གྱི་རིག་གནས་དང་། སྒྱུ་

རྩལ། རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་བཅས་ཚང་མ་གནས་པར་བརྟེན། མི་རིགས་ དེ་བདག་གཉེར་བྱེད་དགོས་པ་དང་། གྲལ་རིམ་དེ་རྩ་མེད་གཏོང་དགོས་པ། གྲལ་རིམ་

རྩ་མེད་གཏོང་རྒྱུ་དེ་གྲལ་རིམ་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཙོང་གི་པགས་པ་བཤུ་བ་

བཞིན་རིམ་པས་མེད་པ་ཆགས་པ། མི་རིགས་དེ་མེད་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་མཉམ་མཐུན་ ཐོག་ནས་བསྡད་དགོས་པ། དེ་ཡང་ཁོང་ཚོའི་རྩོད་སྒྲུབ་རིགས་པའི་ཐོག་ནས་བཤད་ ན། མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་འབྲས་བུ་ཡིན་པ།

རྒྱུ་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་མེད་པ་ལ་འབྲས་བུ་མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་ཡོང་ཐབས་ མེ ད ་པ། དེ ར ་བརྟེན་རྒྱུ་འབྲས་རྩོ ད ་སྒྲུབ་ཀྱི ་ རི ག ས་པ་དེ ་ རྟག་ཏུ་མཉམ་འགྲོ ་ མ་ གཏོགས་ཐ་དད་དབྱེ་རྒྱུ་མེད་པ། བཀས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་རིང་ལུགས་དེས་མི་

རིགས་འདྲ་མཉམ་དང་མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་གྱི་བསམ་ཚུལ་འཁྱེར་མེད་པ། མང་

གཙོ འི ་ རི ང ་ལུགས་ཀྱི ་ མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ སྲི ད ་ཇུས་དེ ་ བཀས་བཀོ ད ་རྒྱུད་འཛི ན ་རི ང ་ ལུགས་ལས་ཕྲན་བུ་བཟང་བ། དེའི་ནང་མི་རིགས་ཚང་མར་འདྲ་མཉམ་ཐོག་ནས་ཐོབ་ ཐང་སྤྲོད་དགོས་ཚུལ་ཤོད་ཀྱི་ཡོད་པ། འོན་ཀྱང་མཱ་ཁེ་སི་རིང་ལུགས་སམ་སྤྱི་ཚོགས་

རིང་ལུགས་ཀྱི་མི་རིགས་ལྟ་གྲུབ་དེ་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ནང་ཡོད་པའི་ མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་དང་མི་རིགས་མཐུན་འབྲེལ་གྱི་ལྟ་གྲུབ་ལས་ཧ་ཅང་ཚད་མཐོ་ བ་ཡོད་པ། ཚད་མཐོ་ལུགས་མཐོ་སྟངས་ཁ་ཤས་བཤད་ཡོད་པ། དཔེར་ན། མང་

174

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཙོའི་རིང་ལུགས་ནང་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་ཤོད་སྐབས་བསམ་བློའི་ཕུགས་སུ་མང་

བའི་ཐག་གཅོད་ལ་ཉུང་བས་ཉན་དགོས་ཀྱི་རེད་བསམས་པའི་བསམ་བློའམ་བག་ ཆགས་དེ་ཡོད་པ། དེར་བརྟེན་མང་མོས་ཀྱིས་ཉུང་མོས་གཉའ་གནོན་གཏོང་བ། མི་

སྟོང་ཕྲག་གཅིག་གིས་ཐག་བཅད་ན། མི་བརྒྱས་འགྲིག་གི་མི་འདུག་བརྗོད་ནའང་ ཤུགས་ཐེབས་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད་པ། དེར་བརྟེན་མང་གཙོའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་མི་རིགས་

འདྲ་མཉམ་གྱི་བསམ་ཚུལ་ནང་བཤུ་གཞོག་དང་གཉའ་གནོན་གྱི་བསམ་ཚུལ་དེ་ བརླགས་མེད་པ། བཤུ་གཞོག་དང་གཉའ་གནོན་གྱི་བསམ་ཚུལ་དེ་གང་ནས་ཡོང་གི་ ཡོད་ཅེ་ན། མང་མོས་ཐག་གཅོད་ཅེས་བརྗོད་དུས་ཉུང་བའི་མངོན་འདོད་དེ་སྣང་མེད་ གཏོང་ཆོག་པའི་བསམ་བློའི་བག་ཆགས་དེ་ཡོད།

འོ ན ་ཀྱང་རྩོ ད ་སྒྲུབ་དངོ ས ་གཙོ འི ་ རི ང ་ལུགས་ནང་དེ ་ མེ ད ་ཟེ ར ་གྱི ་ ཡོ ད །

དཔེར་ན་གྲལ་རིམ་འཐབ་རྩོད་བྱེད་སྐབས་བསམ་བློའི་ནང་ལྟ་བ་འཁྱེར་སྟངས་དེ་ ཇི ་ ལྟར་དགོ ས ་ཤེ ་ ན། བཤུ་གཞོ ག ་མྱོ ང ་མཁན་གྱི ་ གྲལ་རི མ ་དེ འི ་ ཕྱོ ག ས་སུ་

ལངས་ནས་བཤུ་གཞོག་གཏོང་མཁན་གྱི་གྲལ་རིམ་དེར་རྒོལ་འཛིང་བྱེད་དགོས་

པ་དང་། དེ་བཞིན་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་གྱི་སྐད་ཆ་ཤོད་པའི་སྐབས་སུའང་གྲངས་ ཉུང་མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ ཕྱོ ག ས་སུ་ལངས་ནས་གྲངས་མང་མི ་ རི ག ས་ལ་དྲང་པོ ་ མི ་ འདུག་ན་ངོ་རྒོལ་བྱེད་དགོས་པ། དེ་མ་བྱུང་ན་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་ཡོང་ཐབས་ མེད་ཅེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད།

ལེ ་ཉི ང ་གི་མི་རིགས་སྐོར ་ལ་དེབ ་མཐུག་པོ་ ཞི ག ་ཡོད། དེ འི ་ ནང་ཡི ན་

ལུགས་ཡིན་སྟངས་གང་འདྲ་ཡིན་པ་འགྲེལ་བཤད་ཧ་ཅང་རིང་པོ་བརྒྱབས་ཡོད། མི་

རིགས་འདྲ་མཉམ་ཡོང་བའི་དོན་དུ་མི་རིགས་ཆེན་པོའི་རིང་ལུགས་དང་ས་གནས་མི་ རིགས་རིང་ལུགས་གཉིས་ཀ་རྩ་མེད་གཏང་དགོས། ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་

དེ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་ཞེན་དང་། མི་རིགས་ཆེན་པོ་རིང་ལུགས་དེ་ 175

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གྲངས་མང་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་ཞེན་དེ་རེད། དེ་གཉིས་རྩ་མེད་བཏང་ནས་གཉིས་ཀ་ གཅིག་པ་མ་བཟོས་ན། མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་དེ་ཡོང་མི་ཐུབ། ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་ པ་དང་ལས་བྱེད་བཅས་ཀྱིས་རྟག་ཏུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་གྲངས་མང་མི་རིགས་ དབར་མངོན་འདོད་མི་མཐུན་པའི་འགལ་ཟླ་ཞིག་ཡོང་ན། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དེའི་ མངོན་འདོད་ཀྱི་རྒྱབ་ཏུ་ལངས་དགོས་པ་དང་། དེའི་གནས་ཚུལ་གསལ་པོ་རྟོགས་ ཐབས་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཤད།

དེ་བཞིན་མི་རིགས་ཤིག་ Nationality ཡིན་ཕྱིན་ཆད་རང་ཐག་རང་

གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེའི་ནང་མཉམ་སྡོད་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཁ་ བྲལ་འགྲོ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་གཉིས་ཀ་གཅིག་པ་ཡོད་ལ། མཉམ་སྡོད་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་དེ་ རྩ་ཆེ་བ་དང་། ཁ་བྲལ་འགྲོ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་དེ་རྩ་ཆུང་བ་ཡིན་པའི་སྲིད་བྱུས་མེད། ཁ་

བྲལ་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་བལྟས་སྐབས་གྲངས་མང་མི་རིགས་དེས་གྲངས་ཉུང་མི་ རིགས་དང་མཉམ་དུ་འདྲ་མཉམ་གྱི་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྟངས་དེ་རྩོད་སྒྲུབ་དངོས་གཙོའི་

རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་བྱུང་འདུག་གམ་མི་འདུག་བལྟ་དགོས། དེ་ བྱུང་ན་ཁ་བྲལ་དེ་འགྲིག་གི་མེད། དེ་བྱུང་མེད་ན་ཁ་བྲལ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡང་ཐོབ་ཐང་ཞིག་ རེད། དེའི་དཔེ་རུ་གང་བཞག་ཡོད་ཅེ་ན། གང་ཟག་སྒེར་གཉིས་འཆང་ས་བརྒྱབ་རྒྱུ་དེ་ སུ་ལའང་བཙན་དབང་གཏོང་བ་མེད། ཕན་ཚུན་མོས་པ་མཐུན་ན་འཆང་ས་བརྒྱབས་

ནས་བཟའ་ཚང་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོིད། དེ་བཞིན་ཁ་བྲལ་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཀྱང་

ཡོད། ཁོང་གཉིས་མ་འཆམ་ན་ཁ་བྲལ་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་མེད་ཅེས་བཤད་ཐབས་མེད། དེ་བཞིན་སུའི་ལན་པ་རེད་སུའི་མ་ལན་པ་རེད་ཟེར་བའི་སྐད་ཆ་དེ་མེད། གཞི་རིམ་གྱི་

ཐོབ་ཐང་ཆ་ནས་བལྟས་ན་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཟེར་བ་དེའི་ནང་ལ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ ལེ་ཉིང་གི་ལྟ་གྲུབ་ནང་ལ་རང་བྱུང་གི་ཐོབ་ཐང་དང་མངའ་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་གཉིས་པོ་ དེ་ཚང་མ་བསྲེས་ནས་ཡོད་པར་དབྱེ་བ་དེ་ཙམ་ཕྱེ་མེད། གང་བཤད་ཡོད་ཅེ་ན། རྒྱལ་

176

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཁབ་གཅིག་གི་ནང་ལ་མི་རིགས་ག་ཚོད་ཡོད་པ་དེ་མངའ་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་

མཉམ་ཡིན་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གི་ནང་ལ་མི་རིགས་ཚོར་མངའ་དབང་ )Sov-

ereignty) གི་ཐོབ་ཐང་དེ་ཡོང་ཐབས་མེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་གིས་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་

བཏང་ནས་གལ་ཏེ་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གི་ནང་ལ་མི་རིགས་ལྔ་ཡོད་ན། གྲངས་ཀ་མང་

ཉུང་གི་སྐད་ཆ་གང་ཡང་མེད། མི་རིགས་ལྔ་པོ་དེར་མངའ་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་

མཉམ་རེད། དེས་ན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་མངའ་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་

འདྲ་མཉམ་ཟེར་བ་དེ་རྩོད་ཐུབ་ཀྱི་རེད། དེ་རྩོད་རྒྱུའི་གཞི་རྩ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་

རེད། དེར་བརྟེན་རྒྱལ་ནང་གི་མི་རིགས་མངའ་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་མེད་ན་ རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་དབང་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་ཡིན་ཟེར་བ་རྩོད་རྒྱུ་ དེ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད་ཅེས་དེ་འདྲ་ཡན་ཆད་ནས་ཧ་ཅང་རྫིག་པོ་བཤད་ ཡོད།

དེར་བརྟེན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༡༧ ལོར་ཨུ་རུ་སུ་མནའ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ་ )Soviet

Union) བཙུགས་ནས་དུས་ཚོད་ཐུང་ཐུང་ནང་ཕིན་ལན་ཌི་ )Finland) ལ་རང་

བཙན་སྤྲད་པ་རེད། ཕིན་ལན་ཌི་རང་བཙན་སྤྲད་སྐབས་ཁོང་ཚོའི་ནང་སྐྱོན་བརྗོད་

བྱེད་མཁན་མང་པོ་བྱུང་འདུག སྐབས་དེ་དུས་དེའི་ལན་དུ་དེ་ཚོས་མཱ་ཁེ་སིའི་མི་ རིགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་ཙམ་ཡང་ཤེས་ཀྱི་མེད། གལ་ཏེ་ཤེས་ ཡོད་ན་སྐྱོན་བརྗོད་རྩ་བ་ནས་བྱེད་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་དེ་འདྲ་ཡན་ཆད་ནས་བཤད་ཡོད།

དེས་ན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༡ ལོར་མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་འགོ་ཁྲིད་པའི་རྒྱ་མིའི་དམར་

ཤོག་ཚོགས་པ་དེས་གོང་མིན་ཏང་གི་མངའ་འོག་ལ་མི་རིགས་ཚོར་ཐོབ་ཐང་ཆ་ཚང་

མི་སྤྲད་པ་མ་ཟད། མི་རིགས་ཚོར་ཧ་ཅང་གཉའ་གནོན་བཤུ་གཞོག་ཡོད་པར་བརྟེན།

ང་ཚོར་སྲིད་དབང་ཐོབ་ན། རྒྱ་ནག་ནང་ཡོད་པའི་མི་རིགས་ཚང་མར་ ༼སྐབས་དེར་

གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དང་གྲངས་མང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་མེད།༽ རང་ཐག་ 177

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྤྲད་དགོས། ད་དུང་དེའི་ནང་ཁ་ཆེ་དང་། སོག་པོ། བོད་པ་

གསུམ་པོར་ངེས་པར་དུ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྤྲད་དགོས། གལ་ཏེ་དེ་མ་ སྤྲད་ན། ང་ཚོ་གུང་ཁྲན་ཆགས་པའི་གོ་ཆོད་མེད་ཅེས་དེ་འདྲ་ཡན་ཆད་ནས་བྲིས་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཁ་དོན་ཚིག་ལ་གནས་དང་མ་གནས་ཟེར་བ་དེ་གནས་ཚུལ་ལོགས་ཀ་རེད། ངས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་བཤད་དགོས་དོན་གང་རེད་ཅེ་ན། ཕུན་དབང་གི་བསམ་

བློའི་ནང་ཡོད་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་དེ་མཱ་ཁེ་སི་དང་ལེ་ཉིང་གི་རིག་པའི་གཞུང་

ལུགས་གཙང་མར་གཞིར་བཞག་ཅིག་ཡིན་པ་དེ་བཤད་མི ་ དགོས ། དེ ར ་བརྟེན་ ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་པའི་སྐབས་སུའང་རྒྱ་ནག་དབུ་ཁྲིད་ཚོ་ དང་བཀའ་མོལ་གནང་སྐབས་ཐུགས་རེ་ཆེན་པོ་ཡོང་དགོས་པ་དེ་ཁོང་ཚོས་དེ་དུས་

གནས་ཚུལ་བཤད་སྟངས་དེ་འདྲ་འདྲ་ཞིག་བཤད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༤༩ ལོར་ད་

ལྟའི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཟེར་བ་དེ་ཆགས་པ་རེད། དེ་ནས་ལོ་ བརྒྱད་ནང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་རང་སྐྱོང་ཁུལ་མང་པོ་བཙུགས་ཟིན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༧ ལོའི་དབྱར་ཁར་མི་རིགས་ཚོགས་ཆེན་ཟེར་བ་ཞིག་ཆིངས་ཏའོ་ལ་ཚོགས་པ་རེད།

དེའི་ནང་མི་རིགས་སྲིད་ཇུས་དང་ཐབས་ལམ་སྐོར་བགྲོ་གླེང་བྱེད་སྐབས་བསམ་

འཆར་མང་ཤོས་དེ་ས་གནས་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བཙུགས་

པའི་ནང་ས་གནས་མི་རིགས་ཀྱི་ལས་བྱེད་དེ་འགོ་ཁྲིད་མཐོ་ཤོས་སུ་སླེབས་ཐུབ་མི་ འདུག དེ་སླེབས་ཐབས་བྱེད་དགོས་ཞེས་པ་དེ་བྱུང་འདུག ཡིན་ནའང་དེ་དུས་བསམ་ འཆར་དེ་འདྲ་བཏོན་པ་ལ་རྡུང་རྡེག་གང་ཡང་བཏང་མེད་པ་མ་ཟད། ས་གནས་མི་

རིགས་ནང་སློབ་སྦྱོང་ཡོད་པ་དང་ལས་ཀ་བྱེད་ཐུབ་མཁན་དཀོན་པོ་འདུག ང་ཚོས་

ལོ་བཅུ་དང་བཅོ་ལྔ་ཙམ་རིང་ས་གནས་མི་རིགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་སྤྲད་ནས་མ་འོངས་

པར་ཏན་ཏན་ས་གནས་མི་རིགས་མ་གཏོགས་མི་རིགས་ཆེན་པོས་ཇུས་གཏོགས་ བྱེད་མི་དགོས་པ་བཟོ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་མགོ་ཁྲིད་ཚོས་མང་པོ་བཤད་འདུག སྐབས་དེར་

178

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤིན་ཅང་གི་འཐུས་མི་བློ་མཐུན་གཅིག་གིས་སོ་ཝིཏ་ཡུ་ནི་ཡན་ནང་རྒྱལ་ཕྲན་མནའ་

འབྲེལ་ )Loose Federation) གྱི་ལམ་ལུགས་ཡོད་པ་བཞིན་ང་ཚོས་ཀྱང་རྒྱལ་ ཕྲན་མནའ་འབྲེལ་གྱི་ལམ་ལུགས་ཤིག་བཟོས་ན་ཡག་པོ་ཡོང་གི་རེད། མི་རིགས་

ཚང་མར་ཡོང་མིན་མི་ཤེས་ཏེ། ས་ཁུལ་དང་། མི་རིགས། སློབ་སྦྱོང་། འཛིན་སྐྱོང་ གང་ཐད་ནས་བྱེད་ཐུབ་མཁན་གྱི་མི་རིགས་དེ་ཚོར་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱེད་ན་ཡག་པོ་ཡོད་

ཅེས་བསམ་འཆར་བཏོན་འདུག དེར་ཁྱེད་རང་ཁ་བྲལ་རིང་ལུགས་པ་རེད་ཅེས་ བཤད་མི་འདུག་ལ། ཚོ ག ས་འདུ་གཙོ ་ སྐྱོང་བས་དེ འི ་ ལན་དུ་སོ ་ ཝི ཏ ་ཡུ་ནི ་ ཡན་

དང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བྱུང་རབས་དང་། སྤྱི་ཚོགས། ད་

ལྟའི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཚང་མ་རྦད་དེ་ཐ་དད་རེད། དེར་བརྟེན་སོ་ཝིཏ་ཡུ་ནི་ ཡན་ལ་མནའ་འབྲེ ལ ་ཡོ ད ་པ་དེ ་ རྒྱ་ནག་ལ་འཚམ་པོ ་ མེ ད ་པའི ་ རྒྱུ་མཚན་རྒྱས་ ཤིང་རྒྱས་པ་བཤད་པ་དེ་འདྲ་བྱུང་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༧ ལོའི་དགུན་ཁ་ནས་གཡོན་ཐལ་ཆེ་བའི་སྲིད་ཇུས་ལག་ལེན་

བསྟར་བ་དེ་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་ནང་མི་རིགས་ཐག་གཅོད་བྱེད་སྟངས་དེ་ནག་སུབ་

བཏང་ནས་མཱ་ཁེ་སི་ལེ་ཉིང་རིང་ལུགས་དེ་གཞི་རྩ་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད། དེ་ ནས་ལྟ་གྲུབ་དེ་བསྡུ་གསོག་བརྒྱབས་ཏེ་གཅིག་སྡུད་བཙན་དབང་རིང་ལུགས་ཁོ་ན་

ལག་ལེན་བསྟར་ནས་ཕྱིན་པ་རེད། ཕུན་དབང་ལྟ་བུར་ཆ་བཞག་ན། ལོ་ ༡༨ བཙོན་ ཁང་ནང་སོང་བ་རེད།

དེར་བརྟེན་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་ངས་རྟག་ཏུ་སྲིད་དོན་གྱི་ཚོགས་པ་མང་

པོ་ཡོད་པའི་མང་གཙོ་དང་། སྲིད་དོན་གྱི་ཚོགས་པ་གཅིག་གིས་ཟིན་པའི་གཅིག་སྡུད་

རིང་ལུགས་གཉིས་ཀ་ཡང་དག་པ་མ་རེད་ཅེས་བཤད་དགོས་དོན་དེ་རེད། ད་ལྟ་སྐལ་

བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པ་བཞིན་དབང་ཆས་ར་བཟི་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད། གལ་ཏེ་དབང་ཆས་ར་བཟི་སོང་ན་དྭངས་རྒྱུ་རྩ་བ་ནས་མེད། གང་དུ་ཡིན་རུང་དྲང་ 179

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དང་མ་དྲང་དང་། བདེན་དང་མ་བདེན། ཁྲིམས་མཐུན་ཡིན་དང་མིན་གྱི་སྐད་ཆ་གཅིག་

ཀྱང་མེད། ངའི་དབང་ཆ་དེ་ཤོར་ན་འགྲིག་གི་མ་རེད་ཅེས་པ་དེའི་ཐོག་ཏུ་སླེབས་དུས་ དེ་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་གཉའ་གནོན་དང་། བཤུ་གཞོག དྲག་ལས། གསོད་བཏུབ་གང་ཡང་ བྱེད་ཐུབ་པའི་བློ་ཁོག་ཅིག་སླེབས་ཀྱི་ཡོད།

ནུབ་ཕྱོགས་པ་འགའ་ཤས་ཀྱིས་ལོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་རྒྱ་ནག་དང་

བོད་གཉིས་ཁྱིམ་མཚེས་རེད། མཐུན་པོའི་ངང་བསྡད་པ་རེད། དབྱིན་ཇིས་ཀྱང་དབང་

མ་བསྒྱུར་ནས་བཞག་པ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་ཅིའི་ཕྱིར་རྒྱ་མིས་གློ་བུར་དུ་དབང་

བསྒྱུར་བ་རེད། ཅེས་དྲིས་དུས། ངས་ནུབ་ཕྱོགས་ལ་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་དར་བའི་ དབང་གིས་བོད་རྒྱ་མིས་བཟས་པ་རེད་ཅེས་ཤོད་ཀྱི་ཡོད། མ་རྩའི་རིང་ལུགས་དེ་

ནུབ་ཕྱོགས་ལ་དར། ཤར་ཕྱོགས་ལ་བོད་དེ་རྒྱ་མིས་དབང་བསྒྱུར་བྱས་ཞེས་བཤད་

དུས། ང་ཚོ་བོད་པའི་གཏམ་དཔེར། མགོ་གང་བྱས་སོང་ཞེ་ན་རྐུབ་ལ་ལུག་གིས་ བརྡུངས་བྱུང་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད། ཁྱེད་ཀྱི་མགོ་ལ་རྨ་བཟོས་པ་དེ་གང་བྱས་སོང་ཞེས་

དྲིས་སྐབས་ངའི་རྐུབ་ལ་ལུག་གིས་བརྡུངས་བྱུང་ཞེས་བརྗོད་དུས་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། ཡིན་རྒྱུ་དེ་རྐུབ་ལ་ལུག་གིས་བརྡུངས་ནས་རིལ་སོང་བ་ཡིན་སྟབས་

མགོ་ལ་རྨ་བཟོས་པ་ཞིག་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་དར་བའི་དབང་ གིས་བཟོ་པའི་གྲལ་རིམ་ལ་ཧ་ལས་པའི་བཤུ་གཞོག་བྱུང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་གུང་ཁྲན་

རིང་ལུགས་དེ་དར་བ་རེད། དེ་ནས་རྒྱ་ནག་དེ་གུང་ཁྲན་དུ་གྱུར། དེའི་དབང་གིས་བོད་

དེ་རྒྱ་མིས་བཟས་པ་རེད། རྒྱ་ནག་དེ་གུང་ཁྲན་རིང་ལུགས་མ་ཆགས་པ་ཡིན་ན་བོད་ རྒྱ་མིས་བཟས་ཡོད་ཀྱི་མ་རེད། བོད་རྒྱ་མིས་བཟས་པ་དེའི་འགན་ཆ་ཚང་ནུབ་ ཕྱོགས་ལ་ཡོད་པ་རེད། སོ་ཝིཏ་ཡུ་ནི་ཡན་ལ་གང་བྱུང་བ་དང་། རྒྱ་ནག་ལ་གང་བྱུང་

བ། བོད་ལ་གང་བྱུང་བ་ཐམས་ཅད་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་ཀྱིས་མ་བྱུང་བ་རེད་ཅེས་ བཤད་ཀྱི་ཡོད། མི་རིགས་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པའི་ཐོག་ནས་རྒྱལ་

180

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཁབ་ཅིག་གི་ནང་བསྡད་རྒྱུ་དེ་དོན་དམ་པའི་མི་རིགས་མཉམ་འབྲེལ་ཟེར་བ་དེ་རེད། དེ་ཡོང་བར་མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། མི་རིགས་འདྲ་

མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་གྲངས་ཉུང་གྲངས་མང་གི་སྐད་ཆ་མེད་པར། མི་རིགས་ཆེན་ པོའི་རིང་ལུགས་དང་ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་གཉིས་ཀ་རྩ་མེད་བཏང་བའི་

ཐོག་ནས་ཡོང་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ནི་ཕུན་དབང་ལགས་ཀྱིས་རྩ་ཆེན་པོར་བརྩི་

བའི་ལྟ་གྲུབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད། Nationhood ཟེར་བ་དེའི་ནང་ད་གིན་ངས་གལ་ ཆེན་པོ་གཅིག་བཤད་རྒྱུ་ལྷག་འདུགདེའི་ནང་ལ་ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་དེ་མེད།

བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱཾདྡྷཱི་ )Mahatma Gandhi) དང་མུཧམྨད་ཨལཱི་

ཇིནྣཱཧ་ )Muhammad Ali Jinnah) གཉིས་དབར་གཞི་རིམ་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་འགལ་

ཟླ་དེ་རང་རེད། མུཧམྨད་ཨལཱི་ཇིནྣཱཧ་ཡིས་གང་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ཅེ་ན། ཁ་ཆེ་དང་

ཧིན ་ྡཱུ གཉིས་པོ་དེ་ཆོས་ལུགས་ཐ་དད་ཡིན་སྟབས་མི་རིགས་གཉིས་ཡིན་དགོས། དེ ་ ནི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ཀྱི ་ ཚན་རི ག ་གང་དང་ཡང་མི ་ མཐུན་པ་ཞི ག ་རེ ད ། མི ་ རི ག ས་ )Nationhood) ཟེར་བ་དེ་ཡོང་བར་ཤ་ཁྲག་གི་བརྒྱུད་པ་དང་། སྐད་ཡིག བྱུང་

རབས། ལེགས་བྱང་། ས་ཁྱོན་བཅས་ཚང་དགོས།

དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ནང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཅིག་ཡིན་སྟབས།

དེའི་རང་སྐྱོང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་གཅིག་ཡིན་དགོས་ཞེས་པ་དེ་ཕུན་དབང་ལགས་

ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ཡང་དེ་རང་རེད། དེ་བཞིན་ས་གནས་མི་རིགས་རིང་ལུགས་དོར་ བའི་རྒྱུ་ཆའམ་ཆ་རྐྱེན་དེ་མི་རིགས་ཆེན་པོ་རིང་ལུགས་དོར་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

དེས་ན་ང་ཚོའི་བསམ་འཆར་ནང་གསལ་པོ་ཡོད་པ་མ་རེད་དེ། དོན་དག་རྡོག་རྡོག་ ཅིག་གང་ཡོད་ཅེ་ན། ལེ་ཉིང་གི་རིང་ལུགས་ནང་དབུས་གྲོས་ཚོགས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ ཁེ་ཕན་ལ་ལྟོས་ནས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་མངའ་ཁུལ་གྱི་ཁྲིམས་སུ་བཅས་པར་ཆོད་

སློག་གི་དབང་ཆ་ཡོད་པ་བཞིན་ས་གནས་མི་རིགས་རང་གི་ཁེ་ཕན་ལ་ལྟོས་ནས་ 181

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དབུས་གཞུང་གིས་བཅས་པའི་ཁྲིམས་དེ་ཚོར་ཆོད་སློག་བྱེད་པའི་དབང་ཆ་དེ་ས་ གནས་ལའང་ཆ་རྐྱེན་འགའ་ཤས་ཚང་བའི་ཐོག་ནས་ཡོད་དགོས་ཞེས་པ་དེ་རེད། དེའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་ང་ཚོ་གཅིག་པ་ལྟ་བུ་རེད།

རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ཡོད་པའི་མི་

རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཡིག་འབྲུའི་ནང་ཡོད་པ་

བཞིན་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་དང་། བོད་རིགས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་འཛིན་ སྐྱོང་གཅིག་ཡིན་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཆོད་སློག་གི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་ཡོད་དགོས་

པ་དེ་ཚོ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་གི་བསམ་འཆར་ནང་ལའང་ཡོད་པ་ཞིག་ རེད། ཕུན་དབང་ལགས་ཀྱི་མི་རིགས་ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་བམ་མི་རིགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐག་ གཅོད་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་མཱ་ཁེ་སི་ལེ་ཉིང་རིང་ལུགས་ཀྱང་དེ་འདྲ་ཞིག་ རེད། ད་དུས་ཚོད་ཟིན་སོང་། ངས་འདིར་གཞག་ཆོག་པ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་གསུངས།།

182

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིས ན་པོ གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད། རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་གསུང་ཆོ ་ལེ་ཆེགའི་ས་པར་བསྐྱངས་རྗེ ས་གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་༣ ཚེས་ ༢༦ ནས་ཟླ་ ༤ ཚེས་༡༥ བར་ ཉིན་གྲངས་ཉི་ཤུ་ལྷག་རིང་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་ ཟབ་ཆོས་བདུད་རྩིའི་བཀའ་དྲིན་ལེགས་པར་བསྐྱངས་ རྗེས་གནང་བའི་བླང་དོར་གསུང་བཤད། ༄༅།། དཀའ་ཆེན་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་བླ་མ་

མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཡིག་གསང་བའི་གནད་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་སྙན་རྒྱུད་མན་ངག་གི་གཏེར་ མཛོད་དང་། པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་ཕྱག་ཆེན་རྩ་བ་

རྒྱལ་བའི་གཞུང་ལམ་དང་། རྒྱས་པར་བཤད་པ་ཡང་གསལ་སྒྲོན་མེ་བཅས་ཀྱི་ཁྲིད་ དང་། པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་ཤེས་རབ་དང་བདག་

འཛིན་གཉིས་ཀྱི་གཤགས་འདེབས་དང་། བྱ་བྲལ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མས་མཛད་པའི་ ཕྱག་ཆེན་གྱི་འཁྲིད་མན་ངག་ཞལ་ཤེས་དང་བཅས་པའི་ཁ་ཆེམས་རླུང་ལ་བསྐུར་བའི་

འཕྲིན་ཡིག་བཅས་ཀྱི་ལུང་བཅས་ཁ་སང་ནས་འཆར་གཞི་བསྒྲིགས་པ་བཞིན་ཕུལ་ ཟིན།

གང་ཟག་ང་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་ཆོས་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་དཔལ་ལྡན་རྒྱུད་སྟོད་ཀྱི་

འདུས་མང་ནང་བཤད་པ་དེ་བློ་ཡུལ་དུ་མ་ཤོང་བ་ལྟ་བུ་དང་། ཧམ་པ་ཚ་ཐག་ཆོད་པ་

ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ལ་སྒྲུང་ལྟ་བུ་རིང་པོ་ཞིག་ཡོད། ཁྲིད་ཆ་ ཚང་ཕུལ་ཐུབ་གྲབས་ཡོད་མེད་མ་ཤེས་པར་བརྟེན། དེ་ཆེད་མངགས་ཉིན་དང་པོའི་

ཉིན་ཞུས་མེད། ༧སྐྱབས་རྗེ་ཁྲི་བྱང་རྡོ་རྗེ་འཆང་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ང་ཆུང་ཆུང་

སྐབས་ནས་ཟམ་གདོང་གི་ཡང་སྲིད་དུ་བཙན་ཐབས་སུ་ངོས་འཛིན་གནང་བ་ཞིག་ 183

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། དེ་རྗེས་ལོ་ ༡༢ ནས་གྲྭ་སར་སླེབས་པ་རེད། ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་ བསྐྱངས་ཏེ་ཟ་སྟངས་དང་། འགྲོ་སྟངས། སྡོད་སྟངས། སྐད་ཆ་ཤོད་སྟངས། ཐ་ན་གཟན་ ཤམ་གྱོན་སྟངས་ཡན་ཆད་ནས་བཀའ་སློབ་གནང་བ་མ་ཟད། སོ་སོའི་ངོས་ནས་ཡིན་

ནའང་སྒོ་གསུམ་གྱི་བྱ་བ་གང་ཡིན་ནའང་༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་ལ་བཀའ་སློབ་ཞུ་ གིན་འགྲོ་བསྡད་པ་རེད། རྒྱ་གར་དུ་སླེབས་ནས་དྷ་རམ་ས་ལར་བཀའ་འགུགས་

གནང་སོང་། དྷ་རམ་ས་ལར་ལོ་གཅིག་གཉིས་ཙམ་བསྡད་དེ་ཐ་སྙད་རིག་གནས་

སྦྱངས་པ་ཡིན། དཔེ་ཆ་ནི་མུ་མཐུད་བལྟ་རྒྱུ་བྱུང་མེད། བོད་ནས་བྲོས་བྱོལ་ཡོང་

སྐབས་དབུ་མ་རྙིང་པའི་ནང་སླེབས་ཙམ་ཡིན། ༡༩༦༡ ལོར་ཌ་ལ་ཧོ་སིར་བཞུགས་ པའི་གདན་ས་གསུམ་གྱི་བླ་སྤྲུལ་མཁན་ལས་ཟུར་དགེ་བཤེས་མང་པོ་ལ་ཐ་སྙད་རིག་ གནས་ཁྲིད་དགོས་དུས་དེར་ཕྱིན་པ་ཡིན། དེ་ནས་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་བྱས་ནས་

བསྡད་པ་རེད། ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་འབྱོར་མཚམས་བདུན་ཅུ་དོན་གྲངས་མགོ་སྟོད་ལ་ ༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་ཁྱེད་རང་ལམ་ཁ་ཏོག་ཙམ་ནོར་བ་ལྟ་བུ་ཆགས་སོང་།

མི་ལས་རས་ཆུང་ལ་ངས་ཁྱེད་ “སྒོམ་ཆེན་སྟན་རྡོལ་རེ་བ་ལ། སྟོན་ཆེན་ལྷམ་རྡོལ་

ཞིག་ཆགས་སོང་།” ཞེས་གསུངས་པ་རེད། དེ་བཞིན་ངས་ཁྱེད་རང་ལ་ཆོས་བཤད་ མཁན་ཞིག་ལ་རེ་བ་བྱས་པ་ཡིན་རུང་། ཁྱེད་རང་འཇིག་རྟེན་འཁྲབ་མཁན་ཞིག་

ཆགས་སོང་། ལམ་ཁ་ཏོག་ཙམ་ནོར་བ་རེད་ཅེས་གསུངས་ཀྱི་འདུག ངས་ལམ་ཁ་ ནོ ར ་ཡོ ད ་ན་ད་ལྟ་ནོ ར ་བཅོ ས ་ཞུ་ཆོ ག ་ཡི ན ་ཞུས་པ་ཡི ན ། དེ ་ ནི ་ དྷ་རམ་ས་ལའི ་

གཟིམས་ཤག་རྙིང་པའི་ནང་རེད། ༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་ངས་ཚོད་བལྟ་ཞིག་ བྱེད་ཡོང་། རྩ་ཞིག་བལྟས་ཡོང་གསུང་གི་འདུག ཉིན་ཤས་རྗེས་༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་ འཆང་གིས་ད་ལྟ་ཁྱེད་རང་གིས་གང་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་རང་གྱིས། ལམ་སེང་འགྱུར་བ་ གཏོང་ཐབས་མི་འདུག དེར་བརྟེན་གློ་སྙིང་བྲང་གསུམ་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་གཏད་

ནས་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཕྱག་མཛུབ་གར་གཏད་ཤར་དུ་བྱེད་ནས་ག་དུས་ཡིན་

184

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རུང་དེ་ག་རང་འགྲོ་རྐྱང་བྱོས། བསམ་བློ་གཞན་གཏོང་རྒྱུ་ང་གཉིས་གཉིས་ཀས་ཅམ་

འཇོག་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་སོང་། དེ་ནས་ལམ་ཁ་བརྗེ་རྒྱུའི་གནས་ཚུལ་དེ་ འགྱངས་པ་རེད། དེ་རྗེས་གནས་ཚུལ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ནང་ཞུགས་ཏེ། གང་ལྟར་

ངའི་མི་ཚེའི་འགྲོ་སྟངས་ཟེར་ནའང་མི་འདུག སོ་སོའི་གཟུགས་བརྙན་ལྟ་བུ་དེ་ཆབ་

སྲིད་དང་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་ཀ་བྱེད་མཁན་དང་། ག་ཚོད་ཡག་ནའང་གཙུག་ལག་ སློབ་གཉེར་ཁང་གི་དེང་རབས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་གཅིག་གི་རྣམ་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། ཆོས་འཆད་ཉན་བྱེད་མཁན་གྱི་རྣམ་པ་དེ་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་ཆགས་པ་རེད། ང་ཚོའི་

གྲོགས་པོ་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ལཱལ་མཎི་ཇོཤཱི་ཞུ་བ་ཞིག་ཡོད། ད་ཁོང་རང་གྲོངས་ ཚར་བ་རེད། ཁོང་རང་གིས་ང་ལ་རྩེད་མོ་རྩེད་ནས་རབ་བྱུང་འཛིན་སྐྱོང་པ་ )Monk Executive) ཞེས་གསུང་གི་ཡོད། སྤྱིར་བཏང་བྱེད་སྟངས་དེ་འདྲ་མ་ཆགས་པ་

ཞིག་རེད། གྲྭ་ཆས་ཤིག་གྱོན་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་འཛིན་སྐྱོང་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བྱས་ ནས་བསྡད་པ་ཡིན་ཙང་། ཆོས་འཆད་ཉན་བྱེད་རྒྱུའི་བསམ་བློ་དེ་རྦད་དེ་ཡལ་བ་རེད།

ལྷག་པར་དུ་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཐེངས་དང་པོ་བྱེད་སྐབས་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ ཤེས་ཡོན་ཅན་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ད་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཆགས་པ་ཡིན་ཙང་སྡོམ་པ་ཕུལ་

ནས་སྐྱ་ཕབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་ཅེས་བསམ་འཆར་གཏོང་མཁན་བྱུང་བ་རེད། དེ་ དུས་ངས་བལྟ་གི་ཡིན། གལ་ཏེ་བཀའ་བློན་ཁྲི་པའི་ལས་ཀ་དང་རབ་བྱུང་གི་སྡོམ་པ་

གཉིས་མཉམ་དུ་འགྲོ་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་གི་འདུག་ན་དེའི་སྐབས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་ཡིན། ང་ཚོ་རྒྱལ་ཁབ་མེད་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ཡིན་སྟབས།

བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་གྲྭ་པས་བྱེད་མི་ཐུབ་པ། དཔེར་ན་དམག་རྒྱག་དགོས་པ་དང་། སྲོག་

གཅོད་ཀྱི་ཉེས་པ་གཏོང་དགོས་པ་དེ་འདྲ་གང་ཡང་མེད། དེར་བརྟེན་ལས་ཀ་དེ་འཁྱོལ་ བ་རེད། བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་འཁྱུར་རྒྱུར་ལོ་གཅིག་མ་ཟིན་ཙམ་ཡོད་སྐབས་ནས་མི་

མང་པོས་དེ་ཁྱོལ་སོང་ན་ཆོས་འཆད་ཉན་བྱེད་དགོས་ཞེས་ཤོད་མཁན་ཁ་ཤས་བྱུང་ 185

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བར། ཁོང་ཚོ་ཚང་མར་བལྟ་གི་ཡིན། བསམ་བློ་གཏོང་གི་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་མ་ གཏོགས། ཁས་ལེན་གཅིག་ཀྱང་བྱས་མེད། དེ་ཚོའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་༧གོང་ས་ མཆོག་ལ་ཞུ་གིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་ཁས་ལེན་དགོས་དང་མི་ དགོས་གང་ཡང་གསུང་གི་མི་འདུག དེ་འདྲ་བྱས་ནས་ད་བར་བསྡད་པ་རེད།

དེ་ནས་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཁྱུར་ཚར་ནས་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་གི་ཕྱག་མཛོད་

རྣམ་པ་དང་། ཐེངས་གཅིག་མཁན་རིན་པོ་ཆེའང་ཕེབས་ནས་གྲྭ་ཚང་ལ་ཆོས་འཆད་ ཉན་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཀའ་གནང་གི་འདུག ༧གོང་ས་མཆོག་ལ་དེའི་སྐོར་སྙན་ གསན་ཞུ་སྐབས་ཁས་ལེན་དགོས། གང་བཤད་རྒྱུ་ཡིན་པ་དེ་བསམ་བློ་བཏང་ནས་

ཐག་བཅད་ན་འགྲིག་གི་རེད་ཅེས་བཀའ་ཕེབས་བྱུང་། དེ་ནས་ངས་ཁས་བླངས་ཏེ་བླ་ མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཅིག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་ཞུས་པ་རེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། བླ་མ་ མཆོད་པའི་ཁྲིད་དེ་སྤྱིར་བཏང་ལམ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱི་གནད་བསྡུས་པ་ཞིག་རེད། ང་ རང་གིས་ཀྱང་གཟབ་གཟབ་བྱས་ནས་ཞུས་མྱོང་། དེ་ཕན་ཐོགས་པོ་མི་ཡོང་ངམ་ བསམས་པ་རེད། དེ་ངས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་སྙན་གསན་ཞུ་སྐབས། བླ་མ་མཆོད་པ་

དང་ཕྱག་ཆེན་གཉིས་མཉམ་དུ་བྱེད་ན་ཡག་པོ་ཡོད་ཅེས་བཀའ་གནང་གི་འདུག ཕྱག་

ཆེན་ཏོག་ཙམ་མཁྲེགས་པོ་ཡིན་པ་མ་ཟད། ནམ་རྒྱུན་ངས་སྒོམ་གྱི་མེད་པར་བརྟེན། སྐབས་དེར་ངས་ཕྱག་ཆེན་ཡོང་བ་མི་འདུག་ཅེས་ཞུས་པ་ཡིན། ༧གོང་ས་མཆོག་

གིས་བླ་མ་མཆོད་པ་ཕྱག་ཆེན་མཉམ་དུ་བྱེད་ན་ཡག་གི་རེད། མཉམ་དུ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ ལོབས་ཞེས་གསུངས་པར་བརྟེན། ངས་ལགས་སོ་ཞུས་པ་ཡིན། དེའི་སང་ཉིན་དེར་

རྒྱ་གར་བ་ཚོ ར ་གསུང་ཆོ ས ་ཡོ ད ་པའི ་ སྐབས་ཤི ག ་རེ ད ། གསུང་ཆོ ས ་བར་ལ་ གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཐོག་ཁར་ཤོག་གསུངས་ཏེ། ཁྱེད་རང་གིས་ཕྱག་ཆེན་དེ་ངའི་ས་ ནས་ཉན་ཡོད་པ་མ་རེད། ང་ལ་༧སྐྱབས་རྗེ་རྣམ་པ་གཉིས་ཀའི་བརྒྱུད་པ་ཡོད་པར་

བརྟེན། སང་ཉིན་ཞོགས་པ་ཆུ་ཚོད་ ༨ པར་ཤོག་དང་། ངའི་བརྒྱུད་པ་དེ་ཁྱེད་རང་ལ་

186

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདོན་རྒྱུ་ཡིན། ཆུ་ཚོད་ ༢ ཙམ་མ་གཏོགས་འགོར་གྱི་མ་རེད་ཅེས་བཀའ་གནང་གི་

འདུག ངས་སང་ཉིན་ང་ཕྱི་ལ་འགྲོ་མཁན་ཡིན། ཆུ་ཚོད་ ༩ པ་ཙམ་ནས་གནམ་ཐང་ ལ་ཐོན་དགོས་ཡོད་ཞུས་པ་ཡིན། དེ་ནས་སང་ཉིན་དེར་ཞུ་རྒྱུ་བྱུང་མེད། གནམ་ཐང་

དུ་ཐོ ན ་ཚར་དུས་ང་རང་གི་བསམ་བློའི་ནང་ལ་ཏོ ག ་ཙམ་མ་བདེ ་ བ་བྱུང་། ཤོག ་ གསུངས་སྐབས་སུ་མ་བཅར་བ་དེ་རྟེན་འབྲེལ་ལ་གནོད་པ་མི་འགྲོ དེ་འགྲིགས་མ་

སོང་བསམས་པ་ཞིག་བྱུང་། དེར་བརྟེན་ཚུར་འཁོར་མ་ཐག་ལམ་སེང་བཅར་ནས།

ག་དུས་ཐུགས་ལྕོགས་ན་གནང་རོགས་གནང་། བཅར་རྒྱུ་ཡིན་ཞུས་པར། ༧གོང་ ས་མཆོག་གིས་རྫོང་དཀར་ཆོས་སྡེ་ལ་གསུང་ཆོས་ཡོད། ཁྱེད་རང་ཡང་འགྲོ་མཁན་ རེད། དེ་རྒྱུད་སྨད་ལ་བྱེད་ན་ཡག་གི་རེད་ཅེས་བཀའ་ཕེབས་སོང་། དེ་ནས་རྒྱུད་

སྨད་ལ་བཅར་སྐབས་ཕྱག་ཆེན་དང་བླ་མ་མཆོད་པའི་རྩ་ཚིག་གཉིས་ཀ་བསྐྱར་དུ་ ༧གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་མདུན་ནས་ཞུ་རྒྱུ་བྱུང་།

ཡིན་ནའང་ངའི་བསམ་བློའི་ནང་དེ་ཡག་པོ་ཞིག་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་རེད་སྙམ་

པའི་སྤོབས་པ་སླེབས་མྱོང་མེད། དུས་ཚོད་ཏོག་ཙམ་ཡོད་པ་རེད། དུས་ཚོད་དེའང་

རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་ནས་བླ་མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཡིག་དང་། ཁ་ཆེམས་རླུང་སྐུར་གཉིས་

པར་འདེབས་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་གསུངས་པར་བརྟེན་བཞག་པ་རེད། ཕྱག་ཆེན་འཁྲིད་རྒྱུ་

ཡིན་དུས་ཕྱག་ཆེན་གྱི་རྩ་འགྲེལ་ཡང་དེའི་ནང་བཅུག་ནས་མཉམ་དུ་པར་འདེབས་ བྱེད་རྒྱུ་བྱུང་བ་རེད།

ཡིན་ནའང་ངའི་བསམ་བློའི་ནང་རྒྱུད་པ་གྲྭ་ཚང་འདི་འཇམ་

མགོན་༧རྒྱལ་བ་གཉིས་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པའི་བཀའ་བབས་པའི་གདན་

ས་ཁྱད་པ་ཅན་ཞིག་རེད། གདན་ས་ཆེན་པོ་གསུམ་དང་གསང་ཆེན་རྒྱུད་གྲྭ་རྣམ་

གཉིས་ཟེར་དུས་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་ཡོད་ན་མེད་ན་རེད། དེ་འདྲའི་གདན་ས་ཆེན་པོ་

ཞིག་གི་ནང་ལ་ང་ལྟ་བུ་ཞིག་གིས་ཆོས་འཆད་ཉན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ ཡིན་པའི་གདེང་ཚོད་ལྟ་བུ་རྙེད་མ་སོང་། དེར་བརྟེན་སྤྱིར་ཆོས་སྐྱོང་སྲུང་མ་ཚང་མ་ 187

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱུད་སྟོད་ཀྱི་སྲུང་མ་མྱུར་མཛད་ཡེ་ཤེས་མགོན་པོ་ཕྱག་དྲུག་པར།

འདི་མ་འོས་པ་ཞིག་ཡིན་ན། འཆད་ཉན་དེ་སྟབས་མ་འགྲིགས་པ་དང་། འོས་པ་ཞིག་ ཡིན་ན་སྟབས་འགྲིགས་པའི་འཕྲིན་ལས་བསྒྲུབ་དགོས་ཞེས་ཡང་ཡང་འཕྲིན་ལས་ བཅོལ་བ་ཡིན། ལྷོ་ཕྱོགས་ནས་ཕྱིར་ལོག་རྗེས་ཕྱི་ཟླ་དང་པོ་དང་གཉིས་པའི་ནང་དུ་ན་

བ་རེད། ཉལ་སར་ལུས་པ་གང་ཡང་བྱུང་མེད་རུང་། ན་ཚ་དེ་ཛ་དྲག་པོ་ཡིན་པར་ བརྟེན། བོད་པའི་ལྷ་རྗེ་ཚོས་འཇིགས་སྣང་གང་འཚམས་སྐུལ་གྱི་འདུག ངས་ཀྱང་དེ་ ནི་ཕལ་ཆེར་བར་ཆད་ཡིན་གྱི་རེད། འཆད་ཉན་ཡོང་གི་མེད་པ་རེད་སྙམ་པ་བྱུང་། དེ་

དུས་༧གོང་ས་མཆོག་གིས་སྨན་ཁང་ལ་བཏང་གནང་སོང་། གུབཱཧཱཊིར་འགྲོ་རྒྱུའི་ འཆར་གཞི་མེད་པ་བཟོས་པ་རེད་མ་གཏོགས། གཞན་ལས་རིམ་རྣམས་ལ་བསྒྱུར་

བཅོས་གང་ཡང་གཏོང་དགོས་མ་བྱུང་། དེ་ནས་འཆད་ཉན་ཐག་ཉེ་རུ་འགྲོ་སྐབས་ན་ ཚ་དེ་དྲག་གི་ཡོད་པ་དང་མེད་པ་ལྟ་བུའི་ཐོག་ནས་འདིར་མ་སླེབས་བར་དུ་ཆ་ཚང་ ཡག་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་རེད་སྙམ་པའི་ངེས་པ་རྙེད་མ་སོང་།

ཐོག་མའི་བསམ་བློའི་ནང་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་བཞུགས་མཁན་གྱི་དགེ་

འདུན་པ་མ་གཏོགས། ཕྱི་ནས་ཆོས་ཞུ་བ་ཕེབས་ཀྱི་རེད་སྙམ་པ་དྲན་མེད། ནམ་རྒྱུན་

འདིར་བཞུགས་མཁན་ཚོ་ངོ་ཤེས་རྒྱུས་ཡོད་རེད། འགྲིག་གི་མིན་འགྲོ་བསམས་པ་

རེད། དེ་ནས་ཐག་ཉེ་རུ་འགྲོ་སྐབས་མཁན་ཟུར་རིན་པོ་ཆེ་ཕེབས་ཀྱི་འདུག མཁན་ རིན་པོ་ཆེ་ཕེབས་ཀྱི་ཡིན་གསུང་གི་འདུག ལྷོ་ཕྱོགས་ནས་བླ་མ་མང་པོ་ཕེབས་

མཁན་འདུག དགེ ་ བཤེ ས ་མང་པོ ་ ཕེ བ ས་མཁན་འདུག་གསུངས་པར་བརྟེན།

འཇིགས་སྣང་ཆེ་རུ་ཕྱིན་སོང་། དགེ་བཤེས་རྟོག་གེ་བ་ད་ལྟ་ཆོས་རྭ་ནས་ཐོན་མ་ ཐག་པ་དེ་ཚོར་བཤད་ཁག་པོ་ཡོད། ཕྲན་བུ་མ་འགྲིག་ན་ལམ་སེང་ཚིག་སྐྱོན་བཟུང་ ཡོ ང ་གི ་ རེ ད ། ལྷག་པར་དུ་མཁན་ཟུར་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ ལྟ་བུ་མཁས་གྲུབ་གཉི ས ་ལྡན་

བསླབ་པ་བགྲེས་པ་དེ་འདྲ་ཕེབས་དུས་ད་དུང་བསམ་བློའི་ནང་འཇིགས་སྣང་སྐྱེས་

188

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱུང་། མ་ཕེབས་ཞུས་ན་ནི་འགྲིག་ཐབས་མེད།

འཆད་ཉན་འགོ་འཛུགས་པའི་ཉིན་མོ་ཕྱི་ཚེས་ ༢༦ ཞོགས་པ་ཡོང་ཁར་

༧གོང་ས་མཆོག་མཇལ་ཏེ། གསུང་ཆོས་ཞུ་མཁན་ནང་དགེ་བཤེས་དང་ཕྱག་དཔེ་

གཟིགས་མཁན་མང་པོ་འདུག མཁན་ཟུར་རིན་པོ་ཆེ་ཕེབས་ཀྱི་འདུག བླ་མ་མང་པོ་ འདུག་ཞུས་པ་ཡིན། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་དེ་ཡག་པོ་རེད། ངས་བཤད་རྒྱུ་གང་ཡང་

མེད་ཅེས་གསུངས་ཀྱི་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཉམས་ལེན་མེད་པར་བཤད་རྒྱུ་དེ་མི་བདེ་ བ་ཞིག་འདུག རྫ་དཔལ་སྤྲུལ་གྱིས། རང་ལ་ཉམས་མྱོང་མེད་པའི་དཔེ་ཐོག་གི་སྒྲོ་

རྡུང།། ཉན་མཁན་མོས་སྨོན་འདྲ་ཡང་མི་བདེན་ངོ་མ།། ཞེས་གསུངས་པ་དེ་བདེན་པ་ རེད། རང་ལ་ཉམས་མྱོང་མེད་པར་དཔེ་ཐོག་གི་སྒྲོ་རྡུང་བྱས་ནས་བཤད་པ་དེ། ཨམ་ ཆོ ག ་ཉན་མཁན་ཚོ ས ་མགོ ་ གཡུག་གཡུག་བྱས་ཀྱང་དོ ན ་དུ་བདེ ན ་པ་གང་ཡང་

ཆགས་མེད། ཡང་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་གང་ཡིན་རུང་བཤད་རྒྱུ་ཁས་བླངས་ཟིན་པ་ མ་ཟད། དེ་རིང་ནས་བཤད་རྒྱུ་རེད། དེས་ན་བླ་མ་བསྒོམས་ཏེ་གསོལ་བ་བཏབ་ནས་

ཁ་ནས་གང་ཐོན་བཤད་རྒྱུ་ཡིན་ཞུས་པར། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་འགྲིག་གི་རེད། འདི་འཁྱེར་ཤིག་ཅེས་སྟོན་པའི་སྐུ་དེ་གསོལ་རས་གནང་སྟེ། འདི ་ཉར་སྡོད ་གསུངས་ ཀྱི ་ འདུག སྐུ་དེ ་ ༧གོ ང ་ས་མཆོ ག ་གི་སྐུ་ཚབ་ཀྱི་ངོ་བོར་བསམས་ཏེ་གདན་འདྲེན་

ཞུས་ཏེ་གསོལ་བ་བཏབ་ནས། ད་བར་ཁ་ནས་གང་ཐོན་བཤད་པ་རེད། དེའི་ནང་ནོར་

བ་དང་མ་ཚང་བ་ཡོང་སྲིད་ཀྱི་རེད། ཁྱེད་ཚོ་ཕྱག་དཔེ་གཟིགས་མཁན་ཚོས་ལེགས་

པར་བརྟགས་ནས་ཡང་དག་པ་རྣམས་བཞེས་རྒྱུ་དང་། ནོར་འཁྲུལ་དེ་ཚོ་བསྐྱུར་ནས་ གདམ་ག་རྒྱག་ཤེས་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། འཆད་ཉན་འགོ་བཙུགས་པའི་

ཉིན་མོ་ནས་ད་བར་གཟུགས་པོ་ཧ་ཅང་བདེ་པོ་བྱུང་། ནམ་རྒྱུན་ཕྱི་ལ་སྐད་ཆ་བཤད་

སྐབས་ཆུ་ཚོད་ ༤ དང་ ༥ ཙམ་རྗེས་སུ་ལམ་སེང་སྐད་འགག་རྒྱུ་དང་། མ་བདེ་བ་

ཡོང་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད། ངའི་ན་ཚ་དེ་ལྦ་བ་དང་འབྲེལ་བ་ཞིག་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༡ ཙམ་ལ་ 189

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཕྱི་རྒྱལ་ཞིག་ཏུ་ཉིན་བརྒྱད་དགུ་ཞིག་རིང་ཉིན་རེར་ཆུ་ཚོད་བདུན་ཙམ་བཤད་དགོས་

བྱུང་། ན་ཚ་ཐེངས་དང་པོ་དེ་ནས་བྱུང་། ཉེ་སྔོན་ཧོན་སུར་རྒྱུད་སྨད་སློབ་གྲྭའི་ནང་ འཛིན་གྲྭའི་ནང་སློབ་པ་བཞིན་བཤེས་སྤྲིངས་རྩལ་བཤད་བྱས་པ་དེ་ནས་ཐོག་མའི་

འཁྲུགས་རྐྱེན་ལྟ་བུ་བྱུང་། ད་ལམ་འདི་མགོ་ནས་མཇུག་བར་དཀའ་ངལ་མེད་པར་ སྐད་ཀྱང་གསངས་པོ་བྱུང་སོང་། སྤྱིར་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་

བླ་མ་ཚོའི་ཐུགས་རྗེ་བྱིན་རླབས་དང་། ཆོས་ཞུ་བ་ཚོའི་དམ་ཚིགས་ཉམས་ཆགས་ མེད་པ་དང་ཐུགས་སྨོན་བདེན་ཚིག་གནང་བའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས་ཡིན་གྱི་རེད་བསམ་ གྱི་འདུག ཧ་ཅང་སྟབས་བདེ་པོ་བྱུང་།

རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་གིས་གྲྭ་སྒྲིག་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་གནང་འདུག ལྷག་པར་དུ་དཔེ་

ཆ་དཔར་བསྐྲུན་དེ་དེང་རབས་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་དང་མཐུན་པ་གནང་འདུག དཔེ་ཆ་དཔར་ བསྐྲུན་སྐབས་ནོར་འཁྲུལ་དང་ཆད་ལྷག་རེ་ཟུང་ལྷག་གི་ཡོད་པ་དེ་ཆོས་ཉིད་ལྟ་བུ་ཞིག་

རེད། ངའི་གྲོགས་པོ་བྷདནྟ་ཨཱནནྡ་ཀཽཤལྱཱཡན་ཞུ་བ་དེབ་བརྒྱ་ཕྲག་འགའ་ཤས་འབྲི་

མཁན་མཁས་པ་སྐད་གྲགས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོད། ད་དགོངས་པ་རྫོགས་ཚར་བ་རེད།

ཁོང་གིས་དཔེ་ཆ་ཞུ་དག་གཏོང་རྒྱུ་དེ་བྱེ་ཐང་ནང་གད་རྒྱག་པ་ལྟ་བུ་རེད། བྱེ་ཐང་ནང་ གད་ག་ཚོད་བརྒྱབ་ནའང་ད་དུང་བྱེ་མ་ཏོག་ཙམ་འཐོན་གྱི་རེད་ཅེས་གསུངས་ཀྱི་ཡོད།

སྤྱིར་ཞུ་དག་བྱེད་རྒྱུ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ལུང་ཁུངས་བཙལ་ནས་འོག་མཆན་བཀོད་པ་ དེར་མང་པོ་ཞིག་གིས་དགོས་མེད་ལ་གཟིགས་སྲིད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོ་བོད་བརྒྱུད་ནང་

བསྟན་གྱི ་ མཁས་པ་ཚོ ་ དེ ང ་རབས་ཀྱི ་ གནས་ཚུལ་ཁག་ལ་འགགས་དུས་མི ་ ཚོ ས ་ མཐོང་ཆུང་ལྟ་བུ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་ “གཙང་ཆུ་ལས་ཐར་ནས། ཡུར་ཆུ་ལས་མ་ཐར་”

ཟེར་བ་ལྟ་བུ་རེད་མ་གཏོགས། ང་ཚོས་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་གང་ཡང་མེད། འདིའི་ནང་རྒྱུད་ རྒྱ་གཞུང་ནས་ལུང་འདྲེན་མང་པོ་ཐུང་ངུ་ལས་ཁུངས་ཆ་ཚང་དྲངས་མེད། དཀའ་ཆེན་ གྱི་ཁྲིད་ཡིག་ནང་གཞུང་ཉིད་དུ་བལྟ་བར་བྱའོ་ཞེས་ཡང་ཡང་ཡོང་གི་ཡོད། འོག་མཆན་

190

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནང་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་པོ་ཏི་དང་ཤོག་གྲངས་གང་དུ་ཡོད་པ་ཚང་མ་བྲིས་ཡོད་

དུས། གཞུང་ངོ་མར་གཟིགས་མཁན་ཡིན་ན། བཙལ་བར་དུས་ཚོད་མང་པོ་ཆུད་ཟོས་ སུ་གཏོང་མི་དགོས་པར། ཁ་ཐུག་དཔེ་ཆ་བཏོན་ཆོག་དང་ཤོག་བུ་བཙལ་ཆོག་ཡོད་པ་

རེད། སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་ཡིན་ན་ཏན་ཏན་ཕན་ཐོགས་ཡོང་རྒྱུ་རེད། དེའི་དབང་

གིས་དཀའ་ངལ་མང་པོ་བྱུང་བ་དང་དུས་ཚོད་མང་པོ་ཕྱིན་ཡོད། དེས་ན་ཕྱག་དཔེ་ དཔར་བསྐྲུན་དང་། དེ་འབྲེལ་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་དཔེ་མཛོད་དུ་བཞུགས་མཁན་ རྣམས་ཀྱིས་ཉིན་མཚན་ལྟོས་མེད་སྐུ་ལས་བསྐྱོན་པ་རེད། ལུང་ཁུངས་བཙལ་བར་ལས་ སླ་མོ་མེད་ཅིང་། དེ་ཚོ་དཔེ་ཆ་པོ་ཏི་ཆེན་པོ་མང་པོའི་ནང་ནས་དྲངས་དུས་ཧ་ཅང་

བཙལ་ཁག་པོ་རེད། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ཕྱག་དཔེའི་ནང་ལུང་དྲངས་པ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་ རྩ་གཞུང་ནང་ཡོད་པའི་ཁྱབ་པ་མེད། ཀློག་མི་འདྲ་བ་རེ་ཙམ་གཉིས་ཙམ་ཡོང་སྲིད། དེ་ ཚོ་གཟིགས་ཐུབ་ན་གཏིང་ཟབ་སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པ་ཞིག་ རེད།

གྲྭ་ཚང་གིས་ཕྱོགས་མཐའ་ནས་གསུང་ཆོས་ལ་ཕེབས་མཁན་ཚོར་མཐུན་

རྐྱེན་ཡག་པོ་ཕུལ་ཡོད་ཚོད་འདུག ང་ལའང་འདིར་བསྡད་ས་དང་ཁ་ལག་ཚང་མ་ཧ་

ཅང་གྲ་སྒྲིག་གནང་འདུག ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ད་རེས་འདུས་ཚོགས་སུ་མཆོད་ འབུལ་གནང་མཁན་མང་པོ་བྱུང་སོང་། དགེ་བའི་རྩ་བར་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བྱེད་རྒྱུ་ རེད། ལྷག་པར་དུ་ཉིན་དང་པོར་བྲག་གཡབ་རིན་པོ་ཆེས་མཆོད་འབུལ་དང་། ངའི་

ཞབས་བརྟན་གསར་རྩོམ་གནང་བ་སོགས་ཧ་ཅང་གཟབ་གཟབ་གནང་འདུག བྲག་ གཡབ་རིན་པོ་ཆེ་ང་གཉིས་འཛིན་གྲྭ་གཅིག་པ་རེད། ལོའི་ཆ་ནས་རིན་པོ་ཆེ་ལོ་གཅིག་

ཆུང་བ་རེད། ༧སྐྱབས་རྗེ་ཁྲི་བྱང་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་སྐུ་མདུན་ནས་གསུང་ཆོས་མང་པོར་

མཉམ་དུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། བླ་མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཞུས་པའི་སྐབས་སུའང་མཉམ་དུ་ཡོད་

ལ། གྲལ་འཛིན་པ་ཡིན། ཉག་རེ་མཁན་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེས་ཆེད་མངགས་མཆོད་འབུལ་ 191

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནང་མཁན་བཏང་འདུག དམིགས་བསལ་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ནས་མཆོད་འབུལ་

གནང་བ་རེད། དེ་བཞིན་བློ་གླིང་བླ་སྤྲུལ་ལྷན་ཚོགས་དང་། རྒྱུད་སྟོད་མཁན་རིན་པོ་ ཆེའི་བླ་བྲང་། གནས་ཆུང་གྲྭ་ཚང་། སང་ཉིན་མཚུར་ཕུ་བླ་བྲང་ནས་མཆོད་འབུལ་གནང་

རྒྱུ་ཡིན་འདུག དེ་ཚོ་མཚོན་དོན་དང་རྟེན་འབྲེལ་ཡག་པོ་བརྩི་དགོས་པ་ཞིག་རེད།

ཕྱོགས་གཞན་ནས་དྷ་རམ་ས་ལའི་གཡས་གཡོན་གྱི་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་

གྱི་གནས་སྟངས་ཞན་པོ་མིན་པའང་བསྟན་གྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཁོང་ཚོའི་དགེ་བའི་རྩ་

བ་དང་མཆོད་འབུལ་ཚང་མར་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཐེངས་འདིའི་འཆད་ཉན་ སྐབས་ཨིན་ཇིའི་སྐད་སྒྱུར་ཡག་པོ་ཞིག་ཐོབ་འདུག ཨིན་སྐད་ཐོག་གསན་མཁན་མང་

པོ་ཡོད་མེད་མི་ཤེས་ཏེ། ཧ་ལས་པ་སྒྱུར་གྱི་ཡོད་འདུག རིམ་ཅན་པ་བསྒྱུར་རྒྱུར་དཀའ་ ངལ་དེ་ཙམ་མེད། འོན་ཀྱང་ཅིག་ཅར་བ་བསྒྱུར་རྒྱུ་དེ་བྱང་ཆ་ཡོད་པ་ཁྱད་ལས་པ་ཡིན་

ན་མ་གཏོགས། དཀའ་ལས་ཁག་པོ་རེད། ལྷག་པར་དུ་ངས་སྐད་ཆ་ཤོད་པའི་སྐབས་སུ་

མཚམས་རེར་དུམ་བུ་དང་། ཚིག་ཆ་མ་ཚང་བ། ལྡབ་སྐྱོར་ལྟ་བུའི་ཚིག་སྐྱོན་མང་པོ་ ཡོད་པ་རེད། ཁོང་གིས་དཀའ་ངལ་མེད་པར་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་དེ་ཡག་པོ་རེད། དེ་ཚོ་ད་ རེས་འཆད་ཉན་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་རེད།

མཁན་ཟུར་རིན་པོ་ཆེས་དབུས་པའི་དགེ་བཤེས་དང་མཁས་པ་བགྲེས་པ་མང་

པོ་ཕེབས་འདུག ཁོང་ཚོ་ཚང་མར་འཆད་ཉན་ནང་ནོར་བ་དང་། ཆད་ལྷག འཁྲུགས་སྐྱོན་ ཡོད་ན་བཟོད་པ་བཞེས་རོགས་གནང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། རྒྱུད་སྟོད་མཁན་རིན་པོ་ཆེའང་ཕེབས་

ཡོད། ཕྱག་ཆེན་ཁྲིད་གཏང་རྒྱུར་འཚེར་སྣང་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཞིག་ནི་ ཕྱག་ཆེན་གྱི་ཁྲིད་བཏོན་པའི་རྗེས་སུ་བྱུང་རབས་ལ་འགན་འཁུར་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་

ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་ནི་ཕྱག་ཆེན་གྱི་བརྒྱུད་དེབ་ནང་སླེབས་འགྲོ་བ་རེད། དེར་བརྟེན་ ཉམས་ལེན་ཡག་པོ་བྱེད་མ་ཐུབ་ན། བརྒྱུད་པ་ལ་བསྲེ་ལྷད་ཤོར་ན། དཔེ་གསག་རྒྱུ་རེད།

དེས་ན་སོ་སོའི་བསམ་བློའི་ནང་ལྗིད་ཁོག་ཡོང་རྒྱུ་ཞིག་ཆགས་བསྡད་ཀྱི་འདུག དེ་ཚོ་

192

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐེངས་འདིའི་འཆད་ཉན་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་བྱུང་རབས་ལྟ་བུ་དེ་ཡིན། དེ་ནས་གསུང་ཆོས་

ཞུ་མཁན་ཚང་མས་མགོ་ནས་མཇུག་བར་དོ་སྣང་ཆེན་པོས་གསན་སོང་། བཀའ་མོལ་ གནང་མཁན་དང་གཟིམས་ཁུག་མཁན་གཅིག་ཀྱང་མཇལ་མ་བྱུང། སྔོན་མ་ང་ཚོ་ལོ་ཆུང་ དུས་གསུང་ཆོས་ཞུ་སྐབས་བླ་མ་ཚོ་གང་འཚམས་འཚུབ་པོ་ཡོད་རེད། སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུ་ དང་ཡི་གེ་ཕར་ཚུར་གཏང་རྒྱུ་སོགས་མང་པོ་བྱེད་ཀྱི་རེད། དེང་སང་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་འདུག

མཇུག་བསྡོམས་སུ་རྒྱུད་སྟོད་ཀྱི་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་དང་ངའི་བར་ཆོས་འབྲེལ་

ཐོག་ནས་བླ་སློབ་ཀྱི་དམ་ཚིག་ཡོད་པ་ཆགས་ཚར་དུས། ངས་གང་ཤེས་པ་དང་གང་དྲན་

པ་དེ་ལམ་སྟོན་སློབ་སྟོན་ཞུ་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཐོབ་ཐང་མ་ཟད། ལས་འགན་ཡང་ཆགས་ཀྱི་ ཡོད། ཆོས་ཞུ་བ་གཞན་པ་ཚོའང་གཅིག་མཚུངས་རེད།

ཁ་སང་ནས་ཞུས་ཟིན་པ་བཞིན་དལ་འབྱོར་ནི་ཧ་ཅང་དཀོན་པོ་དང་། ཡང་

ཡང་རྙེད་དཀའ་བ། རྙེད་པ་དེ་ཡང་ནམ་འཆི་ངེས་པ་མེད་པ་ཡིན་དུས། བཀའ་གདམས་

༧གོང་མ་ཚོས་ཟླ་གཅིག་ཟླ་གཉིས་མ་ཤི་ན། སྐྱེ་བ་ཕྱི་མའི་འདུན་མ་འགྲུབ་པ་ཞིག་དང། ལོ་གཅིག་ལོ་གཉིས་མ་ཤི་ན། སྐྱེ་བ་གཏན་གྱི་འདུན་མ་འགྲུབ་པ་ཞིག་དགོས་གསུངས་

པ་བཞིན་གང་ཐུབ་ཀྱིས་ཉམས་ལེན་གནང་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཁྱིམ་ནས་

ཁྱི མ ་མེ ད ་པར་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་རྣམས་སུས་ཀྱང་བཙན་དབང་བཏང་ནས་མི ན ་པར། འཁོར་བ་ལ་ངེས་འབྱུང་དང་ཐར་པ་ལ་ཐུགས་བློ་བསྐྱེད་ནས་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད།

དེར་བརྟེན་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་བྱ་བ་ནི་གཉིས་ཏེ། ཀློག་པ་ཐོས་བསམ་དང་། སྤོང་བ་

བསམ་གཏན་ནོ་ཞེས་ཐག་བཅད་ནས་གསུངས་ཡོད། ང་ཚོ་བོད་པ་ཚོས་དེ་དང་མཉམ་ དུ་བྱ་བ་ལས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ཞེས་པ་ཞིག་སྦྱར་འདུག རྒྱ་གཞུང་དང་མདོའི་ནང་དུ་ལུང་ རྟོགས་གཉིས་ལ་འཁོར་ལོ་གཉིས་མ་གཏོགས། འཁོར་ལོ་གསུམ་པ་ཞིག་ངས་མཇལ་ མ་སོང་། དེར་བརྟེན་ཀློག་པ་ཐོས་བསམ་དང་སྤོང་བ་བསམ་གཏན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རབ་ཏུ་

བྱུང་བའི་ལས་ཀ་རེད། དེའི་གོ་རིམ་ཡང་སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་གྱིས། ཚུལ་གནས་ 193

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐོས་དང་བསམ་ལྡན་པས།། སྒོམ་པ་ལ་ནི་རབ་ཏུ་སྦྱོར།། ཞེས་ཐོག་མར་རང་གིས་ཁས་ བླངས་པའི་དམ་ཚིག་སྡོམ་པ་ཚུལ་བཞིན་སྲུང་བའི་ཐོག་ཏུ་ཐོས་པ་དང་། དེ་ནས་བསམ་

པ་དང་སྒོམ་པ་བྱེད་ཚུལ་བཅས་ནི་བསྟན་པ་ལ་འཇུག་པའི་རིམ་པ་རེད། དེས་ན་མི་

ལུས་ཐོབ་པ་དོན་ལྡན་ཡོང་བར་གང་ཐུབ་ཀྱིས་རྒྱུན་དུ་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་གནང་

རྒྱུ་དེ་རེད། དེང་སང་གྲྭ་ཚང་ནང་སྔོན་མ་དང་མི་འདྲ་བར་ཚང་མས་གཞུང་ཆེན་མོར་ གསན་བསམ་གནང་གི་ཡོད་ལ། རིགས་ལམ་སྦྱོང་གི་ཡོད། དེ་དང་མཉམ་དུ་སྒོམ་དང་ མཚམས་བསྙེན་སྒྲུབ་གནང་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་རེད། གལ་ཏེ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ཡ་

མ་བྲལ་བ་ཞིག་གནང་ཐུབ་ན། ཏན་ཏན་མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་

བཤད་མི་དགོས་པ་རེད། ཅི་སྟེ་ཆོས་ཀྱི་ཐོག་ཉམས་ལེན་རླབས་ཆེན་པོ་མ་བྱུང་བ་ ཡིན་ནའང་། གྲྭ་ཚང་ནང་གྲྭ་པ་ཚད་ལྡན་ཡིན་ལུགས་ཚུལ་མཐུན་བཏབ་སར་སྨིན་ ཐུབ་པ་བྱུང་ན། དེ་རང་ནས་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་ཆགས་ཀྱི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག གང་ ལགས་ཤེ་ན། གྲྭ་ཚང་དུ་མི་ཚེ་སྐྱེལ་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། ཞར་དང་ཞོར་ལ་ཆོས་སྤྱོད་ཀྱི་ བྱ་བ་མང་པོ ་ ཞི ག ་གནང་ཐུབ། ལྷག་པར་དུ་དྷ་རམ་ས་ལར་༧གོ ང ་ས་མཆོ ག ་གི ་

གསུང་ཆོས་ཡང་ཡང་ཐོབ་པ་མ་ཟད། མཚམས་བསྙེན་སྒྲུབ་གནང་ནའང་མཐུན་རྐྱེན་ ཡོད་པ་རེད། དཔེ་ཆ་བལྟས་ཏེ་སོ་སོས་མ་ཤེས་ན་གཞན་ལ་འདྲི་ས་ཡོད་རེད། དེ་

མིན་ཚོགས་ཆོས་རྭ་འགྲིམས་ནས་བསྡད་པ་ཡིན་ནའང་། དེ་རང་ནས་དོན་དང་ལྡན་

པ་ཞིག་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། གྲྭ་ཚང་ནང་བསྡད་དེ་ཆོས་ལ་བསམ་བློ་མ་བཏང་བར་ མི་ཚེ་འདི་རྐྱང་པར་བསམ་བློ་གཏོང་བ་ཡིན་ནའང་། ལྟོ་གོས་ཀྱིས་མི་ཕོངས་པ་མ་

ཟད། ན་ཚ་དང་རྒས་འཁོགས་ཆགས་ནས་དཀའ་ངལ་བྱུང་ནའང་རོགས་བྱེད་མཁན་ གྲོགས་ཚངས་པ་མཚུངས་པར་སྤྱོད་པར་ཚོ་ཡོད་མུས་རེད།

ཁ་ཤས་ཀྱི་བསམ་བློའི་ནང་བོད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་ཀྱི་དོན་དུ་གང་ཡིན་

རུང་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་དགོས་སྙམ་པའི་སེམས་ཤུགས་ཡོད་མཁན་ཡང་ཡོང་

194

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྲིད། གལ་ཏེ་དེ་འདྲའི་སེམས་ཤུགས་ཡོད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང་། གདན་སའི་ནང་ བསྡད་ནས་ནང་ཆོས་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུའི་བྱ་བ་དེ་ལས་ལྷག་པ་བོད་མི་རིགས་ལ་

ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དང་། བོད་བསྟན་སྲིད་ལ་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་རྒྱུ་གཞན་ གང་ཡང་མེད། ཆབ་སྲིད་ཐོག་ནས་ཧ་ཅང་བྱེད་ཐུབ་ཐབས་མེད་ལ། དཔལ་འབྱོར་དང་

སྤྱི་ཚོགས་ཤེས་ཡོན་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཀྱང་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་འཕྲོད་ བསྟེན་གྱི་ཐོག་ནས་གཅིག་བྱས་ན་མི་རེ་གཉིས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོང་སྲིད་མ་གཏོགས།

ཁྱོན་ཡོངས་ནས་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕུགས་དམིགས་ལ་ཕན་པ་དེ་བོད་ཀྱི་

ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ལེགས་བྱང་དང་བཅས་པ་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་རྒྱུ་དང་། མི་ཉམས་ རྒྱུད་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ། ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ལས་ལྷག་པ་མི་རིགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ བསྒྲུབ་རྒྱུ་གཞན་གང་ཡང་མེད།

རྒྱ་དམར་དབང་འཛིན་པ་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་བོད་མི་རིགས་རྒྱ་ནག་ནས་

ཁ་བྲལ་འགྲོ་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་དེ་ནང་ཆོས་དང་སྐད་ཡིག་ལེགས་བྱང་བཅས་པ་ལ་ ཐུག་འདུག་བསམས་ཀྱི་ཡོད། དེ་རྩ་མེད་དུ་གཏོང་རྒྱུ་དེ་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོར་

འཛིན་གྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་དེ་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་དགོས་དུས་དེ་འཛིན་སྐྱོང་བྱ་

རྒྱུ་ལས་ལྷག་པ་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུ་གཞན་གང་ཡང་མེད། བོད་ནང་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གཏོང་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་༧གོང་ས་མཆོག་བོད་ལ་ གདན་འདྲེན་ཞུ་རྒྱུ་དང་། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་འཛིན་སྐྱོང་ཐོག་གཅིག་གྱུར་གྱི་

མངོན་འདོད་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་རེད། ཆབ་སྲིད་ཐོག་གཅིག་གྱུར་གྱི་མངོན་འདོད་དེ་ལྟ་བུ་

མེད། ལྷག་པར་དུ་དེང་སང་གྲྭ་ཚང་ནང་ཡོང་རྒྱུ་དེ་ཐུན་མོང་བའི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་མ་ གཏོགས། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་དེ་ནུབ་ཕྱོགས་བདེ་བ་ཅན་དུ་འགྲོ་ རྒྱུར་དམིགས་ཏེ་ཡོང་མཁན་མང་པོ་འདུག སྤྱིར་སྟངས་གང་བྱེད་དང་མ་བྱེད་གང་ཟག་ སོ་སོའི་རང་དབང་རེད། བསླབ་བྱ་བརྒྱབས་ནས་དེ་ཙམ་ཕན་ཐོགས་མེད། ཡིན་ནའང་ 195

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཆོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བསམ་བློ་གཏོང་བ་ཡིན་ན།

དགོན་པ་དང་བྲལ་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་མཐའ་ཞན་རེད་མ་གཏོགས། དེའི་ཐོག་ནས་ ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱ་བ་དམིགས་བསལ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ཁག་པོ་རེད། རྒན་ཏྲེ་ཧོར་སྐྱོར་དཔོན་

ལྟ་བུ་ཚེ་དང་སྒྲུབ་པ་མཉམ་པའི་བྱ་བྲལ་ལ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ན། གྲྭ་ཚང་དང་ཁ་བྲལ་ནའང་

བྲལ་གོ་ཆོད་པ་རེད། དེ་མི ན ་དཔལ་འབྱོ ར ་རྐྱང་པར་དམི ག ས་ནས་ཕྱི ན ་ན་ཧ་ཅང་ ཆུད་ཟོས་རེད་བསམ་གྱི་འདུག གལ་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་ཆེན་པོ་བྱུང་ནའང་ལོ་ཁ་ཤས་

ཀྱི ་ སྐད་ཆ་རེ ད ། ཤི ་ བའི ་ ཉི ན ་མོ ར ་གང་འདྲ་འཁུར་རྒྱུ་ཡི ན ་ནམ། ཁ་ཤས་ཀྱི ས ་ མཆོད་འབུལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་བཤད་སྲིད། རྗེས་སུ་སྡོད་མཁན་ཚོས་མཆོད་འབུལ་

བྱེ ད ་གྲབས་ཡོ ད ་མེ ད ་སུས་ཤེ ས ། གལ་ཏེ ་ བྱེ ད ་པ་ཡི ན ་ནའང་མཆོ ད ་འབུལ་བྱེ ད ་ མཁན་གྱི་གྲངས་སུ་འགྲོ་བ་ལས། མཆོད་འབུལ་བཞེས་མཁན་གྱི་གྲངས་སུ་བསྡད་

ན་ཡག་པ་མེ ད ་དམ། ཆབ་སྲི ད ་ཀྱི ་ ལས་ཀ་བྱེ ད ་པ་ཡི ན ་ནའང་ཕྲ་ལ་ཕྲན་བུ་བོ ད ་ བསྟན་པ་ཆབ་སྲིད་ལ་ཕན་གྱི་མ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་མེད། འོན་ཀྱང་ཕན་པ་དེ་ཚོ་ཧ་

ཅང་ཆུང་ཆུང་དང་གནས་སྐབས་ཙམ་ཞིག་རེད། ཧ་ལས་ན་ཉིན་གཅིག་གཉིས་རིང་ གསར་ཤོག་དང་རླུང་འཕྲིན་ནང་ཡོང་བ་མ་གཏོགས། དེ་ལས་སྤྲོས་ཏེ་ཡོང་རྒྱུ་གང་ ཡང་མེད། རྒྱ་ནག་ནང་འགྱུར་བ་མ་ཕྱིན་བར་དུ། ཕྱིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་

ཐོ ག ་ནས་འགྱུར་བ་གཏོ ང ་ཐུབ་རྒྱུ་གང་ཡང་མེ ད ། བོ ད ་པའི ་ སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ལ་ད་ལྟའི ་ གནས་སྐབས་སུ་དེ་ཙམ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རོགས་རམ་གྱི་དགོས་མཁོ་མེད་ཅིང་

། གལ་ཏེ་དགོས་མཁོ་ཡོད་ནའང་བྱེད་མཁན་མང་པོ་ཡོད་ལ། དེའི་ཐོག་ད་ལྟ་ཧ་ཅང་ ཐབས་ཆག་ཆགས་མེད། དེས་ན་ཞིབ་ཚགས་པོས་དགོངས་པ་བཞེས་པ་ཡིན་ན།

ཆོས་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དང་། མི་རིགས་དང་བསྟན་པ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུ་

གང་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་བ་ཡིན་ནའང། བཏབ་སར་སྨིན་པ་བྱས་ཏེ་གདན་སའི་ནང་

གང་ཐུབ་ཀྱི ས ་ཆོ ས ་དང་རི ག ་གཞུང་ལེ ག ས་བྱང་གི ་ བྱ་བ་བྱེ ད ་ཐུབ་ན། དེ ་ ལས་

196

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལྷག་པ་བོ ད ་མི ་ རི ག ས་དང་བསྟན་པ་ཆབ་སྲི ད ་ལ་ཕན་ཐོ ག ས་རྒྱུ་གཞན་གང་ཡང་ མེད་བསམ་གྱི་འདུག

ད་ལྟ་ཕན་ལ་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་ཐུགས་མཐུན་ཁྲིམས་གཙང་ཡིན་པ་མ་ཟད།

ཌ་ལ་ཧོ་སི་དང་། བསྟན་འཛིན་སྒང་དུ་ཡོད་སྐབས་ནས་ང་དང་ཧ་ཅང་ཐག་ཉེ་པོ་རེད།

ཕྱིའི་མཐུན་རྐྱེན་ནི་འགྲིག་ཐག་ཆོད་ཡོད་རེད། ནང་གི་འཆད་ཉན་ཡང་འགྲིག་ཐག་

ཆོད་ཡོད་རེད། དེར་བརྟེན་ཁྱིམ་ནས་ཁྱིམ་མེད་པར་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་དགོས་པ་དང་ མཚུངས་པར། སོ་སོའི་དམ་ཚིག་སྡོམ་པ་དེ་ཡག་པོ་བསྲུང་དགོས། ཕྱི་ལ་ཕྱིན་ཚར་ན་

དམ་ཚིག་སྡོམ་པ་སྲུང་མི་ཐུབ་པ་ཧ་ལམ་ངེས་པ་རེད། དེང་སང་མིང་དེའང་ཏོག་ཙམ་ བརྗེ་པོ་བརྒྱབས་འདུག ཕྱི་རྒྱལ་ཁུལ་དུ་འགྲོ་དུས་ང་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཟུར་ཡིན་གསུང་ མཁན་མང་པོ་དང་ཐུག་འཕྲད་ཡོང་གི་འདུག ལས་ཀ་ཞིག་ཡིན་ན་ཟུར་རྒྱུ་ཡོད་རེད།

གྲྭ་པ་ལ་ཟུར་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། སྡོམ་པ་ཡོད་མེད་ཀྱི་སྐད་ཆ་རེད། ལོ་ཤས་རྗེས་སུ་

ཟུར་འགྲོ་རྒྱུ་ཞིག་ཡོད་ན་གྲྭ་ཟུར་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་ཅིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད། སྔོན་མ་ང་ཚོ་བོད་ ལ་ཡོད་དུས་གྲྭ་ཟུར་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་མེད།

ད་ལན་གསུང་ཆོས་ཞུ་མཁན་ནང་གྲྭ་ཚང་གི་མ་འོངས་པའི་གྲྭ་པའི་དམིགས་

སྒོའི་གྲྭ་ཕྲུག་ཆུང་ཆུང་མང་པོ་ཞིག་འདུག ཁོང་ཚོར་དབང་ཡོད་པ་ཡིན་ཙང་གྲལ་དུ་མ་ བསྡད་ཅེས་བཤད་རྒྱུ་མེད། འོན་ཀྱང་ལོ་ནའི་དབང་གིས་གོ་བརྡ་འཕྲོད་པོ་གང་འདྲ་བྱུང་ མིན་མི་ཤེས་ཀྱང་བག་ཆགས་ཤིག་བཞག་ཡོད་ཀྱི་རེད། ཁྱེད་རང་ཚོས་རྗེས་སུ་གྲྭ་

ཚང་ནང་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་ཐོག་ནས་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་ཞིག་ ཡོང་རེ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད་མ་གཏོགས། ཆུང་དུས་འདི་ནས་གསོས་ཏེ་ཆེན་པོ་ཆགས་ དུས་སོ་སོ་གཤོག་པ་ཐོགས་ནས་འགྲོ་བའི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་མེད། དེར་བརྟེན་ཆུང་

དུས་ནས་ཀུན་སློང་བཅོས་རྒྱུ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དགེ་རྒན་དང་ཆོས་གྲོགས་ཚོའི་ངོས་ ནས་ད་ཡོད་རབ་བྱུང་དེ་ཚོ་བཏབ་ས་ལ་སྨིན་པ་དང་། ཡག་པོ་ཡོང་བར་མཐུན་རྐྱེན་ 197

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྐྲུན་པ་མ་གཏོགས། གཤོག་པ་ཐོགས་ཆེད་དང་འཕུར་ཐུབ་པའི་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན་

པ་ཡིན་ན། མཐུན་རྐྱེན་དེའང་གོ་ལོག་དང་ལོག་འཚོ་ལྟ་བུ་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། དེའི་ ཐོག་རྒན་པ་ཚོས་དགོངས་བཞེས་གནང་དགོས་པ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ད་ལན་

འཆད་ཉན་སྐབས་སུ་སྤྱིར་བཏང་ཡག་པོ་བྱུང་སོང་ཞུས་ཟིན་པ་ཡིན། ཡིན་ནའང་

བསམ་བློའི་ནང་ཕྲན་བུ་མ་བདེ་བའི་དོན་དག་གཅིག་བྱུང་། ང་ཚོའི་ཚོགས་ཐུན་དེ་ཉིན་ རྒྱབ་ཚོུད་དང་པོ་ནས་ཚོགས་ཀྱི་ཡོད། བོད་དུའང་༧སྐྱབས་རྗེ་རྣམ་པ་ཚོས་གསུང་ ཆོས་ཉིན་གུང་རྒྱབ་ཏུ་ཤ་སྟག་གནང་གི་རེད། ལྷག་པར་དུ་ཁྲིད་དམིགས་བསྐྱང་དགོས་ པ་དེ་དག་ལ་ཞོགས་པ་ཁྲིད་དམིགས་བསྐྱང་བའི་དུས་ཚོད་བཞག་ནས་ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་ ཚོགས་ཀྱི་རེད། བོད་ལ་གསོལ་ཇ་ཡོད་རེད་མ་གཏོགས། དེ་དང་མཉམ་དུ་བཞེས་ཐུག་

དང་བག་ལེབ་གཏོང་སྲོལ་མི་འདུག རྒྱ་གར་དུ་གསུང་ཆོས་ཀྱི་བསྙེན་བཀུར་ནང་ བཞེས་བག་ངེས་ཅན་ཡོང་གི་འདུག ཡིན་ནའང་ཆོས་ཞུ་མཁན་མང་ཆེ་བ་རབ་བྱུང་

ཡིན་པར་བརྟེན། དུས་མ་ཡིན་པའི་ཁ་ཟས་འདུས་ཚོགས་ནང་བཀྲམ་རྒྱུ་དེ་དགེ་འདུན་

གྱིས་ཟ་ཆོག་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད། བོད་ལ་ཕྱི་དྲོའི་ཁ་ཟས་སྤོང་མཁན་ཉུང་ ཉུང་རེད། ཡིན་ནའང་བཞེས་ཐུག་དང་ཞལ་ཟས་གང་ཡིན་ནའང་ཞོགས་པར་གཏོང་བ་ ལས། ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་གསོལ་ཇ་མ་གཏོགས་ཞལ་ལག་གཏོང་སྲོལ་མེད། ད་རེས་འདིར་

ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་བཞེས་བག་གཏོང་རྒྱུ་དེ་འདུལ་བའི་ཆ་ནས་ཏོག་ཙམ་མི་བདེ་བ་བྱུང་ཡང་། གང་ཡང་ཞུས་མེད། དགེ་འདུན་གྱི་ཞལ་དུ་འདུ་བའི་སྒོ་བཀག་པ་དང་། དགེ་འདུན་ལ་ བསྔོ་བ་རྣམས་བསྒྱུར་བ་དཔེར་ན་བག་ལེབ་ལ་བསྔོ་བ་ཇ་ལ་བསྒྱུར་ནའང་འགྲིགས་ཀྱི་ མེད། དེས་ན་མ་འོངས་པར་འཆད་ཉན་བྱེད་དགོས་བྱུང་ན། ཞོགས་ཚོགས་ཏོག་ཙམ་

གནང་རིང་ཞལ་འདོན་གནང་རྒྱུ་དང་། སྐུ་འགྱེད་བརྒྱབ་རྒྱུ། བཞེས་བག་བཀྲམ་རྒྱུ་ སོགས་གནང་སྟེ། ཆུ་ཚོད་ ༡༡ ཡོལ་ཙམ་ལ་འགྲོལ་རྒྱུ་དང་། གུང་ཚིགས་མཆོད་རྗེས་

ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་གསུང་ཆོས་ཚུགས་སྐབས་འདུས་ཚོགས་ནང་ཡོངས་གྲགས་བཟའ་རྒྱུའི་

198

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིགས་བཀྲམ་མི་དགོས་པ་བྱུང་ན་ཡག་པོ་འདུག སྐུ་གསང་ལ་ཕེབས་སྐབས་ཆོས་

གོས་ཕུད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་རང་རེད། ཕྱིར་ཕེབས་ནས་སྐུ་ཕྱག་མ་གནང་སྔོན་དུ་

ཆོས་གོས་བཞེས་དགོས་ཀྱི་ཡོད། སྔོན་ལ་སྐུ་ཕྱག་གནང་བའི་རྗེས་སུ་ཆོས་གོས་

བཞེས་མཁན་ཁ་ཤས་ཡོང་གི་འདུག ད་ལྟ་ང་ཚོས་ཆོས་གོས་ཞེས་པ་དེ་འདུལ་བའི་ ནང་སྤྱི་མིང་ཞིག་རེད། ང་ཚོས་གྱོན་པ་འདི་ལ་བླ་གོས་སམ་སྣམ་སྦྱར་ཟེར་གྱི་རེད།

མཆོད་རྟེན་དང་སློབ་དཔོན་ལ་ཕྱག་འཚལ་སྐབས་བླ་གོས་ངེས་པར་དུ་དགོས་ཤིང་། བླ་གོས་མེད་པར་ཕྱག་འཚལ་ན་མ་གུས་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཆོས་ཞུ་

བའི་སྐབས་སུ་བླ་གོས་ཕྲག་པ་གཅིག་ཏུ་གཟར་ཞེས་པ་མ་གཏོགས། གཟན་ཕྲག་པ་ གཅིག་ཏུ་གཟར་ཞེས་པ་མེད། སྤྱིར་བཏང་དེ་ཚོ་ཆུང་ཆུང་རེད། ཡིན་ནའང་ཐུགས་སྣང་ གནང་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ཚོ་ཞར་བྱུང་གི་ཚུལ་དུ་ཞུས་པ་ཡིན།

ད་རེས་ང་ཚོས་ཆོས་འཆད་ཉན་བྱས་པའི་དགེ་བ་རྩ་བ་རྣམས་༧གོང་ས་

༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་༧ཞབས་པད་བརྟན་པ་དང་། ཐུགས་ཀྱི་བཞེད་

དོན་ལྷུན་གྱིས་འགྲུབ་པ་ཡོང་བར་ཚང་མས་འཁོར་གསུམ་རྣམ་དག་གི་དམིགས་པ་དང་ བཅས་བསྔོ་སྨོན་གནང་རོགས་གནང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ད་ལྟའི་དུས་ཚོད་འདིར་བོད་ཙམ་མ་

ཟད། འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་དང་འདྲེན་པ་དེ་ཧ་ཅང་གི་

གལ་ཆེན་པོ་རེད། བོད་ལ་མཚོན་ན་༧གོང་ས་མཆོག་སྐུ་ཚེ་༧ཞབས་པད་མ་བརྟན་ན།

བོད་ཀྱི་མ་འོངས་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ནག་པོ་ཆགས་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། ད་ལྟ་ཕན་ཆད་ ལེགས་ཚོགས་གང་བྱུང་བ་དེ་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་རྐྱང་གི་སྐུ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་

ཡིན་པ་དེ་ཚང་མས་མཁྱེན་དགོས། ༧གོང་ས་མཆོག་སྐུ་ཚེ་༧ཞབས་པད་ཡུན་རིང་ བརྟན་པ་དང་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་རྒྱས་རྒྱུའི་ཐུགས་འདུན་ཡོད་རེད་ལ། ཞལ་བཞེས་

ཀྱང་ཡོད་རེད། ཡིན་ནའང་དེ་འགྲུབ་པར་བོད་མིའི་སྤྱི་མཐུན་བསོད་ནམས་ཀྱིས་རྒྱབ་ འཁྱོག་དགོས་པ་ཞིག་རེད། བོད་སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་ནམས་ཀྱིས་རྒྱབ་མ་འཁྱོག་ན། 199

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐུགས་རྗེའི་ལྕགས་ཀྱུ་ཡོད་ནའང་དད་པའི་ཨ་ལོང་མེད་ན་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། ང་ཚོས་ བོད་སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་ནམས་ཟད་པའི་ལས་མང་པོ་ཞིག་ཉིན་ལྟར་མཐོང་དང་མཐོང་

མུས་རེད། ལྷག་པར་དུ་དེང་སང་བོད་མི་ཉུང་ཤས་ཤིག་གིས་དོལ་རྒྱལ་ཁ་ལ་འཁྱེར་ ནས་༧གོང་ས་མཆོག་ལ་མཚན་སྨོད་ཞུ་མཁན་དང་། དངོས་སུ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ མང་པོ་ཡོད། དེ་ཚོ་བྱེད་མཁན་རེ་ཟུང་རེད་དེ། ང་ཚོའི་ངོས་ནས་བསམ་བློ་འཁྱེར་

སྟངས་ཡག་པོ་མ་བྱུང་བར་དེ་ཚོ་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་པ་དང་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ བྱས་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་ན་དེ་ཏག་ཏག་བསྡད་ཀྱི་མེད། སྤྱི་མཐུན་བསོད་ནམས་ཉམས་

རྒྱུའི་ལས་དེ་དག་ལ་ང་ཚོས་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་པ་དང་། དེ་དང་མཉམ་དུ་དགེ་རྩ་གང་

བསགས་པ་དེ་༧གོང་ས་མཆོག་གི་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་འཕྲིན་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་དུ་ འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་རིན་ཐང་གོང་འཕེལ་དང་། ཆོས་ལུགས་མཐུན་

འབྲེལ། ནང་པའི་བསྟན་པ་གཙང་མ་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་དགོངས་བཞེད་རྣམས་འགྲུབ་ཆེད་ ཐུགས་སྨོན་གནང་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་ནམས་ བསགས་རྒྱབ་ཆེན་པོ་མ་བྱུང་ན་འཁྱོག་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད།

ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༢ ལོར་ང་ལོ་བཅུ་གསུམ་བཅུ་བཞི་ཞིག་ཡིན་པ་ཡོད། ༧སྐྱབས་

རྗེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་འབྲས་སྤུངས་སྒོ་མང་གྲྭ་ཚང་ནང་ལམ་རིམ་བདེ་ལམ་དང་། མྱུར་

ལམ། འཇམ་དཔལ་ཞལ་ལུང་། འཇམ་དཔལ་ཞལ་ལུང་ལྷོ་བརྒྱུད་བཅས་བཞི་སྦྲེལ་ནས་

གསུང་ཆོས་ཉིན་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་རྩ་བཞི་ཞིག་གནང་སོང་། དེ་དུས་༧སྐྱབས་མགོན་ རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་ན་ཧ་ཅང་ཆུང་ཆུང་རེད། ༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་གསུང་ཆོས་ཀྱི་

མཇུག་དེར། བོད་སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་ནམས་ཀྱིས་ལྕོགས་ན། ༧རྒྱལ་བ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་ བཞི་པ་ཆེན་པོ་འདི་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དགེ་འདུན་གྲུབ་དང་། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་

ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་སྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་བཅས་གསུམ་ བསྡོམས་པའི་སྐུ་ཡོན་དང་མཛད་འཕྲིན་ལས་ལྷག་པ་ཡོང་རྒྱུ་ངེས་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་

200

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནང་སོང་། ང་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནམ་སྙམ་ནས་བློ་ཡུལ་དུ་མ་ ཤོང་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་བྱུང་། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་དངོས་གནས་བདེན་པ་རེད་འདུག ༧རྒྱལ་བ་སྐུ་

ཕྲེང་བཅུ་གསུམ་པ་ཡན་གྱི་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡོམས་པ་ ལས་ཀྱང་ལྷག་པ་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པས་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་བསྐྱངས་པ་རེད། ཕྱོགས་

གཅིག་ནས་ང་ཚོ་བསོད་བདེ་ཆེན་པོ་རེད། འཇིག་རྟེན་གྱི་འགྱུར་བ་ཞེས་པ་དེ་བྱུང་ རབས་ཀྱི་དུས་ཚོད་རིང་པོ་ཞིག་གི་ནང་གཞི་ནས་ངོ་འཕྲོད་ཐུབ་པ་མ་གཏོགས། ལམ་

སེང་ཤེས་རྟོགས་མི་ཐུབ། ༧གོ ང ་ས་སྐུ་ཕྲེ ང ་བཅུ་བཞི ་ པའི ་ མཛད་པ་འཕྲི ན ་ལས་

འདི ས ་འཇི ག ་རྟེན་ཁྱོ ན ་ཡོ ང ས་ལ་མ་འོ ང ས་པའི ་ འདུན་ལམ་གསར་པ་ཞི ག ་དང་། བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཞིག ལྷག་པར་དུ་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་དང་ནང་ ཆོས་དབར་འབྲེལ་བ་དང་བགྲོ་གླེང་དེའི་དབང་གིས་ཚན་རིག་གི་རིག་པའི་གཞུང་

ལུགས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་གཡོ་འགུལ་ཞིག་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད། ཆོས་ལུགས་ལས་བརྒལ་

བའི་བཟང་སྤྱོད་ཞེས་པ་དེའང་ང་ཚོ་བོད་པའི་ནང་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་མེད་པ་མ་གཏོགས། འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཧ་ལས་པའི་དོ་སྣང་བྱ་ཡུལ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེ་ཚོའི་ ཐོག་ཏུ་ཚང་མས་དགོངས་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བཞེས་ཏེ། ང་ཚོའི་བསོད་ནམས་གང་ཡོད་པ་

དེ་བླ་མའི་རྗེས་སུ་འཛིན་པ་དང་། བླ་མའི་སྐུ་ཚེ་བརྟན་པ། བླ་མའི་ཐུགས་ཀྱི་བཞེད་དོན་

འགྲུབ་པའི ་ དོ ན ་དུ་འཁོ ར ་གསུམ་རྣམ་པར་དག་པའི ་ རྒྱས་བཏབ་ནས་བསྔོ་སྨོ ན ་ མཚམས་སྦྱོར་བྱེད་ན་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག སྤྱིར་བཏང་༧གོང་ས་

མཆོག་དྷ་རམ་ས་ལར་བཞུགས་ཀྱི་ཡོད། བླ་མ་ལྔ་བཅུ་པའི་ནང་བླ་མ་བཞུགས་པའི་ས་ ཕྱོགས་སུ་སློབ་མས་འཆད་ཉན་ཡང་མི་བྱེད་ཚུལ་གསལ་ཡོད་པར་བརྟེན། འདི་ལ་

༧གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་ཁྲོལ་བསྩལ་ཐུབ་བྱུང་ཡོད། གྲྭ་ཚང་ལྟ་བུར་མཚོན་ནའང་། བོད་དུ་གྲྭ་ཚང་གི་འགྲོ་སྟངས་དང་སྒྲིག་ལམ་ལྟར་ན་གྲྭ་ཚང་གིས་གོ་སྒྲིག་གནང་བ་ཡིན་ ན་མ་གཏོགས། ༧སྐྱབས་རྗེ་རྣམ་པ་ཚོས་ཀྱང་རྒྱུད་གྲྭ་སྟོད་སྨད་ནང་འཆད་ཉན་གནང་ 201

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱུའི་གོ་སྐབས་མེད། གྲྭ་ཚང་གི་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་གསུང་ཆོས་ཞུ་མཁན་དང་གསོལ་

འདེབས་གནང་མཁན་གཉིས་ཀའི་ནང་ཡོད་པ་ཡིན་ཙང་། གྲྭ་ཚང་གི་བཀའ་ཁྲོལ་ཡོད་ པའི་དབང་དུ་བཏང་ནས་ད་རེས་འཆད་ཉན་མཇུག་བསྒྲིལ་བྱུང་བ་རེད།

དེ ་ ནས་གསུང་ཆོ ས ་གོ ་ སྒྲི ག ་གནང་མཁན་དང་། གསོ ལ ་ཇ་བཟོ ་ མཁན།

བཞེས་བག་བཀྲམས་མཁན། དེ་བཞིན་ང་ཚོས་མ་ཤེས་པའི་མི་མང་པོ་ཞིག་གི་འབད་ རྩོལ་འདིའི་ནང་སླེབས་ཡོད་པར་བརྟེན། འབྲེལ་ཐོགས་ཀྱི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ དགེ་བ་བསྔོ་ཐུབ་དགོས། ད་རིང་འཆད་ཉན་ཟིན་པ་ཡིན་ཙང་། ཕྱག་ལས་ལ་ཕེབས་

དགོས་མཁན་དང་། ཐག་རིང་པོར་ཕེབས་དགོས་མཁན་རྣམས་དགོང་མོ་ལམ་སེང་ ཐོན་ན་འགྲིགས། སང་ཉིན་ཚེ་དབང་ཞིག་དང་བརྟན་བཞུགས་མ་གཏོགས་གང་ཡང་ མེད། ཚེ་དབང་ནི་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་ཙམ་རེད། དངོས་གནས་ཚེ་ལ་ཕན་གྱི་ཡོད་མེད་

བཤད་ཁག་པོ་རེད། དེ་ནས་བརྟན་བཞུགས་མ་ལེན་པ་ཡིན་ན་ཆོས་ཀྱི་ཆེ་བ་ལ་མ་ འཚམས་པ་ལྟ་བུ་འདུག ཆོས་འཆད་ཉན་སྐབས་སུ་ཁྲི་མཐོ་པོར་བསྡད་པ་དང་། གཞན་ གྱི་ཕྱག་དང་དུ་ལེན་པ་མ་ཟད། རང་ལས་བསླབ་པ་རྒན་པ་ཚོའི་ཕྱག་དང་དུ་ལེན་པ་

བཅས་ཆོས་ཀྱི་ནང་དམིགས་བསལ་ཡོད་པའི་ཆེ་བ་ཞིག་རེད། དེ་འཆད་ཉན་གྱི་ཆ་

ཤས་ལ་གཏོགས་མེད་པར་བརྟེན། སང་ཉིན་ཚང་མ་བཞུགས་དགོས་དོན་མེད། གཞུང་ གང་དུ་ཡོད་མེད་ཤེས་རྟོགས་མ་བྱུང་ཡང་། ནམ་རྒྱུན་བོད་པའི་འཆར་ཅན་གྱི་ལུགས་ སྲོལ་ལ་གསུང་ཆོས་འགྲོལ་སྐབས་ཕྱག་མི་འཚལ་བ་རེད། རིགས་ལམ་བཏང་བ་ཡིན་

ན་ཕྱག་འཚལ་དགོས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག གང་ལགས་ཤེ་ན། ཐོག་མཐའ་གཉིས་ཀ་ལ་

ཕྱག་འཚལ་གྱི་རེད། ཡིན་ནའང་བོད་པས་རྟེན་འབྲེལ་རྩི་སྟངས་གང་ཡིན་མི་ཤེས།

མཐའ་མ་དེར་ཕྱག་འཚལ་གྱི་མི་འདུག དེས་ན་སང་ཉིན་ཚེ་དབང་བརྟན་བཞུགས་ལ་ ཕེབས་མཁན་མིན་ན། དགོང་མོ་གཏང་རག་མནྜལ་ཚར་ནས་ཕྱག་འཚལ་མི་དགོས་ པར་ཕེབས་ན་འཐུས་རྒྱུ། གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་ང་ཚོས་དགེ་བའི་རྩ་བ་གང་བསགས་པ་དེ་

202

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ད་ལྟ་གོང་ཞུས་བཞིན་ཁོང་ཁྲོས་མ་བཅོམ་གོང་དུ་བསྔོ་བ་དང་སྨོན་ལམ་གྱིས་རྒྱས་ ཐེབས་པ་གནང་དགོས་པ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

དེ་རིང་གཏང་རག་མནྜལ་གྱི་རྗེས་སུ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་སྨོན་ལམ་དང་། ལམ་

རིམ་སྨོན་ལམ། བདེན་ཚིག་སྨོན་ལམ་བཅས་གསུམ་ག་གསུང་རོགས་གནང་། དེའི་ སྐབས་སུ་བསྔོ་སྨོན་ཡག་པོ་གནང་དགོས། ད་ལྟ་མགྱོགས་པོ་ཕེབས་དགོས་མཁན་ ཡོད་ན་གཏང་རག་མནྜལ་སྐབས་སུ་བཞེངས་ནས་ཕེབས་ན་འགྲིག་གི་རེད། གལ་ཆེ་

ཤོས་དེ་ཉི་མ་ཉི་ཤུ་ཙམ་རིང་ཆུ་ཚོད་མང་པོ་བཏང་ནས་སྐུ་ངལ་བསྐྱོན་པ་དེས་སེམས་ ལ་ཏོག་ཙམ་གཡོ་འགུལ་ཐེབས་ཀྱི་འདུག་གམ། ཉམས་ལེན་ཏོག་ཙམ་ཡོང་གི་འདུག་ གམ། དེ་གཟིགས་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། འདིར་ཕེབས་བླ་མ་རྣམ་པ་ཚོས་གཅིག་

བྱས་ན་ཉམས་ལེན་གནང་རྒྱུ་དང་ཁྱབ་སྤེལ་གནང་རྒྱུ་གཉིས་ཀ་དགོངས་པར་ཡོད་ཀྱི་

རེད། ཁྱབ་སྤེལ་གནང་བ་ཡིན་ནའང་ང་ནང་བཞིན་བུམ་པ་སྟོང་པ་ནས་བུམ་པ་གཞན་ ལ་བླུགས་པ་ལྟ་བུ་མིན་པར། སོ་སོའི་བུམ་པ་དེ་གང་བར་བཟོས་ཏེ་བུམ་པ་གང་བྱོའི་ ཚུལ་དུ་བུམ་པ་གཞན་དུ་བླུག་དགོས་དུས། དེ་ལའང་ཉམས་བཞེས་གནང་དགོས་པ་དེ་

གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ནས་བླ་མཆོད་ཁས་ལེན་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་མ་ཆག་པ་འདོན་ དགོས། གཞན་གང་ཡང་མ་བྱུང་ནའང་། དེ་འདོན་པའི་སྐབས་སུ་ཚིག་དོན་དྲན་བཞིན་

གནང་ན་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད། ང་རང་ངོས་ནས་ནུས་པ་ཡོད་མེད་ལ་མ་ ལྟོས་པར་བླ་མའི་བཀའ་ཡིན་བསམས་པ་དང་། བླ་མའི་བཀའ་བསྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་ བཤད་ཀྱི་ཡོད་བསམས་ནས་བཤད་པ་ཡིན། དེར་བརྟེན་ཕལ་ཆེར་ཉེས་པ་ཡོད་ཀྱི་མ་ རེད་བསམ་གྱི་འདུག

སང་ཉིན་གསུང་ཆོས་འདུས་ཚོགས་སུ་བསྙེན་བཀུར་ཞུ་རྒྱུའི་ཉིན་གཅིག་

སྔོན་དུ་བླ་མས་སྐྱབས་ཞུ་ཀློག་རྒྱུ་དེ་༧སྐྱབས་རྗེ་རྣམ་པ་གཉིས་ཀས་བོད་དུ་དེ་འདྲ་

གནང་གི་རེད། བོད་ལ་ཟུར་དུ་སྐྱབས་ཐོ་ཀློག་པའི་ལུགས་སྲོལ་མེད། ༧གོང་ས་མཆོག་ 203

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གི་གསུང་ཆོས་ལ་དེ་འདྲ་གནང་གི་མི་འདུག

ངས་བླ་མ་མཆོད་པ་དང་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་

མདུན་ནས་འདི་ལོ་ཐོབ་པ་རེད། དེའི་སྔོན་དུ་༧སྐྱབས་རྗེ་ཁྲི་བྱང་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་སྐུ་ མདུན་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༨ ལོའི་ས་ག་ཟླ་བའི་ནང་དཀའ་ཆེན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་

གདན་ས་གྲིབ་ཚེ་མཆོག་གླིང་དུ་ཐོབ་མྱོང་ཡོད། དཀའ་ཆེན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་ མཆོ ག ་༧རྒྱལ་བ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོ འི ་ ཡོ ང ས་འཛི ན ་གནང་ནས་རྩེ ་ ཕོ ་ བྲང་ལ་ བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ་རྩེ་ལ་འདུ་འཛི་མང་པོ་འདུག ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་ གསན་བསམ་ཧ་ལམ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཡིན་ཙང་། ད་དབེན་གནས་ཤིག་ལ་སྤོ་རྒྱུ་ཡིན་

གསུངས་དུས། ༧རྒྱལ་བ་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོས་རྩེ་ཕོ་བྲང་ནས་གཟིགས་ས་ཞིག་ཏུ་ རི་ཁྲོད་བསྐྱོན་རོགས་གནང་ཞེས་གསུངས་པར་བརྟེན། ཚེ་མཆོག་གླིང་དེ་རྩེ་ཕོ་བྲང་གི་

མདུན་དེ་རང་ལ་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེར་ཆུ་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་ཡིན་དུས་ཁྲོན་པ་གཏིང་རིང་

པོ་ཞིག་བྲུས་ནས་དེར་བཞུགས་པ་རེད། དེ་ནས་ཚེ་མཆོག་གླིང་གི་གྲྭ་ཤག་དང་།

གཙུག་ལག་ཁང་། དྲི་གཙང་ཁང་། ཀུན་དགའ་ར་བ་སོགས་འདུལ་བ་དང་མཐུན་པར་ བཞེངས་ཡོད། དེ་ནི་བོད་དུ་ཏོག་ཙམ་དཀོན་པོ་རེད། དཀའ་ཆེན་ཡེ་ཤེས་རྒྱལ་མཚན་

གྱི་སྐུ་དམར་གདུང་ཡང་དེར་བཞུགས་ཡོད། དེའི་ན་བཟའ་ལ་དྲེག་པ་ཆགས་ཡོང་གི་

འདུག་ཅེས་དཀོན་གཉེར་ཚོས་གནས་བཤད་རྒྱག་གི་རེད། དེར་༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་

འཆང་གིས་གསུང་ཆོས་ཉིན་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔ་གནང་སོང་། དེའི་ནང་ནས་ཉིན་གཅིག་བར་ སྟོང་བཞག་གནང་བ་རེད། ས་ག་ཟླ་བའི་ཚེས་བཅོ་ལྔ་ཉིན་ཆོས་ཐུན་གཉིས་ཚོགས་

གནང་སོང་། གསུང་ཆོས་ཧ་ཅང་རྒྱས་པོ་གནང་བ་རེད། དེ་དུས་གསུང་ཆོས་ཞུ་མཁན་

ག་ཚོད་ཡོད་མེད་ཤེས་རྟོགས་མ་བྱུང་ཡང་། ༧སྐྱབས་རྗེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་མཛད་རྣམ་

ནང་བླ་སྤྲུལ་དགེ་འདུན་སེར་སྐྱ་བརྒྱད་བརྒྱ་ཡས་མས་ཤིག་ཡོད་ཚུལ་གསལ་འདུག ཕྱག་ཆེ ན ་གྱི ་ གསོ ལ ་འདེ བ ས་ཀྱང་ཉི ན ་ལྟར་གདངས་བཏང་ནས་གསུང་གི ་ རེ ད །

204

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསོལ་ཇའི་སྐབས་སུ་མཚམས་རེ་དྲུག་ཅུ་མ་གནང་གི་རེད། བླ་མ་མཆོད་པ་དང་ཕྱག་

ཆེན་གྱི་འདོན་ཆ་དེ་ཚོར་དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་གདངས་གཏོང་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་པ་ རེད། གདན་ས་སེ་འབྲས་དགའ་གསུམ་དང་། བཀྲིས་ལྷུན་པོ། རྒྱུད་གྲྭ་སྟོད་སྨད་ཡིན་ན་

སོ་སོའི་གདངས་མ་གཏོགས། གཞན་གང་བྱུང་འཁྱེར་མི་ཡོང་། མི་ཉུང་ཉུང་དང་གང་ཟག་

བྱེ་བྲག་པ་ཚོས་འཆད་ཉན་གནང་བ་ཡིན་ནའང་རེད། བླ་མ་མཆོད་པའི་ཚོགས་རྒྱས་པོ་ གནང་ན། དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་གདངས་རྣམས་མི་ཉམས་པའི་ཆེད་དུ་མཁྱེན་ན་ཡག་ པོ་ཡོད་རེད། སྤྱིར་བཏང་འདོན་པ་ལ་གདངས་དེ་ཙམ་གལ་ཆེ་བ་མིན་ནའང་། གདངས་དེ་ མན་ངག་དང་འབྲེལ་བ་དང་སྐབས་རེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད། སངས་རྒྱས་

ཀྱི་གསུང་རབ་ནང་གདངས་ཀྱི་སྒོ་ནས་འདོན་དགོས་པ་མང་པོ་ཡོད། ལམ་རིམ་ཆེན་མོའི་

ནང་བླ་མའི་བཀའ་དྲིན་དྲན་པའི་གཞོན་ནུ་ནོར་བཟང་གི་ཚིགས་བཅད་རྣམས་གདངས་ བཏང་ནས་གནང་དགོས་ཞེས་གསུངས་ཡོད། ཕྱག་ཆེན་ནང་དུའང་མདོའི་ལུང་རྣམས་

གདངས་བཏང་ནས་སྐྱོར་དགོས་ཀྱི་འདུག ལར་ནས་གསུང་རབ་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་ ནང་གདངས་གཏོང་དགོས་པ་གཉིས་ཡོད། དབྱངས་ཀྱིས་བསྙད་པ་ཞེས་པ་དེ་གདངས་

གཏང་རྒྱུར་ཟེར་བ་རེད། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་གེཡ་ཟེར། ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཞེས་པ་ དེ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་གཱ་ཐཱ་ཟེར། སྤྱིར་བཏང་གདན་ས་སོ་སོའི་གདངས་འདོན་རྒྱུ་དེ་ ཡོད་མུས་རེད། ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གདངས་ཀྱང་མང་པོ་ཡོད། དེས་ན་གདངས་

དེམཐའ་གཅིག་ཏུ་དོན་མེད་ལ་བརྩི་རྒྱུ་མེད་ལ། དགའ་དགའ་སྤྲོ་སྤྲོ་བྱེད་པའི་ཆེད་དུའང་ མིན། གདངས་དང་རླུང་སེམས་ལ་ཧ་ཅང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་སྔགས་ཀྱི་

སྐབས་སུ་དམིགས་བསལ་མན་ངག་དེ་ཚོའི་ནང་དུ་འདོན་པ་སོ་སོའི་གདངས་གཏང་རྒྱུ་ ཡོང་བ་དེ་ཉམས་ལེན་ཞིག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་རེད་མ་གཏོགས། དེ་འདྲ་ཆགས་པོ་ བྱས་པ་ཞིག་མ་རེད། དེ་ངས་ད་གིན་ཞུ་རྒྱུ་བརྗེད་འདུག གཞན་དེ་ག་ཡིན་ཞེས་གསུངས།། 205

རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་སྔགས་ཀྱི་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་དེང་རབས་ལམ་སྲོལ་དང་མཐུན་པ་ཚད་ལྡན་ སློབཡོ ་དཔོ ་ཟམ་གདོང་རིག ན་པོ་གནང་བའི ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་གསུང་བཤད། ་དང་གསུང་བཤད། ངན་ཐབས་ཐོ

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་སྔ་དྲོ་དཔལ་ལྡན་ རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་དུ་ “རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ མཛད་ནས་ལོ་ ༦༠༠ འཁོར་བའི་དུས་ཚིགས་རྗེས་དྲན་གྱི་ དགོས་དམིགས་དང་། དེ་བཞིན་ཟླ་དེའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༩ ཉིན་ཚོགས་འཆར་སྔགས་ཀྱི་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་ དེང་རབས་ཤེས་ཡོན་ལམ་སྲོལ་དང་མཐུན་པ་ ཚད་ལྡན་ཡོང་ཐབས་” བཅས་ཀྱི་ཐོག་ གནང་བའི་གསུང་བཤད། ༄༅།། གང་གི་དྲིན་གྱིས་བདེ་ཆེན་ཉིད།། སྐད་ཅིག་ཉིད་ལ་འཆར་བ་གང་།།

བླ་མ་རིན་ཆེན་ལྟ་བུའི་སྐུ།། རྡོ་རྗེ་ཅན་ཞབས་པད་ལ་འདུད།། དེ་རིང་འདིར་ཚོགས་ འདུར་ཕེབས་པའི་༸སྐྱབས་རྗེ་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་། བླ་མ་དབུ་མཛད་

མཆོག དེ་བཞིན་དཔལ་ལྡན་སྟོད་རྒྱུད་གྲྭ་ཚང་གི་ལས་སྣེ་དབུ་ཆོས། དགེ་བཤེས། བསྐྱེད་རིམ་པ། དགེ་འདུན་བགྲེས་གཞོན་ཚང་མར་ཞུ་རྒྱུ། འཇམ་མགོན་བླ་མ་ཙོང་ཁ་

པ་ཆེ ན ་པོ ས ་འགྲེ ལ ་པ་བཞི ་ སྦྲགས་ལྗགས་རྩོ མ ་གནང་སྟེ་འཆད་ཉན་གྱི ་ སྲོ ལ ་

བཙུགས་ནས་ལོ་ ༦༠༠ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་གྱི་ཆེད་དུ་གྲྭ་ཚང་གིས་ཐུགས་འགན་ བཞེས་ཏེ་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་གསུང་ཆོས་ཀྱི་རིམ་པ་ སོགས་མཛད་འཆར་ཇི་སྙེད་ཅིག་གོ་སྒྲིག་གནང་བཞིན་པ་དང་། དེའི་ཆ་ཤས་སུ་ད་

ལམ་ངོས་ལ་བརྗོད་གཞི་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་གཏམ་བཤད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བྱ་དགོས་

གསུངས་པའི་བརྗོད་གཞི་དང་པོ། འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་མཛད་ནས་ལོ་ ༦༠༠ འཁོར་

བའི་རྗེས་དྲན་ཞུ་དགོས་པའི་དགོས་དམིགས་དང་། གཉིས་པ། སྔགས་ཀྱི་མཁས་པའི་

206

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བགྲོ་གླེང་དེ་དེང་རབས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་དང་མཐུན་པ་ཚད་ལྡན་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་སྐོར་

བཅས་ཡིན། བརྗོད་གཞི་དང་པོ་ཧ་ཅང་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྟབས། ངས་ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བ་ ཞུ་ཐུབ་པའི་རེ་བ་མེད། ལྷག་པར་འདིར་རྒྱུད་གྲྭའི་ནང་སློབ་གཉེར་གནང་མཁན་དགེ་ བཤེས་རྣམས་ལ་མཚོན་ན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཐེག་པར་གསན་བསམ་ཡོངས་སུ་

རྫོགས་ནས་སྔགས་ཀྱི་ཐེག་པར་གསན་བསམ་གནང་བཞིན་པའི་སྐབས་ཡིན་པས།

ཁྱེད་རྣམས་ཀྱིས་མ་མཁྱེན་པ་ཞིག་དང་མ་གསན་པ་ཞིག་ངས་གསར་པ་གང་ཡང་ཞུ་ རྒྱུ་མེད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། འོན་ཀྱང་ལྷན་རྒྱས་ཚོས་སྔགས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་

འཚོགས་པའི་དུས་ཚེས་ལ་ང་དྷརྨ་ཤཱ་ལཱར་མེད་པའི་སྐབས་སུ་འཁེལ་བས། ངའི་ སྐལ་བའི་ཁྲལ་གྱི་ཚོད་དེ་སྔོན་དུ་འཇལ་དགོས་པར་དགོངས་པ་འདྲ། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ དེ་རིང་འདིར་བཅར་དགོས་བྱུང་བ་ཡིན།

ཐོ ག ་མར་རྗེ ས ་དྲན་ཞུ་བའི ་ དགོ ས ་པ་གང་ཡི ན ་ཞེ ་ ན། སངས་རྒྱས་ཀྱི ་

མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་དང་། དགྲ་བཅོམ་པ་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་སོགས་

པ་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་མཛད་པ་འཕྲིན ་ལས་དེ ་ དག་རྗེས ་དྲན་ཞུ་དགོས ་པ་ དང་། རྗེས་དྲན་གྱི་དུས་སྟོན་ཞུ་དགོས་པར་སངས་རྒྱས་རང་གིས་འདུལ་བ་གཞི་ ལ་སོགས་པའི་མདོ་རྒྱུད་མང་པོའི་ནང་དུ་ཡང་ཡང་གསུངས་ཡོད། སྟོན་པ་ཞལ་ བཞུགས་པའི ་ སྐབས་ནས་སྟོན་པའི ་ མཛད་ཆེ ན ་བཞི ་ བསྐྱངས་པའི ་ གནས་ཆེ ན ་

རྣམས་སུ་རྗེས་དྲན་གྱི་མཆོད་རྟེན་བརྩིགས་པ་དང་། རྗེས་དྲན་གྱི་དུས་སྟོན་འཚོགས་

པའི་ལམ་སྲོལ་དར་ཡོད། སྟོན་པའི་མཛད་ཆེན་བཞི་སྟེ་སྐུ་འཁྲུངས་པའི་མཛད་པ་དང་། མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་པའི་མཛད་པ། ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་ མཛད་པ། མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་མཛད་པ་བཅས་ཡིན། དེ་བཞི་གནས་མི་འདྲ་བ་བཞི་ ལ་གནང་བ་ཡིན། དེར་བརྟེན་ལུམྦིནཱིར་སྐུ་བལྟམས་པའི་རྗེས་དྲན་གྱི་མཆོད་རྟེན། རྗེས་ དྲན་གྱི་དུས་སྟོན། རྡོ་རྗེ་གདན་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་པ་སངས་རྒྱས་པའི་རྗེས་དྲན་གྱི་ 207

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཆོད་རྟེན། རྗེས་དྲན་གྱི་དུས་སྟོན། ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་རྗེས་ དྲན་གྱི་མཆོད་རྟེན་དང་རྗེས་དྲན་གྱི་དུས་སྟོན། ཐེག་པ་ཐུན་མོང་བའི་ལུགས་ལྟར་ན།

ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གཅིག་ལས་མེད། ཉན་ཐོས་སྡེ་པས་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་ཆོས་ཐོག་མར་ གསུངས་པའི་སྐབས་གནོད་སྦྱིན་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་རོ་ཞེས་སྒྲ་

བསྒྲགས་པ་ཡིན་པས་དེ་ལ་ཆོས་འཁོར་ཞེས་ཟེར། གཞན་རྣམས་ཆོས་འཁོར་གྱི་མཇུག་ སྐྱོང་ངམ། འགྲེལ་བརྗོད་ལྟ་བུ་མ་གཏོགས་གསར་པ་སྟོན་པ་ཞིག་མིན་པར་འདོད། འཁོར་

ལོ་འཁོར་ཞེས་པ་གང་ཟག་གཅིག་གི་རྒྱུད་ནས་གང་ཟག་གཞན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ལུང་དང་ རྟོགས་པའི་བསྟན་པ་གསར་དུ་སྐྱེ་བ་དེ་འཁོར་བའི་དོན་ཡིན།

ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཐེག་པའི་ལུགས་ལ་འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་རྣམ་གཞག་

མཛད་པ་དང་། འཁོར་ལོ་བཞིའི་རྣམ་གཞག་མཛད་པའང་ཡོད། འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་ རྣམ་གཞག་དེ་ཡོངས་གྲགས་ལྟ་བུ་ཡིན། མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་གནས་རྩྭ་མཆོག་

གྲོང་དུ་རྗེས་དྲན་གྱི་མཆོད་རྟེན་དང་རྗེས་དྲན་གྱི་དུས་སྟོན་མཛད་པ་དང་། གནས་ བཞི་པོ་དེ་དག་མཇལ་ན་ཕན་ཡོན་ཡོད་པ། གནས་ཀྱིས་གང་ཟག་ལ་བྱིན་གྱིས་

བརླབས་པའི་སྐོར་མདོ་རྒྱུད་མང་པོའི་ནང་གསུངས་ཡོད། དེར་བརྟེན་སྐྱེས་བུ་དམ་ པའི་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་ལ་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་དེ་ནུབ་ཕྱོགས་པར་དཔེ་བལྟས་པ་ཞིག་

མ་ཡིན། ང་ཚོས་སྔོན་ནས་གནང་སྲོལ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན། བོད་ནང་དུའང་རྗེས་དྲན་

གྱི་དུས་སྟོན་ལ་མཆོད་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་བརྗོད་སྲོལ་བྱུང་ཡོད། དཔེར་ན་མུ་ནེ་བཙན་ པོའི་སྐབས་ལྷ་ས་འདུལ་བའི་མཆོད་པ། ཁྲ་འབྲུག་མངོན་པའི་མཆོད་པ། བསམ་ཡས་

མདོ་སྡེ་དང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོད་པ་ཆེན་པོ་གནང་སྲོལ་བཙུགས། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་

པོས་ལྷ་ལྡན་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོ་གསར་འཛུགས་གནང་བ་དེའང་སྟོན་པ་རྣམ་འདྲེན་ བཞི་པ་ཟས་གཙང་སྲས་ཀྱིས་མཉན་ཡོད་དུ་ཆོ་འཕྲུལ་བསྟན་པའི་དུས་ཆེན་གྱི་རྗེས་ དྲན་ཡིན། དེའི་ཕྱིར་རྗེས་དྲན་ཞེས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན།

208

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྐུ་བལྟམས་པའི་ཚེས་གྲངས་དང་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ཚེས་གྲངས། དེ་

བཞིན་མཛད་པ་ཆེན་པོ་གཞན་དག་མཛད་པའི་ཚེས་དང་དུས་ཚོད་དེའི་སྐབས་སུ་ རྗེས་དྲན་གནང་ན་ཕན་ཡོན་དང་། དགོས་པ་ཡོད་པ་རྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་མང་པོ་ནས་

གསུངས་ཡོད། དེ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཛད་ཆེན་བརྒྱད་ལ་མཚོན་ནའང་གོང་དུ་ ཞུས་པའི་བཞི་པོ་དེའི་ཐོག་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གཉིས་པ་བསྐོར་བའི་དུས་སྟོན་དང་། ཆོ་འཕྲུལ་གྱི་དུས་སྟོན། ལྷ་བབས་ཀྱི་དུས་སྟོན། དེ་བཞིན་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གསུམ་

པ་བསྐོར་བའི་དུས་སྟོན་ལ་སོགས་པ་ཡོད། གནས་ཆེན་བརྒྱད་བརྩིས་པའི་སྐབས་ རྒྱལ་པོ འི ་ཁབ་ཀྱི་བྱ་རྒོད་ཕུང་པོ འི་རི་འཁོ ར་ལོ ་བར་པ་བསྐོ ར ་བའི ་ གནས་དང་།

མཉན་ཡོད་ཆོ་འཕྲུལ་སྟོན་པའི་གནས། ལྷག་པར་སངས་རྒྱས་མངོན་པར་རྫོགས་པ་

སངས་རྒྱས་ནས་རྒྱུན་རིང་ཤོས་བཞུགས་ཡུལ་དེ་མཉན་ཡོད་ཡིན། མགོན་མེད་ཟས་ སྦྱི ན ་གྱི ་ཀུན་དགའ་ར་བ་ཞེས ་ཡོ ངས་གྲགས་དེའི་ ནང་ཡི ན། བཀའ་འགྱུར་ནང་

གཟིགས་དང་མདོ་ཕལ་ཆེ་བའི་ནང་བཅོམ་ལྡན་འདས་མགོན་མེད་ཟས་སྦྱིན་གྱི་ཀུན་

དགའ་ར་བར་བཞུགས་སོ་ཞེས་གསལ་ཡོད། སྟོན་པ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་ རྒྱས་ནས་ལོ་བཞི་བཅུ་ལྷག་བཞུགས་པའི་རིང་དབྱར་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་མཉན་ཡོད་ལ་

གནང་ཡོད། ཆོ་འཕྲུལ་བསྟན་པའི་གནས་ཀྱང་དེ་ཡིན། དེ་ནས་ཡུལ་ཡངས་པ་ཅན་ དེང་སྐབས་ཡོངས་གྲགས་དེ་ཙམ་མིན་ཡང་། ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་གསུམ་པ་བསྐོར་

བའི་གནས་ཡིན། དེ་ཚོ་ཐམས་ཅད་དུ་རྗེས་དྲན་གྱི་མཆོད་རྟེན་བཞེངས་པ་དང་རྗེས་ དྲན་གྱི་དུས་སྟོན་གནང་བའི་སྲོལ་བྱུང་ཡོད།

རྗེས་དྲན་བྱེད་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་དགོས་པ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། རྗེས་དྲན་

བྱེད་པའི་དགོས་པ་དང་དམིགས་ཡུལ་དང་དགོས་པ་མང་པོ་ཡོད་ཆོག་ཀྱང་། དེའི་ ནང་ནས་གནད་འགག་ཆེ་བ་རྣམས་བསྡོམས་བརྒྱབ་ན་དོན་ཚན་བཞིའི་ནང་དུ་འདུས་

ཀྱི་ཡོད། དང་པོ། དད་པ་སྦྱོང་བའི་ཆེད་དུ་ཡིན། དད་པ་སྔོན་འགྲོ་མ་ལྟར་བསྐྱེད་པ་ 209

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྟེ།། ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་སྲུང་ཞིང་སྤེལ་བར་བྱེད།། ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཆོས་ ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཞི་རྩ་བསྟན་པ་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ་སྐྱབས་འགྲོ་ཡིན། སྐྱབས་འགྲོ་ཞེས་

པ་དད་པའི་ངོ་བོ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟར་དད་པ་སྦྱོང་དགོས་པ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། ལྷག་པར་དུ་བླ་མར་སངས་རྒྱས་སུ་བལྟ་བའི་དད་པ་སྦྱོང་བ་དེ་ཉིད་ལམ་ཐམས་ཅད་

ཀྱི་རྩ་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཛད་པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། རང་གི་

རྩ་བའི་བླ་མའི་མཛད་པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། བརྒྱུད་པའི་བླ་མ་རྣམས་ཀྱི་མཛད་པ་རྗེས་ སུ་དྲན་པ་དེ་དག་གི་དགོས་པ་དང་དམིགས་ཡུལ་ནི་དད་པ་བསྐྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན།

གཉིས་པ། དད་པ་བསྐྱེད་པ་ཙམ་མ་ཟད། བཀའ་དྲིན་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དེའང་

གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་ལམ་རིམ་ཆེ་ཆུང་གི་ནང་བཤེས་གཉེན་ བསྟེན་ཚུལ་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་གདམས་ངག་རྣམས་ས་བཅད་བཀྲམ་པའི་སྐབས་རྩ་ བ་དད་པ་སྦྱང་བ་དང་། བཀའ་དྲིན་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་གུས་པ་བསྐྱེད་པའོ་ཞེས་བསམ་

པའི་བསྟེན་ཚུལ་ནང་དང་པོ་དད་པ་སྦྱང་བ་དང་། གཉིས་པ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་སུ་དྲན་

པའི ་ གུས་པ་བསྐྱེད་པ་པ་ཞེ ས ་བཀོ ད ་ཡོ ད ། བདག་ཉི ད ་ཆེ ན ་པོ ་ དེ ་ རྣམས་ཀྱི ་ མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་དག་ལ་ཡང་ཡང་རྗེས་དྲན་བྱེད་པ་དང་བསམ་བློ་བཏང་བའི་

སྐབས་སོ ་ སོ འི ་ བློ འི ་ ནང་བཀའ་དྲི ན ་རྗེ ས ་སུ་དྲན་པའི ་ གུས་པ་རང་ཤུགས་ཀྱི ས ་

འཕེ ལ ་འགྲོ ་ བ་ཡི ན ། ལྷག་པར་འཆད་རྩོ ད ་རྩོ མ ་གསུམ་གྱི ་ ནང་ནས་རྩོ མ ་པའི ་ མཛད་པ་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པ་དང་། དེ་རྗེས་དྲན་ཞུ་བའི་སྐབས་རྗེས་དྲན་ཞུ་ རྒྱུའི་གསུང་རབ་རྣམས་ལ་དངོས་སུ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་པ་འདི་ཧ་ཅང་བཀའ་

དྲིན་ཆེན་པོ་ཡིན། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་འདི་ལྟ་བུའི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་། གདུལ་བྱ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོར་ཆོས་གསུངས། ཕས་ཀྱི་རྒོལ་བ་དེ་དག་ཚར་བཅད་

པའི ་ འཆད་རྩོ ད ་ཀྱི ་ མཛད་པ་མང་པོ ་ མཛད་ནས་རྩོ མ ་པའི ་ མཛད་པ་དེ ་ དག་མ་

མཛད་ན། ད་ལྟ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དགོངས་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་དྲུག་བརྒྱར་

210

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉེ་བ་ཞིག་སླེབས་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་ཟིན་པ་ཡིན། དེའི་བར་

གཅིག་བྱས་ན་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་མཚན་ཙམ་ཡང་བརྗེད་ཟིན་པ་ཡོང་སྲིད། རྩོམ་གྱི་

ཡིག་འཇོག་མེད་པའི་མཁས་པ་དང་གྲུབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཕེབས་ཡོད་པ་ དེ ་ རྣམས་དེ ང ་སྐབས་མཚན་ཙམ་ཡང་མི ་ ཤེ ས ་པ་དེ ་ ནི ་ ཁོ ང ་ཚོ ས ་སྐབས་དེ ར ་ དངོ ས ་སུ་ཞལ་མཇལ་མཁན་གྱི ་ གདུལ་བྱ་དེ ་ ཚོ འི ་ དོ ན ་མང་པོ ་ མཛད་ཡོ ད ་ངེ ས ་ ཀྱང་རྩོམ་པའི་ཡིག་འཇོག་མཛད་མེད་སྟབས། འུ་ཅག་རྣམས་ལ་འཕྲིན་ལས་མི་

འཇུག་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་རྩོམ་པའི་ཆོས་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་དེ་ནི་ཧ་ཅང་ གལ་ཆེན་པོ་ཡིན།

གསུམ་པ། རྣམ་ཐར་དེ་དག་གི་རྗེས་སུ་སློབ་པའི་ཆེད་དུ་ཡིན། རྗེས་དྲན་

ཞེས་པ་མཛད་སྒོ་ལྟ་བུ་ཞིག་འཚོགས། དུས་སྟོན་ཙམ་བྱས་པས་མི་ཕན། སྔོན་བྱོན་ སྟོན་པའི་རྣམ་ཐར། རྗེས་འཇུག་གདུལ་བྱའི་ཉམས་ལེན་ཞེས་བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེར་ ཡོད། སྔོན་བྱོན་སྟོན་པའི་རྣམ་ཐར། རྗེས་འཇུག་གདུལ་བྱའི་ཉམས་ལེན་དུ་འཁྱེར་

དགོས་ཀྱི་ཡོད་ན་སྔོན་ལ་རྣམ་ཐར་ཤེས་དགོས་པ་ཡིན། རྣམ་ཐར་དེ་དག་ཤེས་པར་ བྱས་ནས་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང་། རྗེས་སུ་དྲན་པའི་ཐོག་ནས་རང་ཉིད་ཀྱང་དེར་སློབ་ པའི་འདོད་པ་བསྐྱེད་ནས། དེའི་རྗེས་སུ་ཡང་དག་པར་བསླབས་ཏེ་ཉམས་ལེན་ལ་ འཁྱེར་དགོས། དུས་ཐམས་ཅད་དུ་སངས་རྒྱས་དང་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཚོའི་མཛད་པ་

རྗེས་དྲན་བྱེད་པའི་སྐབས་སེམས་ནང་དད་པ་སྐྱེ་ཞིང་བཀའ་དྲིན་དྲན་གྱི་ཡོད། དེ་

དང་མཉམ་དུ་རང་ཉིད་ཀྱང་དེར་བསླབ་པའི་འདུན་པ་སྐྱེ་བ་ཡིན། མདོ་སྡེ་བསྐལ་

བཟང་ནང་གཟིགས་ན་སངས་རྒྱས་སྟོང་གིས་ཐོག་མར་ཐུགས་བསྐྱེད་པའི་སྐབས། མང་པོ་ཞིག་སངས་རྒྱས་གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་གཟིགས་ནས་དེས་ཐུགས་འཕྲོགས་ ཏེ་ཐུགས་བསྐྱེད་པ་གསུངས་ཡོད། སྤྱིར་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོས་ཀུན་ནས་བསླངས་ཏེ་ ཐུགས་བསྐྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། སྟོན་པ་གཞན་གྱི་རྣམ་ཐར་གཟིགས་པའི་ 211

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྐྱེན་བྱས་ནས་ཐུགས་བསྐྱེད་པའང་མང་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་རྗེས་སུ་ བསླབ་པ་དེ་རྗེས་དྲན་གྱི་དགོས་པ་གསུམ་པ་ཡིན།

བཞི་པ། རྣམ་ཐར་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བསྒོམ་རྒྱུ་དེ་ཡིན། རང་གི་དགེ་བ་

དང་གཞན་གྱི་དགེ་བ་གང་ཡིན་ཡང་དེ་ཉིད་ཡང་ཡང་དྲན་ནས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ བསྒོམ་ན་དེས་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་རླབས་པོ་ཆེ་བསགས་ཀྱི་ཡོད། འབད་པ་ ཆུང་ངུས་རླབས་ཆེ ན ་ཚོ ག ས་སྡུད་ལ།། དགེ ་ ལ་རྗེ ས ་སུ་ཡི ་ རངས་མཆོ ག ་ཏུ་

གསུངས།། ཞེས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་གསུངས་ཡོད། རྗེ་གུང་ཐང་པས། ཉལ་ནས་དགེ་ ཆེན་ཞིག་བསྒྲུབ་ན།། རྗེས་སུ་ཡི་རངས་རང་སྒོམས་ཤིག། ཅེས་གསུངས་པ་དེ་དོན་

ལ་གནས་པ་ཡིན། རྗེས་སུ་ཡི་རངས་སྒོམ་ཚུལ་དེ་ཡང་བཟང་པོ་སྤྱོད་པའི་སྨོན་ ལམ་ལྟར་བྱས་ན་གང་ཟག་ལྔའི་དགེ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་པ་སྟེ། ཕྱོགས་བཅུའི་

རྒྱལ་བ་ཀུན་དང་སངས་རྒྱས་སྲས།། རང་རྒྱལ་རྣམས་དང་སློབ་དང་མི་སློབ་དང་།། འགྲོ་བ་ཀུན་གྱི་བསོད་ནམས་གང་ལ་ཡང་།། དེ་དག་ཀུན་གྱི་རྗེས་སུ་བདག་ཡི་

རངས།། ཞེས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་འགྲོ་བ་ལྔའི་ནང་བསྡུས་ནས་དེའི་དགེ་བའི་རྩ་

བ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བསྒོམ་དགོས་པ་ཡིན། དེར་བརྟེན་སངས་

རྒྱས་དང་སྔོན་གྱི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་སོགས་པ་དེ་རྣམས་ཀྱི་མཛད་པ་ རྣམ་ཐར་རྗེས་སུ་དྲན་ནས་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བསྒོམ་ན་དམིགས་བསལ་གྱིས་འབད་

པ་ཆུང་ངུས་བསོད་རྣམས་རླབས་པོ་ཆེ་འགྲུབ་ཐུབ་པ་ཡིན། བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་ ཚོའི་ནང་རང་ལས་རྒྱུ་ཚོད་མཐོ་བའི་དགེ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བྱས་ན་དགེ་བའི་

ཆ་ཤས་ཐོབ་པ་དང་། རང་དང་རྒྱུ་ཚོད་མཉམ་པར་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བྱས་ན་དགེ་བ་ གཅིག་གྱུར་ཐོབ་པ། རང་ལས་རྒྱུ་ཚོད་དམའ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བྱས་ན་དེའི་

དགེ་བ་ལས་ཀྱང་ལྷག་པར་ཐོབ་པ་གསུངས་ཡོད། དེར་བརྟེན་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ སེམས་ཀྱི་སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་མཛད་འཕྲིན་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བྱེད་པ་དེ་དོན་དམ་

212

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གྱིས་ཚོགས་རླབས་ཆེན་པོ་སྡུད་པར་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟར་རྗེས་ དྲན་བྱེད་པའི་དགོས་པ་དད་པ་སྦྱོང་བ་དང་། བཀའ་དྲིན་རྗེས་སུ་དྲན་པ། རྣམ་ཐར་ལ་ རྗེས་སུ་སློབ་པ། དགེ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་སྒོམ་པ་དེ་བཞི་པོའི་ཆེད་དུ་རྗེས་དྲན་

ཞུས་པ་ཡིན་ན་ཟང་ཟིང་གི་ཡོ་ལང་ལྟ་བུ་ཞིག་མ་ཡིན་པར། དོན་དམ་གྱིས་ཚོགས་ གཉིས་རླབས་པོ་ཆེ་བསྡུ་ཐུབ་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཐུབ། རྗེས་དྲན་ཞུ་བའི་ སྐབས་ཐོག་མར་དགོས་དམིགས་རྣམས་མཁྱེན་པའི་ཀུན་སློང་བཟང་པོས་གནང་ན་ མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཡིན།

སྤྱིར་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེ་ཆུང་གི་མདོ་མང་པོའི་ནང་ནས་རྗེས་དྲན་

དྲུག་ཅེས་པ་དེ་ཡང་ཡང་གསུངས་ཡོད།

རྒྱལ་བས་སངས་རྒྱས་ཆོས་དང་དགེ་

འདུན་དང་།། གཏོང་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ལྷ་རྗེས་དྲན་པ་དྲུག། རབ་ཏུ་བཀའ་སྩལ་དེ་དག་ སོ་སོ་ཡི།། ཡོན་ཏན་ཚོགས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་དྲན་པར་བགྱི།། ཞེས་དཔལ་མགོན་

འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི ས ་རྒྱལ་པོ ་ ལ་རྗེ ས ་དྲན་དྲུག་གི ་ གདམས་ངག་གནང་བའི ་ སྐབས་རྒྱལ་པོར་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཡང་ཡང་བཀའ་སྩལ་ཡོད་ཅེས་གསུངས། སངས་

རྒྱས་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང་། ཆོས་རྗེས་སུ་དྲན་པ། དགེ་འདུན་རྗེས་སུ་དྲན་པ། དེ་ བཞིན་གཏོང་བ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། ཚུལ་ཁྲིམས་རྗེས་སུ་དྲན་པ། ལྷ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་ བཅས་དྲུག་དང་། ལྷ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་ཞེས་པ་དེ་མདོ་སྔགས་སོ་སོའི་ཁྱད་པར་ཡོང་

སྲིད། སྔགས་ལུགས་ལྟར་ན་ལྷའི་རྣལ་འབྱོར་དང་འབྲེལ་བའི་གདམས་པ་ཡིན་པས་

སོ་སོའི་ཡི་དམ་གྱི་ལྷ་ང་རྒྱལ་དང་གསལ་སྣང་གིས་རྗེས་སུ་དྲན་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། ཐེག་པ་ཐུན་མོང་བའི་དབང་དུ་བྱས་ན། དཀར་ཕྱོགས་སྐྱོང་བའི་ལྷ་དང་། ལྷག་པར་དུ་

སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྲས་སུ་འདུས་པའི་ཉེ་བའི་སྲས་ཆེན་བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་ལྷའི་ལུས་ ཅན་ཤ་སྟག་ཡིན། སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་སྐབས་སྤྲུལ་པའི་ཉན་ཐོས་མང་པོ་ ཡོད་མོད། མིའི་གདུལ་བྱ་ཕལ་ཆེ་བ་ཉན་ཐོས་ཐེག་པའི་རིགས་ཅན་དང་། ཉན་ཐོས་ 213

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐེག་པའི་ལམ་དུ་ཞུགས་པ་མང་བ་ཡོད། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་གདུལ་བྱ་ཕལ་ཆེ་བ་ཞིག་ ལྷའི་རྟེན་ཅན་ཡིན་པས་དེ་དག་གི་རྗེས་དྲན་ལ་ལྷ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་ཞེས་གསུངས། ཡང་ མདོ་ཁ་ཤས་ནང་རྗེས་དྲན་དྲུག་གི་ཐོག་རྗེས་དྲན་གཞན་བཞི་བསྣན་ནས་རྗེས་དྲན་

བཅུ་ཞེས་པའང་ཡོད། རྗེས་དྲན་བཅུ་བརྩིས་པའི་སྐབས་དྲན་པ་ཉེར་གཞག་མཉམ་དུ་ བསྡོམས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། དབུགས་ཕྱི་ནང་དུ་རྒྱུ་བ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང་། སྐྱོ་བ་ རྗེས་སུ་དྲན་པའམ་མི་སྡུག་པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། འཆི་བ་རྗེས་སུ་དྲན་པ། ལུས་ཀྱི་རྣམ་

པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་བཅས་རྗེས་དྲན་བཅུ་ཞེས་གསུངས་ཡོད། རྗེས་དྲན་ཞེས་པ་རང་

རེའི་ཉམས་ལེན་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་གཏོགས། གསར་པ་ལྟ་བུ་སྔོན་ཆད་བྱས་ མ་མྱོང་བའི་རིགས་ཤིག་གཏན་ནས་མིན། དེར་བརྟེན་ང་ཚོའི་སྲོལ་རྒྱུན་ནང་རྗེས་ དྲན་གྱི་གདམས་པ་གང་ཡོད་པ་དང་། དེའི་དགོས་པ་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་

དག་ལ་བསམ་གཞིགས་གནང་བ་ཡིན་ན་རྗེས་དྲན་གྱི་དམིགས་ཡུལ་དང་དགོས་པ་ དེ་ཡང་དག་པ་ཞིག་འགྲུབ་ཀྱི་ཡོད། ཡིན་ནའང་དེང་སྐབས་དེང་རབས་དང་ནུབ་

ཕྱོགས་པའི་ཡུལ་གོམས་གཤིས་ལུགས་ཀྱི་ནང་རྗེས་དྲན་བྱེད་ཚུལ་མིང་མི་འདྲ་བ་

བཏགས་ནས། ལོ་ ༢༥ དང་། ལོ་ ༥༠ ལོ་ ༡༠༠ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་སོ་སོར་དངུལ་

གྱི་དགའ་སྟོན་ )Silver Jubilee) དང་། གསེར་གྱི་དགའ་སྟོན། )Golden Jubilee) ཕ་ལམ་གྱི་དགའ་སྟོན་ (Diamond Jubilee) ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དུས་ཁྱད་པ་

ཅན་རེ་རེར་མིང་མི་འདྲ་བ་རེ་བཏགས་ནས་བྱེད་སྲོལ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་། ང་ཚོ་ཤར་

ཕྱོགས་པ་དང་ནང་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་དེ་འདྲ་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་དེ་ཚོར་དཔེ་བླང་ བ་ཡིན་ན་ལེན་མི་ཆོག་པའང་མིན། དེང་རབས་ཀྱི་ལེགས་པའི་ཆ་མང་པོ་ང་ཚོས་ བླང་བ་ཡིན་ན་ལེན་ཆོག་པའང་ཡོད། གང་ལྟར་གོང་སྨོས་ཀྱི་མིང་དེ་ཚོ་བཏགས་མིན་

ལ་མ་བལྟོས་པར་རྗེས་དྲན་ཞུ་བའི་ལམ་ལུགས་ང་ཚོའི་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་ཡོད་པ་ཡིན། ལྷག་པར་དུ་ང་ཚོར་རྗེས་དྲན་ཞུ་འོས་པའི་དངོས་པོ་དང་བྱུང་རབས་བློ་ཡུལ་ལས་

214

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདས་པ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད། བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་སྔོན་བྱས་ཀྱི་མཛད་རྗེས་དང་། སྙིང་ སྟོབས་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་བྱེད་དགོས་པ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད། ང་ཚོར་འཇིག་རྟེན་ སྤྱིའི་གནས་བབ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་རྗེས་དྲན་བྱ་འོས་པའི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་

ཞིག་བོད་ཀྱི་བྱུང་བའི་ལོ་ཡུན་ཐུང་ངུ་ཞིག་གི་ནང་བྱུང་ཡོད་པ་དེ་དག་ང་ཚོས་དྲན་ གསོ་བྱེད་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། དེ་སྔོན་ང་ཚོ་བོད་ལ་ཡོད་སྐབས་དོ་སྣང་དེ་

ཙམ་སླེབས་ཀྱི་མེད། ཡིན་པ་རེད། ཡིན་པ་རེད་བསམས་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། དངོས་ སུ་བོད་མི་རིགས་འདིའི་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཚོར་སྣང་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་མེད། དེ་སྐབས་ང་ཚོར་འཇིག་རྟེན་སྤྱིའི་གནས་བབ་མཐོང་ཐོས་དེ་ཙམ་མེད། དེང་སྐབས་ སའི་གོ་ལ་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ཚང་མར་སྐོར་བ་བརྒྱབས་ནས་འགྲོ་བའི་སྐབས་ འདིར། གཞི་ནས་བོད་པ་དེ་ཧ་ཅང་བསོད་ནམས་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་ཧ་ཅང་སྐལ་བ་

བཟང་པོ་ཡིན་པ། དོན་དངོས་དལ་བརྒྱད་འབྱོར་བཅུ་ཚང་བའི་མི་ལུས་ཞེས་པ་ཕལ་

ཆེར་བོད་པ་ལ་མ་གཏོགས་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡང་ཡང་ངོས་ཟིན་གྱི་འདུག དེ་ཡང་ གནས་ཚུལ་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་སྟོན་པ་རྣམ་འདྲེན་བཞི་པའི་ཐེག་པ་གསུམ་

དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཚང་ལ་མ་ནོར་བ་རྒྱ་གར་གྱི་

ཕྱི་ལོགས་སུ་བོད་དང་མཚུངས་པ་ཞིག་དར་ཁྱབ་བྱུང་བ་ཕལ་ཆེར་དཀོན་པོ་རེད། རྒྱ་ གར་དུ་བསྟན་པ་ཉམས་པའི་རྗེས་སུ་ད་ལྟ་སྤྱིར་ནང་པའི་བསྟན་པ་དར་བའི་ས་གནས་ མང་པོ་ཡོད། འོན་ཀྱང་ས་གནས་དེ་རྣམས་བོད་དང་བསྡུར་ན་གཏན་ནས་བསྡུར་ ཐབས་མེད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལྟ་བུ་ཆ་ཚང་བ་དང་མ་ནོར་བ་ཞིག་བོད་ལས་

གཞན་པ་གང་དུའང་རྙེད་རྒྱུ་མེད། དེར་བརྟེན་ད་ལྟའི་ང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་དང་བོད་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་རྣམ་འདྲེན་བཞི་པའི་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་ བྱེད་སྟངས་ལ་བསམ་བློ་ཞིག་བཏང་ན། འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ནང་ནས་མི་འདྲ་

བ་ཞིག་དང་དམིགས་བསལ་གྱི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ང་ཚོར་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། དེང་ 215

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སང་ང་ཚོས་རྒྱ་མིས་བསྟན་པ་རྩ་མེད་བཏང་སོང་ཞེས་ཁག་བཞག་གི་ཡོད་ཀྱང་།

རང་གི་ནུས་པས་ལྕོགས་ན་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུའང་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀའི་ནང་ དོན་དམ་གྱིས་ཚེ་བློས་བཏང་ནས་ཆོས་རྣམ་དག་གི་སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན་བྱ་རྒྱུའི་ འདུན་པ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ན། ཆོས་དང་བླ་མ། སྒྲུབ་པའི་གོ་སྐབས་ཚང་མ་ཡོད་པ་

དངོས་དོན་རེད། ཅུང་ཟད་མཐུན་རྐྱེན་འཛོམས་མིན་གྱི་ཁྱད་པར་ཡོང་སྲིད། དེ་འདྲའི་ ང་ཚོའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གནས་སྟངས་དེ་དངོས་གནས་རྗེས་དྲན་བྱ་འོས་པ་ཞིག་ དང་སྤོབས་པ་བྱ་འོས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ ཡིན་པར་སེམས།

རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་བརྩམས་པ་དེ་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་

མཛད་འཕྲིན་རླབས་པོ་ཆེ་ཡིན་པ་ངོ་ཤེས་པ་ལ། སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་འཇིག་རྟེན་ དུ་དར་ཚུལ་གྱི་བྱུང་བ་རགས་པ་ཙམ་ཞིག་མཁྱེན་དགོས། དེ་མ་མཁྱེན་ན་རྗེ་ཡབ་སྲས་

ཀྱི་མཛད་པ་དེ་དག་ཇི་ཙམ་གྱི་གལ་གནད་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཇི་ཙམ་གྱི་ངོ་མཚར་ ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་དཀའ། འགྲོ་བའི་སྡུག་བསྔལ་སྨན་གཅིག་པུ།། བདེ་བ་ཐམས་ ཅད་འབྱུང་བའི་གནས།། བསྟན་པ་་་་་་་་་་་་་་།། ཞེས་རྒྱལ་སྲས་ཞི་བ་ལྷས་གསུངས་པ་

བཞིན་ཁམས་གསུམ་གྱི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་སེལ་བ་དང་བདེ་བ་

སྒྲུབ་པའི་རྒྱུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལས་གཞན་དུ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་རྣམ་ འདྲེན་བཞི་པའི་བསྟན་པ་འཇིག་རྟེན་དུ་དར་བའི་སྐབས་སུ་བར་ཆད་དང་དཀའ་ངལ་

གང་ཡང་མེད་པར་དར་བ་ཞིག་མིན། བསྟན་པ་འཛིན་པའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་དེ་དག་གིས་ སྐུ་ངལ་སྟོང་ཕྲག་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་དེའི་ཆེད་དུ་འབད་བརྩོན་གནང་ཡོད། དེའི་སྐོར་ལ་

སྔོན་བྱོན་གྱི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་དེ་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཐར་པ་རྗེས་སུ་དྲན་དགོས་ངེས་ཤིག་ ཡིན། དེ་དག་ལ་བལྟས་ན་རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་མཛད་པ་རྣམས་ཇི་ཙམ་གྱི་ངོ་མཚར་བའི་ གནས་ཡིན་པ་དེ་གསལ་པོར་ར་འཕྲོད་ཐུབ།

216

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ བསྟན་པའི ་ བྱུང་རི མ ་སྤྱི ་ ཡོ ང ས་ལ་རགས་ཙམ་བསམ་

གཞིགས་བྱེད་ན། སྟོན་པས་མཆོག་གི་སྤྲུལ་སྐུའི་མཛད་པ་བསྟན་ནས་འཇིག་རྟེན་དུ་

བྱོན་ཞིང་། སངས་རྒྱས་པའི་མཛད་པ་བསྟན་པའི་རྗེས་སུ་ལོ་བཞི་བཅུ་ལྷག་གི་རིང་

རྒྱ་གར་དབུས་ཏེ་མགདྷ་དང་ཉི་འོག་གི་ས་ཁྱོན་ཡོངས་ད་ལྟ་བིཧཱར་ (Bihar) དང་།

ཨུཏྟར་པྲ་དེཤ། )Uttar Pardesh) མདྷྱ་པྲ་དེཤ། )Madhya Pradesh) བངྒཱལ་ )Bengal) སོགས་ཀྱི་སའི་ཆ་ཤས་མང་པོ་ཚུད་ཡོད། དེ་བཞིན་ལྷོ་ཕྱོགས་ ཀྱི ་ དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་སོ ག ས་ཀྱང་སྟོན་པས་ཞབས་ཀྱི ས ་བཅགས་པའི ་ གནས་ཡིན། བོད་ལ་མཚོན་ནའང་གངས་ཏི་སེ་དང་། མཚོ་མ་དྲོས་པ་དེ་དག་སྟོན་པ་

སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་དུ་དབྱར་གནས་སུ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ཡང་ཡང་ཞབས་ཀྱིས་ བཅགས་པའི་གནས་ཡིན། ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཏེ་མུ་མཐུད་ནས་ཆོས་བསྟན་ཡོད། དེ་དག་གི་སྐབས་གདུལ་བྱ་ཐུན་མོང་བའི་སྣང་ངོར་གྲུབ་པའི་ཆོས་ཉན་མཁན་ཕལ་ཆེ་

བ་ཉན་རང་གི་རིགས་ཅན་ཤ་སྟག་ལྟ་བུ་ཡིན། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་

བྱ་དང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ཉན་པ་པོ་ཉེ་བའི་སྲས་ཆེན་བརྒྱད་ཀྱིས་མཚོན་པའི་ བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་དེ་རྣམས་ལྷའི་ལུས་ཅན་དང་། འཇིག་རྟེན་གཞན་དང་ཡང་ན་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཞིང་གཞན་ནས་ཕེབས་པ་ཕལ་ཆེ་བ་ཡིན། དེར་བརྟེན་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ ལས་འདས་པའི་རྗེས་སུ་བཀའ་བསྡུ་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་གཉིས་ཀའི་སྐབས་ཐེག་

ཆེན་གྱི་མདོ་ཧ་ལམ་གཅིག་ཀྱང་སྡེ་སྣོད་ཀྱི་ནང་བསྡུས་མེད། བཀའ་བསྡུ་མཛད་ མཁན་རྣམས་དང་། བཀའ་བསྡུ་གཙོ་སྐྱོང་གནང་མཁན་ཕལ་ཆེ་བ་ཉན་ཐོས་དགྲ་

བཅོམ་པ་ཡིན་པས། དེ་རྣམས་ཀྱིས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་གཏན་ནས་མ་ཐོས་པ་ཡིན་

མི་སྲིད་ཀྱང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་འཛིན་ཅིང་ཀུན་ཆུབ་པར་བྱེད་པ་མེད་པས། ཐེག་ ཆེན་བཀའ་བསྡུ་གནང་བའི་ནུས་པ་མེད། དེར་བརྟེན་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་

ལོ་བཞི་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་གྱི་བར་དུ་ཉན་རང་གི་སྡེ་སྣོད་མ་གཏོགས་པའི་ཐེག་པ་ཆེན་ 217

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པོའི་སྡེ་སྣོད་རྒྱ་གར་ནང་ཧ་ལམ་མ་གྲགས་པ་ལྟ་བུར་གྱུར། ཉན་ཐོས་འཕགས་པ་དང་ སོ་སྐྱེས་དེ་དག་གིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འགོད་སྟངས་དང་། ཁ་ སློབ་བྱེད་སྟངས། ལུང་འབོགས་སྟངས། ཁ་ཏོན་དུ་བྱེད་སྟངས་རྣམས་རིམ་བཞིན་མི་

འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་དར། ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པ་ཉུང་ཤས་ལས་མེད། སྤྱིར་སངས་རྒྱས་ ཀྱི་གསུང་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པའི་བྱ་བ་སངས་རྒྱས་ཞལ་བཞུགས་པའི་སྐབས་ནས་

ཡོད་པ་འདུལ་བའི་ལུང་དུ་གསལ། མདོ་ཕལ་ཆེ་བ་ཉན་ཐོས་འཕགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་

མི་བརྗེད་པའི་གཟུངས་ལ་བརྟེན་ནས་ཐུགས་ལ་བཟུང་བ་ཤ་སྟག་ཡིན། དེ་གཅིག་ ནས་གཅིག་ལ་བརྒྱུད་དེ་ལུང་འབོགས་པ་དང་ཁ་ཏོན་དུ་བྱེད་པའི་སྐབས་འདོན་ཚུལ་ མི་འདྲ་མི་འདྲ་བར་ཆགས་ནས་ཉན་ཐོས་སྡེ་པ་བཅོ་བརྒྱད། ནང་གསེས་ཕྱེ་ན་བཅུ་ དགུའམ་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་ཙམ་དུ་གྱུར། སྡེ་པ་དེ་དག་ནང་ཕན་ཚུན་ཡང་སངས་རྒྱས་

ཀྱི་གསུང་ངོ་མ་གང་ཡིན་ལ་རྩོད་པ་སོགས་དཀའ་ངལ་ཇི་སྙེད་བྱུང་རུང་བཀའ་བསྡུ་ གསུམ་པའི་སྐབས་རྩོད་པ་ཆོས་ཕྱོགས་སུ་ཞི་ཞིང་སྡེ་སྣོད་གསུམ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་ པར་གྲག སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་དུ་ལུང་བསྟན་ པའི་དཔལ་མགོན་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་པའི་རྗེས་སུའང་ཀླུ་སྒྲུབ་

ཀྱིས་ཤེར་མདོ་གདན་དྲངས་པ་དང་། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་མདོ་རྒྱུད་རྣམས་འཇིག་རྟེན་ དུ་གསལ་བར་མཛད་ཀྱང་འཕྲལ་དུ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་བཀའ་ཡང་དག་པ་ཡིན་པར་ ཁས་བླངས་མེད། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་མ་ཡིན་པ་ཉན་ཐོས་སྡེ་པ་ཚོ་ ཕལ་ཆེར་མགྲིན་གཅིག་དབྱངས་གཅིག་ཡིན། དེས་ན་དཔལ་མགོན་འཕགས་པ་ཀླུ་

སྒྲུབ་དང་། རྗེ་བཙུན་བྱམས་པ་མགོན་པོ། ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད། ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱི་རྒྱུད་

འཛིན་སློབ་དཔོན་ལེགས་ལྡན་འབྱེད། དེ་བཞིན་དུས་ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་པ་སློབ་དཔོན་

ཞི་བ་ལྷ་སོགས་ཁོང་རྣམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ཏུ་ཐེག་ཆེན་བཀའ་ སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་ཆེས་མང་པོ་བཀོད་ནས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བཀའ་ཡིན་པར་དཀའ་

218

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚེགས་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་བསྒྲུབ་དགོས་པ་བྱུང་ཡོད།

བོ ད ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི ་ བསྟན་པ་དར་བའི ་ སྐབས་རྒྱ་གར་ནང་ཐེ ག ་པ་

ཆེན་པོ་བཀའ་ཡིན་མིན་དང་། སྡེ་པ་བཅོ་བརྒྱད་ནང་ཁུལ་གྱི་རྩོད་པ་སོགས་ལྷིང་ འཇགས་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ཀྱི་རྩེ་མོར་སོན་པའི་སྐབས་ཤིག་

དང་། པཎ་གྲུབ་བཅུ་བདུན་ལ་སོགས་པ་མཁས་པ་ཕལ་ཆེ་བས་བཀའ་ཡི་དགོངས་ འགྲེ ལ ་གྱི ་བསྟན་བཅོ ས ་རྣམས་བརྩམས་ཟིན་པའི་ སྐབས་ཤི ག་ཡི ན་སྟབས། རྒྱ་

གར་ནས་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་གདན་འདྲེན་པའི་སྐབས་སུའང་དམིགས་

བསལ་གྱིས་སྟབས་བདེ་པོ་བྱུང་ཡོད། དཔེར་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་བོད་དུ་མ་

དར་སྔོན་ཕལ་ཆེར་ཕྱི་ལོ འི་སྔོན་གྱི་བརྒྱ་ཕྲག་དང་པོའི ་ ནང་ཙམ་ནས་རྒྱ་ནག་ཏུ་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་མཁན་ཁ་ཤས་བྱུང་ཟིན་ཚོད་དང་། ཕྱི་ ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་པོ་གཉིས་པའི་ནང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་རྒྱ་སྐད་དུ་བསྒྱུར་

མགོ་བཙུགས་ཤིང་། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་གཉིས་པའི་ནང་བཀའ་བསྟན་གང་འཚམས་

ཤིག་རྒྱ་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཟིན། འོན་ཀྱང་བོད་དུ་ཇི་ཙམ་གྱི་ཚང་ལ་མ་ནོར་བའི་བསྟན་

པ་དར་བ་བཞིན་རྒྱ་ནག་ཏུ་དར་ཐུབ་མེད། བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དབུ་ བརྙེས་པ་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི ་ བར་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་སུ་དང་མི ་ འདྲ་བའི ་ བསྟན་པ་ ཡང་དག་པ་དང་ཆ་ཚང་བ་དར་བའི ་ རྒྱུ་མཚན་གང་ཡི ན ་ཞི བ ་ཏུ་དཔྱད་ན། རྒྱུ་

མཚན་གལ་ཆེ་བ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཐོག་ནས་རྟོགས་ཐུབ། དང་པོ་བོད་གངས་ཅན་གྱི་

ལྗོངས་འདི་རྒྱལ་བ་ཀུན་གྱི་ཐུགས་རྗེའི་རང་གཟུགས་འཕགས་མཆོག་སྤྱན་རས་ གཟིགས་ཀྱིས་གདུལ་ཞིང་དུ་བདག་གིར་བཟུང་བའི་དབང་གིས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་

འདི་ཉིད་ཁྱད་པར་བ་ཞིག་ཏུ་གྱུར། གཉིས་པ་ས་ལ་གནས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་པ་ མང་པོའི་ཐུགས་བསྐྱེད་དང་སྨོན་ལམ་གྱི་དབང་གིས་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་

པ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་རྒྱུན་ཆགས་སུ་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལས་གལ་ཆེ་ 219

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བའི་རྒྱུ་མཚན་གསུམ་པ། བཀའ་དྲིན་ཅན་གྱི་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་བོད་ལ་ཞབས་

སོ ར ་འཁོ ད ་པའི ་ དབང་གི ས ་མཁན་སློ བ ་ཆོ ས ་གསུམ་བཀའ་བགྲོ ས ་ནས་བོ ད ་དུ་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པའི་གཞི་ཚུགས་སྟངས་ཀྱི་འཆར་གཞི་དེ་དམིགས་བསལ་ བ་ཞི ག ་བྱུང་ཡོ ད ། དེ ་ ལྟ་བུ་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི ་ རི ག ས་གཞན་སུ་ལའང་བྱུང་མེ ད །

རྒྱལ་པོས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འགན་ཁུར་ཐོག་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པའི་གཞི་མ་

རབ་བྱུང་གི་སྡེ་བཙུགས་པ་དང་། གཙུག་ལག་ཁང་བཞེངས་པ། དེ་དག་ལ་མཐུན་ རྐྱེན་སྦྱར་བ་དང་། དགེ་འདུན་གྱི་སྡེས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་མདོ་རྒྱུད་བསྟན་ བཅོས་མན་ངག་དང་བཅས་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་རང་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་གཞི་རྒྱ་

ཆེན་པོའི་འཆར་གཞིར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་

ཙམ་རི ང ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི ་ ལས་དོ ན ་མུ་མཐུད་ནས་གནང་བ་བཅས་ཡི ན ། དཔེ ར ་ན་ འཕགས་པ་གནས་བརྟན་སྡེ་པའི་བསྟན་རྒྱུན་དེ་རྒྱ་གར་ནས་ཐད་ཀར་མ་ཡན་མར་ དང་། ཤྲཱི་ལངྐཱ་། སི་ཡམ་སོགས་སུ་དར་ཡོད་པ་དང་། གནས་བརྟན་ཀཱཏྱཱཡན་རང་ ཉིད་ཤར་གླིང་དེ་དག་ལ་ཕེབས་མྱོང་ཡོད་པའི་བཤད་སྲོལ་ཡང་ཡོད། ཡུལ་ལུང་དེ་ དག་ཏུ་བསྟན་པ་དར་བའི་སྐབས་སྡེ་སྣོད་གསུམ་ཡུལ་ལུང་སོ་སོའི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་

བའི་བཀའ་ཁྲོལ་གནང་མེད། དེར་བརྟེན་ས་གནས་སོ་སོའི་མི་དེ་དག་གིས་ཐོག་མ་

པཱ་ལིའི་སྐད་ཡིག་བསླབ། དེ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས་གཞི་ནས་ནང་ཆོས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ དགོས། པཱ་ལིའི་སྐད་ཡིག་སློབ་པ་གཅིག་པུར་ལོ་མང་འགོར་གྱི་ཡོད་ལ་མཐར་ཕྱིན་

པ་ཞིག་ཤེས་པའང་ཁག་པོ་ཡིན། སོ་སོར་ཐར་པའི་མདོ་ཡུལ་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་ནོར་ འཁྲུལ་ཡོང་དྭོགས་ཀྱིས་བསྒྱུར་དུ་བཅུག་མེད། དེང་སྐབས་ཁོ་ཚོས་སོ་སོར་ཐར་ པའི་མདོ་པཱ་ལིའི་སྐད་དུ་འདོན་གྱི་ཡོད། མཚམས་ཤིག་གི་ནང་དགེ་འདུན་གསོ་

སྦྱོང་ལ་འདུ་བའི་སྐབས་པཱ་ལི་མཁྱེན་མཁན་ཉུང་ཉུང་ལས་མེད། ཚིག་ཀློག་མཁྱེན་ ཡང་དོན་དག་མི་མཁྱེན་མཁན་མང་པོ་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་གསོ་སྦྱོང་ཡང་ཉམས་སུ་

220

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མྱོང་བར་དཀའ་བའི་གནས་ཤིག་ཡིན། མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོས་སོ་སོར་ཐར་པའི་ མདོ་ནས་བཟུང་སྟེ་མདོ་སྔགས་རྒྱུད་སྡེ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བོད་སྐད་དུ་ངེས་པར་ བསྒྱུར་དགོས་པའི་བཀའ་ནན་ཕེབས་པ་དེ་རླབས་ཆེན་གྱི་འཆར་གཞི་ཞིག་ཡིན།

བཞི་པ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེ་དམིགས་བསལ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དེའི་དབང་

གིས་ཡིན། དེ་ཡང་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོའི་ལམ་སྟོན་འོག་སྒྲ་སྒྱུར་རྒྱ་གར་གླིང་དུ་ ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་དབང་རྣམས་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དག་གིས་ལོ་མང་རིང་ སྐུ་ལས་བསྐྱོན་ནས་བཟོས་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་ཡིན་པས། ལེགས་སྦྱར་གྱིས་མཚོན་

པའི་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཕལ་ཆེ་བ་དང་མཉམ་དུ་འགྲོ་ཐུབ་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་ཆགས་ ཡོད། རྒྱ་ཡིག་ལྟ་བུ་ལ་མཚོན་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རྒྱ་ནག་ཏུ་དར་བའི་སྐབས་

ཡར་རྒྱས་ཀྱི་རྩེར་སོན་ཟིན་པའི་སྐད་ཡིག་ཅིག་ཡིན་པས། བཟོ་བཅོས་བརྒྱབ་ས་དེ་ ཙམ་མེད་པ་མ་ཟད། སྐད་ཡིག་དེ་རྒྱ་གར་སྐད་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་

སྐད་དང་རང་བཞིན་གཏན་ནས་མི་འདྲ་བ་ཡིན། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་

ཡིག་དང་གཤིས་ཀ་ལོགས་སུ་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ལ་གནས་ཚུལ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཞིག་ རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་དང་དོ་མཉམ་པ་སྔོན་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་བཟོས་གནང་ཡོད། དེ་ནི་

རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་པ་ཞིག་ཡིན། དཔེར་ན་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་དུ་དོན་གཅིག་ལ་མིང་ གི་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཡོད་པ་དང་། མིང་གཅིག་ལ་དོན་གྱི་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཡོད་པ་ དེ་འདྲ་ཡོད། ཉི་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན་མིང་སུམ་ཅུ་སོ་གྲངས་ཤིག་ཡོད། འོད་སྟོང་

ཅན་དང་རྟ་བདུན་བདག་པོ་ཞེས་པ་སོགས་མི་འདྲ་བ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད། དེ་དག་སྐད་

ཡིག་གཞན་པའི་ནང་དེ་དང་དོ་མཉམ་པའི་མིང་དེ་འདྲའི་མང་པོ་མེད་ཀྱང་། བོད་སྐད་

ནང་ཚང་མ་ཡོད། ཨ་མར་སིངྷ་གིས་མཛད་པའི་ཨ་མར་ཀོཥ་ཚིག་མཛོད་བོད་སྐད་ ནང་བསྒྱུར་ཡོད། དེར་བརྟེན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་ཡོད་པའི་དོན་གཅིག་མིང་གི་

རྣམ་གྲངས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བོད་སྐད་ནང་ཚང་ཡོད། དེའི་དབང་གིས་ལེགས་ 221

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྦྱར་སྐད་ཀྱི་མིང་དང་ཚིག་གི་རྣམ་གྲངས་གང་ཡོད་ཐམས་ཅད་བོད་སྐད་དུ་ཆ་ཚང་

ཡོད་པས། སྤོམ་ཚོད་སྤོམ་ཚོད་ཀྱིས་བསྒྱུར་དགོས་མེད། ལྷག་པར་ཉེ་སྒྱུར་གྱི་རིགས་ སྐད་ཡིག་གཞན་དག་གང་ལའང་མེད་པ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཁ་ཤས་ནང་

ལའང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཉེ་སྒྱུར་ཚང་བ་མེད། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དང་། ཡུལ་མི་རང་ བཞིན་པའི་སྐད། པཱ་ལིའི་སྐད་སོགས་གང་ནས་ཀྱང་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་སྒྱུར་བའི་

སྐབས་སུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད། དཔེར་ན། དག་པ་ (ཤུདྡྷ་) ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་

ཚིག་གཅིག་ལ་ཡོངས་སུ་དག་པ། རྣམ་པར་དག་པ་ལ་སོགས་པ་དེ་རྣམས་ཉེ་སྒྱུར་གྱི་ བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་པརིཤུདྡྷ། བིཤུདྡྷ་ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་ཁྱད་པར་སྦྱར་བ་ཡིན། བོད་

སྐད་ནང་ཉེ་སྒྱུར་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་ཆ་ཚང་བ་ཡོད། དེའི་དབང་གིས་ལེགས་སྦྱར་ནས་

བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་སྒྲ་སྒྱུར་དེ་འཇིག་རྟེན་གྱི་སྒྲ་སྒྱུར་བྱུང་རབས་ནང་སྔར་མ་ གྲགས་པའི་འགྱུར་གཙང་མ་དང་དག་པོ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། རྒྱ་གར་ནས་སྐད་ཡིག་

གཞན་པའི་ནང་འགྱུར་བ་དཔེར་ན་རྒྱ་སྐད་དུ་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་ཡོད་ཀྱང་

བོད་སྐད་དུ་འགྱུར་བ་ལས་གྲངས་ཀ་ཉུང་བ་དང་། འགྱུར་ཧ་ཅང་ཐག་རིང་པོ་ཡིན་ པར་བརྟེན། རྒྱ་སྐད་ནས་ཚུར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་ཐུབ་ཐབས་ མེད། བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་དེ་རྣམས་ལས་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཀྱི་མ་དཔེ་བརླགས་རུང་

བསྐྱར་གསོ་གནང་ཐུབ། ང་ཚོར་དམིགས་བསལ་གྱིས་བྱུང་རབས་ནང་ཕུན་སུམ་ ཚོགས་པ་གང་བྱུང་ཡོད་ཅེ་ན། རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཚད་ལྡན་མཁན་ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་

ནས་བཟུང་སྟེ་སློབ་དཔོན་ཀ་མ་ལ་ཤཱི་ལ་དང་། ཇོ་བོ་རྗེ། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱི། སྨྲཏི་ཛྙཱན་ལ་སོགས་པ་གནམ་གྱིས་ས་བཀབ་པ་ལྟ་བུའི་མཁས་པ་མང་པོ་བོད་དུ་

ཕེབས་ནས་རྒྱུན་རིང་པོ་བཞུགས་ཏེ་འཆད་ཉན་གནང་བའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད། བོད་ ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་མཁས་པ་རྒྱ་གར་ལ་ཕེབས་པ་ནི་གྲངས་ཀྱིས་མི་ཆོད་པ་ཞིག་ཡོད།

དུས་རབས་བདུན་པ་ནས་བཟུང་སྟེ་རྒྱ་གར་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཆ་ཚང་མ་

222

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉམས་པའི ་ བར་དུ་མུ་མཐུད་དེ ་ བོ ད ་ཀྱི ་ སློ བ ་གཉེ ར ་བ་ཧ་ཅང་མང་པོ ་ རྒྱ་གར་དུ་

ཕེབས་ནས་སློབ་སྦྱོང་གནང་ཡོད། རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་སྟངས་དེ་ཡང་བོད་ལུང་པ་ཆུང་

ཆུང་ཞིག་ཡིན་ཡང་བོད་རིགས་སློབ་གཉེར་བ་རྒྱ་གར་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ བྱུང་ཡོད། ཕལ་ཆེ་བ་བལ་ཡུལ་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་གར་དབུས་ཀྱི་ནཱ་ལནྡཱ་དང། བི་ཀྲམ་ ཤཱི་ལར་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནས་ཨོདནྟ་པུ་རི་སོགས་སུ་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད། ཡང་ཁ་ཤས་ མངའ་རིས་བརྒྱུད་ནས་ལ་དྭགས་དང་། དེ་ནས་ཁ་ཆེའི་ཀ་ཤ་མཱིར་དང་ཏཀྵ་ཤིལ་ལ་

སོགས་པར་ཕེབས་ནས་རྒྱ་གར་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོ་དང་འབྲེལ་བ་བྱུང་ ཡོད། ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་གཙོས་ལོ་ཙཱ་བ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རྒྱ་གར་ནུབ་

ཕྱོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་མཁྱེན་པ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་

མང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ང་ཚོར་བསླེབས་ཡོད། བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་ལ་ཆ་མཚོན་ན། རྒྱ་ གར་སྐད་ནས་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་བསྒྱུར་མང་ཤོས་དེ་བོད་སྐད་ནང་ཡོད་པ་ཡིན། ད་

ལྟ་དེའི་སྐོར་རྩོད་པ་གང་ཡང་མེད། འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་གསུང་རབ་སྒྲ་སྒྱུར་ བོད་སྐད་ལས་མང་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད། བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་གཉིས་ཀྱི་ནང་ ཆོས་ཚན་ལྔ་སྟོང་ལས་བརྒལ་བ་ཡོད། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རང་སྐད་དུ་བརྩམས་པའི་

འགྲེལ་པ་འགྲེལ་བཤད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ནི་དེ་བས་ཧ་ཅང་མང་བ་ཡོད། བོད་དུ་ནང་

པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་སྟངས་དེ་འཇིག་རྟེན་འདིའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གང་གི་ ནང་དུའང་བསྟན་པ་དར་སྟངས་དང་མི་འདྲ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་དར་ཡོད་པ་

དང་། བོད་མི་རང་གི་ནང་ནས་ཆོས་རྒྱལ་སྐབས་ཀྱི་རྗེ་འབངས་ཉེར་ལྔ་ནས་བཟུང་སྟེ་ ད་ལྟའི་བར་མཁས་པ་དང་གྲུབ་པ་ཐོབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ཟམ་མ་ཆད་པ་ཕེབས་ཐུབ་པ་དང་

། འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་མཛད་པ་ཟམ་མ་ཆད་པར་བསྐྱངས་པའི་དབང་གིས་ བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དེ་དངོས་གནས་དཔལ་ནཱ་ལནྡཱའི་སྲོལ་རྒྱུན་ཚང་ལ་མ་ནོར་བ་ དེ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་པར་ཐེ་ཚོམ་དང་ནེམ་ནུར་གང་ཡང་བྱེད་མི་དགོས། ཡིན་ནའང་ 223

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བྱུང་རབས་དེ་དཀའ་ཚེགས་རྩ་བ་ནས་མེད་པར་སྟབས་ བདེའི་ངང་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ནམ་སྙམ་ན་དེ་ལྟར་མིན། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལའང་

ཕམ་ཁ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་གླང་དར་གྱིས་བསྟན་པ་བསྣུབས་པའི་རྗེས་ ཕལ་ཆེར་ལོ་དྲུག་ཅུ་ནས་བརྒྱད་ཅུའི་བར་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་མེད་པར་གྱུར་ཡོད། དེ་

ནས་སྨད་འདུལ་བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་ནས་བརྒྱུད་པ་དང་། སྟོད་འདུལ་པཱ་ ལ་རྣམ་གསུམ་ནས་བརྒྱུད་པའི་སྡོམ་རྒྱུན་གྱིས་བསྐྱར་དུ་བོད་དུ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ བསྐྱར་གསོ་བྱུང་ཡང་། བསྟན་པ་ཆ་ཚང་ཞིག་མ་ཚུགས་པར་དཔལ་མཉམ་མེད་ཇོ་བོ་

རྗེ་བོད་ལ་མ་ཕེབས་བར་དུ་ལྷག་པ་ཡིན། བརྒྱ་ཕྲག་དགུ་པ་ནས་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་ གཅིག་བར་ཕལ་ཆེར་ལོ་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་ཡས་མས་ཤིག་ལ་བསྟན་པ་ཉམས་ཉེས་

ཆེན་པོ་བྱུང་། དེ་རྗེས་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སུ་ཇོ་བོ་རྗེ་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤ་དང།

འབྲོ མ ་ཡབ་སྲས་སོ ག ས་ཀྱི ས ་བསྟན་པ་དག་ཐེ ར ་ཆེ ན ་པོ ་ མཛད་ནས་བསྐྱར་དུ་ སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དྲི་མ་མེད་པ་ཞིག་དར་ཁྱབ་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ འཇམ་མགོན་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོ་ཡབ་སྲས་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཇི་ལྟར་དག་

ཐེར་མཛད་པ་བཞིན་དེའི་སྔོན་གྱི་མཁས་པ་མང་ཆེ་བས་མཛད་མེད། རང་བསྟོད་ བྱས་པ་མིན་པར་བློ་གཟུ་བོར་གནས་པའི་ཐོག་ནས་བརྟག་པ་ཡིན་ན་དངོས་ཡོད་

གནས་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཡིན། དེའི་སྔོན་ལ་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་མང་པོ་ཕེབས་ཡོད། ཆོས་ བརྒྱུད་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། རྙིང་མ་དང་། བཀའ་བརྒྱུད། ས་སྐྱ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་

ཀྱིས་ཆོས་བརྒྱུད་དར་སྟངས་ལ་ཞིབ་ཏུ་གཟིགས་པ་ཡིན་ན། ཡི་དམ་གྱི་ལྷ་བྱེ་བྲག་པ་

ཞིག་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་གྲུབ་ཆེན་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གི་བརྒྱུད་པ། ཕ་རོལ་དུ་ཕྱིན་པའི་ ཐེག་པའི་དབང་དུ་བྱས་པ་ཡིན་ནའང་གཞུང་བྱེ་བྲག་པ་འགའ་ཤས་གཙོ་བོར་བཟུང་ ནས་བཤད་པ་མ་གཏོགས། ཐེག་པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་མདོ་

སྔགས་ཀྱི་ཆོས་ཚན་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་གང་ཟག་གཅིག་གིས་སྟན་ཐོག་གཅིག་ཏུ་

224

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྒྲིལ་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་སྟངས་གསུང་མཁན་ཧ་ཅང་དཀོན་པོ་ཡིན། རང་རང་སོ་

སོའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཟབ་པ་དང་རྩལ་རྣོ་བ་ཧ་ཅང་ མང་པོ་གསུང་གི་ཡོད་ཀྱང་། བསྟན་པ་སྤྱིའི་རྣམ་གཞག་ཆ་ཚང་བ་དཔེར་ན་ཇོ་བོ་ རྗེས་བྱང་ཆུབ་ལམ་གྱི་སྒྲོན་མེའི་སྒོ་ནས་གསར་གཏོད་གནང་བ་ཇི་བཞིན་ཁྱབ་ཆེན་

པོ་ཞིག་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་མ་བྱོན་བར་དུ་ཕལ་ཆེར་བྱུང་མེད། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས། དང་པོར་རྒྱ་ཆེན་ཐོས་པ་མང་དུ་བཙལ།། བར་དུ་གཞུང་ལུགས་ཐམས་ཅད་གདམས་

པར་ཤར།། ཐ་མར་ཉིན་མཚན་ཀུན་ཏུ་ཉམས་སུ་བླངས།། ཞེས་གསུངས་པ་དེ་ཧ་ཅང་ གནད་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་སྐབས་དེར་བོད་དུ་ཡོད་པའི་ཐེག་པ་གསུམ་

དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་ཆོས་ཚུལ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་གསན་བསམ་མཐར་ ཕྱིན་པ་མཛད་པ་མ་ཟད། བོད་སྐད་དུ་མ་འགྱུར་བའི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་བཞུགས་ པའི་རྒྱ་དཔེ་ཡང་མང་པོ་ཞིག་གཟིགས་ཡོད་ཚོད་འདུག རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ཐུན་མོང་

རིག་གནས་སྐོར་ཡིག་འཇོག་དེ་ཙམ་མ་མཛད་པ་མ་གཏོགས། ནང་དོན་རིག་པ་ལས་

གཞན་པའི་སྒྲ། སྙན་ངག སྡེབ་སྦྱོར། སྐར་རྩིས། སྨན་དང་བཅས་པ་ཚང་མ་གསན་

བཞེས་གནང་ཡོད། མདོར་ན་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པ་ཡོངས་སུ་ རྫོགས་པར་གསན་བཞེས་མཐར་ཕྱིན་པ་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་ང་ཚོ་

རྒྱུན་དུ་དགེ་ལུགས་པའི་ཁ་རྒྱུན་ལ་”འདུལ་བ་ཀ་རི་ཀ་ནས་རྒྱུད་རྒྱལ་གསང་བ་

འདུས་པའི་བར་”ཞེས་སྨྲ་བཞིན་ཡོད། འདུལ་བ་ཀ་རི་ཀ་ཞེས་པ་འདུལ་བའི་ཚིགས་ སུ་བཅད་པ་དགེ་ཚུལ་གྱི་བསླབ་བྱར་ཐེག་པ་ཐུན་མོང་བ་ཉམས་ལེན་བྱེད་མཁན་ ཚོས་ཐོག་མར་ཉམས་ལེན་དེ་ནས་མགོ་བཙུགས་ཏེ་ཚེ་གཅིག་ལ་ཟུང་འཇུག་སྦར་ བཅངས་སུ་གཏོད་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་གསང་བ་འདུས་པའི་བར་ཆ་ཚང་

ཚིག་གཅིག་ཀྱང་འདོར་དུ་མེད་པ། བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀའི་ཉམས་ལེན་བྱེད་སྲོལ་དེ་ རྗེ་ཡབ་སྲས་ཀྱི་རྗེས་ལ་མ་གཏོགས་བྱུང་མེད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། དེར་བརྟེན་རྗེ་རིན་པོ་ 225

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆེར། “གངས་ཅན་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཙོང་ཁ་པ།།” ཞེས་ཞུ་བ་དེ་སྙན་ངག་གིས་

འུད་བརྗོད་ལྟ་བུ་མིན། དངོས་གནས་དོན་དང་མཐུན་པའི་གངས་ཅན་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ འབྱེད་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་ཞུ་ཆོག་པ་ཡིན། གངས་ཅན་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ ཡིན་ན། ཤིང་རྟ་སྲོལ་འབྱེད་ཀྱི་སྐྱེས་བུ་ལ་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་བས་ལུང་བསྟན་པ་ཞིག་

དགོས་པ་རྒྱ་བོད་ཀྱི་མཁས་གྲུབ་ཚང་མས་བཞེད་པ་ཡིན། དེ་ནི་སྤྱིར་ཐེག་པ་ཆེན་ པོའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་དང་། དབུ་མ་པ་དང་སེམས་ཙམ་པའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་

སྐོར་གསུངས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། དེ་རིགས་འདྲེ་གཏང་ཆོག རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་ནི། སྟོན་པས་མདོ་སྡེ་གདམས་ངག་འབོགས་པའི་རྒྱལ་པོ་དང་། ལང་ཀར་གཤེགས་པའི་

མདོ་ལ་སོགས་པའི་མདོ་དང་། འཇམ་དཔལ་རྩ་བའི་རྒྱུད་དང་། མཁའ་འགྲོ་གསང་

བའི་རྒྱུད་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུད་རྣམས་ནས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་མཚན་སྒྲ་དང་དགའ་ལྡན་

གྱི་མཚན་སྒྲ་སོགས་གསལ་བར་ཞིབ་ཕྲ་ལུང་དུ་བསྟན་པ་ཡིན། ལུང་བསྟན་གཞན་ བསྟན་བཅོས་ཁག་དང་། གསང་ལུང་ཁག གཏེར་མ་ལ་སོགས་པ་མང་པོ་ཡོད། དེ་

དག་ཞར་བྱུང་ལྟ་བུ་ཡིན། དེས་ན་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོར་གངས་ཅན་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་ འབྱེད་ཞུ་བ་དེ་ལུང་གི་ཁུངས་དང་ལྡན་པ་ཡིན་པ་ཐག་གཅོད་གནང་ཆོག

རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་ཐུགས་བསྐྱེད་ཚུལ་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ནའང་། “སྔོན་

ཚེ་དབང་པོའི་ཏོག་གི་སྤྱན་སྔ་རུ།། དམ་བཅས་ཚེ་ན་སྙིང་སྟོབས་ཆེན་པོ་ཞེས།།”

ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་སངས་རྒྱས་དབང་པོ་ཏོག་གི་སྤྱན་སྔར་ཟབ་མོ་དབུ་མའི་ལྟ་བ་

དང་འབྲེལ་བའི་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་ཕྱོགས་དུས་ཀུན་ཏུ་སྤེལ་བའི་ཐུགས་བསྐྱེད་ཆེན་ པོ་མཛད་པར་སྙིང་སྟོབས་ཆེན་པོ་ཞེས་བསྔགས་བརྗོད་མཛད་པ་དང་། སྟོན་པ་རྣམ་

འདྲེན་བཞི་པའི་སྐབས་སུའང་བྲམ་ཟེ་ཁྱེའུ་མཐོང་ན་དགའ་བས་སྟོན་པའི་དྲུང་དུ་ཤེལ་ དཀར་གྱི་ཕྲེང་བ་ཕུལ་ནས། “ལྟ་སྤྱོད་གཙང་མའི་བརྒྱུད་པ་སྤེལ་བའི་ཕྱིར།། ཐུབ་

པའི་དྲུང་དུ་ཤེལ་དཀར་འཕྲེང་བ་ཕུལ།། ཆོས་དུང་གནང་ཞིང་ལུང་བསྟན་བདེན་པའི་

226

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐུས།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་མཆོག་གི་སྤྲུལ་སྐུའི་མཛད་པ་ཅན་གཉིས་ཀྱིས་ལུང་

བསྟན་ཐོབ་པའི་སྐྱེས་བུ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཐུགས་བསྐྱེད་པའི་སྐབས་སུའང་བོད་ གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་ཟབ་མོ་དབུ་མའི་ལྟ་བ་དང་འབྲེལ་བའི་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་

སྤེལ་བའི་ཐུགས་བསྐྱེད་ཡོད་པ་བཅས། དེ་འདྲའི་ཐུགས་བསྐྱེད་དང་སྨོན་ལམ་གྱི་ མཐུ་གྲུབ་པའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཞིག་ཡིན་པས་ང་ཚོས་ངེས་པར་རྗེས་དྲན་ཞུ་བར་འོས་

ཤིང་འཚམས་པ་དང་། ང་ཚོ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། འཇིག་རྟེན་གྱི་སྐྱེ་བོ་སུ་ཞིག་ཡིན་ནའང་

རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་འོས་འཚམས་ཡིན། རྗེས་དྲན་ཞུ་ཡུལ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་གསུང་ ཐུགས་ཀྱི་གསང་བ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་རྣམ་པ་ཐར་པ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཞིག་ཡོད། ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱ་བ་ལས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་མཛད་ཆེན་ བཞི་ཞེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་

མཛད་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་གསུང་གི་མཛད་པ་ཡིན་ཞེས་ གསུངས་ཡོད། གསུང་གི་མཛད་པ་ལའང་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་ནང་ནས་རྩོམ་

པའི་མཛད་པ་དེ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཡིན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་འཆད་རྩོད་ཇི་ཙམ་ཞིག་ གནང་ཡོད་པ་ཡིན་ནའང་རྩོམ་ཡིག་མེད་པ་ཡིན་ན། ད་ལྟ་ང་ཚོར་སྐལ་བ་ཆད་ཟིན་ པ་ཡིན། ལྷག་པར་ལོ་མང་ཕྱིན་པའི་རྗེས་སུ་རྗེས་དྲན་ཞུ་འོས་པ་དེ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་

ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པའི་རྩོམ་ཡིག་རྣམས་ཡིན་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཡིན། རྗེ་རིན་པོ་

ཆེའི་རྩོམ་ཡིག་ལྟ་བུར་མཚོན་ནའང་མང་པོ་ཡོད། ལྗགས་རྩོམ་གནང་སྟངས་དེ་ ཡང་གཞུང་དོན་ལ་གོ་བ་རགས་པ་ཆགས་པ་ཙམ་གྱིས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་བ་རྗེ་

རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་འབུམ་ནང་གཅིག་ཀྱང་མེད། “དང་པོར་རྒྱ་ཆེན་ཐོས་པ་མང་དུ་ བཙལ།། བར་དུ་གཞུང་ལུགས་ཐམས་ཅད་གདམས་པར་ཤར།། ཐ་མར་ཉིན་མཚན་

ཀུན་ཏུ་ཉམས་སུ་བླངས།།” ཞེས་པ་འདི་ཉིད་ཁོང་གི་རྣམ་ཐར་གྱི་འགྲོས་དེ་ཡིན། ཐོ ས་བསམ་གཉིས ་ཀྱིས ་ཕུ་ཐག་ཆོ ད་ནས་སྒོམ་པའི་ཉམས་རྟོག་རྒྱུད་ལ་འཁྲུངས་ 227

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་རྗེས་ལ། གཞི་ནས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་བ་ཤ་སྟག་ཡིན། མདོ་དང་སྔགས་གང་ ལའང་འགྲོ་སྟངས་དེ་གཅིག་གྱུར་ཡིན་པར་སྙམ། སྤྱིར་རྒྱ་གཞུང་ནས་གསུངས་པ་ ལྟར་ན། བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་རྒྱུ་གསུམ་ཡོད། རིག་པའི་གནས་ལྔ་ལ་མཁས་པ་

དང་། རྒྱུད་པ་བར་མ་ཆད་དུ་ཡོད་པ། ཡི་དམ་ལྷ་ཡིས་གནང་བ་ཐོབ་པའམ་མ་བཀག་

པ་བཅས་ཡིན་ན་མ་གཏོགས། བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་རྒྱུ་ཚོགས་ཚང་གི་མེད། རྗེ་

རིན་པོ་ཆེ་ནི་རིག་པའི་གནས་ལྔ་ལ་མཁས་པ་དང་། རྒྱུད་པ་བར་མ་ཆད་པ་ཡོད་པ་ བརྗོད་མི་དགོས། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་གསན་བསམ་གནང་བའི་སྐབས་བཀའ་

གདམས་རྒྱུད་གསུམ་གྱི་རྒྱུད་པ་ཡོངས་རྫོགས་གསན་ནས་བཀའ་གདམས་པའི་

བརྒྱུད་རིམ་གསུམ་པོ་དེ་རྒྱུད་པ་ཆུ་བོ་གཅིག་ཏུ་འདྲེས་ས་དེ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐབས་

ནས་ཡིན། དེ་བཞིན་ཟབ་མོ་ལྟ་རྒྱུད་དང་། རྒྱ་ཆེན་སྤྱོད་རྒྱུད། ཉམས་ལེན་བྱིན་ རླབས་རྒྱུད་གསུམ་ག་ཡང་རྒྱུད་པ་ཆུ་བོ་གཅིག་ཏུ་འདུས་ས་དེ་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་

པོའི་སྐབས་ནས་འདུས་ཡོད། དེར་བརྟེན་བླ་མ་དམ་པའི་རྒྱུད་པ་བར་མ་ཆད་པར་ ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཡིན། དེ་ནས་ལྗགས་རྩོམ་ཕལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡི་དམ་ལྷས་ཉམས་སྣང་

ངམ་ཞལ་གཟིགས་ནས་བསྐུལ་བ་ཤ་སྟག་ཡིན། འདི་རྩོམ་ན་ལེགས། དེའི་བརྗོད་དོན་ གྱི་ངོ་བོ་དང་གོ་རིམ་འདི་ལྟར་འདི་ལྟར་ཡིན། ཚིག་སྦྱོར་ཁྱེད་ཉིད་ཀྱིས་རྩོམས་ཤིག་

གསུངས་ནས་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས་བསྐུལ་བ་མང་པོ་ཡོད། ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེས་

བསྐུལ་བའང་ཡོད། “བདེ་བ་ཅན་དུ་སྐྱེ་བའི་སྨོན་ལམ་དང་།། མི་ཕམ་མགོན་གྱི་ཡང་

དག་དོན་བསྟོད་པ།། དོན་གྱི་ངོ་བོ་གོ་རིམ་འཇམ་དབྱངས་ཀྱིས།། གསལ་བར་ གསུངས་ནས་ཚིག་སྦྱོར་ལེགས་སྦྱར་བ།།” ཞེས་ང་ཚོས་རྟག་པར་འདོན་གྱི་ཡོད་པ་ ལྟར་ཡིན། དེ་ལྟར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དེ་ཚོ་སྐུལ་བ་པོ་མེད་པ་དང་། ཆེད་དུ་ བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་མེད་པ། ཡི་དམ་གྱི་ལྷས་མ་བསྐུལ་བའམ་གནང་བ་མ་ཐོབ་པ་

གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་གསལ་པོ་ཡིན། “མདོ་སྔགས་མཐའ་དག་ཁྱད་པར་རྡོ་རྗེའི་ཐེག།

228

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱུད་སྡེ་མཐའ་དག་ཁྱད་པར་བླ་མེད་དོན།། རིམ་གཉིས་མཐའ་དག་ཁྱད་པར་སྒྱུ་ལུས་ ལ།། སྔོན་མེད་ལེགས་བཤད་གཏེར་ཆེན་ཁྱེད་ལ་འདུད།།” ཅེས་སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བས་

གསུངས་ཡོད། སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་ཐོག་མར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེར་ཐུགས་དད་མེད་མཁན་ གྱི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་རྩ་ཤེས་ཊཱིཀ་ཆེན་དང་། དགོངས་པ་ རབ་གསལ་མཛད་པའི་རྗེས་ལ་སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བས་དགག་པ་བརྩམས་ཤིང་འགལ་

བའི་ཁུར་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་བཏང་སྟེ་རྩོད་པ་མང་པོ་མཛད་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྗེས་སུ་ཁོང་

ཐུགས་དད་ཆེན་པོ་འཁྲུངས་ཏེ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེར་བསྟོད་པ་ཞིག་བརྩམས་ཤིང་། རྗེ་རིན་ པོ་ཆེར་བསྟོད་པ་རྩོམ་མཁན་ཕལ་ཆེ་བའི་ནང་ནས་གནད་འགག་བསྒྲུགས་ནས་རྩོམ་ མཁན་སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བ་ཡིན་པར་སྙམ། དེའི་ནང་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་

པའི་མཛད་རྣམ་དེ་དག་དམིགས་བསལ་རྩལ་དུ་བཏོན་ཡོད། “རིམ་གཉིས་མཐའ་དག་ ཁྱད་པར་སྒྱུ་ལུས་ལ།། སྔོན་མེད་ལེགས་བཤད་གཏེར་ཆེན་ཁྱེད་ལ་འདུད།།” ཅེས་

སྔོན་མེད་པའི་ལེགས་བཤད་ཀྱི་གཏེར་ཆེན་པོ་ཞིག་གནང་མཁན་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་ པོ་ཡིན་པར་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད།

ཐོག་མར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་གཞུང་ལ་གསན་བསམ་གནང་བའི་སྐབས་སུ་

འཛམ་གླིང་མཛེས་པར་བྱེད་པའི་རྒྱན་དྲུག་མཆོག་གཉིས་ཀྱི་གཞུང་ལ། “གཞུང་ལ་ ཕྱོགས་རེ་བ་དང་རགས་པ་རེས།། ཚིམས་པར་མ་བྱས་ཀུན་ལ་ཞིབ་ཏུ་སྦྱངས།།”

ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིན། བོད་ཀྱི་མཁས་པའི་ནང་ནས་ཕལ་ཆེར་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དང། ཕྱིས་སུ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་རྣམ་ཐར་ལ་བསླབས་ནས་གཞུང་མཐའ་དག་ལ་སྦྱོང་མཁན་

ཡོད་པ་མ་གཏོགས། དེ་མིན་གོང་གསལ་བཞིན་དམིགས་བསལ་གྱི་གཞུང་བྱེ་བྲག་ པ་རེ ་ རེ ར ་གཙོ ་ བོ ར ་བཟུང་བའི ་ ཐོ ག ་ནས་རང་གི ་ ཆོ ས ་བརྒྱུད་སྤེ ལ ་བར་མཛད་ མཁན་མང་བ་ཆགས་ཡོད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་རྒྱུན་དུ་རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ ལ་གསན་བསམ་གནང་ཕྱོ ག ས་དང་གསུང་རབ་ཀྱི ་ གནད་ལ་སྒྲོ ་ འདོ ག ས་གཅོ ད ་ 229

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚུལ་རྣམས་བཀའ་འདྲི་ཞུ་གནང་གི་ཡོད། ཐོག་མར་བླ་མ་དབུ་མ་པའི་བརྒྱུད་ནས་

དང་། རྗེ ས ་སུ་དགའ་གདོ ང ་དུ་བཞུགས་སྐབས་ཐད་ཀར་རྗེ ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ ར ་ཞལ་ གཟི ག ས་བྱུང་བ་རི མ ་གྱི ས ་གསལ་དུ་གསལ་དུ་ཕྱི ན ་ནས་རྗེ ་ བཙུན་འཇམ་པའི ་

དབྱངས་མི་དང་མི་འཕྲད་པ་ལྟ་བུའི་བཀའ་བསྡུར་གནང་གི་ཡོད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་

གཞུང་གང་ལ་རྩལ་དུ་བཏོན་ནས་སྦྱང་ན་ལེགས་སམ་ཞུས་པའི་སྐབས་སུ་རྒྱལ་ བའི་གསུང་རབ་མཐའ་དག་ལ་བཟང་ངན་གྱི་ཁྱད་པར་མེད་ཀྱང་ཁྱེད་རང་ལ་ལས་

ཀྱི ་ འབྲེ ལ ་བ་དབུ་མར་ཡོ ད ་པས་དབུ་མའི ་ གཞུང་ལ་རྩལ་དུ་བཏོ ན ་ནས་སྦྱོ ང ས་ ཞེས་གསུངས་པ་དང་། སྔགས་ཀྱི་གཞུང་གང་ལ་སྦྱང་ན་ལེགས་སམ་ཞེས་ཞུས་

པའི ་ སྐབས་སྔགས་ཀྱི ་ གཞུང་ཟླ་བ་གྲགས་པའི ་ འགྲེ ལ ་བཤད་ཡོ ད ་པ་དེ ་ དག་

སྦྱོ ང ས་ཞེ ས ་གསུངས་པ་ཡི ན ། དེ ་ ནི ་ འཇམ་པའི ་ དབྱངས་ཀྱི ་ དམི ག ས་བསལ་

གྱི ས ་ལུང་བསྟན་ཁྱད་པ་བ་ཞི ག ་ཡི ན ་པར་མངོ ན ། རྗེ ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ ས ་བསྐྱར་དུ་ དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་གྲགས་པས་གང་གསུངས་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་

ཚད་མར་བཟུང་ན་རུང་ངམ་ཞེ ས ་ཞུས་པར། “བྱང་ཆུབ་སེ མ ས་དཔའ་སེ མ ས་

དཔའ་ཆེན་པོ་དེར་འཁྲུལ་པ་ག་ལ་མངའ།” ཞེས་ཟླ་བ་གྲགས་པར་མཐའ་གཅིག་ ཏུ་ཚད་མར་གཟུང་ཆོག་ཅེས་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ཡིན། འདི་ནི་

ངོ་མཚར་བའི་རྣམ་ཐར་ཞིག་སྟེ། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་རྒྱ་གཞུང་ཡིན་པ་ཙམ་

གྱིས་དག་པ་མི་སྟེར་བར་ལུང་རིགས་ཀྱི་དཔྱད་པ་མཐར་ཕྱིན་མཛད་དེ་མི་འཐད་ པའི་རིགས་དགག་གཞག་གིས་ཐེར་འདོན་གནང་ཡོད་པས། ཟླ་གྲགས་ཀྱི་གཞུང་

ལའང་དཔྱད་དགོ ས ་པ་ཡོ ད ་དམ་སྙམ་དུ་དགོ ང ས་པར་སྣང་། སྔགས་ཀྱི ་ གསན་

བཞེ ས ་གནང་སྐབས་ཡི ་ དམ་གསང་བདེ ་ འཇི ག ས་གསུམ་རྩལ་དུ་བཏོ ན ་ཅི ང ་། ལྷག་པར་དུ་གསང་བ་འདུས་པ་ཐུགས་དམ་གྱི ་ གཙོ ་ བོ ་ དང་། གསན་བསམ་གྱི ་ གཞི ་ མ་ལྟ་བུར་མཛད། སྤྱི ར ་གསང་བ་འདུས་པ་དེ ་ མཁན་རི ན ་པོ ་ ཆེ ས ་བཀའ་

230

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྩལ་པ་བཞིན་རྒྱུད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ། མདོ་སྡེ་ཀུན་གྱི་ཟ་མ་ཏོག་ལྟ་བུ་ཡིན་

སྟབས། སྔགས་ཀྱི ་ ཉམས་ལེ ན ་བྱེ ད ་མཁན་ཞི ག ་ཡི ན ་ཕྱི ན ་གསང་བ་འདུས་པའི ་ ལམ་ལ་སློབ་སྦྱོང་མ་བྱས་ཐབས་མེད་པ་ཡིན།

གསང་བ་འདུས་པའི་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་སྒྲོན་གསལ་དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་

གྲགས་པས་བརྩམས་གནང་བ་ཡིན། དེང་རབས་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོའི་ནང་སྒྲོན་གསལ་

རྩོམ་མཁན་ཟླ་བ་གྲགས་པ་དང་དབུ་མ་ཚིག་གསལ་རྩོམ་མཁན་ཟླ་བ་གྲགས་པ་ཐ་ དད་ཡིན་པ་དང་། སྔགས་ཀྱི་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་། དབུ་མའི་ཀླུ་སྒྲུབ། སྨན་གྱི་ཀླུ་སྒྲུབ་བཅས་ ཐ་དད་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་བཤད་མཁན་མང་པོ་ཡོད། དེ་རྣམས་གནས་ཚུལ་ཇི་བཞིན་མ་

ཤེས་པར་ཚོད་དཔག་གིས་བཤད་པ་མ་གཏོགས་བྱུང་རབས་ཀྱི་ཁུངས་དང་ལུང་གང་

ཡང་མེད། ཀླུ་སྒྲུབ་དང་ཟླ་བ་གྲགས་པ་གཉིས་ཀྱིས་སྔགས་དང་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ གཞུང་ཧ་ཅང་མང་པོ་མཛད་པ་དང་། དེ་དག་མཛད་མཁན་གྱི་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་ཟླ་བ་

གྲགས་པ་གཅིག་པ་ཡིན་མིན་དོགས་པ་བྱེད་དགོས་དོན་གང་ཡང་མེད། “དཔལ་ལྡན་ འདུས་ནི་སྣོད་ཡིན་ཏེ།།” ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན། རྒྱུད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྣོད་དུ་གྱུར་ པའི་འདུས་པའི་གཞུང་ལ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་གསན་བསམ་གནང་བའི་སྐབས་དཔལ་

ལྡན་ཟླ་བ་གྲགས་པས་མཛད་པའི་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་སྒྲོན་གསལ་གཙོ་བོར་བཟུང་

ནས་གསན་བཞེས་མཛད་ཡོད། དེ་བཞིན་སློབ་དཔོན་ཀླུ་བྱང་དང་འཕགས་པ་ལྷ་ལ་

སོགས་པ་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ལྔའི་གཞུང་ཆ་ཚང་གསན་བཞེས་མཛད་ཅིང་། གཙོ་ བོ་དཔལ་ལྡན་ཟླ་བའི་གཞུང་ལ་ཚད་འཛིན་མཛད་དོ།།

རྗེ ་ བཙུན་རེ ་ འདའ་བའི ་ བཀའ་མངགས་ཇི ་ ཕེ བ ས་ལྟར་རྗེ ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ ས ་

འཇམ་པའི་དབྱངས་ལ་ཟུང་འཇུག་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་གོ་འཕང་ཆེས་མྱུར་དུ་འཐོབ་པའི་

ཐབས་གང་ཡིན། ཚེ་གཅིག་ལུས་གཅིག་ལ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་གོ་འཕང་འཐོབ་པའི་ ཐབས་བཟང་ཤོས་གང་ཡོད་ཅེས་ཞུས་པའི་ལན་དུ། འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱིས། “བླ་ 231

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མའི་རྣལ་འབྱོར་ལམ་གྱི་སྲོག་ཏུ་བྱེད། ཡི་དམ་གསང་བདེ་འཇིགས་གསུམ་ཡ་མ་ བྲལ་བ་ཉམས་སུ་ལོངས།” ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན། དེ་ལྟར་ཉམས་སུ་བླངས་ནས་

ཟུང་འཇུག་བདེ ་ བླག་ཏུ་སྒྲུབ་པའི ་ ཐབས་ཀྱི ་ གདམས་ངག་ནི ་ འཇམ་མགོ ན ་སྙན་

བརྒྱུད་ཞུ་བ་དེ་ཡིན། འཇམ་མགོན་སྙན་བརྒྱུད་ཅེས་པའི་དོན་གང་ཡིན་ཞེ་ན། རྒྱལ་ བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ལ་གསུངས། རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་

དབྱངས་ཀྱི ས ་བླ་མ་དབུ་མ་པར་གསུངས། བླ་མ་དབུ་མ་པས་རྗེ ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ ར ་ གསུངས་ཏེ་སྙན་ནས་སྙན་དུ་བརྒྱུད་པས་སྙན་བརྒྱུད་དང་། བྱིན་རླབས་ཉེ་བརྒྱུད་

ཅེས་བརྗོད་པ་ཡིན། སྐབས་ཤིག་ནས་བླ་མ་དབུ་མ་པ་མེད་པར་རྡོ་རྗེ་འཆང་དང་། འཇམ་པའི་དབྱངས། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ། དེ་ནས་རིམ་པར་བརྒྱུད་པ་དེར་དགེ་ལྡན་སྙན་

བརྒྱུད་ཀྱི་བྱིན་རླབས་ཉེ་བརྒྱུད་ཞུ་བའི་བརྒྱུད་པ་དེ་ཡིན། དེ་ལྟ་བུའི་བྱིན་རླབས་ཉེ་ བརྒྱུད་དེའི་སྲོལ་རྒྱུན་དུ་གསང་བདེ་འཇིགས་གསུམ་ཡ་མ་བྲལ་བ་དང་། དེའི་ནང་ ནས་ཡི་དམ་གསང་བ་འདུས་པ་གཙོ་བོར་བྱེད། འོན་ཀྱང་གསང་འདུས་རྩ་རྒྱུད་དེ་

མཐའ་དྲུག་དང་ཚུལ་བཞིའི་རྒྱས་བཏབ་པ་ཡིན་སྟབས། སྟོན་པས་རྒྱུད་གསུང་བའི་ སྐབས་ཀྱི་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་བཤད་རྒྱུད་ལ་མ་བརྟེན་པར་རྩ་

རྒྱུད་ཁོ་ནའི་ཐོག་ནས་དོན་རྟོགས་མི་ཐུབ་ན། ཕྱི་རབས་ཀྱི་གདུལ་བྱ་ཚོས་འགྲེལ་པ་

ཞིག་ལ་མ་བརྟེན་པར་དོན་རྟོགས་མི་ཐུབ་པ་གསལ་པོ་ཡིན། ལྷག་པར་རྗེ་རིན་པོ་

ཆེའི་སྐུ་དུས་སུ་བོད་དུ་འདུས་པའི་འཆད་ཉན་ཕལ་ཆེར་ཉམས་ཟིན་པ་དང་། ཡོད་ཀྱང་ ཐ་ཐོར་ལས་མེད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེར་གསང་བ་འདུས་པའི་འཆད་ཉན་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བར་

བཀའ་བབ་དང་ལུང་བསྟན་ཡོད་པ། དཔེར་ན་རིམ་ལྔ་གསལ་སྒྲོན་ལྗགས་རྩོམ་མ་

གནང་གོང་། བྱཱ་གྷྲའི་གོང་གི་ཙནྡྲ་ནི།། མིག་དང་ཟླ་བའི་གྲངས་གསུམ་ལ།། ཞེས་ སོགས་གསང་བའི་རྣམ་ཐར་ཚིགས་བཅད་མའི་ནང་དུ་བྱུང་བ་བཞིན་ཡི་དམ་ལྷས་

གནང་བ་ཡོད་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ། གཞན་ཡང་། རིན་ཆེན་དུ་མས་སྤྲས་པའི་ཁྲི་སྟེང་ན།།

232

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ།། འདུས་པ་རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱི་གླེགས་བམ་

ནི།། གནང་ནས་འདི་ཡི་བདག་པོ་གྱིས་ཞེས་གསུངས།། ཞེས་གསང་རྣམ་གསོལ་

འདེབས་ཀྱི་ནང་གསལ་བ་བཞིན་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བུ་སྟོན་རིན་ཆེན་གྲུབ་ཀྱིས་

འདུས་པ་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་གླེགས་བམ་ཞིག་རྗེ་རིན་པོ་ཆེར་གནང་ནས་འདི་ཡི་བདག་པོ་ བྱེད་དགོས་གསུངས་པའི་ཉམས་སྣང་བྱུང་བ་སོགས་གསང་བ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་ པའི་རྣམ་ཐར་གྲངས་ལས་འདས།

གཞན་ཡང་ཤི ན ་ཏུ་ངོ ་ མཚར་ཆེ ་ བའི ་ གནས་ཚུལ་གཞན་ཞི ག ་ནི ། རྗེ ་

བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་འདུས་པ་རྩ་རྒྱུད་ལ་ཐུགས་གཉེར་མཐར་ཕྱིན་པ་ཡོང་བའི་ ཆེད་དུ་ཐོག་མ་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་འགྱུར་དག་པོ་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོར་གཟིགས་ནས།

དེ ང ་སྐབས་དཔེ ་ ཆའི ་ ཚི ག ་འབྲུ་ལ་ཉམས་ཞི བ ་བྱེ ད ་མཁན་ཚོ འི ་ ལུགས་སྲོ ལ ་ བཞི ན ་རྒྱ་སྐད་ནས་བོ ད ་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི ་ སྐབས་འགྱུར་མ་དག་པ་བྱུང་ཡོ ད ་

མེད་དཔྱད་ཞིབ་མཛད་དེ། རྩ་རྒྱུད་ལེའུ་བཅུ་བདུན་བར་དུ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་འགྱུར་

བཅོ ས ་མང་པོ ་ གནང་ཡོ ད ། བར་སྐབས་ཡོ ང ས་གྲགས་མི ན ་ཡང་། ཉེ ་ ཆར་ལོ ་ ཤས་སྔོན་བོད་ནས་དཔེ་རྙིང་འཚོལ་སྒྲུབ་བྱེ ད ་མཁན་གྱི ་ སྡེ ་ ཚན་ཞིག་གིས་ འཚོ ལ ་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ་དཔེ་ཆ་རྙིང་པ་རྙེད་སོ ན ་བྱུང་བའི ་ གྲས་ནས་རྗེ་ རི ན་པོ་ ཆེ ས ་ ཞུ་དག་འགྱུར་བཅོ ས ་གནང་བའི ་ གསང་འདུས་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི ་ ཕྱག་དཔེ ་ དེ ་ ད་ལྟ་རྒྱ་

ནག་ནས་དཔེ ་ གཟུགས་སུ་པར་དུ་བསྐྲུན་པ་རྗེ ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ འི ་ གསུང་འབུམ་ནང་

ཚུད་ཡོ ད ་པར་གོ ་ ཐོ ས ་བྱུང། ངས་དངོ ས ་སུ་མ་མཇལ་ཡང་གནས་ཚུལ་དངོ ས ་ བདེན་ཡིན་འདུག དེའི་འགྱུར་བྱང་དཔེ་གཞན་ཞིག་གི་ནང་ལུང་དྲངས་པ་འདི་ལྟར།

“འདུས་པའི་རྩ་རྒྱུད་ལ་ལོ་ཆེན་གྱིས་བསྒྱུར་བ་མང་དུ་སྣང་ནའང་འགོས་ཀྱིས་འགྱུར་

བཅོས་མཛད་པ་ཉུང་བར་སྣང་ལ། འགྲེལ་པའི་བཤད་པ་འགོས་འགྱུར་གྱི་སྟེང་ནས་ བྱེད་པ་ལ། རྒྱུད་ཀྱི་འགོས་འགྱུར་གལ་ཆེ་བར་མཐོང་ནས། འགྱུར་རྙིང་གི་རྒྱུད་མང་ 233

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པོ་ལ་གཏུགས་ཤིང་། འགྲེལ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དཔལ་གསང་བ་འདུས་པའི་རྣལ་འབྱོར་

པ་ཤར་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པའི་དཔལ་གྱིས་འབྲོག་རི་བོ་དགེ་ལྡན་རྣམ་པར་ རྒྱལ་བའི་གླིང་དུ་དག་ཏེར་བྱས་པའོ།།” ཞེས་གསལ། དེའི་དགོངས་དོན་ནི། འདུས་

པའི་རྩ་རྒྱུད་ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོས་བསྒྱུར་བ་མང་པོ་འདུག་ཀྱང་། འགོས་ལོ་ཙཱ་ བས་འགྱུར་བཅོས་མཛད་པ་ཉུང་ངུ་ལས་མ་རྙེད་པས། འགྲེལ་པ་སྒྲོན་གསལ་འགོས་ ལོ་ཙཱ་བས་བསྒྱུར་བའི་ཐོག་ནས་འཆད་ཉན་མཛད་སྐབས། རྩ་བའི་རྒྱུད་ཀྱང་འགོས་ ལོ་ཙཱ་བས་བསྒྱུར་བ་དང་བསྟུན་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོར་གཟིགས་ནས། འགྱུར་རྙིང་ པ་མང་པོར་བསྡུར་ནས་རྩ་རྒྱུད་འགོས་འགྱུར་འདི་དཔལ་གསང་བ་འདུས་པའི་རྣལ་

འབྱོར་པ་ཤར་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པ་དཔལ་གྱིས་འབྲོག་རི་བོ་དགེ་ལྡན་རྣམ་ པར་རྒྱལ་བའི་གླིང་དུ་དག་ཐེར་བྱས་པའོ།། ཞེས་གསུངས་པ་ཡིན། འགྱུར་གྱི་དག་

ཐེར་མཛད་ཚུལ་ཡང་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དང་ཐད་ཀར་བསྡུར་ཏེ་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་ལོ་ཆེན་ གྱི་འགྱུར་དང་འགོས་ཀྱི་འགྱུར་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་གང་ཡོད། འགོས་ཀྱི་འགྱུར་ལ་

ཡང་བསྐྱར་བཅོས་དགོས་པ་གང་ཡོད་པ་རྣམས་ཞིབ་ཏུ་གཟིགས་ཏེ་དག་ཐེར་མཛད་ པ་དང་། རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་འགྱུར་ལ་ཞུ་དག་གནང་བ་མ་ཟད། སྒྲོན་གསལ་ལའང་ཞུ་དག་ཧ་

ཅང་ནན་འདྲོང་ཡོད་པས། མཆན་འགྲེལ་གྱི་མཇུག་ཏུ། “རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་འགོས་ཀྱིས་ དང་པོར་ལོ་ཆེན་གྱིས་བསྒྱུར་བའི་སྒྲོན་གསལ་ལ་བཤད་པ་མང་དུ་མཛད། དེའི་རྗེས་

ཁོང་རང་གིས་ཛྙཱནཀར་ལ་བརྟེན་ནས་འགྱུར་བཅོས་མཛད་པ་ལ་བཤད་པ་མང་དུ་ མཛད། དེའི་རྗེས་སུ་ཁོང་རང་གིས་ནག་པོ་དམ་ཚིག་རྡོ་རྗེ་ལ་བརྟེན་ནས་འགྱུར་ བཅོས་མཛད་པའི་སྒྲོན་གསལ་ལ་བཤད་པ་མང་དུ་མཛད་པའི་གནད་ཀྱིས་འགོས་ འགྱུར་རང་ལའང་དཔེ་མི་མཐུན་པ་དུ་མ་ཡོད་ནའང་། འགྱུར་རིམ་པ་གསུམ་པ་དག་ པར་བླ་མ་གོང་མ་རྣམས་མཛད་པར་འདུག་པས། འགྱུར་གསུམ་པ་ལ་གཞི་བྱས་ནས་ འགོས་འགྱུར་གྱི་སྒྲོན་གསལ་མང་དུ་བསགས་ཏེ། དོན་ལ་ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ཅིང་འགོས་

234

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འགྱུར་གྱི་ཆ་འགའ་ཞིག་མི་བཅོས་སུ་མི་རུང་བ་རྣམས་ལ་འགྱུར་གསར་པས་སྐྱེད་ ཐོན་པ་རྣམས་འགྱུར་མཆན་དུ་བཀོད་པའི་ཞུས་དག་ཡིད་ཆེས་པའི་གནས་སུ་རུང་

བར་དཔལ་གསང་བ་འདུས་པའི་རྣལ་འབྱོར་པ་ཤར་ཙོང་ཁ་པ་བློ་བཟང་གྲགས་པའི་ དཔལ་གྱིས་འབྲོག་རི་བོ་ཆེ་དགེ་ལྡན་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་གླིང་དུ་དག་གཏེར་བྱས་ པའོ།།” ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ལོ་ཙཱ་བ་གྲགས་ཅན་འགོས་ཁུག་པ་ལྷས་བཙས་ཀྱིས་ ཐོག་མར་ལོ་ཆེན་རིན་བཟང་གིས་བསྒྱུར་ཟིན་པའི་སྒྲོན་གསལ་ལ་བཤད་པ་མང་དུ་

མཛད་སྐབསའགྱུར་བཅོས་དགོས་པར་གཟིགས་ནས། འགོས་རང་ཉིད་ཀྱིས་རྒྱ་གར་

གྱི་པཎ་ཆེན་ཛྙཱན་ཀ་ར་ལ་བརྟེན་ནས་འགྱུར་བཅོས་དང་། དེའི་རྗེས་པཎ་ཆེན་ནག་པོ་ དམ་ཚིག་རྡོ་རྗེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཡང་བཅོས་མཛད་པས། འགོས་འགྱུར་རང་ལའང་མི་

མཐུན་པ་མང་པོ་ཡོད་ནའང་། འགྱུར་རིམ་པ་གསུམ་པ་ནག་པོ་དམ་ཚིག་རྡོ་རྗེའི་

མཉམ་མཛད་པ་དེ་དག་པར་བླ་མ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་བཞེད་པ་ལྟར། རྗེ་བདག་ཉིད་ ཆེན་པོས་ཀྱང་དེ་ལ་གཞིར་བཞག་མཛད། སྐབས་དེར་ཕྱག་དཔེ་བྲིས་མ་མ་གཏོགས་

པར་མའི་སྲོལ་དེ་ཙམ་མ་དར་གཤིས། བྲིས་མ་སོ་སོར་ཡིག་ནོར་ཅི་རིགས་ཡོང་སྲིད་ པས། ཕྱག་དཔེ་མང་དུ་བསགས་ཏེ། ཚིག་ལ་མཚུངས་བསྡུར་དང་། ལྷག་པར་དོན་ལ་ ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ནས། འགོས་འགྱུར་ལའང་མ་བཅོས་སུ་མི་རུང་བ་རྣམས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་

རང་ཉིད་ཀྱིས་བཅོས་ཏེ་དག་ཐེར་མཐིལ་ཕྱིན་པར་མཛད་པའི་སྒྲོན་གསལ་གྱི་མ་དཔེ་

ལ་མཆན་འགོད་མཛད་པ་ཡིན། འགྱུར་དག་མིན་རྒྱ་དཔེ་དང་བསྡུར་རྒྱུ་དང་། བོད་ དཔེ་དག་མིན་དཔེ་ཆ་འདྲ་མིན་མང་པོ་མཚུངས་བསྡུར་གནང་རྒྱུ་དུས་གྲོན་དང་སྐུ་ ངལ་ཆེན་པོ་ཡོད། དེང་སང་རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་གིས་ཕྱག་དཔེ་མང་པོ་མཚུངས་བསྡུར་ དང་ཞུ་དག་མཛད་ནས་པར་སྐྲུན་གནང་གི་ཡོད། དཀའ་ལས་ཇི་ཙམ་ཡོད་པ་མཚུངས་

བསྡུར་དང་ཞུ་དག་གནང་མཁན་ཚོས་མཁྱེན་གྱི་རེད། མཚུངས་བསྡུར་བྱེད་སྐབས་

ཐག་ཆོད་དཀའ་བའང་མང་པོ་ཡོང་སྲིད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ “ཡིད་ཆེས་པའི་གནས་སུ་ 235

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རུང་བར་”ཞེས་གསུངས་པ་དེས་དག་ཐེར་རྨད་དུ་བྱུང་བ་མཛད་པའི་གདེང་སྤོབས་

ཀྱིས་གསུངས་པ་ཡིན། ད་དུང་རྗེའི་གསུང་གསང་བ་འདུས་པའི་ཆོས་སྐོར་འདི་དག་ ལ་དམི ག ས་བསལ་གྱིས ་ཐུགས་སྣང་གནང་དགོ ས ་པ་ཞི ག ་ནི ། རྗེ་ རི ན་པོ་ ཆེ འི ་

ལྗགས་རྩོམ་གཞན་པ་ཚོའི་མཛད་བྱང་དུ་དེ་ཙམ་གྱིས་བརྗོད་ཚིག་ནན་པོ་གསུངས་ མེད་ཀྱང་། རྩ་རྒྱུད་དང་སྒྲོན་གསལ་མཆན་གྱི་མཇུག་བྱང་གོང་དུ་དྲངས་ཟིན་པ་དེ་ དག་དང་། ལྷག་པར་མཐའ་དཔྱོད་མྱུ་གུའི་མཛད་བྱང་དུ། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ཇི་ཙམ་ ཞིག་ཐུགས་གདེང་ཚོད་དང་སྤོབས་པའི་ཐོག་ནས་གསུངས་པ་དེ་གང་གི་དོན་དུ་

གསུངས་པ་ང་ཚོས་མཁྱེན་དགོས། དེ་ཡང་འདི་ལྟར། “རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་དཔལ་གསང་

བ་འདུས་པའི ་ རྒྱ་ཆེ ར ་བཤད་པ་སྒྲོ ན ་མ་གསལ་བའི ་ དཀའ་བའི ་ གནད་ཀྱི ་ མཐའ་ གཅོད་རིན་པོ་ཆེའི་མྱུ་གུ་ཞེས་བྱ་བ་འདི་ནི། དཔལ་གསང་བ་འདུས་པའི་རྣལ་འབྱོར་ པ་མང་དུ་ཐོ ས ་པའི ་ དགེ ་ སློ ང ་ཤར་ཙོ ང ་ཁ་པ་བློ ་ བཟང་གྲགས་པའི ་ དཔལ་གྱི ས ་

འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ལྔའི་སྔགས་དང་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་གཞུང་ཀུན་ལ་རིང་དུ་ ལེགས་པར་སྦྱངས་ཤིང་། ཁྱད་པར་དུ་གསང་བ་འདུས་པ་འཕགས་པའི་སྐོར་བོད་དུ་ འགྱུར་རོ་ཅོག་དང་། མར་འགོས་ཀྱི་ལུགས་ཀྱི་བཤད་པ་དང་གདམས་ངག་རྣམས་ ལའང་འདྲིས་པར་བྱས་ནས། རྩ་བ་དང་བཤད་པའི་རྒྱུད་རྣམས་ལེགས་པར་སྦྱོར་བའི་

ཚུལ་ལ་མི་འཇིགས་པའི་སྤོབས་པ་རྙེད་པའི་ཚེ། འབྲོག་རི་བོ་དགའ་ལྡན་རྣམ་པར་ རྒྱལ་བའི་གླིང་དུ་སྦྱར་བའོ།།” ཞེས་འཕགས་པ་ཡབ་སྲས་ལྔའི་སྔགས་དང་ཕ་རོལ་ཏུ་

ཕྱིན་པའི་གཞུང་ཀུན་ལ་ཇི་ལྟར་རིང་དུ་ལེགས་པར་གསན་སྦྱོང་གནང་ཚུལ། ཁྱད་

པར་འདུས་པ་འཕགས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་བོད་དུ་འགྱུར་རོ་ཅོག་གསན་བསམ་མཛད་ པ་མ་ཟད། མར་པ་དང་འགོས་ལུགས་ཀྱི་བཤད་པ་དང་གདམས་ངག་རྣམས་ལའང་ ཐུགས་འདྲིས་མཛད་དེ། རྩ་བ་དང་བཤད་པའི་རྒྱུད་རྣམས་སྦྱར་ཏེ་གོ་བ་བཞེས་ཚུལ་

ལ་ཐུགས་མི་འཇིགས་པའི་སྤོབས་པ་རྙེད་པའི་ཚེ་ལྗགས་རྩོམ་གནང་བ་ཡིན་ཞེས་

236

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསུངས་འདུག་གོ། དེ་ལྟར་རྩ་རྒྱུད་དང་། སྒྲོན་གསལ་མཆན་གྱི་ཡང་འགྲེལ། ས་ བཅད་བསྡུས་དོན། མཐའ་གཅོད་མྱུ་གུ་བཅས་སྦྲགས་ཏེ་འཆད་ཉན་གནང་སྲོལ་དེ་ལ་

འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ཞེས་སྔར་རྒྱ་བོད་དུ་མ་གྲགས་ཤིང་། ཕྱིས་ཀྱང་འབྱུང་དཀའ་བ་

དེའི་ལམ་སྲོལ་གསར་བཏོད་གནང་བ་དེ་ནི་ས་གསུམ་དུ་རྙེད་པར་དཀའ་བའི་ཟབ་ གསང་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྐྱེས་བཟང་ངོ་མཚར་རྨད་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་གོ། རྗེ་བདག་

ཉིད་ཆེན་པོས་གསང་བ་འདུས་པའི་སྐོར་གྱི་གསུང་གི་མཛད་པར་ཆ་མཚོན་ན། ཐོག་ མར་རྩ་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་བ་གསང་འདུས་རྩ་རྒྱུད་ལེའུ་བཅུ་བདུན་གྱི་བར་དུ་འགྱུར་ལ་ དག་ཐེར་དཔྱིས་ཕྱིན་པར་མཛད། དེ་ནས་རྩ་བ་དང་འགྲེལ་པ་གཉིས་ཀྱི་ཚིག་དང་

དོན་ཕྱོགས་རེ་བ་དང་རགས་པ་རེ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་མཐའ་ཆོད་པ་དང་དཔྱིས་ཕྱིན་ པར་བཤད་པའི་སྒྲོན་གསལ་གྱི་མཆན་འགྲེལ། ལེའུ་སོ་སོ་དང་། གཞུང་སྤྱིའི་དཀའ་ གནད་རྣམས་ཟུར་དུ་རིགས་པས་དཔྱད་དེ་ཐག་བཅད་པ་མཐའ་གཅོད་རིན་པོ་ཆེའི་

མྱུ་གུ། དེའི་ཐོག་དོན་ཚན་སོ་སོ་དམིགས་འབྱེད་པའི་ས་བཅད་བསྡུས་དོན་བཅས་ ཡོད། གཞུང་ལུགས་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ་ས་བཅད་དང་བསྡུས་དོན་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་

པོ་ཡིན། བསྡུས་དོན་ནི་སྔོན་ནས་རྒྱ་གར་དུའང་བརྩམས་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད། ཤེར་ཕྱིན་བསྡུས་དོན་ལྟ་བུ་མང་པོ་ཡོད། མདོར་བསྟན་ནམ་དོན་བསྡུས་ལྟ་བུ་བཤད་

ཐབས་ཡན་ལག་ལྔའི་ནང་ཚན་བསྡུས་དོན་ཟེར་བ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ས་བཅད་ ནི་བོད་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བརྩམས་སྲོལ་ཞིག་ཡིན། རྒྱ་གཞུང་རྣམས་སུ་ གཞུང་གཞན་གྱི་འགྲེལ་པ་འགྲེལ་བཤད་དམ། གཞུང་རང་ཚན་པ་གང་ཞིག་བརྩམས་ ཀྱང་། ས་བཅད་བཀྲམས་པའི་སྲོལ་མེད། ལེའུ་དང་། སརྒཿ རབ་བྱེད་སོགས་དབྱེ་བ་

ཕྱེ་བ་དང་མ་ཕྱེ་བའང་ཡོད། འོན་ཀྱང་བོད་པའི་གཞུང་ལུགས་རྩོམ་ཚུལ་བཞིན་གཞུང་

སྤྱིའི་ཁོག་འབུབས་པའི་ས་བཅད་བཀྲམས་ནས་བཤད་སྲོལ་རྒྱ་གར་དུ་མ་དར། ལམ་ སྲོལ་འདི་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཞབས་ 237

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདེགས་ལྟ་བུ་ཡིན། དེ་ལྟར་ས་བཅད་ཀྱི་སྒོ་ནས་ལེའུ་སོ་སོའི་དོན་བསྡུས་པའི་ས་

བཅད་བསྡུས་དོན་ཞེས་པ་བཅས་གསུམ་ནི་རྩ་རྒྱུད་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་

རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་ཡིན། དེ་ནས་བཤད་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་བ་ལྷ་མོ་བཞིས་ཞུས་ ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ། ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེ་ཀུན་ལས་བཏུས་པའི་ཊཱིཀཱ རྡོ་རྗེ་འཕྲེང་བའི་ཟིན་

བྲིས་བཅས་གསུམ་ནི་བཤད་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་ལྗགས་ རྩོམ་གསུམ་ཡིན། དེ་རྣམས་བརྩམས་པའི་དུས་ཕལ་ཆེར་འགྱངས་ཁྱད་ཆེན་པོ་མེད་

པར་མངོན། ཁ་ཤས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་ཟིན་ཚར་བ་དང། ཁ་ཤས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་ཟིན་ལ་ཉེ་བ་ དེ་འདྲ་ཡིན་སྲིད། ངས་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་བརྩམས་པའི་དུས་ཚོད་གང་ཡིན་དཔྱད་

རྒྱུ་མ་བྱུང་། དེ་ནས་གཙོ་བོ་རྫོགས་རིམ་དང་འབྲེལ་ཞིང་། གསང་འདུས་འཕགས་ ལུགས་དང་ཡེ་ཤེས་ཞབས་ལུགས་གཉིས་ཀའི་གཞུང་གི་གནད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་

ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་དཀའ་བའི་གནད་གསལ་བར་བྱེད་པ་རིམ་ལྔ་གསལ་ སྒྲོན་ཡིན། རིམ་ལྔ་གསལ་སྒྲོན་ནི་སྔགས་རིམ་ཆེན་མོའི་རྗེས་སུ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་རྒྱ་

ཆེ་ཤོས་དང་གལ་གནད་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན། དེ་བཞིན་དཀྱིལ་ཆོག་དང་། ཟིན་བྲིས། རྣམ་བཤད། སྒྲུབ་ཐབས། ཡིག་ཆུང་། སྨོན་ཤིས། དྲིས་ལན་སོགས་གསང་བ་འདུས་ པ་དང་འབྲེ ལ ་བའི ་ གཞུང་ཚན་ཆེ ་ ཆུང་བཞི ་ བཅུར་ཉེ ་ བ་རྗེ འི ་ གསུང་འབུམ་དུ་

བཞུགས། དེ་ལྟར་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོའི་མདོ་སྔགས་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་སྔགས་ ཕྱོགས་ཀྱི་གདམས་པ་རྣམས་ཕྱི་རབས་ཀྱི་གདུལ་བྱར་རིམ་བཞིན་བརྒྱུད་པའི་རྒྱུད་

པ་ལ་གཙོ་ཆེ་བ་སྲད་རྒྱུད་དང་། དབེན་ས་སྙན་རྒྱུད་གཉིས་སུ་བཞུགས། སྲད་རྒྱུད་ནི་

ཕལ་ཆེར་རྒྱུད་ཆེན་སྦྱིན་པ་དཔལ་བའི་བར་དུ་མན་ངག་དང་ཕྱག་ལེན་རྣམས་ཡིག་ ཐོག་ཏུ་མེད་པར་སྙན་ནས་སྙན་དུ་བརྒྱུད་པ་ཤ་སྟག་ཡིན། དབེན་ས་སྙན་རྒྱུད་ཀྱང་

དབེན་ས་པ་བློ་བཟང་དོན་གྲུབ་དང་། མཁས་གྲུབ་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས། པཎ་ཆེན་བློ་

བཟང་ཆོས་རྒྱན་སོགས་ཀྱི་སྐབས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པ་མ་གཏོགས། གཞན་ཕལ་

238

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆེ་བ་སྙན་རྒྱུད་མན་ངག་གཙོ་བོར་བཞུགས་ཚོད། དབེན་ས་སྙན་རྒྱུད་ཀྱི་ནང་སྙན་ རྒྱུད་སྤྲུལ་པའི་གླེགས་བམ་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་གླེགས་བམ་དེའི་བཀའ་ བབས་པའི་བདག་པོ་མ་གཏོགས། གང་ཟག་ཚང་མས་མཇལ་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་

པར་གྲགས། སྲད་རྒྱུད་ལ་སྤྲུལ་པའི་གླེགས་བམ་ཞེས་པ་ཞིག་ཟུར་དུ་མ་གྲགས་ཀྱང་།

ངས་དཔག་ན་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་དེ་སྲད་རྒྱུད་ཀྱི་སྤྲུལ་པའི་གླེགས་བམ་གྱི་དོད་ ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཀྱང་རུང་ངམ་སྙམ། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་ནས་གང་

ཟག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་ཐུབ་པའི་གླེགས་བམ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། སྲད་ རྒྱུད་ཀྱི་རྒྱུད་པ་འཛིན་པར་མན་ངག་གཙོ་བོ་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་འདི་ལ་ངོས་འཛིན་ གནང་ན་མ་འོས་པར་མ་མཐོང་།

དེ་ལྟ་བུའི་བསྟན་བཅོས་ཁྱད་པར་ཅན། དངོས་དོན་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་

ཚོས་ཀྱང་མ་ཐོན་པའི་མན་ངག་ལེགས་བཤད་རྨད་བྱུང་འགྲན་བྲལ་ཞིག་ཡིན་པར་

ཚད་འཛིན་བྱེད་ཆོག “གཞུང་ལུགས་མང་ཐོས་རིགས་པའི་ལམ་དུ་ཡང་།། ངལ་བ་ མང་བསྟེན་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ཡི།། ཡོན་ཏན་ཚོགས་ཀྱིས་མི་དམན་དུ་མས་ཀྱང་།།

འབད་ཀྱང་རྟོགས་པར་མ་གྱུར་གནས་དེ་ནི།།” ཞེས་གསུངས་པ་དེ་སྐབས་འདིར་ཡང་ སྦྱར་ཆོག་པར་སྣང་། དེ་འདྲའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་ལེགས་བཤད་རྨད་དུ་བྱུང་བ་འདིའི་

འཆད་ཉན་གྱི་རྒྱུན་ཚུགས་ནས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་དེ་ངེས་པར་དུ་ཞུ་ དགོས་པ་ཞིག་དང་། ཞུ་འོས་པ་ཞིག ཞུས་ན་དོན་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་མ་ དགོས།

ང་ཚོ་ཤར་ཕྱོགས་པར་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་བདུན་བརྒྱ་བརྗོད་དུས་དེ་ཙམ་དུས་

ཡུན་རིང་པོ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གྱི་མེད་ཀྱང་། ཨ་མི་རི་ཀ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་དངོས་

པོ ་གང་ཡང་ལོ ་ཉིས ་བརྒྱ་སྔོན་ནས་རེད་ཅེས ་བརྗོ ད་ན་ཧ་ཅང་རྙིང་པ་དང་གནའ་ རབས་སུ་བརྩིས་ཀྱི་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བྱུང་རབས་སྨྲ་བ་ཕལ་ཆེ་བ་ཞིག་གིས་ 239

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཤར་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ བྱུང་རབས་ལ་བཟོ ་ བཅོ ས ་བཏང་ནས་བྱུང་བ་རྣམས་ཕྱི ་ ལོ ་ འགོ ་ ཚུགས་པའི་རྗེས་ལ་འཇོག་པའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་བྱེད་ཐུབ་ཐབས་མེད།

ད་ལྟ་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་ཉིས་སྟོང་ལྔ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ང་བདུན་ཕྱིན་པར་ བརྩི་ཚུལ་དེ་འཕགས་པ་གནས་བརྟན་པའི་བརྩི་ཚུལ་ཡིན་པ་མ་གཏོགས། བརྩི་ཚུལ་

གཞན་པའི་ནང་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་ཉིས་སྟོང་བདུན་བརྒྱ་ཕྱིན་པ་དང་

ལོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་ཕྱིན་པ་དེ་ལྟ་བུའི་ལུགས་མང་པོ་ཡོད། དེ་རྣམས་གང་དག་ པ་དང་གང་མ་དག་པ་ཡིན་པ་བརྗོད་དཀའ། འོན་ཀྱང་འཕགས་པ་གནས་བརྟན་པའི་ བརྩི་ཚུལ་དེ་ཕལ་ཆེར་དག་པ་ཡིན་ནམ་སྙམ། ཁོང་ཚོས་དགོན་པ་ཁག་གི་ནང་ལོ་

ཚད་བརྩི་བའི་ཤིང་གི་ཕྲེང་བ་ཞིག་གཏོང་གི་ཡོད་པས་ངེས་གཏན་ཡིན་ནམ་སྙམ། ད་ ལྟ་ང་ཚོས་གཞི་འཛིན་བཞིན་པ་དེ་ཡིན། འོན་ཀྱང་བོད་པའི་ལོ་ཐོ་ནང་བོད་ཀྱི་བསྟན་ རྩིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ལོ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་འདོད་ཀྱི་ ཡོད།

ཞར་བྱུང་། འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་བརྩམས་ནས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་འཁོར་བའི་

དུས་སྟོན་སྲུང་རྩི་ཞུ་རྒྱུ་རྒྱུད་གྲྭ་གཉིས་ལ་དམིགས་བསལ་འོས་བབ་ཡོད། གང་

ལགས་ཤེ ་ ན། སྔགས་ཀྱི ་ བསྟན་པའི ་ རྒྱུད་འཛི ན ་བྱེ ད ་པོ ་ རྗེ ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ ས ་ཆེ ད ་

དམིགས་ཀྱིས་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་ལ་བཀའ་བབ་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༤༡༣ དང་

༡༤༡༤ ནང་དགའ་ལྡན་དུ་སྒྲོན་གསལ་མཆན་དང་། མཐའ་དཔྱོད་མྱུ་གུ ས་བཅད་ བསྡུས་དོན་བཅས་ལྗགས་རྩོམ་གྲུབ་སྟེ་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ཀྱི་འཆད་ཉན་ཐེངས་ ཁ་ཤས་གནང་ཡོད་པར་སྙམ། དེ་ནས་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་དགོངས་པ་མྱ་ངན་ ལས་འདའ་བར་ཉེ་བ་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༤༡༩ ལོ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དགུང་ལོ་ ༦༣ མམ།

ནུབ་ཕྱོགས་པའི་རྩི་སྟངས་བྱས་ན་ ༦༢ ལ་ཕེབས་པའི་སྐབས་དགོངས་པ་གཞན་ དོ ན ་དུ་གཏད་ནས། སྐབས་རེ ་ སྐུ་གཟུགས་ཕྲན་བུ་མི ་ བདེ ་ བ་ཡོ ད ་པའི ་ རྣམ་པ་

240

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྟན་པས། སློབ་མ་ཚོས་སྟོད་ལུང་ཆུ་ཚན་དུ་ཕེབས་ན་ཕན་རེའི་ཞུ་བ་ཕུལ་བར་

བརྟེན། སྟོད་ལུང་ཆུ་ཚན་ལ་ཕེབས་རྒྱུ་ཞལ་བཞེས་གནང་ནས་ཕེབས། ཕལ་ཆེར་

དབྱར་སྟོན་གཉིས་ཀྱི་མཚམས་སུ་དགའ་ལྡན་ནས་ལྷ་སར་ཕེབས། ལྷ་སར་གཙུག་ ལག་ཁང་དང་ར་མོ ་ ཆེ ་ ལ་སོ ག ས་པར་མཆོ ད ་འབུལ་དང་སྨོ ན ་ལམ་རྒྱ་ཆེ ན ་པོ ་

གནང་། དེ་ནས་སྟོད་ལུང་ཆུ་ཚན་ལ་ཕེབས། སྐྱེ་འགྲོ་མང་པོར་ཆོས་འབྲེལ་དང་ མཇལ་ཁ་གནང་། སྤྱིར་ཆུ་ཚན་ལ་ཕེབས་པ་ཡིན་ཡང་ཞབས་བཅུག་པ་ཙམ་མ་

གཏོགས། ཆུ་ཚན་ལ་ཐུགས་སྣང་ཆེན་པོ་གནང་མེད་པར་མཁས་གྲུབ་རྗེའི་རྣམ་ཐར་ དད་པའི་འཇུག་ངོགས་སུ་གསལ་བ་ལྟར། ཕྱོགས་ཕེབས་ཀྱི་ཁག་འཇོག་ས་ཙམ་

ལས་ཆུ་ཚན་གྱིས་ཐུགས་ཕན་གསོས་རེ་དང་ཆེད་དུ་དེར་ཕེབས་པ་ལྟ་བུའི་ཚུལ་མ་ གནང་། དེ་ནས་ཡར་ཕེབས་སྐབས་འཇམ་དབྱངས་ཆོས་རྗེ་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན་ གྱིས་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་ལྟར་འབྲས་སྤུངས་སུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་སྟེ་ཆོས་མང་

པོ ་གསུངས། དེ ་སྐབས་གསང་བ་འདུས་པའི་རྩ་རྒྱུད་ཀྱི་བཤད་ཁྲིད་འཕྲོ ་བཞག་ གནང་། སྤྱིར་སྟངས་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་སྡེའི་ཟབ་ཁྲིད་འཕྲོ་བཞག་པའི་སྲོལ་མེད་པ་ འདྲ། འཕྲོ་བཞག་ནས་དོ་ནུབ་ཡར་ཕེབས་ཀྱི་ཡིན་གསུངས་པར། བདུན་ཕྲག་ཁ་

ཤས་བཞུགས་ནས་དེའི་འཕྲོ་སྐྱོང་ཡོང་བར་ཞུས་སྐབས། འཕྲོ་གཞག་རྒྱུ་དེ་ཁ་སང་ ནས་ཐག་བཅད་ཟིན་པ་ཡིན་གསུངས་ཏེ་ལྷ་སར་ཕེབས། དེ་ནས་བྱམས་ཆེན་ཆོས་རྗེ་

ཤཱཀྱ་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་བཞིན་སེ་ར་ཆོས་སྡིངས་སུ་ཕེབས། སེ་ར་

ཆོ ས ་སྡི ང ས་ནི ་ སྔོན་ནས་ཡུན་རི ང ་བཞུགས་མྱོ ང ་བའི ་ གནས་ཤི ག ་ཡི ན ། དེ ར ་ བཞུགས་སྐབས་སླར་ཡང་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་དང་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་གནང་ཞིང་། བྱམས་ཆེན་ཆོས་རྗེ་ལ་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་གྲྭ་ཞིག་བཙུག་དགོས་པ་དང་དེའི་མཐུན་རྐྱེན་ སྦྱོར་དགོས་པའི་བཀའ་མངགས་གནང་། གསུང་ཆོས་གྲུབ་པའི་མཇུག་ཏུ། ཁྱེད་རྣམ་

པས་ཡོངས་གྲགས་མཁྱེན་གསལ་བཞིན། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ཀྱི་ 241

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གླེགས་བམ་ཕྱག་ཏུ་བསྣམས་ནས་སློབ་འཁོར་རྣམས་ལ་འདིའི་འཆད་ཉན་རྒྱུད་འཛིན་ བྱེད་རྒྱུ་སུས་ཁུར་དུ་བླང་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་བཀའ་འདྲི་གནང་། བཀའ་འདྲི་ལན་གཉིས་ གནང་བ་དང་། ལན་གསུམ་གནང་བ་ཡིན་ཞེས་བྱུང་རབས་རྣམས་སུ་འདྲ་མིན་བཀོད་

ཡོད། དང་པོ་དེར་ཕལ་ཆེར་ལན་འབུལ་མཁན་མ་བྱུང་བ་ཡིན་པར་སྙམ། མཐའ་མ་རྗེ་

བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་ཡར་བཞེངས་ནས་སྐུ་ཕྱག་གསུམ་ཕུལ་ཏེ་དེའི་ཁུར་ལེན་ངས་ ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པས། རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དགྱེས་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་ནས་འགྲེལ་པ་

བཞི་སྦྲགས་ཀྱི་པོ་ཏི་དང་། གསང་བ་འདུས་པའི་གསེར་སྐུ། དམ་ཅན་ཆོས་རྒྱལ་གྱི་

ཞལ་འབག ཕྱག་མཚན་དབྱུག་ཏོ་དང་ཞགས་པ། འཆམ་གོས་སོགས་གསོལ་རས་ གནང་ནས་ཁྱེད་རང་བློ་འཚབ་དང་ཞུམ་པ་བྱེད་མི་དགོས། ངས་ཆོས་རྒྱལ་ལ་རྩིས་ སྤྲད་ཡོད། ཁྱེད་རང་གཙང་ལ་ཕྱིན་ནས་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་ཚུགས་པ་ཡིན་ན། གནོད་

སྦྱིན་དང་གཤིན་རྗེ་གཤེད་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་པ་དེ་ཚོས་གྲོགས་བྱེད་ཡོང་། ཁྱེད་རང་ ཡར་སླེབས་ན་མཁྱེན་གྱི་རེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དེ་ལྟར་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་ ལ་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་གྱི་བཀའ་བབ་ནས་གླེགས་བམ་རྩིས་སྤྲོད་གནང་བ་བཞིན་

འཆད་ཉན་མཛད་པ་ལས་རྒྱུད་གྲྭ་སྨད་སྟོད་ཀྱི་གྲྭ་ཚང་རིམ་པར་བྱུང་བ་མ་ཟད། སྲད་ རྒྱུད་ཀྱི་བརྒྱུད་པའང་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ།།

དུས་ཕྱི ས ་ཀྱི ་ ཆོ ས ་འབྱུང་འབྲི ་ མཁན་ཁ་ཤས་ཀྱི ས ་རྗེ ་ བཙུན་ཤེ ས ་རབ་

སེངྒེས་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་གྱི་ཁུར་ངས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་ཞུས་པའི་སྐབས། མཁས་

གྲུབ་རྗེས་ཐུགས་མ་རངས་ནས་ཁྲེལ་དགོད་གནང་བ་རེད་ཅེས་བྲིས་ཡོད། དེ་དངོས་

དོན་མིན། དགེ་ལུགས་པའི་ཡིག་ཆ་གང་དུའང་དེ་ལྟར་མི་གསལ། ལྷག་པར་དུ་རྗེ་

བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་དང་མཁས་གྲུབ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་གཉིས་ཕན་ཚུན་ཐུགས་ དད་ཆེ་ཞིང་དམ་གཙང་གི་རྡོ་རྗེའི་སྤུན་གྲོགས་ཡིན་པ་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་པས། གོང་

གསལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དེ་མ་དག་རྒྱུན་འབྱམས་ཤིག་ཡིན། ཡིན་ནའང་བྱུང་རབས་ལ་

242

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་ཁ་ཤས་མགོ་འཁོར་སྲིད་པ་ཡིན་པས། འདིར་གསལ་བཤད་ ཞུས་པ་ཡིན། རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་སློབ་མའི་ནང་སྡེ་ཚན་ཕྱེ་སྐབས་ འཕྲིན་ལས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་བུ་ཆེན་བཞི་ཞེས་པའི་ནང་གི་གཅིག་ཡིན།

འཕྲིན་ལས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་བུ་ཆེན་བཞི་ནི་དང་པོ་འཇམ་དབྱངས་ཆོས་རྗེ་ བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལྡན་དང་། གཉིས་པ་གུང་རུ་རྒྱལ་མཚན་བཟང་པོ། གསུམ་པ་རྗེ་ བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ། བཞི་པ་རྗེ་དགེ་འདུན་གྲུབ་པ་བཅས་ཡིན།

མདོར་བསྡུས་ན། དེ་ལྟར་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེས་ཁས་ལེན་ཞུས་ནས་

གཙང་དུ་ཕེབས། གཙང་གི་ཤར་སྟོད་ལྷུན་པོའི་རྩེའི་སི་ཏུ་བསོད་ནམས་དཔལ་དང་ དེའི་བདག་མོ་ཤཱཀྱ་དཔལ་མོས་སྦྱིན་བདག་ཞུས་ཏེ་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་དབུ་འཛུགས་ ཀྱིས་ལོ་ཁ་ཤས་བཞུགས། དེ་ནས་སྲད་ཀྱི་རྫོང་དཔོན་རིན་ཆེན་རྩེ་པས་སྦྱིན་བདག་

ཞུས་ནས་སྲད་གཞུང་ཞེས་པའི་གནས་དེར་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཞེས་པའི་གྲྭ་ཚང་ཕྱག་

བཏབ། རྒྱུད་པ་གྲྭ་ཚང་དང་པོ་དེ་ཡིན། དེར་གཙང་གི་རྒྱུད་སྟོད་དང་གཙང་གི་སྲད་

རྒྱུད། རྒྱུད་སྟོད་རྙིང་པ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དཔེ་ཆའི་ནང་མཚན་མི་མཐུན་པ་ཡོང་གི་ཡོད། གང་ལྟར་གཙང་ལ་ལོ་གང་འཚམས་ཤིག་བཞུགས་ནས་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་གཙོ་

བོར་གྱུར་པའི་གསང་བ་འདུས་པའི་རྩ་འགྲེལ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་གཞུང་རྣམས་ལ་

འཆད་ཉན་གནང་ཡོད། དེའི་རྗེས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་དགོངས་པ་གཞན་དོན་དུ་གཤེགས་ ནས་ལོ་བཅུ་བཞི་བཅོ་ལྔའི་མཚམས་སུ་སྲད་ཀྱི་རྒྱུད་སྟོད་རྙིང་པའམ་སྲད་རྒྱུད་པ།

ཡང་ན་གཙང་གི་རྒྱུད་སྟོད་རྙིང་པ་ཞེས་པ་དེའི་འཆད་ཉན་གྱི་ཁུར་འདུལ་ནག་པ་

དཔལ་ལྡན་བཟང་པོར་རྩིས་སྤྲོད་གནང་། ཁོང་ལ་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ཀྱི་གླེགས་ བམ་དེ་གནང་ནས་འདིའི་འཆད་ཉན་ཁྱེད་ཀྱིས་མུ་མཐུད་དུ་བྱོས་ཞེས་བཀའ་སྩལ།

འདུལ་ནག་པ་དཔལ་ལྡན་བཟང་པོ་ནས་བརྒྱུད་པའི་གཙང་གི་སྲད་རྒྱུད་ཀྱི་བརྒྱུད་ རིམ་རིང་པོ་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༤༣༣ ལོར་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེ་དབུས་སུ་ཕེབས་ 243

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་དགའ་ལྡན་དུ་བཞུགས་པས། རྒྱུད་སྨད་ཐོག་མར་རྒྱུན་རིང་ཙམ་དགའ་ལྡན་གྱི་ ཆ་ཤས་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། ཕྱི་ལོ་ ༡༤༣༣ ནས་ཕལ་ཆེར་ ༡༥༡༢ དང་ ༡༥༡༣ བར་ དུ་གཏན་བཞུགས་གནང་ཡུལ་དེ་དགའ་ལྡན་དུ་རྒྱུད་ཁང་ཞེས་པ་དེར་བཞུགས་ནས་

ཆོས་ཐོག་ཕན་ཚུན་དུ་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད། ཆོས་ཐོག་ཕེབས་སྲོལ་དུས་ཕྱིས་ཀྱང་ཕལ་ ཆེར་གཅིག་པ་ཡིན་པར་སྙམ། རྒྱུད་སྨད་ཐོག་མ་ནས་ལྷ་སར་གཞིས་ཆགས་མེད།

དགའ་ལྡན་ལ་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་གནང་བ་ནས་བཟུང་དབུས་ཀྱི་རྒྱུད་སྨད་ཞེས་པ་དེ་

བྱུང་ནས་དབྱར་ཆོས་སྐབས་སུ་རྒྱུད་འགྲེལ་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་དང་། སྟོན་ཆོས་

སྐབས་ལ་རིམ་ལྔ་གདན་རྫོགས་དང་། སྦྱོར་བ་ཡན་ལག་དྲུག ནཱ་རོ་ཆོས་དྲུག བདེ་ མཆོག་གི་རྫོགས་རིམ་རྣལ་འབྱོར་ཆེན་པོ། བདེ་མཆོག་གི་རྫོགས་རིམ་གྱི་རིམ་ལྔ།

འཇིགས་བྱེད་ཀྱི་རྫོགས་རིམ་རྣལ་འབྱོར་བཅས་ལ་ཁྲིད་ཆེན་དྲུག་ཟེར། རྒྱུད་པའི་ འཆད་ཉན་གྱི་གཙོ་བོ་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་དང་། ཁྲིད་ཆེན་དྲུག་ཡིན། རྗེས་སུ་ཁྲིད་ ཆེན་དྲུག་གི་ཐོག་ཕྱག་རྡོར་འཁོར་ལོ་ཆེན་པོའི་རྫོགས་རིམ་དང་། གསང་འདུས་ཡེ་

ཤེས་ཞབས་ལུགས་ཀྱི་རིམ་གཉིས་བསྣན་ནས་ཁྲིད་ཆེན་བརྒྱད། ཡང་སྐབས་རེ་ཁྲིད་

ཆེན་བརྒྱད་ཀྱི་ཐོག་དབུ་མའི་ལྟ་ཁྲིད་དང་ལམ་རིམ་གྱི་ཁྲིད་བསྣན་ནས་ཁྲིད་ཆེན་བཅུ་ ལ་སོགས་པ་གསུངས་སྲོལ་འདུག གང་ལྟར་རྒྱུད་གྲྭའི་གསན་བསམ་གཙོ་བོ་འགྲེལ་

པ་བཞི་སྦྲགས་དང་། དེའི་ཞལ་སྐོང་དང་ལྷན་ཐབས་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ཁྲིད་ཆེན་ཁྲིད་ཆེན་ དྲུག་གམ་བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་གནང་སྲོལ་བྱུང་།

ལོ་བཅུ་གསུམ་གྱི་བར་དུ་རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེས་དགའ་ལྡན་དུ་རྒྱུད་

སྨད་པ་བསྐྱངས་གནང་བའི་རྗེས་རྒྱུད་ཆེན་སྦྱིན་པ་དཔལ་གྱིས་འཆད་ཉན་གནང་ ནས་ལོ་གཅིག་ཡས་མས་ཤིག་མ་གཏོགས་བཞུགས་མེད་པར་སྙམ། དེའི་རྗེས་རྒྱུད་

ཆེན་གྲགས་པ་བཟང་པོ་ཡང་རྒྱུན་ཐུང་ཐུང་ཞིག་མ་གཏོགས་བཞུགས་མེད། རྗེ་ བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེས་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་མ་བཞག་ཙམ་གྱི་གོང་རྒྱུད་ཆེན་ཀུན་

244

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགའ་དོན་གྲུབ་དགའ་ལྡན་རྒྱུད་སྨད་ནང་ཞུགས་ནས་གསན་བསམ་གནང་བཞིན་ ཡོད། རྗེ་བཙུན་ཤེས་རབ་སེངྒེའི་སྐུ་མདུན་ནས་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ཀྱིས་མཚོན་ པའི་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་ཆ་ཚང་གསན། རྒྱུད་ཆེན་གྲགས་པ་བཟང་པོ་གཤེགས་པའི་

རྗེས་འཆད་ཉན་གྱི་མཛད་ཁུར་རྗེ་བཙུན་ཀུན་དགའ་དོན་གྲུབ་ལ་བབ་དགོས་པ་ལྟ་བུ་ ཞིག་ཡོད་ཀྱང་། སྐབས་དེར་དེང་སྲོལ་བཞིན་རྒྱུད་པའི་མཁན་པོ་དང་བླ་མ་དབུ་ མཛད་སོགས་བསྐོ་གཞག་གནང་སྲོལ་མེད་པར། གྲྭ་ཚང་རང་གི་ནང་ནས་སུ་ལ་ཞུས་

ན་དེས་གནང་སྲོལ་ཡོད་པ་བཞིན་སྐབས་དེར་ཚང་མ་ཞལ་མཐུན་པོ་ཞིག་མ་བྱུང་ བའི་དབང་གིས་རྗེ་བཙུན་ཀུན་དགའ་དོན་གྲུབ་ལ་འཆད་ཉན་གྱི་མཛད་ཁུར་ཞུ་རྒྱུའི་

གསོལ་འདེབས་ཞུས་མེད། དེ་ཙམ་མ་ཟད་སྲད་རྒྱུད་རང་གི་ནང་དུའང་རྗེ་རིན་པོ་ ཆེའི་གསུང་ཚུལ་དང་ཕྱག་ལེན་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་ཚང་མ་མི་ ཉམས་པར་གནས་པའི་ཆེད་རྒྱུད་པ་གྲྭ་ཚང་གཉིས་པ་ཞིག་ཟུར་དུ་འཛུགས་རྒྱུར་

དགོངས་པ་བཞེས་ནས་རྗེ་བཙུན་ཀུན་དགའ་དོན་གྲུབ་དབུས་སྟོད་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་ ཕེབས་ཏེ་དབུས་སྟོད་བྱམས་པ་གླིང་དུ་ལོ་བཅུ་ཙམ་བཞུགས། ཕྱི་ལོ་ ༡༤༧༤ ལོར་ གྲྭ་གྲངས་ ༣༢ མཉམ་དུ་འཚོགས་ནས་དབུས་སྟོད་ལོར་རྒྱུད་ཀྱི་འཆད་ཉན་ཚུགས་

ནས་ད་ལྟ་རྒྱུད་སྟོད་ཅེས་པའི་གྲྭ་ཚང་འདི་ཉིད་དབུ་བརྙེས་པ་ཡིན། དེ་ལྟར་བརྒྱུད་ རིམ་ཡོང་སྟངས་ལ་གཟིགས་ན། འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་དང་རྒྱུད་ འཛིན་གནང་རྒྱུའི་ཁུར་དེ་རྒྱུད་གྲྭ་གསུམ་གྱི་དགེ་འདུན་པ་ཚོར་བབས་པ་དང་། དེའི་

རྗེས་དྲན་ཡང་རྒྱུད་གྲྭ་རྣམ་པས་གནང་དགོས་པའི་ཐུགས་འགན་དེ་རང་བཞིན་གྱིས་

བབས་པ་དངོས་གསལ་དུ་སྣང་། དེར་བརྟེན་ད་ལམ་ཁྱེད་རང་ཚོས་རྗེས་དྲན་གནང་ རྒྱུའི་དགོངས་པ་འཁོར་བ་དང་ཐག་གཅོད་གནང་བ་དེ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བྱུང་འདུག དེ་

ཡན་ཆད་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་ནས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་འཁོར་བའི་རྗེས་

དྲན་དང་དུས་སྟོན་གནང་དགོས་པའི་དགོས་པ་དང་དམིགས་ཡུལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་ 245

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཞི་དང་པོ་དེ་ཙམ་གྱིས་འཐུས་པ་ཞུས།

བརྗོད་གཞི་གཉིས་པ། རྒྱུད་སྟོད་གྲྭ་ཚང་གིས་ཟླ་བ་འདིའི་ཟླ་མཇུག་ཏུ་

གནང་རྒྱུའི་སྔགས་ཀྱི་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་དེ་དེང་རབས་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལམ་སྲོལ་

དང་མཐུན་པ་ཞིག་ཡོང་ཐབས་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་ཞེས་པ་དེའི་སྐོར། སྤྱིར་ང་ཚོས་ ལས་ཀ་གང་བྱས་དེང་རབས་དང་མཐུན་མིན་བལྟ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡང་

མེད། ང་ཚོའི་ལམ་སྲོལ་ལ་སྐྱོན་ཡོད་པ་ཞིག་དང་དུས་ཚོད་ཡོལ་ཟིན་པ་ཞིག་ཡིན་ན་

སྐྱོན་དེ་སེལ་དགོས་པ་དང་། དུས་དང་མ་འཚམས་པ་རྣམས་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་ དགོས། ང་ཚོའི་སྲོལ་རྒྱུན་སྐྱོན་མེད་པ་ཞིག་ལ་དེང་རབས་པ་ཚོས་སྐྱོན་མཐོང་བའི་ རྒྱུ་མཚན་ཙམ་གྱིས་སྲོལ་རྒྱུན་ལ་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས་དོན་མེད། འོན་ཀྱང་ཤེས་ ཡོན་སློབ་སྦྱོང་དང་འབྲེལ་བའི་བྱ་གཞག་དང་། ཉམས་ཞིབ་དང་འབྲེལ་བའི་བྱ་གཞག་ དེ་དག་གི་ནང་དེང་རབས་ནས་ང་ཚོས་ལེན་ཆོག་པ་དང་། ལེན་དགོས་པའང་མང་པོ་

ཡོད། འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་གདན་ས་གསུམ་དང་། བཀྲ་ཤིས་ལྷུན་པོ། རྒྱུད་གྲྭ་སྟོད་སྨད་སོགས་རྒྱ་གར་དུ་གནས་གཞི་བྱས་ནས་བཞུགས་ཡོད་ཀྱང་ང་ཚོའི་

སློབ་སྦྱོང་ཇི་ཙམ་ཚད་མཐོ་པོ་ཡོད་པ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་གཙུག་ལག་ སློབ་གཉེར་ཁང་ )University) ཁག་དང་གནས་ཚད་མཉམ་པ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་

ངོས་ལེན་ཚད་འཛིན་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཆ་འཇོག་ཡོང་གི་མེད། དེ་ནི་ང་ཚོའི་སློབ་

སྦྱོང་གི་གནས་ཚད་དམའ་དྲགས་པས་མིན། དེང་རབས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་

ཁང་ཁག་ལས་ང་ཚོའི་སློབ་སྦྱོང་གི་གནས་ཚད་མཐོ་བ་མ་ཟད། ལོ་རྒྱུན་ཡང་རིང་བ་ དང་སློབ་ཚན་ཡང་མང་བ་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཆ་མཐོང་མེད་པ་དེ་ཡུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་གནས་ བབ་དང་། ང་ཚོའི་སློབ་སྦྱོང་དང་རྒྱུགས་སྤྲོད་སོགས་གནང་ཕྱོགས་ཡུལ་ཁྲིམས་དང་

མ་བསྟུན་པའི་དབང་གིས་ཡིན། སྤྱིར་ཐར་པ་དོན་གཉེར་གྱི་བློ་ཁོ་ནས་སློབ་སྦྱོང་

གནང་མཁན་དེ་དག་ལ་ལག་འཁྱེར་དང་གནས་ཚད་ངོས་ལེན་དགོས་དོན་མེད་ཀྱང་།

246

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད་ན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་མ་གཏོགས་འགལ་རྐྱེན་དུ་མི་འགྲོ། དེང་

རབས་ཀྱི་མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་དེ་ཚོས་བོད་པའི་རིག་གནས་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་ དུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཐུན་མོང་བའི་རིག་གནས་དེ་དག་གོ་རྟོགས་ཐུབ་པ་ཞིག་ བྱུང་ན་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ལ་ཕན་པ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་སྟབས། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་

ཆེན་པོས་ཡང་ནས་ཡང་དུ་གདན་ས་ཁག་ལ་དེང་དུས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་

ཁང་ཁག་དང་འབྲེལ་བ་གནང་ནས་ཕན་ཚུན་བགྲོ་གླེང་བྱེད་པ་དང་། གོ་རྟོགས་སྤེལ་

རེས་བྱེད་དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་བཀའ་སློབ་གནང་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ དེང་སང་གདན་ས་ཁག་ཁ་ཤས་ཀྱིས་དེང་རབས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ ཁག་ལ་འབྲེལ་བ་གནང་ནས་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་པ་དང་བསམ་ཚུལ་བརྗེ་

རེས་བྱེད་པའི་མགོ་བཙུགས་ཀྱི་ཡོད། དེའི་ཕྱིར་དེའི་ཡན་ལག་ཏུ་དེང་རབས་ཀྱི་སློབ་ གཉེར་དང་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་སྟངས། བགྲོ་གླེང་བྱེད་སྟངས་དེ་དག་ཀྱང་ང་ཚོས་མཁྱེན་ དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། མཁྱེན་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། དེ་དང་མཐུན་པ་གནང་ཐུབ་ན་ ང་ཚོར་ཁེ་ཕན་དེ་ཙམ་མ་བྱུང་ནའང་ཁོང་ཚོར་གནས་ཚུལ་མང་པོ་གསར་རྟོགས་

ཐུབ་པའི་ཁེ་ཕན་ཡོང་ངེས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སློབ་སྦྱོང་གི་ལམ་སྲོལ་དང་

གནས་ཚད་ཇི་ཡིན་དེང་རབས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་རྣམས་ལ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་ པར་ཡང་ཕན་ཐོགས་ཡོང་བར་སྙམ། སྐབས་རེར། གང་ལ་གང་འདུལ་དེ་ལ་དེ་སྟོན་

པ།། ཞེས་གདུལ་བྱ་གཞན་ལ་ཕན་པའི་ཆེད་དུ་གདུལ་བྱ་གཞན་དང་མཚུངས་པར་ སྤྱོད་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞིའི་ནང་། འཇིག་རྟེན་དོན་ མཐུན་གདུལ་བྱའི་དོན་ལ་སྤྱོད།། ཅེས་པ་ལྟར་ཁོང་ཚོ་དང་མཐུན་པར་བྱ་རྒྱུ་གལ་

ཆེན་པོ་ཡིན། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོ་དྲེགས་པ་ཅན་འདུལ་བའི་ཆེད་དུ་འཁོར་ལོ་

བསྒྱུར་བའི་རྒྱལ་པོའི་གཟུགས་སུ་སྤྲུལ་པ་དང་། གདུལ་བྱའི་མཐའ་མ་དྲི་ཟའི་རྒྱལ་པོ་ རབ་དགའ་འདུལ་བའི་ཆེད་དུ་རྒྱུད་མངས་དཀྲོལ་མཁན་ལ་སྤྲུལ་པ་སོགས་གང་ལ་ 247

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གང་གིས་འདུལ་བ་དེ་ལ་དེའི་རྣམ་པ་བསྟན་པ་གདུལ་བྱ་འདུལ་བའི་ཐབས་ཤིག་ཡིན། དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ཕྱོགས་ནང་དེང་རབས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་དང་བགྲོ་གླེང་

བྱེ ད ་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ ལམ་སྲོ ལ ་དེ ་ ང་ཚོ ས ་ཤེ ས ་པར་བྱས་ནས་དེ ་ བཞི ན ་ལག་ལེ ན ་དུ་ བསྟར་ཐུབ་ན། ཕན་ཚུན་གཉིས་ཀར་ཁེ་ཕན་མེད་ཀྱང་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་ཁེ་ཕན་ངེས་ པར་དུ་ཡོད།

སྤྱིར་བགྲོ་གླེང་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན་བྱ་རྒྱུ་ལམ་སྲོལ་གསར་པ་མིན། བགྲོ་

གླེང་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་སྒོ་ནས་སློབ་སྟོན་བྱེད་སྲོལ་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་རྣམ་ འདྲེན་བཞི་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པས་གསར་དུ་གཏོད་པའམ་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་གནང་བ་

ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ན་མ་འོས་པ་མེད། སངས་རྒྱས་མ་བྱོན་པའི་སྔོན་གྱི་རྒྱ་གར་གྱི་

ཆོས་ལུགས་དང་གྲུབ་མཐའ་ཚོར་བལྟས་ན། དེ་དག་གི་རྩ་བའི་གཞུང་དེ་རྣམས་ཡང་ ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱེད་པ་པོས་ཐད་ཀར་བཤད་པའམ་བཀོད་པ་རིག་བྱེད་ལྟ་བུ་དང་།

ཡང་ན་འཇིག་རྟེན་བྱེད་པ་པོའི་གསུང་དེ་འཕྲིན་སྐྱེལ་མཁན་གང་ཟག་ཅིག་གི་བརྒྱུད་ ནས་འོང་བ་ཡེ་ཤུའི་བ་ཡི་བལ་ )Bible) དང་། ཁ་ཆེའི་ཀུ་རན་ )Quran) ལྟ་བུ་

ཡིན། ཇི་སས་ )Jesus) དང་མུཧཱམྨཱད་ )Muhammad) ནི་འཇིག་རྟེན་བཀོད་པ་ པོའི་འཕྲིན་སྐྱེལ་མཁན་ཡིན་པར་འདོད།

སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་མདོ་དེ་ཚོ་ཞལ་ནས་

གསུངས་པ་ཆེས་ཉུང་ཉུང་ཡིན། ཕལ་ཆེ་བ་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པ་དང་རྗེས་སུ་གནང་

བ་ཤ་སྟག་ཡིན། གདུལ་བྱ་ཕན་ཚུན་བགྲོ་གླེང་ངམ་གླེང་མོལ་བྱས་ཏེ་བྱུང་བ་ཡིན། ང་ ཚོས་རྒྱུན་དུ་ཀློག་བཞིན་པའི་མདོ་ཤེས་རབ་སྙིང་པོ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་སངས་རྒྱས་

ཀྱིས་ཞལ་ནས་གསུངས་པ་དེ་ལེགས་སོ་ལེགས་སོ།། རིགས་ཀྱི་བུ། དེ་དེ་བཞིན་ནོ།།

དེ་དེ་བཞིན་ཏེ་ཞེས་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། འཕྲོས་ཕལ་ཆེ་བ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་

ཕྱུག་དང་ཤཱ་རིའི་བུའི་དབར་བགྲོ་གླེང་གནང་བ་ཞིག་ཡིན། ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་ཕལ་ཆེ་

248

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བ་དེ་མཚུངས་ཡིན། དྲི་མ་མེད་པ་གྲགས་པས་ཞུས་པའི་མདོ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། དེའི་

ནང་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་ཞལ་ནས་གསུངས་པའི་ཚིག་ཉུང་ཤས་ལས་མེད། སྨད་ཆ་ བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཇམ་དཔལ་དང་ཁྱིམ་བདག་དྲི་མ་ མེད་པ་གྲགས་པའི་དབར་བགྲོ་གླེང་རིང་པོ་དང། སྟོད་ཆ་མཉན་ཡོད་ཀྱི་དགེ་འདུན་

ནང་ཕན་ཚུན་བགྲོ་གླེང་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། གང་ལྟར་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཆོས་གསུངས་ པའི ་ སྐབས་འདི ་ ཡི ན ་འདི ་ མི ན ་ཞེ ས ་སྟོན་པ་རང་ཉི ད ་ཀྱི ས ་ཐག་བཅད་ནས་མ་ གསུངས་པར་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་དེ་ཚོས་རང་རང་གི་བློ་དང་འཚམས་པའི་

དྲི་བ་དྲིས་ལན། བརྒལ་ལན། འགྲེལ་བརྗོད་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱ་གཏན་ལ་ ཕབ་པ་ཤ་སྟག་ཡི ན ། ཕྱི ་ ལོ ་ མགོ ་ བཙུགས་པའི ་ རྗེ ས ་སུ་གི ་ རི ་ སི ་ )Greece)

དང་། ཨེ་ཐེན་སི་ )Athens) ནང་དུ་བྱུང་བའི་སོཀ་རེ་ཊིས་ )Socrates) དང་ ། པེ་ལེ་ཊོ། )Plato) ཨ་རི་སི་ཊོ་ཊལ་ (Aristotle) ཞེས་པ་སོགས་ཁོང་རྣམས་

ཀྱི ་ ལྟ་གྲུབ་ཀྱི ་ གཞུང་མང་པོ ་ ཡོ ད ་པ་དེ ་ ཚོ འ ང་གླེ ང ་མོ ལ ་ )Dialogue) ལྟ་བུ་ ཡིན། དེ་ལྟར་གང་ཟག་གཉིས་སམ་གང་ཟག་མང་པོ་ཕན་ཚུན་གླེང་མོལ་དང་། དྲི་

བ་དྲི ས ་ལན་གྱི ་ སྒོ ་ ནས་བསམ་ཚུལ་བརྗེ ་ རེ ས ་བྱས་ཏེ ་ སློ བ ་སྦྱོ ང ་དང་། ཉམས་ ཞིབ་བྱེད་པ། ཤེས་ཡོན་ཡར་རྒྱས་གཏོང་བ་སོགས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་

མང་པོ འི ་ སྔོན་ཏེ ་ སངས་རྒྱས་འཇི ག ་རྟེན་དུ་བྱོ ན ་པའི ་ སྐབས་ནས་ཡོ ད ་པ་ཞི ག ་ ཡིན།

དེང་སྐབས་སློབ་གཉེར་ཁང་དང་ཤེས་ཡོན་ཉམས་ཞིབ་སྡེ་ཚན་ཁག་གི་

ནང་བར་ལམ་ཞིག་ནས་དར་བའི་དེང་རབས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ འདྲ་མིན་མང་པོ་ཞིག་ཡོད། དེ་ཚོ་རགས་པ་ཙམ་དུ་དབྱེ་ན། དང་པོ་སེ་མི་ནར་

(Seminar) དང་། གཉིས་པ་སིམ་པོ་སི་ཡམ་ )Symposium) རེད། དེ་གཉིས་

ཀར་བོད་སྐད་དུ་བགྲོ་གླེང་མ་གཏོགས། ཚིག་གཞན་བེད་སྤྱོད་བཏང་བ་ངས་མ་ 249

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐོང་། གསུམ་པ་ཀོ་ལོ་ཀོ་ཡམ་ )Colloquium) དེ་བོད་སྐད་ནང་ཇི་ལྟར་ བསྒྱུར་དགོས་མི་ཤེས། བཞི་པ་པེ་ནལ་ཌི་སི་ཀ་ཤན་ )Panel discussion)

འདི་ལ་བོད་སྐད་ནང་ཁྱད་མཁས་སྡེ་ཚན་གྱི་བགྲོ་གླེང་ཞེས་བརྗོད་ཆོག ལྔ་པ་ཝོརྐ་ ཤོབ་ )Workshop) དེ་བོད་སྐད་ནང་ལས་གྲྭ་ཟེར་གྱི་ཡོད། དཔེར་ན་སེ་མི་ནར་

)Seminar) དང་། སིམ་པོ་སི་ཡམ་ )Symposium) བཅས་ལ་བོད་སྐད་ནང་

བགྲོ་གླེང་ཞེས་བརྗོད་པ་བཞིན་རྒྱ་གར་སྐད་ལ་པ་རི་སཾ་བཱད་གོཥྛཱི་ཞེས་པ་ཡང་དག་

པར་བགྲོ་བ་ཟེར་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན། ཀོ་ལོ་ཀོ་ཡམ་ )Colloquium) དང་པེ་ནལ་ ཌི་སི་ཀ་ཤན་ )Panel discussion) ལ་ཧིན་སྐད་ཐ་སྙད་ཡོད་མེད་མི་ཤེས། ཝོརྐ་ ཤོབ་ )Workshop) ལ་ཀཱརྱ་ཤཱ་ལཱ་ཟེར། དྲུག་པ་ཌི་བེཊ་ )Debate) ཞེས་པ་དེ་

ང་ཚོའི་བོད་སྐད་དུ་རྩོད་པ་ཟེར་བ་དེ་ཡིན། འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་ནང་གི་རྩོད་པ་དེ་ ཡིན། ཧིན་སྐད་དུ་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཐ་སྙད་བྱས་པ་ཡིན་ན་ཤཱསྟྲཱརྠ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན། ཕལ་སྐད་ ནང་བཧས་ཡིན། བདུན་པ་ཌ་ཡི་ལོག་ )Dialogue) ཞེས་པ་དེ་ད་ལྟའི་བར་བོད་

སྐད་ནང་གླེང་མོལ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ཚིག་དོན་ཇི་བཞིན་བྱས་ན་གཉིས་ མོལ་ལམ་གང་ཟག་གཉིས་ཀྱི་གླེང་མོལ་ལ་གོ་དགོས།

བརྗོད་གཞི་བྱེ་བྲག་པ་གཏན་འཁེལ་བྱས་ནས་བརྗོད་གཞི་དེའི་སྟེང་རྩོམ་

ཡིག་འབྲི་མཁན་དང་གཏམ་བཤད་བྱེད་མཁན་ཚོས་རང་རང་གིས་དཔྱད་བྱའི་གནད་ དོན་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ཟུར་དུ་བཏོན་ནས་དེའི་ཐོག་རྩོམ་ཡིག་བྲིས། རྩོམ་ཡིག་

དེའང་དངོས་གནས་ཀྱི་འགྲོ་སྟངས་བཞིན་བྱས་ན། ཐོག་མ་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་སྔོན་གླེང་ ཞིག་དང་། དེའི་འོག་དོན་གནད་གང་གི་ཐོག་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་རྒྱུའི་མདོར་བསྟན་ངོ་

སྤྲོད། དེའི་མཇུག་དེར་དོན་གནད་དེའི་ཐོག་རྩོམ་པ་པོ་རང་གིས་དགག་གཞག་སྤོང་ གསུམ་ཚང་བའི ་ དཔྱད་ཞི བ ་བྱས་ནས་མཐའ་མ་གྲུབ་དོ ན ་མཇུག་བསྡོ མ ས་དང་ བཅས་ཡོ ད ་པའི ་ རྩོ མ ་ཡི ག ་བྲི ས ། རྩོ མ ་ཡི ག ་དེ ་ མཁས་པའི ་ ཚོ ག ས་འདུའི ་ ནང་

250

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཀླགས་པའི་རྗེས་སུ་དྲི་བ་འདྲི་མཁན་དང་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་མཁན་སུ་ཡོད་རུང་། དེ་ལ་དྲི་བ་བཀོད་པ་དང་ཡང་ན་དེར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་པ་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་རྟོག་

ཞིབ་བྱེད་པའི་འགྲོ་ལུགས་དེར་སེ་མི་ནར་ )Seminar) ཟེར་གྱི་ཡོད་པ་ཡིན། སྤྱིར་

སེ་མི་ནར་ )Seminar) ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་གི་རི་སི་ )Greece) སྐད་ནས་ཐོན་པ་

དང་། དེ ང ་སང་ནུབ་ཕྱོ ག ས་ལ་སློ བ ་སྟོན་ཞེ ས ་པ་དེ ་ ལའང་སེ ་ མི ་ ནར་ )Semi-

nar) ཞེ ས ་པའི ་ ཚི ག ་དེ ་ བེ ད ་སྤྱོ ད ་གཏོ ང ་གི ་ ཡོ ད ། རྒྱ་གར་ལ་ཌི ་ པཊ་མེ ན ་ཊ་ ) Department) ཞེ ས ་པ་དེ འི ་ དོ ད ་ལ་ནུབ་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ ལུང་པ་མང་པོ འི ་ ནང་སེ ་

མི་ནར་ )Seminar) དང་སེ་མི་ན་རི་ )Seminary) བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། སེ་མི་ན་

རི་ )Seminary)ཞེས་པ་ཌི་པཊ་མེན་ཊ་)Department)ལྟ་བུ་ཞིག་དང་། སེ་ མི་ནར་)Seminar)ཡང་ཌི་པཊ་མེན་ཊ ་)Department)ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་གོ་བ་

ཡི ན ། (Seminar of Comparative Religion)ཞེ ས ་བརྗོ ད་དུས་ཆོས ་ ལུགས་ཀྱི ་ མཚུངས་བསྡུར་སློ བ ་སྦྱོ ང ་གི ་ ལྟེ ་ གནས་སམ་སྡེ ་ ཚན་ལ་གོ ད་ལྟ་ང་ ཚོ ས ་རི ང ་མི ན ་ཚོ ག ས་རྒྱུའི ་ སེ ་ མི ་ ནར་ )Seminar) ཞེ ས ་པ་དེ ་ སློ བ ་སྦྱོ ང ་དང་

ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དམིགས་བསལ་བ་ཉིན་གཉིས་དང་གསུམ་བཞིའི་དུས་ ཡུན་རིང་གཏན་འབེབས་བརྗོ ད ་གཞི་བྱེ ་ བྲག་པ་གཅིག་གི་སྒྲོ མ ་གཞིའི་སྟེང་

མཁས་པ་མང་པོ ་ ཚོ ག ས་ཏེ ་ རྩོ མ ་ཡི ག ་བཀླགས་ནས་དེ འི ་ ཐོ ག ་བགྲོ ་ གླེ ང ་བྱ་རྒྱུ་ དེར་སེ་མི་ནར་ )Seminar)ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།

སིམ་པོ་སི་ཡམ་ )Symposium) ཞེས་པ་སེ་མི་ནར་ )Seminar)

དང་མི་འདྲ་བ་གང་ཡོད་ཅེ་ན། རྩོམ་ཡིག་ཀློག་མཁན་གཉིས་གསུམ་མ་གཏོགས་

མེད་པར། གཞན་རྣམས་གསན་མཁན་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གནང་མཁན་ཡིན་པ་དང་

། སེ་མི་ནར་ )Seminar) བཞིན་བརྗོད་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོ་མེད་པར་སིམ་པོ་སི་ཡམ་ )Symposium) ནང་བརྗོད་གཞིའི་གནད་དོན་ཕྲ་རུ་བཏང་ནས་རྩོམ་ཡིག་ཀློག་ 251

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཁན་གཉིས་གསུམ་ཇི་ཙམ་ཡོད་ཀྱང་། དེས་དམིགས་བསལ་གྱི་བརྗོད་གཞི་བྱེ་ བྲག་པ་ཟབ་ཅིང་ཕྲ་བ་ཞིག་གི་ཐོག་གནད་འཁེལ་བའི་ཉམས་ཞིབ་གནང་ནས་འཆད་

པ་ཞིག་ལ་སིམ་པོ་སི་ཡམ་ )Symposium) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། སེ་མི་ནར་ ) Seminar) དང་འདི ་ གཉི ས ་རྩོ མ ་ཡི ག ་ཀློ ག ་མཁན་མང་ཉུང་དང་རྩོ མ ་ཡི ག ་གི ་

བརྗོད་གཞི་ལེན་སྟངས་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་ཕྱེ་བ་ཞིག་ཡིན། ཀོ་ལོ་ཀོ་ཡམ་ )

Colloquium) ཞེས་པ་དེ་ཕལ་ཆེར་སིམ་པོ་སི་ཡམ་ )Symposium) དང་

གཅིག་པ་ལྟ་བུ་ལ། ཀོ་ལོ་ཀོ་ཡམ་ )Colloquium) ནི་མི་གཅིག་གིས་བཤད་ ནས་གཞན་ཚང་མས་དེར་དྲི་བ་དང་བགྲོ་གླེང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེའི་དུས་ཚོད་ཀྱང་ ཉིན་གཅིག་དང་ཚོགས་ཐེངས་གཅིག་མ་གཏོགས། ཉིན་གཉིས་གསུམ་མུ་མཐུད་

ནས་འཚོགས་སྲོལ་མེད། ཀོ་ལོ་ཀོ་ཡམ་ )Colloquium) ཞེས་པ་ཐོག་མར་རོ་

མན་ )Roman) དང་གི་རི་སི་ )Greece) རྣམས་སུ་དར་སྐབས་ཕྱི་དྲོ་ཙམ་དུ་

འཚོགས། ཡུན་འཚམས་ཤིག་ནས་ཆང་འཐུང་། དགོང་མོའི་ཁ་ལག་ཟོས་ནས་གྲོལ་ འགྲོ་བས་ཀོ་ལོ་ཀོ་ཡམ་ )Colloquium) ཞེས་པ་དེ་བྱུང་བ་འདྲ། བརྗོད་གཞི་

གང་རུང་ཞི ག ་གི ་ ཐོ ག ་ཏུ་མི ་ གཉི ས ་གསུམ་ཞི ག ་གི ས ་བགྲོ ་ གླེ ང ་བྱེ ད ་རྒྱུ་ཡོ ད ་པ་ ཞིག་ཡིན། དེ་ནི་དེང་སང་རྒྱ་གར་གྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ཁག་གི་ནང་དར་

སོ་དེ་ཙམ་མེད། པེ་ནལ་ཌི་སི་ཀ་ཤན་ )Panel discussion) ཞེས་པ་དེ་ཁྱད་ མཁས་སྡེ་ཚན་གྱི་གླེང་མོལ་ཉན་མཁན་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་། དྲི་བ་འདྲི་བ་དང་བགྲོ་ གླེང་བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་མེད་པ་དང་། སྡིངས་ཆའི་སྒང་ལ་མི་བཞི་ལྔ་ཞིག་གི་སྡེ་ཚན་ ཆུང་ངུ་ཞིག་བཟོས་ཏེ་དེ་ལ་བརྗོད་གཞི་ཞིག་སྤྲད། བརྗོད་གཞི་དེའི་ཐོག་ལ་མི་གསུམ་

བཞི་ཁོང་ཚོའི་ནང་ཕན་ཚུན་དྲི་བ་དྲིས་ལན་དང་བགྲོ་གླེང་བྱས་ནས་མང་ཚོགས་

ཀྱིས་ཉན་པ་དེ་ལ་པེ་ནལ་ཌི་སི་ཀ་ཤན་ )Panel discussion) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ ཡོད། ཝོརྐ་ཤོབ་ )Workshop) ཞེས་པ་སློབ་སྦྱོང་སྤྲོད་པའི་རྣམ་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་

252

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡིན། ཆ་ཤས་ལེན་མཁན་མི་ཉི་ཤུ་སུམ་ཅུ་ཇི་ཙམ་ཡོད་ནའང་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་མཁན་

མི་གཅིག་གཉིས་གང་རུང་ཞིག་གིས་བརྗོད་གཞི་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གི་ཐོག་ཟབ་ སྦྱོང་ཞིབ་ཕྲ་བྱེད་པར་ཝོརྐ་ཤོབ་ )Workshop) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།

ཌི་བེཊ་ )Debate) ཞེས་པ་དེ་རྩོད་པ་རང་ཡིན། ང་ཚོས་ཆོས་རྭའི་ནང་

རྩོད་པ་རྩོད་པ་ཇི་བཞིན་མི་གཉིས་གསུམ་ཇི་ཙམ་ཡོད་ཀྱང་དེས་བརྗོད་གཞི་གཅིག་

གི་ཐོག་དམ་བཅའ་མི་འདྲ་བ་ཐ་དད་དུ་བཟུང་ནས་དེའི་ཐོག་རྩོད་པ་རྒྱག་པ་དེ་ཌི་ བེཊ་ )Debate) ཡིན། དེང་སང་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་རྩོད་པ་དེ་འགྲན་བསྡུར་གྱི་

རྣམ་པ་ཤ་སྟག་ཡིན། མཉམ་རུབ་ཀྱི་རྣམ་པ་ཕལ་ཆེར་མེད། ཁྲིམས་རྩོད་པ་ཚོས་ ཁྲིམས་ཁང་ནང་རྩོད་པ་རྒྱག་པ་དེར་ཡང་ཌི་བེཊ་ )Debate) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།

ཌ་ཡི་ལོག་ )Dialogue) ཞེས་པ་དེ་དེང་སང་བེད་སྤྱོད་ཆེན་པོ་ཡོད། ༸གོང་ས་ ༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་པ་དེ་ཌ་ཡི་ལོག་)

Dialogue) གི་དུས་རབས་ཤིག་ལ་བསྒྱུར་དགོས་པ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཀྱི་ཡོད།

ཌ་ཡི་ལོག་ )Dialogue) ཞེས་པ་མི་གཉིས་སམ་ཡང་ན་མི་མང་པོས་ཕན་ཚུན་གོ་ བརྡ་འཕྲོད་པོའི་ཐོག་ནས་གཅིག་གིས་གང་བཤད་པ་དེ་གཞན་པ་དེས་ཤེས་པར་

བྱེད་པ་དང་། གཞན་པ་དེས་གནས་ཚུལ་མཁྲེགས་བཟུང་མ་ཡིན་པར། མི་གཉིས་

ཀྱི་བསམ་ཚུལ་དང་ལངས་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པ་ཡོད་ན་ཕན་ཚུན་གོ་བསྡུར་བྱས་ཏེ་ ཐུན་མོང་བའི་བསམ་ཚུལ་དང་ལངས་ཕྱོགས་ཤིག་བཙལ་ཐུབ་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་

བྱེད་པ་དེར་ཌ་ཡི་ལོག་ )Dialogue) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ཚིག་དེ་སོཀ་རེ་ཊིས་ )Socrates) ཀྱི་རྒྱུད་པས་བེད་སྤྱོད་མང་པོ་བཏང་ཡོད་ལ། ཉེ་བའི་དུས་སུ་ཇི་དྡུ་

ཀྲིཥྞམཱུརྟི་ )Jiddu Krishnamurti) མཆོག་གིས་རྒྱུན་དུ་བེད་སྤྱོད་གནང་གི་

ཡོད། ཁོང་གི་ལྟ་གྲུབ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་ལམ་ནི་ཌ་ཡི་ལོག་ )Dialogue) ཞེས་པ་དེ་རང་གཙོར་བཟུང་གནང་གི་ཡོད། 253

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ད་རེས་ཚོགས་རྒྱུའི་བགྲོ་གླེང་དེ་སེ་མི་ནར་ )Seminar) ཡིན་པར་

བརྟེན། རྩོ མ ་ཡི ག ་འབྲི ་ མཁན་ཆེ ད ་དམི ག ས་ཀྱི ས ་གདན་འདྲེ ན ་ཞུས་ཡོ ད ་ཅི ང ་།

ཁོང་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་ལྗགས་ཀློག་གནང་། རྩོམ་ཡིག་ལྗགས་ཀློག་གནང་བའི་རྗེས་

སུ་རྩོམ་ཡིག་དེར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་མཁན་དང་དྲི་བ་འདྲི་མཁན་ཟུར་དུ་བསྐོས་ པའང་ཡོད་སྲིད་ལ། ཟུར་དུ་བསྐོས་པ་མེད་ན་སུས་གནང་ནའང་འགྲིགས། འོན་ཀྱང་ དྲི ་ བ་འདྲི ་ སྟངས་དང་འགྲེ ལ ་བརྗོ ད ་བྱེ ད ་སྟངས་ནམ་རྒྱུན་ང་ཚོ ་ ཆོ ས ་རྭའི ་ ནང་གི ་

རྩོད་པ་རྩོད་སྟངས་དང་ཅུང་ཙམ་མི་འདྲ་བ་དགོས་པ་ཡིན། དེ་མེད་ན་སེ་མི་ནར་ )

Seminar) མ་ཆགས་པར་ཌི་བེཊ་ )Debate) སྟེ་རྩོད་པ་ཆགས་པའི་ཉེན་ཁ་

ཡོད། དེ་ལྟར་ཆགས་ན་བགྲོ་ཚོགས་སུ་ཕེབས་པའི་མི་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཆ་ཤས་ ལེན་མ་ཐུབ་པར་མི་གཉིས་དབར་གྱི་རྩོད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་སྲིད།

སེ ་ མི ་ ནར ་ )Seminar) པ་རི ་ སཾ བཱ ད་བྱེ ད ་དུས་དྲི ་ བ་དྲི ས ་ལན་བྱེ ད ་

སྟངས་དང་། ཌི་བེཊ་ )Debate) ཤཱསྟྲཱརྠ་བྱེད་དུས་དྲི་བ་དྲིས་ལན་བྱེད་སྟངས་ གཉིས་པོ་ལ་གཞི་རིམ་གྱི་ཁྱད་པར་གང་ཡོད་ཅེ་ན། རྩོད་པ་རྩོད་པའི་སྐབས་སྔ་ རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་གཉིས་ཞེས་རྩོད་པ་རྩོད་མཁན་དང་ལན་རྒྱག་མཁན་གཉིས་དབྱེ་བ་ ཕྱེ་ཡོད་པས། ལན་རྒྱག་མཁན་དེས་རང་གི་དམ་བཅའ་གང་བཟུང་བ་དེ་ལ་རིགས་

པའི་གནོད་པ་མི་འཇུག་པའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཅིང་། རྩོད་པ་རྩོད་མཁན་དེས་དམ་ བཅའ་དེ་འགོག་པའི་རིགས་པ་དང་ལུང་གང་ཐུབ་གཏོང་ཐབས་བྱེད་པ་ཡིན་པས། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་གནས་ལུགས་ངོ་མ་གང་ཡིན་མཉམ་རུབ་བྱས་ནས་

འཚོལ་བའི་འདུན་པ་མེད་པར། རྒོལ་བ་གཅིག་གི་དམ་བཅའ་དེ་རྒོལ་བ་གཞན་པ་

དེས་རིགས་པའི་ལམ་ནས་རྩ་མེད་གཏང་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཅིང་། དེ་བཀག་ ཐུབ་ན་དམ་བཅའ་གསར་པ་ཞིག་རྙེད་ཀྱང་རུང་མ་རྙེད་ཀྱང་རུང་གནད་འགག་དེ་

ཙམ་མེད་པར་བརྩིས་པ་དེ་རྩོད་པ་རྩོད་པའི་སྐབས་ཀྱི་འགྲོ་སྟངས་ཤིག་ཡིན། སེ་

254

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མི་ནར་ )Seminar) གྱི་བགྲོ་གླེང་བྱེད་པའི་སྐབས་དྲི་བ་འདྲི་ཆོག་ཅིང་། དོགས་ པ་སློང་ཆོག་ཀྱང་། དྭོགས་སློང་བྱེད་སྟངས་རྒོལ་སྔ་རྒོལ་ཕྱི་རྒོལ་དབྱེ་བ་མ་ཕྱེ་བར་ ཆ་ཤས་ལེན་མཁན་གཉིས་ཀས་བརྗོད་བྱ་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གི་ཐོག་ཞིབ་འཇུག་ གི་ལམ་ནས་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གང་ཡིན་པ་དེ་གསལ་པོ་བཟོ་ཐབས་སུ་

མཉམ་རུབ་བྱས་པ་མ་གཏོགས། རྩོམ་ཡིག་ཀློག་མཁན་གྱི་དམ་བཅའ་རྩ་མེད་གཏོང་ རྒྱུར་དམིགས་ཏེ་དྲི་བ་དྲིས་པ་མ་ཡིན་པར། ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་དྲི་བའི་ལན་ཡང་

དག་པ་ཞིག་རྙེད་པའི་ཆེད་དུ་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་དཔྱད་པའི་འདུ་ཤེས་གཟུང་དགོས།

རྩོད་པ་རྩོད་པའི་སྐབས་རིགས་ལམ་གཏོང་མཁན་གྱིས་འཛིན་མཚམས་ཕར་མི་ བསླབ་ཅིང་། དམ་བཅའ་བའི་འཛིན་མཚམས་དེ་བཀག་པར་ལན་གྱིས་ཟློག་པར་མི་

ནུས་པའི་ཐལ་བ་ཞིག་རྙེད་ཐབས་གཙོར་བཟུང་བྱས་པ་ཡིན། སེ་མི་ནར་ )Seminar) ནང་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་གནས་ལུགས་འཚོལ་རྒྱུ་གལ་ཆེར་བརྩིས། གཞན་ཡང་

རྩོད་པ་རྩོད་པའི་སྐབས་རིགས་པ་བཞིའི་ནང་ནས་འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་རྐྱང་པ་ བེད་སྤྱོད་གཏོང་བ་དང་། བགྲོ་གླེང་གནང་བའི་སྐབས་རིགས་པ་བཞི་ག་བེད་སྤྱོད་ གཏོང་ཆོག སྤྱིར་ང་ཚོར་རིགས་པ་བཞི་ག་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན། “ཇི་ལྟར་ཐོས་པའི་ དོན་ལ་རིགས་པ་བཞིས།། ཉིན་དང་མཚན་དུ་ཚུལ་བཞིན་རབ་བརྟགས་ནས།། བསམ་

བྱའི་གནས་ལ་བསམས་ལས་བྱུང་བ་ཡི།། རྣམ་དཔྱོད་བློ་ཡིས་ཐེ་ཚོམ་ཆོད་པར་ ཤོག།” ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་དཔྱད་སྒོམ་བྱེད་པའི་སྐབས་འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་ རྐྱང་པ་མ་ཡིན་པར། བྱ་བ་བྱེད་པའི་རིགས་པ་དང་། ལྟོས་པའི་རིགས་པ། ཆོས་ཉིད་ ཀྱི་རིགས་པ། འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་བཞི་ག་གང་ལ་གང་འཚམས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་

དགོས། དེར་བརྟེན་སེ་མི་ནར་ (Seminar) གྱི་བགྲོ་གླེང་བྱེད་པའི་སྐབས་ལམ་

སེང་གནས་ཚུལ་གཅིག་ལ་ཁྱབ་པ་ཐལ་མ་ཁྱབ་པ་ཐལ་ཞེས་འགག་རྩ་ལ་བཀར་ནས་ དགག་སྒྲུབ་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པར། འདི་ལྟར་བྱེད་ན་གང་འདྲ་འདུག ཡང་ན་འདི་ལྟར་ 255

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱེད་ན་གང་འདྲ་འདུག་ཅེས་འཐད་སྒྲུབ་ཀྱི་རིགས་པ་དང་མཉམ་དུ་བྱ་བ་བྱེད་པའི་

རིགས་པ་དང་། ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པ། ལྟོས་པའི་རིགས་པ་རྣམས་གང་དུ་གང་ འཚམས་བེད་སྤྱོད་གནང་དགོས། བགྲོ་གླེང་གི་མཇུག་སྡོམ་དུ་གྲུབ་དོན་སྟོན་རྒྱུ་ཡོད་

པ་ཞིག་དགོས་ཤིང་། དེ་རྙེད་པ་ལ་རྒོལ་བ་གཅིག་གིས་འབད་བརྩོན་དང་རྒོལ་བ་

གཞན་དེས་འགལ་ཟླ་བྱེད་པ་མ་ཡིན་པར་བགྲོ་གླེང་ནང་ཆ་ཤས་ལེན་མཁན་ཚང་ མས་དཔྱད་གཞི་གང་གི་ཐོག་དཔྱད་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེའི་དཔྱད་མཐའི་གྲུབ་དོན་

རྙེད་ཐབས་ལ་མཉམ་རུབ་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེ། ང་ཚོ་གདན་སའི་ནང་རྩོད་པར་བྱང་བ་ དེ་ཚོར་དྲི་བ་དྲིས་ལན་མགོ་ཚུགས་མ་ཐག་ཁྱབ་མཐའ་གཏོང་བ་དང་ཐལ་ངག་བཀོད་

པའི་གོམས་གཤིས་དེ་སླེབས་སྲིད། ད་ལྟ་ང་ཚོར་སེ་མི་ནར་ )Seminar) འགྲོ་བའི་ བགྲོ་གླེང་གི་གོམས་གཤིས་དེ་ཙམ་མེད་སྟབས། ལམ་སྲོལ་གསར་པ་དེར་བྱང་ཆ་

མེད་པའི་སྐུ་ངལ་ཡོང་སྲིད། གང་ལྟར་བགྲོ་གླེང་གི་གནས་སྐབས་གང་དུའང་མཚན་ ཉིད་པས་རྩོད་པ་རྒྱག་སྟངས་ལྟ་བུ་མ་ཡིན་པར། བོད་དུའང་མཚན་ཉིད་ལ་བྱང་པ་

མེད་ཅིང་། ཚད་མའི་གཞུང་ལ་གསན་བསམ་གནང་མ་མྱོང་བའི་ཐུན་མོང་རིག་

གནས་མཁས་པ་དེ་ཚོས་གོ་བསྡུར་བགྲོ་གླེང་གནང་སྟངས་དང་མཚུངས་པར་གནང་

དགོས། དེ་ལྟར་ཡོང་བར་དྲི་བ་འདྲི་མཁན་ཚོས་རྩོམ་ཡིག་ཀློག་པ་པོ་དེའི་རྩོམ་ཡིག་

ནང་བསྟན་པའི་དོན་དེ་ཚོ་བརྗོད་བྱ་དང་རྗོད་བྱེད་གང་གི་ཆ་ནས་འགལ་བ་ཞིག་གང་ དུ་འདུག་བསྒྲུག་རྒྱུ་དམིགས་ཡུལ་གྱི་གཙོ་བོར་མ་བཟུང་བར་རྩོམ་པ་པོ་དེས་བརྗོད་

གཞི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་གོ་བ་གང་འདྲ་ཞིག་ལེན་ཡོད་པ་དང་། འདོད་ཚུལ་གང་འདྲ་ཞིག་

གི་ཐོག་ནས་རྩོམ་ཡིག་དེའི་སྒྲོམ་གཞི་བསླངས་ཡོད་པ། ཁོང་གི་བསམ་བློའི་ནང་ཡོད་ པའི་སྒྲོམ་གཞི་དེ་ལུང་དང་མཐུན་པ། རིགས་པ་དང་མཐུན་པ། གནོད་པ་མེད་པ་ཞིག་

ཡིན་ནམ། ཡང་ན་དེར་མ་འདང་བ་དང་སྐྱོན་ཆའི་རིགས་ཡོད་ན་ཇི་ལྟར་བྱས་ནས་ ཞན་ཆ་དེ་བསྐང་དགོས་ཀྱི་འདུག ཆད་པ་དེ་གསབ་དགོས་ཀྱི་འདུག ཡོ་བ་དེ་བསྲང་

256

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགོས་ཀྱི་འདུག་སྙམ་དུ་མཉམ་རུབ་ཀྱི་འདུ་ཤེས་ཤིག་གིས་བགྲོ་གླེང་གནང་ཐུབ་པ་ ཡིན་ན་དེང་རབས་དང་མཐུན་པའི་བགྲོ་གླེང་གི་རྣམ་པ་གསལ་པོ་སྟོན་ཐུབ་རྒྱུ་རེད།

ཚོགས་ཐེངས་གཅིག་གི་ནང་སེ་མི་ནར་ )Seminar) གྱི་བགྲོ་གླེང་བྱེད་

སྟངས་ཆ་ཚང་ངོ་སྤྲོད་ཞུ་ཐུབ་རྒྱུ་དཀའ་ཞིང་། ཉམས་མྱོང་གི་ཐོག་ནས་རིམ་པས་ གོམས་གཤིས་འཇགས་དགོས་པ་མ་གཏོགས། མཚན་ཉིད་བཞག་པ་ལྟ་བུའི་ངོ་སྤྲོད་ ཞུ་རྒྱུ་མེད། དུས་ཚོད་ཀྱང་གང་འཚམས་བརྒལ་སོང་། དེར་བརྟེན་ངས་གཏམ་བཤད་ འདིར་མཚམས་འཇོག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དཔལ་ལྡན་སྟོད་རྒྱུད་གྲྭ་ཚང་གིས་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོའི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་

བསྟན་བཅོས་འགྲེལ་པ་བཞི་སྦྲགས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་ནས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་འཁོར་བའི་ རྗེས་དྲན་དུས་སྟོན་གནང་བ་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཀྱི་འོས་སུ་གྱུར་པ་ཡིན་པས། ལམ་ ལྷོང་ཡོང་བའི་སྨོན་འདུན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།།

257

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སུ་ཇ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭར་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༈ ༢༠༡༤ ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་སུ་ཇཱ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭའི་དགེ་ ལས་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་ གནང་བའི་གསུང་བཤད།

༄༅།། དེ་རིང་འདིར་ཚོགས་འདུར་ཕེབས་པའི་དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པ། སུ་ཇཱ་

བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེའི་ངེས་སྟོན་པ་དང་། སློབ་སྤྱི། དགེ་ལས། བརྩེ་བའི་སློབ་ཕྲུག་བཅས་ ཚང་མར། འདིར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་བཞིན། ཐེངས་འདིར་དམིགས་བསལ་དགོས་མཁོ་

ཞིག་གི་ཐོག་གོ་པཱལ་པུར་དང་། རྡ་སྟེང་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ། དེ་བཞིན་སློབ་གྲྭ་འདི་ བཅས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གསུམ་ལ་གནས་ཚུལ་འགའ་ཤས་གསལ་བཤད་བྱེད་རྒྱུའི་ཆེད་

དུ་བཅར་བ་ཡིན། ཁ་སྔོན་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཟླ་མཇུག་ལ་བཅར་རྒྱུ་བྱས་པ་རེད། འོན་ ཀྱང་སྐབས་དེར་གཟུགས་གཞི་བདེ་མིན་ལ་བརྟེན་བཅར་ཐུབ་མ་སོང་བས་དགོངས་

སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་རིང་འདིར་གསལ་བཤད་དང་གོ་བསྡུར་ཞུ་རྒྱུའི་བརྗོད་གཞི་ནི།

ཉེ ་ ཆར་རྡ་སྟེང་བོ ད ་ཕྲུག་ཁྱི མ ་སྡེ འི ་ ནང་བོ ད ་རི ག ས་མང་པོ ་ ཞི ག ་ལ་༧གོ ང ་ས་ ༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་སྐབས་ དཔལ་ལྡན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་དང་དཔལ་ལྡན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་རྣམ་

པ་གཉིས་ལ་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས་རེ་འདུན་ཞུས་པ་བཞིན་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་བོད་ མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་གཟིགས་ཕྱོགས་དང་སྲིད་བྱུས། བཞེངས་ཕྱོགས་གང་ཡིན་

སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་རྒྱུའི་ལས་རིམ་ཞིག་བཟོས་འདུག སྐབས་དེར་དཔལ་ལྡན་སྲིད་ སྐྱོང་མཆོག་དང་དཔལ་ལྡན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ གསུང་བཤད་ཟབ་རྒྱས་གནང་འདུག གསུང་བཤད་དེའི་མཇུག་ཏུ་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་དྲི་

258

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བ་དྲིས་ལན་སྐབས་དྲི་བ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཞུས་འདུག ཚོགས་གཙོར་དྲི་བ་ཞུ་ མཁན་ལྔ་དང་། སྲིད་སྐྱོང་ལ་དྲི་བ་ཞུ་མཁན་དྲུག་བཅས་ཁྱོན་དྲི་བ་བཅུ་གཅིག་བྱུང་

འདུག དྲི་བ་ཚང་མ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་མ་རེད། འོན་ཀྱང་དེའི་ནང་ནས་ང་ཚོས་དོ་སྣང་ བྱེད་དགོས་པའི་དྲི་བ་དྲུག་འདུག དྲི་བ་དྲུག་པོ་དེ་ཚིག་བརྗོད་བཟོ་སྟངས་འདྲ་མིན་ ཙམ་མ་གཏོགས། དོན་སྙིང་དྲི་བ་ཞུ་མཁན་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་ འབྲང་བ་ཚོར་༸གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གནང་

ཕྱོགས་ཡང་དག་པ་ཞིག་དང་དྲང་པོ་རང་མ་བྱུང་བའི་ཚོར་སྣང་ཡོད་པའི་བཟོ་འདྲ་ ཞིག་དྲི་བའི་ནང་འཐོན་འདུག གང་ལགས་ཤེ་ན། དྲི་བ་འགའ་ཤས་ནང་དེང་སྐབས་

དོལ་རྒྱལ་གནས་སྟངས་འདི་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བ་ཆགས་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་ སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན། དེར་ང་ཚོས་ཁ་

གཏད་དང་གདོང་ལེན་ཤུགས་ཆེ་བྱས་ཚེ་བོད་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཆིག་བསྒྲིལ་ལ་ གནོད་ཀྱི་མ་རེད་དམ་ཞེས་དང་།

མ་འོངས་པར་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་སྐབས་ཁོང་ཚོའི་ནུས་ཤུགས་

མུ་མཐུད་བསྡད་པ་ཡིན་ན། བོད་པ་ཁ་བྲལ་ལ་ཕྱིན་ནས་རྒྱ་གར་དང་པ་ཀི་སི་ཐན་ རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཆགས་པ་བཞིན་གནས་ཚུལ་དེ་འདྲ་ཡོང་རྒྱུ་མ་རེད་དམ་ཞེས་དང་།

སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁོང་ཚོར་དབྱེ་འབྱེད་བྱས་པ་དེ་དྲང་བདེན་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་དམ་ཞེས་ དང་། ལྷག་པར་དྲི་བ་གཏོང་མཁན་སློབ་ཕྲུག་དེས་མཐོང་ཚུལ་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁོང་ ཚོར་ཕྲན་བུའི་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ། དཔེར་ན། སློབ་གྲྭའི་ནང་དུ་སློབ་ཕྲུག་

གཅིག་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་མཁན་ཡིན་པ་ཤེས་ན། སློབ་ཕྲུག་གཞན་ཚོས་ཁོ་ལ་མཐོང་ ཆུང་དང་མི་དགའ་བ་བྱ་རྒྱུའི་གནས་ཚུལ་དང་། ཟ་ཁང་དང་ཚོང་ཁང་སོགས་ནང་ དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་མ་ཕེབས་རོགས་ཞེས་སྦྱར་ཡིག་སྦྱར་བ་དེ་དག་ཨིན་ཚིག་

Social discrimination ཞེས་པ་འདི་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དབྱེ་ 259

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འབྱེད་ཆགས་རྒྱུ་མ་རེད་དམ་ཞེས་དང་། སྤྱིར་བཏང་ནས་མི་ཚང་མར་ཆོས་དད་རང་

དབང་གི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་དགོས་ཀྱི་མ་རེད་དམ། ཡང་ཨིན་ཚིག་གཞན་ Secularism བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་རྒྱ་གར་ནང་བཞིན་ཆོས་ལུགས་གང་འདྲ་ཞིག་བྱས་པའམ་སྤེལ་ བ་ཡིན་ནའང་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས་པ་མ་རེད་དམ་ཞེས་པའི་དྲི་བ་ཁག་དྲུག་ཙམ་

བྱུང་འདུག སྐབས་དེར་གསུང་བཤད་རྒྱུན་རིང་གནང་ནས་མཐའ་བསྡོམས་བརྒྱབ་ རྒྱུའི་དུས་ཚོད་ལ་བསླེབས་པར་བརྟེན། ལན་འདེབས་འགྲེལ་བཤད་གསལ་པོ་གནང་

རྒྱུའི་དུས་ཚོད་མ་བྱུང་བ་དང་། དེ་རྗེས་གསལ་བཤད་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྒྲིག་གནང་ སྐབས་ཚོགས་འདུ་གྲོལ་ཟིན་པར་བརྟེན། དེ་ཚོའི་ཐོག་གསལ་བཤད་ངེས་པར་དུ་

དགོས་པ་གཟིགས་ནས་དེའི་སྐོར་གསལ་བཤད་བྱས་ན་ཞེས་དེ་རིང་འདིར་ལྷན་

འཛོམས་བྱུང་ཡོད། དེར་བརྟེན་དེ་རིང་ངས་ཁྱེད་ཚོར་འདིར་སྙན་གསན་ཞུ་རྒྱུ་ནི་དྲི་ བ་དེ་ཚོའི་ནང་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་ཤ་སྟག་མ་གཏོགས། སྤྱིར་དོལ་རྒྱལ་གྱི་བྱུང་

རིམ་དང་དེའི་གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་མེད་ལ། དུས་ཚོད་ཀྱང་འདང་ ངེས་མེད། དེ་ཚོའི་སྐོར་ཁྱེད་ཚོས་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་ཤག་རེད། གལ་ཏེ་གསལ་པོ་ མཁྱེན་གྱི་མེད་པ་ཡིན་ན་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་དུ་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ནས་

གཟིགས་བདེ་པོའི་ཕྱག་དེབ་མང་པོ་ཡོད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་

གསལ་བསྒྲགས་དང་གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་དེབ་སྔ་ཕྱི་རིམ་པས་དཔར་སྐྲུན་གནང་ ཡོད། གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་ངོས་ནས་ཆེད་མངགས་རྩོམ་སྒྲིག་

ཚོགས་ཆུང་བཙུགས་ནས་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་དེབ་བྲིས་པ་དང་གང་ཟག་སྒེར་ངོས་ནས་བྲིས་ པ་དེ་འདྲའང་ཡོད། ཉེ་ཆར་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་གདན་ས་ཁག་གི་རྩོམ་

སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས་བྲིས་པའི་དེབ་དེ་འདྲ་ཡོད། དེ་དག་གཟིགས་ན་གསལ་པོ་

མཁྱེན་རྒྱུ་རེད། ང་དེ་རིང་མི་སྒེར་གཅིག་གི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་བཅར་བ་ཡིན་མ་ གཏོགས། སྒྲིག་འཛུགས་དང་སྡེ་ཚན་གང་གིའང་སྐུ་ཚབ་མཚོན་གྱི་མེད། དེར་བརྟེན་

260

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ངས་མཐོང་ཚུལ་དང་སྤྱིར་སྟངས་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་གང་ཡིན་པ་རྣམས་ངོ་སྤྲོད་

ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཁ་སང་སློབ་ཕྲུག་ཁག་གི་དྲི་བ་དེ་དག་འཁོར་ཐག་ནས་ངས་ཆ་ཚང་ཡག་ པོ་བྱས་ནས་ཉན་སྐབས་ངའི་བསམ་བློའི་ནང་དགའ་སྐྱོ་འདྲེས་མའི་ཚོར་བ་ལྟ་བུ་བྱུང་ ། དགའ་སྐྱོ་འདྲེས་མའི་ཚོར་བ་བྱུང་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་བརྗོད་ན། ༧གོང་

ས་མཆོག་གིས་དོལ་རྒྱལ་གྱི་གནས་ཚུལ་སྐོར་བླང་དོར་ལམ་སྟོན་མཛད་ནས་ལོ་ཧ་ ཅང་མང་པོ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༧༥།༡༩༧༦ ཙམ་ནས་༧སྐྱབས་མགོན་

རིན་པོ་ཆེས་བླང་དོར་བཀའ་སློབ་བསྩལ་མགོ་ཚུགས་ཡོད། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་སྔ་ ཕྱིར་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་མང་པོ་བསྩལ་ཡོད་པ་མ་ཟད། བཙན་

བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་དང་། གདན་ས་ཁག བླ་ཆེན་ཁག་སོགས་སྤྱི་སྒེར་མང་པོས་དེའི་

སྐོར་གསལ་བཤད་ཧ་ཅང་མང་པོ་གནང་ཡོད་ཀྱང་། ད་དུང་ན་གཞོན་གྱི་སྡེ་ཚན་ནང་ དང་། ན་གཞོན་སྡེ་ཚན་དེ་ཡང་ཤེས་ཡོན་མེད་མཁན་གྱི་ན་གཞོན་སྡེ་ཚན་མིན་པར།

སློབ་གྲྭ་འགྲིམ་བཞིན་པའི་སློབ་ཕྲུག་ནང་དང་། དེ་ཡང་རྡ་ས་དང་རྡ་སའི་ཉེ་འཁོར་ལ་ ཡོད་པའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེ་ལ་སོགས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་

འོག་ཡོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་ད་དུང་

དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མ་ཆོད་པར་ཐེ་ཚོམ་གྱི་ས་བོན་ལྷག་ཡོད་པ་འདིས་བསམ་བློའི་

ནང་ཅུང་ཟད་མ་བདེ་བ་དང་ཡ་མཚན་པོ་ཞིག་བྱུང་། འདི་སློབ་ཕྲུག་གི་ཞན་ཆ་ཞིག་ལ་

བརྩི་མི་རུང་། འདི་ང་ཚོ་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོ་བ་དང་། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་དགེ་ལས་ཚོས་གསལ་བཤད་གོ་བསྐོན་ཡང་དག་པ་ཞིག་མ་བྱུང་ བའི་དབང་གིས་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མ་ཆོད་པ་དང་། དེ་ཙམ་དུ་མ་

ཟད། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དེ་ཚོས་ཐབས་ལམ་སྣ་ཚོགས་ཐོག་ནས་ལོག་པའི་དྲིལ་

བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དེས་ཤན་ཤུགས་ལྟ་བུ་ང་ཚོའི་གཞོན་ སྐྱེས་ཚོའི་ནང་བསླེབས་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་ཡོང་སྐབས། འཇིགས་སྣང་དང་བསམ་ 261

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བློའི་ནང་མ་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་འདི་ནི་རང་བཞིན་གྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་ རེད།

དེའི་གོང་དུའང་ཨ་རི་ནས་ཕེབས་པའི་བོད་མི་བསམ་ཡོད་གཅིག་གིས་ང་

ལ་གནས་ཚུལ་གསུངས་བྱུང་། ཨ་རིའི་ནང་དུ་བོད་མི་གཞོན་སྐྱེས་མང་པོ་ཞིག་གི་

བསམ་བློ འི ་ ནང་དོ ལ ་རྒྱལ་ཚོ ག ས་པའི ་ དྲི ལ ་བསྒྲགས་ལོ ག ་པ་སྤེ ལ ་བའི ་ ནུས་པ་ བསླེབས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་༧གོང་ས་མཆོག་དང་བོད་མིའི་

སྒྲིག་འཛུགས་ངོས་ནས་གནང་ཕྱོགས་ཕྲན་བུའི་མི་འགྲིག་པའི་བསམ་ཚུལ་ཡོད་

མཁན་མང་པོ་འདུག ཁོང་ཚོར་གསལ་བཤད་བྱས་ནའང་ལས་སླ་པོར་གསལ་བཤད་ འགྲོ་ས་མེད་མཁན་དེ་འདྲའང་འདུག་ཅེས་གསུངས་བྱུང་། དེ་དུས་ངས་བསམ་པར་ཨ་

རིར་ཡོད་མཁན་ཚོར་ཕྲན་བུ་ཁག་མི་འདུག་བསམ་པ་བྱུང་། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཁོང་

ཚོས་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྒྲུབ་བྱེད་ས་དྲྭ་རྒྱ་མ་གཏོགས་ཧ་ལམ་མེད་པ་ལྟ་བུ་རེད། མི་ དང་མི་ཐུག་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་ནས་དོགས་གཅོད་བྱེད་ས་མེད་པ་ལྟ་བུ་རེད། དྲྭ་རྒྱ་

རང་ལ་བལྟས་ནས་བསྡད་ན་དོ ལ ་རྒྱལ་རྗེ ས ་འབྲང་བའི ་ དྲྭ་རྒྱ་འདི ་ འབེ ལ ་པོ ་ དང་

ཤུགས་ཆེ་བ་དང་ཁྱབ་ཆེ་བ་ཡོད། དེའི་ཁ་གཏད་ལ་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་དྲྭ་རྒྱའི་བརྒྱུད་

ལམ་ཐོག་ལ་དེ་ཙམ་གསལ་བཤད་མང་པོ་མེད་པ་གསལ་པོ་རེད། གནས་ཚུལ་འདི་ རྒྱ་གར་ནང་བྱུང་སྐབས་རྒྱ་གར་ནང་ཨ་རི་དང་མི་འདྲ་བར་གནས་ཚུལ་གང་ཡིན་ ནའང་ཁར་ཐུག་དོགས་གཅོད་དང་བཀའ་འདྲི་ཞུ་ས་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། སྒྲིག་འཛུགས་ དང་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོ་བའི་ངོས་ནས་དུས་ནས་དུས་སུ་གསལ་བཤད་གནང་འོས་པ་ཞིག་ དང་དགོ ས ་པ་ཞི ག ་ཡི ན ་དུས་དོ ག ས་པ་རྣམ་རྟོག་ལུས་པ་འདི ་ ཞན་ཆ་ཞི ག ་རེ ད །

བསམ་བློའི་ནང་སྐྱོ་སྣང་ཞིག་བྱུང་། ངས་དགའ་སྐྱོ་འདྲེས་མའི་ཚོར་སྣང་བྱུང་ཞེས་ བརྗོད་པ་ཡིན། དགའ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ལགས་ཤེ་ན། སློབ་ཕྲུག་དེ་ཚོའི་

རང་གི་བསམ་བློའི་ནང་ཡོད་པའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་དེ་དག་སྦས་ནས་མ་བཞག་པར་

262

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གོ་སྐབས་བྱུང་དུས་གསལ་སྟོན་བྱས་ཏེ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པ་འདི་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད་ བསམས་བྱུང་།

གནས་ཚུལ་གང་ཡིན་རུང་སངས་པོ་བྱས་ནས་བགྲོ་གླེང་བྱ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་

ཆེན་པོ་རེད། དེ་འདྲ་བྱེད་མ་ཐུབ་ཚེ་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོ་ཚོས་ཁྱེད་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་ གང་ཡོད་པ་མཁྱེན་གྱི་མ་རེད། མ་མཁྱེན་ན་གསལ་བཤད་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་དེ་

ཡང་བརླག་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། དེར་བརྟེན་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་དྲི་བ་ཞུས་པ་འདི་ཡང་དག་པའི་

གནང་ཕྱོགས་ཤིག་རེད་བསམ་པ་དྲན་གྱི་འདུག དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོའི་བསམ་བློའི་

ནང་ད་དུང་ཡང་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མ་ཆོད་པ་དེ་འདྲ་ཡོད་རེད་བསམས་ནས་ངོ་ འཕྲོད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ངས་དྲི་བ་ཞུ་མཁན་ཚོར་དགའ་བསུ་ཞུ་རྒྱུ་དང་། མ་འོངས་

པར་ཡང་ཁྱེད་རང་ཚོར་དེ་འདྲའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་བྱུང་སྐབས་སོ་སོའི་བསམ་བློའི་ ནང་ཉར་ནས་མ་བསྡད་པར་བཀའ་འདྲི་བཀའ་སློབ་ཞུ་ས་སུ་ཡོད་ནའང་དེར་བཀའ་ འདྲི་བཀའ་སློབ་ཞུ་དགོས། དེ་འདྲ་མ་རག་ཚེ་དེང་སྐབས་དེབ་དང་དྲྭ་རྒྱ། དེ་བཞིན་ གནས་ཚུལ་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་དག་ནང་གཟིགས་ཏེ་ཐད་ཀར་

དོགས་གཅོད་གནང་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་བསམས་ཀྱི་འདུག དེ་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་ གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་ལྟ་བུ་རེད།

ད་ལྟ་ངས་གོང་དུ་ཞུས་པའི་དྲི་བ་ལྔ་དྲུག་ཅིག་གི་ནང་གནས་ཚུལ་བྱུང་བ་དེ་

དག་གི་ཐོག་ང་ཚོའི་མཐོང་ཚུལ་ག་རེ་ཡོད་རེད་ཅེ་ན། བཀའ་འདྲི་ཞུ་མཁན་སློབ་ཕྲུག་

ཉུང་ཤས་ཤིག་རེད། ད་ལྟ་དངོས་བྱུང་གི་གནས་སྟངས་ལ་མཚོན་ན་ངས་ཞུས་པ་ བཞིན་རེད། སློབ་ཕྲུག་དྲུག་གི་དྲི་བའི་ནང་གནས་ཚུལ་དེ་དག་ཐོན་གྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ དེས་གང་མཚོན་གྱི་ཡོད་ཅེ་ན། སློབ་ཕྲུག་དྲུག་གི་བསམ་བློའི་ནང་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་

དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཁོང་ཚོ་གཅིག་པུ་མ་གཏོགས། སློབ་ཕྲུག་གཞན་གྱི་བསམ་ བློའི་ནང་མེད་པ་ཞིག་ཐག་གཅོད་ཐུབ་རྒྱུ་མེད་པ་ཞིག་རེད། ཚོགས་འདུ་ཆེན་པོའི་ 263

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནང་ཡར་ལངས་ནས་དྲི་བ་ཞུ་མཁན་དེ་ཕྲན་བུ་སྤོབས་པ་དང་སྦྱང་ཆ་ཡོད་མཁན་ ཞིག་མ་གཏོགས། ཚང་མས་ཞུ་ནུས་ཀྱི་མ་རེད། དེར་བརྟེན་མི་དྲུག་གི་དྲི་བས་སློབ་

ཕྲུག་གི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཡོད་སྲིད་པ་དང་ཡོད་པ་མཚོན་གྱི་རེད་ བསམས་ཀྱི་འདུག དེ་ལྟ་བུའི་བསམ་ཚུལ་དང་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཡོད་མཁན་གཞན་

མང་པོ་ཡོད་སྲིད་པ་རེད། སློབ་ཕྲུག་ནང་ཕན་ཚུན་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་བཀའ་མོལ་ཡོང་སྲིད་ པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་དེ་ཚོར་ངེས་པར་དུ་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་གཅད་དགོས་རྒྱུ་

དང་གསལ་བཤད་བྱེད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་མ་གཏོགས། དེ་བཞག་ན་རང་བཞིན་གྱི་ གནས་ཚུལ་གསལ་པོ་ཆགས་རྒྱུའི་ཚབ་ལ་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མང་དུ་འགྲོ་རྒྱུའི་ཉེན་

ཁ་ཡོད། དེར་བརྟེན་བོད་ཕྲུག་ཁྱིམ་སྡེའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་གོ་སྒྲིག་

ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་ནས་དེའི་ཐོག་གསལ་བཤད་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་བཀའ་གནང་ བ་དེ་ངེས་པར་དུ་དགོས་མཁོ་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་ལ་ངས་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་འདུག

རྒྱབ་ལྗོ ང ས་དེ འི ་ ཐོ ག ་ནས་ད་ལྟ་འདི ར ་བཀའ་མོ ལ ་ཞུ་རྒྱུའི ་ དོ ན ་ཚན་

བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་ཞུ་ན། སློབ་ཕྲུག་དྲུག་གི་དྲི་བ་དེ་དག་ཚིག་བརྗོད་བཟོ་སྟངས་ དང་། གསལ་པོ་ཡོད་མེད་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། དེའི་ནང་དོན་ཞིབ་

ཚགས་བལྟས་ན་བསམ་བློའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ནང་གང་ཡོད་པ་ཞིག་མཚོན་ཐུབ་ཀྱི་རེད་

ཅེ་ན། དྲི་བ་དེ་ཚོའི་ནང་ནས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དོལ་ རྒྱལ་སྐོར་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་ལ་བླང་དོར་གྱི་ལམ་སྟོན་ཟབ་ནན་ཡང་ཡང་བསྐྱངས་པ་

དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས། གདན་ས་ཁག དགོན་སྡེ་ཁག གཞུང་ འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག གང་ཟག་སྒེར་ཁག་མང་པོ་ཞིག་གི ས ་༧སྐྱབས་ མགོ ན ་རི ན ་པོ ་ ཆེ འི ་ བླང་དོ ར ་གྱི ་ ལམ་སྟོན་དེ ་ དག་ལག་བསྟར་ཆེ ད ་ལས་རི མ ་

དང་འབད་རྩོ ལ ་མང་པོ ་ ཞི ག ་གནང་ཡོ ད ། དེ ་ ཚོ འི ་ ནང་ཕྲན་བུ་མ་འོ ས ་པ་དང་མ་ འཚམས་པ། མ་འདང་བ་དེ་འདྲ་ཡོད་པའི་ཚོར་སྣང་ཡོད་པ་དྲི་བ་དེ་ཚོས་གསལ་

264

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པོ ་བསྟན་ཡོ ད ་རེད་བསམས་ཀྱི་འདུག དེའི་ནང་དོན་བསྡོ མ ས་བརྒྱབས་ནས་ཞུ་ ན།

དོན་ཚན་དང་པོ། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དེ་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་

ཁོང་ཚོའི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་དོ་ཕོག་བཏང་ཡོད་རེད་བསམ་པའི་ དོགས་པ་སྐྱེས་ཀྱི་ཡོད་པ་གསལ་པོ་མཚོན་ཐུབ།

དོ ན ་ཚན་གཉིས ་པ། སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་དང་བོད་མི འི ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས ་

དོ ལ ་རྒྱལ་རྗེ ས ་འབྲང་བར་འབྲེ ལ ་བ་བྱེ ད ་ཕྱོ ག ས་དེ ་ ནོ ར ་འཁྲུལ་ཡོ ད ་པ་ཞི ག ་ དང། སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ནང་དབྱེ ་ འབྱེ ད ་བྱེ ད ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་པའི ་ ཚོ ར ་སྣང་ཡོ ད ་པའི ་ བཟོ ་ འདྲ་ མཐོ ང་གི ་འདུག

དོན་ཚན་གསུམ་པ། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དོལ་

རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དེ་ཚོར་བོད་མི་སྤྱི་བྱིངས་དང་ཆིག་བསྒྲིལ་ཡོང་རྒྱུར་ཐབས་ཤེས་

དེ་ཙམ་མ་གནང་བའམ། ཐབས་ཤེས་གནང་བ་དེ་མ་འདང་བའི་གཟིགས་ཚུལ་ཡོད་པ་ ཞིག་མཐོང་གི་འདུག

དོན་ཚན་བཞི་པ། ཆིག་བསྒྲིལ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཆིག་བསྒྲིལ་ཡོང་

ཆེད་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བཀག་འགོག་གནང་རྒྱུ་དེ་ཕྲན་བུ་ལྷོད་དུ་གཏོང་དགོས་ པ། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བཀག་འགོག་གནང་རྒྱུ་དང་བོད་མིའི་ནང་ཆིག་བསྒྲིལ་ ཡོང་རྒྱུའི་ཁེ་ཕན་གཉིས་བསྡུར་ན་ཆིག་བསྒྲིལ་ཡོང་རྒྱུ་གལ་ཆེ་བ་དང་། དོལ་རྒྱལ་ བསྟེན་གསོལ་བཀག་འགོག་གནང་རྒྱུ་དེ་ཙམ་གལ་ཆེན་པོ་མིན་པ་ལྟ་བུའི་གཟིགས་ ཚུལ་ཡོད་འདུག

ངས་གོ ་ སྟངས་ཤི ག ་ལ་དྲི ་ བ་དྲུག་པོ ་ དེ འི ་ རྒྱབ་ལྗོ ང ས་ཀྱི ་ གནས་ཚུལ་

བསྡུས་ནས་བརྗོད་ན། དོན་ཚན་བཞི་པོ་འདིའི་ནང་འདུས་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། དོ ན ་ཚན་བཞི ་ པོ ་ འདི ་ ད་ལྟ་ན་གཞོ ན ་ཚོ འི ་ དགོ ང ས་པའི ་ ནང་དོ ག ས་པ་རྣམ་རྟོག་ 265

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསར་པ་ཡོང་བ་ཞིག་མ་རེད། སྔོན་མ་ནས་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་ མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་ཡང་ཡང་ཕེབས་པ་དང་། དེར་སྒྲིག་ འཛུགས་ཀྱིས་མཇུག་སྐྱོང་ཞུས་པའི་སྐབས། དོལ་རྒྱལ་ཚོགས་པས་དོན་ཚན་འདི་

དག་གི་ཐོག་ལོག་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་མང་པོ་བྱས་ཡོད། སྤྱི་ཚོགས་ནང་གླེང་གཞི་ མང་པོ་ལྷག་ཡོད། དེར་བརྟེན་དེ་ཚོ་ཚང་མ་ཕྱོགས་བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་ ༡༩༩༦

ཕྱི་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༦ ཉིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་དོལ་རྒྱལ་དང་

འབྲེལ་ཡོད་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་དང་མཉམ་བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་དང་། གདན་ས་ ཁག སྤྱི་སྒེར་ཚང་མར་འབྲེལ་བ་གནང་ཕྱོགས་སྐོར་དོན་ཚན་བརྒྱད་ཡོད་པའི་སྤྱི་

མོས་གྲོས་ཆོད་བཞག་ཡོད། ལོ་བཅུ་དགུ་ཉི་ཤུ་སྔོན་གྱི་སྐད་ཆ་རེད། ད་དུང་དེ་རྗེས་ རྙོག་འཛིངས་མུ་མཐུད་ནས་བསྡད་པར་བརྟེན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༧ ཉིན་

དོན་ཚན་བཅུ་གཅིག་ཡོད་པའི་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་བཞག་ཡོད། སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་ གཉིས་པོ་དེའི་དོན་ཚན་ཁག་དང་དེའི་ངོ་སྤྲོད་སྔོན་འགྲོའི་བརྗོད་ཚིག་དེ་དག་ཡག་པོ་

བྱས་ཏེ་ཀློག་ན། ད་ལྟ་ངའི་གོང་དུ་ཞུས་པའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་བཞི་པོར་གསལ་ བཤད་ལན་ཐེབས་ངེས་ཤིག་གྲོས་ཆོད་དེ་དག་གི་ནང་འཁོད་ཡོད། དེར་བརྟེན་དེ་ལྟ་

བུའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཡོད་མཁན་ཡིན་ན་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཁང་གིས་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་

བཞག་པའི་གྲོས་ཆོད་དོན་ཚན་བརྒྱད་པོ་དང་དོན་ཚན་བཅུ་གཅིག་པོ་གཉིས་ལ་ བསྐྱར་དུ་ཞིབ་འཇུག་གནང་ན་དེའི་ཐོག་ནས་གསལ་པོ་ཆགས་པའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་

ཡོད། གྲོས་ཆོད་དེ་དག་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་འཁྱེར་སྟངས་དང་ལས་དོན་བྱེད་ ཕྱོགས་ལ་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གལ་གནད་ཆེ་བའི་གྲོས་ཆོད་ཤ་སྟག་རེད། དུས་ཚོད་

ཡུན་རིང་ཕྱིན་སྟབས་གཅིག་བྱས་ན་མང་ཚོགས་ཀྱི་དྲན་ཡུལ་ནས་ཡལ་འགྲོ་བ་ལྟ་བུ་

ཡོང་སྲིད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་དེ་ཚོ་ཡང་ནས་ཡང་དུ་ལྗགས་ཀློག་གནང་བ་དང་། སློབ་

ཕྲུག་ཚོར་ཡང་ཀློག་བཅུག་ནས་གསལ་བཤད་གནང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་

266

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདུག གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ནང་རྒྱ་ཆེ་གཏིང་ཟབ་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་ཞིབ་ནན་གནང་རྗེས་གཏན་

ལ་ཕབ་པའི་གྲོས་ཆོད་ཡིན་པར་བརྟེན། དེ་ཚོའི་ཚིག་བརྗོད་རེ་རེའི་ནང་དོན་དག་ གལ་ཆེན་མང་པོ་ཚུད་ཡོད། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཁག་གི་ནང་ནས་རག་གི་རེད། དོལ་རྒྱལ་སྐོར་བྲིས་པའི་དེབ་དེ་ཚོའི་ནང་དུའང་བཀོད་ཡོད། དེ་དག་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་ ལྗགས་ཀློག་གནང་ན་གསལ་པོ་ཆགས་ཀྱི་རེད། ངས་ཡིག་ཆ་འདི་ལུང་འདྲེན་བྱེད་ དགོ ས ་དོ ན ་གང་ཡིན ་ཞེ་ན། ཡིག་ཐོ ག་ཏུ་འཁོ ད་ཡོད་པར་བརྟེན་ཡང་ནས་ཡང་ ལྗགས་ཀློག་གནང་རྒྱུ་ཡོང་གི་རེད། དེའི་ནང་ཚིག་ཉུང་ཉུང་དང་དོན་དག་བསྡུས་པོ་

ཡོད་སྟབས། དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མང་པོ་ཞིག་གི་ལན་དེ་ནས་རག་གི་རེད། ད་ལྟ་ང་ ཚོས་ངག་ཐོག་ནས་ཞུས་པ་དེ་དག་ཚང་མས་བློར་ངེས་ཀྱི་ཡོད་མེད་དང་ཚོགས་འདུ་

གྲོལ་རྗེས་ཕྱེད་ཀ་བརྗེད་ཚར་བ་ཡོང་སྲིད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་ངས་ཡིག་ཆ་རིང་པོ་དེ་

ཚོར་ཁ་འཕང་མ་བྱས་པར་གྲོས་ཆོད་རྡོག་རྡོག་གཉིས་ལ་ཁ་འཕང་བྱས་པ་དེས་ཁྱེད་

རང་ཚོར་ལྗགས་ཀློག་གནང་བདེ་བ་དང་དོན་ལ་ཕན་པ་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེ་ རིང་ངས་དོན་ཚན་བཞི་ཞུས་པའི་ནང་ནས་དང་པོ། ༧གོང་ས་མཆོག་དང་སྒྲིག་ འཛུགས། གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་སྡེ་ཚན་ཁག ཆོས་སྡེ་ཁག་གིས་

དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་ནས་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་

འབྲང་བ་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་དང་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ ལ་དོ་ཕོག་ཕྱིན་ཡོད་ཅེས་ཁོང་ཚོས་བཤད་པ་དེ་བདེན་པ་མ་རེད་ཅེས་ཞུ་གི་ཡོད། ང་ ཚོས་གང་གནང་བ་དེ་ཁོང་ཚོར་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་

དུ་དོ་ཕོག་ཕྱིན་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད་པ་ཐག་བཅད་ནས་བརྗོད་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། དོ་

ཕོག་ཕྱིན་ཡོད་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་ཚོད་དཔག་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་མིན། དོ་ ཕོག་ཕྱིན་དང་མ་ཕྱིན་ཟེར་བ་ཁྲིམས་དོན་གྱི་དྲི་བ་གཅིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཆབ་སྲིད་ དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དྲི་བ་ཡང་རེད། དེ་དག་ཞིབ་ཚགས་པོ་བྱས་ནས་གཟིགས་དགོས་ 267

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱུ་ཞིག་རེད། ཁོང་ཚོས་ཨིན་སྐད་ཐོག་ནས་ཚིག་གཅིག་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད།

བོད་ཡིག་ཐོག་བྲིས་པ་ངས་མཐོང་མ་བྱུང་། ཁོང་ཚོའི་དྲིལ་བསྒྲགས་མང་ཆེ་བ་ཨིན་ སྐད་དང་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གཞན་གྱི་ཐོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་དག་ནང་ཁོང་ ཚོས་གང་བྲིས་ཡོད་དམ་ཞེ་ན། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་

གསོལ་བྱེད་རྒྱུར་ Ban གནང་བ་རེད་ཅེས་ཨིན་ཚིག་འདི་བེད་སྤྱོད་བཏང་ཡོད། ཨིན་ཚིག་འདི་ང་ཚོའི་བོད་སྐད་ཐོག་ལ་ “མི་ཆོག་པ་བཟོས་པ་” ལྟ་བུ་ཞིག་རེད།

༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་དགག་བྱ་དང་བཀག་འགོག་གནང་བ་ཞིག་

རེད་མ་གཏོགས། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མི་ཆོག་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་མེད། དེར་བརྟེན་མི་ཆོག་པ་བཟོས་མེད་ཅེས་ང་ཚོས་གསལ་པོ་ཤེས་དགོས། མི་ཆོག་པ་ བཟོས་ཡོད་ན། ད་ལྟ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་ཚོ་གང་འདྲ་བྱས་ནས་བསྟེན་གསོལ་

བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དམ། ད་ལྟ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་ཚོས་རང་དབང་གི་ཐོག་ བསྟེན་གསོལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ༧གོང་ས་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་དང་།

༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ས་ཕྱོགས་གང་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་ཀྱང་ངོ་རྒོལ་

གྱི་རྔམས་སྟོན་ཁྲོམ་སྐོར་བྱེད་རྒྱུ། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུའི་ཉེ་ཁྲིས་ལ་ བཅར་ནས་ངོ་རྒོལ་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་རག་ཡོད། དེ་དག་གིས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ གསོལ་མི་ཆོག་པ་བཟོས་གནང་མེད་པ་དང་། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མི་ཆོག་པའི་

བཀའ་ཁྱབ་བསྩལ་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་མཚོན་གྱི་ཡོད། ༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་

མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་སྔ་རྗེས་བར་གསུམ་གང་དུ་གཟིགས་ཀྱང་། མ་བསྟེན་ན་ཡག་

པོ་ཡོད་པ་དང་། ཁྱེད་རང་ཚོས་བསྟེན་ལུགས་བསྟེན་སྟངས་དེ་སྐྱབས་འགྲོའི་བསླབ་ བྱ་དང་འགལ་ནས་བསྟེན་གྱི་འདུག དེ་ནང་པའི་ཆོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཞན་དུ་གཏོང་

རྒྱུའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་བོད་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ནང་ཕན་ཚུན་ལ་འཆམ་ མཐུན་མི་ཡོང་རྒྱུར་ཆིག་བསྒྲིལ་དང་བོད་མིའི་རྩ་དོན་ལ་གནོད་པའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་

268

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྟབས། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མ་བྱེད་ན་ཡག་གི་རེད་ཅེས་བཀའ་སློབ་བསྩལ་

ཡོད་པ་རེད་མ་གཏོགས། དེ་རིང་ནས་བཟུང་ཚང་མས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་ མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་ཡོད་ཅེས་ནམ་ཡང་བཀའ་བསྩལ་མེད། ༸གོང་ས་ མཆོག་གི་བཀའ་སློབ་དང་པོ་ནས་ཉན་ན་བསླབ་བྱ་བརྒྱབ་རྒྱུ་དེ་ངོས་ཀྱི་ལས་འགན་

རེད། ཉན་དང་མ་ཉན་ཁྱེད་རང་ཚོར་རག་ལུས་ཡོད་ཅེས་ཡང་ཡང་བཀའ་བསྩལ་ཡོད། སྐབས་འགའ་ཤས་ལ་ཁ་ཆེ་ཕ་ལུའི་ལུང་དྲངས་ནས། ཁ་ཆེ་ཕ་ལུའི་སྙིང་གཏམ་བཤད་

ཡོད་དོ།། ཉན་དང་མ་ཉན་སོ་སོར་རག་ལུས་ཡོད།། ཅེས་ལུང་འདྲེན་མཛད་པ་དེ་ཁྱེད་ རང་ཚོས་ཕལ་ཆེར་གཟིགས་ཡོད་ངེས་རེད། འདི་དག་ཡིག་ཆའི་ནང་འཁོད་ཡོད་པ་ ཞིག་རེད་མ་གཏོགས། ངས་གསར་བཟོ་བྱས་པ་ཞིག་མིན། ཉེ་བའི་ཆར་གྱི་གནས་

ཚུལ་ཞིག་ཞུས་ན། ཉེ་ཆར་ཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་ལ་དྭགས་ལ་དུས་འཁོར་ དབང་ཆེན་བཀའ་དྲིན་བསྐྱངས་སྐབས་ཀྱི་སྔོན་འགྲོའི་བཀའ་སློབ་ནང་། དོལ་རྒྱལ་

བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་ཡོད་ན་དབང་ཆེན་ནང་མ་ཡོང་རོགས། ངོས་ཀྱིས་རྟག་ཏུ་ བསྟེན་གསོལ་མ་བྱེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། བསྟེན་གསོལ་བྱེད་དང་མ་བྱེད་སོ་སོའི་

ལག་པ་རེད། ང་ཚོས་བཙན་དབང་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། དེ་སོ་སོའི་འདོད་པ་རེད། བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་ཡིན་ན། ངོས་ཀྱི་མདུན་ནས་གསང་སྔགས་ཀྱི་དབང་ལ་

སོགས་པའི་ཆོས་ཞུས་ན། བླ་སློབ་གཉིས་ཀར་དམ་ཚིག་ཉམས་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་ ཤིག་ཆགས་ཀྱི་རེད་ཅེས་བཀའ་སློབ་བསྩལ་ཡོད། བཀའ་སློབ་འདིའི་ནང་མཚོན་ ནའང་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་རྩ་བ་ཉིད་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ཆོག་

གི་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་མེད། དོལ་རྒྱལ་མ་བསྟེན་ན་ཡག་པོ་ཡོད་པ་དང་། འོན་ཀྱང་ ངོས་ཀྱིས་བཤད་པ་དེ་ཉན་མ་ཉན་སོ་སོའི་འདོད་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་སློབ་བསྩལ་ཡོད་

པར་བརྟེན། ཕྱོགས་གཅིག་ནས་ད་ལྟ་ང་ཚོའི་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་

ཐོག་ནས་༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མི་ཆོག་ 269

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པ་བཟོས་ཐུབ་རྒྱུ་མེད་ལ། མི་ཆོག་པ་ )Ban) ཞེས་པ་དེ་མཛད་མེད། དེ་ང་ཚོས་ གསལ་པོ་བྱས་ཏེ་ཤེས་དགོས་རྒྱུ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་

གི་བཀའ་སློབ་ཉན་དང་མ་ཉན་གྱི་རང་དབང་དེ་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོར་རང་ འཇགས་བཞག་ཡོད་པ་མ་གཏོགས། རང་དབང་དེར་གང་དུའང་གནོད་སྐྱོན་བཏང་

མེད། ཁོང་ཚོའི་བྱེད་སྟངས་དང་བཤད་སྟངས་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ན་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་

བོ ད ་མི འི ་ སྒྲི ག ་འཛུགས་དང་དགོ ན ་སྡེ ་ ཁག ༧གོ ང ་ས་༧སྐྱབས་མགོ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ མཆོག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་ཁོང་ཚོའི་

ངོས་ནས་ཚུར་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཡོད། འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རིམ་

གྱི་ཐོབ་ཐང་ཞེས་པ་དེ་སྤྱིར་བཏང་གི་སྐད་ཆ་ཞིག་རེད། ད་ལྟ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་དང་མ་ བསྟེན་ཞེས་པ་འདི་གལ་སྲིད་མ་བསྟེན་གསུངས་ན། དེས་བསྟེན་མཁན་ཚོས་ཆོས་

དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་གནོད་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟ་བུར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ཧོབ་སྟེ་ལྟ་སྐབས་བསྟེན་དང་མ་བསྟེན་དེ་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་དྲི་བའི་ནང་ཚུད་ཀྱི་ ཡོད་སྟབས། མ་བསྟེན་གསུངས་པ་དེ་ཁོང་ཚོས་རང་དབང་ཐོག་ནས་བསྟེན་རྒྱུར་ གནོད་པའི་བཟོ་འདྲ་མིན་ནམ་སྙམ་པའི་དོགས་པ་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་ གནས་སྟངས་འདི་ཞིབ་ཚགས་པོ་བྱས་ནས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད།

རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བསམ་བློ་བཏང་ན་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་

ཐང་དེ ་རྒྱལ་སྤྱི འི ་ཁྲིམས་གང་གི་ནང་གསལ་གྱི་ཡོ ད་ཅེ ་ ན། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཞེས་ པ་ཞིག་ཡོད། ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་དེའི་དོན་ཚན་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ནང་བོད་

སྐད་ཐོག་བརྗོད་ན་ཆོས་དད་རང་དབང་བརྗོད་ཆོག་གི་ཡོད། དེའི་ནང་དོན་དག་

གསུམ་གྱི་རང་དབང་སྐོར་སྐད་ཆ་བཤད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་རྣམ་རྟོག་དང་། ནང་གི་ སེམས་ཚོར། ཆོས་ལུགས་ )Thought, Conscience & Religion) བཅས་

270

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡིན། མི་ཚང་མར་གཅིག་གྱུར་གྱི་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་གང་ཡོད་ཅེ་ན། རང་གི་རྣམ་

རྟོག་གང་འདྲ་ཞིག་འཁྱེར་གྱི་ཡིན་ནའང་དེ་འཁྱེར་ཆོག་གི་རེད། ནང་གི་སེམས་ཚོར་ གྱི་འགྱུར་བ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་དེར་རང་དབང་ཡོད། ཆོས་ལུགས་གང་འདྲ་ཞིག་

ལ་དད་མོས་བྱེད་ཀྱི་ཡིན་ནའང་རང་དབང་ཡོད་ཅེས་རང་དབང་གསུམ་པོ་འདི་མཉམ་

དུ་ཡོད་པ་ལས་ཆོས་རྐྱང་པའི་ཚིག་དེ་མེད། དེར་རང་དབང་ཡོད་སྟངས་དེ་སྒེར་གྱི་ ཉམས་ལེན་བྱས་ནའང་འགྲིག་གི་རེད། མི་མང་པོ་མཉམ་དུ་ཚོགས་ནས་ཆོ་ག་ཕྱག་ ལེན་དང་། གསོལ་འདེབས་སྨོན་ལམ་བྱེད་རྒྱུ་ལ་སོགས་བྱས་ནའང་འགྲིག་གི་རེད།

ཁྱབ་སྤེལ་དང་དྲིལ་བསྒྲགས་བྱས་ནའང་འགྲིག་གི་རེད། ཆོས་ལུགས་བརྗེ་བསྒྱུར་

བྱས་ནའང་འགྲིག་གི་རེད། ཆོས་ལུགས་བརྗེ་རྒྱུ་དེ་ཡང་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ ཐང་ནང་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ནང་ལ་ཆོས་ལུགས་བྱེ་ བྲག་པ་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་ཡོན་ཏན་བརྗོད་རྒྱུ། དེར་བརྟེན་

ནས་གང་ཟག་བྱེ་བྲག་པ་སུ་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གིས་ཆོས་ལུགས་བརྗེ་པོ་བརྒྱབ་རྒྱུ་

ཡོངས་རྫོགས་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་དོན་ཚན་དེའི་

ནང་ཚུད་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ཁོང་རང་ཚོ་སྒེར་ངོས་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ གསོལ་བྱས་པར་ང་ཚོ་སུ་ཞིག་གིས་མ་བྱོས་ཞེས་བཀག་སྡོམ་བྱེད་པར་འགྲོ་གི་མེད།

བཀའ་སློབ་གནང་བ་ཙམ་ཞིག་རེད། ཁོང་ཚོའི་མཉམ་ཚོགས་ཐོག་དུང་དང་རྒྱ་གླིང།

རྔ་སྦུག་རོལ་མོ་དཀྲོལ་ནས་བསྐང་གསོ་གཏོང་སྐབས་སུ་ཞིག་གིས་དེར་འགོག་རྐྱེན་ བཟོ་གི་མེད། རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ལ་ཕྱིན་ན་ཤར་དགེ་ལྡན་དང་སེར་སྨད་སྤོམ་ར་ཟུར་ དུ་ཕྱིན་པ་དེའི་ནང་ལྟོས་དང་། ཁོང་ཚོས་དགོན་པ་ཨ་མ་ཚོ་ལས་རྫིག་པ་དང་གྲ་རྒྱས་

པ་བྱས་དང་བྱེད་མུས་རེད། དེ་ཚོར་སྤྱི་ཚོགས་དང་སྒྲིག་འཛུགས་སུ་གང་གིས་ཐེ་ གཏོགས་བྱེད་ཀྱི་མེད། ཁོང་ཚོས་དྲིལ་བསྒྲགས་གནས་སྟངས་ནི་ཧ་ཅང་ཤུགས་ཆེན་

པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་ཡང་ཁོང་རང་ཚོར་རང་དབང་ཡོད་ནས་བྱས་པ་ཞིག་རེད་ 271

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མ་གཏོགས། རང་དབང་མེད་པར་བྱས་པ་ཞིག་མ་རེད། དེ་དག་ལ་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་

གནོད་སྐྱོན་སྤུ་ཙམ་བཏང་མེད། ༧གོང་ས་མཆོག་གིས་དོལ་རྒྱལ་བཀའ་འགོག་ གནང་ན་འགྲིག་གི་མི་འདུག་ཅེས་བརྗོད་བཞིན་པ་དེ་ནི་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་

ཆེན་པོ་མཆོག་སྐུ་སྒེར་གྱི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་དོ་ཕོག་གཏོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་

བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ཁོང་ཚོར་དྲིལ་བསྒྲགས་མ་བྱེད་བརྗོད་ཀྱི་མེད། ཁོང་ ཚོའི་ངོས་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་དོལ་རྒྱལ་བཀག་འགོག་མ་གནང་རོགས་གནང་ ཞེས་ངོ་རྒོལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ཆོས་དད་རང་དབང་ཕར་གདལ་བཤིག་བཏང་

བ་རེད་དམ། ཚུར་གདལ་བཤིག་བཏང་བ་རེད། དེ་ང་ཚོས་གསལ་པོ་ཤེས་དགོས་རྒྱུ་

ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ལར་ནས་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ཞེས་པ་ནི་ཆ་ རྐྱེན་མེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་མ་རེད། ག་དུས་ཡིན་རུང་ཆ་རྐྱེན་ཡོད་པའི་ཐོབ་ཐང་

ཞིག་རེད། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གསལ་བསྒྲགས་ཀྱི་དོན་ཚན་གཉིས་པའི་ནང་། གསལ་བསྒྲགས་འདི འི ་ ནང་བཀོ ད ་པའི ་ ཐོ བ ་ཐང་ཚང་མ་འགྲོ ་ བ་མི ་ ཞི ག ་ཡི ན ་

ཕྱི ན ་ཆད་ཚང་མར་གཅི ག ་མཚུངས་ཡོ ད ་པ་རེ ད ་མ་གཏོ ག ས། ཁ་ཤས་ལ་ཡོ ད ་

པ་དང་ཁ་ཤས་ལ་མེ ད ་པ་མི ན ་ཞེ ས ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོ ད ། དེ ར ་བརྟེན་ཆོ ས ་ དད་རང་དབང་གི ་ ཐོ བ ་ཐང་ཡང་དོ ལ ་རྒྱལ་རྗེ ས ་འབྲང་བར་ཇི ་ ཙམ་ཡོ ད ་པ་དེ ་

དང་གཅི ག ་མཚུངས་༧གོ ང ་ས་མཆོ ག ་དང་བོ ད ་མི ་ གཞན་ལའང་ཡོ ད ་དགོ ས ་ཀྱི ་ རེ ད ། དེ ར ་བརྟེན་དེ ་ གདལ་བཤི ག ་ཕྱི ན ་མེ ད ་པ་དང་གལ་སྲི ད ་གདལ་བཤི ག ་

ཕྱི ན ་ཡོ ད ་ན། ཚུར་ཁ་ལོ ག ་ནས་༧གོ ང ་ས་མཆོ ག ་དང་བོ ད ་མི ་ གཞན་དག་གི ་ ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་གདལ་བཤིག་ཕྱིན་པ་ཡིན་པ་དེ་ཁྲིམས་དང་ ཆབ་སྲི ད ་ཐོག་ནས་ར་སྤྲོ ད ་དང་བདེན་རྟགས་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ ཆགས་ཀྱི ་ཡོ ད ་ཅེ ས ་བརྗོད་རྒྱུ་ཡིན ། 272

ང་ཚོ་རྒྱ་གར་ནང་བསྡད་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱ་གར་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དབང་གི་གནས་སྟངས་བཤད་དགོས་བྱུང་ན། རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་འོག་ནས་བཤད་

དགོས་པ་ཞིག་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་རྩ་ ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༢༥ ནང་ཡོད། དེའི་ནང་གསེས་དང་པོ་གཉིས་པ་གསུམ་པ་དང་།

དེའི་འགྲེལ་བརྗོད་བཅས་ལ་ལྟོས་དང་། རྒྱ་གར་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་ག་རེ་ཡོད་

པ་དེ་རྩ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༢༥ ནང་གསལ་གྱི་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་ཆོས་དད་རང་དབང་

གི་ཐོབ་ཐང་དེ་ཆ་རྐྱེན་མང་པོ་ཡོད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་རེད་མ་གཏོགས། ཆ་རྐྱེན་གང་ ཡང་མེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད། རྩ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༢༥ ཆོས་དད་རང་ དབང་ )Freedom of Religion) ཅེས་པའི་མགོར་གང་ཞིག་བརྗོད་ཡོད་དམ་ཞེ་

ན། མགོ་དང་པོར། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་བཟང་སྤྱོད།

འཕྲོད་བསྟེན་བཅས་ལ་མ་གནོད་པའི་ཐོག་ནས་ཞེས་ཆ་རྐྱེན་གསུམ་པོ་འདི་སྔོན་དུ་ ཡོད། དེ་ནས་དེ་ཚོར་གནོད་ཀྱི་མེད་པ་ཡིན་ན། ཆོས་ལུགས་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་དད་པ་

དང་ཉམས་ལེན། མཉམ་ཚོགས། དྲིལ་བསྒྲགས་སོགས་བྱས་ཀྱང་ཆོག་གི་རེད། གལ་

སྲིད་ཆོས་ལུགས་གཅིག་གི་ཉམས་ལེན་དང་ཆོ་ག་ཕྱག་ལེན་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་མང་ ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་གནོད་ཀྱི་ཡོད་ན། དཔེར་ན། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་

བྱེད་མཁན་ལྟ་བུར་ཆ་མཚོན་ན། ད་ལྟ་ང་ཚོ་བོད་པའི་མང་ཚོགས་དང་སྒྲིག་འཛུགས་

ནང་སྟབས་མ་བདེ་བ་བཟོ་མཁན་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཁོང་ཚོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། བཟང་སྤྱོད་ དང་འགལ་ནས་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་བྱེད་རྒྱུ་དང་མི་གསོད་རྡུང་དང་མནར་

གཅོད་གཏོང་རྒྱུ་ཡོངས་རྫོགས་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོས་བྱས་དང་བྱེད་མུས་

རེད། དེ་དག་ལ་བལྟས་སྐབས་བཟང་སྤྱོད་དང་འགལ་བ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། འཕྲོད་ བསྟེན་ལ་གནོད་དང་མི་གནོད་ཅེས་པ་དེ་ནི་སྐབས་མཚམས་སོ་སོའི་གནས་ཚུལ་བྱེ་

བྲག་པ་ཞིག་རེད། དཔེར་ན། ད་ལྟའི་ཁོང་ཚོའི་བྱེད་བབ་དེ་མུ་མཐུད་ནས་ཕྱིན་ན། རྒྱ་

གར་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞིའི་ཐོག་ནས་བཀག་བསྡོམས་བྱེད་ན་ 273

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱེད་ཆོག་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། ལྷག་པར་ཁོང་ཚོའི་འགྲོ་སྟངས་ དང་ལས་ཀ་བྱེད་སྟངས་རྣམས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ལྟ་སྟངས་ཐོག་ནས་བྱས་ན། ཆོས་

ལུགས་ཀྱི་ཚབ་ཏུ་ཀལ་ཊི་ )Cult) རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱང་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཤོད་ རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། ཨིན་ལེན་དུ་ཡོད་པའི་དགེ་བཤེས་སྐལ་བཟང་གི་ཆོས་

ཚོགས་དེ་ཀལ་ཊིའི་ངོ་བོར་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཨིན་ཇིའི་གཞུང་གིས་ཐེངས་ཁ་

ཤས་མཐོང་བ་རེད། ད་ལྟ་ཁོང་ཚོའི་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་ཕྲན་བུ་འགྱུར་བ་བཏང་ནས་ཁོང་ ཚོར་དཀའ་ངལ་མི་ཡོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་མང་པོ་བྱས་པ་རེད། དེང་སང་ཕྲན་བུ་ལྷིང་ འཇགས་ཡོད།

བྷོབ་ཐར་མན་ )Bob Thurman) གྱི་རྩོམ་ཡིག་དེ་དག་ཀློག་ན་ New

Kadampa ཞེས་པ་དེ་ཀལ་ཊི་ཡིན་པ་དང་། གལ་སྲིད་ཀལ་ཊི་མིན་ནའང་དེའི་ངོས་

སུ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། དེ་ལྟར་སོང་ན་རྒྱ་གར་གྱི་ཁྲིམས་ཐོག་

ནས་བཀག་བསྡོམས་བྱེད་ཆོག་རྒྱུ་མ་གཏོགས། བྱེད་མི་ཆོག་པའི་གནས་སྟངས་

ཆགས་ཀྱི་མེད། རྩ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ཉེར་ལྔ་པའི་ནང་གསེས་དོན་ཚན་དང་པོ་དང་ གཉིས་པའི་ནང་། རྩ་ཁྲིམས་གཏན་ལ་མ་ཕབ་པའི་སྔོན་གཏན་ལ་ཕབ་ཟིན་པའི་ཆོས་ ལུགས་ཁག་དང་ཆོས་ལུགས་ཁག་གི་འཛིན་སྐྱོང་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་ཡིག་གང་ ཡོད་པ་དེ་རང་འཇགས་བསྡད་ཀྱི་རེད་མ་གཏོགས། འགྱུར་བ་འགྲོ་ཡི་མ་རེད། ཆོས་

དད་རང་དབང་གི་ཆ་རྐྱེན་དེའི་འོག་ནས་འགྱུར་བ་འགྲོ་ཡི་མ་རེད་ཅེས་བྲིས་ཡོད། དེའི་འོག་གི་དོན་ཚན་ནང་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་དབུས་གྲོས་ཚོགས་དང་མངའ་སྡེ་གྲོས་

ཚོ ག ས་སོ ་ སོ ས ་དགོ ས ་གལ་ནམ་བྱུང་ལ་ཆོ ས ་ལུགས་ཁག་གི ་ ཉམས་ལེ ན ་བྱེ ད ་ སྟངས་དང་། འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ཚོད་འཛིན་དང་བཀག་འགོག་བྱེད་རྒྱུའི་

ཁྲིམས་བཟོས་ན་བཟོ་ཆོག་གི་རེད། ཁྲིམས་བཟོ་རྒྱུའི་དབང་ཚད་དེ་གྲོས་ཚོགས་ལ་ ཡོད་མུས་རེད་ཅེས་བྲིས་ཡོད། དཔེར་ན། རྒྱ་གར་གྱི་ཆོས་ལུགས་མང་པོའི་ནང་

274

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིགས་དང་ཁ་དོག་གི་དབྱེ་བ་ཕྱེ་ནས་ལྷ་ཁང་ནང་རིགས་གང་འདྲ་ཞིག་འགྲོ་ཆོག་པ་ དང་། རིགས་གང་འདྲ་ཞིག་འགྲོ་ཆོག་གི་མེད་པ། དེ་བཞིན་ཆོས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུ་ དེ་ཡང་རིགས་གང་འདྲ་ཞིག་གིས་བྱེད་ཆོག་པ་དང་རིགས་གང་འདྲ་ཞིག་གིས་བྱེད་

ཆོ ག ་གི ་ མེ ད ་པ། རི ག ས་དང་ཁ་དོ ག ་བྱེ ་ བྲག་པ་ཁ་ཤས་རེ ག ་ཏུ་མི ་ རུང་བ་ (Untouchable) ལྟ་བུ་བརྩི་རྒྱུའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ཡོད། དེ་དག་ཚང་མ་

ཆོས་དད་རང་གི་འོག་རང་དབང་སྤྲད་མེད། ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཚང་མ་མེད་པ་བཟོས་ ཡོད། དཔེར་ན། ལྷ་ཁང་ནང་འདི་འཛུལ་ཆོག་དང་འདི་མི་ཆོག་བརྗོད་རྒྱུའི་གནས་

སྟངས་དེ་དག་ཚང་མ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་མེད་པ་བཟོས་པ་རེད། དེས་གང་མཚོན་གྱི་ ཡོད་ཅེ་ན། མང་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་བཟང་སྤྱོད་དང་འགལ་བའི་གནས་ ཚུལ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་ན་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་ཐེ་གཏོགས་དང་། ཚོད་འཛིན།

སྟངས་འཛིན་བྱེད་ཆོག་པ་དེ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། འདི་རྒྱ་གར་གྱི་ རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད།

འོན་ཀྱང་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་འདི་ལྟ་བུའི་ཚོད་འཛིན་དང་སྟངས་འཛིན་གནང་

མེད། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་

བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་པའི་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་དེ་ཡོད། ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་ནང་དང་པོ་དེར་ཆོས་ལུགས་ཡོངས་རྫོགས་ ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་སར་འདྲ་མཉམ་ཡིན་ཞེས་བཀོད་ཡོད་སྟབས། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་

གསོལ་བྱེད་མཁན་དེ་ཆོས་ལུགས་ཤིག་ལ་བརྩིས་ནའང་། དེ་དང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་

གསོལ་མི་བྱེད་མཁན་གཉིས་ཀ་ཁྲིམས་ཀྱི་མདུན་སར་འདྲ་མཉམ་ཡིན། དེར་བརྟེན་

གཅིག་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་གཞན་ཞིག་གིས་གནོད་སྐྱོན་བཏང་ན་འགྲིག་གི་མེད། ང་ཚོའི་ ངོས་ནས་གནོད་སྐྱོན་གཏོང་གི་མེད། ཁོང་ཚོའི་ངོས་ནས་གནོད་སྐྱོན་གཏོང་རྒྱུའི་

ཐབས་ཤེས་བྱེད་བཞིན་ཡོད། གལ་སྲིད་དེའི་སྐོར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ 275

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་ཚོད་འཛིན་གནང་ན་གནང་ཆོག་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་དེ་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་བཅུ་

གཉིས་པའི་ནང་ཡོད། མི་རིགས་དང་རྩ་དོན་གྱི་དགོས་མཁོ་ཆེན་པོའི་ཆེད་ཁྲིམས་ཀྱི་ ཐོག་ནས་ཚོད་འཛིན་བཀག་འགོག་བྱས་པ་ཕུད་ཅེས་འཁོད་ཡོད་པར་བརྟེན། ཚོད་

འཛིན་བཀག་འགོག་བྱེད་ཆོག་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་གསལ་ཡོད། ད་ལྟ་གནང་

ཡོད་མ་རེད་དེ། མ་འོངས་པར་གནང་ནའང་ཁོང་ཚོའི་གནས་ཚུལ་ཁ་ཤས་ལ་བོད་མི་ མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་བཟོས་ཀྱང་བཟོ་མ་ཆོག་པའི་ གནས་སྟངས་མེད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད།

ངས་དོན་ཚན་དང་པོ་དེར་བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་ཞུ་རྒྱུར། ༧གོང་ས་

༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་བླང་དོར་བཀའ་སློབ་བསྩལ་བ་

ནས་བཟུང་ད་ཕན་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོར་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཆོས་དད་རང་ དབང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡལ་བཤིག་དོ་ཕོག་འགྲོ་རྒྱུའི་མཛད་འཕྲིན་སྣ་གཅིག་ཀྱང་ བསྐྱངས་མེད། ཁྱེད་རང་ཚོར་དེ་ལྟར་བསྐྱངས་པའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཡོད་ན་དེ་ གཞི་རྩ་མེད་པའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཅིག་རེད་ཅེས་ངས་གསལ་པོ་ཞིག་བཟོས་ན་

བསམས་བྱུང་། གཞི་རྩ་མེད་པའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་རེད་ཅེས་ངས་བརྗོད་པ་དེ་ཁྱེད་

རང་ཚོས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡང་མེད། ཡིད་མ་ཆེས་པ་ཡོང་ སྲིད་པ་རེད། འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་ བརྡལ་བཤིག་ཕྱིན་ན། དེ་བརྡལ་བཤིག་མི་འགྲོ་བའི་སྲུང་སྐྱོབ་ག་ནས་ཞུ་དགོས་ཀྱི་ རེད་ཟེར་ན། སྲུང་སྐྱོབ་ཞུ་ས་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཆ་བཞག་ན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡངས་ ཚོགས་པ་ )Amnesty International) ཞེས་པ་དེ་སྒྲིག་འཛུགས་ཆེ་ཤོས་

ཤིག་རེད། གལ་སྲིད་དེ་ལྟ་བུའི་བརྡལ་བཤིག་འགྲོ་ཡི་ཡོད་ན་ཞུ་ས་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ ཡངས་ཚོགས་པར་ཞུ་དགོས། རྒྱ་གར་ནང་ཆ་བཞག་ན་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་འགྲོ་བ་

མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ )National Human Rights Commission)

276

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད། རྒྱ་གར་ནང་སྲུང་སྐྱོབ་ཞུ་དགོས་ན་ཚོགས་པ་དེར་ཞུ་དགོས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༨

ལོར་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡངས་ཚོགས་པར་ཁྲིམས་གཏུག་ བྱས་པ་རེད། དེ་རྗེས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡངས་ཚོགས་པས་ཆ་ཚང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་

ནས་ཐག་གཅོད་ཀྱིས་བཀའ་ལན་ཞིག་གནང་ཡོད་པའི་ནང་བོད་ནང་ཡིན་ན་ཆོས་དད་ རང་དབང་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་ར་སྤྲོད་མང་པོ་བྱུང་སོང་མ་གཏོགས། བཙན་བྱོལ་ ནང་དང་། ལྷག་པར་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོར་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་འགྲོ་བ་

མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡལ་བཤིག་ཕྱིན་པ་དེ་འདྲའི་དོན་ཚན་གཅིག་ཀྱང་ར་འཕྲོད་ཀྱི་མི་

འདུག དེར་བརྟེན་ཁྱེད་རང་ཚོས་ཞུས་པའི་དགོས་འདུན་འདི་ང་ཚོའི་ལག་པ་འཆང་ ཐུབ་རྒྱུ་མི་འདུག་ཅེས་ཚིག་གི་བདག་པོས་ཚིགས་སུ་བཅད་ནས་བཀའ་ལན་ཧ་ཅང་

གསལ་པོ་གནང་ཡོད། འདི་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་རེད་མ་གཏོགས། གསང་བའི་ཡིག་ཆ་དེ་འདྲ་གང་ཡང་མིན། ཁྱེད་རང་ཚོས་གཟིགས་ན་དེའི་ནང་ནས་ གསལ་པོ་ཞིག་མཁྱེན་ཐུབ་ཀྱི་རེད། དེའི་རྗེས་ལ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ ཡོངས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ལ་ཁོང་ཚོས་སྙན་ཞུ་བཏང་བ་རེད། སྙན་ཞུ་

དེའི་ནང་དོན་ཚན་དམིགས་སུ་བཀར་བ་བོད་ནས་གསར་འབྱོར་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ གསོལ་བྱེད་མཁན་བཅོ་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ཅིག་ལ་གདན་སའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུའི་ ངོས་སྦྱོར་རག་མེད་ལུགས་བཀོད་ཡོད། ཁོང་ཚོ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གང་དུ་འཛུལ་ཞུགས་

བྱེད་ཀྱང་སློབ་གྲྭར་གཏོང་གི་ཡིན་ཞེས་ཞུས་ཡོད། གདན་སའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་ བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་ན་སྣེ་ལེན་ཁང་གིས་ངོས་སྦྱོར་ཞིག་གཏོང་དགོས་ཀྱི་ཡོད། ངོས་སྦྱོར་

དེའི་ནང་མི་འདི་འདྲ་ཞིག་གདན་ས་དང་གྲྭ་ཚང་། ཁང་ཚན་འདི་འདྲ་ཞིག་གི་ནང་

འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུའི་འདུན་པ་ཡོད་པ་ལྟར་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་བཅུག་རོགས་ཞེས་

ཆོས་བརྒྱུད་རིས་མེད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་གཅིག་མཚུངས་གཏོང་གི་ཡོད། དོལ་ རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བར་གདན་སའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུའི་ངོས་སྦྱོར་དེ་སྤྲད་མེད། 277

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོར་ཁྱེད་རང་ཚོས་སློབ་གྲྭ་གང་བདམ་ཡང་དེར་འགྲོ་རྒྱུར་ངོས་སྦྱོར་ སྤྲོད་ཀྱི་ཡིན། དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་ངོས་སྦྱོར་སྤྲོད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོད།

དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་ངོས་སྦྱོར་སྤྲད་མི་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། རི་བོ་དགེ་ལྡན་སྤྱི་ལ་ ཁྱབ་པའི ་ བཅའ་ཡི ག ་རི ་ བོ ་ དགེ ་ ལྡན་པའི ་ བསྟན་བདག་ལྷན་ཚོ ག ས་ཀྱི ས ་གཏན་ འབེབས་གནང་བ་དེའི་ནང་དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་སྡེ་གང་དུ་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་ཀྱང་།

དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མི་བྱེད་པའམ་མཚམས་འཇོག་བྱས་ཟིན་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ རེད་ཅེས་ཆ་རྐྱེན་འདི་བཞག་ཡོད། ཆ་རྐྱེན་འདི་བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་མེད་

པ་བཟོ་ཐུབ་ཐབས་མེད། སྤྱིར་བཏང་ནས་དགོན་པ་དང་སློབ་གྲྭ མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་འཛུལ་ཞུགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་སྒྲིག་གཞི་བཟོ་རྒྱུ་དེ་སྒྲིག་འཛུགས་

སོ་སོ་རང་གི་རང་དབང་རེད། དེར་ཐོབ་ཐང་ཡིན་ཞེས་རྩོད་རྒྱུ་མེད། སྒྲིག་འཛུགས་

སོ་སོའི་སྒྲིག་གཞི་གང་འདྲ་ཞིག་བཟོས་པ་དེ་སྒྲིག་འཛུགས་སོ་སོས་སྒྲིག་གཞི་བཟོ་ སྟངས་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞིའི་འོག་ནས་འགྲོ་རྒྱུ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་སྣེ་ལེན་ ཁང་གིས་དགེ་ལུགས་སྤྱིའི་བཅའ་ཡིག་ཆེན་མོ་དང་འགལ་བའི་ངོས་སྦྱོར་ཕུལ་ཐུབ་ ཀྱི་མེད་པར་བརྟེན་ངོས་སྦྱོར་ཕུལ་མེད། འདི་དམིགས་སུ་བཀར་ཡོད་པ་དང་། གཞན་

ཁོ ང ་ཚོ ས ་དེ འི ་ སྔོན་ལ་སྤྱི ར ་བཏང་བཤད་དང་ཤོ ད ་བཞི ན ་པ་མང་པོ ་ ཞི ག ་ཡོ ད ། དཔེར་ན། སློབ་གྲྭ་ནས་ཕྱིར་འབུད་བྱས་སོང་། སྨན་ཁང་ནང་འགྲོ་ཆོག་གི་མི་འདུག་

ཅེས་སོགས་གཅིག་ལའང་དན་རྟགས་མེད། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་དང་ཡིག་ཆ་ ཁག་ལ་གཟིགས་ན་ཚང་མ་རྫུན་མ་ཡིན་པ་ཞིག་མ་གཏོགས། བདེན་པ་གཅིག་ཀྱང་

མེད་པ་གསལ་པོ་རེད། དེའི་སྐོར་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་

ཚོགས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་མཐར་ཕྱིན་པ་གནང་སྟེ། སྣེ་ལེན་ཁང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ ཁུངས་ཁག་ལ་བཀའ་རྩད་ཕེབས་ཡོད། ཁོང་ཚོས་དེ་མ་ཡིན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ཆ་ཚང་

གནང་ནས་དེའི་ནང་ཆོས་དད་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་

278

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཅིག་ཀྱང་མི་འདུག དེར་བརྟེན་ཁྱེད་རང་ཚོས་ཞུས་དོན་དེར་ང་ཚོས་ཐག་གཅོད་

བྱེད་རྒྱུ་དང་ངོས་ལེན་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་མི་འདུག་ཅེས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡༩ འཁོད་པའི་བཀོད་ཁྱབ་དེའི་ནང་གསལ་པོ་ཡོད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡངས་ཚོགས་

པ་དང་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོ ང ས་འགྲོ ་ བ་མི འི ་ ཐོ བ ་ཐང་ལྷན་ཚོ ག ས་གཉི ས ་ཀྱི ས ་ཐག་

གཅོད་འདི་དྲང་བདེན་མིན་པའི་ཐག་གཅོད་ལ་སུས་ཀྱང་ངོས་ལེན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མ་ རེད། གལ་ཏེ་འདི་དྲང་བདེན་མིན་པའི་ཐག་གཅོད་ཡིན་ན་ད་དུང་ཁྲིམས་ཁང་གོང་མ་

ནས་གོང་མར་འགྲོ་དགོས་ཀྱི་རེད་ལ་འགྲོ་ཆོག་གི་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོས་ཕྱིན་

མེད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་གཞི་རྩ་མེད་པའི་དབང་གིས་རེད། ཁོང་རྣམ་པའི་ཐག་གཅོད་ དེ་ཕྱོགས་ལྷུང་བྱས་ནས་ཐག་གཅོད་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་མེད།

ཞི བ ་འཇུག་མཐར་ཕྱི ན ་བྱས་པའི ་ རྗེ ས ་གྲུབ་དོ ན ་གྱི ་ ཐག་གཅོ ད ་ཅི ག ་ཆགས་ཀྱི ་ ཡོད། ངས་ད་ལྟ་བརྡལ་བཤིག་རྩ་བ་ནས་ཕྱིན་མེད་ཅེས་ཐག་བཅད་ནས་ཞུས་པ་

དེ ་ ཁྲི མ ས་དོ ན ་གྱི ་ དབང་ཚད་ཡོ ད ་པའི ་ སྡེ ་ ཚན་ཁག་གི ས ་ཞི བ ་འཇུག་བྱས་པའི ་

གྲུབ་དོ ན ་ཐག་གཅོ ད ་གཞི ་ ལ་བཞག་ནས་ཞུས་པ་ཡི ན ། འདི ་ བདེ ན ་པ་མི ན ་པའི ་ གནས་ཚུལ་ར་སྤྲོ ད ་གནང་དགོ ས ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་ན། གོ ང ་རི མ ་གྱི ་ ཁྲི མ ས་ཁང་དུ་ཕྱི ན ་ ནས་བརྡར་ཤ་གཅོད་དགོས་པ་ཞིག་རེད་མ་གཏོགས། དེ་མིན་སྲང་ལམ་ཁག་ཏུ་

ང་ཚོའི་ཐོབ་ཐང་བརྡལ་བཤིག་བཏང་སོང་ཞེས་བརྗོད་པ་དེ་གསལ་པོ་བྱས་ནས་

བཤད་པ་ཡི ན ་ན། སྐྱག་རྫུན་དང་། གཞི ་ རྩ་མེ ད ་པ། ཆ་གཞག་རྒྱུ་མེ ད ་པ་རེ ད ། དེ ར ་བརྟེན་དེ ་ ཚོ འི ་ ཐོ ག ་ལ་ང་ཚོ ས ་དོ ག ས་པ་རྣམ་རྟོག་གནང་དགོ ས ་དོ ན ་མེ ད ་ ཅེས་འདི་གཅིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དོན་ཚན་གཉིས་པ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྟངས་ཐོག་ནས་ཁོང་ཚོར་

དབྱེ་འབྱེད་བྱས་པ་དང་། དྲང་བདེན་མ་བྱས་པ་ཟེར་རྒྱུའི་དགོངས་ཚུལ་ཞིག་ཡོད།

དེའི་སྐོར་ལ་ང་ཚོས་གསལ་པོ་བྱས་ནས་མཁྱེན་དགོས་པ་ཞིག་ལ། དཔེར་ན། བཙན་ 279

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱས་པའི་སྨན་ཁང་དང་། ཚོང་ཁང་། ཟ་ཁང་ལ་ སོགས་པ་དེ་འདྲ་གང་གི་ནང་དུའང་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཡོང་ན་འགྲིག་གི་མེད་ ཅེས་བཤད་ཡོད་མ་རེད། ཡི་གེ་སྦྱར་མེད། བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ངོས་ནས་དབྱེ་

འབྱེད་གང་ཡང་བཏང་མེད། བལ་ཡུལ་སྣེ་ལེན་ཁང་ནས་བཟུང་རྡ་རམ་ས་ལ་སྣེ་ལེན་ ཁང་གི་བར་དུ། རྡ་ས་སྣེ་ལེན་ཁང་དུ་བསླེབས་ཏེ་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་ མཆོག་མཇལ་ཁ་ཞུ་རྒྱུ་དང་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་གཏོང་རྒྱུའི་བར་དུ། བོད་མི་གཅིག་

མཚུངས་བྱས་ཡོད་མ་གཏོགས། ང་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཡིན་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་ མཁན་ཡིན་ཞེས་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ནས་ཡོང་མཁན་དེ་ཚོ་ལའང་ང་ཚོས་དབྱེ་

འབྱེད་མ་བྱས་པར། ཁོང་ཚོར་མཐུན་རྐྱེན་དང་འཕྲོད་བསྟེན་གང་ཅིའི་ཐོག་གཅིག་ གྱུར་བྱས་ཡོད། སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་ངོས་སྦྱོར་བཏང་སྟེ་སློབ་གྲྭར་བཏང་བ་རེད། དེ་ལྟར་ བཏང་བའི་མི་ལྷག་མ་དེ་འདྲ་ད་ལྟའང་ཡོད་སྲིད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གང་ ཟག་སྒེར་གྱིས་འཛིན་སྐྱོང་བྱས་པའི་ཟ་ཁང་དང་། ཚོང་ཁང་དེ་ཚོའི་ནང་དུ་དོལ་རྒྱལ་ རྗེས་འབྲང་བ་དེ་ཚོ་མ་ཕེབས་རོགས་ཞེས་ཡི་གེ་སྦྱར་བ་དེ་དག་ཚོང་ཁང་བདག་པོའི་

རང་དབང་རེད། ཁོང་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་རེད། ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་

བསྒྲགས་ཀྱི་ནང་དུ་དོན་ཚན་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་ཡོད། གྲངས་ཀ་དེ་ངས་དྲན་གྱི་མི་འདུག སོ་སོ་སྒེར་བྱས་ནས་ཟུར་དུ་སྡོད་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ )Right to Privacy) ཡོད། ཐོབ་ ཐང་དེའི་འོག་ནས་སུ་དང་སུ་ཡིན་ནའང་འདིར་མ་ཡོང་རོགས་ཞེས་བརྗོད་རྒྱུའི་ཐོབ་

ཐང་དེ་བདག་པོ་དེའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་རེད། དེ་ལ་ང་ཚོས་བརྡལ་བཤིག་གཏོང་ ཐུབ་ཐབས་མེད། དཔེར་ན། མགྲོན་ཁང་ཆེན་པོ་དེ་འདྲའི་ནང་དུ་སྡོད་པའི་སྐབས་སུ་

མགྲོན་ཁང་དེའི་སྒོ་འགྲམ་དུ་ཤོག་བུ་ཁ་ཤས་འཇོག་གི་འདུག ཤོག་བུ་གཅིག་གི་ནང་དུ་ Do not disturb ཟེར་ནས་ཡོད། སོ་སོའི་ཁང་མིག་ནང་དུ་གནས་སྐབས་རིང་

སུའང་མི་ཡོང་བའི་འདོད་པ་ཡོད་པ་ཡིན་ན། དེ་ཕྱི་ལོགས་ལ་བཀལ་བ་ཡིན་ན། འདི་སུ་

280

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གང་ལ་དབྱེ་འབྱེད་བཏང་བའི་སྐད་ཆ་མ་རེད། གཙང་མ་བཟོ་མཁན་དང་། ཁ་ལག་སྐྱེལ་

མཁན་རིགས་ཡིན་ནའང་རེད། དེ་དག་ལ་གནས་སྐབས་རིང་མ་ཡོང་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ ཡོད།

དེ་བཞིན་དགོན་པ་དང་ཆོས་སྡེ་ཁག་གི་ནང་དུ་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་

འདིར་འཕྲིན་བཅོལ་དང་ཞལ་འདེབས་བརྒྱབ་པར་མ་ཡོང་ཞེས་སྒོ་བྱང་སྦྱར་བ་དེ་ དག་སྒོ་བྱང་སྦྱར་མཁན་གྱི་ཁྲིམས་མཐུན་ཐོབ་ཐང་ཞིག་རེད་མ་གཏོགས། ཁྲིམས་ མཐུན་གྱི་ཐོབ་ཐང་འགལ་ནས་མི་གཞན་ཞིག་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡལ་བཤིག་བཏང་བ་

དེ་འདྲ་གང་ཡང་མ་རེད། གཞན་ཕར་བཞག་སྨན་ཁང་ཁག་ནང་གཅིག་ནས་གཅིག་ལ་ འགོ་འགྲོ་བའི་འགོས་ནད་ཡོད་མཁན་གྱི་ནད་པ་དེ་དག་ཟུར་བཅད་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཁང་མིག་ཟུར་དུ་བཞག་སྟེ་མི་གཞན་དང་ཐུག་མ་བཅུག་པ་དེ་ནད་པ་ཁོ་རང་དང་

གཞན་ལ་འགོ་དོགས་ཡོད་པའི་ནད་པ་མིན་པ་གཉིས་ཀའི་ཁེ་ཕན་ཆེད་དུ་བྱེད་ཀྱི་ ཡོད་པ་ལས། ནད་པ་དང་ནད་པ་མིན་པའི་ཐོབ་ཐང་འཕྲོག་གི་མེད། ཨིན་སྐད་ནང་

Social discrimination དང་ Social boycott ཚིག་མི་འདྲ་བ་གཉིས་

དེ་མགོ་བདེ་པོ་བྱས་ནས་བསྲེས་ནས་ཤོད་ཀྱི་ཡོད། Social discrimi-nation

ཟེར་རྒྱུ་དེ་གནས་ཚུལ་ཐ་དད་རེད། Social boycott ཟེར་རྒྱུ་དེ་གནས་ཚུལ་ཁྱོན་

ཡོངས་ནས་ཐ་དད་རེད། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དེ་ཚོས་དེ་གཉིས་མཉམ་དུ་བསྲེས་ ནས་མི་ཚོ་མགོ་སྐོར་གཏོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཁོང་ཚོར་སྤྱི་ཚོགས་

ཀྱིས་ཟུར་བཅད་ )Social boycott) བྱེད་སྐབས་ང་ཚོར་དབྱེ་འབྱེད་ (Social discrimination) བྱེད་ཀྱི་འདུག་བཤད་ཀྱི་ཡོད། འདི་དབྱེ་འབྱེད་ (Discrimi-

nation) གང་ཡང་མ་རེད། ཟུར་བཅད་ )Boycott) བྱེད་རྒྱུ་དེ་སུ་ཡིན་ནའང་ཐོབ་

ཐང་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།

281

ལྷག་པར་དུ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལམ་ནས་གནས་ཚུལ་མ་འོས་པ་ཞིག་ལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གདོང་ལེན་དང་ངོ་རྒོལ་བྱེད་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་ཡག་ཤོས་དེ་ཟུར་བཅད་བྱ་རྒྱུ་དེ་རེད།

བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱཾནྡཱིས་རྒྱ་གར་རང་བཙན་རྩོད་ལེན་གནང་སྐབས་དང་། དེ་མིན་ གནས་ཚུལ་མང་པོའི་ཐོག་ལ་མཐུན་འགྱུར་མི་གནང་རྒྱུ་དང་ཟུར་བཅད་གནང་རྒྱུ་དེ་ ཐབས་ལམ་ཡག་ཤོས་ཤིག་ལ་གཟིགས་ཏེ་ཕྱག་ལེན་བསྟར་བ་རེད། ཟུར་བཅད་ ) Boycott) ལ་གཱཾནྡཱིས་མིང་གསར་པ་ Non cooperation ཟེར་རྒྱུ་དེ་རེད།

མཐུན་འགྱུར་མི་གནང་བ། མཉམ་རུབ་མི་བྱེད་པ་ལ་གོ་དགོས། དེ་དང་ Social

boycott གཉིས་དོན་དག་གཅིག་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེར་བརྟེན་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་

ཚོང་ཁང་དང་། ཟ་ཁང་། དགོན་པའི་བདག་པོ་བཅས་ཀྱིས་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་

དང་མཉམ་དུ་ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་གི་འབྲེལ་བ་མི་བྱེད་པའི་ཆེད་དུ་ཁོ་རང་ཚོའི་ཚོང་ ཁང་དང་ཟ་ཁང་སོགས་གང་ཡིན་ནའང་དེའི་སྒོ་སྟེང་དུ་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་མ་

ཕེབས་རོགས་ཞེས་སྒོ་བྱང་སྦྱར་རྒྱུ་དེ་བདག་པོ་རང་གི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཐོབ་ཐང་

ཐོག་ནས་བྱས་པ་ལས། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བའི་ཐོབ་ཐང་འཕྲོག་ནས་བྱས་པ་ཞིག་

མིན་པ་གསལ་པོ་མཁྱེན་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ང་རང་ཚོ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ སྤྱི་ཚོགས་ཟུར་བཅད་ཀྱི་ལས་དོན་མང་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་

སོགས་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་རྒྱ་ནག་ནས་ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པའི་ ཅ་ལག་ཉོ་གི་མིན་ཟེར་ནས་ལས་དོན་འགྲུབ་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཚར་མང་པོ་བྱེད་ཀྱི་ འདུག ངས་དྲན་ཐོག་ལའང་དྷ་སར་ཇ་དམ་བཅག་པ་དང་། མལ་གཟན་མེར་སྲེག་ བཏང་བ་སོགས་མང་པོ་བྱས་པ་རེད། རྒྱ་མིའི་ཅ་ལག་ཉོ་རྒྱུ་བཀག་འགོག་སུ་གང་

གིས་བྱེད་ཐུབ་མེད་ཀྱང་བཀག་འགོག་གི་ཐབས་ཤེས་བྱས་པ་རེད། དེ་དག་གིས་རྒྱ་

ནག་གི་ཚོང་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་བཟོ་ལས་པ་དེ་དག་ལ་ང་ཚོས་དབྱེ་འབྱེད་བྱས་པ་ མ་རེད། Social discrimination བྱས་པ་མ་རེད། Social boycott བྱས་

པ་རེད། དེ་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་ལ་བསམ་བློ་བཏང་ནས་ང་ཚོས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་

282

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པ་ལས། མ་འོས་པ་དང་མ་བདེན་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་

མ་རེད། ལྷག་པར་དུ་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཚང་ མས་མཁྱེན་དགོས་པ་ཞིག་ལ། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དེ་ཚོས་རང་རང་སོ་སོ་ཁ་ཁུ་

སིམ་པོའི་ཐོག་ནས་སྒེར་གྱིས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱས་ན། སུ་གང་གིས་དེ་ལ་

བརྙས་གཙེར་བྱེད་མཁན་ཡོང་ཤེས་ཀྱི་མ་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཟུར་བཅད་བྱེད་ དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་དེ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གྱི་འདུག་ཟེར་ནས་ཟུར་བཅད་བྱ་ རྒྱུ་དེ་ཉུང་བ་རེད། དེ་ལས་མང་བ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་ནང་གནོན་ཤུགས་ གཅིག་ག་རེ་ཡོད་རེད་ཅེ་ན། ༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཚན་

སྨད་ཞུས་པ་དང་། མངོན་གསལ་དོད་པོའི་ཐོག་ནས་བཀའ་ལ་གྱེན་ལོག་བྱས་པ་དེ་

ལ་བརྟེན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མིའི་བསམ་བློའི་ནང་མི་བདེ་བ་དང་། ངོས་ལེན་བྱེད་མ་

ཐུབ་པ་ཡོང་རྒྱུའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་འདི་རེད་མ་གཏོགས། མི་གཅིག་གིས་ཁུག་ཏུ་ དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་པ་ཡིན་ན། སུས་ཤེས་ཀྱི་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འདོད་པར་མི་འགྲོ་བ་

དང་། ཁོང་ཁྲོ་ཡོང་དགོས་དོན་གཙོ་བོ་ནི་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེར་མཚན་སྨད་དང་། ངོ་

རྒོལ་ཞུ་ཡི་ཡོད་པ་དེའི་རྒྱུ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་ཡོང་གི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ Social boycott བྱེད་མཁན་དང་། དོལ་རྒྱལ་ཚོགས་པ་དང་ཐག་རིང་པོ་བྱས་ནས་སྡོད་

མཁན་དེ་དག་ཡག་པོ་མ་རེད་ཅེས་བརྗོད་པ་ཡིན་ན། དེ་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་

རྩ་བ་ཉིད་ནས་ཆགས་ཀྱི་མེད། གང་ལྟར་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་འདི་ཕྱི་གཉིས་ཀྱི་སྐྱབས་ གནས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་ཞུ་མཁན་དང་མཚན་

སྨད་མི ་ ཞུ་མཁན་གཉི ས ་ཀར་སྤྱི ་ ཚོ ག ས་ནང་གཅི ག ་པ་འདྲ་མཚུངས་བྱས་ནས་

འགྲོགས་འདྲིས་བྱེད་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་དགོངས་ཀྱི་ཡོད་པ་ཡིན་ན། ཏན་ཏན་ ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག

283

དཔེར་ན། སློབ་གྲྭའི་ནང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་གྱི་སློབ་ཕྲུག་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཅིག་ལ་སློབ་ཕྲུག་གཞན་པས་དམའ་འབེབས་གཏོང་བ་དང་བརྙས་གཙེར་བྱས་པ་དེ་ འདྲ་ཡིན་ན་མ་འོས་པ་རེད། དེ་མིན་དེ་དང་ཐག་རིང་པོ་བྱེད་ནས་བསྡད་པ་ཡིན་ན།

མ་འོས་པ་གང་ཡང་མ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ཚང་མ་དང་མཉམ་དུ་ཐག་ཉེ་པོ་བྱས་ ནས་འདྲིས་གཤིབས་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡང་མེད། འགོས་ནད་ཡོད་ པའི་ནད་པ་ལས་ཐག་རིང་པོ་བྱས་ཏེ་བསྡད་པ་ལྟར་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་

དང་དམ་ཚིག་འགལ་བའི་མི་དེ་ཚོ་དང་ཐག་རིང་པོ་བསྡད་པ་ཡིན་ན། དེ་ཕྱོགས་ གཉིས་ཀར་ཕན་ཐོགས་རྒྱུ་རེད་མ་གཏོགས། སུ་ལའང་གནོད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། སུ་

གང་གི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡལ་བཤིག་འགྲོ་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད་པར་བརྟེན། སྤྱི་ཚོགས་

དང་། སྒྲིག་འཛུགས་ངོས་ནས་ད་བར་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོ་དང་འབྲེལ་བ་ བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་ལ་ང་རང་གི་བསམ་ཚུལ་ཐོག་ནས་བལྟས་ན། ནོར་འཁྲུལ་ཕྱིན་པ་ གཅིག་ཀྱང་མེད་བསམ་གྱི་ཡོད།

དོན་ཚན་གསུམ་པ། ༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་། ཆོས་

སྡེ་ཁག སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གི་ངོས་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་དང་། མི་བྱེད་མཁན་གཉིས་ཀྱི་དབར་ལ་ཆིག་བསྒྲིལ་ཡོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་མ་གནང་བ་རྩ་

བ་ཉིད་ནས་མ་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད། ཐབས་ཤེས་དེའི་ཐོག་ལ་ཞན་ཆ་ཡོད་པ་དང་། མ་ འདང་བ། ཉུང་དྲགས་པ་དེ་འདྲ་གཅིག་ཀྱང་བྱུང་མེད་པ་ང་རང་གི་ངོས་ནས་གསལ་པོ་ བྱས་ནས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ག་རེ་རེད་ཅེ་ན། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་

གསོལ་སྤང་བླང་ཞུ་རྒྱུ་དེ་ལ་དུས་བཀག་གང་ཡང་བཟོས་མེད། སྤང་བླང་ཞུས་པའི་ རྗེས་སུ་ཁྱེད་ཀྱིས་སྤང་བླང་ཞུས་པ་དེ་འགྲིག་གི་མི་འདུག་ཅེས་སུ་གང་གིས་གསུང་

གི་ཡོད་མ་རེད། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་དེ་དག་གིས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་

གསོལ་བྱ་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་བྱས་ནས་དགོན་སྡེ་དང་སྤྱི་ཚོགས་གང་གི་ནང་ཚུར་ ལོག་ཡོང་རྒྱུ་དེ་ག་དུས་ཡིན་ནའང་བྱེད་ཆོག་པ་ཞིག་རེད། ལོག་ཚར་རྗེས་ཁྱེད་རང་

284

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྔོན་མ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་རེད་ཟེར་ནས་སུ་གང་གིས་དེ་ལ་ཟུར་ཟ་

དང་ཟུར་བཅད་བྱེད་ཀྱི་མེད། གདན་ས་ག་པར་ཕྱིན་པ་ཡིན་ནའང་དེ་དངོས་ཡོད་

གནས་ཚུལ་རེད། དོལ་རྒྱལ་བཀག་འགོག་གནང་ནས་ལོ་ ༣༠ ཡས་མས་ཤིག་འགྲོ་

ཡི་ཡོད། དེ་རིང་སང་ཉིན་ཡང་གཞི་ནས་ངས་ནོར་འཁྲུལ་ཕྱིན་འདུག་སྤང་བླང་ཞུ་ཡི་ ཡིན་ཟེར་ནས་ཡོང་མཁན་ཡོད་པ་ཡིན་ན། གདན་ས་ཁག་གི་ནང་དུ་ཡིན་ནའང་ངོས་

ལེན་གནང་རྐྱང་རེད། ༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་སྐུ་མདུན་དུ་ཞུ་ མཁན་ཡོད་པ་ཡིན་ནའང་ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་ངོས་བཞེས་གནང་རྐྱང་རེད་མ་ གཏོགས། ད་ཁྱེད་རང་ཕྱིས་དྲགས་པ་རེད། ད་ཡོད་མ་རེད་ཅེས་ནམ་ཡང་གསུང་གི་

མེད། དེར་བརྟེན་ཁོ་རང་ཚོ་ནང་ཁྱིམ་དུ་ལོག་རྒྱུ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་བྱིངས་ )Mainstream) ནང་ཚུར་ཡོང་རྒྱུའི་སྒོ་དེ་ག་དུས་ཡིན་ནའང་ཕྱེ་ཡོད་པ་མ་གཏོགས། སྒོ་

ནམ་ཡང་བརྒྱབས་མེད། སྒོ་ཕྱེ་ཡོད་པ་ཙམ་མ་ཟད། སྤང་བླང་བྱས་ནས་ལོག་ཡོང་རྒྱུ་ དེ་སུ་ཡིན་ནའང་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་། སྒྲུབ་ཐུབ་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། དེར་

བརྟེན་སྤང་བླང་བྱས་པའི་ཉིན་མོ་དེར་ག་དུས་ཡིན་ནའང་སོ་སོའི་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པ་ དེའི་ནང་གཅིག་མཚུངས་བྱས་ནས་ལོག་ཆོག་ཆོག་ཡོད་པ་དེ་ང་ཚོ་ཆིག་བསྒྲིལ་བྱེད་

རྒྱུའི་ལམ་ཁ་ཆེ་ཤོས་དང་ཐབས་ལམ་བཟང་ཤོས་དེ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ཕྱིས་སུ་ སྤང་བླང་ཞུ་མཁན་དེ་ཚོ་ལའང་སྤང་བླང་ཞུས་རྗེས་སུ་གང་གིས་དེ་ལ་ཟུར་ཟ་དང་ དམའ་འབེབས་བྱེད་མཁན་གདན་ས་ཁག་སོགས་ནང་དུའང་ད་བར་བྱུང་མེད། གང་

ཟག་བྱེ་བྲག་པ་ད་ལྟའང་ཐེ་ཚོམ་ངང་སྡོད་མཁན་དེ་འདྲ་ཡོད་རེད། དེ་དག་གིས་ག་

དུས་སྤང་བླང་ཞུ་གི་ཡོད་པ་ཡིན་ནའང་དུས་ཚོད་རྒྱས་བཀག་མེད་པར་བརྟེན། ཕྱིས་

འགྲོ་བ་དང་དུས་ཚོད་ཡོལ་འགྲོ་བ་དེ་འདྲ་མེད་པ་ཞིག་རེད། དེ་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ དགོངས་པ་ཆེ་བཞེས་ཀྱིས་བཞག་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་འདུག

285

ལྷག་པར་དུ་༧གོ ང ་ས་༧སྐྱབས་མགོ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ མཆོ ག ་གི ས ་ལུང་དང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཐོག་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱས་དང་མ་བྱེད་ཀྱི་ཁེ་ཉེན་ དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་བྱས་ཏེ་བཀའ་ཕེབས་ཡོད། བཀའ་ཕེབས་ཡོད་པ་དེར་བསམ་བློ་

ཡོད་མཁན་གྱི་མི་ཞིག་ཡིན་ན། བསམ་བློ་གཏོང་མ་ཤེས་པ་དང་། བསམ་བློ་གཏོང་མི་

ཐུབ་པའི་གནས་ཚུལ་མེད་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ཆིག་བསྒྲིལ་ཆེད་འབད་བརྩོན་

གནང་དགོས་པ་དེ་དག་མ་འདང་བ་དང་ཞན་ཆ་ཡོད་པ་དེ་འདྲ་རྩ་བ་ཉིད་ནས་མིན་པ་ དེ་ང་ཚོས་གསལ་པོ་བྱས་ནས་རྟོགས་ཐུབ་རྒྱུ་ཞིག་རེད།

ཁ་ཤས་ཀྱི་བསམ་བློའི་ནང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་

མ་ཐུབ་མཁན་དེ་ཚོ་ལའང་ཕྲན་བུ་གུ་ཡངས་བྱས་ནས་ཁོང་ཚོ་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ ཚུར་ཡོང་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་བཟོ་དགོས་ཀྱི་རེད་དགོངས་པ་དང་། ལྷག་པར་དོལ་

རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་དང་། མི་བྱེད་མཁན་གཉིས་ཀྱི་དབར་ལ་འགྲིག་

འཇགས་ཡོང་རྒྱུར་གོ་བསྡུར་དང་བཀའ་མོལ་གནང་རྒྱུ་དེ་འདྲ་ཡོད་དགོས་ཀྱི་རེད་ བསམས་པ་དེ་འདྲ་དགོངས་མཁན་ཡོད་ས་རེད། དཔེར་ན། ཁ་སང་ཕ་གིར་བཀའ་

འདྲི་གནང་མཁན་ཞིག་གིས་སྐད་ཆ་བཤད་ནས་གོ་བརྡ་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་རེད་དམ་ ཞེས་སྔོན་མའི་དྲི་བ་ནང་དུ་འདུག་ལ་ད་ལྟའང་དྲི་བ་འདི་ཡོང་གི་ཡོད། སྤྱིར་མི་ཞིག་ ཡིན་ན། སྐད་ཆ་བཤད་ནས་གོ་བརྡ་སྤྲོད་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་རེད། ད་བར་གོ་

བརྡ་མ་འཕྲོད་མཁན་གྱི་མི་དེ་ཚོ་ལ་ད་ལྟ་ང་ཚོས་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུ་དང་གོ་བརྡ་སྤྲོད་ རྒྱུའི་གནས་ཚུལ་གང་ལྷག་ཡོད་དམ་དེར་ང་ཚོས་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་པ་ཞིག་

རེད། དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་དང་བཙན་བྱོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ལྟ་བུ་གཉིས་བར་བཀའ་ མོལ་གནང་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། གྲོས་གཞི་ག་འདྲ་ཞིག་གི་ ཐོག་ནས་བཀའ་མོལ་གནང་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་བྱེད་ཀྱི་རེད། ང་ཚོའི་ངོས་ནས་དགོས་

འདུན་འདོན་རྒྱུ་དེ་ལས་སླ་པོ་དང་གསལ་པོ་རེད། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་

འཇོག་བྱེད་དགོས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་བྱས་

286

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་ཉིན་མོ་དེ་སུ་གང་གིས་ངོ་ཆེན་ཞུ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་མ་རེད། མགོ་འདྲེན་བྱ་དགོས་ ཀྱི་ཡོད་མ་རེད། ངས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་བྱས་པ་ཡིན་བརྗོད་

ན། དེའི་ཉིན་མོ་དེར་ཁོ་རང་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་ནང་དུ་ལོག་ཤག་ཤག་རེད། དོལ་ རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་མི་དགོས་པའི་ཐོག་ནས་ཁོ་ཚོར་ངོས་ལེན་ རག་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་རྒྱུ་ཡོད་རེད་དམ་བརྗོད་ན། དེ་ཐབས་ཤེས་བྱ་རྒྱུ་ཡོད་མ་

རེད་ཅེས་ཐག་གཅོད་རྒྱུ་རེད། དེར་ཐབས་ཤེས་བྱེད་ན་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱས་

པའི་ཉེས་དམིགས་དེ་དག་ང་ཚོས་ད་བར་བཤད་པ་དེ་དག་དོན་ལ་མ་གནས་པར་ ཆགས་འགྲོ་ཡི་རེད། ཕྱིར་འཐེན་རྒྱག་དགོས་པ་ཆགས་འགྲོ་ཡི་རེད། དེའི་ཐོག་

འགྲིག་འཇགས་ཡོང་རྒྱུ་དང་མཐུན་འབྲེལ་བྱ་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། དེར་བརྟེན་ངས་ཐོག་

མར་ཞུས་པ་དེ་ག་རང་རེད། ངས་བསྡོམས་ཀྱང་དེའི་ཐོག་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ནའང་འགྲིག་ གི་འདུག དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་མི་བྱེད་མཁན་དེ་ཚོ་དང་དོལ་

རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་མཁན་དེ་ཚོའི་དབར་ཆིག་བསྒྲིལ་ཡོང་

རྒྱུའི་ཆེད་དུ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་མཚམས་འཇོག་མ་བྱེད་ནའང་འགྲིག་རྒྱུ་ཡོད་

པའི་ཆག་ཡང་ཞིག་གནང་རྒྱུ་ཡོད་དམ་ཞེས་དྲིས་པ་ཡིན་ན། སྐད་ཆ་འདི་སྐོར་བ་མ་ བརྒྱབ་པར་རྡོག་རྡོག་བྱས་ནས་ཁ་གསལ་པོར་ཞུས་ན། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་

བྱས་པ་འདི་འགྲིག་དགོས་ཀྱི་འདུག འདི་ང་ཚོས་ཁས་ལེན་བྱེད་དགོས་ཀྱི་འདུག་ ཅེས་པའི་དོན་དག་འདིའི་སྒང་ལ་འབབ་དགོས་ཀྱི་ཡོད། དེ་འདྲ་བྱས་ན་༧གོང་ས་

༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ད་བར་བཀའ་སློབ་བསྩལ་བ་དེ་དག་དོན་མེད་ ཆགས་རྒྱུ་རེད། དེར་བརྟེན་ཁོང་གཉིས་དབར་ལ་ལ་ཉག་མཛོ་སངས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་

ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ཆིག་བསྒྲིལ་ཡོང་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཚོར་གུ་ བཤང་ཞིག་སྤྲོད་དགོས་ཀྱི་འདུག་བསམས་པ་ཡིན་ན། གུ་བཤང་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་

ལྷག་མེད། བྱས་དང་མི་བྱེད་ནི་དོན་ཚན་གཉིས་རང་རེད། དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་ 287

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཚམས་འཇོག་བྱས་པ་ཡིན་ན། ནམ་མཁའ་གཡའ་དག་ས་གཞི་རྡུལ་དག་རེད། སྐད་

ཆ་ཤོད་རྒྱུ་གང་ཡང་ལྷག་མེད། མཚམས་འཇོག་མ་བྱས་པ་ཡིན་ན་མཚམས་འཇོག་ བྱེད་མཁན་དང་མཉམ་དུ་ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་མཉམ་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ གཅིག་ནང་ཆུ་དང་འོ་མ་བཞིན་དུ་འདྲེས་ནས་སྡོད་ཐུབ་རྒྱུ་མེད་པ་དངོས་ཡོད་གནས་

ཚུལ་ཞི ག ་ཆགས་ཡོ ད ། དེ ར ་བརྟེན་ཆི ག ་བསྒྲི ལ ་དང་དོ ལ ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོ ལ ་ མཚམས་འཇོག་གཉིས་པོ་འདི་གདམ་ཁ་བརྒྱབ་རྒྱུ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་གཏོགས། དེ་ གཉིས་མཉམ་དུ་འགྲོ་ཐུབ་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་ཤིག་མེད་པ་གསལ་པོ་ཡིན་པ་འདི་ང་

ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་མེད་པ་གསལ་པོར་མཁྱེན་དགོས། དེ་འདྲ་ མ་བྱུང་བ་ཡིན་ན། གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་གསལ་པོ་མེད་པ་ཆགས་ རྒྱུའི་ཉེན་ཁ་ཡོད།

ཁ་སང་དྲི་བའི་ནང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བ་དེ་ཚོར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་

སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་མི་རྒྱུ་ཟོག་གསུམ་ཐོག་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་བཞིན་ཡོད།

རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མའི་ནང་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་བཞིན་ཡོད། མ་འོངས་པར་བོད་དོན་བདེན་ མཐའ་གསལ་སྐབས་སྡེ་ཚན་གཉིས་ལྟ་བུ་ཆགས་ནས་ལྷག་བསྡད་པ་ཡིན་ན། བོད་པ་

འདི་རྒྱ་གར་དང་པ་ཀི་སི་ཏན་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ལ་ཁ་བྲལ་འགྲོ་རྒྱུ་མ་རེད་དམ་ ཞེས་པའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་ཡོད། བསམ་ཚུལ་འདི་ཧ་ཅང་རྣམ་རྟོག་ཤུགས་ཆེན་པོས་

སྒྲོ་བཏགས་ནས་བྱུང་བའི་ཐལ་ཆ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཐོག་ལ་ འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུའི་གཞི་རྩ་དང་རྒྱུ་མཚན་གཉིས་ཀ་མེད་པ་ཞིག་རེད། སྔོན་དང་

པོར་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་གྲངས་ཇི་ཙམ་ཡོད། ཧ་ཅང་གྲངས་ཉུང་ཉུང་རེད། ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་སྐབས་ཡོང་མཁན་ཚོ་མང་ཆེ་བ་ནི་

ཉིན་གླ་སྤྲད་ནས་གླས་པ་ཤ་སྟག་རེད། བོད་ནང་དུའང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་མཁན་ཉིན་རེ་

བཞིན་གྲངས་ཉུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། གང་ཡོད་པ་དེ་ཚོའང་སེམས་གཏིང་ནས་གང་

288

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡང་མིན་པར་གནས་སྐབས་རང་གི་འཚོ་རྟེན་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ལས་དོན་སྲུང་སྐྱོབ།

རྐུབ་སྟེགས་སོགས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ༌རྒྱུ་ཁོ་ནའི་དོན་དུ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་ མཁན་ཡིན་མདོག་བྱེད་མཁན་མང་ཆེ་བ་རེད་མ་གཏོགས། སྙིང་ཁོང་རུས་པའི་ གཏིང་ནས་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་གསོལ་བྱེད་མཁན་ཧ་ཅང་ཉུང་ཉུང་རེད། ཁོང་ཚོས་དུས་

རྒྱུན་ཤོད་རྒྱུའི་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ས་ཡ་བཞི་ཡོད་ཟེར་བ་འདི་ཚད་ལས་བརྒལ་ བའི་ཧམ་པ་ཞིག་རེད་མ་གཏོགས། ས་ཡ་བཞི་བཞག་ནས་འབུམ་གཅིག་ཀྱང་ལོང་

རྒྱུར་ཡང་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཐོག་ནས་ཧ་ཅང་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་རེད་བསམ་

དྲན་གྱི་འདུག ལར་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ད་ལྟ་རྒྱབ་

སྐྱོར་བྱེད་བཞིན་པ་འདི་༧གོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་ཁྲིད་འོག་ཡོད་པའི་བོད་རིགས་དང་ རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་པོ་འདི་ཕན་ཚུན་དགྲ་ཟླའི་ངོ་བོར་ལྟ་ བཞིན་ཡོད་པའི་གནས་སྐབས་ཀྱི་བྱེད་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པ་ལས། ནམ་ཞིག་༧གོང་ས་

མཆོག་དང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབར་འགྲིག་འཇགས་བྱུང་ནས་ བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་བའི་ཉིན་མོ་ཞིག་བསླེབས་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་ནག་མི་

དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ངོས་ནས་དོལ་རྒྱལ་ཚོགས་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་ཤེས་

ཀྱི་མ་རེད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་དོན་ཡང་མེད། ཁོང་ཚོས་མངོན་འདོད་གང་ཡང་ བསྒྲུབ་རྒྱུ་མེད། དེ་ཉིན་སྙིང་ཁོང་རུས་པའི་གཏིང་ནས་དོལ་རྒྱལ་སྟེན་མཁན་ག་ཚོད་ ཡོད་པ་ལམ་སེང་གསལ་པོ་ཆགས་རྒྱུ་རེད། དེར་བརྟེན་འདི་ལྟ་བུའི་དོགས་པ་རྣམ་ རྟོག་འདི་ཧ་ཅང་འུར་སྒྲོགས་ཤིག་རེད། བོད་པའི་གཏམ་དཔེའི་ནང་ཧམ་པ་རི་ཙམ་

བཤད་ན་བདེན་པ་གཡག་ཙམ་ཐོབ་ཡོང་ཟེར་བའི་དཔེ་ལྟར་རེད། ཁོང་ཚོས་ཧམ་ བཤད་བྱས་པའི་འུར་སྒྲོགས་ཀྱི་རྗེས་སུ་ཕྱིན་པའི་དོགས་པ་རྣམ་རྟོག་ཅིག་ཡིན་པ་

ལས་གཞི་རྩ་ཡོད་པ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་ཆགས་ཀྱི་མེད། ལྷག་པར་དུ་དོལ་རྒྱལ་རྗེས་

འབྲང་བས་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་བོད་ནང་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ལས་དོན་གང་དང་ 289

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གང་རྩོམ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། གང་དང་གང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་བདེན་པའི་ གཞི་རྩ་དང་དངོས་དོན་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་མ་མཐུན་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་པ་མ་གཏོགས། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད།

ཁོང་ཚོས་དྲིལ་བསྒྲགས་སྐད་འབོད་ཆེ་ཤོས་དེ་ཁོང་ཚོའི་ཆོས་དད་རང་

དབང་འཕྲོག་སོང་ཟེར་རྒྱུ་དེ་རེད། དེ་ནི་ངས་ད་ལྟ་ཆོས་དད་རང་དབང་འཕྲོག་མེད་པ་

གོང་དུ་རྒྱས་ཤིང་རྒྱས་པ་ཞུས་ཟིན། ཁོང་ཚོར་དྲང་བདེན་མིན་པའི་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་

ཚུལ་ཟེར་བ་དེ་རེད། དེ་འདྲ་མིན་པ་ངས་གསལ་བཤད་ཆ་ཚང་ཞུས་ཟིན་པ་ཡིན། ཁོ་

རང་ཚོར་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མཉམ་སྡོད་བྱེད་རྒྱུའི་འདོད་པ་ཡོད་ན་དེའི་སྒོ་ག་དུས་ཡིན་ རུང་ཕྱེ་ནས་བཞག་ཡོད། སྤྱི་དང་སྒེར། སྒྲིག་འཛུགས་དང་ཚོགས་པ་གང་གི་ངོས་ ནས་སྒོ་ཕྱེ་ནས་ཡོད་པ་ངས་གསལ་པོར་ཞུས་པ་ཡིན།

མ་འོངས་པར་ཁོང་ཚོས་བོད་དེ་དུམ་བུ་གཉིས་ལ་བགོས་ནས་ལོགས་སུ་

ཕྱེ་ནས་འགྲོ་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་དེ་ཟུར་བལྟས་ལེབ་མཐོང་རེད། དེ་སུ་ཡིན་རུང་དཔོག་

ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ང་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་གོང་དུ་ཞུས་པའི་དོགས་པ་ རྣམ་རྟོག་དེ་དག་གཅིག་ཀྱང་མེད་པར་གཙང་མ་བཞག་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད་ བསམ་གྱི་འདུག གཙང་མ་གཞག་དགོས་ཀྱི་རེད་བརྗོད་རྒྱུ་དེ་དངོས་ཡོད་གནས་

ཚུལ་དང་རྒྱུ་མཚན་ཐོག་ནས་ཞུ་ཡི་ཡོད་པ་རེད་མ་གཏོགས། དེ་ང་ཚོའི་ཕྱོགས་ཡིན་ པར་བརྟེན་གཙང་མ་གཞག་དགོས་པ་དང་། ཁོང་ཚོའི་ཕྱོགས་ཡིན་པར་བརྟེན་སྐྱོན་

བརྗོད་བྱེད་དགོས་རེད་ཅེས་དབྱེ་འབྱེད་བྱས་ནས་ཞུས་པ་ཞིག་མིན། དོན་ཚན་རེ་རེ་ བཞིན་ང་ཚོས་རྒྱུ་མཚན་དང་མཐུན་པ་དང་།

ཁྲིམས་དང་མཐུན་པ་དངོས་ཡོད་

གནས་ཚུལ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཞིབ་ཚགས་པོར་ཞིབ་འཇུག་བྱས་ནས་ཕེབས་ན་སུ་ཡིན་

རུང་ར་འཕྲོད་ཐུབ་པ་ཞིག་རེད། ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུའི་འདོད་པ་མེད་པ་སྣོད་དྲི་མ་ ཅན་ཞིག་ཡིན་ན་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད།

290

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དོལ་རྒྱལ་རྗེས་འབྲང་བ་ཉུང་ཤས་ཤིག་གིས་ད་ལྟའི་བྱེད་སྟངས་འདི་རྒྱུ་

མཚན་དང་རིགས་པ། དངོས་ཡོད་བཅས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཁས་ལེན་གྱི་མིན། ང་ ཚོས་བརྗོད་རྒྱུ་དེ་ག་རང་ཡིན་ཟེར་ན་འདི་ལྐུགས་པའི་ཨུ་ཚུགས་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་དེར་ཁ་གཏད་གཅོག་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། ཁོང་ཚོ་བཏང་སྙོམས་ལ་

འཇོག་རྒྱུ་རེད། དེ་ལྟར་བཞག་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ནས་ཁ་ ཤས་ཟུར་དུ་ཐོན་ནའང་། ཟུར་དུ་ཐོན་པའི་དབང་གིས་བོད་པའི་རྩ་དོན་དང་ཕུགས་

དོན་གཉིས་ཀར་ཁེ་ཕན་ཆེ་བ་ཡོད་པ་རེད་མ་གཏོགས། ཁོང་ཚོ་ཚུར་མཉམ་རུབ་

བྱས་ནས་ཁེ་ཕན་ཆེ་བ་མེད་པ་མ་ཟད། དེའི་རྗེས་འབྲས་ཀྱི་འཕྲལ་ཕུགས་རྒྱང་གསུམ་ ལ་གནོད་ཚབས་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད་ཅེས་ངས་ཚིག་ཐག་

ཆོད་པོའི་ཐོག་ནས་ཞུ་ཐུབ་རྒྱུ་ཞིག་རེད། དུས་ཚོད་རེའུ་མིག་གཞིར་བཟུང་བྱས་ན་ ངས་ཞུ་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་རྫོགས་པ་རེད། ངས་འདིར་མཚམས་བཞག་གི་ཡིན། དུས་ ཚོད་ལྷག་མ་དེར་ཁྱེད་རང་ཚོས་དོགས་གཅོད་དང་དྲི་བ་ཡོད་ན་འཛེམས་ཟོན་མེད་

པར་གསུངས་རོགས། ཐུགས་རྗེ་ཆེ། ཞེས་གསུང་བཤད་གནང་གྲུབ་མཚམས་སློབ་ ཕྲུག་རྣམས་ཀྱི་དྲི་བར་ལན་འདེབས་ཀྱང་གནང་ཡོད།།

291

བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཡིག་གཟུགས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འགྲེམས་སྟོན་དབུ་འབྱེད་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤད།

༈ ༢༠༡༤ ཕྱི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་བོད་ཁྱིམ་མེ་གྷན་ཉིན་ སློ བ ་ཏུ་དབུས་གཙང་ཆོ ལ ་ཁའི ་ ཚོ ག ས་པའི ་ གོ ་ སྒྲི ག ་འོ ག ་ ཡི ག ་གཟུགས་སྒྱུ་རྩལ་བ་འཇམ་དབྱངས་རྡོ ་ རྗེ ་ ལགས་ཀྱི ་ “བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་ཡིག་གཟུགས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་འགྲེམས་སྟོན་ ” དབུ་འབྱེད་དང་འབྲེལ་གནང་བའི་གསུང་བཤད། ༄༅།། ཡི་གེ་དང་ཡི་གེའི་གཟུགས་གཉིས་ངོ་བོའི་ཆ་ནས་ཐ་དད་རེད། ཡི་གེ་ནི་

ངག་གི་རང་བཞིན་ཞིག་ལ་བརྗོད། ཡིག་གཟུགས་ནི་མངོན་པར་གསལ་བའི་གཟུགས་ ཀྱི་སྤྱི་བཤད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཞིག་རེད། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་འཇིག་རྟེན་དུ་

བྱོན་ཏེ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་སྐོར་བའི་སྐབས་སུ་བོད་དུ་མ་འོངས་པར་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ ཚོགས་ཆགས་རྒྱུའི་ལུང་བསྟན་པ་ཙམ་མ་གཏོགས། འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཆགས་

རྒྱུ་རེད། རྗེས་སུ་འགྲོ་བ་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་བྱུང་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་མགོ་

ཚུགས་རྒྱུ་དེ་ཕྱི་ལོའི་བརྒྱ་ཕྲག་དྲུག་པ་བདུན་པའི་ནང་རེད། བོད་ཡིག་ནི་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ ཕྲག་བདུན་པའི་ནང་གསར་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཡིག་རིགས་

ནང་ནས་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དེ་གསར་པ་ལྟ་བུ་རེད། ཐོན་མི་སམ་བྷོ་ཊས་བརྩམས་ པའི་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དེ་མ་བྱུང་བའི་སྔོན་དུ་བོད་ལ་ཡིག་གཟུགས་ཡོད་མེད་དེ་

རྩོད་གཞི་ཅན་ཞིག་རེད། མཁས་པ་མང་ཆེ་བས་ཐོན་མིས་བརྩམས་པའི་ཡིག་གཟུགས་ དེ་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་ཐོག་མ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་སྔོན་དུ་ཡིག་གཟུགས་མེད་པར་ བཞེད་ཅིང་། དེ་དག་ལའང་རྒྱུ་མཚན་ཡོད་རེད་མ་གཏོགས། རྒྱུ་མཚན་མེད་པར་

གསུངས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད། གཡུང་དྲུང་བོན་ལ་སོགས་པ་བོད་ཀྱི་སྔ་རབས་ཀྱི་

292

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བརྒྱུད་རིམ་དང་བྱུང་རབས་སྨྲ་བ་ཁ་ཤས་ཀྱིས་ཐོན་མིས་བརྩམས་པའི་ཡིག་གཟུགས་ སྔོན་དུ་བོད་དུ་ཡིག་གཟུགས་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་གསུང་གི་ཡོད་ནའང་། ཐོན་མིའི་

སྔོན་དུ་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་འདི་འདྲ་ཡོད་ཅེས་རྡོ་ལ་བརྐོས་པའམ་ཟངས་ལ་བརྐོས་པ་

དེ་འདྲའི་བྱུང་རབས་ཀྱི་དན་རྟགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད། དཔེར་ན་རྒྱ་གར་ནང་ཧ་ལམ་ཕྱི་ལོ་

སྔོན་གྱི་བརྒྱ་ཕྲག་དྲུག་པ་བདུན་པར་སངས་རྒྱས་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་སྐབས་གཡས་

གཡོན་ལ་ཡོད་པའི་ཁ་རོ་ཤ་ཊིའི་རིགས་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་རྙིང་པ་ད་ལྟའང་རག་མུས་ རེད།

བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་བསྟན་བཅོས་ནང་བྱུང་བ་ཐོག་

མ་དེ་འགྲེལ་ཆེན་དྲི་མེད་འོད་རེད། དེ་ནི་སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལོ་དྲུག་བརྒྱ་

ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་ཆོས་རྒྱལ་འཇམ་དཔལ་གྲགས་པ་དང་པདྨ་དཀར་པོའི་སྐབས་སུ་

བྱུང། ཕྱི་ལུགས་ལྟར་བརྩི་ན་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་པོའི་སྔོན་ཙམ་མམ་བརྒྱ་ཕྲག་དང་

པོའི་དཀྱིལ་ལ་འཁེལ་གྱི་ཡོད། དེའི་ནང་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་དཔལ་དུས་ ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་དེ་ཡུལ་ལུང་སོ་སོའི་སྐད་ཡིག་ནང་བྲིས་པའི་སྐབས་སུ་བོད་པ་

རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཡི་གེའི་ནང་བྲིས་པ་རེད་ཅེས་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ཡོད། གལ་ཏེ་དེ་ སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་ཁས་བླངས་ན། ཐོན་མིས་བརྩམས་པའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་མ་བྱུང་བའི་ སྔོན་དུ་བོད་པར་ཡིག་གཟུགས་སམ་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ཡོད་པ་དང་། ཐོན་མི་བྱོན་པའི་

སྐབས་སུ་དེའི་རྒྱུན་མེད་པ་ཞིག་ལ་ཁས་བླངས་དགོས་ཀྱི་ཡོད་དམ། ཡང་ན་འགྲེལ་

ཆེན་དྲི་མེད་འོད་ནང་གསུངས་པ་དེ་མ་འོངས་པར་ཐོན་མིའི་སྐབས་སུ་བོད་ཀྱི་ཡིག་ གཟུགས་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེའི་རྗེས་སུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་རྣམས་བོད་ཀྱི་ཡིག་ གཟུགས་ནང་འབྲི ་ རྒྱུ་ཡིན་པའི་མ་འོངས་ལུང་བསྟན་ལྟར་གསུངས་པར་གོ་

དགོས། ལར་ནས་མདོ་རྒྱུད་ནང་འབྱུང་འགྱུར་ལུང་བསྟན་གྱི་ཚུལ་དུ་གསུངས་པ་མང་

པོ་ཡོད། དེས་ན་དེ་འདྲ་ཞིག་ལ་འགྲེལ་པ་བརྒྱབ་ནའང་མི་འགྲིགས་པ་ཡོད་པ་མ་རེད་ 293

བསམ་གྱི་འདུག

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གང་ལྟར་བོ ད ་ཀྱི ་ ཡི ག ་གཟུགས་དེ ་ རྒྱ་གར་དུ་སྐབས་དེ ་ དུས་དར་བའི ་

དེ བ ་ནཱག་རཱི་ (Devanagari) ཞེ ས ་ཚངས་པའི ་ ཡི ག ་གཟུགས་སམ་ལྷའི ་ ཡི ག ་

གཟུགས། ཡང་ན་ལྷའི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ཡིག་གཟུགས་སོགས་བརྗོད་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ ཡོད་པ་དེ་ནས་ཚུར་དཔེ་བླངས་པ་ཞིག་རེད། དབུ་ཅན་དང་དབུ་མེད་གཉིས ་ཡོང་

དགོས་པའང་སྐབས་དེ་དུས་རྒྱ་གར་ནང་མགོ་ཡོད་པ་དང་མགོ་མེད་པའི་འབྲི་ཚུལ་

གཉི ས ་ཡོ ད ་སྟབས། ང་ཚོ འི ་ ཡི ག ་གཟུགས་ལའང་དབུ་ཅན་དང་དབུ་མེ ད ་གཉི ས ་ ཐོག་མ་ནས་བྱུང་བ་རེད། དེང་སང་མཁས་པ་འགའ་ཤས་ཀྱིས་ཐོག་མར་དབུ་ཅན་

བྱུང་བ་དང་། དེ ་ ནས་དབུ་ཅན་མགྱོ ག ས་པོ ་ བྲི ས ་སྐབས་དབུ་མེ ད ་ཆགས་པ་རེ ད ་ ཅེས་གསུང་མཁན་ཡོད། དེ་ནི་བྱུང་རབས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་མཐུན་གྱི་མེད།

ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་དང་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དེ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཡི་གེ་

དང་ཡིག་གཟུགས་མང་པོ་ལས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་ཡོད།དེའི་

ནང་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་ཁྱད་ཆོས་གཅིག་གང་རེད་ཅེ་ན། འཇིག་རྟེན་གཞན་གྱི་ ཡི ་ གེ ་ དང་མི ་ འདྲ་བར་ང་ཚོ འི ་ དབྱངས་གསལ་ལས་ཙ་ཚ་ཛ་ཞ་ཟ་འ་རྣམས་མ་

གཏོགས། གཞན་ཚང་མ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནས་བཏོན་པ་ཤ་སྟག་རེད། ལེགས་སྦྱར་ གྱི་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་དབྱངས་གསལ་རྣམས་མིའི་ལུས་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱི་གནས་བབ་

དང་བསྟུན་པའི་རྩ་དང་རླུང་གི་རྒྱུ་བ་ལ་ཏག་ཏག་འགྲིགས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ རེད། མི་ལུས་ཐོབ་པའི་སྐབས་སུ་ཁུ་ཁྲག་གི་ས་བོན་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་རྩ་རླུང་ ནང་ཡོད་པའི་ཡི་གེའི་སྒྲ་གདངས་དང་དེའི་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་ཡོང་མི་སྲིད་པ་མིན་ ཡང་། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་ཉམས་སུ་ལེན་རྒྱུའི་གནས་

ཚུལ་མང་ཆེ་བ་ངག་གི་སྒྲ་སྒྱུར་ལ་སླེབས་པའི་སྐབས་སུ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་དབྱངས་ གསལ་ལ་བརྟེན་པ་དེ་ཐག་ཉེ་བ་ཡོད། དཔེར་ན་ང་ཚོས་གཟུངས་སྔགས་བགྲང་བའི་

294

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྐབས་སུ་གཟུངས་སྔགས་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེ་ཐོག་མ་གང་དུ་གསུངས་པ་དེ་རང་ལ་ གཟུང་སྔགས་བགྲང་བ་མ་གཏོགས། གཟུངས་སྔགས་སོ་སོའི་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ནས་

བགྲང་གི་མེད། དཔེར་ན་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྒྲུབ་ཐབས་ལྟ་བུ་ཆ་ཚང་

བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཡོད་ཀྱང་། དེའི་སྔགས་བགྲང་བའི་སྐབས་སུ་ཨོྃ་མ་ཎི་པདྨེ་ཧཱུྃཿ ཞེས་ ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནང་བགྲང་བའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། སྒྲ་གདངས་དང་དེའི་

ངོ་བོ་མཚོན་བྱེད་ཡིག་གཟུགས་གཉིས་ཀ་དམིགས་བསལ་གྱིས་སྐྱེད་རིམ་དང་རྫོགས་ རི མ ་དང་འབྲེ ལ ་བ་ཆེ ན ་པོ ་ ཡོ ད ་པའི ་ དབང་གི ས ་རེ ད ། སློ བ ་དཔོ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ ཐར་ མན་ (Prof. Thurman) གྱིས་ “བོད་ཀྱི་དབྱངས་དང་གསལ་བྱེད་ཚང་མ་ཚན་

རིག་དང་མཐུན་པ་རེད། དེ་མ་ཡིན་པའི་སྐད་ཡིག་རྣམས་ཚན་རིག་དང་མི་མཐུན་པ་

རེད་’’ ཅེས་སོགས་གསུངས་ཏེ་བཤད་པ་རྒྱས་པོ་བྱེད་ཀྱི་རེད། ཚན་རིག་དང་མཐུན་ མི་མཐུན་ཞེས་པ་དེ་ཙམ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་མིན་མི་ཤེས་ཀྱང་། གང་ལྟར་ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་ ཡི་གེ་དང་ཡིག་གཟུགས་གཉིས་ཀ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡི་གེ་དང་ཡིག་གཟུགས་ལ་ཧ་

ཅང་ཐག་ཉེ་པོ་ཡིན་པ་དེ་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ཤེས་དགོས། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ལེགས་ སྦྱར་གྱི་གཞུང་ལུགས་མང་པོ་བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་བྱུང་།

བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཕལ་ཆེ་བ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡིག་གཟུགས་དང་ཐག་ཉེ་

པོ་ཡིན་སྟབས། དངོས་སུ་ལུས་ཀྱི་རྩ་རླུང་དང་ཧ་ཅང་མཐུན་པོ་ཡོད་པ་བཤད་མི་ དགོས།དེས་ན་ཡིག་གཟུགས་དེ་ཚོ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལམ་ནས་མཛེས་ཆོས་ཚང་བའི་ཐོག་ ནས་བྲིས་ཐུབ་པ་དེའང་དེང་རབས་ཀྱི་གསར་གཏོད་དམ་གྲུབ་འབྲས་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད།

ཡི་གེའི་གཟུགས་ཆུང་ཆུང་འབྲི་རྒྱུ་དེ་བར་ལམ་ཧ་ཅང་ཉམས་འདུག སྔོན་མ་རྒྱ་གར་ གྱི་མཁས་པ་ཆེན་པོ་དེ་ཚོས་གཞུང་ལུགས་ཆེན་པོ་རྣམས་ཡིག་གཟུགས་ཧ་ཅང་ཆུང་

ངུར་བྲིས་པའི་ལུགས་སྲོལ་ཡོད་འདུག ཞི་བ་ལྷའི་རྣམ་ཐར་ལ་གཟིགས་ན་ཤེས་རྟོགས་

ཐུབ། རྒྱལ་སྲས་ཆེན་པོ་ཞི་བ་ལྷ་ནཱལནྡ་ལ་མ་བཞུགས་པའི་སྐབས་སུ་ཁོང་ལ་སྤྱོད་ 295

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འཇུག་དང་། བསླབ་བཏུས་ཀྱི་ཕྱག་དཔེ་གང་དུ་ཡོད་ཅེས་བཀའ་འདྲི་ཞུ་སྐབས། ཁོང་

གིས་སྔོན་མ་ཁོ་རང་བཞུགས་སའི་གཟིམ་ཆུང་དེའི་ཕྱོགས་ཀྱི་གདུང་མའི་རྩེ་ལ་པཎྜི་ ཏའི་ཡི་གེས་བྲིས་ནས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག པཎྜི་ཏའི་ཡི་གེ་ནི་ཡིག་གཟུགས་ཧ་

ཅང་ཆུང་ངུ་ཞིག་ཡོད་པ་རེད། བོད་དུའང་མཁས་པ་འགའ་ཤས་བྱ་བྲལ་དུ་གཤེགས་ པའི་སྐབས་སུ་ལམ་རིམ་ཆེན་མོ་དང་སྔགས་རིམ་ཆེན་མོ་ལ་སོགས་པ་ཕྱག་གི་ནང་དུ་

བསྣམ་ཐུབ་པའི་ཤོག་བུ་ཆུང་ཆུང་ནང་ཡིག་གཟུགས་ཆུང་ངུས་བྲིས་པའི་ལུགས་སྲོལ་

ཡོད། དེ་བཞིན་འགྲེམས་སྟོན་འདིའི་ནང་ཡིག་གཟུགས་ཆུང་ངུ་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་རྣམ་ པར་བྲིས་པ་མང་པོ་འདུག དེ་ཚོར་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་མཁན་ཞིག་དགོས་ཀྱི་རེད།

འབྲི ་ མཁན་གྱི ས ་དེ ་ ཚོ འི ་ གནད་འགག་ཆ་ཚང་དགོ ང ས་ཡོ ད ་མེ ད ་མི ་

ཤེས། སྤྱི ར ་བཏང་སྔགས་ཀྱི ་ ནང་སྐུ་ཐུགས་ཟུང་འཇུག་གི་སྐད་ཆ་ཤོད་ཀྱི ་ ཡོད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་རྙེད་པའི་སྐབས་སུ་སྐུ་དང་གསུང་དང་ཐུགས་གསུམ་ པོ་ཐ་དད་མེད། གང་སྐུ་ཡིན་པ་དེ་གསུང་ཡང་རེད། གང་གསུང་ཡིན་པ་དེ་ཐུགས་ཀྱང་

རེད། གང་ཐུགས་ཡིན་པ་དེ་སྐུ་ཡང་རེད། སྐུ་དང་གསུང་དང་ཐུགས་གསུམ་དབྱེ་བ་

མེད་པར་གཅིག་གྱུར་ཆགས་པའི་སྐབས་སུ་དེ་ལ་ཟུང་འཇུག་རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་གོ་འཕང་ ཞེས་བརྗོད། དབང་གནང་བའི་སྐབས་སུ་སངས་རྒྱས་དང་སངས་རྒྱས་མ་ཡིན་པ་མི་

མཉམ་པ་མེད་པས་ན་གྲུ་བཞི་པ་ཞེས་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ཡོན་ཏན་འཕྲིན་ལས་ཐམས་ ཅད་གཅིག་གྱུར་ཡིན་པ་ཞིག་བཤད་ཀྱི་ཡོད། རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ང་ཚོས་ནམ་

རྒྱུན་རྟག་ཏུ་འདོན་བཞིན་པའི་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ནང་། འདི་དག་སངས་རྒྱས་ བཅོམ་ལྡན་འདས།། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཨ་ལས་བྱུང་།། ཨ་ནི་ཡིག་འབྲུ་ཀུན་གྱི་ མཆོག། དོན་ཆེན་ཡི་གེ་དམ་པ་ཡིན།། ཁོང་ནས་འབྱུང་བ་སྐྱེ་བ་མེད།། ཚིག་ཏུ་བརྗོད་ པ་སྤངས་པ་སྟེ།། བརྗོད་པ་ཀུན་གྱི་རྒྱུ་ཡི་མཆོག། ཅེས་བྱུང་བ་དེའི་ནང་སྔགས་ཀྱི་ལམ་ གྱི་གནད་ཡོངས་རྫོགས་གསུངས་པ་རེད། ཨ་ཞེས་པའི་སྒྲ་དང་། ཨ་ཞེས་པའི་སྒྲ་དེ་

296

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གང་གིས་མཚོན་པའི་ཨ་ཡིག་གི་གཟུགས་དང་། ཨ་ཡིག་གི་གཟུགས་དེས་མཚོན་

པའི་ཐུགས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་བཅས་རང་གདངས་ དེ་གསུམ་པོ་བསྟན་པ་རེད། ཨ་ནི་ཡིག་འབྲུ་ཀུན་གྱི་མཆོག། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ ཨ་ལས་བྱུང་།། ཞེས་པའི་དོན་ནི་ད་ལྟ་གཞིའི་གནས་སྐབས་སུ་མ་འོངས་པར་སངས་

རྒྱས་ཀྱི་སྐུར་འགྲོ་བའི་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བའི་རླུང་འོད་ཟེར་ལྔ་པ་དེའི་རང་གདངས་ནི་ཨ་ཡི་ རང་གདངས་རེད། རླུང་ཚང་མར་རང་གདངས་རེ་ཡོད། གཞིའི་གནས་སྐབས་སུ་རླུང་

གི་རང་གདངས་དང་རླུང་གི་གཟུགས་གཉིས་པོ་དེ་དབྱེ་བ་མེད་པ་བཞིན་འབྲས་བུའི་

གནས་སྐབས་སུའང་དེ་ཆ་ཚང་མངོན་གྱུར་དང་གཅིག་གྱུར་ཆགས་འགྲོ་བའི་གནས་ སྟངས་ཤིག་རེད།

དེ ས ་ན་ཡི ག ་གཟུགས་ཆུང་ངུའི ་ སྔགས་དང་། ཡི ག ་གཟུགས་ཆུང་ངུའི ་

བརྗོད་ཚིག་ཐོག་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་གཟུགས་དངོས་སུ་ཆ་ཚང་བཞེངས་པ་དེས་

ག་རེ་མཚོན་གྱི་ཡོད་ཅེ་ན། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་སྐུ་གསུང་ཐུགས་དབྱེར་མི་ཕྱེ་བ་ དང་། སྐུ་ཐུགས་ཟུང་དུ་འཇུག་པ། ཡང་ན་སྐུ་དང་གསུང་ཟུང་དུ་འཇུག་པ་མཚོན་པ་

ཡིན། ལར་ནས་ཡིག་འབྲུ་རེ་ལ་གཟུགས་མི་འདྲ་བ་རེ་བཟོ་དགོས་པའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ དང་། གཟུགས་དེ་ད་ལྟ་ང་ཚོར་ཡོད་པ་བཞིན་ཡོང་བ་དེ་ཚོའི་རྒྱབ་ཏུ་ངེས་དོན་དང་དྲང་

དོན་གྱི་བཤད་པ་མང་པོ་ཡོད་རེད། ད་ལྟ་སྒྱུ་རྩལ་མཁན་རང་གིས་ཀྱང་དམ་ཚིག་ཞེས་

པའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རང་ཉིད་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ནང་གལ་ཆེ་བ་དང་གནད་

འགག་ཆེ་བ་ཡིན་གསུངས་ཀྱི་འདུག་གམ། དེ་སྒྱུ་རྩལ་མཁན་ཞིག་གི་ངོས་ནས་བལྟས་ ན། སྒྱུ་རྩལ་མཁན་གྱི་བསམ་ཚུལ་ནང་དེ་སླེབས་སྟངས་དང་། གཟུགས་བརྙན་དེ་ག་ འདྲ་བྱས་ནས་ཤོག་བུའི་སྟེང་དུ་འཕོས་པ། ཤོག་བུའི་སྟེང་དུ་མ་འཕོས་པའི་གོང་དུ་

གཟུགས་བརྙན་གྱི་རྣམ་པ་དེ་བློའི་ནང་ཤར་དགོས་ཀྱི་རེད། དེར་བརྟེན་བློ་ཡི་ནང་རྣམ་ པ་དེ་ཤར་བའི་རྗེས་སུ་དེ་རས་གཞིའི་སྒང་དུ་འཕོས་ཡོང་དུས་གཟུགས་བརྙན་ཞིག་ 297

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐོང་གི་ཡོད། གལ་ཏེ་སྒྱུ་རྩལ་མཁན་གྱིས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་དངོས་པོ་སྐྲུན་པའི་སྐབས་སུ་ ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་མཉམ་དུ་མཐུན་འགྱུར་ཏག་ཏག་ཅིག་བྱུང་མེད་ན། སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ མཛེས་ཆོས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ (Aesthetic) དེ་ཤོག་བུའམ་རས་གཞིའི་སྒང་ལ་

སླེབས་ཐུབ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། དེས་ན་སྒྱུ་རྩལ་མཁན་གྱིས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་གཟུགས་ བརྙན་སྐྲུན་པའི་སྐབས་སུའང་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱི་ནུས་པ་གཅིག་བསྒྲིལ་བྱེད་

དགོས་པ་དེས་གང་མཚོན་གྱི་ཡོད་ཅེ་ན། ལམ་གྱི་གནས་སྐབས་སུ་སྐུ་གསུང་ཐུགས་ གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་ནས་འགྲོ་དགོས་པའི་བསྐྱེད་རིམ་དང་རྫོགས་རིམ་གྱི་མཚོན་དོན་ མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་བསྟན་གྱི་ཡོད།

ཕྱོགས་གཞན་ནས་བཤད་ན། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་བྲིས་པར་ཕན་ཡོན་བསམ་

གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་གསུངས་ཡོད། དེ་ཚོའི་ནང་ནས་སྐུ་རང་བཞིན་གྱིས་རེ་ཁ་གཅིག་གི་

ཐོག་ནས་བྲིས་པ་དང་། ཡང་སྐུ་འབྲི་རྒྱུའི་རེ་ཁ་དེ་གཟུངས་སྔགས་ཀྱི་ངོ་བོར་བྲིས་པ་ གཉིས་པོ་ལ་ཕན་ཡོན་ཆེ་ཆུང་གི་ཆ་ནས་ཏན་ཏན་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་ འདུག

གོང་དུ་ཞུས་པ་རྣམས་ད་ལྟ་འགྲེམས་སྟོན་འདི་མཇལ་བའི་སྐབས་སུ་གློ་བུར་དུ་

བྱུང་བའི་རྣམ་རྟོག་གི་འཆར་སྣང་རེད། གསན་མཁན་རྣམ་པ་གཞན་པ་ཚོས་གོ་བ་ཐེབས་

མི ན ་ལ་མ་ལྟོ ས ་པར་སྒྱུ་རྩལ་མཁན་ནམ་འབྲི ་ མཁན་རང་ཉི ད ་ལ་དེ འི ་ ངོ ་ སྤྲོ ད ་མདོ ར ་

བསྡུས་ཤིག་བྱུང་བ་ཡིན་ན། མ་འོངས་པར་ད་དུང་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་རྣམ་འགྱུར་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་ རྒྱུ་དང་། རྣམ་པ་གསར་པ་མང་པོ་ཐུགས་ལ་འཁོར་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཡོང་སྲིད།

ད་རེས་དབུས་གཙང་ཆོལ་ཁའི་སྒྲིག་འཛུགས་ངོས་ནས་འགྲེམས་སྟོན་གོ་སྒྲིག་

གནང་བ་མ་ཟད། སྒྱུ་རྩལ་མཁན་ལའང་ངོས་འཛིན་གྱིས་ཕྱག་རྟགས་གཟེངས་བསྟོད་

གནང་བ་དེ་ཚོ་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་རེད། ཚང་མར་ལེགས་སོ་དང་བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ ཡོད། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞེས་གསུངས།།

298

དེང་རབས་ཚན་རི ག་སློ བ་གཉེ ་གནང་ཕྱོ གམས་ཐད་གནང་བའི ་གསུང་བཤད། སློབ་དཔོ ན་ཟམ་གདོ ང་རིར ན་པོ ་ཆེའི་གསུང་རྩོ ་དང་གསུང་བཤད།

༈ ༢༠༡༥ ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་འབྲས་སྤུངས་བློ་ གསལ་གླིང་གི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་ དེང་རབས་ཚན་རིག་དབར་གྱི་བགྲོ་གླེང་གི་ཚོགས་མགོན་ དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གྱིས་དེང་རབས་ཚན་རིག་སློབ་ གཉེར་གནང་ཕྱོགས་ཐད་གནང་བའི་ གསུང་བཤད། ༄༅།། དེ་རིང་འདིར་དེང་རབས་ཚན་རིག་དང་ནང་པའི་ཚན་རིག་དབར་གྱི་

བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུར་ཕེབས་པའི་༧སྐྱབས་རྗེ་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ལས་ཟུར་རྣམ་པ་

དང་། རྒྱལ་སྲས་བླ་སྤྲུལ་རྣམ་པ། དགེ་བཤེས་རྣམ་པ་ཚོས་དབུས་པའི་སྐྱབས་ཡུལ་ དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ། དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ས་གནས་དབུ་འཛིན། བགྲོ་གླེང་ ནང་ཆ་ཤས་བཞེས་མཁན་གྱི་རྒན་ལགས་རྣམ་པ། མཁས་དབང་རྣམ་པ། དེ་བཞིན་

སློབ་ཕྲུག་རྣམ་པ་བཅས་ཚང་མ་ལ་ཐོག་མར་ཁྱེད་རང་ཚོས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་གདན་ས་ ཆེན་པོ་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔ་ལ་སོགས་པ་ནང་པའི་རིག་གཞུང་གཏིང་ཟབ་ལ་

སློབ་གཉེར་གནང་སའི་སྡེ་ཚན་གཅིག་གི་ནང་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ཐོག་ཐུགས་ སྣང་དང་ཉམས་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་དབུ་འཛུགས་གནང་བ་དང་། བགྲོ་གླེང་འདི་འདྲ་ཞིག་ གོ་སྒྲིག་གནང་བ་དེ་དུས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པ་ཡིན་ཙང་། གོ་སྒྲིག་གནང་ མཁན་དང་། ཆ་ཤས་བཞེས་མཁན་ཚང་མ་ལ་ངས་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་དང་ ལེགས་སོ་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

299

མཛད་རིམ་ནང་དེང་རབས་ཚན་རིག་སློབ་གཉེར་གནང་ཕྱོགས་སྐོར་བཤད་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེར། མགོ་སྤུ་མེད་ལ་རལ་པའི་ཁྲལ་ཞེས་ མི་མགོ་དམར་པོ་ཞིག་ལ་རལ་པ་ཐོར་ཅོག་ཆིངས་དགོས་གསུངས་ན་བཅིང་རྒྱུ་གང་

ཡང་མེད། ངས་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་མྱོང་མེད་ལ། ཨ་མཆོག་ ཀྱང་གཟེད་མེད། ལྷག་པར་དུ་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ལ་གུས་ཞབས་ཡོད་མཁན་ཞིག་

ཀྱང་མིན། དེ་ལ་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་སློབ་གཉེར་གནང་ཕྱོགས་སྐོར་བཤད་དགོས་ ཞེས་གསུངས་པ་དེ་འོས་འཚམས་ཤིག་མིན། ཁ་སང་དགོང་མོ་མ་གཏོགས་མཛད་

འཆར་ཆ་ཚང་ཡག་པོ་ཞིག་ཤེས་རྟོགས་མ་བྱུང་། སྤྱིར་བཏང་དེའི་སྐོར་སྔོན་ནས་བཀའ་ མོལ་བྱུང་རུང་། མཉམ་པར་མ་བཞག་པར་ལུས་པ་རེད། ཡིན་ནའང་སྤྱིར་བཏང་ཤེས་ བྱའི་གནས་བབས་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་ཞུས་ན། གཞུང་ཆེན་མོ་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་

མཁན་ཚོས་སློབ་ཚན་གང་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ནའང་། སློབ་གཉེར་གནང་ཕྱོགས་མ་ཤེས་ པར་སྐུ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་རེད་ཅེས་ཁྱོན་ནས་དྲན་གྱི་མེད། འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་སློབ་ཚན་

ག་འདྲ་ཡིན་རུང་། ང་ཚོ་ཤར་ཕྱོགས་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ནང་ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་མིང་ བཏགས་དུས་ནས་ཤེས་བྱ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་པས་ཤེས་བྱ་ཞེས་བཤད་

ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག ང་ཚོས་གནའ་སྔ་མོ་ནས་རྟག་པ་དང་མི་རྟག་པ་སོགས་ཚང་མ་ལ་ ཤེས་བྱ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། ཤེས་བྱ་ཞེ་ན། ཤེས་འདོད་ཡོད་ན་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་ལ་ བརྗོད། གང་ལྟར་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ན་ཤེས་ཐུབ་པ་ལས། ཤེས་མི་ཐུབ་པའི་དངོས་པོ་གང་

ཡང་མེད། མངོན་གྱུར་ཡིན་ན་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་གྱིས་བལྟས་ནས་མཐོང་ཐོས་མྱོང་ རིག་ལ་སོགས་པ་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་། ལྐོག་གྱུར་ཡིན་ན་དངོས་པོ་སྟོབས་ཤུབས་ཀྱི་ རིགས་པའི་བརྒྱུད་ནས་ཤེས་ཐུབ་པ། ཤིན་ཏུ་ལྐོག་གྱུར་ཡིན་ན་དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་ དག་པའི་ལུང་གི་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཤེས་ཐུབ། ལྷག་པར་དུ་ཉོན་སྒྲིབ་དང་ཤེས་སྒྲིབ་

གཉིས་བྲལ་རུང་དང་སྤང་རུང་ཡིན་དུས། ཤེས་བྱའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་མཐོང་རུང་དང་

ཤེས་རུང་ཡིན་པ་རང་བཞིན་གྱིས་ཞར་ནས་གྲུབ་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ཚན་རིག་གི་

300

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སློ བ ་གཉེ ར ་བྱེ ད ་སྟངས་ཀྱང་ནམ་རྒྱུན་ཤེ ས ་བྱ་ཡོ ང ས་རྫོ ག ས་ཀྱི ་ སློ བ ་གཉེ ར ་བྱེ ད ་ སྟངས་ལས་ཐ་དད་པ་གང་ཡང་མེད། ང་ཚོས་སློབ་གཉེར་བྱེད་སྟངས་ནི་དང་པོ་ཐོས་ བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ལ་བརྟེན་ནས་གནས་ཚུལ་དེ་ཕྲན་བུ་ཤེས་པ་དང་། དེ་ནས་བསམས་

བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་དཔྱད་པ། དེ་རྗེས་བསྒོམས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཉམས་སུ་ མྱོང་ནས་དངོས་སུ་རྟོགས་པའི་བར་འགྲོ་རྒྱུ་དེ་རེད། དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་སློབ་སྦྱོང་ བྱེད་སྐབས་ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་གོ་རྟོགས་བྱེད་རྒྱུ་དང་། དེ་ལ་ བསམས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ཏེ་ཡིན་པ་དང་མ་ཡིན་པའི་རྣམ་

དབྱེ་ཕྱེ་རྒྱུ་གཉིས་པོ་དེ་ཡོད་རེད། ནང་དོན་རིག་པའི་གནས་ཚུལ་མིན་དུས་བསྒོམས་ ནས་མྱོང་བ་འཐོན་རྒྱུ་གང་ཡང་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ ལུགས་ཤ་སྟག་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ངས་སྟབས་བདེ་པོར་ཞུས་ན། ནང་དོན་རིག་པའི་སློབ་

སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་དགོས་པ་དང་། དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་ཐོས་བསམ་གཉིས་མ་གཏོགས་མི་དགོས། དེ་ནས་གནས་ཚུལ་ གཞན་ཞིག་ལ། ང་ཚོས་གཞུང་ཆེན་མོ་ལ་སློབ་གཉེར་བྱེད་སྐབས་གནས་ཚུལ་མང་པོ་

ཞིག་རང་གིས་མ་ཤེས་གོང་ནས་གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་དང་། ལམ་བགྲོད་པའི་ རིམ་པ། འབྲས་བུའི་གནས་སྟངས་རྣམས་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཆ་ནས་སམ། ཡང་ན་ཚད་མའི་

སྐྱེས་བུས་བསྟན་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆ་ནས་གཏན་འཁེལ་ཟིན་པ་རེད། དེའི་བར་དུ་ཤེས་ནས་

དེའི་གོང་ལ་ཚད་མས་ངེས་པ་རྙེད་པའི་བློ་གཅིག་སྐྱེས་སྐབས་གཅིག་གྱུར་ཆགས་ཀྱི་

རེད། དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་མཐའ་མའི་གྲུབ་འབྲས་ལ་སྔོན་གྱི་ མཁས་པ་ཚོས་དཔྱད་ཟིན་པའི་གྲུབ་མཐའ་དང་། ང་ཚོས་དཔྱད་ནས་རྙེད་པའི་དོན་ གཉིས་གཅིག་པ་ཡིན་དགོས་པའི་ངེས་པ་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། ཚན་རིག་གི་རྣམ་

གཞག་དེ་ད་ལྟའང་དཔྱད་པ་དང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་སྐབས་མ་གཏོགས།

ཚང་མ་ལ་དཔྱད་མཐར་སོ ན ་ནས་དེ ་ ལས་བརྒལ་བའི ་ གྲུབ་དོ ན ་རྙེད་རྒྱུ་མེ ད ་པའི ་ 301

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཚམས་སུ་སླེབས་པ་ཧ་ལམ་གཅིག་ཀྱང་མེད། དེར་བརྟེན་སོ་སོས་དཔྱད་དོན་མི་འདྲ་

བ་རྙེད་ཆོག ང་ཚོས་ནང་དོན་རིག་པ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་

ཀྱིས་དཔྱད་ཟིན་པའི་རྗེས་སུ་བསམས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་རིགས་པ་བཞིའི་སྒོ་ནས་

བརྟག་དགོས་པར་གསུངས་ཤིང་། ཇི་ལྟར་ཐོས་པའི་དོན་ལ་རིགས་པ་བཞིས།། ཉིན་ དང་མཚན་དུ་ཚུལ་བཞིན་རབ་བརྟགས་ནས།། བསམ་བྱའི་གནས་ལ་བསམས་ལས་ བྱུང་བ་ཡི།། རྣམ་དཔྱོད་བློ་ཡིས་ཐེ་ཚོམ་ཆོད་པར་ཤོག། ཅེས་རིགས་པ་རྣམ་པ་བཞིས་

བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཀྱི་རེད། དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་ལྟོས་པའི་

རིགས་པ་དང་། བྱ་བ་བྱེད་པའི་རིགས་པ། ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པ་བཅས་གསུམ་པོ་དེ་ མང་བ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འཐད་པ་སྒྲུབ་པའི་རིགས་པའི་རྣམ་བཞག་སྐོར་ཚད་མ་

རིག་པ་ལ་ལྟོས་དགོས་སྟབས། དེང་རབས་ཚན་རིག་པ་ཚོས་གཏིང་ཟབ་ཤེས་ཀྱི་མེད་ ལ། ཚན་རིག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྐབས་དགོས་མཁོ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའང་མཐོང་གི་མེད། དེའི་སྐོར་རྗེས་སུ་ཞིབ་ཚགས་ཞུ་ན་བསམས་བྱུང་།

དེའི་སྔོན་དུ་ང་ཚོས་ཐོག་མར་ཚན་རིག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་དགོས་པ་

མཁྱེན་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། ང་ཚོ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ བར་དུ་གངས་རིའི་རྭ་བས་

བསྐོར་བའི་ཞིང་ཞེས་བོད་ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་དུ་ཟུར་བཅད་ལྷག་པ་ཡིན་ཙང་། གངས་ རིའི་རྭ་བའི་ཕྱི་ལ་འཇིག་རྟེན་ག་འདྲ་འགོ་མཇུག་ལོག་ནས་འགྲོ་བ་ལ་ཚོར་སྣང་བྱུང་ མེད། འཇིག་རྟེན་གྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་དུས་ནས་དུས་སུ་གནས་ཚུལ་མཁྱེན་མཁན་ཧ་

ཅང་དཀོན་པོ་རེད། ང་ཚོ་རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར་གྲབས་སྐབས་དེར་རྒྱ་གར་ཕྱི་སྲིད་ལས་

ཁུངས་ནས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་སྒྱུར་ལ་ཆེད་འཛུགས་ཞུས་ པའི་འབྲས་ལྗོངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་ཡེ་པ་སྟོབས་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་ང་ལ་དངོས་སུ་ གསུངས་པ་ལྟར་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༥ ལོར་འབྲས་སྤྱིའི་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་ཨབྷཱ་པནྟ་ མཆོག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་སྐུ་མདུན་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་རྒྱུའི་སྙན་གསན་ཞུ་ཆེད་བོད་

302

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དུ་ཕེབས་སྐབས་ཁོང་ཞབས་གྲས་སུ་ཡོད་པ་དང་། (ང་དེ་དུས་འབྲས་སྤུངས་བློ་གསལ་

གླིང་དུ་ཡོད། ཉིན་གཅིག་བློ་གསལ་གླིང་ཆོས་རྭའི་ནང་དུ་ནེཧ་རཱུ་བཞིན་གོས་ཐུང་ དཀར་པོ་ཆུང་ཆུང་མཆོད་མཁན་མི་ནག་པོ་ཞིག་ཕེབས་སོང་། རྗེས་མ་དེ་སྐུ་མདུན་ལ་

རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་རོགས་ཞེས་སྙན་གསན་ཞུ་མཁན་གྱི་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་སྐུ་ཚབ་དེ་ རེད་འདུག) ཁོང་ཚོ་སྐབས་དེ་དུས་སེ་རའི་རྒྱབ་ཏུ་སྒྲུབ་ཁང་རི་ཁྲོད་ལ་མཆོད་མཇལ་

ཕེབས་སྐབས་མཚམས་པ་བ་ཞིག་འདུག་པ་དེས་ཁྱེད་རང་རྒྱ་གར་ནས་ཕེབས་པ་ཡིན་

ནམ། གསར་འགྱུར་ག་རེ་འདུག འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པ་ཟེར་བ་ཞིག་འཁྲུག་ གི་ཡོད་པ་དེ་ད་ལྟ་གང་དུ་སླེབས་ཡོད་ཅེས་བཀའᨋའདྲི་གནང་གི་འདུག འཛམ་གླིང་ དམག་ཆེན་གཉིས་པ་ལོ་བཅུ་ཙམ་གོང་ནས་མཇུག་བསྒྲིལ་ཟིན་རུང་། ལོ་བཅུའི་རྗེས་

སུ་གྲྭ་སར་བཞུགས་མཁན་ཚོས་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐོར་བཀའ་འདྲི་གནང་གི་ འདུག་གསུང་གི་འདུག གང་ལྟར་ང་ཚོས་གངས་རིའི་རྭ་བའི་ཕྱི་ལ་འཇིག་རྟེན་འགྱུར་བ་

ཇི་ལྟར་འགྲོ་མིན་ལ་མ་བལྟས་པའམ་མ་ཤེས་པར་བསྡད་པ་རེད། དེ་ཡག་པ་བྱུང་ཡོད་

གསུང་མཁན་གྱི་རིགས་གཅིག་དང་། དེས་ང་ཚོ་རྗེས་ལུས་ཐེབས་པ་རེད་གསུང་ མཁན་གྱི་རིགས་གཅིག་ཡོད། དེ་གང་ཡིན་མིན་ཁྱེད་ཚོས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་རྒྱུ་མ་ གཏོགས། ངས་བཤད་དགོས་པ་གང་ཡང་མི་འདུག ངས་ག་རེ་ཞུ་གི་ཡོད་ཅེ་ན། ང་ཚོ་

ཆོས་ལྡན་གྱི་ཞིང་ནང་སྐྱིད་པོ་བསྡད་པའི་རིང་ལ་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་ཧ་ཅང་འཁྲུགས་ ཆ་དོད་པོས་མགོ་མཇུག་མང་པོ་ལོག་ཚར་བ་རེད། དེ་ལོག་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ང་ཚོས་

ཕྱིར་བལྟས་སློག་ན། འདས་པའི་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ཉི་ཤུ་རྩ་གྲངས་ཀྱི་རིང་དེ་འཁྲུགས་ཤོས་

བྱུང་བ་རེད། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་དྲུག་པའི་མཇུག་དང་བཅུ་བདུན་པའི་མགོ་ནས་དེང་ རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ཟེར་བ་དེ་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་མགོ་ཚུགས་ཏེ། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅོ་ བརྒྱད་པའི་ནང་ཧ་ཅང་ཡར་རྒྱས་སུ་སོང་ཞིང་། ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་སྔོན་ནས་ནུབ་ ཕྱོགས་འཇིག་རྟེན་ནང་ཚན་རིག་ཟེར་བའི་ཚིག་དེས་ཐད་ཀར་གང་མཚོན་གྱི་ཡོད་ཅེ་ན། 303

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆོས་དང་མི་མཐུན་པ་དང་། ཆོས་དང་འགལ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཆོས་ཟེར་བ་དེ་རྨོངས་

དད་ཡིན་པ། རིགས་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་ན་ཆོས་དེ་ཚད་མ་མ་ཡིན་པ་བཤད་མཁན་ཞིག་

བྱུང་བ་ཡིན་སྟབས། ཚན་རིག་ལ་བརྟེན་ནས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཆོས་ལུགས་སྤྱི་དང་། ལྷག་ པར་དུ་ཡེ་ཤུའི་ཆོས་ལུགས་ལ་ཧ་ཅང་ཤུབས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ཡུ་

རོབ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། རྒྱལ་ཕྲན་ཆེ་ཆུང་བསྡོམས་པའི་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུ་དྲུག་ཅུ་ཙམ་ ཞིག་ཡོད་པ་ཚང་མའི་ནང་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་དང་། དེའི་ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་ ཀྱི་ལྟ་གྲུབ་མང་པོ་སླེབས་ཤིང་། མཐར་ཆོས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ཇུས་གཏོགས་བྱེད་པའི་ གོ་སྐབས་དེ་མེད་པར་བཟོས་ཏེ། ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ )Secularism) ཟེར་བ་དེ་ བྱུང་བ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ Secularism ལ་ཆོས་འགལ་རིང་ལུགས་དང་། ཆོས་ལུགས་

རིས་མེད། ཆོས་དང་ཐ་དད་པ། འཇིག་རྟེན་རྐྱང་པའི་རིང་ལུགས་སོགས་འགྲེལ་པ་རྒྱག་ སྟངས་ཧ་ལམ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡོད་བཟོ་འདུག གང་ལྟར་གཞུང་དང་ཆོས་ཁང་ཐ་དད་

འབྱེད་པའི་ )The separation of Church and State) སྐད་ཆ་དེ་བྱུང་བ་རེད། གཞུང་དེ་ཆོས་ཁང་གི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ནས་ཟུར་བཏོན་དང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་དེ་

ཆོས་དང་མ་འདྲེས་པར་བྱེད་རྒྱུའི་བསམ་བློ་དེ་ནི་འཇིག་རྟེན་མིའི་བྱུང་རབས་ནང་འགྱུར་ བ་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཚན་རིག་དང་། ཚན་རིག་གི་མཉམ་དུ་འཕྲུལ་

ལས་དེ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་རེད། ཚན་རིག་དེ་རྒྱུ་ལྟ་བུ་དང་། འཕྲུལ་ལས་དེ་དེའི་འབྲས་བུ་ ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། འཕྲུལ་ལས་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དེས་དོན་དག་གཉིས་བྱུང་བ་རེད།

དང་པོ་དེས་འགྲོ་བ་མི་ལ་དགོས་མཁོ་ལས་ལྷག་པའི་དངོས་ཟོག་ཐོན་སྐྱེད་

བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཤིག་བསྐྲུན་པ་རེད། སྔོན་མ་ཚང་མ་ལག་པས་བཟོ་བ་ཡིན་ཙང་། འགྲོ་བ་མིའི་དགོས་མཁོ་རྣམས་འདང་ངེས་ཤེས་པ་ཞིག་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་ཐུབ་ཅིང་། མ་

འདང་བར་ལྟོ་ཤི་ཐེབས་པ་དང་། འཁྱག་ཤི་ཐེབས་པ་དེ་འདྲ་མི་ཡོང་། ཡིན་ནའང་མི་ ཞིག་གིས་ཉིན་གཅིག་ལ་ལྷམ་ཆ་གཅིག་བཟོ་ཐུབ་ན། འཕྲུལ་ལས་ཐོག་ནས་ཆུ་ཚོད་

304

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཅིག་ནང་ལྷམ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་བཟོ་ཐུབ་པར་བརྟེན། མིའི་དགོས་མཁོ་ལས་ལྷག་

པའི་ཅ་ལག་སྐྲུན་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་བྱུང་། གནས་ཚུལ་དེས་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་

རིང་ལུགས་དང་ཁྲོམ་རྭའི་རིང་ལུགས་ཟེར་བ་དེ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ཆགས་པ་རེད། བག་ མེད་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་རིང་ལུགས་དེ་མེད་ན་མིའི་དགོས་མཁོ་ལས་ལྷག་པའི་ཐོན་སྐྱེད་དེ་ ཚོ་འགྲོ་ས་མེད་ཅིང་། གང་ལྟར་བེད་སྤྱོད་ )Utilization) བྱེད་པས་མི་འགྲིགས་པར། བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་ )Consume) བྱེད་དགོས་པར་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ཁྲོམ་རྭའི་རིང་

ལུགས་དང་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་རིང་ལུགས་གཉིས་པོ་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་

ཡོན་གྱི་རྨང་གཞི་ལྟ་བུ་དེ་རེད། དེས་ན་ Modern, Modernity, Moderniza-

tion གསུམ་པོ་མཉམ་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཞིག་རེད། ངས་དེ་ཚོའི་སྐོར་ཁྱེད་རང་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་

དམིགས་ཀྱིས་བཀར་ནས་བཤད་ཀྱི་ཡོད། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མཁས་པ་ཊོ་ལི་སི་ཊོ་ཡི་ ) Tolstoy) དང་། དེ་བཞིན་ཤར་ཕྱོགས་པའི་མཁས་པ་ཀུམཱར་སྭཱམཱི། )Coomaras-

wamy) ངའི་རྒྱུན་རིང་གྲོགས་པོ་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་ཨེ་ཀེ་སརཎ་ )Prof. A. K. Saran) བཅས་ཚང་མ་དེ ང ་རབས་དང་ནུབ་ཕྱོ ག ས་པའི ་ སློ བ ་སྦྱོ ང ་འོ ག ་ནས་ཐོ ན ་

པའི་མི་ཤ་སྟག་རེད། ཁོང་ཚོའི་ Modern, Modernity, Modernization

ཐོག་ལ་གཟིགས་ཕྱོགས་གང་བྱུང་མིན་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་ཤེས་དགོས། ཚན་རིག་ ཤེས་དགོས་པ་བཞིན་ཚན་རིག་དང་ཕྱོགས་འགལ་གྱི་གནས་སྟངས་ཀྱང་ཤེས་དགོས་

ལ། དེང་རབས་ཤེས་དགོས་པ་བཞིན་དེང་རབས་དང་ཕྱོགས་འགལ་གྱི་གནས་སྟངས་ ཀྱང་ཤེས་དགོས། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱཾདྷཱི་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ཊོ་ལི་སི་ཊོ་ཡི་ )Tolstoy) དང་། ཐོ་རོ་ )Thoreau) བཅས་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ནས་བཞེས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་

༡༩༠༩ ལོར་ཧིནྡ་སྭཱརཱཇ་ )Hind Swaraj) ཞེས་པའི་གཞུང་དེ་བརྩམས་པ་རེད། དེའི་ནང་གཙོ་བོ་ནི་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་ཡོན་ )Modern Civilization)

གྱིས་འགྲོ་བ་མི་ལ་གང་སྤྲད་པ་དང་། ད་ལྟ་གང་དུ་བསྐྱལ་བ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་རེད། ངས་ 305

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་ཞུ་ན། ཚན་རིག་གིས་འཕྲུལ་ལས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བའི་མཐུན་

རྐྱེན་སྦྱར་བ་དང་། འཕྲུལ་ལས་ཀྱིས་འགྲོ་བ་མིའི་དགོས་མཁོ་ལས་ལྷག་པའི་དཔལ་ འབྱོར་ཐོན་སྐྱེད་ཀྱི་གོ་སྐབས་དེ་བསྐྲུན་པ། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྲོམ་རྭའི་རིང་ལུགས་དང་ བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་རིང་ལུགས་གཉིས་པོ་དེ་ངེས་པར་དུ་དགོས་རྒྱུ་ཞིག་ཆགས་པ།

དེའི་ཆེད་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་སེམས་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པའི་འདོད་རྔམས་དང་སྲེད་པ་ཡར་རྒྱས་ གཏོང་བའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་པ། འདོད་རྔམས་དང་སྲེད་པ་གཉིས་སྤེལ་ཐུབ་ན། ཇི་ཙམ་

ཡོད་ནའང་ཆོག་ཤེས་མེད་པར་བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་དང་ཁྲོམ་རྭའི་རིང་ལུགས་ཐོག་

འགྲོ་ཐུབ་པ། དེའི་དོན་དུ་མཚུངས་བསྡུར་དང་འགྲན་བསྡུར་གྱི་ཐབས་ལམ་དེ་ཤེས་

ཡོན་ནང་ལ་སྤྲད་པ་བཅས་འདས་པའི་ལོ་ཉིས་བརྒྱའི་ནང་གི་སྐོར་བ་འཁོར་སྟངས་ གཅིག་དེ་འདྲ་རེད།

ཚན་རིག་གིས་གནས་ཚུལ་གཉིས་པ་གང་བཟོས་ཡོད་ཅེ་ན། སྔོན་མ་རྡོ་གཞུས་

ནས་འཛིང་གི་ཡོད་རེད། གྲི་ཁུར་ནས་འཛིང་གི་ཡོད་རེད། མདའ་གཞུས་ནས་འཛིང་གི་ ཡོད་རེད། དེང་སང་དེ་འདྲ་ཁྱོན་ནས་མི་དགོས་པར། འཛིང་པའི་སྐབས་སུ་མཚོན་ཆ་ གཡུག་མཁན་སོ་སོ་ཉེན་ཁའི་ནང་རྩ་ནས་འགྲོ་མི་དགོས་པར་ཐག་རིང་པོར་བསྡད་ནས་ མི་འབུམ་ཕྲག་མང་པོ་སྡེབ་གཅིག་ལ་གསོད་ཐུབ་པའི་རྡུལ་ཕྲན་མཚོན་ཆ་སོགས་བྱུང་བ་ རེད། དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་སུ་ཧི་རོ་ཤི་མ་དང་། ན་ག་ས་ཀིའི་གནས་སྟངས་

གང་བྱུང་བ་ང་ཚོ་ཚང་མའི་མདུན་ལ་ཡོད་བཞིན་པ་དེ་རེད། ཧི་རོ་ཤི་མ་དང་ན་ག་ས་ཀིིའི་

གནས་སྟངས་དེའི་འོག་ནས་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་དེ་ག་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པ་ ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་དགོས། ལྷག་པར་དུ་དེང་སང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་བཤད་ཀྱི་ཡོད་ རུང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དེ་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་ཡོན་ནང་གང་དུ་སླེབས་མིན་ གནས་ཚུལ་ཚང་མ་དེའི་ཐོག་ནས་ཤེས་ཐུབ། དུས་ཚོད་བསྲི་ཚགས་ཆེད་ངས་ཕྱོགས་ ཙམ་ཞིག་ཞུས་པ་ཡིན།

306

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཚན་རིག་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་པའི་སྐབས་སུ་མི་ཚང་མའི་

བསམ་བློའི་ནང་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་བག་ཆགས་ཤིག་གང་སླེབས་ཡོད་ཅེ་ན། རྨོངས་དད་དེ་

བྱབ་མི་འདུག ཆོས་ཟེར་བ་དེ་རྨོངས་དད་རེད་མ་གཏོགས། རྨོངས་དད་ལས་གཞན་ པའི་གནས་སྟངས་གང་ཡང་མི་འདུག་བསམས་ཏེ། ཆོས་པ་དེ་ཚོ་རྙིང་ཞེན་ཅན་དང་

རྗེས་ལུས་ཐེབས་པ་ཞིག་ཏུ་བསམ་བློ་བཏང་བ་དང་། ཡར་ཐོན་ཅན་གྱི་མི་ཞིག་ཡོང་

དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་ཆོས་ཀྱི་བག་ཆགས་དེ་གཡུགས་ནས་ཚན་རིག་དང་མཐུན་ པར་འགྲོ་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་དེ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཆགས་པ་རེད། ང་ཚོ་བོད་པ་ཚོས་ ངེས་པར་དུ་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་ལ། ངས་ཡང་ནས་ཡང་དུ་གཞན་ལ་བཤད་པ་མ་ཟད།

ལྷག་པར་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་པ་ཚོར་བཤད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་བོད་དེ་ག་རེ་བྱས་ནས་རྒྱ་ནག་

འོག་ཏུ་ཤོར་བ་རེད། རྒྱ་ནག་ག་རེ་བྱས་ནས་གུང་ཁྲན་ཆགས་པ་རེད། དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ ཀྱི་གནས་སྟངས་ང་ཚོས་མ་ཤེས་ན། བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་དེ་གློ་བུར་དུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཏུ་

བསམ་བློ་འཁོར་མཁན་མང་པོ་འདུག བོད་དེ་མི་འབོར་ཉུང་བ་མ་ཟད། དམག་གི་ཐད་ ལ་གོམས་གཤིས་དང་འདུན་པ་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་རྟག་

ཏུ་རྒྱ་གར་དང་། རྒྱ་ནག ཨུ་རུ་སུ། སོག་པོ་བཅས་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་བར་དུ་ བསྡད་པ་རེད། འདས་པའི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་གསུམ་གྱི་བྱུང་རབས་ལ་ཕྱིར་བལྟས་སློག་ན།

ཕྱི་ལོ་ ༡༣༡༤།༡༣༡༥ ནས་མགོ་བཙུགས་ཏེ། ཕྱི་ལོ་ ༡༣༦༤།༡༣༦༥ བར་དུ་ སོག་པོའི་འོག་ཏུ་བསྡད་པ་མ་གཏོགས། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་པའི་འོག་ཏུ་ཁྱོན་ནས་བསྡད་

མྱོང་མེད། རྒྱ་ནག་དང་མན་ཇུ་མཉམ་དུ་ཧ་ཅང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་སྐབས་སུའང་ཕྱི་ ནས་བལྟས་ན་ཇུས་གཏོགས་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་རེད་དེ། ནང་དོན་ང་ཚོ་རྦད་དེ་རང་བཙན་

རྒྱལ་ཁབ་བྱས་ནས་བསྡད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་བོད་ཀྱི་རང་བཙན་ ཤོར་བ་དེ་ཅིའི་ཕྱིར་བྱུང་བ་རེད་ཅེ་ན། རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་ཆགས་པ་དེ་ནས་ཤོར་བ་རེད།

ནུབ་ཕྱོགས་ལ་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་དང་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་འགལ་ཟླ་གཉིས་ཀྱི་ 307

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འཐབ་རྩོད་དེའི་ཐོག་ནས་གུང་ཁྲན་རིང་ལུགས་དེ་བྱུང་བ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་ལ་ཚན་

རིག་གིས་འཕྲུལ་ལས་ཡར་རྒྱས་བཏང་བ་དང་། འཕྲུལ་ལས་ཀྱིས་མ་རྩའི་བདག་པོ་ ཚོར་ཁེ་བཟང་མང་པོ་སྤྲད་པར་བརྟེན། མ་རྩའི་བདག་པོ་ཚོས་བཟོ་པའི་གྲལ་རིམ་དང་

ཞིང་པའི་གྲལ་རིམ་ལ་ཧ་ལས་པའི་བཤུ་གཞོག་དང་མནར་གཅོད་བཏང་བ་དེའི་དབང་

གིས་དེའི་འགལ་ཟླར་མ་ཁི་སིའི་རིང་ལུགས་དང་ལེ་ཉིན་རིང་ལུགས་བྱུང་སྟེ། རིམ་ པས་ཨུ་རུ་སུ་དམར་ཤོག་ལ་བསྒྱུར་བ་རེད། མའོ་ཙེ་ཏུང་གིས་དེ་ནས་དཔེ་བླངས་ཏེ་རྒྱ་

ནག་དམར་ཤོག་ལ་བསྒྱུར་རྗེས་བོད་ཆ་ཚང་ཤོར་བ་རེད། ལོ་འདི་དག་རིང་བོད་དེ་རྒྱ་ ནག་དང་ཁྱིམ་མཚེས་བྱས་ཏེ་བསྡད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ རྗེས་སུ་རྒྱ་མིས་འབུ་ཆེས་

ཆུང་ཟོས་བྱས་ཏེ། ཧམ་ཟོས་བྱས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་དུ་ཐུག་ཡོད་ཅེ་ན། དེ་མ་རྩའི་རིང་

ལུགས་ལ་ཐུག་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ད་ལྟ་ང་ཚོར་དབང་སྒྱུར་བྱེད་མཁན་དེ་མ་ རྩའི་རིང་ལུགས་རེད་དེ། སྐབས་དེ་དུས་མའོ་ཙེ་ཏུང་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་པ་མིན་པར།

མ་ཁི་སིའི་རིང་ལུགས་པ་ཞིག་རེད། མ་ཁི་སིའི་རིང་ལུགས་པ་ཞིག་གིས་བོད་དབང་ བསྒྱུར་བྱས་པ་གང་ཞིག་ལ། བོད་རྒྱ་འོག་ཏུ་འགྲོ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་མ་རྩའི་རིང་

ལུགས་ལ་ཐུག་པ་རེད་ཅེས་བརྗོད་དུས། ཧོབ་དེ་བལྟས་དུས་འབྲེལ་བ་མེད་པ་ལྟ་བུ་ ཞིག་རེད་དེ། འབྲེལ་བ་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་རེད། མ་རྩའི་རིང་ལུགས་ཡར་རྒྱས་

ཕྱིན་མེད་ན། དམར་ཤོག་རིང་ལུགས་ཡོང་ཐབས་མེད། དེ་མེད་ན་རྒྱ་ནག་གུང་ཁྲན་ ཆགས་ཀྱི་མ་རེད། དེ་མ་ཆགས་ན་སྔ་མ་ནང་བཞིན་བསྡད་ཀྱི་རེད། གང་ལྟར་མིང་

ཙམ་གྱི་མངའ་དབང་ཡོད་པའམ་མེད་པ་ལྟ་བུ་བསྡད་ཡོད་རེད། ང་ཚོས་བོད་ཤོར་བ་ དེ་ཕར་བཙལ་ན་མཐར་ཐུག་ས་དེ་ཚན་རིག་ཡར་རྒྱས་ལ་ཐུག་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་ན་མི་ འགྲིག་པ་མེད། དེ་ནས་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གཉིས་དབར་འགལ་ཟླ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཏེ།

ཆོས་པའི་ངོས་ནས་ཚན་རིག་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་པའི་ནུས་པ་ལྟ་བུ་མེད་པ་ཆགས་པའི་ སྐབས་སུ། ཆོས་ལུགས་ཚང་མས་ཚན་རིག་དེ་དང་དུ་བླངས་མ་ཐུབ་པ་དང་། དགག་

308

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའང་བརྒྱབ་མ་ཐུབ་པ་བྱུང་། མི་མང་ཤོས་དེ་ཚན་རིག་གི་རྒྱབ་ཏུ་འགྲོ་བར་བརྟེན། ཆོས་པ་ཚོ་ཟུར་དུ་བསྡད་པ་མ་གཏོགས། བྱེད་ཐབས་མེད་པ་ལྟ་བུར་གྱུར།

དེ འི ་ སྐབས་སུ་ཤྲཱི་ལངྐཱའི ་ ནང་ཕྱི ་ ལོ ་ ཆི ག ་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་བདུན་ཅུ་དོ ན ་

གྲངས་ནས་ (Theosophist) ལས་འགུལ་དེ་དར་བ་རེད། དེ་ག་འདྲ་བྱུང་བ་རེད་ཅེ་

ན། ཁོ་རང་ཚོས་དངོས་སུ་མཇལ་མེད་རུང་། དག་སྣང་གི་ཐོག་ནས་བོད་ནང་ཡོད་པའི་ བླ་མ་སྐུ་ཐོགས་མེད་དང་། མཽརྱ་ཞུ་བ་གཉིས་མཇལ་ཞིང་། ཁོང་གཉིས་ཀ་བོད་པའི་ འབྲོག་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེའི་མདུན་ནས་བྷ་ལ་ཝ་སི་ཀི་ )Blavatsky) ཞུ་བའི་ཨུ་རུ་

སུའི་སྐྱེས་དམན་དེས་ཆོས་མང་པོ་ཞུས་པ་མ་ཟད། ཡིག་འགྲུལ་མང་པོ་གནང་ནས་ད་

ལྟ་ Theosophical Society ཞེས་པ་དེ་བྱུང་། དེས་ཤྲཱི་ལངྐཱའི་ནང་པ་ཚོར་རྒྱབ་ སྐྱོར་བྱས་པ་དང་། ཤྲཱི་ལངྐཱའི་ནང་པ་ཚོས་ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་དབར་འགལ་ཟླ་མེད་

པ་མ་ཟད། ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་ལས་བྱུང་།། དེ་རྒྱུ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ གསུངས།། ཞེས་པ་ལུང་དྲངས་ཏེ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་ཆོས་ཤིག་ཏུ་སྒྲུབ་པའི་ ཐབས་ཤེས་མང་པོ་གནང་འདུག བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་དགུ་པའི་མཇུག་ཏུ་བྱུང་བའི་གྲགས་

ཆེ་བའི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་དང་། རིགས་དམན་པའི་དབུ་ཁྲིད། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་དུ་ནང་ པའི ་ བསྟན་པ་བསྐྱར་གསོ ་ གནང་མཁན་ཌོ ག ་ཊར་བྷཱིམ་རཱབ་ཨམྦེ ཌ ཀར་ )Dr.

Bhimrao Ambedkar) གྱི་རྩོམ་ཡིག་ནང་དུའང་ནང་པའི་ཆོས་དེ་ཚན་རིག་དང་

མཐུན་པ་ཡིན་པར་བསྒྲུབས་ཡོད། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ཤྲཱི་ལངྐཱར་ཕེབས་པའི་ སྐབས་སུ་དེ་གའི་རབ་བྱུང་ཞིག་གིས། ནང་ཆོས་མ་གཏོགས་ཆོས་ལུགས་གཞན་

རྣམས་ཚན་རིག་མཉམ་དུ་རྒྱུགས་མི་ཐུབ་ཅིང་། གོམ་པ་གཅིག་རྒྱུགས་ན། ཚན་རིག་

པ་དེ་རྒྱུགས་ཀྱི་རེད། ཆོས་པ་དེ་རིལ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གཉིས་ མཉམ་དུ་རྒྱུགས་ན། རྒྱུན་རིང་པོ་རྒྱུགས་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ཡོང་མཚམས་ཤིག་ཏུ་ཚན་

རིག་པ་དེ་ཐང་ཆད་ནས་རིལ་འགྲོ་གི་རེད་བྲིས་འདུག་ཅེས་གཏམ་རྒྱུད་གསེར་གྱི་ཐང་ 309

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མའི་ནང་དུ་བཀོད་འདུག དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཚན་རིག་དང་ནང་ཆོས་དབར་

བགྲོ་གླེང་དང་འབྲེལ་བ་བྱུང་ན་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཡོང་བ་འདུག་སྙམ་ནས་དེའི་སྐོར་ མང་པོ་གསུངས་ཡོད།

དེང་སྐབས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་

ཚན་རིག་པའི་མཉམ་དུ་བགྲོ་གླེང་དང་འབྲེལ་བ་གནང་ནས་འདས་པའི་ལོ་སུམ་ཅུ་སོ་

གསུམ་སོ་བཞི་ཞིག་འགྲོ་མུས་རེད། རིམ་པས་ད་ཆ་སྲོག་དང་སེམས་ཀྱི་བསྟི་གནས་ ཁང་ )Mind and Life Institute) གི་ངོ་བོར་ཆགས་ཏེ། ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ཉི་

ཤུ་རྩ་གསུམ་རྩ་བཞི་ཞིག་ཚོགས་ཟིན། འདི་ལོ་བསྐྱར་དུ་སེ་ར་ལ་ཚོགས་རྒྱུ་རེད།

དེའི་བརྒྱུད་ལམ་ཐོག་ནས་དེ་སྔ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ནང་ཁྱོན་ནས་མ་གྲགས་

པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། བསམ་བློའི་ནང་ལའང་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་གསར་པ་ཞིག་བྱུང་ བ་དེ་ངོ་མཚར་དངོས་བྱུང་ཞིག་རེད་ལ། འདིས་མ་འོངས་པའི་ཚན་རིག་གི་ལམ་ཁར་

ལམ་སྟོན་གསར་པ་ཞིག་རྙེད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། ཚན་རིག་གི་ཁ་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་ བཏང་སྟེ། བག་མེད་ལོངས་སྤྱོད་དང་། ཁྲོམ་རྭའི་རིང་ལུགས། མཚོན་ཆ་བཟོ་བསྐྲུན་ སོགས་ཀྱི་ནང་ཆ་ཚང་འགྲོ་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་འགྲོ་བ་མིའི་བདེ་སྐྱིད་སྐྲུན་པའི་བྱ་བ་ལ་བེད་

སྤྱོད་གཏང་ཐུབ་པ་དང་། མིའི་བསམ་བློ་ཡར་རྒྱས་གཏང་རྒྱུའི་ཐོག་བེད་སྤྱོད་གཏང་ ཐུབ་པ་ཡོང་རྒྱུ་རེད།

༧སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཚན་རིག་པ་དང་འབྲེལ་བ་གནང་རྒྱུ་དང་། ལྷག་

པར་དུ་ཚན་རིག་པ་དང་འབྲེལ་བ་གནང་བའི་མཉམ་དུ་དེང་རབས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ནང་ སྔར་མ་གྲགས་པའི་གདམས་ངག་ཆེན་པོ་ཁ་ཤས་གནང་ཡོད། དང་པོ་འཇིག་རྟེན་

ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་ལས་འགན་ )Universal Responsibility) ཞེས་པ་དེ་རེད། དེའི་

ཐོག་ད་ལྟ་འཇིག་རྟེན་ནང་ཧ་ཅང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆེན་པོ་ཡོད་རེད། གཉིས་པ་ཆོས་ལུགས་ དང་མ་འདྲེས་པའི་བཟང་སྤྱོད་ )Beyond Religion, ethics for a whole

310

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

world) དེ་རེད། དེ་བཞིན་ནང་པ་ཚོར་དམིགས་བསལ་གང་གསུངས་ཡོད་ཅེ་ན། ནང་

པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་། ནང་པའི་ཚན་རིག་གཉིས་ནང་པ་ཡིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཚང་མས་

བེད་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ནང་པའི་ཆོས་ཞེས་པ་ནི་ནང་ཆོས་ཉམས་ལེན་ བྱེད་མཁན་གྱིས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུ་ཞིག་ཡིན་པ་གསུངས་པ་རེད། ནང་པའི་ཚན་རིག་

ཞེས་པ་ནི་གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་ཀྱི་དོན་རྣམས་གསུང་གི་ཡོད། ང་ཚོའི་མངོན་

པའི་ནང་གི་བརྗོད་བྱ་མང་ཆེ་བ་གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་སྐོར་རེད། ནང་པའི་ལྟ་

གྲུབ་ཞེས་པ་ནི་གཞི་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་དེ་དག་མཐར་ཐུག་པའི་གནས་སྟངས་ ག་འདྲ་ཡིན་པ། དཔེར་ན། སེམས་ཙམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཙམ་དུ་གྲུབ་པ་རེད་དམ། རང་གི་

ངོ་བོས་གྲུབ་པ་རེད་དམ། ཚུགས་ཐུབ་ཏུ་གྲུབ་པ་རེད་དམ། སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཙམ་དུ་ གྲུབ་པ་རེད་དམ། མིང་རྐྱང་བཏགས་ཡོད་ཙམ་དུ་གྲུབ་པ་རེད་དམ་ཞེས་ཤེས་བྱ་སོ་ སོའི་མཐར་ཐུག་གི་གནས་ལུགས་ལ་དཔྱོད་པ་དེ་ལ་ལྟ་གྲུབ་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེས་ན་ང་

ཚོ་ནང་པ་ཚོ་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་འགན་ཆེན་པོའམ་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་འཁྲི་ བའི་ལས་འགན་ཆེན་པོ་གསར་པ་ཞིག་གང་འཁྲི་གི་ཡོད་པ་དང་། ༧གོང་ས་༧སྐྱབས་

མགོན་ཆེན་པོས་གང་ཐུགས་རེ་གནང་གི་ཡོད་པ། ༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་ པོས་འགན་ག་རེ་བཀལ་གནང་ཡོད་པ། དེ་ནི་༧རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་སྐུ་འཚོ་ཞུགས་དང་

སྐུ་འཚོ་ཞུགས་མེད་པའི་གནས་སྐབས་ག་དུས་ཡིན་ནའང་། ནང་ཆོས་དང་ཚན་རིག་གི་ འབྲེལ་བ་དེ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། ནང་ཆོས་ནས་ཚན་རིག་ལ་ཕན་ཐོགས་ཡོང་བ་

དང་། ནང་ཆོས་ཀྱི་བསླབ་བྱའི་ཐོག་ནས་ཚན་རིག་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་དེ་བསྒྱུར་ ཐུབ་པ་བྱུང་ན་དགོངས་ཀྱི་ཡོད་རེད། ང་ཚོས་ཚན་རིག་པ་ལ་ཕན་བཏགས་དགོས་ཀྱི་

ཡོད་ན། ཚན་རིག་གི་རྣམ་བཞག་སྟེ་ཕྱོགས་སྔ་དེ་ཡག་པོ་མ་ཤེས་ན་ཕན་བཏགས་མི་ ཐུབ། དེས་ན་ང་ཚོས་ཚན་རིག་སྦྱོང་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

སློབ་དཔོན་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་ཕྱི་རོལ་པ་བཀག་པའི་སྐབས་སུ་ཕྱི་རོལ་པའི་རིག་ 311

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་གསང་ཚིག་རྣམས་མ་མཁྱེན་པར་བརྟེན། བྲམ་ཟེ་ཚོའི་བ་ཕྱུགས་འཚོ་མཁན་གྱི་ གཡོག་པོར་ཞུགས་ནས་ཕྱི་རོལ་པའི་གསང་ཚིག་སྦྱངས་པའི་རྣམ་ཐར་ཡོད་རེད། ང་

ཚོས་དེ་འདྲའི་དཀའ་ལས་བརྒྱབ་དགོས་ཀྱི་མེད། ལས་སླ་པོའི་ཐོག་ནས་ཐོས་བསམ་ བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་ཡོད་པའི་སྐབས་སུ་ཚན་རིག་ངེས་པར་དུ་མཁྱེན་པ་གནང་དགོས།

ཚན་རིག་མ་མཁྱེན་ན་ཕྱོགས་སྔའི་ནམ་མ་ལངས་གོང་དགག་པའི་ཉི་མ་ཤར་ཟེར་བ་དེ་ ཆགས་རྒྱུ་རེད། ང་ཚོས་ཚན་རིག་པའི་མཉམ་དུ་དཔུང་པ་མཉམ་གཤིབས་བྱས་ནས་དོན་ སྒྲུབ་ཐུབ་པ་ལ་ཁོང་ཚོའི་འདོད་ཚུལ་དེ་ཤེས་དགོས་པ་མ་ཟད། ཁོང་ཚོའི་མཉམ་དུ་སྐད་

ཡིག་གཅིག་གི་ཐོག་ནས་སྐད་ཆ་བཤད་ཐུབ་པ་ཞིག་མ་བྱུང་ན། ཁོང་ཚོའི་ཁ་གཏད་ གཅོག་མི་ཐུབ། དེར་བརྟེན་ངེས་པར་དུ་ཕྱོགས་སྔ་ཚན་རིག་ཤེས་རྒྱུ་དེ་མེད་དུ་མི་རུང་བ་ ཞིག་རེད། དེ་ནི་ང་ཚོས་གཞན་དོན་སྒྲུབ་པའི་ཡན་ལག་ཅིག་ཏུ་བསམ་བློ་བཏང་ནས་སློབ་ སྦྱོང་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་རེད།

སྤྱིར་བཏང་ཚན་རིག་ཅེས་པ་ལ་ཚན་རིག་པ་ཚོས་བཤད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་མང་

པོ་རེད། ལྟ་གྲུབ་ཀུན་བཏུས་ཀྱི་ཕྱག་དེབ་ཀྱི་དབུ་དེར་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་ གསུང་སྒྱུར་དགེ་བཤེས་ཐུབ་བསྟན་སྦྱིན་པ་ལགས་ཀྱིས་ཚན་རིག་སྐོར་ཞིབ་ཚགས་པོ་ ཞིག་བྲིས་འདུག་པ་དེར་གཟིགས་ན་ཚན་རིག་གི་གནས་བབས་རོབ་ཙམ་མཁྱེན་ཐུབ། ང་

ཚོ ས ་སློ བ ་སྦྱོ ང ་བྱེ ད ་སྐབས་སྤྱི ར ་བཏང་གི ་ ཤེ ས ་བྱའི ་ ངོ ་ བོ ར ་ཤེ ས ་རྒྱུ་ཞི ག ་རེ ད ་མ་ གཏོགས། དེ་ལ་ཆེད་མཁས་ཀྱི་ངོ་བོར་ང་ཚོས་མི་ཐུབ་ལ། དགོས་པའང་མེད། གང་ལྟར་

དེ་ནི་ཁོང་ཚོའི་མཉམ་དུ་སྐད་ཆ་བཤད་ཐུབ་པའི་གནས་བབས་སུ་སླེབས་ཐུབ་པའི་དོན་

དུ་རེད། ཚན་རིག་ལའང་ཚན་རིག་དངོས་དང་། ཚན་རིག་ཕལ་པ་གཉིས་ཕྱེ་གི་འདུག

ཚན་རིག་དངོས་དེ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་རེད། དེའི་ནང་དངོས་ཁམས་ཀྱི་ཚན་རིག་དང་། སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཚན་རིག ལུས་ཀྱི་གནས་བབས་ཀྱི་ཚན་རིག་བཅས་དགོས་

མཁོ་ཆེ་བའི་རིགས་རེད། སྤྱིར་བཏང་སློབ་ཚན་ཡོངས་རྫོགས་ཚན་རིག་དང་སྒྱུ་རྩལ་

312

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཉིས་སུ་ཕྱེ་ཞིང་། དངོས་དང་སྲ་ཞིང་འཐས་པའི་ཚན་རིག་ལ་ཉུང་ཉུང་མ་གཏོགས་མེད། གཞན་རྣམས་སྒྱུ་རྩལ་ནང་ཚུད་པ་རེད། ཡིན་ནའང་མིང་བཏགས་པའི་སྐབས་སུ་སྲིད་དོན་

ཚན་རིག་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཅེས་ཚང་མ་ལ་ཚན་རིག་ (Science) ཅེས་སྦྱར་

གྱི་འདུག དེ་ལ་ཁྱད་པར་གང་ཡང་ཡོད་མ་རེད། སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་དགོས་ གལ་ཆེ་ཤོས་དེ། འདི་ཚོའི་རིགས་རྣམས་ཐ་སྙད་ཀྱི་རིག་གནས་ཡིན་ཙང་། ནང་དོན་རིག་

པ་བཞིན་གཏིང་ཟབ་བྱེད་རྒྱུ་གང་ཡང་ཡོད་མ་རེད། ང་ཚོས་མིག་དང་ཨ་མཆོག་མ་བཀག་ པར་ཕྱེ་བཞག་ན། དེའི་ཐོག་དམིགས་བསལ་གྱིས་དུས་ཚོད་མང་པོ་བཏང་ནས་མ་བྱེད་པ་

ཡིན་ནའང་དཀའ་ངལ་དེ་ཙམ་འཕྲད་ཀྱི་མ་རེད། དེང་སང་གནས་ཚུལ་ནི་ཕྱོགས་མང་པོ་

ནས་ཡོང་མུས་རེད། དམིགས་ཀྱིས་བཀར་ཏེ་དུས་ཚོད་མ་བཏང་བ་ཡིན་ནའང་། སྐད་ ཡིག་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་སོགས་ག་རེ་ཡིན་རུང་། སོ་སོའི་མིག་དང་། ཨ་མཆོག

ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་རྦད་དེ་སྒོ་མ་བརྒྱབ་པར་ཕྱེ་བཞག་ན་རང་བཞིན་གྱིས་ཤེས་ ཡོང་རྒྱུ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག

ངས་མཐའ་བསྡོམས་སུ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱཾདྷཱི་མཆོག་ནས་སྙིང་རྗེ་པོ་ཞིག་

གསུངས་ཡོད་པ་དེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ང་བསྡད་སའི་ཁང་པའི་སྒོ་དང་སྒེའུ་ཁུང་ཚང་མ་བརྒྱབས་ ནས་ཕྱི་རོལ་གྱི་རླུང་གཅིག་ཀྱང་ནང་དུ་ཡོང་ས་མེད་པ་བཟོ་འདོད་མེད། ངའི་སྒོ་དང་སྒེའུ་

ཁང་ཚང་མ་ཕྱེ་སྟེ་ཕྱོགས་བཞི་མཚམས་བརྒྱད་ཀྱི་རླུང་བསིལ་པོ་དེ་ངའི་ཁང་པའི་ནང་དུ་ ཡོང་དུ་འཇུག་འདོད་ཡོད། ཡིན་ནའང་ངས་དྲན་ཤེས་བསྟེན་དགོས་པ་གཅིག་གང་རེད་ཅེ་

ན། ཕྱི་ནས་ཡོང་བའི་རླུང་དེས་ང་རང་འཁྱེར་མི་འགྲོ་བ་དང་། ངའི་རྐང་པ་སའི་སྟེང་དུ་ བཙུགས་མ་ཐུབ་པ། རིལ་མི་འགྲོ་བ་དེར་ངས་གཟབ་གཟབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུངས་

ཡོད། དེས་ན་ང་ཚོས་གཟབ་གཟབ་བྱེེད་དགོས་པ་དེ་རེད། ཚན་རིག་དང་དཔལ་འབྱོར་ སོགས་ང་ཚོའི་ཤེས་བྱ་རེད། དེ་ང་ཚོས་ཤེས་དགོས་ཀྱི་རེད། ཡིན་ནའང་དེ་ཤེས་པའི་རྒྱུ་

མཚན་གྱིས་ང་ཚོའི་བསམ་བློའིᨋག᪄ས་ཚད་ལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ཏེ། སོ་སོའᨑ་དངོས་གནས་ 313

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དོན་དང་ལྡན་པའི་ཤེས་ཡོན་དེ་ཚོ་ཆུད་ཟོས་སུ་བཏང་བ་མ་ཟད། རིན་ཐང་གི་བསམ་བློའི་ ཁྱེར་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་ནས། ང་ཚོའི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་རིན་

ཐང་ཅན་ཡིན་པ་དེ་ཚོ་ཚན་རིག་ཧབ་བེ་ཧོབ་བེ་ཞིག་ཤེས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་རིན་ཐང་ མི་འདུག་སྙམ་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གནས་ལ་ཐེ་ཚོམ་སྐྱེ་བ་ལྟ་བུ་བྱུང་ ན། སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྟངས་དེ་ནོར་བ་རེད། དེར་བརྟེན་ཚན་རིག་ཤེས་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ བཤད་མ་དགོས་པ་རེད། མ་ཤེས་པ་ཡིན་ན། ལྷ་སའི་གཏམ་དཔེར། གཙང་ཆུ་ལས་ཐར་

ཡང་ཡུར་ཆུ་ལས་མ་ཐར་ཞེས་གཞུང་ཆེན་བཀའ་པོད་ལྔ་ལ་སློབ་གཉེར་བྱས་ནས་གཙང་

ཆུ་ལས་ཐར་བ་རེད་དེ། ཚན་རིག་གི་རིགས་ལ་སོགས་པ་ཙག་ཙིག་ཁ་ཤས་ལ་རྨོངས་ན།

ཡུར་ཆུ་ལས་མ་ཐར་བ་རེད། ཚན་རིག་ཅེས་པ་དེ་ང་ཚོས་རིག་པའི་གནས་སུ་བརྩི་གི་ ཡོད་མ་རེད། རིག་པའི་གནས་སུ་མ་བརྩི་བ་ཡིན་ནའང་ཤེས་བྱ་ཞིག་ལ་ངེས་པར་དུ་བརྩི་ དགོས། རིག་པའི་གནས་དང་ཤེས་བྱ་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་རེད། རིག་པའི་གནས་ ཡིན་ན་ཚད་མའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་གི་ཐོག་ནས་ཡོང་གི་རེད། ཚད་མའི་གཞུང་ལུགས་

ཞེས་པ་གང་ལ་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད་ཅེ་ན། དཔེར་ན། ཀུམཱར་སྭཱམཱི་མཆོག་གི་གསུང་ལྟར་ན། སྲོལ་རྒྱུན་ )Tradition) ཞེས་པ་ནི་སྔ་མོ་ནས་ཡོད་པའི་ལམ་དང་ལུགས་སྲོལ་ཡོངས་ རྫོགས་ལ་བརྗོད་ཀྱི་མེད། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་མཚན་ཉིད་ཅིག་བཞག་ན། དང་པོ་ཚད་མའི་སྐྱེས་

བུ་ལས་བྱུང་བ་དེ་རེད། ང་ཚོ་ཡིན་ན་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པའམ་ཚད་མའི་

སྐྱེས་བུས་གསུངས་པ། ཡང་ན་ཚད་མའི་སྐྱེས་བུས་བརྩམས་པ་ཞིག་དགོས། གཉིས་པ་ རང་གི་བར་དུ་བརྒྱུད་པ་བར་མ་ཆད་དུ་ཡོད་པ་དེ་རེད། དཔེར་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་

གསུངས་པ་ནས་བཟུང་སྟེ། ཞལ་ནས་ཞལ་དང་སྙན་ནས་སྙན་དུ་བརྒྱུད་དེ། བརྒྱུད་པ་དེ་ སོ་སོའི་བླ་མའི་བར་དུ་བར་མ་ཆད་པར་རང་གི་སར་སླེབས་པ་ཞིག་དགོས། གསུམ་པ་

རིགས་པ་ཡང་དག་གིས་མི་གནོད་པའམ་རིགས་པས་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་བཟོད་པ་དེ་རེད། དེ་གསུམ་ཚང་ན་དེ་ལ་སྲོལ་རྒྱུན་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། དེ་ཚུར་ལྡོག་པ་ཡིན་ན། དེང་རབས་

314

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཀྱི་མཚན་ཉིད་རེད། དེ་ཡང་ཚད་མའི་སྐྱེས་བུས་གསུངས་པ་མ་ཡིན་པ་དང་། བརྒྱུད་ པའང་མེད་པར་མི་རེ་རེས་གསར་པ་རེ་བཟོ་བ། བརྟག་དཔྱད་བྱེད་པ་ཡིན་ནའང་མང་ཆེ་

བར་དཔྱད་མི་བཟོད་པ་བཅས་རེད། སློབ་དཔོན་ས་རཎ་གྱིས་བསྡོམས་བརྒྱབ་དུས། Novelty, self grounding, violence synonym to modernity ཞེས་གསུངས་

པ་རེད། Novelty ཞེས་པ་ནི་རྙིང་པ་ནས་རྙིང་པར་བརྒྱུད་པ་མ་ཡིན་པར་གསར་པ་ལྟ་བུ་

ཞིག་རེད། Self grounding ཞེས་པ་ནི་སོ་སོའི་རྐང་པ་གཞག་སའི་སྡིངས་ཆ་རྩ་བ་ནས་ མེད་པར་སོ་སོའི་མགོ་ལ་སོ་སོ་ལངས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། Violence ཞེས་པ་ནི་འཚེ་བ་

རེད། དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་ནམ་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་ཅེས་བརྗོད་ ཆོག དེས་ན་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་

རབས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དེ་ཕྱེ་ཤེས་པར་བྱ་དགོས། དེ་བཞིན་ང་ཚོར་དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་ དགོས་མཁོ་གང་ཡིན་པ་དང་། དེ་མེད་ན་སྤྱིར་ནང་པའི་ཆོས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་

རྒྱུ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དེང་རབས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ནང་པའི་ཆོས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་ བྱེད་པའི་བྱ་བ་ལ་མ་འདང་བ་ཡིན་ཙང་། ཕུན་སུན་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་དང་། གཞན་དོན་

སྒྲུབ་པའི་ཡན་ལག་ཏུ་ངེས་པར་དུ་ང་ཚོས་དེང་རབས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་ཚད་མར་བཟུང་ བའི་ཚན་རིག་གི་རྣམ་གཞག་དེ་ངེས་པར་ཤེས་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ང་ཚོས་ཆོས་དེ་ཚན་

རིག་དང་མཐུན་མིན་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མ་རེད། ཆོས་ཀྱི་བསླབ་བྱའི་ཐོག་ནས་དེང་ རབས་ཚན་རིག་གི་འགྲོ་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་སྟེ། འགྲོ་བ་མི་ལ་གནོད་འཚེ་བྱེད་པའི་

ལམ་ཕྱོགས་དེ་བཀག་ནས་འགྲོ་བ་མི་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱེད་པའི་ལམ་ཕྱོགས་ཤིག་ལ་གཏང་ ཐུབ་པའི་འབད་རྩོལ་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག ཞེས་

གསུངས།། (འབྲས་བློ་གླིང་གི་ལྕོག་རི་དགེ་ལེགས་རྒྱལ་མཚན་ནས་ཕབ་བཤུས་བྱས་ པའོ།།)

315

སློབས་བསལ་ཚོ ་དཔོན་ཟམ་གདོངག ་རིས་ཆེ ན་པོ་ཆེན འི་གསུང་རྩོ མ་དང་གསུང་བཤད། རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་དམིག ་ཐོག་གནང་བའི ་ལམ་སྟོན་གསུང་བཤད།

༈ ༢༠༡༦ ཕྱི་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༡༡ ཉིན་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཐོག་ཁང་ དུ་རི ་ བོ ་ དགེ ་ ལྡན་པའི ་ དམི ག ས་བསལ་ཚོ ག ས་ཆེ ན ་ཐོ ག ་ གནང་བའི་ལམ་སྟོན་གསུང་བཤད། ༄༅།། རྒྱལ་བའི་རྒྱལ་ཚབ་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཆེན་རྡོ་རྗེ་འཆང་ཆེན་པོ་མཆོག་

དང། ཆོས་རྗེ་རྣམ་པ་གཉིས། གྲྭ་ཚང་ཁག་གི་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ། དགེ་ལྡན་

ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་རྣམ་པ་བཅས་ལ་གུས་ཕྱག་སྔོན་དུ་བཏང་ནས། ༸གོང་ས་ ༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་འབྱུང་འགྱུར་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་བསྟན་པ་

འཛིན་སྐྱོང་གནང་ཕྱོགས་དང་། ལྷག་པར་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ ཡོངས་ཀྱི་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ཚང་མའི་ནང་སྤྱིར་ནང་བསྟན་དང་། ལྷག་པར་དུ་ བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ལ་དོ་སྣང་གནང་མཁན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་

འདིར། དགེ་ལྡན་སྤྱིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གདོང་ལེན་གནང་དགོས་ཀྱི་ཀླན་ ཀ་དང། གཟིགས་སྐྱོང་གནང་དགོས་ཀྱི་ལས་གཞི་སོགས་ལ་ཞིབ་ཚགས་པོའི་སྒོ་

ནས་བཀའ་བསྡུར་ཞུ་ཐུབ་ན་དགོངས་ཏེ་ཡང་སྟེང་རིན་པོ་ཆེ་དང་ངོས་གཉིས་འདིར་ བཅར་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དགེ་ལྡན་ལྷན་ཚོགས་ལ་བཀའ་བསྡུར་ཞུ་ན་ཡག་པོ་འདུག་

ཅེས་བཀའ་ཕེབས་སོང། བཀའ་ཕེབས་པ་གཞིར་བཟུང་ད་ལམ་ཕྱི་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༡༡ ནས་དུས་ཚོད་སྟབས་བདེ་བ་ཞིག་འདུག་སྟབས། ཉེ་སྔོན་རྣམ་རྒྱལ་མཁན་རིན་པོ་ ཆེ་བརྒྱུད་ནས་སྙན་གསན་ཞུས་པར་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པས་མོས་མཐུན་གནང་སྟེ་དེ་ རིང་ཚོགས་འདུ་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་འདུག ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། 316

རྩ་བའི ་ ཕྱི ་ ལོ ་ བརྒྱ་ཕྲག་ཉི ་ ཤུ་རྩ་གཅི ག ་པ་འདི འི ་ ནང་འཇི ག ་རྟེན་སྤྱི འི ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནས་བབས་ལ་བཟང་ཕྱོགས་དང་ངན་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་རླབས་ཆེན་ཞིག་སླེབས་ དུས་འདིར། སྤྱིར་ནང་བསྟན་དང་། ལྷག་པར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ནི་འགྲོ་བ་མི་

རིགས་སྤྱི་ལ་དགོས་མཁོ་ཡོད་པ་ཞིག་དང། གོ་སྐབས་ཡོད་པ་ཞིག་ཀྱང་ཆགས་ཡོད་

པ་ཡིན་ན། ད་ལྟའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་གནས་ཚུལ་དེ་གཟིགས་ཐུབ་པ་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་ པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱིས་གདུལ་ཞིང་དུ་བདག་ གིར་བཟུང་བའི་བོད་གངས་ཅན་གྱི་ལྗོངས་སུ་ད་བར་སྐུའི་རྣམ་སྤྲུལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ ཐོག་ནས་རྣམ་འདྲེན་བཞི་པའི་བསྟན་པ་ལྔ་བརྒྱའི་མཐའ་མའི་གནས་སྐབས་འདིར།

བོད་ཀྱི་མི་རིགས་དང་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གིས་དམིགས་བསལ་གྱིས་འཛིན་དགོས་

པའི་ཐུགས་བསྐྱེད་སྨོན་ལམ་ཡོད་པ་བཞིན། དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་སུའང་རྣམ་ འདྲེན་བཞི་པའི་ཐེག་པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་ཚང་ལ་མ་ནོར་པའི་ བསྟན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དེ་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཆ་ནས་ བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་། བཤད་སྒྲུབ་འཆད་ཉན་བྱེད་མཁན་ཡང་བོད་མི་ཙམ་མ་ གཏོགས་མེད་པ་དེ་ང་ཚོས་སྒྲོ་བཏགས་མ་ཡིན་པར་དངོས་དོན་དུ་གྱུར་ཡོད། ཡིན་

ནའང་བོད་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་ཁྱབ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་

ཉི་ཤུ་པའི་ཕྱི་སྨད་ ༥༥།༥༩ བར་བོད་དེ་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་ཟུར་བཅད་དུ་ བསྡད་ཡོད་པས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཡང་སྤྱི་ཡོངས་ལ་དེ་ཙམ་ཁྱབ་བདལ་མ་ བྱུང་།

ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་ཚན་རིག་དང་

འཕྲུལ་ལས་ཀྱི་ཡར་རྒྱས་ཤུགས་ཆེ་ཕྱིན་པ་ཡིན་ཙང་།

དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནས་

བབས་ལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་པའི་དབང་གིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་དང་གཅིག་སྡུད་དབང་འཛིན་ཤུགས་ཆེ་རུ་

ཕྱིན་པའི་དབང་གིས་དེའི་འགལ་ཟླར་དམར་པོའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་དར། མ་ 317

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྩའི་རིང་ལུགས་དང་དམར་པོའི་རིང་ལུགས་གཉིས་སུ་བགོ་བཤའ་ཐེབས་ཏེ། དུས་ རབས་འདིའི་ཡོངས་གྲགས་དམག་ཆེན་གཉིས་དང་ཡོངས་སུ་མ་གྲགས་པའི་དམག་ འཐབ་མང་པོ་བྱུང་བ་རེད།

དེའི་འདབ་ཞོར་ལ་བོད་མི་རིགས་མི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོའི་རིང་སྟོབས་

ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོ་ཞིག་གི་བར་ལ་གནས་ཡོད་ཀྱང་། སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་

སུས་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་མ་བྱས་པར་བཞག་པ་དེ། དམར་པོའི་རིང་

ལུགས་ཀྱི་འོག་ལ་ཕྱིན་ནས། བོད་ནང་བསྟན་པ་འཛིན་མཁན་གྱི་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ དང་། སློབ་གཉེར་གྱི་བསྟི་གནས། དཔེ་རྒྱུན་ལ་སོགས་པ་ཚང་མ་རྩ་མེད་དུ་ཕྱིན། མི་ རིགས་ཆགས་འཇིག་གི་མཚམས་ལ་གྱར་བའི་གནས་ཚུལ་སྡུག་པོ་ཞིག་བྱུང་བ་

རེད། གནས་ཚུལ་ཛ་དྲག་དང་ཡ་ང་བའི་གནས་ཚུལ་དེ་བོད་མི་རིགས་ཆགས་པ་

ནས་ད་བར་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་གནས་ཚུལ་ཐབས་སྐྱོ་པོ་ཞིག་རེད། གནས་ཚུལ་ངན་པ་

ཇི་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ཡང་། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་གནས་ཚུལ་བཟང་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཡོང་ བསྡད་པ་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་ཙང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་ མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་སྐུ་འཁོར་དང་བཅས་པ་རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་བཙན་

བྱོལ་ལ་༸ཞབས་སོར་འཁོད་པ་ནས་བཟུང་འདས་པའི་མི་ལོ་བཅུ་ཕྲག་ལྔ་ཙམ་ལ་ཕྱི་ བལྟས་སློག་ནས་བལྟས་ན། དེ་སྔ་མི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་ནང་བྱུང་མ་མྱོང་བ་མང་ པོ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་རྣམས་གཙོ་

བོར་བྱས་ཏེ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྗེས་འཇུག་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་གྱི་ཧི་མཱ་ལ་

ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་མི་རིགས། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྗེས་འཇུག་ཆེན་པོ་ཧོར་སོག་ ཡུལ་དང་། ར་ཤི་ཡའི་མངའ་སྡེ་ཁག་ཚང་མའི་ནང་ནས་སློབ་གཉེར་བ་མང་པོ་རྒྱ་གར་

ལ་འབྱོར་ནས་སྤྱིར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བསྟན་པ་ཉམ་ཆག་ཕྱིན་པ་བསྐྱར་དུ་

སླར་གསོ་གནང་ཐུབ་པ་རེད། དེ་ཡང་མི་འབོར་གྱི་ཆ་ནས། སྤུས་ཚད་ཀྱི་ཆ་ནས།

318

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མགྱོགས་ཚད་ཀྱི་ཆ་གང་ས་ནས་དངོས་གནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འཕྲིན་ལས་ཀྱི་ནུས་

པ་ལས་བྱུང་བ་དང། ད་ལྟའི་ཆར་འཇིག་རྟེན་ཤར་ནུབ་གང་དུ་བལྟས་ཀྱང་བོད་བརྒྱུད་ ནང་བསྟན་གྱི་རྗེས་འཇུག་ཕོ་མོ་རྒན་བྱིས་མང་པོ་དང་། ཆོས་ཚོགས་དང་སྒོམ་སྒྲུབ་ ཉམས་ལེན་བྱེད་ས་བཅས་མེད་པ་ཡོད་མ་རེད།

མིས་འབད་བརྩོན་གཅིག་པོ་ལས་བྱུང་བ་མིན་པར། སྤྱིར་སྤྱི་མཐུན་གྱི་

ལས་དང་། ལྷག་པར་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འཕྲིན་ལས་ནས་བྱུང་བ་དེ་མཁྱེན་དགོས་རྒྱུ་

གལ་ཆེན་པོ་རེད། ཚང་མ་མདོར་བསྡུས་ན་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་

བཞི་པ་མཆོག་གི་ཐུགས་བསྐྱེད་སྨོན་ལམ་དང་། དབུ་ཁྲིད་ལམ་སྟོན། རོགས་མགོན་

རྒྱབ་སྐྱོར་ཁོ་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ངེས། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་ མཆོག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་དང་མཉམ་དུ་ནང་པའི་ཚན་རིག་

དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་མཉམ་འབྲེལ་འཐུད་དང་བགྲོ་གླེང་མུ་མཐུད་གནང་བའི་ ཉེར་ལེན་ལས་དེང་སྐབས་རྒྱུན་དུ་ཆོས་དེ་ཚན་རིག་གི་ཁ་གཏད་དུ་ལྟ་བའི་མི་སྣ་དེ་

ཚོ ས ་ནང་པའི ་ ཚན་རི ག ་དང་ནང་པའི ་ ལྟ་གྲུབ་ནས་དེ ང ་རབས་ཚན་རི ག ་ལ་ཕན་ ཐོགས་ཡོད་པའི་ངེས་པ་རྙེད་པ་མ་ཟད། དེང་རབས་ཚན་རིག་གི་ལྟ་གྲུབ་ནང་གཞི་

རིམ་གྱི་འགྱུར་བ་འགྲོ་བའི་རྟགས་མཚན་དངོས་གསལ་དོད་པོ་རིམ་པས་ཡོང་གི་

ཡོད། དཔེ་མཚོན་ཞུས་ན་ཀླད་པའི་རྡུལ་ཕྲན་ལས་གཞན་པའི་སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་གཞན་ ཞིག་ཡོད་མ་རེད་ཅེས་ཐག་བཅད་ནས་འཛིན་པ་ཨ་འཐས་ཐོག་འགྲོ་མཁན་གྱི་རིགས་དེ་ ཚོས་ད་ལྟ་དབང་པོའི་ངོ་བོར་གྱུར་པའི་རྫས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲན་ལས་ཐ་དད་དུ་ངོས་འཛིན་

ཐུབ་པའི་གསལ་རིག་སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཞིག་ཕལ་ཆེར་མེད་དམ་སྙམ་པ་དེ་ལྟ་བུའི་

ཕྱོགས་གཉིས་འཛིན་གྱི་ཐེ་ཚོམ་ཞིག་བྱུང་བ་དེ་འབྱུང་འགྱུར་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་ ལ་འགུལ་བསྐྱོད་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཐུབ།

ལྷག་པར་དུ་དེང་སང་སེམས་ཁམས་རིག་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག

319

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དཔལ་འབྱོར་ཚན་རིག སྲིད་དོན་ཚན་རིག འཛིན་སྐྱོང་ཚན་རིག་པ་ཚོར་སྤྱིར་ནང་

པའི་ཚན་རིག་དང་། ལྷག་པར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་གསུང་ ལ་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེན་པོ་སླེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་དེས་འབྱུང་འགྱུར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ གྱི་དགོས་མཁོ་དང་གོ་སྐབས་ཙམ་དུ་མ་ཟད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རྗེས་འཇུག་པ་ དེ་ཚོས་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་འཁྲི་བའི་ལས་འགན་རླབས་ཆེན་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་

པ་དེ་རྣམ་དཔྱོད་ཡོད་པ་ཡིན་ན་གསལ་པོ་མཁྱེན་ཐུབ་པའི་གནས་བབས་ཤིག་ལ་

སླེབས་ཡོད། དེ་ནི་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་སྐུ་ངལ་འཛེམས་མེད་ཀྱིས་ལོ་

གྲངས་ང་གྲངས་རི ང ་བསྟན་པ་འབའ་ཞི ག ་ཐུགས་ལ་བཅངས་ནས་འབད་བརྩོ ན ་ གནང་བའི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཡིན་པ་ང་ཚོས་ཚང་མས་ངོས་འཛིན་ཐུབ་པ་ཞིག་དང་།

དེའི་རིན་ཐང་གཞལ་ཐུབ་པ་གནང་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་རྒྱབ་ལྗོངས་མདོར་བསྡུས་ཙམ་ཞུས་པ་ཡིན།

༸སྐྱབས་མགོ ན ་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ ཐུན་མོ ང ་གདུལ་བྱའི ་ སྣང་ངོ ར ་མི འི ་ ཤ་

ཚུགས་སུ་བྱོན་པ་ཡིན་ཙང་། ད་ལྟ་དགུང་གྲངས་མཐོ་པོར་ཕེབས་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད།

ཇི་ཙམ་སྐུ་ཚེ་རིང་པོ་བཞུགས་ཀྱང་འགྲོ་བ་མིའི་ཤ་ཚུགས་སུ་བྱོན་པའི་སངས་རྒྱས་

བྱང་སེམས་ཚང་མ་སྐུ་ལུས་བརྗེ་དགོས་པ་ལྡོག་ཏུ་མེད་པའི་དངོས་པོའི་གཤིས་ ལུགས་ཤིག་ཡིན་པར་བརྟེན། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ཞལ་བཞེས་ གཞིར་བཟུང་དགུང་གྲངས་ ༡༡༣ བཞུགས་པ་ཡིན་རུང་། དེ་ཚད་བཀག་ཡོད་པ་

རེད་མ་གཏོགས། ཚད་བཀག་མེད་པ་ཞིག་མ་རེད། དུས་ཚོད་ཀྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ཀྱང་ ༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ད་ལྟ་ནང་བཞིན་སྐུ་མཚན་དཀྱིལ་བདེ་ཐང་ཐོག་ནས་ མཛད་འཕྲིན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐྱང་ཐུབ་རྒྱུ་དེ་ཚོད་དཔག་བྱས་ན་ལོ་བཅུ་གྲངས་ཙམ་ ལས་མེད། ༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་པར་སྤྱིར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་

དང་། ལྷག་པར་དུ་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་བའི་བྱ་བ་དེ་འབྱུང་

320

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འགྱུར་ལ་གང་ཟག་སྒེར་ཚན་གྱི་ཆ་ནས་བསྟན་པ་འཛིན་མཁན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོང་ བའི་རེ་བ་ཡོད་ནའང་། སྒྲིག་འཛུགས་སྤྱི་ཚན་གྱི་ཆ་ནས་ཚགས་ཚུད་པ་ཞིག་མ་བྱུང་ བར་ཁ་ཐོར་བ་དང་མགོ་ཁྲིད་ངེས་གཏན་མེད་པ་ཞིག་ཆགས་པ་ཡིན་ན། ཡག་པོ་ཡོང་

གི་མ་རེད་དགོངས་པའི་ཐུགས་དྭོགས་དང་ཐུགས་ངལ་ཡོད་པ་ཞིག་རྟག་ཏུ་ཡོང་གི་

ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་འདུག དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་ སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་ནམས་སྨིན་པ་དང། མགོན་པོ་མཆོག་གི་མཛད་འཕྲིན་གཉིས་ འཛོམས་ལ་བརྟེན་ནས་འཇིག་རྟེན་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ཚང་མའི་ནང་བོད་བརྒྱུད་ ནང་བསྟན་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་ནང་པའི་གཞི་རིམ་གྱི་ཚན་རིག་དང་ནང་པའི་ལྟ་

གྲུབ་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་ཇེ་མང་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད། རང་གི་ཉམས་ལེན་དུ་ སྦྱར་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་དང་། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་གི་ཉམས་ཞིབ་ཆེད་

དུ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན། དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་དང་ཤེས་ཡོན་ནང་མ་འདང་བ་རྣམ་ གསབ་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན། གང་ལྟར་ཤེས་ཡོན་ཅན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་། མཁས་པའི་སྤྱི་ཚོགས། ཉམས་ལེན་བྱེད་མཁན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས། གང་ཟག་ཕལ་པའི་

སྤྱི་ཚོགས་བཅས་ཚང་མའི་ནང་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་སླེབས་ཀྱི་ཡོད་རེད། ཡིན་ནའང་ཁོང་

ཚོར་དོ་སྣང་དང་དོན་གཉེར་ཡོད་པ་ནང་བཞིན་ཁོང་ཚོའི་རེ་བ་སྐོང་ཐུབ་མཁན་གྱི་བླ་

མ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དང་། ཆོས་ཕྱོགས་སློབ་སྟོན་གནང་མཁན་དགེ་རྒན་གྱིས་

མ་འདང་བ་དང་། སློབ་དེབ་མཐུན་རྐྱེན་གྱིས་མ་འདང་བ་དཔེར་ན་ང་ཚོའི་རིག་པའི་ གཞུང་ལུགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་རང་གི་སྐད་ཡིག་ཏུ་ཡོད་པ་རྣམས་ཡུལ་ལུང་སོ་སོའི་སྐད་

ཡིག་ནང་བསྒྱུར་ནས་ཚང་མས་བསྙབ་ཐུབ་པའི་དཔེ་དེབ་ཀྱིས་མ་འདང་བ་སོགས་

གནས་ཚུལ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད་པ་དེ་དག་དུས་ཡུན་རིང་པོ་མ་འགོར་བར་མགྱོགས་ ནས་མྱུར་དུ་ཁོང་ཚོའི་མངོན་འདོད་བསྐང་རྒྱུའི་བྱ་བ་དེ་སྤྱིར་བཏང་བོད་བརྒྱུད་ནང་ བསྟན་གྱི་རྗེས་འཇུག་གི་སློབ་གཉེར་སྡེ་ཚན་ཁག་གི་ནང་མི་འབོར་གྱི་ཆ་ནས་དེ་ཙམ་ 321

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མེད་ཀྱང་། གང་ཡོད་པ་དེ་ཚོས་མངོན་འདོད་བསྒྲུབ་པའི་བྱ་བ་གང་འདྲ་ཞིག་བྱེད་ ཐུབ་ཀྱི་རེད། དེའི་ཐོག་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་ནང་ཉིན་མཚན་ཀུན་ཏུ་ ཚོར་སྣང་དང་འཆར་སྣང་ཡོད་མུས་ཤིག་རེད།

དེའི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཐོག་ནས་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོ་དང་། ལྷག་

པར་དུ་གདན་ས་ཆེན་པོ་ཁག་གིས་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་དགོངས་བསྒྲུབ་ ཆེད་ང་ཚོས་དངོས་སུ་ལག་ལེན་བསྟར་ཐུབ་པའི་དོན་ཚན་གང་དང་གང་ཡོད་རེད།

དེའི་ཐོག་དེ་རིང་ཉིན་གསུམ་རིང་བཀའ་བསྡུར་ཞིབ་ཚགས་གནང་སྟེ་འབྱུང་འགྱུར་ལོ་

ལྔ་དང་ལོ་བཅུའི་ནང་ང་ཚོས་དངོས་སུ་ལག་ལེན་བསྟར་ཐུབ་པའི་ལས་གཞིའི་བང་ ཞིག་བསྒྲིག་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་དགེ་མཚན་ཆེན་པོ་མེད་འགྲོ ༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ ཆེའི་དགོངས་གཞི་གཙོ་བོ་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོད་བཟོ་འདུག

ཉེ་སྔོན་ང་སེ་ར་ལ་མ་བཅར་གོང་དུའང་བཀའ་སློབ་ཅིག་ཕེབས་པར་བརྟེན།

སྦེལ་ཀོབ་ཏུ་ཡོད་པའི་སེ་ར་དང་། བཀྲིས་ལྷུན་པོ། རྣམ་གྲོལ་གླིང། བཀའ་བརྒྱུད་ དགོན་པ་བཅས་ཀྱི་མཁན་པོ་ཚོ་མཇལ་ནས་གནས་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་སྙན་

གསན་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་། གཙོ་བོ་ད་ལྟ་གོང་ཞུས་བཞིན་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་

ཀྱི་སྡེ་ཚན་ཚང་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བོད་བརྒྱུད་ནང་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང། ལྷག་ པར་དུ་ནང་པའི་ཚན་རིག་དང་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་དོ་སྣང་གནང་མཁན་ཇི་ཙམ་ཡོད་པ་དེ་ཚོ་

ཚང་མའི་མངོན་འདོད་བསྐང་རྒྱུའི་ལམ་སྟོན་དང་སློབ་གསོ་སྤྲོད་ཐུབ་མཁན་གྱི་མི་སྣ་

གང་མང་ཞི ག ་ང་ཚོ ས ་གསོ ་སྐྱོང་དང་བསྐྲུན་དགོ ས ་རྒྱུ་ཛ་དྲག་ཞི ག་ཏུ་༸གོང་ས་ མཆོག་ནས་གཟིགས་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྟེན། དེའི་ཐོག་ང་ཚོས་འབད་བརྩོན་གནང་རྒྱུ་ གང་དང་གང་འདུག་གམ་ཞེས་དགོངས་འཆར་དང་བཀའ་འདྲི་ཡང་ཡང་ཕེབས་པ་ རེད། ལོ་ཤས་སྔོན་ཆོས་སྡེ་དང་གདན་ས་ཁག་ནས་མཁས་པ་སུམ་ཅུ་བཞི་བཅུ་

ཞིག་དྷ་རམ་ས་ལར་རུག་རུག་བཟོས་ཏེ་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱི་དང་དྷ་རམ་ས་ལར་ཟླ་བ་ཁ་ཤས་

322

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རི ང ་རྒྱ་གར་གྱི ་ སྐད་ཡི ག ་དང་རྒྱ་གར་ལ་ནང་ཆོ ས ་སློ བ ་ཁྲི ད ་བྱེ ད ་སྟངས་སྐོ ར ་ དམིགས་བསལ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་པའི་ལས་གཞི་ཞིག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཆོས་

དོན་ལས་ཁུངས་ངོས་ནས་བསྒྲུབས་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དེ་བསྒྲུབས་རྗེས་འཕྲལ་དུ་རྒྱ་ གར་གྱི ་ ཤེ ས ་ཡོ ན ་སྡེ ་ ཚན་ཁག་ཏུ་གཏང་ཐུབ་རྒྱུའི ་ གནས་སྟངས་གང་ཡང་བྱུང་

མེད། རྒྱ་གར་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་ད་ལྟ་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ནུབ་ཕྱོགས་ཡུལ་ གྲུ་མང་པོར་༸ཞབས་སོར་འཁོད་སྐབས་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་བོད་

བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་མཁན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་མུས་ཡིན་ ཙང་། ཁོང་ཚོའི་མངོན་འདོད་བསྐོང་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་ལུང་པ་སོ་སོའི་ནང་ཡོད་པའི་ཆོས་

ཚོགས་དང་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱི་བསྟི་གནས་ཁང་ནང་བཞུགས་མཁན་གྱི་སློབ་དཔོན་དགེ་ བཤེས་བླ་མ་དེ་ཚོའང་མཚམས་རེ་དེ་ཙམ་གྱིས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མངོན་འདོད་དང་

མཐུན་པའམ་དེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ནང་ནས་བྱུང་བའི་དྲི་བ་དེ་ཚོ་ལ་དོན་དང་ མཐུན་པའི ་ ལན་འདེ བ ས་བྱེ ད ་མཁན་དང་གནང་ཐུབ་རྒྱུ་ཕྲན་བུའི ་ མ་འདང་བའི ་

གནས་སྟངས་ཡོང་གི་ཡོད་ས་རེད། དེར་བརྟེན་གདན་ས་དང་བཤད་གྲྭ་ཁག་ནས་ཐོན་ པའི་རིས་སུ་མ་མཆིས་པའི་དགེ་བཤེས་རྩེ་ཕུད་དེ་དག་ནི་གདན་ས་སོ་སོའི་ནང་ ཕྱག་དཔེ་འཁྲིད་རྒྱུ་དང་བླ་མ་ལས་སྣེའི་གོ་གནས་ལ་ཕེབས་རྒྱུ་སོགས་ལ་དགོས་ མཁོ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། དེ་འདྲའི་བརྒྱུད་ལམ་ནས་ཕེབས་རྒྱུའི་འདུན་པ་དང་སྤོབས་

པ་མེད་པ། ཕྱག་དཔེ་གང་ལ་གང་འཚམས་མཁྱེན་མཁན། སློབ་སྦྱོང་ཐོན་རྗེས་གདན་ སར་མ་བཞུགས་པར་ཕྱི་ལ་ཕེབས་འདོད་ཡོད་མཁན། བོད་དུ་ཕར་ལོག་པ་ཡིན་

ནའང་རེད། ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ལ་ཕེབས་འདོད་ཡོད་པ་དེ་འདྲའི་རིགས་ལ་སྤྱིར་ནུབ་

ཕྱོགས་པའི་སྐད་ཡིག་དང་། ལྷག་པར་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་ བྱའམ་དེང་རབས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་འོག་ནས་ཐོན་པའི་མི་དེ་ཚོ་ལ་ནང་ པའི ་ ཆོ ས ་ཀྱི ་ ངོ ་ སྤྲོ ད ་བྱེ ད ་སྟངས་ཐོ ག ་ཟླ་བ་བཞི འ མ་དྲུག་གི ་ སློ བ ་ཚན་བཟོ ས ་ཏེ ་ 323

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དམིགས་བསལ་ཟབ་སྦྱོང་གནང་ཐུབ་པ་བྱུང་ན། དེའི་སློབ་སྦྱོང་གནང་རྒྱུའི་ས་བོན་ ལྟ་བུ་དེ་བཤད་གྲྭ་ཁག་ནས་ཡིན་ནའང་རེད། གདན་ས་ཁག་ནས་ཡིན་ནའང་རེད།

ཡང་ན་གྲྭ་ཚང་བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་གིས་ཐུགས་འགན་བཞེས་ཏེ། དེ་འདྲའི་ལས་གཞི་ཞིག་

བརྩམས་པ་ཡིན་ན་གང་འདྲ་འདུག་སྙམ་པའི་དགོངས་ཚུལ་ཞིག་ཡོད་རེད། འོན་ཀྱང་ དེའི་ནང་འགྲོ་མཁན་གྱི་མི་འགྲོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་རག་གི་རེད་དམ། ཁོང་ཚོ་ ལ་སློབ་སྟོན་བྱེད་མཁན་དགེ་རྒན་གོ་སྒྲིག་གང་འདྲ་བྱེད་དགོས་རེད། དེའི་ཐོག་དགའ་

ལྡན་ཕོ་བྲང་ངོས་ནས་མཐུན་འགྱུར་ཞུ་ཐུབ་པ་གང་ཡོད། དེ་འདྲ་ཞིག་གནང་ཐུབ་ན་ ཕན་ཐོགས་ཡོང་ས་རེད་དམ་མ་རེད་དེའི་ཐོག་ཞིབ་ཚགས་པོས་བཀའ་བསྡུར་གནང་ ཐུབ་ན་དགོངས་པ་དེ་དོན་ཚན་གཅིག་ཡིན།

དོན་ཚན་གཉིས་པ་དེ། དེའི་ནང་ནས་ལྷག་པར་དུ་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཚན་

རིག་པ་ཚོའི་བསམ་བློ་འགུགས་རྒྱུའི་གཞི་རྩ་གཙོ་བོ་དེ་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ རྣམ་གཞག་དེ་རེད། སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ལས་རྒྱས་

པ་ཞིག་གྲུབ་མཐའ་དང་ཆོས་བརྒྱུད་གཞན་ལ་མེད་པའི་བཟོ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་ད་ ལྟ་ང་ཚོའི་གདན་ས་ཁག་ནང་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་གསན་བསམ་གནང་རྒྱུ་ དེ་གཞུང་སོ་སོའི་ནང་ཡོད་པ་སྤྱི་ཡོངས་ཙམ་མ་གཏོགས། དེ་ནས་ཟུར་འདོན་བྱས་ ཏེ་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་ཐོག་ནས་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ནང་སེམས་ཁམས་

རིག་པའི་སྐོར་གང་ཡོད་པ་དེ་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་སྤུངས་ནས། དེང་རབས་ཀྱི་སེམས་ ཁམས་རིག་པའི་མི་དེ་ཚོའི་བསམ་བློའི་ནང་ཡོད་པའི་དྲི་བ་དེ་ཚོར་ཐད་ཀར་ལན་ བརྒྱབ་ཐུབ་པའི་ཆེད་དུ་མདོ་སྔགས་ཚང་མའི་སློབ་སྦྱོང་གནང་ཟིན་པའི་མཁས་པ་ལྔ་

ནས་ཉི་ཤུ་ཡོད་པ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ནང་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གནས་སྟངས་

ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་དགོས། ང་རང་ཚོ་ནང་ཁུལ་ལའང་དཔེར་ན།

ད་ལྟའི་བློ་རིག་དང། སེམས་སེམས་བྱུང་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང། བློ་རིག་དང་

324

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སེམས་སེམས་བྱུང་གི་རྣམ་གཞག་མང་ཆེ་བ་ཐེག་པ་འོག་མ་དང་གྲུབ་མཐའ་འོག་ མའི་འདོད་ཚུལ་གཙོ་བོ་ལྟ་བུ་རེད། སེམས་སེམས་བྱུང་གི་རྣམ་གཞག་རྣམ་རིག་

པའི་གྲུབ་མཐའ་ནས་གསུངས་པ་དེ་དང་། ཐལ་འགྱུར་བ་དང་སྔགས་ཀྱི་ཐེག་པ་ནས་ བཤད་པའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་རྣམ་གཞག་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་དག་ང་ཚོའི་བློ་

རིག་དང། སེམས་སེམས་བྱུང་གི་རྣམ་གཞག་ནང་ཆ་ཚང་མ་སླེབས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་

འདུག དེར་བརྟེན་དགེ་བཤེས་མཁས་པ་ཞིག་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པ་ཡིན་ནའང་། གཞུང་སོ ་ སོ ་ ནས་བཤད་པ་རྣམས་ཐོ ར ་བསྡད་པ་ལས་ཁྱོ ན ་བསྡོ མ ས་ནང་པའི ་

སེམས་ཁམས་རིག་པའི་མཐར་ཐུག་གི་གྲུབ་དོན་དེ་འདྲ་ཞིག་རེད་ཅེས་ལབ་རྒྱུ་ཁག་ པོ་རེད། ཉོན་མོངས་པའི་རྣམ་གཞག་ལ་མཚོན་པ་ཡིན་ནའང། རྩ་ཉོན་དྲུག་དང་། ཉེ་

ཉོན་ཉི་ཤུ། ལྟ་བ་ལྔ། ལྟ་མིན་ལྔ་ལྟ་བུ་དང་། དེ་བཞིན་མངོན་པ་གོང་འོག་ནས་བཤད་ པ་དང། རིན་ཆེན་འཕྲེང་བ་ནས་བཤད་པའི་ཉོན་མོངས་དྲུག་ཅུ་རེ་བཞི་ཟེར་བ་སོགས་

ནང་ཕན་ཚུན་མཚུངས་བསྡུར་བྱས་ཏེ་འདི་ནས་བཤད་པའི་རྣམ་གཞག་དེ་འདྲ་ཞིག་ རེད། དེ་ནས་བཤད་པའི་རྣམ་བཞག་དེ་འདྲ་ཞིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་ཐལ་འགྱུར་བའི་

ལུགས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གནས་སྟངས་ཙམ་མ་ཟད། ཡིད་དབང་རྣམ་ཤེས་

གསུམ་འདུས་ཤིང་འཕྲད་པ་ལ་བརྟེན་ནས། མངོན་སུམ་གྱི་བློ་སྐྱེ་སྟངས་དང། མངོན་

སུམ་གྱི་བློ་དེའི་དབང་གིས་རྟོག་པ་འདྲེན་ཚུལ། རྟོག་པ་དེའི་དབང་གིས་ཆགས་སྡང་ འདྲེན་ཚུལ་རྣམས་དེང་རབས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པས་བཤད་པ་བཞིན་ཏག་ཏག་

ཅིག དཔེར་ན། དེང་རབས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་མཁན་ཁ་ ཤས་ཀྱིས་ཁོང་ཁྲོ་རང་གི་ངོ་བོ་ལ་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང་། སྤྱིར་བཏང་ཁོང་ཁྲོའི་ཁོངས་

གཏོགས་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ལ་དེའི་ནང་མི་འདྲ་བ་སྡེ་ཚན་བདུན་བརྒྱད་ཙམ་ཕྱེ་གི་ ཡོད་རེད། ང་ཚོའི་ནང་དུའང་སྤྱིར་བཏང་ཁོང་ཁྲོའི་ཁོངས་གཏོགས་ལ་འཁོན་འཛིན་

ལ་སོགས་པ་ཁ་ཤས་ཤིག་ཡོད་རེད། དེ་ཚོ་གཞུང་ལུགས་ཚང་མའི་ནང་མཐུན་པ་ 325

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཏག་ཏག་གཅིག་གྱུར་མེད་པ་དེའི་ཐོག་དོ་སྣང་མ་ཕྱིན་པ་ལྟ་བུ་འདུག། ལྷག་པར་དུའང་ སྔགས་ནས་བཤད་པའི་ཀུན་རྟོག་བརྒྱད་ཅུ་ལ་སོགས་པ་དེ་ཚོ་གང་འདྲ་ཤར་གྱི་ཡོད་

རེད། བྱ་བ་གང་འདྲ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད། ཉོན་མོངས་པའི་གཞན་དབང་དུ་འགྲོ་བའི་ཆེད་ དུ་དེ་དག་གིས་གང་འདྲ་བྱས་ཏེ་གང་ཟག་གི་སེམས་ལ་དབང་བསྒྱུར་གྱི་ཡོད་རེད། དེ་ ཚོ་ཞིབ་ཚགས་བཤད་དགོས་བྱུང་ན་ཏོག་ཙམ་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་

འདུག དེ་བཞིན་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བའི་སེམས་དེ་ཕལ་ཆེར་རླུང་དང་ཐ་དད་ཕྱེ་རྒྱུ་དེ་ལྡོག་པ་ ཙམ་ཞིག་མ་གཏོགས་མེད་པའི་རིགས་དེ་ཚོའི་སྐྱེ་འགག་གནས་གསུམ་ལ་སོགས་ པའི་གནས་སྟངས་དང། དེ་ཚོ་ང་ཚོའི་སེམས་རགས་པའི་མཉམ་དུ་གང་འདྲ་སྐྱེ་བ་

རེད། དེ་ཚོ་ངས་དཔེ་མཚོན་ཙམ་ལས་ཞུ་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་ མང་པོ་ཞིག་དེང་རབས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གནས་སྟངས་ལ་དགོས་མཁོ་

ཡོད་པ་མ་ཟད། ང་རང་ཚོས་ཀྱང་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་པ། མཁྱེན་པ་ཡིན་ནའང་ཚུར་རུབ་

རུབ་ཀྱིས་ཕར་བཀའ་གནང་ཆོག་མེད་པ་ལྟ་བུ། ཁོང་ཚོའི་དྲི་བ་དང། ང་ཚོའི་ཤེས་ ཡོན་གཉིས་པོ་དེ་ཏག་ཏག་བསྡད་ཀྱི་ཡོད་པ་གང་ཞིག་ལ་བསྡད་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ང་ཚོས་

ཚིག་གི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་མ་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་ཡོད་པ་དེ་༸སྐྱབས་ མགོན་རིན་པོ་ཆེར་ཚོར་སྣང་བྱུང་འདུག དེ་ནི་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་ རེད། དེ་ཚོའི་རིགས་ལ་དེང་རབས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པ་ཤེས་མཁན་དང་། ང་

རང་ཚོའི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་གནས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་མཁྱེན་མཁན་ཞིག་ དགོས། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་ནག་ལ་མངོན་པ་གོང་འོག་གི་རིགས་ཧ་ཅང་མ་དར་བ་རེད་

དེ། ཕལ་པོ་ཆེའི་མདོ་ལ་ཁོང་ཚོས་ཧ་ཅང་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ཀྱི་འདུག ང་ཚོས་དེ་ཆོས་

ཀློག་པ་བཞིན་ཀློག་གི་ཡོད་རུང་དོ་སྣང་བྱུང་མེད། དེའི་ནང་དུའང་སེམས་ཁམས་ རིག་པའི་སྐོར་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་འདུག ད་ལྟ་ཝེ་ཏེ་ནམ་གྱི་མཁས་པ་ཞིག་གིས་ཨིན་ སྐད་ཐོ ག ་དེ བ ་ཅི ག ་བྲི ས ་ཡོ ད ་པ་དེ འི ་ ནང་སེ མ ས་བྱུང་དྲུག་ཅུ་རེ ་གྲངས་ཤི ག ་སྐྱེ་

326

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལུགས་སྐྱེ་སྟངས་དང་། དེའི་བྱ་བ་བྱེད་སྟངས། དེའི་དབང་གིས་ཉོན་མོངས་འཕེལ་ སྟངས་སོགས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བཀོད་འདུག དེ་ཚོ་ཚང་མ་ང་ཚོས་ཕྱོགས་བསྡོམས་ བརྒྱབས་ཏེ། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་དང་། བོད་

བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྡུལ་ཕྲན་སྐོར། འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་རྣམ་གཞག་ཅེས་

བཟོ་ཐུབ་དགོས། འབྱུང་བ་དང་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་རྣམ་གཞག་སྐོར་ད་ལྟ་དངོས་ཁམས་ རིག་པའི་ཚན་རིག་པ་ཚོས་སྐད་ཆ་འདྲི་རྒྱུ་གཙོ་བོ་དེ་རེད། ཕལ་ཆེར་དེང་རབས་

དངོས་ཁམས་རིག་པའི་ཚན་རིག་གི་སློབ་སྦྱོང་ངམ་ཤེས་ཡོན་མགོ་འཛུགས་ཀྱི་

བསམ་ཚུལ་མ་བྱུང་བའི་གོང་ནས་རགས་པའི་གྲུབ་ཚུལ་དང་རྡུལ་ཕྲན་གྱི་གནས་ སྟངས་རྣམས་ནང་པའི་གཞུང་ལུགས་ནང་ཡོད་བསྡད་པ་ཞིག་རེེད། རགས་པའི་ དངོས་པོ་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་ཆད་སྒྲ་མ་ཡིན་པའི་རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་ངེས་པར་དུ་ཡོད་པའི་

གནས་སྟངས་དེ་ཁོང་ཚོས་རྗེས་སུ་མ་གཏོགས་ཤེས་མེད། ང་ཚོས་དེའི་སྔོན་ལ་ཤེས་

ཀྱི་ཡོད་རེད། དེ་བཞིན་ལྗིད་ཁོག་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་། སའི་ཁམས་ལ་འཐེན་ཤུགས་ ཡོད་པ་དེ་ཚན་རིག་པས་རྗེས་སུ་མ་གཏོགས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་མེད། ང་ཚོས་དེའི་

སྔོན་ནས་ཀླུ་སྒྲུབ་དང་འཕགས་པ་ལྷའི་གཞུང་ལུགས་ནང་ཡོད་བསྡད་པ་ཞིག་རེད། དེ་ ཚོའི་རིགས་དེ་ཁོང་ཚོར་དགོས་རྒྱུ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྡུལ་ཕྲན་གྱི་གནས་སྟངས་ སྐོ ར ་དུས་ཀྱི ་ ཐུང་བའི ་ མཐར་ཐུག་པའི ་ ཚད་དེ ་ རྡུལ་གྱི ་ ཆུང་བའི ་ མཐར་ཐུག་པ་ གཅིག་ཨ་ལོག་རྒྱག་པའི་དུས་ཤིག་ལ་འཇོག་གི་རེད་ཅེས་བརྗོད་མཁན་དང་པོ་དེ་

ནང་པ་རེད། དེས་ན་དུས་དང་གཟུགས་ཀྱི་གནས་བབས་ཐོག་ལ་དེང་རབས་ཀྱི་ དངོས་ཁམས་རིག་པའི་མི་དེ་ཚོས་བསམ་བློ་གཏང་རྒྱུའི་ཁ་ཕྱོགས་མ་རྙེད་གོང་ང་

ཚོས་གནས་ཚུལ་གསལ་པོ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་རེད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་དེ་ཚོ་ཚིག་འགྲེལ་

བརྒྱབ་རྒྱུ་དང་། གྲངས་འདྲེན་བརྒྱབ་རྒྱུ། རྟགས་བསལ་གཏོང་དུས་ཡོད་པ་ཙམ་མ་ གཏོ ག ས། དངོ ས ་སུ་བརྟག་དཔྱད་ཁང་མེ ད ་པར་བརྟེན་དངོ ས ་རྭ་སྤྲད་རྒྱུ་བྱུང་ 327

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མེད། དེ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ད་ལྟ་ཁོང་ཚོས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ཏེ་གང་དུ་སླེབས་པ་

དེའི་ཐོག་ལ་ང་ཚོས་ད་དུང་ཁོང་ཚོར་མདུན་བསྐྱོད་ཀྱི་ལམ་སྟོན་ཐུབ་པའི་གནས་ སྟངས་མི་ཉུང་ཙམ་ཡོད། དེ་ཚོའི་ཐོག་ང་ཚོས་མཁས་པའི་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་

ཀྱིས་ཁ་ཤས་ཀྱིས་སེམས་ཁམས་རིག་པའི་སྐོར་དམིགས་བསལ་ལོ་གཅིག་གཉིས་ གསུམ་ག་ཚོད་འགོར་ནའང་ཆ་ཚང་བ་ཉམས་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ་དང་། ཁ་ཤས་ཀྱིས་དངོས་ ཁམས་རིག་པའི་རྡུལ་ཕྲན་དང་འབྱུང་བ་འབྱུང་འགྱུར་གྱི་རྣམ་གཞག་སྐོར་ཉམས་ ཞིབ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་གནང་ཐུབ་ན། ང་ཚོ་ལའང་གཞུང་ལུགས་རྟོགས་རྒྱུར་ཕན་ ཐོགས་ཡོང་བ་གང་ཞིག་ལ། ང་ཚོའི་ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་ཤེས་ཡོན་ཡོད་པ་དེ་འོས་ཤིང་

འཚམས་པའི་སྐད་ཡིག་དང་འོས་ཤིང་འཚམས་པའི་ཐ་སྙད་ཐོག་ནས་ཁོང་ཚོ་ལ་ཏག་ ཏག་ར་སྤྲད་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་དངོས་གནས་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་མཁས་པ་ཚང་

མའི་ཡིད་འཕྲོག་ཐུབ་པ་དང་རྣམ་དཔྱོད་བཀུག་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་རེད། དེ་ཚོའི་ སྐོར་ལས་གཞི་བཟོས་པ་ཡིན་ན་བཟོ་ཐུབ་མིན་དང་ཕན་ཐོགས་ཡོད་མིན། དགེ་ལྡན་

གདན་ས་ཁག་གི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པ་ཚོའི་དགོངས་ཚུལ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་གཟིགས་ རྒྱུ་རེད། རི་བོ་དགེ་ལྡན་པ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཆེ ་ཤོ ས ་དང་། མི ་འབོ ར ་གྱི ་ཆ་ ནས་མང་ཤོ ས ་ཡི ན ་ཙང་། འདི་ནས་འགྲིགས་པ་ཡིན ་ན། ཆོས ་ལུགས་གཞན་པ་

ཚོས་སྤྱི་མཚུངས་ཀྱིས་ཆ་ཤས་བཞེས་ཐུབ་པ་ཡོང་མདོག་ཁ་པོ་རེད་བསམ་གྱི་

འདུག དེ ་ རྣམས་ང་ཚོ ས ་དགོ ས ་མཁོ ་ དེ ་ དང་མཚམས་པའི ་ ལས་གཞི ་ གང་ བརྩམ་རྒྱུ་འདུག དེ་ཚོ འི་སྐོར་སྙན་གསན་ཞུ་རྒྱུ་དེ་འདྲ་ཞི ག་ཡི ན།

སྤྱིར་བཏང་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ཞུས་པ་ཡིན་ན། ཆོས་དང་རིག་

གཞུང་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲོ་དགོས། དཔེར་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་དེ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ལ་བརྟེན་ནས། ལས་ཀྱང་ཡོད་ལ་བྱ་ བ་བྱེད་པའང་ཡོད་པ་དེ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་གནས་པ་ཞེས་བྱའོ་གསུངས་པ་དེ་

328

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྟན་པ་སྒྲིག་འཛུགས་ལ་རག་ལས་པ་དེ་བསྟན་པ་རེད། དེར་བརྟེན་རི་བོ་དགེ་ལྡན་

པའི་སྒྲིག་འཛུགས་དེ་ཚད་ལྡན་ཡག་པོ་ཡོང་ཆེད་དགེ་ལུགས་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་ཁྲི་ཐོག་ ཁང་གི་ཁྱབ་འོག་ཏུ་སྒྲིགས་འཛུགས་ཚང་མ་ག་འདྲ་འགྲོ་ཐུབ་མིན་གཟིགས་རྒྱུ་དང་།

གདན་ས་གསུམ་དང་རྒྱུད་གྲྭ་སྟོད་སྨད་མ་ཟད། འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་རི་བོ་དགེ་

ལྡན་པའི་རྗེས་འཇུག་གི་སྡེ་ཚན་དང་། ཆོས་སྡེ། བཤད་གྲྭ སྒྲུབ་གྲྭ་ཡོད་པ་ཚང་མ་སྒྲིག་

འཛུགས་གཅིག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ལ་གནས་ཐུབ་པ་དང། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་དགེ་ལྡན་ ལྷན་ཚོགས་ཞེས་པ་དེ་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་གནས་ཡུལ་རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་ཁྲིམས་དང་

མཐུན་པ། ཕྱོགས་གཞན་ནས་ང་རང་ཚོའི་དགོས་མཁོ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་བསྐང་ཐུབ་ པ། ཕྱོགས་གསུམ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནས་བབས་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་

བཅས་ཡོང་ཆེད་གང་དང་གང་གནང་རྒྱུ་ཡོད་མེད། དཔེར་ན་ཆེན་པོ་ཧོར་དང། ར་ཤི་ ཡ་དེ་ཚོའི་ནང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རྗེས་འཇུག་གི་ཆོས་སྡེ་དང། སྒྲིག་འཛུགས་ མང་པོ་ཡོད་རེད། ཁོང་ཚོའི་དབུ་ཁྲིད་དེ་ཚོའང་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་གང་

རུང་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དགེ་ལྡན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་སླེབས་རྒྱུ་དང་ཚུད་

ཐུབ་པ་བྱུང་ན། དངོ ས ་གནས་མཚན་ལ་རྒྱལ་སྤྱི འི ་ དགེ ་ ལྡན་ལྷན་ཚོ ག ས་ཞེ ས ་ བཏགས་པ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་མཐུན་ཐོག་ནས་བལྟས་པ་ཡིན་ནའང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ རང་བཞིན་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་དགོངས་པ་བཞེས་རྒྱུ་མེད་འགྲོ སྔོན་མ་ང་ཚོ་ལྷོ་ ཕྱོགས་སུ་ཕེབས་ཚར་མ་ཐག་ངས་སྐབས་དེ་དུས་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་གོང་མ་མང་པོར་

བཅར་རྒྱུ་བྱུང་། དེའི་ཐོག་དགོངས་པ་བཞེས་པ་རེད། བར་ལམ་ཞིག་ནས་ཕྱག་ལེན་ དུ་མ་འཁེལ་བ་བྱུང་བ་རེད། མ་འོངས་པ་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་དགེ་ལྡན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་ འཛུགས་དེ་དངོས་གནས་ཚགས་ཚུད་པོ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་ སྒྲིག་འཛུགས་ཚང་མ་སྒྲིག་འཛུགས་དེའི་འོག་ཤར་བསྐྱོད་ཐུབ་པ། ད་ལྟ་རྒྱལ་ཁབ་

སོ་སོའི་ནང་སྲོལ་རྒྱུན་ཐོག་ནས་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་རྗེས་འཇུག་ཡོད་པ་ནི་ཆེན་པོ་ 329

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཧོར་གཙོ་བོ་རེད། དེ་ཚོའི་དགོན་སྡེ་ཁག་དང་། བླ་ཆེན་མཁན་པོ་སོགས་ཀྱང་རྒྱལ་ སྤྱིའི་དགེ་ལྡན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་དངོས་སུ་ཞུགས་ཐུབ་པ་བྱུང་ན།

སྒྲིག་འཛུགས་དང་། མཐུན་རྐྱེན། རྒྱལ་སྤྱིའི་མཚན་མཐོང་བཅས་ཀྱི་ཆ་ནས་རྒྱལ་

སྤྱིའི་རང་བཞིན་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་པའི་ཐབས་ཤེས་མེད་འགྲོ་སྙམ་པའི་༸སྐྱབས་ མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་པར་འཁོར་གྱི་ཡོད་པའི་བཟོ་འདུག

དེ ་ མི ན ་སློ བ ་སྦྱོ ང ་བྱེ ད ་སྟངས་ཀྱི ་ ཆ་ནས་སྐྱ་སེ ར ་ཕོ ་ མོ ་ དབྱེ ར ་མེ ད ་ལ་

རིགས་ལམ་གྱི་ཐོག་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་སྦྱང་ཐུབ་པ་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ ཆེན་པོ་ཡིན་པར་བརྟེན། ༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་དགོངས་བཞིན་གཞི་

རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་རིགས་ལམ་སློབ་སྟོན་དེ་འགྲོ་མུས་རེད། མ་འོངས་པར་ཡར་

རྒྱས་འགྲོ་གི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག དེ་ཚོ་ལ་དགོངས་ནས་ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོ་ཚོ་ཡང་ གདན་སའི་རྩོད་གྲྭའི་ནང་ཞུགས་ཆོག་པ་ཡོང་བའི་ཐོག་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་ཆེའི་

བཀའ་སློབ་ཐེངས་ཁ་ཤས་ཕེབས་ཡོད་རེད། གདན་སའི་ཆོས་རྭའི་ནང་ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོ་ རྩོད་གྲྭར་ཞུགས་རྒྱུ་ཟེར་བ་དེ་ལ་དགོངས་པ་གཏིང་ཟབ་བཞེས་དགོས། ༸རྒྱལ་བ་

རི ན ་པོ ་ ཆེ འི ་ བཀའ་སློ བ ་ལ་ཕུགས་རྒྱང་རི ང ་པོ འི ་ དགོ ས ་པ་ཡོ ད ་པ་དེ ་ བཤད་མ་ དགོས་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ལག་ལེན་བསྟར་སྟངས་དེ་སྟབས་གཟབ་པོ་དང་ཡག་པོ་ ཞིག་གནང་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་ཚོའི་ཐོག་གནང་ཕྱོགས་གང་འདྲ་ཞིག་

དགོས་མིན་དེ་དགོངས་པ་ཟབ་པོ་བཞེས་དགོས། དེའི་ཐོག་སྐུ་མདུན་གྱིས་ཡོངས་ གྲགས་བཀའ་སློབ་རེ་གཉིས་གནང་ཟིན་པ་རེད། དེར་བརྟེན་ལག་ལེན་བསྟར་རྒྱུའི་

ཐབས་ཤེས་གནང་དགོས་པ་རེད། དགོངས་གཞི་གཙོ་བོ་དེ་གང་ཡོད་ཅེ་ན། རིགས་

ལམ་ཆགས་ནས་རྩོད་པ་རྩོད་ཤེས་མཁན་ཞིག་མ་བྱུང་ཡིན་ན་གཞུང་ཆེན་པོའི་སློབ་

གཉེར་དེ་གཏིང་ཟབ་པོ་ཡོང་གི་མེད་པ་དེ་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ག་དུས་ཡིན་ ནའང་གཟིགས་ཀྱི་ཡོད་རེད། དེ་ཡོང་ཆེད་གདན་ས་ལྟ་བུའི་རྩོད་གྲྭའི་ནང་ཕྲན་བུའི་

330

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉམས་མྱོང་མ་བྱུང་ན་ཡོང་རྒྱུ་མེད་པ་དེ་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རེད། ད་ལྟའི་

གནས་སྐབས་སུ་ཁྱིམ་པས་རྩོད་གྲྭ་ལ་ཞུགས་ཐུབ་མཁན་ཡོད་རེད་བསམ་གྱི་མི་

འདུག ཡིན་ནའང་མ་འོངས་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་རིགས་ལམ་སློབ་སྟོན་ཡག་ ཏུ་ཕྱིན་ནས་རྩོད་ཐུབ་མཁན་བྱུང་ན། གཞི་ནས་གདན་ས་སོ་སོའི་ནང་ཆོས་རྭ་ཕྱི་ནང་ གཉིས་བཟོས་ཏེ། ཆོས་རྭ་ནང་མའི་ནང་གྲྭ་པ་རྐྱང་པ་དང་། ཆོས་རྭ་ཕྱི་མའི་ནང་གྲྭ་པ་ འགའ་ཤས་མཉམ་དུ་ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོ་རྩོད་པ་བརྒྱབ་རྒྱུ་བྱུང་ན། གྲྭ་པ་རྒྱུན་ལྡན་ནས་

རྩོད་གྲྭར་བྱངས་པར་བརྟེན། ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོ་རྣམས་ཟླ་ཤས་ནང་རྩོད་པའི་འགྲོས་ ཆགས་ཐུབ་པ་ཡོང་གི་རེད། དེ་འདྲ་བྱུང་ན་གདན་སའི་སྒྲིག་ལམ་ལའང་མ་གནོད་པ་ དང་། ཁྱིམ་པ་ཕོ་མོའང་རྩོད་པའི་ནང་ཞུགས་ཐུབ་པ་དེ་འདྲའི་ཐབས་ལམ་བསྟེན་རྒྱུ་ མེ ད ་འགྲོ ཡང་ན་གཞི ས ་ཆགས་ཁག་དང་སློ བ ་གྲྭ་ཁག་ནང་ཁྱི མ ་པའི ་ ཆོ ས ་རྭ་

བཙུགས་ཏེ་དེའི་ནང་གདན་སའི་གྲྭ་པ་བཅོ་ལྔ་ནས་སུམ་ཅུ་ཙམ་ཕེབས་རྒྱུ་ཡོད་པ་ བཟོ་རྒྱུ་འདུག་གམ། གང་ལྟར་ཆོས་ལ་དོན་གཉེར་ཡོད་མཁན་ཡིན་ན་ཁོང་ཚོའང་

རབ་བྱུང་བཞིན་ཁོ་ཐག་ཆོད་པའི་རྩོད་པ་རྩོད་ཤེས་མཁན་ཞིག་ཆགས་ཆེད་ཐབས་ ཤེས་གནང་རྒྱུ་མེད་འགྲོ

དེ་ནས་གནས་ཚུན་གཞན་ཞིག་ལ་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་

དགོངས་གཞིར་བཟུང་གདན་ས་ཁག་ནང་ཚན་རིག་སློབ་གཉེར་དེ་འགྲོ་མུས་རེད། ད་

ལྟ་ལོ་དྲུག་གི་འཆར་གཞི་འགྲོ་བཞིན་པ་རེད། ལོ་དྲུག་གི་བར་དུ་ཏག་ཏག་འགྲོ་གི་ཡོད་

པ་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་ཚོས་ཉེ་ཆར་གསུང་གི་འདུག ལོ་དྲུག་གི་རྗེས་ལ་རྒྱུན་ཆད་ ན་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་རེད། དགེ་ལུགས་རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་སློབ་ཚན་ནང་དུའང་ཚུད་ཡོད། ལོ་དྲུག་གི་ཚོད་བལྟའི་དུས་ཚོད་བརྒལ་བའི་རྗེས་སུ་མ་འོངས་པར་ད་ཡོད་གདན་ས་སོ་

སོའི་ནང་དགེ་རྒན་དང་མཐུན་རྐྱེན་བཅས་ཀྱི་ཆ་ནས་འགོག་རྐྱེན་མེད་པར་ཤར་བསྐྱོད་ འགྲོ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་བ་འདུག་གམ་དེ་ད་ལྟ་ནས་གཟིགས་དགོས་པ་དང་ཚོད་དཔག་ 331

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གནང་དགོས་པ་མ་ཟད། དེ་ལ་དཀའ་ངལ་འདུག་དགོངས་ན་ད་ལྟ་ནས་དཀའ་ངལ་སེལ་ ཐབས་གནང་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད་འགྲོ

ང་ཁ་སང་ཐོན་པའི་ཞོགས་པ་དེར་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་ཕེབས་

ལམ་ལ་ཕེབས་ཀྱིན་བོད་ནང་སྐུ་ཕྲེང་མང་པོ་བྱོན་ཚར་བའི་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་གྱི་བླ་མ་

དེ་ཚོ་ནི་དངོས་གནས་རེད། བླ་མ་དགེ་བཤེས་སློབ་ཚོགས་ཕྲན་བུ་སྐྱོང་མཁན་ཡོད་ ཚད་ཀྱི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་མ་འོངས་པར་གྲྭ་པ་ལས་སྤྲུལ་སྐུ་མང་བ་

ཆགས་ཉེན་ཡོད་རེད་ཅེས་བླ་མ་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་སྐོར་བཀའ་བརྩད་ཕེབས་ཀྱི་ འདུག དེ་སྐབས་ངས་དགེ་ལུགས་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་བཅའ་ཡིག་ནང་དེའི་སྐོར་ཆ་རྐྱེན་ བཟོས་ཡོད་རེད། དེའི་ནང་སྐུ་ཕྲེང་རིམ་བྱོན་མེད་པ་ཞིག་སྐུ་འཕྲེང་དང་པོ་ངོས་འཛིན་ བྱེད་དགོས་ན། ཐོག་མར་གྲྭ་ཚང་ནས་དགེ་བཤེས་མཚན་གནས་ཐོན་པའི་རྗེས་སུ་བླ་

མའི་མཚན་གནས་ཞུ་ཆོག་མིན་བལྟ་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་ཡོད་རེད་ཅེས་སྙན་གསན་ཞུས་པ་ ཡིན། ཡིན་ནའང་དངོས་སུ་གདན་ས་ཁག་གི་ནང་བཅའ་ཡིག་ནང་འཁོད་པ་གཞིར་ བཟུང་ཕྱག་ལེན་ལ་འཁེལ་བ་ཡོང་གི་ཡོད་མེད་སྐོར་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན།

ད་ལྟ་ཚོགས་ཆེན་ནང་ཞུ་རྒྱུ་གཅིག་ལུས་འདུག དེ་ནི་རྒྱ་གཞུང་སྤྱི་དང་།

ལྷག་པར་དུ་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་གཞུང། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བསྟན་པ་དེ་ཤིང་ རྟ་ཆེན་པོ་གཉིས་ཀྱིས་བཀྲལ་བ་ལ་བརྟེན་པ་ཡིན་ཙང་། ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་

གཞུང་ལ་བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ་དང། རིགས་ཚོགས་དྲུག་རེད། བྱམས་ཆོས་སྡེ་ལྔ་

ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་གཞུང་ལ་མ་བཞག་པ་ཡིན་ན། ས་སྡེ་ལྔ་གཞག་དགོས་ བྱེད་ཀྱི་རེད། དེ་ཚོའི་ཐོག་སྔོན་མ་རྗེ་ཡབ་སྲས་སྐབས་སུ་གསན་བཞེས་གནང་གི་

ཡོད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོའི་གཞུང་ནང་། ཕྱོགས་རེ་བ་དང་

རགས་པ་རེས།། ཚིམས་པར་མ་བྱས་ཞིབ་ཏུ་སྦྱངས།། ཞེས་གསུངས་པ་དེ་དངོས་

ཡོད་གནས་སྟངས་རེད། འོན་ཀྱང་བར་ལམ་ཞིག་ནས་གཞུང་བཀའ་པོད་ལྔ་ཟེར་བ་དེ་

332

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྡུས་བསྡུས་གཏན་ཞིག་འཁེལ་ཚར་བའི་རྗེས་སུ་བྱམས་ཆོས་ནང་མངོན་རྟོགས་

རྒྱན་མ་གཏོགས་གཞན་བཞི་ལ་ཧ་ལམ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མ་དགོས་པ་ལྟ་བུ། མ་གཞི་ མངོན་རྟོགས་རྒྱན་བཤད་པའི་སྐབས་སུ་བྱམས་ཆོས་གཞན་ནས་ལུང་མང་པོ་དྲངས་

པ་དེ་ཚོ་ཐུགས་རྒྱུས་ཡོད་པ་མ་གཏོགས། གཞུང་དབུ་ནས་མཇུག་བར་ཐུགས་རྒྱུས་

ཡོད་མཁན་ཧ་ལམ་མེད་པ་ལྟ་བུ། རིགས་ཚོགས་དྲུག་ནང་དབུ་མ་འཇུག་པ་གཙོ་བོ་

མ་གཏོགས། རྩ་བ་ཤེས་རབ་ལ་ལག་པ་འཆང་མཁན་མེད་པ་ལྟ་བུ། རྩ་བ་ཤེས་རབ་ ལ་ལག་པ་འཆང་མཁན་ཡོད་ནའང་རིགས་ཚོགས་གཞན་ལ་ཐུགས་སྣང་མེད་པ་ལྟ་

བུ། དེ་ཚོའང་ང་ཚོ་གདན་ས་ཆེན་པོའི་གཞུང་ཆེན་མོའི་སློབ་གཉེར་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ སློ བ ་ཚན་གྱི ་དུས་ཚོ ད་རེའུ ་མིག་ནང་ཚུད་ཐུབ་པའི ་ ཐབས་ཤེ ས ་ཡོད་མེ ད་ཐོག ་

དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་ཞིག་རེད། དེ་ཡང་གཞུང་གཞན་པའི་སློབ་སྦྱོང་གི་དུས་

ཚོད་ལ་སྣོན་འཕྲི་བྱས་ནས་བཞག་དགོས་ཀྱི་ཡོད་དམ། ཡང་ན་ཁོ་རང་ལ་དུས་ཚོད་ ཟུར་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས། དེའི་ཐོག་དགོངས་པ་བཞེས་རྒྱུ་མེད་དམ། དཔེར་ན་སྔོན་ བྱོན་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་གཟིགས་ཐུབ་པ་ལ་ད་ལྟ་ང་ཚོས་བསྙབ་མ་ཐུབ་པ་དེ་རྒྱུ་

མཚན་གང་འདྲ་ལ་ཐུག་ཡོད། དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་རྒྱུ་མེད་འགྲོ ཐབས་མཁས་

པོའི་ཐོག་ནས་དེ་ཚོའི་ཐོག་གཏིང་ཟབ་པོའི་སློབ་སྦྱོང་མ་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་གང་ལ་ གང་ཚམས་སློབ་སྦྱོང་གནང་ཐུབ་པའི་ཐབས་ཤེས་གནང་ཐུབ་རྒྱུ་ཡོད་མིན་དེ་ཚོའི་ ཐོག་དགོངས་བཞེས་གནང་རོགས་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ད་ལྟ་གནས་སྐབས་ངས་དྲན་པའི་གནས་ཚུལ་ཞུ་རྒྱུའི་དོན་ཚན་དེ་ཙམ་

ཡིན། དེ་ཚོ་ཡིག་ཐོག་ལ་འབུལ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། ཁ་སང་ཡོང་ཁར་བྲེལ་བ་མང་ པོ ་ བྱུང་ནས་ཕུལ་ཐུབ་མ་སོ ང ་བར་དགོ ང ས་སེ ལ ་ཞུ་རྒྱུ་ཡི ན ། ད་ལྟ་བར་ལམ་ ༸སྐྱབས་མགོན་པོ་རིན་པོ་ཆེའི་ཐུགས་དགོངས་ལ་ཡོད་པ་གདན་ས་ཆེན་པོ་ཁག་

དང་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཐོག་ནས་གནང་དགོས་གལ་ཆེ་བ་རྣམས་ 333

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདིར་མདོར་བསྡུས་ཤིག་སྙན་གསན་ཞུས་པ་ཡིན། ངས་ཆད་སོང་བ་ཡིན་ན་མཁན་ རིན་པོ་ཆེ་དང་ཡང་སྟེང་རིན་པོ་ཆེ་གཉིས་ནས་ཆད་ཚབ་གནང་གི་རེད། ཚང་མས་ དགོངས་པ་བཞེས་ཏེ། ད་རེས་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་འཁྲུངས་ལྷ་དབྱར་གསོལ་

སྐབས་འབྲས་སྤུངས་ལ་༸ཞབས་སོར་འཁོད་པའི་མཛད་འཆར་གཏན་འཁེལ་ཡོད་ རེད། ང་ཚོའི་ཚོགས་འདུའི་ནང་ལས་གཞི་དེ་ཚོ་སྦང་བསྒྲིགས་ཐུབ་པ་ཡིན་ན་སྐབས་ དེ་དུས་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་ཚོས་འདི་ལྟར་གནང་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་ཡར་སྙན་གསན་

ཞུ་རྒྱུ་བྱུང་བ་ཡིན་ན་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་ཐུགས་མཉེས་པོ་ཡོང་མདོག་ཁ་པོ་

རེད། ནུབ་ཕྱོགས་པ་ལྟར་ན་འཁྲུངས་ཚེས་ཀྱི་ཕྱག་རྟགས་ལྟ་བུ་ཡག་པོ་ཆགས་རྒྱུ་ རེད་བསམ་གྱི་འདུག

འཇམ་མགོན་རྒྱལ་བའི་རྒྱལ་ཚབ་ཁྲི་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་། ཆོས་རྗེ་རྣམ་

པ། མཁན་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་ཚང་མ་ཉེ་ཆར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་པོ་ཆེན་པོ་

མཆོག་ཕྲན་བུའི་ཐུགས་ཕམ་གྱི་རྣམ་པ་བྱུང་བ་དང། གཞུང་བསྟེན་དགྲ་ལྷ་ཚོས་ཛ་ དྲག་གི་བཀའ་ལུང་ཕེབས་པ་དེའི་སྐབས་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་ཚང་མས་ཐུགས་འགན་

ཆེན་པོ་བཞེས་ནས་རྡ་རམ་ས་ལར་ཕེབས་ཏེ་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ མཇལ་བ་དང་། སྐུ་ཚེ་༸ཞབས་པད་བརྟན་པའི་གསོལ་འདེབས་ཞུས་པ་དེ་དུས་དང་ མཚམས་པ་དང། དུས་ལས་མ་ཡོལ་བ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བྱུང་སོང་། དེས་རྒྱལ་བ་རིན་

པོ་ཆེ་ཐུགས་བློ་བདེ་རུ་ཕེབས་རྒྱུ་དང་ཐུགས་སེམས་སྤྲོ་རུ་ཕེབས་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ བྱུང་བ་མ་ཟད། དེ་ལས་དངོས་གནས་བོད་སྤྱི་པའི་ཐོག་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་

བྱུང་སོང། དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་ངས་ཚང་མར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ད་རངས་ཞོགས་པ་སྙན་གསན་ཞུ་རྒྱུའི་ནང་དོན་ཚན་ཁག་གསུམ་ཞིག་

ལུས་འདུག དགོངས་སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་དག་མདོར་བསྡུས་རེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

334

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེ་དག་གི་ནང་ནས་དོན་ཚན་གཅིག་ནི་གདན་ས་ཆེན་པོ་ཁག་གིས་མཚོན་

བོད་པའི་བཤད་གྲྭ་རྣམས་དེང་རབས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁག་གི་གནས་

སྟངས་དང་འདྲ་པོ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཤེས་ཡོན་གནས་ཚད་ཐོག་མཐོ་བ་མེད་རུང་ དམའ་བ་མེད་པ་ཡིན་ཙང་། རྒྱ་གར་གྱིས་མཚོན་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཙུག་ལག་སློབ་

ཁང་ཁག་དང་ཕན་ཚུན་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་དང་ཉམས་ཞིབ་གཉིས་ཀའི་ཐོག་འབྲེལ་

བ་དམ་ཟབ་གནང་ཐུབ་པ་ཡི ན ་ན་དེ ་ དགེ ་ མཚན་ཆེ ན ་པོ ་ ཡོ ང ་ས་རེ ད ་སྙམ་པའི ་ དགོངས་ཚུལ་སྔོན་མ་ནས་ཡོད་རེད་ལ། བཀའ་སློབ་ཀྱང་མང་པོ་ཕེབས་ཡོད། དེའི་

ཐོག་སེར་བྱེས་གྲྭ་ཚང་ནས་འབད་བརྩོན་གནང་སྟེ་ད་ཆ་རྒྱ་གར་གྱི་གཙུག་ལག་སློབ་

ཁང་ཁག་དང་འབྲེལ་བ་བྱུང་འདུག དེ་མིན་གྲྭ་ཚང་ཁ་ཤས་ནས་ཨ་རིས་མཚོན་ནུབ་ ཕྱོགས་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཁག་དང་མཉམ་རུབ་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཡོད་པ་དེ་འདྲ་

ཇི་སྙེད་ཅིག་འདུག ཡིན་ནའང་དེ་ད་ལྟ་གདན་ས་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པ་ཞིག་མེད་ཙང་། དེའི་

ཐོག་གཅིག་གྱུར་གྱིས་ཚང་མ་ཕན་ཚུན་ངོས་ལེན་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ལམ་ཡོད་པ་ ཞིག་བཟོ་དགོས་ཀྱི་འདུག འོན་ཀྱང་བཟོ་ལྟ་གང་འདྲ་འདུག གང་འདྲ་ལག་ལེན་ལ་ འཁེལ་ས་རེད། དེ་བསམ་ཞིབ་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཀའ་སློབ་གཅིག་དེ་རེད། དེ་དང་

ཆབས་ཅིག་ཏུ་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ཁག་དང་འབྲེལ་བ་གནང་བའི་སྐབས་སུ་ང་ཚོའི་ དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་། ལྷག་པར་དུ་ང་ཚོ་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་དགོས་མཁོ་

དང་མ་འཚམས་པ་མི་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི། དེ་བཞིན་ལམ་ལུགས།

འབྲེལ་བའི་ས་མཚམས་བཅས་གཟབ་གཟབ་མ་གཟིགས་པར། འབྲེལ་བ་དེ་ལས་སླ་ པོ་དང་སྟབས་བདེ་པོའི་ཐོག་ནས་གནང་བ་ཡིན་ན་གྲྭ་སའི་སློབ་གཉེར་བ་མང་པོ་ཟུར་

རྒྱུགས་གཏོང་མཁན་ནང་ཡལ་ཕྱིན་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་ན་གཅིག་བྱས་ན་གནོད་སྐྱོན་དེ་ འདྲ་ཡོང་སྲིད། འབྲེལ་ལམ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་གང་ཞིག་ལ་བཏང་འཛིན་གནང་ཕྱོགས་

དང་འབྲེལ་ལམ་བཟོ་སྟངས་དེ་མཐའ་གཉིས་སུ་མ་ལྷུང་བར་སྟབས་གཟབ་པོའི་ཐོག་ 335

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་གནང་དགོས་རྒྱུ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་འདུག

བྱེས་ཀྱི་གདན་ས་ཁག་གི་ནང་རྒྱ་གར་དང་། འབྲུག་ཡུལ། བལ་ཡུལ་

སོགས་ཧིམཱལཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ནང་པའི་རྗེས་འཇུག་དེ་ཚོའི་གྲྭ་རྒྱུན་

གང་མང་འཛུལ་ཞུགས་ཡོད་རེད། བརྒྱ་ཆ་ལྟར་ན་བོད་མི་ལས་བོད་མི་མ་ཡིན་པ་ས་ གནས་ཀྱི་མི་མང་བ་ཆགས་ཡོད། དེ་ནི་དགའ་བསུ་ཞུ་འོས་པ་ཞིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་

ཆེན་པོ་ཧོར་ལ་སོགས་པ་ནས་ཀྱང་གྲྭ་རྒྱུན་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་རེད། དེ་ཚོའི་

གསོ་སྐྱོང་དང་སློབ་གཉེར་ཚད་ལྡན་ཡོང་གི་ཡོད་རེད། མ་འོངས་པར་ཡང་ཐབས་ ཤེས་གནང་ནས་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོར་ཕན་ཐོགས་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་རེད། ཕྱི་ རྒྱལ་གྱི་མིའང་མང་ཉུང་ལ་མ་ལྟོས་པར་གྲྭ་པ་བྱེད་མཁན་ཡོང་མུས་རེད། ད་ལྟ་ང་ ཚོས་དགོངས་པ་བཞེས་དགོས་པ་ཞིག་ལ། ཧིམཱལཡའི་རི་རྒྱུད་ནས་མ་ཡིན་པར་ནང་

པ་གསར་དུ་བྱེད་མཁན་རྒྱ་ཐང་གི་རྒྱ་གར་བའི་ཡུལ་མི་རབ་ཏུ་བྱུང་ནས་གདན་སར་ འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་མཁན་ཡོད་ན། ཁོང་ཚོར་ཡང་མཐུན་རྐྱེན་དང་གོ་སྐབས་བསྐྲུན་

དགོས་པ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེས་གཟིགས་གནང་གི་ཡོད་ རེད། དགའ་ལྡན་ལ་དེ་འདྲའི་གྲྭ་པ་རེ་ཟུང་བྱུང་ཡོད་ས་རེད། སེ་རའི་བྱ་བྲལ་ཁམས་

ཚན་ནང་ཚོ་ཁག་གཅིག་འདུག མི་མང་ཉུང་ཤེས་མ་སོང་ཡང་ཁག་ཅིག་ཐུག་སོང་། ཚ་བའི་ཁམས་ཚན་ནང་དུའང་ཡོད་རེད་ཅེས་གོ་ཐོས་བྱུང་། སྤྱིར་བཏང་ད་ལྟ་འཛུལ་ ཞུགས་བྱེད་མཁན་འབེལ་པོ་མིན་ཡང་། མ་འོངས་པར་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་མཁན་ མང་དུ་སོང་ན་དེའི་མཐུན་རྐྱེན་སྐྲུན་ཕྱོགས་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་གཞི་གང་བཟོ་དགོས་ ནའང་གཅིག་གྱུར་ཞིག་བྱུང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད། སྤྱིར་བཏང་ཡུལ་མི་མང་པོ་རྒྱུད་

སྨིན་པ་དང་མ་སྨིན་པ་ཅི་རིགས་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། དྭོགས་གཟོན་ཡང་གནང་

དགོས་པ་དང་། དྭོགས་གཟོན་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་གྲྭ་རྒྱུན་གང་མང་ཡོང་ ཐབས་ཀྱི་གོ་སྐབས་བསྐྲུན་དགོས་པའང་གལ་ཆེན་པོ་ཡོད་བཟོ་འདུག དེའི་སྐོར་ད་

336

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེས་བཀའ་བསྡུར་དགོངས་བཞེས་གནང་ཐུབ་ན་གང་ལེགས་ཡོང་བ་འདུག གྲྭ་ཚང་

དང་ཁམས་ཚན་སོ་སོའི་གློ་བུར་འཕྲལ་སེལ་གྱི་ཐག་གཅོད་མ་ཡིན་པར། གདན་ས་

གཅིག་དང་ཆོས་བརྒྱུད་གཅིག་གི་ངོས་ནས་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་ཡོད་ན་ ཡག་པོ་ཡོད་པའི་དགོངས་བཞེས་ཤིག་འདུག

མཐའ་མ་དོན་ཚན་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ། ལོ་ཤས་སྔོན་རྣམ་རྒྱལ་མཁན་རིན་པོ་

ཆེ་ངོས་གཉིས་འདིར་བཅར་ནས་གདན་ས་ཁག་གི་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པའི་ལྷན་དུ་ གདན་སའི ་ འཆད་ཉན་ཉམས་ཆག་འགྲོ ་ མི ན ་སྐོ ར ་བཀའ་བསྡུར་གྱི ས ་དེ འི ་ ཐོ ག ་ དགོངས་འཆར་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནས་ལོ་ཤས་སོང་ཡོད། དེའི་བར་ལ་སྔོན་མ་

བཀའ་བསྡུར་བྱུང་བ་བཞིན་སློབ་གཉེར་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་ཡོང་ཐབས་དང་། ཡར་

རྒྱས་འགྲོ་ཐབས་སྐོར་གྲྭ་ཚང་སོ་སོའི་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་ཚོས་གཙོས་ཚང་ མས་ཐུགས་སྣང་གནང་དང་གནང་བཞིན་པ་ཡིན་མདོག་ཁ་པོ་རེད། ༸གོང་ས་མཆོག་

ལ་ཉམས་ཆག་ཕྱིན་མེད་གསུང་རྒྱུའི་སྒྲུབ་བྱེད་རྐྱང་རྐྱང་མ་ཡིན་པར། ཡར་རྒྱས་ གཏོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་གང་ཡོད་མེད། གལ་སྲིད་ཕྱིན་ཡོད་ན་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་འདྲ་ལ་

ཐུག་ཡོད་མེད། མ་འོངས་པར་ལེགས་སྤེལ་ཉེས་འགོག་གི་གནང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་ ལའང་དགོངས་པ་བཞེས་ཏེ་དུས་ནས་དུས་སུ་སྙན་གསན་གནང་ཐུབ་ན་དགེ་མཚན་

ཆེན་པོ་མེད་འགྲོ་བསམས་པ་བྱུང་། དོན་ཚན་དེ་གསུམ་པོ་དེ་ཟུར་འཛར་གྱི་ཚུལ་དུ་ ཞུས་ཆོག་པ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།།

337

ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཏུ་བསླབ་པ་མཐར་སོན་དགའ་སྟོན་ཐོག་གནང་བའི་གསུང་བཤད། སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

༈ ༢༠༡༤ ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡ ཉིན་ས་རཱ་བོད་ཀྱི་མཐོ་རིམ་ སློབ་གཉེར་ཁང་གི་དབུ་དགེ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་དཔེ་མཛོད་ ཁང་གསར་པ་དབུ་འབྱེད་དང་། རིག་གནས་སྐབས་ བཅུ་གསུམ་པའི་བསླབ་པ་མཐར་སོན་གྱི་ མཛད་སྒོའི་ཐོག་གནང་བའི་ གསུང་བཤད། ༄༅།། དེ་རིང་འདིར་ཚོགས་འདུར་ཕེབས་པའི་སྐྱབས་ཡུལ་དགེ་འདུན་པ་རྣམ་

པ་དང་། བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པ། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་ལ་སོགས་ པའི་གཞུང་ཞབས་ལས་བྱེད་རྣམ་པ། ས་རཱ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་སྤྱི། དེ་བཞིན་དགེ་རྒན་

ལས་བྱེད། ལྷག་པར་དུ་དེ་རིང་མགྲོན་གྱི་གཙོ་བོ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ནང་བསླབ་པ་མཐར་ སོན་པའི་སློབ་ཕྲུག་རྣམ་པ་བཅས་ཚང་མར། ཁྱེད་ཚོས་ལོ་མང་པོའི་རིང་ཐོས་བསམ་

སློབ་གཉེར་བྱས་པའི་འབྲས་བུར་མིང་རྟགས་བཞེས་པའམ་བསླབ་པ་མཐར་སོན་པའི་

ཕྱག་འཁྱེར་བཞེས་པའི་གོ་སྐབས་འདིའི་ཐོག་ཚང་མར་འཚམས་འདྲིའི་བཀྲིས་བདེ་ ལེགས་དང་། ལོ་མང་པོར་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་བྱས་ནས་གྲུབ་འབྲས་ཐོན་པ་དེར་ བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ཡོད།

སློབ་གཉེར་ཐོན་པའི་གྲུབ་འབྲས་སུ་རང་གི་གཏན་གྱི་འདུན་མ་འགྲུབ་པ་

ཞིག་དང་། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཞབས་འདེགས་ཞུ་ཐུབ་པ་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ང་

ཚོ་ནང་པའི་སློབ་གཉེར་ཚང་མ་དེ་ལྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། སྤྱིར་བཏང་ཕྱོགས་

གཅིག་ནས་བསླབ་པ་མཐར་སོན་ཞེས་བརྗོད་དུས་ཁྱེད་ཚོ་མི་སློབ་ལམ་ལ་སླེབས་པ་

338

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལྟ་བུ་རེད། མི་སློབ་ལམ་ལ་སླེབས་ན་བསླབ་རྒྱུ་གཞན་གང་ཡང་མེད། སྔོན་མ་ང་ཚོ་ རྒྱ་གར་དུ་འབྱོར་ཙམ་ལ་ལག་འཁྱེར་སྤྲོད་རྒྱུའི་མཛད་སྒོ་དེ་ལ་བསླབ་པ་མཐར་སོན་

པའི་དགའ་སྟོན་ཞེས་བརྗོད་དགོས་སམ་མི་དགོས་དེའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་ཧ་ཅང་མང་པོ་ བྱུང་བ་རེད།

དགེ་ལྡན་ལུགས་བཟང་རིག་གཞུང་གཅེས་སྐྱོང་ཁང་གིས་དགེ་ལུགས་དགེ་

བཤེས་ཚོར་ཕྱག་འཁྱེར་ཕུལ་བ་དེ་དང་པོ་ལྟ་བུ་རེད། སྐབས་དེར་བསླབ་པ་མཐར་

སོན་ན་མི་སློབ་ལམ་ལ་སླེབས་པ་རེད་དམ་ཞེས་སྐད་ཆ་བྱུང་བ་རེད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་ བསླབ་པ་ཞེས་པ་དེ་དོན་མང་པོ་ཞིག་ལ་འཇུག་གི་ཡོད། ང་ཚོས་དེང་སང་ནུབ་

ཕྱོགས་པའི་ལྟ་སྟངས་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་པའི་བསམ་ཚུལ་ཐོག་ནས་གནས་ཚུལ་མང་ པོ་ཞིག་ལེན་གྱི་ཡོད་པ་རེད།

ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྟངས་ནང་སློབ་ཁྲིད་དང་ཉམས་

ཞིབ་ )Teaching and Research) དང་། ཡང་ན་སློབ་གཉེར་དང་ཉམས་ཞིབ་ ) Study

and

Research)

ཞེས་སྡེ ་ ཚན་ཁག་གཉིས་སུ་ཕྱེ ་ ཡོད།

བསླབ་པ་མཐར་སོན་ཞེས་པ་དེ་དགེ་རྒན་སྐུ་མདུན་ནས་སྦྱོང་བརྡར་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཟིན་

ནས་སོ་སོ་རང་གིས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུ་དེ་མགོ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་པའི་དོན་དག་ ཡིན་པའི་ཁུལ་རེད། Graduation and Convocation ལ་བསླབ་པ་མཐར་ སོན་པ་ཞེས་བོད་སྐད་ནང་རང་འཇགས་བཞག་པ་རེད།

སློབ་སྦྱོང་དང་། སློབ་གསོ། སློབ་ཁྲིད་ཟེར་བའི་ལས་རིམ་དེ་སློབ་དཔོན་

ལག་འཁྱེར་ )Master Degree) ཞིག་ཐོབ་ན་རྫོགས་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེའི་རྗེས་སོ་ སོའི་ངོས་ནས་གཏིང་ཟབ་སློབ་སྦྱོང་དེ་གཞི་ནས་མགོ་འཛུགས་བྱེད་རྒྱུ་ཞིག་རེད།

ཐོག་མར་གཞི་རིམ་གྱི་སློབ་ཚན་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་དག་ཆ་ཚང་དང་། དེ་

ནས་སློབ་དཔོན་ )Master) འཛིན་རིམ་ལ་སླེབས་སྐབས་སློབ་ཚན་ཉུང་དུ་བཏང་སྟེ་ 339

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱེ་བྲག་པ་འགའ་ཤས་ཐོག་སྦྱང་དགོས་པ། དེ་ནས་སོ་སོའི་དོ་སྣང་ཡོད་པ་དེའི་ཐོག་ རི ག ས ་ ག ཅི ག ་ རྐ ང ་ འ ཛི ན ་ བྱེ ད ་ རྒྱུ འི ་ གོ ་ སྐ བ ས ་ སུ ་ སླེ བ ས ་ པ ་ རེ ད །

དེས་ན་སློབ་གྲྭ་དང་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཐོན་རྗེས་སོ་སོས་གཏིང་ཟབ་པོ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་

རྒྱུ་དེ་གཞི་ནས་མགོ་ཚུགས་དགོས་པ་དང་། གང་ལྟར་མི་ཚེའི་ནང་གནས་ཚུལ་གང་ འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས་གསུངས་པ་བཞིན། གཞུང་ལ་ཕྱོགས་རེ་བ་དང་ རགས་པ་རེས།། ཚིམས་པར་མ་བྱས་ཀུན་ལ་ཞིབ་ཏུ་སྦྱངས།། ཞེས་ཞིབ་ཚགས་

པོས་ཉམས་ཞིབ་བྱས་ནས་སྦྱང་དགོས་པ་དེ་གཞི་ནས་མགོ་ཚུགས་པ་ལྟ་བུ་རེད། དེ་

དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཐར་པ་དོན་གཉེར་གྱི་བློ་ཡོད་པ་དང་། ཆོས་ལ་དད་པ་ཡོད་པ་ ཞིག་ཡིན་ན་ཉམས་ལེན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད། རྗེ་རིན་པོ་ཆེས། དང་པོ་རྒྱ་ཆེན་ཐོས་པ་

མང་དུ་བཙལ།། བར་དུ་གཞུང་ལུགས་ཐམས་ཅད་གདམས་པར་ཤར།། ཐ་མར་ཉིན་ མཚན་ཀུན་ཏུ་ཉམས་སུ་བླངས།། ཞེས་ཐར་པ་དོན་གཉེར་གྱི་བློ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་ རུང་། མིའི་འགྲོ་བར་སྐྱེས་པ་ཡིན་སྟབས། མི་ཡ་རབས་ཤིག་ཡོང་བའི་ཐབས་ཤེས་

བྱེད་རྒྱུ་དང་། མི་ཚེ་དེས་མི་ཚང་མར་ཕན་ཐོགས་པ། གལ་སྲིད་ཕན་ཐོགས་པ་ཞིག་ མ་བྱུང་ནའང་། སུ་ལའང་འཚེ་བ་མེད་པ་ཞིག་དགོས།

སངས་རྒྱས་ཀྱིས་འཚེ་བ་མ་བྱེད་གསུངས་པ་དེ་ཆོས་རྐྱང་པའི་ཐོག་ནས་

གསུངས་པ་ཞིག་མིན། ཆོས་ཀྱི་ནང་ལ་འཚེ་བ་མེད་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་དེ། ཆོས་ ལ་དད་པ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་རུང་། འཚེ་བ་བྱེད་པ་དེ་ཁྲིམས་འགལ་རེད། མི་དགེ་བཅུ་ སྤོང་གི་ཚུལ་ཁྲིམས་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། ཡིད་ཀྱི་ལས་གསུམ་པོ་དེར་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཉེས་ པ་གཏོང་ཐབས་གང་ཡང་མེད། འོན་ཀྱང་ལུས་ངག་གི་མི་དགེ་བ་བདུན་པོ་དེར་

ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཉེས་པ་གཅད་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་རེད། དེར་བརྟེན་ཡུལ་ཁྲིམས་ཚུལ་

བཞིན་སྲུང་བའི་ཐོག་ནས་ལུས་ངག་གི་མི་དགེ་བའི་ལས་བདུན་སྤོང་བ་དང་། འཚེ་བ་ མེད་པའི་ཉམས་ལེན་གྱི་བསམ་བློའི་ཐོག་ནས་ལུས་ངག་གི་མི་དགེ་བ་བདུན་པོ་དེ་

340

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྤོང་བ་གཉིས་དགོངས་པ་གཅིག་ཡིན་རུང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་སོ་སོར་ཁེ་བཟང་ཆེ་

ཆུང་གི་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་སྨོས་མ་དགོས། དེས་ན་ཆོས་དད་ཡོད་མེད་ལ་མ་ ལྟོས་པར། འགྲོ་བ་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་མིའི་བཟང་སྤྱོད་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་དེ་ མི་ཉམས་རྒྱུད་འཛིན་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་བཞིན་༧གོང་ས་

མཆོག་གི་མཛད་ཆེན་བཞིའམ་གསུམ་གྱི་ནང་དུའང་མིའི་རིན་ཐང་གོང་མཐོར་གཏོང་

རྒྱུ་གསུངས་པ་དེ་ཆོས་དད་ཡོད་མེད་ལ་མ་ལྟོས་པར་འགྲོ་བ་མི་ཞིག་ཡིན་ཕྱིན་ཆད་ འཚེ་བ་མེད་པའི་མི་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་དེ་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོར་གཟིགས་པ་དེའི་ ཐོག་ཚང་མས་དགོངས་པ་བཞེས་ཐུབ་ན་ཡག་པོ་ཡོད་རེད།

ད་ལྟ་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེས་གསུངས་པ་བཞིན་ས་རཱ་མཐོ་སློབ་དེས་བོད་ཀྱི་

རིག་གནས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་རླབས་ཆེན་ཞུས་ཡོད། མ་འོངས་པར་

བོད་པའི་དེ་བྱུང་རིག་པའམ་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་སློབ་ཚན་མགོ་འཛུགས་བྱ་རྒྱུའི་ འཆར་གཞི་བསྒྲིགས་ཡོད་པ་དེ་ངས་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག བོད་པའི་བྱུང་བ་རིག་པ་དེ་ཆ་མ་ཚང་བ་དང་མ་འདྲེས་པ་ཞིག་མེད་ལ། དེང་རབས་ཀྱི་ ཚན་རིག་དང་མཐུན་པའི་བྱུང་བ་རིག་པ་མཐར་ཐུག་པ་ཞིག་ཀྱང་མེད། དེས་ཡང་

ཡང་མ་ཚང་བ་དང་མ་འདང་བ་ཞིག་བསམ་བློའི་ནང་ཤར་ཡོང་གི་འདུག དེ་ཡང་བོད་པ་གཅིག་པུའི་གནས་ཚུལ་མ་རེད། ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལུང་པ་

ཕལ་མོ་ཆེའི་ནང་བྱུང་བ་རིག་པ་དེ་སྐྱོ་པོ་རེད། ལྷག་པར་དུ་དབུས་ཨེ་ཤི་ཡའི་རྒྱལ་ ཁབ་དེ ་ཚོ ས ་བྱུང་བ་རིག་པར་ཐུགས་སྣང་མ་གནང་བ་དེ ་ ཧ་ཅང་གསལ་པོ་ རེ ད། བོད་དང་དབུས་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལུང་པ་མང་པོའི་བར་ཆོས་དང་། རིག་གཞུང་། ཆབ་སྲིད། མཚམས་རེ ་ དམག་འཐབ་སོ ག ས་འབྲེ ལ ་བ་གཏི ང ་ཟབ་ཡོ ད ་པ་རེ ད ། སྐབས་རེ ་

གྲོགས་པོ་དང་། སྐབས་རེ་དགྲ་བོ་བྱེད་པའི་དུས་ཚོད་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། ད་ལྟ་དེ་ཚོ་ཁ་

ཤས་སྒྲུང་གཏམ་ལོ་རྒྱུས་ལྟ་བུ་ལས། ཡང་དག་པའི་བྱུང་བ་རིག་པའི་འགྲོ་སྟངས་དང་ 341

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐུན་པ་ཞིག་ཤོད་རྒྱུ་ཡོད་པ་དཀོན་པོ་རེད།

ཇོ་བོ་རྗེའི་བསྟོད་པའི་ནང་། རྒྱ་གར་ཤར་ནུབ་ལི་དང་བལ་པོའི་ཡུལ།།

ཞེས་བྱུང་བ་བཞིན། ལི་ཡུལ་སྐོར་བསྟན་བཅོས་མང་པོའི་ནང་ཡོང་གི་ཡོད། དེ་བཞིན་ རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ནས་ལི་ཡུལ་གྱི་སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་དང་། ལི་ཡུལ་གྱི་སྐད་ནས་བོད་

སྐད་ལ་བསྒྱུར་བ་དེ་འདྲ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ང་ཚོས་ད་ལྟ་ལི་ཡུལ་འདི་རེད་ཅེས་ ཐག་གཅོད་ཅིེག་ཏུ་སླེབས་ཐུབ་མེད། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ཐག་གཅོད་ཅིག་

གནང་ཡོད་ཀྱང་། དེ་མཐའ་མའི་ཐག་གཅོད་ཅིག་ཏུ་ཨེ་འགྲོ དེ་མཚུངས་ལི་ཡུལ་གྱི་ སྐད་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་རྣམས་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་ནང་ཞིབ་འཇུག་

བྱེད་དུས་གང་དང་གང་ཡིན་པ་དང་། ལི་ཡུལ་དང་ང་ཚོའི་དབར་འབྲེལ་བ་གང་འདྲ་ ཡིན་པ་རྣམས་གསལ་པོ་རྩ་བ་ནས་མེད།

དེ་བཞིན་ད་ལྟ་ཏུར་ཀི་ )Turkey) ཟེར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དང་། ཏ་ཇི་ཀིས་

ཏན་ )Tajikistan) ཟེར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཚོས་བོད་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ ཤེས་ནས་ཞིབ་འཇུག་མང་པོ་བྱེད་ཀྱི་འདུག ཧང་ག་རི་ཡན་ )Hungarian) གྱི་མི་

རིགས་དེ་ཚོས་ཀྱང་ཁོང་ཚོའི་མི་རིགས་དེ་བོད་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་མིན་འགྲོ་བསམས་ ཏེ་ཙོ་མ་ཌི་ཀོ་རོས་ )Tsoma de koros) ཞེས་པ་ཞིག་གིས་བཙལ་དུ་སོང་ཡང་ ཐོབ་སོན་བྱུང་མེད།

དེ་འདྲའི་བསམ་ཚུལ་ཡོང་དགོས་དོན་ནི་བྱུང་རབས་ཀྱི་འཕྲོས་འཛར་ཞིག་

ལྷག་ཡོད་སྟབས་ཡོང་བ་ཞིག་རེད། དཔེར་ན། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་གཅིག་པའི་ནང་ ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་གར་ལོག་རྒྱལ་པོའི་བཙོན་ཁང་ནང་སྐུ་འདས་པ་རེད་ཅེས་

བཤད་ཀྱི་ཡོད། གར་ལོག་རྒྱལ་པོ་ཞེས་པ་དེ་ད་ལྟ་བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་ས་ཆ་

གང་དུ་ཡིན་པ་དང་། མི་རིགས་གང་ཡིན་པ་སུ་ལའང་བཤད་རྒྱུ་མེད། ནང་ཆོས་ལ་ སྡང་ཟུག་བྱེད་མཁན་ཞིག་ལ་ཆ་བཞག་ནས་ཚོད་དཔག་བྱེད་དུས་ཁ་ཆེའི་རྒྱལ་ཁབ་

342

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཅིག་དང་ཨུར་དུ་སྐད་རྒྱག་མཁན་ཞིག་མིན་འགྲོ་བསམས་ཏེ་ཟློས་གར་ནང་དེ་ལྟ་བུ་ འཁྲབ་སྟོན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། བོད་དང་ས་འབྲེལ་ཞིག་ཡིན་པ་ཐག་ཆོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ བྱུང་བ་རིག་པའི་ཐོག་ནས་དེའི་ས་མཚམས་དང་། བཙོན་ཁང་ནང་མྱ་ངན་ལས་འདས་ ས་འདི་རེད་ཅེས་ང་ཚོར་བཤད་རྒྱུ་མེད།

བོད་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལྟར་ལོ་སྟོང་ཕྲག་ལྔ་དྲུག་གི་བྱུང་རབས་གང་

ཡང་མེད། ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོ་བོ་དབུ་བརྙེས་རྒྱུ་དེ་ཕྱི་ལོའི་གོང་གི་བརྒྱ་ཕྲག་ གཉིས་པའི་ནང་བརྩི་གི་ཡོད། ལོ་འགའ་ཤས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཙམ་མ་གཏོགས། མཁས་

པ་ཚང་མའི་དགོངས་པ་མཐུན་གྱི་ཡོད། ཕྱི་ལོའི་གོང་གི་བརྒྱ་ཕྲག་གཉིས་པ་ནས་ད་

བར་ལོ་ཉིས་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་རེད། ལོ་མང་པོ་གང་ཡང་མིན། འོན་ཀྱང་ལོ་ཉིས་སྟོང་ ཉིས་བརྒྱའི་བྱུང་རབས་དེའང་ང་ཚོར་སྲ་ཐག་ཐག་ཅིག་བཤད་རྒྱུ་མེད།

དབུས་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལུང་པ་དེ་ཚོ་ལྟ་ཞོག ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ལུང་པ་དེ་ཚོ་

དང་འབྲེ ལ ་བའང་ང་ཚོ འི ་ བྱུང་བ་རི ག ་པའི ་ ཐོ ག ་ནས་གསལ་པོ ་ རྩ་བ་ནས་མེ ད །

རྒྱ་བོད་ཧོར་གསུམ་ཞེས་དམག་ཤུགས་དང་དཔལ་འབྱོར་སོགས་སྟོབས་ཤུགས་ གང་གི་ཐོག་ནས་དེ་གསུམ་འདྲ་མཚུངས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་གནས་པ་དེ་འཇིག་ རྟེན་གྱི་ཁ་ངག་ཏུ་འཇགས་ཡོད་པ་རེད།

འོན་ཀྱང་བོད་དང་རྒྱ་ནག་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་

ཕྲག་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་རྒྱ་ནག་ལ་དབང་སྒྱུར་བྱེད་མཁན་སོག་པོ་གོང་མས་འགྲོ་ མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པར་བོད་ཀྱི་རང་དབང་ཕུལ་བ་ནས་བཟུང་རྒྱ་བོད་དབར་

འབྲེལ་བ་གང་འདྲ་བྱུང་བ་རེད། ནུབ་ཕྱོགས་པས་བཤད་པའི་མཆོད་ཡོན་གྱི་འབྲེལ་ བ་ཟེར་བ་དེ་མ་གཏོགས། ནང་དོན་གྱི་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་ང་ཚོས་ཤེས་ཀྱི་མེད།

དེར་བརྟེན་རྒྱ་ནག་དབུས་ཀྱི་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་ལ་བརྩིས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གི་

མཐའ་སྐོར་ལ་ཡོད་པ་ཚང་མའི་ནང་དུས་ཚོད་མང་པོའི་རིང་ཡིན་ཤག་གིས་དབང་ 343

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྒྱུར་བྱས་པ་རེད། རྒྱ་ནག་ལ་སོག་པོས་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་སྐབས་ལ་ཡིན་ནའང་

རེད། རྒྱ་ནག་ལ་མན་ཇུས་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པའི་སྐབས་ལ་ཡིན་ནའང་རེད། དེའི་བར་

གྱི་དུས་ཚོད་ཐུང་ཐུང་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་སྐབས་ལ་ཡིན་ནའང་རེད། ཁོང་ཚོས་ཝེཏ་ ནམ་དང་། ལའོ་སི། ཁམ་བོ་ཌི་ཡ། འབར་མ། ས་ཡམ། ཀོ་རི་ཡ་བཅས་ཚང་མར་ འབྲེལ་བ་བྱེད་སྟངས་དེ་ཁ་ཤས་ལ་བོད་པ་དང་གཅིག་མཚུངས་དང་། ཁ་ཤས་ལ་བོད་

པ་ལས་སྡུག་པ་བྱས་པ་དེ་འདྲ་ཡོད་རུང་། རྗེས་སུ་གནས་ཚུལ་འགྱུར་བ་ཕྱིན་པའི་

སྐབས་ལ་སྔོན་མ་གོང་མས་བདག་རྐྱེན་སྤྲད་པ་དང་། གོང་མས་བསྐོ་བཞག་བྱས་པའི་ ལུང་པ་ཚོའི་རྒྱལ་པོ་ཡོད་པ། ལུང་པ་སོ་སོའི་རྒྱལ་པོས་གོང་མ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ དགོས་པ་བཅས་ཀྱིས་དབང་གིས་ལུང་པ་དེ་ཚོ་རྒྱ་མིའི་ཆ་ཤས་རེད་ཅེས་གཅིག་

ཀྱང་མ་བྱུང་བ་རེད། དེའི་ནང་ལ་ཉི་ཧོང་ཡང་ཚུད་ཡོད། དེ་ཚོ་ཚང་མ་ Central

Kingdom གི་རྣམ་རྟོག་དེའི་ཐོག་ནས་བལྟས་ནའང་གཅིག་པ་གཅིག་རྐྱང་རེད།

གཞན་ཆ་ཚང་གཙང་མ་གཙང་རྐྱང་ཆགས་ཟིན་ཡང་། ང་ཚོ་ད་དུང་ཡང་གནའ་སྔ་མོ་

ནས་རྒྱ་ཁོངས་སུ་བསྡད་པ་མིན་འགྲོ་བསམས་པའི་དོགས་པ་ལྷག་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།

དེ་ཚོ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཤིག་རེད། ལྷག་པར་དུ་ང་རང་ཚོ་བོད་མི་རིགས་ ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་བྱ་བ་མང་པོ་ཞིག་བྱས་པ་རེད། དེའི་སྐོར་ང་ཚོས་ཤེས་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། སའི་གོ་ལ་འདིའི་ཐོག་ཡོད་

པའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཆ་ནས་བཤད་ན། མི་རིགས་སྟོང་ཕྲག་གཉིས་ལྷག་ཙམ་ཡོད་ཟེར་གྱི་

ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆ་ནས་བཤད་པའི་མི་རིགས་ (Nation, Nationality) དེ་ བཤད་ན་རྒྱལ་ཁབ་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ཡོད། དེ་ཚོའི་ནང་གང་ལའང་མ་བྱུང་བའི་བོད་

མི་རིགས་ཀྱིས་རླབས་ཆེན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་བཞག་ཡོད། དེ་ཡང་རྒྱ་གར་ནང་སྟོན་པ་ བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གསུང་རབ་དེ་ཚོ་དང་། དེ་དག་གི་

དགོངས་པ་འགྲེལ་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་ཚོས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་དག་

344

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བོད་པ་རང་གི་སྐད་ཡིག་ལ་བསྒྱུར་བ་རེད། བོད་པ་རང་གི་སྐད་ཡིག་དེའང་དེ་དག་ཚང་

མ་བསྒྱུར་བའི་ཆེད་དུ་འདང་བ་བཟོས་པ་དེ་ཡང་དུས་ཚོད་ཐུང་ཐུང་ནང་ཡིན་པ་ལས་ དུས་ཚོད་རིང་པོ་གང་ཡང་མིན། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བདུན་པའི་ནང་ཡིག་གཟུགས་དང་ བརྡ་སྤྲོད་བཟོ་མགོ་ཚུགས་ཏེ་ད་ལྟ་ཉིས་སྟོང་བཅུ་བཞིའི་བར་ལོ་ཆིག་སྟོང་སུམ་བརྒྱ་ བཞི་རྒྱ་ཡས་མས་ཤིག་ལས་སོང་མེད།

མི་འབོར་གྱི་ཆ་ནས་བཤད་ན་ག་དུས་ཡིན་རུང་ས་ཡ་དྲུག་ཟེར་བ་དེ་མ་

གཏོགས་མེད། ས་ཡ་དྲུག་ལོངས་པ་ཞིག་རྒྱུན་ལྡན་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱང་དོགས་པ་རེད། བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་ཟེར་བ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༢༢༠ རྩ་གྲངས་ནས་དྲུག་ཅུ་རེ་གྲངས་བར་ང་ཚོ་ སོག་པའི་འོག་ཏུ་བསྡད་པའི་སྐབས་ལ་སོག་པོས་གྲངས་བཤེར་བྱས་པ་དེ་རེད། དེ་

ཡང་ཞིབ་ཚགས་པོ་གང་ཡང་མེད། དུད་ཚང་གཅིག་གམ་ཐབ་ཚང་གཅིག་འཛིན་

མཁན་ལ་ཆ་སྙོམས་ནང་མི་དྲུག་ཡོད་པར་ཆ་བཞག་པ་རེད། དེ་ནས་བརྒྱ་ཚོ་དང་། སྟོང་ཚོ། ཁྲི་ཚོ་བཅས་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་ལ་བརྩིས་པ་དེ་རེད།

རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ལོའི་མི་འབོར་

གྲངས་བཤེར་དེར་བལྟས་ན། ས་ཡ་ལྔ་དང་གྲངས་ཆུང་ཁ་ཤས་ལས་མེད། དེ་འདྲའི་ མི་ཉུང་ངུ་ཞིག་གིས་དུས་ཚོད་ཐུང་ངུའི་ནང་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་རླབས་ཆེན་

པོ་དེ་ཙམ་བསྒྱུར་ཐུབ་པ་དང་། འགྱུར་དེ་དག་ཀྱང་ཡང་བསྐྱར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ནང་

བསྐྱར་གསོ་ཐུབ་པའི་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཤ་སྟག་རེད། སྒྲ་དང་དོན། རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ ཕྲད། ཉེ་སྒྱུར་བཅས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཆ་ཚང་མཐུན་པ་དེ་བོད་སྐད་མ་གཏོགས་མེད། དཔེར་

ན་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ནས་སྐད་ཡིག་གཞན་གྱི་ནང་བསྒྱུར་བ་དེ་ཚོའི་ནང་བལྟས་ དུས།

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་མ་གཏོགས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡན་ལག་ཚང་མ་ཚང་བ་

གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གསལ་པོ་རེད། ཉེ་སྒྱུར་ལ་ཆ་བཞག་ན། ཤུདྡྷ་ལྟ་བུའི་ ཚིག་ལ། ཉེ་སྒྱུར་སྦྱར་ཏེ་བིཤུདྡྷ། པརིཤུདྡྷ་ལྟ་བུ་བོད་སྐད་ནང་སྒྱུར་དུས། དག་པ་ལྟ་ 345

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བུའི་ཚིག་ལ། ཉེ་སྒྱུར་སྦྱར་སྐབས་རྣམ་པར་དག་པ། ཡོངས་སུ་དག་པ་བཅས་ལེགས་

སྦྱར་ནང་ཡོད་པ་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་སླེབས་པ་མ་གཏོགས། སྐད་ཡིག་གཞན་གྱི་ནང་དེ་

ལྟར་འཐོན་མི་ཐུབ། དཔེར་ན་ཉེ་སྒྱུར་དེ་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ནས་དབྱིན་སྐད་ལ་བསྒྱུར་ ནའང་ཚིག་ཚང་མ་དོན་གཅིག་པ་ཆགས་རྒྱུ་རེད།

བོད་སྐད་ནང་བསྒྱུར་བའི་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་དེ་ཚོ་མེད་ན། རྒྱ་

གར་གྱི་རྩོམ་རིག་མང་ཆེ་བ་ད་ལྟ་སའི་གོ་ལ་འདིའི་ཐོག་ནས་མཚན་ཙམ་ཡང་གོ་རྒྱུ་ མེད་པ་ཡལ་ཟིན་པ་བཤད་མ་དགོས། དེ་ཚོའི་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་སྟངས་ཀྱང་ཧ་ ཅང་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་ཞིག་བཟོས་ཡོད། དཔེ་མཛོད་རིག་པ་ལྟ་བུར་མཚོན་

ནའང་། སྡེ་ཚན་དབྱེ་རྒྱུ་དང་དཀར་ཆག་འགོད་རྒྱུ་ )Classification and Cata-

loguing) ཞེས་པ་ཚན་རིག་དང་མཐུན་པ་བཟོ་མཁན་སྔ་ཤོས་དེ་བོད་པ་ཡིན་ཤས་

ཆེ། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པའི་ནང་ནས་དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མ་དང་དཀར་ཆག་

འཕང་ཐང་མ་ལ་སོགས་པ་དཀར་ཆག་རིམ་པ་གསུམ་ཙམ་བྱུང་ཟིན། དེའི་ནང་ནས་ད་ ལྟ་གཉིས་རག་གི་ཡོད་རེད། དེ་ཚོར་བལྟས་ན་ཤེས་ཡོན་གྱི་གནས་ཚད་མཐོ་པོས་ ཕྱག་ལས་གནང་བ་ཤ་སྟག་རེད།

དེ་དག་ང་ཚོའི་བྱུང་བ་རིག་པ་དང་མཐུན་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོའི་མཚན་གྱི་རྣམ་

གྲངས་དང་། ལོ་ཙཱ་བ་ཚོའི་རྣམ་ཐར། ལོ་ཙཱ་བ་དེ་དག་གིས་ཕྱག་དཔེ་གང་དང་གང་

བསྒྱུར་བ། རྒྱ་གར་གྱི་པཎྜིཏ་སུ་དང་སུ་ལ་གཏུགས་པ་སོགས་ལོ་ཙཱ་བ་གྲགས་ཅན་རེ་

ཟུང་གི་རྣམ་ཐར་མ་གཏོགས། གཞན་ཐོབ་ཏུ་མེད། ད་ལྟ་བོད་ནང་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོའི་སྐོར་ ཞིབ་འཇུག་གིས་ལོ་ཙཱ་བ་ཚོའི་རྣམ་ཐར་དང་སྒྲ་བསྒྱུར་རིག་པའི་ཐོག་དེབ་ཆེན་པོ་ འགའ་ཤས་ཐོན་འདུག དེ་ཚོ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་ནས་ཐོན་པའི་དེབ་དེ་ ཚོར་ཡང་དཀའ་ངལ་ཅིག་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་རྣམ་ཐར་དེ་ཚོ་རུབ་རུབ་

བྱེད་ཐུབ་པ་མ་གཏོགས། ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དང་རྒྱ་གར་གྱི་སྐད་ཡིག་གཞན་ནང་

346

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད་པ་དེ་དག་བསྡུ་ཐུབ་པ་དང་ཚང་བ་བྱེད་ཐུབ་པ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད།

དེ ར ་བརྟེན་བོ ད ་པའི ་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི ་བྱུང་བ་རྐྱང་པའི ་ ཐོ ག ་ཆ་ཚང་བའི ་ བྱུང་

བ་རིག་པའི་ཞིབ་འཇུག་དང་གྲུབ་འབྲས་ཀྱི་དེབ་དེ་འདྲ་བཟོ་ཐུབ་ན། འབྱུང་འགྱུར་

གྱི་ལོ་སྟོང་ཕྲག་ནང་ཕན་ཐོགས་པོ་ཞིག་ཡོང་གི་རེད། ང་རང་ཚོའི་གནའ་བོའི་རྗེ་

བློ ན ་པཎ་གྲུབ་ལོ ་ ཆེ ན ་དེ ་ ཚོ ས ་ག་དུས་ཡི ན ་ནའང་ལོ ་ སྟོང་ཕྲག་འགའ་ཤས་ཀྱི ་ རྗེ ས ་ཀྱི ་ གནས་སྟངས་ལ་གཟི ག ས་ནས་ཕུགས་རྒྱང་རི ང ་པོ ས ་ཕྱག་ལས་གནང་ ཡོད་པ་གསལ་པོ་རེད་འདུག

ད་ལྟ་ང་ཚོ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དང་། ལྷག་པར་དུ་ན་གཞོན་ཚོའི་ནང་

གནས་ཚུལ་ཐོག་གཏིང་ཟབ་པོ་དང་རྒྱང་རིང་པོ་གཟིགས་རྒྱུའི་ཐོག་དོ་སྣང་མེད་པའི་ ཚོར་སྣང་ཞིག་ང་ལ་ཡོང་གི་འདུག གཅིག་བྱས་ན་ང་ནོར་བ་ཡིན་གྱི་རེད།

ད་ལྟའི་མི་རབས་འདི་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་བར་ལ་འཚམས་སྦྱོར་བྱེད་

མཁན་གྱི་མི་རབས་ཤིག་ཆགས་ཡོད་དུས། ད་ལྟའི་མི་རབས་ཐོག་ནས་འཐུས་ཤོར་ མི་འགྲོ་བ་བྱེད་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་ཁྱེད་རང་ཚོ་སློབ་ཕྲུག་ཚང་

མ་དང་། ལྷག་པར་དུ་བསླབ་པ་མཐར་སོན་མཁན་རྣམས་ལ་བྱ་གཏོང་སྙོན་སྒྲན་གྱི་ ཚུལ་དུ་ཞུ་གི་ཡོད། བོད་མི་རིགས་དེ་འཇིག་རྟེན་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་མི་རིགས་གཞན་

ལས་བྱས་རྗེས་རླབས་ཆེན་ཐོན་པའི་དཔའ་མཛངས་རྟུལ་ཕོད་ཅན་གྱི་མི་རིགས་ ཤིག་ཡིན་པ་དང་། དེའི་གྲུབ་འབྲས་དེ་ད་ལྟ་འཇིག་རྟེན་ཤར་ནུབ་ཡོངས་རྫོགས་ཀྱིས་ ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཀྱི་ཡོད་རེད། ད་ལྟ་བོད་པའི་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དེ་བོད་པ་

ལས་མང་བ་བོད་པ་མ་ཡིན་པས་བེད་སྤྱོད་གཏོང་གི་ཡོད། དཔེར་ན་ ༨༤༠༠༠ གི་

ལས་འཆར་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་བོད་སྐད་ནང་ཡོད་པའི་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དེ་ ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྐད་ནང་བསྒྱུར་བའི་ལས་དོན་དེ་འགྲོ་མུས་རེད། མ་འོངས་པར་

དུས་ཚོད་གང་འཚམས་སོང་རྗེས་བོད་པ་ཚོས་ནུབ་ཕྱོགས་པ་དེ་ཚོ་ལས་ཚུར་བཀའ་ 347

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདྲི་ཞུ་དགོས་པ་ཞིག་ཆགས་ན། ཧ་ཅང་ཐབས་སྐྱོ་པོ་རེད། སྤྱིར་བཏང་སུ་དང་སུ་ ཡིན་ནའང་མཁས་པ་ལ་གཏུགས་པར་སྐྱོན་མེད། འོན་ཀྱང་གཞུང་དེ་ཡོད་སའི་སྐད་དེ་

ང་ཚོའི་བོད་པའི་སྐད་དེ་རེད། དེ་བཤད་མཁན་གྱི་མཁས་པ་དེ་བོད་སྐད་མི་རྒྱག་

མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། དེ་ཡ་མཚན་པོ་ཞིག་རེད། ར་མ་ལུག་ཆགས་པ་རེད། དེ་འདྲའི་ གནས་སྟངས་ཤིག་མི་ཡོང་བའི་ངེས་པ་གང་ཡང་མི་འདུག

དེ་རིང་དབུ་འབྱེད་གནང་བའི་ཁྱེད་ཚོའི་དཔེ་མཛོད་རྐྱང་པར་གཟི ག ས་ནའང་

བོ ད ་པའི ་ སྒྲ་སྒྱུར་དང་རྩོ མ ་ཡི ག ་གཉི ས ་ཀའི ་ ཐོ ག ་འབོ ར ་དང་སྤུས་ཀ་གང་འདྲ་

ཡོ ད ་པ་ཚོ ད ་དཔག་གནང་ཐུབ་པ་ཞི ག ་རེ ད ། དེ ་ ཚོ འི ་ ཐོ ག ་ཞི བ ་ཚགས་པོ ས ་ མཁྱེ ན ་དགོ ས ་པ་དང་། དེ འི ་ བྱུང་བ་རི ག ་པའི ་ རྣམ་གཞག་མཁྱེ ན ་དགོ ས ་པ་དེ ་ གལ་ཆེ ན ་པོ ་རེ ད །

དེ ་ རི ང ་འདི ར ་བསླབ་པ་མཐར་སོ ན ་ནས་ཕེ བ ས་མཁན་ཚོ ས ་གོ ་ སྐབས་

གསར་པ་ཞིག་དང་། གོམ་པ་གསར་པ་ཞིག་སྤོས་ནས་སོ་སོའི་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་

ཐོག་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེར་བརྟེན་སྤྱིར་རང་གི་གཏན་གྱི་འདུན་མ་དང་། ལྷག་ པར་དུ་མི་རིགས་ཀྱི་ཞབས་འདེགས། དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མི་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་

འཇི ག ་རྟེན་ཁྱོ ན ་ཡོ ང ས་ལ་ཞབས་འདེ ག ས་གང་ཞུ་ཐུབ་མི ན ་དགོ ང ས་པ་བཞེ ས ་ དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད།

ཁ་སང་ཉིན་ཤས་སྔོན་ཆམ་པ་བརྒྱབས་ནས་མིད་པ་འགགས་སོང་། གཞན་

གང་ཡང་མི་འདུག་ཀྱང་སྐད་ཆ་ཤོད་སྐབས་ཏོག་ཙམ་དཀའ་ངལ་འདུག འོན་ཀྱང་ད་ ལྟ་སྐད་དཔར་ཡོད་དུས། སྐད་དཔར་གྱིས་སྐད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་གི་ཡོད་དུས་སྐད་

ཤུགས་ཆེན་པོ་རྒྱག་མི་དགོས་སྟབས། སྐྱོན་གང་ཡང་མི་འདུག འདིར་བཅར་རྒྱུར་དེ་

སྔོན་ནས་ཁས་ལེན་ཞུས་ཟིན་དུས། གཟུགས་པོ་བདེ་པོ་མི་འདུག་བརྗོད་ནས་མ་

བཅར་ན། སྐེ་མཚམས་ལ་ཡར་ཞུ་བར་སྟབས་བདེ་པོ་བྱུང་མ་སོང་། ཉིན་ཤས་སྔོན་

348

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་ཡིན་ན། མི་གཞན་ཞིག་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་ཆོག་གི་རེད། འོན་ཀྱང་དེ་རིང་བཅར་ཐུབ་

པར་དགའ་པོ་བྱུང་ལ། ལྷག་པར་དུ་ཞིང་གཤེགས་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ང་ཚོ་ དགེ་ཕྲུག་གཅིག་པ་རེད། གྲྭ་པ་ང་ལས་ལོ་ཤས་རྒན་པ་རེད། དེ་ནས་རྒྱ་གར་ལའང་

རྒྱུན་རིང་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད། ས་རཱ་དང་མཚན་ཉིད་སློབ་གྲྭ་གཉིས་ཀ་ཁོ་རང་

གིས་འབད་རྩོལ་གནང་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་རེད། ཁོང་གི་མཛད་རྗེས་འཇུག་སྐྱོང་གནང་

ནས་ཁྱེད་རང་ཚོ་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད་རེད་ལ། ཁོང་གི་མཚན་ཐོག་ཁྱེད་རང་ཚོས་དཔེ་ མཛོད་ཅིག་བཟོས་པ་དེ་རྗེས་དྲན་ཞུ་སྟངས་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་བྱུང་འདུག སྐྱེས་རབས་

ལས། ཕན་པའི་ལན་དུ་མཆོད་པ་བྱ་བ་ནི།། བསྒོ་བའི་ཚིག་བཞིན་ཉམས་སུ་བླངས་པ་

ཡིན།། ཞེས་ཁོང་གི་གསུང་རྩོམ་དེ་ཚོར་བལྟས་ནས་ལག་བསྟར་ཐུབ་ན། རྗེས་དྲན་ ཡག་ཤོས་ཤིག་ཆགས་པ་རེད། ཚང་མར་བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ཞེས་གསུངས།།

349

དཔེ་སྟོན་སློབ་གྲྭའི་དགེ་སློབ་ཕ་མ་རྣམས་ལ་མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་དང་མི་ཚེ་དོན་ལྡན་ཐོག་གནང་བའི་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསུང་བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༥ ཉིན་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་ རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དགུང་གྲངས་ ༧༤ ལ་ཕེབས་པའི་སྐུའི་ འཁྲུངས་སྐར་ཉིན་གངས་སྐྱིད་སཾ་བྷོ་ཊ་མེས་དབོན་གཙུག་ ལག་དཔེ་སྟོན་ཉིན་སློབ་ཏུ་དགེ་སློབ་ཕ་མ་ཡོངས་ལ་ གསུང་བཤད་གནང་ཁོངས་ནས་མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་དང་ མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་བསྐྱལ་རྒྱུའི་ཐོག་གནང་ བའི་གསུང་བཤད་ཟུར་དུ་ཕྱུང་བ། ༄༅།། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ནས་མཐའ་མར་མི་ཚེ་ཡག་པོ་ཞིག་བསྐྱལ་

དགོས་པ་བཤད་མ་དགོས་པ་རེད། མི་ཚེ་ཡག་པོ་བསྐྱལ་རྒྱུ་དང་། མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་ བསྐྱལ་རྒྱུར་དོན་དག་ཁ་ཤས་བསྡོམས་བརྒྱབས་ནས་ཞུས་ན། ཁྱེད་ཚོ་རྗེས་མ་སློབ་

སྦྱོང་མཐར་སྐྱེལ་བའི་སྐབས་སུ་ཡིན་ནའང་རེད། སློབ་སྦྱོང་མཐར་བསྐྱལ་ཚར་བའི་

རྗེས་ལ་སོ་སོའི་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་ཞུགས་པ་ཡིན་ནའང་། དེའི་ སྐབས་སུ་གཅིག་བྱས་ན་ཐུགས་ཕན་གསོས་ཀྱི་རེད་བསམ་གྱི་འདུག མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་

བསྐྱལ་རྒྱུ་དང་། མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་བསྐྱལ་རྒྱུ་ཞེས་པའི་གནས་ཚུལ་གཉིས་པོ་དེ་ ཕྲན་བུ་ཐ་དད་རེད། མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་སྐྱེལ་མཁན་ཚང་མས་མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་

བསྐྱལ་བའི་ངེས་པ་གང་ཡང་མེད། མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་འཁྱོལ་ཐུབ་པའི་དོན་དུ་ཆ་རྐྱེན་

གསུམ་ཞིག་མེད་དུ་མི་རུང་བ་རེད། ཆ་རྐྱེན་གསུམ་པོ་དེ་གང་རེད་ཅེ་ན། གཟུགས་ གཞི་བདེ་ཐང་ཡོད་དགོས་པ་དང་གཅིག བསམ་བློ་བདེ་ཐང་ཡོད་དགོས་པ་དང་ གཉིས། འཚོ་ཐབས་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཡོད་དགོས་པ་དང་གསུམ་བཅས་རེད། དེ་

350

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསུམ་ཆ་ཚང་སོ་སོའི་ལག་པར་ཡོད། གནས་ཚུལ་ཡག་པོ་མཁྱེན་ན། ཆ་རྐྱེན་ གསུམ་པོ་དེ་བསྒྲུབ་མི་ཐུབ་པ་མེད།

གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་།

གཟུགས་པོ་བདེ་ཐང་མེད་ན། མི་ཚེའི་གནས་ཚུལ་གཞན་ཚང་མ་བེད་མེད་

ཆགས་ཟིན་པ་རེད། གཟུགས་པོ་བདེ་ཐང་ཡོང་བའི་དོན་དུ་ཆུང་དུས་ནས་གཟུགས་ པོའི་འཚར་ལོངས་དེ་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་དགོས་རྒྱུ་དང། དོན་དག་གཙོ་བོ་དེ་སོ་

སོའི་གཟུགས་གཞི་ལ་སོ་སོའི་ཚོར་སྣང་སྐྱེན་པོ་ཡོད་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེང་སང་མི་མང་པོ་ཞིག་སོ་སོའི་གཟུགས་གཞི་ལ་སོ་སོའི་ཚོར་སྣང་སྐྱེན་པོ་མེད་པ་

དང་། གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་ཡོང་རྒྱུའི་དོན་དུ་ཐབས་ལམ་གང་དང་གང་བྱེད་དགོས་ པ་མ་མཁྱེན་པ་མང་པོ་ཡོད་རེད། དེས་ན་རང་གི་གཟུགས་གཞི་ལ་རང་གི་ཚོར་སྣང་

སྐྱེན་པོ་ཡོད་དགོས་པ་དང་། རྟག་ཏུ་རང་བཞིན་འབྱུང་བའི་གནས་བབས་དང་མཐུན་ པ་བསྡད་དགོས་པ། ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་ནས་གཟུགས་གཞི་སྲུང་སྐྱོབ་

བྱེད་དགོས་པ། བཟའ་བཏུང་དང་། ཁོར་ཡུག སྨན་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན། ལུས་རྩལ་བཅས་ ནི་གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་ཡོང་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་གལ་ཆེ་ཤོས་དེ་རེད། དེ་ཚོ་ཚང་མའི་

ནང་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་ཐོག་དོ་སྣང་ཡོད་དགོས་པ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་ པོ་རེད། དེ་ཞུ་དགོས་དོན་ནི། དེང་རབས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན་ནི་ཁྲོམ་རྭ་རེད། ཚོང་རེད། དེང་རབས་ཀྱི་སྨན་པ་ཚོས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ན་ཚ་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་

བཞག་གི་མེད། ན་ཚ་དེ་ཁོང་ཚོའི་མ་རྩ་རེད། ན་ཚ་མེད་ན་སྨན་པ་ཚོ་ལྟོགས་ཤི་ ཐེབས་ཀྱི་རེད་ཅེས་བཤད་སྲོལ་ཡོད་རེད། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྨན་པ་ཚོས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ ན་ཚ་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུ་དེ་དམིགས་ཡུལ་དང་པོར་གཞག་གི་རེད། ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་སྨན་ གཞུང་ནང་། མི་ན་བ་དང་། ན་ན་གསོ་བར་བྱ་བའི་ཐབས། ཞེས་སྔོན་ལ་མི་ན་བའི་

ཐབས་དེ་བསྟན་ཡོད། དེར་བརྟེན་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཕྲོད་བསྟེན་བྱེད་སྟངས་སྐོར་དང་། 351

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལྷག་པར་དུ་རང་གི་གཟུགས་གཞིའི་འཕྲོད་བསྟེན་ལ་སོ་སོའི་ཚོར་སྣང་སྐྱེན་པོའི་ཐོག་

ནས་རང་གི་གཟུགས་ཁམས་དེ་རང་གིས་ངོ་ཤེས་པ་དང་། དེའི་ཐོག་ནས་གཟུགས་ པོའི་འཕྲོད་བསྟེན་ཡག་པོ་བྱེད་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

བསམ་བློ་བདེ་ཐང་།

གཟུགས་པོ་བདེ་ཐང་ཡིན་ནའང་བསམ་བློ་བདེ་ཐང་མེད་ན་མི་འགྲིགས་པ་

རེེ ད། བསམ་བློ་བདེ་ཐང་ཟེར་བ་དེ་སྨྱོན་པ་མིན་པ་ལ་བརྗོད་ཀྱི་མེད། དེ་ནི་བསམ་ བློའི་རང་དབང་ཡོད་པ་དང་སྣ་ཐག་རང་མགོར་དཀྲིས་བ་ཞིག་དགོས་ཀྱི་ཡོད། སྣ་ ཐག་རང་མགོར་དཀྲིས་ཟེར་དུས་དཔེར་ན་ང་ཚོ་བོད་པས་གཡག་དང་མཛོ་རྣམས་སྣ་

ཁུང་ལ་ཐག་པ་བརྒྱབས་ནས་འཁྲིད་པ་རེད། སྣ་ཐག་དེ་གཞན་གྱི་ལག་ཏུ་ཡོད་ན། སོ་

སོས་བསམས་པ་ལྟར་འགྲོ་ཐུབ་ཐབས་མེད། སྣ་ཐག་དེ་སོ་སོའི་མགོ་ལ་དཀྲིས་ཡོད་ ན། རང་འདོད་ལྟར་འགྲོ་ཆོག་རེད། རྒྱུ་མཚན་དང་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཐོག་ནས། སོ་སོ་ལ་

འོས་པ་གང་རེད་མི་འོས་པ་གང་རེད། ལེགས་པ་གང་རེད་མི་ལེགས་པ་གང་རེད། ཆོས་ཀྱི་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས་བྱེད་ན་ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཟེར་གྱི་

རེད། ཆོས་རབ་ཏུ་རྣམ་འབྱེད་ཟེར་ན་བླང་བར་བྱ་བ་གང་རེད་དོར་བར་བྱ་བ་གང་ རེད། བྱེད་རུང་བ་གང་རེད་བྱེད་མི་རུང་བ་གང་རེད། སོ་སོ་ལ་ཕན་པ་གང་རེད་མི་ ཕན་པ་གང་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕན་པ་གང་རེད་མི་ཕན་པ་གང་རེད། དེ་དག་བརྟག་

དཔྱད་བྱས་ནས་དབྱེ་བ་འབྱེད་ཤེས་པ་དེ་ལ་རང་དབང་ཅན་གྱི་བསམ་བློ་ཟེར། དེང་ སང་མི་ཚོའི་བསམ་བློའི་རང་དབང་དེ་གོ་ལ་གཅིག་སྒྱུར་གྱི་ལམ་སྲོལ་གྱིས་འཕྲོགས་

ཟིན་པ་རེད། དེའི་དབང་གིས་མི་ཕལ་ཆེ་བ་གཞན་གྱིས་ཅི་ཟེར་ལ་ཆ་བཞག་ནས་འགྲོ་

ཞིང་། གང་ལྟར་གཟུགས་མཐོང་རླུང་འཕྲིན་དང་། རླུང་འཕྲིན། གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ ལམ་གཞན། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཧེབ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་མ་གཏོགས།

སོ་སོའི་རྣམ་དཔྱོད་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་ཐག་གཅོད་མི་བྱེད་པའི་གཤིས་ཀ་དེ་དུས་

352

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་གཅིག་ནང་ཤུགས་ཆེན་པོ་སླེབས་ཟིན་པ་རེད། ལྷག་པར་དུ་གོ་ལ་ གཅིག་སྒྱུར་འོག་བསྐྱོད་ཟིན་པ་དེ་ཚོའི་བསམ་བློའི་རང་དབང་ཆ་ཚང་བརླགས་ཟིན།

གཞན་ཕར་བཞག་ནས་རང་གི་དགོས་མཁོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་རང་གིས་ཐག་གཅོད་ ཤེས་ཀྱི་མེད། སོ་སོས་ཟས་གང་བཟས་ན་གཟུགས་པོར་འཇུ་བ་དང་། གང་བཏུང་ན་

གཟུགས་པོར་མི་གནོད་པ་དེ་ཙམ་ཡང་ཤེས་ཀྱི་མེད། ཚང་མ་གཟུགས་མཐོང་རླུང་ འཕྲིན་ལ་བལྟས་པའམ། རླུང་འཕྲིན་ལ་ཉན་པ། ཡང་ན་གསར་ཤོག་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་

དེ་ཚོ་བཀླགས་ནས་ཐག་བཅད་པ་མ་གཏོགས། རང་གི་གནས་ཚུལ་རང་གིས་མི་ ཤེས་པ་དང་རང་ངོ་རང་གིས་མི་ཤེས་པ་ཆགས་འགྲོ་བའི་གནས་སྟངས་ཡོད་རེད།

དེར་བརྟེན་བསམ་བློའི་རང་དབང་ཚད་དང་ལྡན་པ་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། གཟུགས་པོ་བདེ་ཐང་དང་བསམ་བློའི་རང་དབང་བྱུང་ན་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་བརྒྱ་ཆ་ ལྔ་བཅུ་འགྲིགས་ཡོད་རེད།

འཚོ་བ་ཡང་དག་པ།

དེའི་ཐོག་མི་སུ་དང་སུ་ཡིན་ནའང་འཚོ་བ་ཞིག་བསྐྱལ་དགོས་སྟབས། འཚོ་

ཐབས་དེ་ཚད་ལྡན་ཞིག་དགོས། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་འཕགས་ལམ་ཡན་ལག་བརྒྱད་ ནང་ཡང་དག་པའི་འཚོ་བ་དང་ཡང་དག་པའི་ལས་ཀྱི་མཐའ་ཞེས་གཉིས་གསུངས་པ་ དེ་མི་ཚེ་སྐྱེལ་སྟངས་ཀྱི་དོན་དུ་རེད། ཡང་དག་པའི་འཚོ་བ་ཞེས་པ་ནི། འཚེ་བ་དང་མ་

འབྲེལ་བ་དང་། ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་ཞིག་ལ་བརྗོད་ཀྱི་རེད། གང་ལྟར་རང་གི་འཚོ་ཐབས་དེ་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་འཚེ་བ་དང་མ་

འབྲེལ་བ་དང་། དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱོན་མི་བྱེད་

པ། སྐབས་རེ་ཁེ་བཟང་ཆེན་པོ་དང་སྐབས་རེ་གྱོང་གུན་ཆེན་པོ་ཕོག་པ་དེ་འདྲ་མིན་

པར་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བཅས་བྱུང་ན་འཚོ་ཐབས་དེ་ཡག་ཤོས་རེད། བདག་ཉིད་

ཆེན་པོ་གཱནྡཱིའི་དགོངས་པ་བཞིན་བྱེད་ན། འཚོ་ཐབས་སོ་ནམ་ལ་བརྟེན་པ་དེ་འཚོ་ 353

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐབས་ཡག་ཤོས་རེད་ཅེས་གསུང་གི་ཡོད། ཡིན་ནའང་ང་ཚོ་ལུང་པ་མེད་པར་སྐྱབས་ བཅོལ་གྱི་གནས་བབས་ལ་བསྡད་པའི་སྐབས་སུ་མི་ཚང་མ་འཚོ་ཐབས་སོ་ནམ་ལ་

བརྟེན་ཐུབ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། ང་ཚོ་སྐྱབས་བཅོལ་ལ་འབྱོར་རྗེས་འཚོ་ཐབས་སོ་

ནམ་ལ་བརྟེན་ཆེད་སོ་ནམ་གཞིས་ཆགས་མང་པོ་བཙུགས་པ་རེད་དེ། ད་ལྟ་སོ་ནམ་

གཞིས་ཆགས་དེ་ཚོ་རིམ་བཞིན་སྟོངས་འགྲོ་གི་ཡོད་རེད། འཚོ་ཐབས་སོ་ནམ་ལ་ བརྟེན་པ་ཞིག་མ་བྱུང་རུང་། དེ་ལས་གཞན་པའི་འཚོ་ཐབས་གང་འདྲ་ཞིག་བཙལ་

ནའང་། ད་ལྟ་ངས་གོང་དུ་ཞུས་པའི་འཚེ་བ་མེད་པ་དང་། ཁོར་ཡུག་ལ་མི་གནོད་པ། རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བཅས་གསུམ་པོ་ནི་འཚོ་ཐབས་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུའི་དོན་དུ་

ངེས་པར་མཁོ་བ་ཞིག་རེད། དེང་རབས་ཀྱི་མི་ཚོས་གཡོག་པོ་རྒྱུགས་རྒྱུ་ཁོ་ནའི་ བསམ་བློ་གཏོང་གི་རེད། སློབ་སྦྱོང་ཐོན་ནས་གཡོག་པོ་བྱེད་ས་ཞིག་གང་དུ་ཐོབ་

མིན་ཟེར་བ་དེ་ཤེས་ཡོན་འཛིན་སྐྱོང་བྱེད་མཁན་ཚང་མའི་སྐད་ཆ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་ རེད། ཡིན་ནའང་གཡོག་པོ་རྒྱུགས་རྒྱུ་དང་བདག་པོ་བྱེད་རྒྱུ་གཉིས་པོ་གདམ་དགོས་

བྱུང་ན་རང་གི་ཁ་དེ་རང་གིས་གསོས་ནས་བདག་པོ་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱུང་ན་ཡག་གི་རེད། བཙན་བྱོལ་གྱི་གནས་བབས་ལ་ཆ་བཞག་ན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་

སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་ལ་ཕན་པའི་གླ་ཡོད་ཀྱི་ལས་ཀ་བྱེད་ན་དེ་གཡོག་པོ་ཞིག་མ་རེད། དེ་མིན་རང་གི་ཕོགས་ཐོབ་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་འབྲེལ་བ་ཁྱོན་ནས་མེད་པའི་ལས་དོན་

ཞིག་གི་ཐོག་གཡོག་པོ་རྒྱུགས་ན་འཚོ་ཐབས་དེ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མེད། དེས་ན་རང་གིི་ཁ་དེ་རང་གིས་གསོ་ཐུབ་རྒྱུའི་འཚོ་ཐབས་ཚད་ལྡན་ཞིག་བརྟེན་རྒྱུའི་

ཕྱོགས་སུ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ན་མི་ཚེ་ དེ་སྐྱིད་པོའི་ངང་ནས་སྐྱེལ་ཐུབ་ཀྱི་རེད། 354

ནང་དོན་རིག་པའི་བསམ་བློ།

མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་ཞིག་དགོས་ན། ད་ལྟ་ངས་གོང་དུ་ཞུས་པའི་ཆ་རྐྱེན་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསུམ་པོ་དེའི་ཐོག་ལ་ནང་དོན་རིག་པའི་བསམ་ཚུལ་ཞིག་དགོས་རེད། ནང་དོན་ རིག་པ་ནི་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྐད་ལ་ (Spirituality) ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནང་ དོན་རིག་པ་ལ་ཏག་ཏག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་མེད་མི་ཤེས་ཏེ། དེང་སང་ཚིག་དེ་བེད་སྤྱོད་ གཏོང་གི་ཡོད་རེད། ལེགས་སྦྱར་སྐད་ལ་ཨཱདྷྱཱཏྨིཀ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་རེད། གང་ལྟར་ བསམ་བློ་ཁ་ཕྱི་བལྟས་རྐྱང་རྐྱང་མ་ཡིན་པར་ཁ་ནང་བལྟས་བྱས་ནས། ང་ཟེར་བ་དེ་

སུ་རེད་འདུག ནམ་རྒྱུན་གློ་བུར་དུ་ཁྱེད་རང་སུ་ཡིན་པ་ཞེས་བརྗོད་སྐབས། ལན་དུ་ང་

བློ་བཟང་ཡིན། ང་བསྟན་འཛིན་ཡིན། ང་བསོད་ནམས་ཡིན་ཞེས་སོ་སོའི་མིང་ནས་ འབོད་ཤེས་ཀྱི་རེད། འོན་ཀྱང་མིང་དེ་རྗེས་སུ་བཏགས་པ་མ་གཏོགས། དེ་གང་ཟག་

བྱེ་བྲག་པ་ཞིག་མིན། སྐྱེ་བ་ལེན་མཁན་དང་། ཚེ་འདིའི་འཚོ་ཐབས་བྱེད་མཁན། རྗེས་

མ་ཤི་མཁན། ཤི་ནས་ཡང་བསྐྱར་སྐྱེ་བ་ལེན་མཁན། ཤི་ནས་ཡང་བསྐྱར་སྐྱེ་བ་ལེན་ མཁན་གྱི་བསམ་བློ་མ་བཏང་ནའང། སྐྱེས་ནས་མ་ཤི་བར་དུ་འགྲོ་མཁན་གྱི་གང་ཟག་ དེ་སུ་རེད། དེའི་དགོས་མཁོ་གང་རེད། དེའི་ལས་འགན་གང་རེད། དེ་ཚོའི་ཐོག་ལ་བློ་ ཁ་ནང་དུ་ཕྱོགས་ནས་རང་ངོ་ཤེས་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ལ་ནང་དོན་རིག་པ་ ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ལ་ཆོས་ཟེར་ནའང་འགྲིག་གི་རེད། ཆོས་མེད་རིང་ལུགས་

པའམ། ཡང་ན་ཆོས་ཁས་མི་ལེན་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང། རང་ངོ་ཤེས་རྒྱུའི་ཐབས་ ཤེས་བྱེད་རྒྱུའམ། ཁ་ནང་དུ་ཕྱོགས་ནས་བལྟ་རྒྱུ་དེ་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། དེས་ན་ རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་གི་རྗེས་འཇུག་བྱེད་ པའམ། ཡང་ན་ཆོས་ལུགས་གང་གི་རྗེས་འཇུག་མ་བྱེད་རུང་། དྲན་ཤེས་བཞིན་ཐོག་ ནས་རང་ངོ་རང་གིས་ཤེས་ནས་རང་གི་མ་འོངས་པའི་མདུན་ལམ་དེ་བརྩད་ཆོད་པ་

བྱུང་ན་དེ་ལ་ནང་དོན་རིག་པའི་ཡན་ལག་ཚང་བ་ཟེར་གྱི་རེད། དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ན་མི་

ལ་སྐྱེ་བ་ལེན་པ་དེ་དོན་ཡོད་པ་དང་། དོན་དང་ལྡན་པ། མི་ཚེ་ཆུད་ཟོས་ལ་མ་སོང་བ་ ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད། 355

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཁྱེད་ཚོ་རིམ་པས་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭ་དང་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་ནས་ཐོན་

རྗེས་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་ཞིག་བཙལ་དགོས་རེད། མི་ཚེ་ཞིག་བསྐྱལ་དགོས་རེད། མི་

ཚེ་དེ་བསྐྱལ་རྒྱུའི་དོན་དུ་ཆ་རྐྱེན་བཞི་པོ་དེ་ད་ལྟ་ལོ་ཆུང་དུས་དང་། སློབ་གྲྭ་ལ་ཡོད་ དུས་ནས་བསྒྲུབ་དགོས། ལྷག་པར་དུ་ལོ་ཆུང་དུས་ནས་གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་ཡོང་ རྒྱུའི ་ རྨང་གཞི ་ ཡག་པོ ་ མ་བཞག་ན། ལོ ་ རྒས་འཁོ ག ས་ཆགས་ནས་བསྐྱར་དུ་

གཟུགས་གཞི་བདེ་ཐང་ཡོང་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། བསམ་བློའི་རང་དབང་ཟེར་བ་ དེའང་སྔོན་འགྲོ་སློབ་གྲྭ་ནས་མགོ་བཙུག་དགོས་པ་ཞིག་རེད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ ཀྱི་སྙིང་དོན་ནང་སྲིད་བྱུས་འདིའི་འོག་ནས་སློབ་སྦྱོང་ཐོན་པ་རྣམས་བསམ་བློའི་རང་

དབང་ཡོད་པ་ཞིག་མ་གཏོགས་བླུན་པོ་ཆུ་སྣ་གར་འཁྲིད་མ་ཡིན་པ། དཔེར་ན་མིས་ ཡས་རེད་ཟེར་ན་ཡས་ཡིན་པ་དང་། མས་རེད་ཟེར་ན་མས་ཡིན་པ་ལ་ཆ་བཞག་ནས།

གང་ལྟར་བརྙན་འཕྲིན་སོགས་ལ་བལྟས་ཏེ་བསམ་བློ་གང་དུ་འཁྲིད་འཁྲིད་མིན་པ་ ཡོང་དགོས་རྒྱུ་དེ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་རེད། དེའང་ལོ་ཆུང་དུས་ ནས་བཟོ་དགོས། སོ་སོས་མ་ཤེས་བར་དུ་ཆ་མ་བཞག་པའི་གཤིས་ཀ་དེ་བཟོ་དགོས།

གནས་ཚུལ་ཤེས་ན་ཤེས་པ་དང་། མ་ཤེས་ན་མ་ཤེས་པ་དེ་ཧ་གོ་དགོས། དེང་སང་

སློབ་གྲྭ་སྒྲིམ་མཁན་མང་པོ་ཞིག་གིས་མ་ཤེས་ནའང་ཤེས་སོང་བསམ་མཁན་ཧ་ཅང་ མང་པོ་རེད། དེབ་ནང་ཡོད་པ་དང་འཛིན་གྲྭའི་ནང་བསླབས་པ་དེ་ཚོ་ཡིན་ཤག་ཤག་ ཆ་བཞག་པ་ལ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་བསམ་གྱི་ཡོད་རེད། ཤེས་པ་ནི་ཤེས་པ་རང་རེད། མ་

ཤེས་པ་དེ་ཚོ་ཤེས་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་བྱེད་པ་མ་གཏོགས། དེབ་དང་རྒན་ལགས་ཀྱིས་ བཤད་པ་ཙམ་ལ་ཆ་བཞག་ནས་རང་གིས་མ་ཤེས་བཞིན་དུ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད་བསམ་

པའི་བསམ་ཚུལ་དེ་འདོར་བ་ཡིན་ན། རྗེས་སུ་སློབ་གྲྭ་ཐོན་སྐབས་རང་དབང་ཡོད་ པའི་བསམ་བློ་ཞིག་དང་བསམ་བློའི་ཚད་དེའང་ཡག་པོ་ཞིག་ལོངས་རྒྱུ་རེད། དེ་མིན་

བསམ་བློའི་ཚད་ལོངས་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་བསམ་བློ་དེ་ཀམ་པུ་ཊར་བཞིན་ཆགས་འགྲོ་བ་

356

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། འཛིན་གྲྭའི་ནང་དགེ་རྒན་དང་དེབ་ཐོག་ནས་ཡར་བླུགས་པ་དེ་དག་དེའི་ནང་ བསྡད་པ་དང་། དེ་ནས་མར་བཏོན་དགོས་དུས་བཏོན་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེ་རང་མ་གཏོགས། ཀམ་པུ་ཊར་ཁོ་རང་གིས་བསམ་བློ་བཏང་ནས་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུ་དང། དཔྱད་པ་

བྱེད་རྒྱུ། འགྱུར་བ་གཏོང་རྒྱུ་བཅས་གང་ཡང་མེད། ཡར་གང་བླུགས་པ་དེ་མར་བཏོན་ རྒྱུ་དེ་རང་རེད། དེ་ལྟ་བུ་ཆགས་ན་མི་དང་འཕྲུལ་ཆས་གཉིས་ལ་ཧ་ལམ་ཁྱད་པར་ མེད། དེས་ན་ད་ལྟ་ནས་རང་གིས་གང་ཤེས་པ་དེ་ངོས་ཟིན་པ་ཞིག་དང་། རང་གིས་མ་

ཤེས་པ་དེའང་མ་ཤེས་པ་ངོས་ཟིན་པ་བྱེད་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་བྱུང་ན་ བསམ་བློ་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུར་འགོག་རྐྱེན་ཡོང་གི་མ་རེད། དེང་སང་དེང་རབས་ཀྱི་

སློབ་སྦྱོང་བྱེད་སྟངས་དེའི་འོག་ནས་སློབ་སྦྱོང་གང་འཚམས་ཤིག་ཏུ་སླེབས་ན། ད་ ངས་ཚང་མ་ཤེས་སོང་བསམ་པའི་འདུ་ཤེས་ཤིག་ཁྱེར་ནས་བསམ་བློ་ཡར་རྒྱས་ འགྲོ་རྒྱུ་འགག་འགྲོ་བ་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཡོང་དང་ཡོང་བཞིན་པ་རེད། དེ་འདྲ་མི་ཡོང་བའི་ དོན་དུ་ངེས་པར་དུ་ཤེས་པ་དང་ཆ་བཞག་པ་གཉིས་པོའི་དབྱེ་བ་འབྱེད་ཤེས་དགོས།

ཤེས་པ་ཡིན་ན་མགོ་ནས་མཇུག་བར་སྦྱོར་དངོས་མཇུག་གསུམ་གྱི་གནས་ཚུལ་ ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་ཤེས་ཐུབ་པ་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད། དེ་འདྲ་བྱུང་ན་སློབ་ སྦྱོང་ཐོན་པ་བརྗོད་ཆོག དེ་འདྲ་མ་བྱུང་ན། དེབ་དང་དགེ་རྒན་གྱིས་བསླབས་པ་མང་ པོ་ཞིག་ལ་ཆ་བཞག་ནས། རྒྱུགས་སྤྲོད་ཀྱི་ལག་འཁྱེར་ཇི་ཙམ་མཐོ་པོ་ཡོད་ནའང་མི་ དེ་སློབ་སྦྱོང་ཐོན་པའི་གནས་བབས་ཤིག་ལ་བརྩི་ཐབས་མེད།

ད་ལྟ་ངས་སློབ་ཕྲུག་ཚོར་ཆེད་དུ་དམིགས་ནས་མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་བསྐྱལ་རྒྱུར་

ཆ་རྐྱེན་གསུམ་དགོས་པ་དང་། མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་བསྐྱལ་བ་ལ་ཆ་རྐྱེན་བཞི་

དགོས་པ་དེ་མགོ་སྨོས་ཙམ་ཞུས་པ་རེད། དེའི་ཐོག་ཁྱེད་ཚོས་ཞིབ་འཇུག་ཞིབ་ ཚགས་བྱེད་ན་དོན་དག་རེ་རེ་ལའང་ཉིན་མང་པོ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་ ཡོད་རེད། གནས་ཚུལ་ཧ་ཅང་མང་པོ་འདིའི་ནང་བསྡོམས་ཡོད། དེའི་ཐོག་ཁྱེད་ཚོས་ 357

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགོངས་པ་བཞེས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

ངས་མི་ཚེ་དོན་དང་ལྡན་པ་བསྐྱལ་རྒྱུར་ནང་དོན་རིག་པ་དགོས་ཞེས་ཞུས་

པ་དང་མཉམ་དུ་ད་ལྟ་མགོ་འཛུགས་རྒྱུའི་མི་རིགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་དང་གང་ཟག་སྒེར་ གྱི་ངོས་འཛིན་གཉིས་པོའང་འདྲ་པོ་རེད། མི་རིགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་མ་ཉམས་པར་ བསྡད་ཐུབ་ན། མི་རིགས་དེ་གནས་པ་རེད། མི་རིགས་ཀྱི་ངོས་འཛིན་ཉམས་ན་མི་

རིགས་དེ་བརླགས་འགྲོ་བ་རེད། དེར་བརྟེན་གཱནྡཱིས་གསུངས་པའི་སྭརཱཇ་ (རང་ དབང་) ནི་རང་གི་གནས་བབས་རང་གིས་ཤེས་པ་ཞིག་དང་། རང་གི་གནས་བབས་

རང་གིས་ཤེས་པའི་ཐོག་ནས་རང་གི་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་དེ་རང་གི་ལག་པར་ཡོད་

དགོས་རྒྱུ་དེ་ལ་རང་དབང་ཟེར་བ་རེད། དེའི་ཐོག་བསམ་ཞིབ་དང་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་ རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

ངས་ད་ལྟ་ཞུས་པ་དེ་དག་ཁྱེད་ཚོས་དཔྱད་པ་བྱེད་རྒྱུའི་དོན་དུ་ཞུས་པ་

ལས། ཆ་གཞག་རྒྱུའི་དོན་དུ་མ་རེད། སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཀྱང་ངས་གང་གསུངས་པ་དེ་

ཆ་གཞག་རྒྱུའི་དོན་དུ་མིན་ཞེས་བཀའ་གསལ་པོ་གནང་ཡོད་ཅིང་། དེའང་། དགེ་སློང་ དག་གམ་མཁས་རྣམས་ཀྱི ས །། བསྲེ ག ས་བཅད་བརྡར་བའི ་ གསེ ར ་བཞི ན ་དུ།།

ལེགས་པར་བརྟག་ལ་ང་ཡི་བཀའ།། བླང་བར་བྱ་ཡིས་གུས་ཕྱིར་མིན།། ཞེས་སངས་

རྒྱས་ལ་གུས་ཞབས་དང་དད་པ་ཡོད་པ་ཙམ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་སངས་རྒྱས་ ཀྱིས་གསུངས་པ་ལ་ཆ་བཞག་ནས་ཕྱིན་ན། དེ་ཆ་བཞག་པ་རེད་མ་གཏོགས་ཤེས་ཀྱི་

ཡོད་མ་རེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ལ་བརྟག་དཔྱད་བྱེད་དགོས་ན། མི་སུ་དང་སུས་

གང་བརྗོད་ནའང་བསམ་བློ་རང་དབང་ཅན་དང་། རྒྱུ་མཚན་དང་ལྡན་པ། རིགས་པ་ བཞིིའི་ཐོག་ནས་བརྟག་དཔྱད་བྱས་ནས་རང་གིས་ཤེས་པ་བཟོ་དགོས་རྒྱུ་དེ་གལ་ ཆེན་པོ་རེད། དེའི་དོན་དུ་ངས་ཞུས་པ་ཡིན། ཞེས་གསུངས།། 358

ཆོས་ཚོསློགབ་དཔོ ས་སྐབས་བཅུ་པའི ག་གནང་བའི ་གསུང་བཤད། ན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའ་ི་ཐོ གསུང་རྩོ མ་དང་གསུང་བཤད།

༈ བོ ད ་གཞུང་ཆོ ས ་རི ག ་ལས་ཁུངས་ཀྱི ་ གོ ་ སྒྲི ག ་འོ ག ་ བཞུགས་སྒར་དྷ་སར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༦ ནས་ ༨ བར་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་ བོན་བཅས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ཆེན་རྣམ་པ་དང་ སྐུ་ཚབ་བཅས་ཞུགས་པའི་ཆོས་ཚོགས་ སྐབས་བཅུ་པའི་ཐོག་གནང་བའི་ གསུང་བཤད། ༄༅།། བོད་མི་རྣམས་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་ནས་ལོ་ ༥༠ འཁོར་བ་དང་བོད་ས་

ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཚུད་ནས་ ལོ་ ༥༨ འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་དང་བསྟུན། ད་རེས་ཆོས་ཚོགས་ཐེངས་བཅུ་པ་རྡ་རམ་

ས་ལར་འཚོགས་པའི་ཐོག་ལ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་པའི་གངས་ལྗོངས་བོད་ཀྱི་

ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་བཅས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ཆེན་རྣམ་པས་ གཙོས་སྐྱབས་ཡུལ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་དང༌། དེ་རིང་ཚོགས་འདུའི་དབུ་འབྱེད་མཛད་

སྒོའི་སྐུ་མགྲོན་དུ་ཕེབས་པ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་

མཛད་གཙོ་རྣམ་པ། ཕྱག་སྦྲེལ་ཆོས་རིག་བཀའ་བློན། གཞན་ཡང་ཚོགས་བཅར་བ་ དང་ཟུར་ཉན་པ་ཡོངས་ལ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་བཀའ་ཤག་དང༌། རང་གི་སྒེར་ ངོས་ནས་གུས་ཕྱག་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་དང་ཆབས་ཅིག བོད་ས་གླང་ལོའི་གནམ་ལོ་ གསར་ཚེས་ཀྱི་འཚམས་ཞུའི་བཀྲིས་བདེ་ལེགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

359

བོད་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ཆགས་པ་ནས་ད་བར་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གྱི་ལམ་ནས་བོད་མི་ཙམ་མ་ཟད། འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ལ་ཕན་བདེ་སྐྲུན་མཁན་ཞིག་ ཆགས་ཡོད། བོད་དུ་ནང་ཆོས་མ་དར་བའི་སྔོན་ནས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ནང་དོན་

རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་བཤད་སྒྲུབ་ཉམས་ལེན་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོད་ཅིང༌། ནང་ཆོས་

དར་བ་ནས་ད་བར་ཆོས་བོན་གཉིས་ཀྱིས་མཚོན། ནང་དོན་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་སུ་དང་མི་འདྲ་བ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་བྱུང་ཡོད།

ལྷག་པར་ནང་པའི་ཆོས་ལུགས་ལ་མཚོན་ན། ད་ལྟ་འཇིག་རྟེན་འདིར་ནང་པའི་རྗེས་ འཇུག་དང་བསྟན་པའི་གཞི་རྩ་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་ཡང༌། མདོ་ སྔགས་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་བསྟན་པ་དང༌། ཐེག་པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་

ཚང་ལ་མ་ནོར་བའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་མིང་དང་རྟགས་ཙམ་མིན་པར། བཤད་ སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་མཁན་གྱི་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་

ཁབ་ནི་བོད་ལས་མེད། དེ་ནི་ང་ཚོས་རང་འདོད་ཀྱིས་བཤད་པ་ཙམ་མིན་པར་མངོན་ སུམ་གཟུགས་གྲུབ་ཏུ་ཡོད་མུས་རེད།

དེ་ཡང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་རབ་ཐམས་ཅད་ད་ལྟ་ཡིག་ཐོག་ལ་བཞུགས་

པ་ནི་བོད་ཀྱི་བཀའ་འགྱུར་མ་གཏོགས་མེད་ཅིང༌། བཀའ་འགྱུར་གཞན་པའི་ནང་ཐེག་ པ་ཐུན་མོང་བའི་ཆོས་ཚན་ཉུང་ངུ་ཞིག་ལས་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་སྔགས་དང་བཅས་པའི་

སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་མཇལ་རྒྱུ་མེད། ཐོག་མར་བཞུགས་སའི་ལེགས་སྦྱར་སྐད་

དུའང་བརྒྱ་ཆ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་ལས་མང་ཆེ་བ་བོར་བརླགས་ཕྱིན་ཟིན། ད་ལྟ་ཐེག་ པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ ་ བཞི ས ་བསྡུས་པའི ་ ྋརྒྱལ་བའི ་ ལུང་གི ་ ཆོ ས ་ཆ་ཚང་བ་ བཞུགས་ས་ནི་བོད་སྐད་དང༌། དེ་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་མཁན་ནི་བོད་པ་གཅིག་པུ་རེད།

དེས་ན་བོད་པའི་ངོ་བོའམ་ངོས་འཛིན་བཙལ་དགོས་ན། བོད་དུ་དར་བའི་ཆོས་བོན་གྱི་ ནང་དོན་རིག་པའི་རིག་གནས་ལས་གཞན་ནས་རྙེད་དཀའ། 360

ངས་གོང་དུ་ཞུས་པ་ལྟར། བོད་འདི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གི་ངོ་བོར་ཕྲ་ཚུགས་པ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་བཟུང༌། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ བར་བོད་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་རིམ་བྱོན་དང་ཆབ་སྲིད་དབང་སྒྱུར་

བ་ཚང་མས་རང་ཉིད་རྟག་ཏུ་བསྟན་པ་མཆོད་སྦྱིན་མངའ་བདག་གི་ངོ་བོར་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་ དང༌། དགེ་འདུན་དང་སྔགས་འཆང་གི་སྡེ་ལ་སྲི་ཞུ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུ། བསྟན་པ་

སྟོབས་དང་འབྱོར་པས་འཛིན་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་སྒོ་ཀུན་ནས་གནང་རྒྱུ། བསྟན་པ་བཤད་

སྒྲུབ་ཀྱིས་འཛིན་མཁན་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དང་མཐུན་རྐྱེན་གང་དགོས་སྦྱོར་རྒྱུ་བཅས་ནི་བོད་

མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་གཙོ་བོ་གཅིག་ཏུ་གནང་ཡོད། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོའི་སྡེ་གཟར་ བྱུང་བའི་རྗེས་ལའང་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་མ་སུ་རིར་ཚུགས་སྐབས་ཆོས་

དོན་ལས་ཁུངས་ཟུར་བཙུགས་ཀྱིས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་སྲི་ཞུ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུའི་ལས་ དོན་འགོ་ཚུགས་ཡོད།

ཆོས་ཚོགས་ཐེངས་དང་པོ་རྡ་རམ་ས་ལར་བསྐྱངས་སྐབས་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་

པོ་བཞིའི་ཆེས་གྲགས་ཅན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་བླ་ཆེན་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་རྣམས་ཞལ་

བཞུགས་པའི་སྐབས་ལ་འཁེལ་བས་ཁོང་རྣམས་ཞལ་འཛོམས་བྱུང་བ་ནས་བཟུང༌།

བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་བཅས་པའི་བསྟན་པའི་བདག་པོ་ རྣམ་པ་ཧ་ཅང་ཐུགས་སེམས་དམ་ཚིག་འོ་ཆུ་གཅིག་འདྲེས་ཐོག་ནས་བོད་བསྟན་པ་ ཆབ་སྲིད་འཛིན་སྐྱོང་གི་ཐོག་རླབས་ཆེན་མཛད་རྗེས་བཞག་གནང་བ་ལ་ད་རེས་ང་ ཚོས་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་ནང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་ལས་དོན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་

སམ་ལག་རྗེས་ལྟ་བུ་ནི། འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་བོན་

གྱི་ནང་དོན་རིག་པའི་བཤད་སྒྲུབ་ཁྱབ་སྤེལ་ཆེ་བ་དང་རྗེས་འཇུག་སློབ་རྒྱུད་གྲངས་

མང་བ་འདི་ཡིན། དེ་ནི་ངོ་མཚར་དངོས་བྱུང་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འཛམ་

གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་བབ་ཀྱང་མ་བརླགས་པར་གནས་ཐུབ་ པ་དང༌། བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་གྲངས་ལས་འདས་པ་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་པ། ཁོང་ཚོའི་ 361

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དབང་གིས་མང་གཙོའི་ཆབ་སྲིད་འཛིན་པའི་གཞུང་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བོད་དོན་ཐད་དོ་

སྣང་མི་བྱེད་ཐབས་མེད་གྱུར་པ་བཅས་བྱུང་ཡོད། དེ་ལྟར་ཡོང་ཐུབ་པའི་རྒྱབ་རྟེན་གྱི་ ནུས་པ་ནི་ང་ཚོའི་ནང་དོན་རིག་པ་འདི་ཉིེད་རེད། དེ་ཡང་ང་ཚོས་ཆོས་བོན་གཉིས་

ཀྱི་ལུང་རྟོགས་བསྟན་པའི་བྱ་བ་རླབས་ཆེན་གནང་ཐུབ་པའི་དབང་གིས་ཡིན། བོད་ ནང་བསྡད་སྐབས་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཞེས་པར་དེ་ཙམ་གྱི་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ཅིག་

ལོན་དཀའ་ཡང༌། ད་ལྟ་དེ་ལ་གོ་བ་གསར་པ་ཞིག་གང་ལོན་ཐུབ་ཡོད་སྙམ་ན། བོད་

མི་རིགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བཞིན་པ་དེ་ གསལ་པོ་རེད། དེར་བརྟེན་ད་རེས་གོ་སྐབས་འདི་བཟུང་སྟེ་ང་ཚོས་ཆོས་ལུགས་དབུ་ ཁྲི ད ་རྣམ་པས་དབུས་པའི ་ ཆོ ས ་རྗེ ་ ཡོ ང ས་ལ་སྙིང་ནས་བཀའ་དྲི ན ་རྗེ ས ་དྲན་ཞུ་གི ་ ཡོད།

ལར་ནས་ཆོས་བོན་གྱི་བསྟན་པ་ཞེས་པ་དེ་འགྲོ་བ་ཡོངས་ལ་ཕན་བདེ་སྒྲུབ་

བྱེད་ཅིག་ཡིན་པ་ལས། མི་རིགས་གཅིག་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ཟུར་བཅད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་

སྒྲུབ་བྱེད་མིན། བསྟན་པའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་མཁའ་ཁྱབ་ཀྱི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ སྡུག་བསྔལ་ལས་ཐར་ཐབས་དང་བདེ་བ་སྒྲུབ་ཐབས་ཡིན་པར་བརྟེན། བོད་མི་རིགས་ ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་སྤྱི་ཡོངས་ལ་འཁྲི་བའི་ལས་འགན་རླབས་ཆེན་ཞིག་དེ་སྔ་ཕན་ཆད་ང་

ཚོས་བསྒྲུབས་ཡོད་ལ། མ་འོངས་པར་བོད་མི་རྣམས་ལ་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་

བབ་ཚད་ལྡན་ཞིག་འཐོབ་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་བྱེད་པའི་ཕུགས་དམིགས་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་ སྤྱི་ལ་ཕན་བདེ་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་བོད་ཀྱི་བསྟན་རྒྱུན་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་དང༌། བསྟན་ རྒྱུན་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ལེགས་བྱང་རྣམས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་

བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་ལས། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ཙམ་ནི་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་མཐའ་མ་དེ་

མིན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རང་སྐྱོང་ནི་ང་ཚོའི་ནང་དོན་རིག་པའི་བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་ གསུམ་བྱ་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་ཆེད་རེད། ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ང་ཚོས་མི་རབས་

362

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་མི་རབས་བརྒྱུད་ནས་སྲོག་ལས་གཅེས་པར་བཟུང་བའི་ཆོས་བོན་གྱི་བསྟན་པའི་

སྲོལ་རྒྱུན་རྣམས་ཡང་དག་པར་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་གནང་རྒྱུ་དེ་ཡིན། དེར་བརྟེན་ ཆོས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་ཆོས་ཕྱོགས་ཙམ་མིན་པར། བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་ཆབ་

སྲིད་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་ཐོག་ལའང་རྒྱུན་དུ་ཐུགས་སྣང་དང་ལམ་སྟོན་གནང་དགོས་པ་དང༌། དེ་བཞིན་བོད་སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་ནམས་གོང་མཐོར་སྤེལ་ནས་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ མངོན་འདོད་སྒྲུབ་ཐུབ་པའི་ཐུགས་འགན་ཡང་ཆོས་བྱེད་ཀུན་ལ་ངེས་པར་དུ་ཡོད་ མུས་རེད།

བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་དང་མི་གསལ་ནི་བོད་སྤྱི་མཐུན་གྱི་བསོད་

ནམས་སྨིན་མིན་ལ་རག་ལས་ཤིང༌། དེ་ཡང་བོད་བརྒྱུད་ནང་དོན་རིག་པའི་བསྟན་པ་ཇི་

ཙམ་འཕེལ་མིན་དང༌། བོད་མི་རིགས་ཀྱི་སེམས་རྒྱུད་ལ་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་ འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་མིན་ལ་རག་ལས་པར་བརྟེན། དངོས་སུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མཚན་གནས་

བཞེས་ཏེ་ཕྱག་ལས་གནང་གི་མེད་རུང༌། མདོ་དོན་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་གསལ་བའི་ ཐབས་ལམ་གཙོ་བོ་ནི་དགེ་འདུན་པ་རྣམ་པས་མཚོན་པའི་ཆོས་བྱེད་ཀྱི་སྡེ་ལ་ངེས་པར་ དུ་རག་ལས་ཡོད། དེ་སྔའང་བླ་ན་མེད་པའི་མཛད་རྗེས་བཞག་ཡོད་ལ། ད་ལྟའང་ འགག་འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་ཚོད་འདིར ་དམིགས་བསལ་གྱིས ་ཐུགས་འགན་བཞེས ་

དགོས། ལྷག་པར་སྔ་ལོ་བོད་ནང་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ན། ལུས་སྲོག་

ལོ ང ས་སྤྱོ ད ་བཅས་པ་བློ ས ་བཏང་ནས་བསྟན་པ་ཆབ་སྲི ད ་ཀྱི ་ དོ ན ་དུ་རྒྱ་ནག་མི ་ དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གདུག་རྩུབ་དང་དྲག་གནོན་མྱོང་རྒྱུའི་དང་བླང་གནང་ མཁན་མང་ཆེ་བ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ རྗེས་སུ་སྐྱེས་ནས་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་མི་

རབས་གཞོན་པ་རྣམས་ཡིན། ཁོང་ཚོ་ནི་རང་དབང་ཅན་གྱི་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་མྱོང་

ཚོར་མེད་ལ། ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་ཡང་གཏིང་ཟབ་པ་ཞིག་མེད། འོན་ཀྱང་བོད་མི་

རིགས་སུ་སྐྱེས་པ་ཙམ་གྱིས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོར་བླ་ན་མེད་པའི་དད་ 363

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདུན་དང་ཡིད་ཆེས། བོད་ཀྱི་ཆོས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་ལའང་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཡིད་

ཆེ ས ་དང་དང་ཞེ ན ་རང་བྱུང་གི ས ་བྱུང་བ་འདི ་ བོ ད ་ཁ་བ་གངས་ཅན་གྱི ་ ལྗོ ང ས་དེ ་

འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་གདུལ་ཞིང་ཡིན་ཞེས་པ་དོན་ལ་གནས་པར་བསྟན་ གྱི་ཡོད། ཁོང་ཚོས་དེ་ལྟར་བློས་བཏང་དང་དཀའ་ལས་རྒྱག་སྐབས། ང་ཚོ་རང་དབང་

ལུང་པར་སྡོད་མཁན་ཚོས་དེ་བས་ཀྱང་ཐུགས་འགན་དང་འབད་བརྩོན་ཆེ་བ་གནང་ དགོས་པ་ནི་སྨོས་མེད་ཡིན།

ང་ཚོ་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་ནས་ལོ་ལྔ་བཅུ་འཁོར་བའི་ནང་ཆོས་ཚོགས་

ཐེངས་དགུ་ཙམ་བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མཐུན་འགྱུར་གོ་

སྒྲིག་ཐོག་ནས་ཚོགས་ཟིན། ད་རེས་ལོ་ལྔ་བཅུ་འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་འགོ་འཛུགས་སུ་ ྋགོ ང ་ས་ྋསྐྱབས་མགོ ན ་ཆེ ན ་པོ ་ མཆོ ག ་ལ་བོ ད ་གཞི ས ་བྱེ ས ་ལྷ་མི ་ ཡོ ང ས་ནས་ བརྟན་བཞུགས་རྒྱས་པ་ཞིག་བསྟར་འབུལ་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྒྲིག་དང་བསྟུན། ཆོས་ཚོགས་ ཐེ ང ས་བཅུ་པའང་འདི ་ གར་ལྷན་འཛོ མ ས་གནང་ཡོ ད ། དེ ས ་ན་འདི ར ་སྐུ་ངོ ་ མར་

ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བའི་བླ་ཆེན་རྣམ་པ་དང༌། སྐུ་ཚབ་རྣམ་པ། དེ་བཞིན་གདན་ས་ ཆེན་པོ་ཁག་གི་མཁན་ལས་ཟུར་རྣམས་ཀྱིས་མཚོན། རིས་མེད་ཆོས་ལུགས་ཆོས་ བརྒྱུད་དང་བཅས་པའི་སྐུ་ཚབ་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་འདི་གར་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བ་ནི་ཧ་

ཅང་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་དང༌། འབྱུང་འགྱུར་བོད་ཀྱི་བདེན་མཐའ་གསལ་ཐབས་ལ་ ཕན་ནུས་ཆེན་པོ་ཡོང་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ལ་ང་ཚོ་བཀའ་ཤག་ངོས་ནས་ངོས་ འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་ལས་འགན་ནི་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཐམས་ཅད་ལ་

མཐུན་འགྱུར་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དང༌། ཁོང་རྣམ་པའི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་མཛད་ འཕྲིན་རྣམས་ལ་ཁ་ཕན་ཚིག་ཕན་ཙམ་ལས་མེད་ཀྱང་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱར་རྒྱུ་སོགས་ཡིན།

འདི་ནི་བསྟན་པ་མཆོད་སྦྱིན་མངའ་བདག་གི་གཞུང་ཞིག་གི་ལས་འགན་ཡིན་པ་ལས།

364

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་དགེ་འདུན་གྱི་སྡེ་དང༌། སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་

ཐོག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཐེ་བྱུས་དང་དབང་བསྒྱུར་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་ཚུལ་དང་ཀུན་སློང་ གཏན་ནས་མེད་པ་དེ་ངེས་པར་དུ་མཁྱེན་དགོས།

འདས་པའི་བྱུང་རབས་ནང་བལྟས་ཚེ། སྐབས་རེ་བོད་ཙམ་མིན་པར་འཛམ་

གླིང་ཡོངས་སུ་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་ལམ་ཆོས་བརྒྱུད་གང་ཞིག་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་

དབང་ཆའི་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱས་པ་དང༌། ཆོས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་པའི་དབང་ ཆའི་འཐབ་རྩོད་ནང་ཤུགས་མ་ཐུབ་ཀྱིས་ཚུད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད། དེ་རིགས་

ཆོས་དང་མཐུན་པའི་བྱ་བ་གཏན་ནས་མིན་ལ། བསྟན་པར་སྲི་ཞུའང་ཆགས་ཀྱི་མེད།

ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་པ་དང་དེར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཕྱོགས་གཉིས་པོས་གང་ བྱས་ཀྱང༌། བྱ་བ་དེ་རིགས་ནི་འཇིག་རྟེན་ནག་པོའི་བྱ་བ་ཞིག་ལས། བསྟན་པ་ལ་

ཕན་པ་དང་སྲི་ཞུ་བསྒྲུབས་པ་གཏན་ནས་མིན། ང་ཚོའི་འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་

ཉམས་མྱོང་ལ་བལྟས་ན་གཞུང་དང་ཆོས་སྡེ་ཁག་གི་བར་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་གནས་ཚུལ་ ངན་པ་རིགས་གཏན་ནས་བྱུང་མེད་ལ། ལྷག་པར་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་བཅས་པ་ ཡོངས་རྫོགས་ནང་ཁུལ་དམ་ཚིག་རྡོག་རྩ་ཆིག་སྒྲིལ་ཐོག་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ ཆེན་པོའི་ཡང་དག་པའི་དབུ་ཁྲིད་ལམ་སྟོན་འོག་ཤར་བསྐྱོད་གནང་ཡོད། དེ་ལྟར་བྱུང་ བ་ནི ་ བོ ད ་ཀྱི ་ བྱུང་རབས་ནང་བཟང་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་ འགྱུར་བ་དང༌། བཟང་ཕྱོ ག ས་ཀྱི ་

མཛད་རྗེས་ཤིག་ཡིན་པ་ངེས་པར་དུ་ངོས་འཛིན་ཐུབ། དེར་བརྟེན་བོད་ཀྱི་བསྟན་ སྲིད་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ཏུ་ཕན་ནུས་ཐོན་ཡོད་པ་ནི་ངས་གོང་དུ་ཞུས་པ་བཞིན་རེད།

ཆོས་ཚོགས་འདིའི་ཐོག་ལའང་ད་ལྟ་ཕྱག་སྦྲེལ་ཆོས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་

གིས་སྙན་གསན་གནང་བ་བཞིན། འདས་པའི་ཆོས་ཚོགས་རིམ་པས་གལ་གནད་ཆེ་

བའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་དེ་ཚོ་ཕྱག་ལེན་དུ་འཁེལ་ཡོད་མེད་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་དང༌།

ད་རེས་བཀའ་ཤག་གམ་བཙན་བྱོལ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་དམིགས་བསལ་གྱིས་རེ་ 365

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདུན་ཁ་ཤས་ཞུ་རྒྱུ་ཡོད། དམིགས་བསལ་རེ་འདུན་རྣམས་ཚོགས་འདུའི་འགོ་ཐོག་ཏུ་

སྙན་སྒྲོན་ཞུས་ན་དགོངས་པ་བཞེས་ཕྱོགས་ལ་ཐུགས་ཕན་ཡོང་སྲིད། འོན་ཀྱང་ང་ ཚོས་ཚོགས་འདུ་ཕེབས་མཁན་རྣམ་པར་ངེས་པར་དུ་དེ་ལྟར་གནང་རོགས་ཞེས་གནོན་

ཤུགས་སྤྲད་ཀྱི་མེད་པ་ངེས་པར་དུ་མཁྱེན་དགོས། གཞུང་གི་འཛིན་སྐྱོང་དེ་བསྟན་པ་

ལ་སྲི་ཞུ་སྒྲུབ་མཁན་ལས། བསྟན་པ་འཛིན་སྐྱོང་གནང་མཁན་ཆོས་སྡེ་ཁག་གི་མཛད་ ཕྱོགས་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱེད་མཁན་ཞིག་གཏན་ནས་མིན་པས། གནས་ཚུལ་གསན་ཕྱོགས་ དང་དགོངས་ཕྱོགས་མ་ནོར་བ་ཞིག་གནང་དགོས་པ་ནི་ཐུགས་གལ་ཆེན་པོ་རེད།

བོད་ནང་རང་དབང་གི་ཆབ་སྲིད་ཕྲ་ཚུགས་པའི་སྐབས་སམ། བཙན་བྱོལ་སྤྱི་

ཚོགས་ནང་འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་ཉམས་མྱོང་ལ་བལྟས་ནའང༌། ཆོས་སྡེ་ཁག་རྣམས་ ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ལ་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་བརྟེན་དགོས་པ་

ཏན་ཏན་ཆགས་ཡོད་པར་བརྟེན། ཆབ་སྲིད་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ཆོས་སྡེ་དབར་གྱི་

འབྲེལ་བ་དེ་ཡང་དག་པར་གནས་དགོས་པ་ནི་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན། དེ་ལྟར་གནས་དང་ མི་གནས་ནི་ཆོས་སྡེ་ཁག་གི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་གཞུང་ལ་འབྲེལ་བ་གནང་ཕྱོགས་

དང༌། གཞུང་གི་ལས་སྣེ་ཚོས་བསྟན་པ་དང་བསྟན་འཛིན་གྱི་སྡེ་ལ་འབྲེལ་བ་ཞུ་སྟངས་ གཉིས་ལ་ཧ་ཅང་རག་ལུས་པ་རེད། དེས་ན་བསྟན་པ་ལ་མཆོད་སྦྱིན་ཞུ་མཁན་གྱི་ སྒྲིག་འཛུགས་དང་བསྟན་འཛིན་གྱི་སྡེའི་དབར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ལ་ཀུན་སློང་ངན་པས་ མ་བསླད་པ་དང༌། བྱ་བ་མ་རུང་བས་མ་འགོས་པ་ཞིག་དགོས་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ།

བཙན་བྱོལ་བོད་གཞུང་གི་བློན་ཆེན་ལས་ཁུངས་བདུན་གྱི་གྲས་སུ་གཏོགས་

པའི་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ནི་ད་ལྟའི་སྐབས་སུ་གཞུང་ངམ་བཀའ་བློན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ ངོ་བོར་གནས་ཡོད། དེར་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་བཅས་པའི་ བསྟན་འཛིན་གྱི་སྡེས་རྣམ་ཀུན་ལམ་སྟོན་དང་འཛིན་སྐྱོང་བཏང་འཛིན་གནང་རྒྱུའི་ཆ་ རྐྱེན་མེད། སྤྱིར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནང་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་

366

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་སྐུ་ཚབ་སྤྱི་འཐུས་ཡོད་ཀྱང༌། ཁོང་རྣམས་དུས་རྒྱུན་ཁྲིམས་བཟོ་ ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ལས་འགན་ཙམ་གནང་བ་ལས་འཛིན་སྐྱོང་ནང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་དབང་ཚད་དང་ཁྱབ་ཁོངས་དབྱེ་འབྱེད་

དང༌། ཕན་ཚུན་ལྗིད་མཉམ་བཏང་འཛིན་གྱི་གནས་བབ་ཡོད་པར་བརྟེན། ཁྲིམས་བཟོ་

ལྷན་ཚོགས་དང་འཛིན་སྐྱོང་གཉིས་ལ་ལས་དོན་གྱི་ས་མཚམས་ཡོད་མུས་རེད། གལ་

ཏེ་འཛིན་སྐྱོང་གི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་བཅས་ ཀྱི་སྐུ་ཚབ་མཚོན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་བྱུང་ན། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཞུང་ལའང་ཕན་ ཐོགས་པ་དང༌། ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་བཅས་པ་ལའང་ད་ལྟ་ལས་ལྷག་པའི་ཕན་

ཐོགས་ཤིག་ཡོང་སྲིད་སྙམ་པ་ང་ཚོའི་འཆར་སྣང་ཡོད་བཞིན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དེ་ལྟར་ དངོས་དོན་ཡོང་མིན་ནི་ཆོས་སྡེ་ཁག་གི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་ཐུགས་ཐག་གཅད་རྒྱུ་ལས།

ང་ཚོ་འཛིན་སྐྱོང་གི་སྣེ་མོ་བ་ཚོས་དེ་འདྲ་དགོས་ཞེས་ཐག་གཅོད་ཞུ་མི་ཐུབ། གང་ལྟར་ང་

ཚོའི་འཆར་སྣང་ལ་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ན་ཡག་པོ་མེད་དམ་སྙམ་པ་ཞིག་ཡོད་ཅིང༌། ཆོས་

རིག་ལས་ཁུངས་དེ་བཞིན་ཆོས་རིག་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་ཏུ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བསྒྱུར་ཏེ།

དེའི་བརྒྱུད་ནས་འཛིན་སྐྱོང་གི་གཞུང་དང་ཆོས་སྡེ་རྣམས་ཀྱི་དབར་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་ འབྲེལ་ལམ་དང༌། གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐག་གཅོད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དུའང་ཆོས་

ཕྱོགས་ཀྱི་ནུས་པ་སླེབས་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་བྱུང་ན་ཡག་པོ་མེད་དམ་སྙམ་པ་ ཞིག་བཀའ་ཤག་སྐབས་བཅུ་གཅིག་པ་ནས་ཡོད་མུས་རེད། འདིའི་སྐོར་ཆོས་ལུགས་

ཆོས་བརྒྱུད་ཚང་མས་ཁྲིམས་ཡིག་སྒྲིག་གཞི་ཟིན་བྲིས་ཐད་རྒྱུན་རིང་པོར་ཐུགས་ཞིབ་ གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཞིང༌། ད་རེས་ཆོས་ཚོགས་འདིའི་གྲོས་གཞིའི་ནང་ལའང་ཡོད། འོན་ཀྱང་འདིའི་ཐད་འཛིན་སྐྱོང་ངོས་ནས་གསལ་པོ་སྙན་གསན་ཞུ་དགོས་པ་ཞིག་ནི།

འཛིན་སྐྱོང་ངོས་ནས་དེ་ངེས་པར་དུ་དགོས་འདུག་གནང་རོགས་གནང་ཞེས་གཏན་ནས་

ཞུ་གི་མེད། དེ་ལྟར་བྱུང་ན་ཡག་པོ་ཡོད་མེད་ནི་ལྷན་རྒྱས་ཚོས་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་ཤེས་རབ་ 367

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཀྱིས་གཟིགས་ཏེ་ཡག་པོ་མེད་ན་དེ་དགོས་མི་འདུག་ཅེས་གསལ་པོ་གསུང་ན་གྲོས་གཞི་ ནས་འཐེན་ནས་གཙང་མ་ཞིག་ཆགས་རྒྱུ་རེད། ཡང་དེ་འདྲ་ཞིག་དགོས་ཀྱང་ད་ལྟའི་གྲོས་

གཞིའི་ནང་ཡོད་པ་དེ་ཕྲན་བུ་མི་འགྲིགས་པར་གཟིགས་ཚེ། དེ་ལ་སྣོན་འཕྲི་སྤོར་གཅོག་ གི་འགྱུར་བ་གང་དགོས་གཏོང་ཆོག ཟིན་བྲིས་སུ་ཕུལ་བ་དེ་མཐའ་མའི་ཡིག་ཆར་ངོས་

འཛིན་གནང་དགོས་ཀྱི་མེད། དེར་བརྟེན་དེ་འདྲ་ཞིག་དགོས་པའམ། ཡང་ན་མི་དགོས་པ་ ཞིག་ཚོགས་ཆེན་འདིའི་ཐོག་ནས་ཕར་འགྱངས་མེད་པར་ཐུགས་ཐག་ཆོད་ན་ཡག་པོ་

ཡོང་བ་འདུག འདི་ནི་འཛིན་སྐྱོང་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་གྲོས་གཞི་ཞིག་ཡིན་

པར་བརྟེན། ཚང་མས་འཛེམས་ཟོན་མེད་པར་མཐའ་མའི་ངེས་གཏན་གྱི་ཐག་གཅོད་ཅིག་ གནང་སྐྱོང་ཡོང་བའི་རེ་འདུན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ང་ཚོའི་རེ་འདུན་གཉིས་པ་ནི། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་

བོ ད ་ཀྱི ་ ནང་དོ ན ་རི ག ་པའི ་ སྲོ ལ ་རྒྱུན་དེ ་ ཁོ ང ་ཚོ འི ་ ཆབ་སྲི ད ་ཀྱི ་ དབང་ཤུགས་ཐད་ འགལ་རྐྱེན་དང་ཉེན་ཁ་ཆེ་ཤོས་སུ་མཐོང་གི་ཡོད། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དང་ཕཱ་ལུན་

གོང་ (Falungong) གཉིས་ཀྱི་རྗེས་འཇུག་མི་འབོར་ཆ་ནས་བསྡུར་ན་ཕཱ་ལུན་གོང་

ལ་མང་ཡང༌། བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དེ་བཞིན་རྒྱ་ཆེ་ལ་གཏིང་ཟབ་པ་དང༌། རྒྱལ་སྤྱིའི་ ནང་ཁྱབ་ཆེ་བས་ཁོང་ཚོས་དེ་ལ་ཉེན་ཁ་ཞིག་ཏུ་མཐོང་བར་བརྟེན། རྩ་མེད་གཏོང་བའི་ ཐབས་ཤེས་སྒོ་ཀུན་ནས་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་བོད་མི་རིགས་ནི་

ནང་དོན་རིག་པ་ལ་བག་ཆགས་གཏིང་ཟབ་ཡོད་པའི་དབང་གིས་གཙང་སེལ་བཏང་ ཐུབ་མེ ད ་ཅི ང༌། དེ ་ལས་ལྷག་པ་བཙན་བྱོ ལ་ནང་བོ ད ་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དར་ཁྱབ་ ཤི ན ་ཏུ་ཆེ ན ་པོ ་ བྱུང་བའི ་ དབང་གི ས ་ད་ལྟ་རྗེ ས ་འཇུག་པ་སྔར་བོ ད ་དུ་ཡོ ད ་པའི ་ སྐབས་ལས་མང་བ་དང་རྒྱ་ཁྱབ་ཀྱང་ཆེ་བ་ཡོད་པ་ནི་གོང་མོས་ལྟར་རེད།

ཁོང་ཚོའི་ལས་རིམ་ནང་སྤྲུལ་སྐུ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་ཆབ་སྲིད་ལམ་

སྟོན་གྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་སྔ་ལོ་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད། དེའི་རྗེས་ང་ཚོས་དམིགས་

368

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསལ་གྱི་ཆོས་ཚོགས་ཧྲག་བསྡུས་ཤིག་རྡ་རམ་ས་ལར་བསྐོངས་ནས་དེ་ལ་ལན་

འདེབས་གནང་རྒྱུ་དང༌། མ་འོངས་པར་སྤྲུལ་སྐུ་ངོས་འཛིན་གནང་ཕྱོགས་ཐད། ད་ལྟ་ བཙན་བྱོལ་དུ་བཞུགས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་ཡོངས་ གྲགས་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པ་སོ་སོའི་ངོས་བཞེས་དང་ཆོག་མཆན་མེད་པར། བོད་བརྒྱུད་

ནང་བསྟན་གྱི་སྤྲུལ་སྐུ་ཚད་ལྡན་མིན་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་རྒྱུར་དགོངས་པ་ མཐུན་པ་དང༌། ཡིག་ཆ་བཞག་སྟེ་ང་ཚོས་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱང་བྱས་ཡོད། འོན་ཀྱང་དེ་ ཉིད་དོ་དམ་པོའམ་ཤུགས་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་ཕྱག་ལེན་བསྟར་ཐབས་ཐད་ད་ལྟའང་

གསལ་པོ་བྱུང་མེད། ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོའི་ངོས་ནས་ངེས་པར་གསལ་པོ་ ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ཕྱག་ལེན་འཁེལ་རྒྱུའི་ལས་རིམ་གནང་གི་ཡོད་པར་གཞི་བཞག་གི་ ཡོད།

ད་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་མཐུན་པའི་ཡང་སྲིད་ངོས་

འཛི ན ་ཞི ག ་བྱ་དགོ ས ་ན། བོ ད ་ཀྱི ་ ཆོ ས ་བརྒྱུད་ཆེ ན ་པོ ་ བཞི ་ དང་གཡུང་དྲུང་བོ ན ་ བཅས་པའི་ཆེས་མཐོའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པའི་ཆོག་མཆན་ངེས་པར་དགོས་པའི་བཀའ་

རྩའམ་གཏན་ཚིགས་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡོད་པ་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཏུ་ཡོངས་གྲགས་གསལ་པོ་ བཟོ་དགོས་ཤིང༌། དེའི་ཐོག་ནས་མ་འོངས་པར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་

ཁབ་ཀྱི་བཀའ་རྩ་ལྟར་འགྲོ་མཁན་རིགས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་རྗེས་འཇུག་ཁྲོད་ ངོས་ལེན་མེད་པ་བཟོ་དགོས། ང་ཚོས་འདི་ལ་ཆགས་སྡང་གིས་འཐབ་རྩོད་དམ་ཁ་ གཏད་བྱེད་པ་གང་ཡང་མིན། ཆོས་མེད་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་པས་སྤྲུལ་སྐུ་ཡང་

སྲིད་ངོས་འཛིན་གནང་ཕྱོགས་ཐད་ཐེ་བྱུས་བྱས་པ་དེས་མཐའ་མར་སྤྲུལ་སྐུ་ཡང་སྲིད་ འཁྲུལ་མེད་ཡིན་མིན་ལ་ཚད་མི་འཛིན་པར། ཆབ་སྲིད་དབང་འཛིན་པ་རྣམས་ཀྱི་བློ་

ལ་བབས་མ་བབས་ལ་ཚད་འཛིན་པ་དང༌། ངོས་འཛིན་གནང་བའི་རྗེས་སུའང་ཆབ་ སྲིད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུའི་ལག་ཆ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་རྒྱུ་ 369

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། འདི་ནི་བསྟན་པ་དང་སྐྱེ་འགྲོའི་བདེ་སྐྱིད་གང་ལའང་གནོད་ཚབས་ཧ་ཅང་ཆེ།

དཔེར་ན། ྋཔཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ཡང་སྲིད་གཉིས་བྱུང་བ་དེས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་ བསྒྱུར་འོག་སྤྲུལ་སྐུ་ངོས་འཛིན་བྱས་པའི་མཇུག་འབྲས་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོང་མིན་གསལ་ པོ་བསྟན་ཡོད།

དཔེར་ན། ང་ལྟ་བུར་ཆ་བཞག་ན་སྟབས་ཡག་ཉེས་ཇི་ལྟར་ཡང༌། སྤྲུལ་སྐུའི་

མིང་གཅིག་འཁྱེར་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྤྲུལ་སྐུ་ངོས་འཛིན་གྱི་ལམ་སྲོལ་དེ་ཡང་དག་པ་དང་

ཡག་པོ་ཞིག་ཡིན་པའི་བསམ་ཚུལ་མེད། གང་ལགས་ཤེ་ན། ང་རང་གང་གི་ཡང་སྲིད་ དུ་ངོས་འཛིན་པ་དེའི་རྒྱུད་གཅིག་པའི་ཡང་སྲིད་མིན་པ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། དེར་བརྟེན་ང་ལྟ་

བུ་རྒྱུད་མི་གཅིག་པའི་ཡང་སྲིད་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་སྲིད། དེས་ན་ངས་ནམ་རྒྱུན་ཡང་

སྲིད་ངོས་འཛིན་གནང་སྲོལ་དེ་རྩ་བ་ཆེ་ལ་རྒྱུན་འཛིན་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་མཐོང་

གི་མེད། དེ་ལྟར་ནའང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དུ་ཆེས་མཐོའི་བླ་ཆེན་རྣམ་པས་མཚོན་ མང་དག་ཅིག་གི་ངོས་འཛིན་ཡང་སྲིད་ལམ་སྲོལ་སྒོ་ནས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། རིགས་རྒྱུད་སྒོ་

ནས་ངོས་འཛིན་གནང་བ་རེ་གཉིས་ལས་མེད་པར་བརྟེན། ང་ཚོས་ཡང་སྤྲུལ་ངོས་

འཛིན་གྱི་ལམ་སྲོལ་དེ་གཙང་མ་ཞིག་བདག་པོ་རྒྱག་དགོས་པ་ནི་ཐབས་མེད་རེད། སྤྲུལ་སྐུ་གང་ཙམ་ཉུང་དུ་གཏོང་ཐུབ་ན་གང་ལེགས་ཡང་ངེས་ཀྱང༌། ལམ་སྲོལ་དེ་ནི་ མེད་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་རེད། དེས་ན་འདི་ཉིད་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་གྱུར་ན་ཡང་སྲིད་

ངོས་འཛིན་བྱེད་རྒྱུའི་དམིགས་ཡུལ་ཆ་ཚང་བརླག་གི་ཡོད་པར་བརྟེན། རང་དབང་ཅན་ གྱི་ལུང་པར་ཡོད་པའི་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་བཅས་པའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པ་ཚོས་ ལམ་སྟོན་གསལ་པོའི་ཐོག་ནས་མ་འོངས་པར་བྱ་ལམ་བྱེད་བདེ་དང༌། ལག་ལེན་ཡག་

པོ ་ འཁེ ལ ་ཐབས་སྐོ ར ་བཀའ་བསྡུར་གནང་ན་ཕན་ཐོ ག ས་ཆེ ན ་པོ ་ ཡོ ང ་ངེ ས ་པས་ དགོངས་བཞེས་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། 370

རེ་འདུན་གསུམ་པ་ནི། དེང་སྐབས་ང་ཚོའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་འདི་འཛམ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གླིང་འདིར་དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་དང༌། ཞོར་ལ་ཚད་ལྡན་མིན་པའི་བླ་མ་དང་སློབ་དཔོན་

རིགས་ཀྱང་མང་པོ་འཐོན་གྱི་ཡོད་པར་བརྟེན། བསྟན་པ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་མཁན་ཡང་ ཇི་ལྟ་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོང་གི་ཡོད། ལྷག་པར་དེང་སང་ཆོས་དང་དཔལ་འབྱོར་ཚོང་བརྒྱབ་ རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཤིག་ལ་སླེབས་ཏེ། གོ་ལ་གཅིག་སྒྱུར་གྱི་དུས་རབས་འདིའི་ནང་ཆོས་

ཀྱི་ཚོང་ཁང་ཡང་མང་པོ་འཛུགས་རྒྱུའི་གནས་བབ་ཅིག་ཡོད་པས། བསྟན་པ་རྨ་མེད་ པར་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་བྱེད་རྒྱུའི་དོན་དུ་དེ་ཚོའི་ཐོག་ལ་ཞུ་དག་གནང་རྒྱུ་དང༌།

དེ་བཞིན་བསྟན་པ་བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱིས་འཛིན་དགོས་པར་བརྟེན། སྒྲུབ་པ་ནི་གང་ ཟག་སོ་སོར་རག་ལས་ཤིང༌། འཆད་ཉན་དེ་འདུས་སྡེ་དང་ཚོགས་པ་ལ་ཤས་ཆེར་

རག་ལས་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། དེ་ཚོ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དང༌། བླ་མ་སློབ་དཔོན་ རིགས་ཀྱང་ཚད་ལྡན་ཡོང་ཐབས་སོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་བཅས་ པའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་བཏང་འཛིན་ཇི་ལྟར་

གནང་ཕྱོགས་སྐོར་དེ་སྔའང་དགོངས་པ་བཞེས་ཡོད་ལ། ད་ལྟ་དེ་སྔ་གྲོས་ཆོད་དུ་བཞག་ པ་རྣམས་ཀྱང་ཕྱག་ལེན་ཇི་ལྟར་བསྟར་དགོས་པ། མ་འོངས་པར་ཡང་གྲོས་ཆོད་གསར་

པ་ཇི་འདྲ་འཇོག་དགོས་པ་སོགས་ལ་དགོངས་པ་བཞེས་ཏེ་ལམ་སྟོན་གནང་ཐུབ་ན་

བསྟན་འགྲོ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཡོང་བ་འདུག་པས་དགོངས་བཞེས་གནང་ རོགས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་ནས་བོད་ནང་འདས་པའི་ལོ་ལྔ་བཅུའི་ནང་གང་འདྲ་ཞིག་

བྱུང་ཡོད་པ་དང༌། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཀྱི་ལོར་གནས་སྟངས་ཡ་ང་བ་གང་འདྲ་ ཞིག་བྱུང་བ་ཚང་མའི་དགོངས་པར་མངའ་གསལ་རེད། ད་ལྟའང་ང་ཚོར་ཞེད་སྣང་ཧ་

ཅང་ཆེན་པོ་ཡོང་རྒྱུ་ཞིག་ནི་འདི་ལོ་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ནས་བཟུང་སླར་ཡང་བོད་ དུ་དཀའ་ངལ་ཡོང་མི་སྲིད་པ་མེད་སྙམ་པ་དེ་རེད། དེར་བརྟེན་བཀའ་ཤག་ངོས་ནས་

རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་ ༡ པོའི་ཚེས་ ༢༩ དང༌། ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༢༡ གཉིས་ལ་ 371

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འབོད་སྐུལ་སྔ་རྗེས་ཞུས་པ་ཡིན། ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་དབང་འཛིན་པ་ཚོས་བོད་ནང་ལས་དོན་

བྱེད་སྟངས་ལ་བལྟས་ན། ཁོང་ཚོར་བརྟན་ལྷིང་ལས་ཟིང་ཆ་དེ་དགོས་མཁོ་ཆེ་ཞིང༌། བོད་མིའི་སེམས་ཚོར་ལ་ཇི་ཙམ་གནོད་ཚབས་ཆེ་བ་དེ་དག་ལག་ལེན་བསྟར་བའི་

དབང་གིས་གྱེན་ལངས་ངོ་རྒོལ་སོགས་ཐོན་ན་དྲག་ཤུགས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་རྒྱུར་ཁག་ འཇོག་ཡུལ་ཞིག་འཐོབ་རྒྱུའི་རེ་བ་རྒྱག་གི་མེད་དམ་སྙམ་པའི་དོགས་པ་ཆེན་པོ་ཡོད།

ཉེ་ཆར་འདས་པའི་ཟླ་བའི་ནང་ལའང་ཨ་མདོ་དང༌། དཀར་མཛེས། སྡེ་དགེ་སོགས་ལ་

གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། དེས་ན་ད་རེས་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་བཅས་ པའི་དབུ་ཁྲིད་རྣམ་པས་གཙོས་པའི་ཆོས་སྡེ་ཡོངས་ནས་འདི་ལོའང་བོད་དུ་དཀའ་རྙོག་

མི་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་ཐུགས་སྨོན་བདེན་ཚིག་དང་ཞབས་རིམ་ཇི་དགོས་གནང་སྐྱོང་

ཡོང་བ་དང༌། གལ་ཏེ་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ན་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་གདོང་ལེན་ཇི་ལྟར་བྱེད་ དགོ ས ་པ། ལྷག་པར་དུ་ཆོ ས ་ཕྱོ ག ས་ནས་ཇི ་ ལྟར་གདོ ང ་ལེ ན ་བྱེ ད ་དགོ ས ་པ་

སོ ག ས་ཀྱི ་ ཐོ ག ་ཚོ ག ས་འདུ་འདི ར ་བཀའ་བསྡུར་གྱི ས ་ལམ་སྟོན་གནང་ན་ཕན་ ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་བ་འདུག དེ་ནི་རེ་འདུན་ཐ་མ་དེ་ཡིན།

རྣམ་པ་ཚོ་འདི་གར་ཕེབས་སྐབས་ཕེབས་ལམ་དུ་སྐུ་ངལ་དང༌། རྡ་རམ་ས་

ལར་བཞུགས་ཡུལ་དང་གསོ ལ ་ཚི ག ས་ཀྱི ས ་མཚོ ན ་སྣེ ་ ལེ ན ་ཞབས་ཞུའི ་ རི ག ས་ ཚིམས་ངེས་ཀྱི་གྲ་སྒྲིག་མེད་ཀྱང༌། ཚང་མས་བཟོད་བཞེས་དང་བཅས་ཐུགས་ཁུར་

ཆེན་པོས་བསྟན་སྲིད་གཉིས་ལ་དགོངས་ནས་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་བས་བཀྲིན་ཆེ་ཞུ་ རྒྱུ་ཡིན། ང་ཚོ་གོ་སྒྲིག་ཞུ་མཁན་ཚོའི་ངོས་ནས་མ་ལྕོགས་པ་ལས་ལྷག་བསམ་ལ་རྨ་ མེད་པར་བརྟེན། མ་འགྲིགས་མ་འཐུས་རིགས་བྱུང་བ་ལ་ནམ་རྒྱུན་ནས་བཟོད་བཞེས་

གནང་གི་ཡོད་ལ། ད་ལྟའང་གནང་རོགས་ཞུ་རྒྱུ་དང༌། ད་རེས་ཆོས་ཚོགས་འདི་དོན་ དང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་བ་དང༌། འདི་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ལ་ཕན་ཐོགས་ ཆེན་པོ་ཞིག་ཡོང་བའི་རེ་འདུན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། ཐུགས་རྗེ་ཆེ།།

372

ན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའ་མོ ི་གསུང་རྩོ མ་དང་གསུང་བཤད། བོད་ཀྱིསློ་ཡིབ་དཔོ ག་གཟུགས་དང་རི འི་སྒྱུ་རྩལ་དཔེ ་དེབ་ཀྱི་ཆེད་བརྗོད།

༈ བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དང་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་དཔེ་དེབ་ཅིག་ ཐོག་གནང་བའི་ཆེད་བརྗོད།

༄༅།། མིའི་འགྲོ་བ་ཕྱུགས་ལས་བྱེ་བྲག་འབྱེད་པའི་ཁྱད་ཆོས་གཙོ་བོ་ནི་བློ་ཡི་

འགྱེར་བག་ཕན་ཚུན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་ལམ་སྨྲ་བརྗོད་སྐད་ཀྱི་རང་བཞིན་ འདི་ཡིན་པས། སྨྲ་ཤེས་དོན་གོ་མིའི་མཚན་ཉིད་ཅེས་གྲགས། འཇིག་རྟེན་འདིར་ས་ ཁུལ་ཐ་དད་དུ་གནས་པའི་མི་ཚོགས་རིགས་རྒྱུད་དང་། ཡུལ་ལུང་མི་འདྲ་བ་སོ་སོར་ཧ་

ཅང་མི་འདྲ་བའི་སྐད་ཡིག་སྣ་མང་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ཆེད་གཉེར་གྱིས་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་ ན་ལས། རང་གི་ཕ་སྐད་ལྟར་ལྷན་སྐྱེས་སུ་ཤེས་མི་ཐུབ། སྨྲ་བརྗོད་སྐད་ཀྱི་རང་བཞིན་

ནི་མི་རིགས་མི་འདྲ་བ་སོ་སོའི་ཐུན་མིན་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་མཚོན་རྟགས་འཕྱུག་མེད་ཅིག་ཡིན། ཡུལ་ལུང་དང་མི་རིགས་གཞི་རྩའི་སྐད་ཡིག་གཅིག་གྱུར་ཡིན་རུང་། སྒྲ་གདངས་དང་། མིང་ཚིག བརྗོད་ཚུལ་མི་མཐུན་པའི་ལུང་ཚན་སོ་སོའི་རྒྱུན་སྤྱོད་སྨྲ་བརྗོད་ཀྱི་ཚུལ་མི་

འདྲ་བ་ཧ་ཅང་མང་པོའང་མཐོང་ཆོས་སུ་ཡོད། དེང་སྐབས་ས་ཡི་གོ་ལ་འདིའི་སྟེང་སྐད་ ཡིག་མི་འདྲ་བ་ལྔ་སྟོང་བརྒལ་བ་ཞིག་ཡོད་པར་ཚོད་དཔག་བྱེད་ཅིང་། ཡིག་གཟུགས་

མེད་པའི་སྐད་ཀྱང་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད་པར་སྣང་། སྐད་ཡིག་གི་མཐུན་རྐྱེན་ལ་བརྟེན་ ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་རྣམས་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བརྒྱུད་དེ་གོང་འཕེལ་

དང་ལེགས་བཅོས་ཐུབ་པ་དང་། ཆེས་གནའ་དུས་སུ་བྱུང་བའི་རིག་གནས་ཁག་ཀྱང་ ཉམས་མེད་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ཡར་རྒྱས་དང་དུས་བསྟུན་གྱི་འགྱུར་འགྲོས་ སུ་ཞུགས་ཐུབ་པ་ཡིན། འཇིག་རྟེན་འདིར་ཡིག་གཟུགས་འབྲི་བའི་ལམ་སྲོལ་བྱུང་མེད་ ན། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཤེས་ཡོན་དང་། གནའ་བོའི་བྱུང་རབས། གཏིང་ཟབ་ཀྱི་རིག་གནས་ 373

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སོགས་གང་ཡང་མེད་པར། མིའང་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་གོམས་གཤིས་ལ་བརྟེན་པའི་དུད་འགྲོའི་ ཁྱུ་ཚོགས་དང་ཁྱད་མེད་དུ་གནས་པར་ངེས།

འཇིག་རྟེན་འདིར་སྐད་ཡིག་ཐོག་མར་ཇི་ལྟར་བྱུང་བ་དང་། ཡར་རྒྱས་སམ་

ཉམས་ཆག་གི་འགྱུར་འགྲོས་ཇི་ལྟར་བྱུང་བའི་ཐད་ལྟ་ཚུལ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ཅིང་།

དེ་དག་ནི་གཞི་རྐང་འཇིག་རྟེན་ལ་ལྟ་ཚུལ་ (World view) མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད་པའི་

དབང་གིས་ཡིན། སྲོལ་རྒྱུན་ནམ་ཤར་གླིང་པའི་འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་ནི་རྫོགས་ལྡན་ནས་ ཉམས་རྒུད་ཀྱིས་དེང་སྐབས་རྩོད་ལྡན་ཚེ་ལོ་བརྒྱ་པར་སོན་པའི་ལྟ་ཚུལ་དང་། དེང་

རབས་སམ་ནུབ་ཕྱོགས་པས་གདོད་མའི་མི་རིགས་ནས་རིམ་བཞིན་ཡར་རྒྱས་ཀྱིས་རྡོའི་ དུས་རབས་དང་། ལྕགས་ཀྱི་དུས་རབས། ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱི་དུས་རབས་

སོགས་ཀྱི་བརྒྱུད་ད་ལྟ་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་རྩེ་མོར་སོན་པ་ལ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པར་ལྟ་བ་ཡིན།

དེ་ལྟའི་ལྟ་ཚུལ་གཉིས་ཀྱི་བརྒྱུད་ཡི་གེའི་བྱུང་རིམ་གྱིས་མཚོན་པའི་སྔོན་བྱུང་རིག་པའི་ (History) འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་སྟངས་ཆེས་མི་འདྲ་བ་ཡོད་ནའང་། ཉེ་བའི་ལོ་གྲངས་སྟོང་

ཕྲག་ལྔ་དྲུག་གི་དུས་ཡུན་གྱི་དེ་བྱུང་གི་གནས་བབ་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་མེད་དེ། དེ་ནི་དེ་

བྱུང་གི་དུས་ཡུན་ (Historical time) ནང་དུ་ཚུད་ཅིང་། དེ་དག་དངོས་རྫས་རྙིང་པ་

དང་། རྩོམ་རིག་སོགས་ཀྱི་དངོས་མཐོང་དན་རྟགས་ལ་བརྟེན་ནས་གཏན་འབེབས་བྱེད་ དགོས་པས་སོ།། སྐད་དང་། ཡིག་གཟུགས། རྩོམ་རིག་སོགས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་སྐོར་

ཤར་ནུབ་ཀྱི་གླིང་ཆེན་སོ་སོར་དེ་བྱུང་དང་། སྒྲུང་གཏམ་འདྲ་མིན་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད་པ་ རྣམས་མཐའ་དག་པ་དང་། མཐའ་ཆོད་པ་ཞིག་བརྗོད་པར་དཀའ་ཞིང་། དགོས་ཚོགས་ ཀྱང་མ་མཐོང་།

རྣམ་འདྲེན་བཞི་པ་འཇིག་རྟེན་དུ་བྱོན་པའི་སྐབས་འཛམ་བུའི་གླིང་ངམ་འཕགས་

པའི་ཡུལ་འདིར་སྐད་ཡིག་གྲགས་ཆེ་བ་ ༦༤ ཡོད་པ་མདོ་རྒྱ་ཆེར་རོལ་པ་ནས་གསུངས་ ཤིང་། ཕྱི་ནང་གི་བསྟན་བཅོས་གཞན་དག་ཏུ་སྐད་རིགས་ ༣༦༤ སོགས་ཀྱི་བཤད་

374

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྲོལ་ཡང་ཡོད། མདོ་རྒྱ་ཆེར་རོལ་པར་གསལ་བའི་སྐད་ཡིག་མང་དག་བྱུང་རབས་སུ་

ངོས་འཛིན་མི་ཐུབ་ཀྱང་། ངོས་འཛིན་ཐུབ་པའང་ཁརོཥྚཱི་ལྟ་བུ་ད་ལྟ་རྙེད་སོན་ཡོད་པ་ འགའ་ཤས་ཡོད། དེ་དག་ལ་གཞིགས་ན་ཆེས་གནའ་བོའི་དུས་རབས་སུ་སྐད་དང་ཡི་ གེའི་རྣམ་གྲངས་ད་ལྟ་ལས་མང་བ་ཡོད་པར་མངོན།

ཡི་གེ་ནི་མིང་ཚིག་གི་རྩོམ་གཞིར་གྱུར་པའི་སྒྲ་གདངས་ཤིག་ལ་བརྗོད་པས།

གང་དུ་སྐད་ཀྱི་སྨྲ་བརྗོད་ཡོད་པ་དེར་ཡི་གེའང་ཡོད་དགོས་ཤིང་། སྐད་སོ་སོའི་རང་

བཞིན་དང་། མིང་ཚིག་གི་རྣམ་གྲངས། སྒྲ་གདངས་བཅས་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཡིག་འབྲུ་མང་

ཉུང་དང་། དབྱངས་གསལ་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་བྱུང་ཞིང་། ཡི་གེ་ཡོད་ཚད་ལ་ཡིག་ གཟུགས་ཡོད་པའི་ངེས་པ་མེད་པ་ནི་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ། སྨྲ་བརྗོད་སྐད་ཀྱི་བྱེད་ལས་ རྒྱུན་གནས་ཡོང་ཐབས་སུ་ཡི་གེའི་སྒྲ་གདངས་མཚོན་པའི་རི་མོ་“ཡིག་གཟུགས་”ཏེ་

མིག་ཤེས་སམ་ལུས་ཤེས་ཀྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར་པ་ཞིག་མེད་དུ་མི་རུང་བར་མཐོང་སྟེ། སྒྲ་ གདངས་མཚོན་བྱེད་དཔེ་རིས་གཟུགས་སུ་འབྲི་བའི་སྲོལ་བྱུང་བ་གནའ་དེང་གི་ལྟ་ ཚུལ་མཐུན་ཞིང་། བྱེད་པ་པོ་དང་བྱུང་བའི་རིམ་པ་ལ་བཤད་ཚུལ་མི་མཐུན་པར་སྣང་།

སྲོ ལ ་རྒྱུན་ལྟར་ན་ཡི ག ་གཟུགས་ཀྱི ་ རྣམ་གྲངས་རགས་པ་ཙམ་གསུམ་དུ་ཕྱེ ་ སྟེ། ཅིཏྲལིཔི་ཞེས་པ་ཡི་གེའི་སྒྲ་གདངས་མཚོན་བྱེད་མ་ཡིན་པར། དངོས་པོ་གང་ཞིག་གི་

མིང་དོན་མཚོན་སླད་བརྗོད་བྱ་སོ་སོའི་གཟུགས་བརྙན་ལྟ་བུ་འབྲི་བ། རྒྱ་ནག་ཡི་གེ་ལྟ་

བུ་དང་། སཾཀེཏལིཔི་ཞེས་པ་མཚོན་རྟགས་ཀྱི་ཡི་གེ་སྟེ་གཟུགས་བརྙན་དུ་མ་འབྲི་རུང་ ། རི་མོའི་མཚོན་རྟགས་མིང་ངམ་བརྗོད་བྱ་བྱེ་བྲག་པ་མཚོན་པར་བྱེད་པ། དེང་དུས་

ཀྱི་མགྱོགས་ཡིག་ (Short hand) ལྟ་བུ། དྷྭནིལིཔི་ཞེས་པ་ཡི་གེའི་སྒྲ་གདངས་ མཚོན་པའི་གཟུགས་ཏེ་ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དང་ཨིན་ཇིའི་ཡིག་གཟུགས་

ལྟ་བུ་ཡིག་གཟུགས་ཕལ་མོ་ཆེ་འདིའི་ནང་འདུས། སྤྱིར་གཟུགས་བརྙན་གྱིས་སྒྲ་ གདངས་མཚོ ན ་པར་དཀའ་ཡང་། 375

གླུ་གཞས་གཏོ ང ་མཁན་ཚོ ས ་སྐད་ཀྱི ་ འགྱུར་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཁུགས་དང་མཐོ་དམན་ལག་སྟབས་ཀྱིས་མཚོན་ཐབས་བྱེད་པ་བཞིན་དབྱངས་ཀྱི་ང་ རོ ་ འགུགས་པ་དང་འགྲེ ང་བ་སོ ག ས་དབྱངས་ཡི ག ་གི ་ གཟུགས་ཀྱི ས ་མཚོ ན ་པ་ལྟ་ བུའོ།།

བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས།

བོད་དུ་མིའི་འགྲོ་བ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་བོད་སྐད་དང་བོད་ཡིག་ཀྱང་ཡོད་མོད།

ཡིག་གཟུགས་འབྲི་བའི་ཚུལ་ནི་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་ལྟོས་ན་ཧ་ཅང་ཕྱིས་སུ་བྱུང་སྟེ།

འཇིག་རྟེན་འདིའི་ཡིག་གཟུགས་རྣམས་ཀྱི་ནང་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ན་ཚོད་གཞོན་ ཤོས་ལྟ་བུར་བརྩི་ཆོག བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་བྱུང་ཚུལ་ལ་བཤད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་

གཉི ས ་ཏེ ། ད་ལྟ་རང་རེ ས ་རྒྱུན་སྤྱོ ད ་བྱེ ད ་བཞི ན ་པ་ཐོ ན ་མི ས ་བརྩམས་པའི ་ ཡི ག ་ གཟུགས་མ་བྱུང་གོང་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཡོད་པར་བཞེད་པ་དང་། ཐོན་མིའི་སྔོན་ དུ་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་མེད་པར་བཞེད་པ་གཉིས་ཏེ། དང་པོ་ལྟར་ན་སྟག་གཟིགས་

སྤུངས་ཡིག་ཅེས་པའི་ཡིག་གཟུགས་དེ་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཐོག་མ་ཡིན་པ་དང་། དེ་

ནི་བོན་དང་དུས་མཚུངས་སུ་བྱུང་ཞིང་། ལྷ་བབ་ཡི་གེ གཟི་ཡིག སྨར་ཆེན། སྨར་ ཆུང་སོགས་ཡིག་གཟུགས་མང་པོ་ཡོད་པ་དང་། ཐོན་མིས་སྨར་ཡིག་ལ་དཔྱད་གཞི་ མཛད་དེ་ད་ལྟའི་ཡིག་གཟུགས་འདི་བཏོད་པར་བཞེད་མོད། འདི་ནི་སྔོན་རབས་ལྟ་བུ་

ལས་བྱུང་རབས་ཀྱི་དན་རྟགས་གང་ཡང་ད་བར་རྙེད་སོན་མ་བྱུང་། གལ་ཏེ་ཐོན་མིའི་ གོང་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་མེད་ན་ཕྱི་ལོའི་གོང་གི་བརྒྱ་ཕྲག་གཉིས་པའི་ནང་བརྩམས་ པའི་དུས་འཁོར་འགྲེལ་ཆེན་དྲི་མེད་འོད་དུ་དུས་འཁོར་རྩ་རྒྱུད་བོད་ཡིག་ཏུ་འབྲི་ཚུལ་

གསལ་བ་ཇི་ལྟར་དྲང་ཞེ་ན། དེ་མ་འོངས་པར་བོད་ཡིག་ཏུ་འབྲི་བར་འགྱུར་བའི་ལུང་ བསྟན་ལྟ་བུར་བཀྲལ་དགོས་ཏེ། ཐོན་མིའི་གོང་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཡོད་མིན་ཇི་ ལྟར་ཡང་། རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་མདོ་རྒྱུད་གང་ཡང་བོད་དུ་མ་དར་བ་ལུང་རིགས་

ཀྱིས་གྲུབ་པས་སོ།། བཞེད་ཚུལ་གཉིས་པ་ནི་དོན་དང་མཐུན་པར་སྣང་སྟེ། ཐོན་མི་རྒྱ་

376

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གར་དུ་བརྫངས་པ་དང་། དེས་དེབ་བིདྱཱ་སིཾཧ་སོགས་རྒྱ་གར་དབུས་ཀྱི་ནཱལནྡཱའི་བླ་མ་

མང་པོ་བསྟེན་ཏེ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ལ་སྦྱངས་བརྩོན་དང་། ཁྱད་པར་དུ་པཎྜིཏ་ལིཔི་

ཀར་སྟེ་སློབ་དཔོན་ཡིག་མཁན་ལ་བསྟེན་ནས་ཡིག་གཟུགས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ ཉམས་ཞིབ་མཛད་པར་སྣང་། དེ་ཡང་ཁ་ཆེའི་ཡི་གེ་ལ་དཔེ་མཛད་པ་དང་། ཚངས་

པའི་ཡི་གེ་ལ་དཔེ་མཛད་པ། དེབ་ནཱགརཱི་ལ་དཔེ་མཛད་པ། གུཔྟའི་ཡི་གེ་ལ་དཔེ་ མཛད་པ་སོགས་ཚིག་རིས་མི་མཐུན་པ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་བོད་གཞུང་རྣམས་སུ་བྱུང་

མོད། དོན་དུ་འགལ་བ་མེད་དེ། སྐབས་དེར་རྒྱ་གར་དབུས་སུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་

པའི་ཡིག་གཟུགས་ལ་ནཱགརཱིའམ་ཡང་ན་དེབ་ནཱགརཱི་ཞེས་འབོད་པ་དང་། དེ་ཉིད་ གུཔྟའི་རྒྱལ་རབས་སུ་དར་བས་གུཔྟའི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱང་འབོད་དེ། དེ་དག་དོན་

གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སུ་ཟད་ཅིང་། ཁརོཥྚཱི་ཡིག་གཟུགས་ནང་ནང་པའི་བཀའ་

བསྟན་མང་པོ་བྲིས་ཡོད་པས། ཡིག་གཟུགས་དེ་ཁྱབ་བརྡལ་ཆེ་ལ། དེའི་འབྱུང་ཁུངས་ རྡོ་འཇོག་ (Taxila) གམ་ཁ་ཆེའི་ཡུལ་ནས་ཡིན་པར་གྲགས་པས། དེ་ལ་ཁ་ཆེའི་ཡི་

གེ་ཞེས་བརྗོད་སྲིད་པ་དང་། དེ་ནས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་བསྐྲུན་པ་ལ་ལེགས་ཆ་

བླངས་སྲིད། མཁས་པ་འགས་ལན་ཚ་ལ་དཔེ་བླངས་ཏེ་དབུ་ཅན་དང་། ཝརྟུ་ལ་དཔེ་ བླངས་ནས་དབུ་མེད་ཀྱི་གཟུགས་བསྐྲུན་ཚུལ་གསུངས་པ་ནི་ཅུང་ཟད་ཐེ་ཚོམས་ཀྱི་ གནས་ཏེ། མདོ་རྒྱ་ཆེར་རོལ་པའི་ནང་ཡིག་རིགས་ ༦༤ གསལ་བའི་ནང་ཚན་གྱི་ ལཉྫན་ཡིན་ན་ལས། ད་ལྟའི་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་བལ་པོའི་ཡིག་གཟུགས་ཁག་ཏུ་གསལ་

བའི་རཉྫན་ཡིན་ན་དེ་ལས་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་བཟོ་ཚུལ་འཆད་དཀའ་ཞིང་། ཝརྟུ་ནི་ བོད་དུ་ད་ལྟ་འབྲི་རྒྱུན་ཡོད་པ་ཙམ་ལས། རྒྱ་བལ་གཉིས་སུ་ངོས་འཛིན་དཀའ་བ་གྱུར་ ཟིན། དེ་བཞིན་དབུ་ཅན་མགྱོགས་བྲིས་ཀྱིས་དབུ་མེད་བྱུང་བ་བཞེད་མཁན་ཡང་ཡོད་

མོད། རྒྱ་གར་དུའང་དབུ་མཁྱུད་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཡི་གེ་གཉིས་ཀ་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་པ་བཞིན་

ཐོ ག ་མ་ནས་ཡི ག ་གཟུགས་གཉི ས ་ཀ་ཐོ ན ་མི ས ་བསྐྲུན་པར་འདོ ད ་པ་ལ་ཉེ ས ་པ་མ་ 377

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐོང་སྟེ་དབུ་ཅན་དབུ་མེད་ཀྱི་མིང་ཡང་རྒྱ་གར་ནས་དཔེ་བླངས་པར་མངོན། དེ་ལྟར་

ཐོན་མིས་ཡིག་གཟུགས་བསྐྲུན་པ་ནས་བཟུང་ད་བར་གཟུགས་ལ་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་མ་ བྱུང་བར་ཐོན་མིའི་ཡིག་ཕུད་དུ་གྲགས་པའི་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་བསྟོད་པ་

སྣང་ལྷ་ཁང་གི་ཉེ་འགྲམ་བྲག་ངོས་སུ་བརྐོས་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པའི་

དཀྱིལ་ཙམ་དུ་བཙུགས་པའི་རྩེ་ཕོ་བྲང་གི་རྡོ་རིང་ཕྱི་མ། བརྒྱ་ཕྲག་དགུ་པའི་མགོར་ བཙུགས་པའི་ལྷ་སའི་གཙུག་ལག་ཁང་མདུན་གྱི་རྡོ་ཡིག དུས་ཕྱིས་རྙེད་པའི་ཏུན་ཧང་ གི་ཡིག་རྙིང་སོགས་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་རྣམས་ད་ལྟའང་ཀློག་མ་ཐུབ་པ་མེད་པ་འདི་

དགའ་སྤོབས་འོས་པ་ཞིག་ཡིན། དེ་ནི་བོད་ཀྱི་སྔོན་བྱོན་མཁས་གྲུབ་རྣམས་ཀྱི་བཀའ་

དྲིན་ཉག་གཅིག་དང་། ལྷག་པར་གསུང་རབ་ཤིང་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་ལམ་སྲོལ་དར་བ་ ནས་ཡིག་གཟུགས་འགྱུར་མེད་རྒྱུན་འཁྱོང་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཡོད། གཞན་ཡང་བརྒྱ་

ཕྲག་དགུ་པའི་མགོ་སྟོད་དུ་བྱོན་པའི་ཁྱུང་པོ་གཡུ་ཁྲིས་ལོ་ཆེན་སྐ་བ་དཔལ་བརྩེགས་ཀྱི་

ཡིག་གཟུགས་ལ་གཞི་བཟུང་ནས་དབུ་ཅན་གྱི་ཐིག་ཚད་གཏན་ལ་ཕབ། དེའི་སློབ་མ་ རོང་པོས་ “ཡི་གེ་ཐིག་རིས་གསལ་བའི་རིན་ཆེན་སྒྲོམ་བུ་” ཞེས་པ་བརྩམས། ཕྱིས་

བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱམ་གྱིས་ཐིག་རིས་རིན་ཆེན་སྒྲོམ་བུའི་ འགྲེལ་བཤད་བརྩམས་པ་བཅས་དོན་དུ་དབུ་ཅན་གྱི་ཡིག་གཟུགས་ལྷ་སྐུའི་ཐིག་ཚད་

བཞིན་ཐིག་རིས་ཀྱིས་བཅད་དེ་འགྱུར་བ་མེད་པར་མཛད། སྲོང་བཙན་ནས་ཁྲི་རལ་ བར་རྒྱལ་རབས་བརྒྱད་ཀྱི་རིང་མཁས་པ་བརྒྱད་ཀྱིས་ཡིག་གཟུགས་ཟུར་ཐོན་བྲིས་པ་

རྣམས་ལ་རིམ་བཞིན་སྦལ་ནག་བགྲད་འདྲ་དང་། སོ་ཕག་བཤིབས་འདྲ། བྱ་ཕོ་འཇོལ་ འདྲ། ནས་སྔོན་ཕྱིང་དཀར་ཐོག་བཀྲམས་པ་འདྲ་བ། མུ་ཏིག་བསྟར་བརྒྱུས། སྦུར་ནག་

བགྲད་འདྲ། ཉ་མོ་ཆུའི་ནང་ནས་འཁྱུར་འདྲ། སེངྒེ་གནམ་མཆོངས་བཅས་བྱུང་ཚུལ་ ངག་རྒྱུན་དུ་གསལ་ཡང་། དཔེ་མི་རྙེད། བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་སྐབས་སྒྲོ་གཉའ་ཁྲིས་རྡོ་ རིང་གི་ཡི་གེར་དཔེ་བྱས་ནས་ཡིག་གཟུགས་ལེགས་བཅོས་བྱས་པ་དེ་ལ་བར་གསར་

378

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཟེར་སྐད། དེ་མཚུངས་སྐྱོགས་ལོ་དང་། འགོས་ལོ། ཆག་ལོ་གསུམ་གྱི་ཡིག་གསར་ གསུམ་དང་། ངོ་མཚར་ཡིག་གསར་དང་། བློ་ལྡན་ཡིག་གསར། དབྱངས་ལྡན་ཡིག་

གསར། རྡོར་གདན་ཡིག་གསར། རིན་སྤུངས་ཡིག་གསར་སོགས་ཡོད་ཚུལ་བཤད་ ཀྱང་། ཡིག་དཔེ་ནི་རྙེད་དཀའ། དབུ་མེད་ལ་ལི་ལུགས་དང་ལྡན་ལུགས་གཉིས་ཡོད་

པ་ལས། ལི་ལུགས་ཀྱི་ལག་རྒྱུན་དེང་སྐབས་མེད་ཅིང་། ལྡན་ལུགས་ནི་ད་ལྟ་རང་རེས་ སྤྱོད་བཞིན་པའི་ལག་རྒྱུན་འདི་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནི་བརྒྱ་ཕྲག་བརྒྱད་པའི་དཀྱིལ་ཙམ་ དུ་ལོ་ཙཱ་བ་ལྡན་མང་རྩེ་མངས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱུན་ཡིན་པར་གྲགས། དབུ་ཅན་ལྟར་དབུ་མེད་

ལ་ཐིག་ཚད་མེད་སྟབས། བརྒྱ་ཕྲག་བཅོ་ལྔ་པའི་མགོར་རྒྱལ་རྩེ་སྡེ་པ་རབ་བརྟན་ཀུན་

བཟང་གིས་ཡིག་གཟུགས་མང་པོ་བསྡུས་ཏེ་ལེགས་ཤོས་ལ་དཔེ་བྱས་ནས་དབུ་མེད་ ཀྱི་ཐིག་ཚད་བརྩམས། དེའི་འགྲེལ་བཤད་གོང་ལྟར་སྡེ་སྲིད་ཀྱིས་བརྩམས་ཡོད། དེང་

སང་ཐིག་ཚད་དེ་དག་གི་དཔེ་རྒྱུན་དཀོན་ཞིང་། རྒྱུས་མངའ་ཅན་ཡང་ཉུང་རུང་། ད་ཆ་ ཡིག་གཟུགས་ལག་བྲིས་མ་དགོས་པར་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱིས་པར་རྒྱུར་བརྟེན། ལག་རྩལ་ ཉམས་ཀྱང་། ཡིག་གཟུགས་ཉམས་མེད་དུ་གནས་ཐུབ། གོང་གསལ་དབུ་ཅན་དབུ་ མེད་གཉིས་ཀའི་ཐིག་ཚད་དང་། ཡིག་གཟུགས་ཆབས་ཅིག་ཏུ་བཀོད་པའི་དཔེ་རིས་

བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་དགུ་པའི་ནང་སྐུ་འབུམ་དགོན་དུ་བརྐོས་པའི་ཤིང་པར་ཁུངས་ལྡན་ཞིག་ ཡོད་པ་ད་ལྟའང་རྙེད་སོན་ཡོད་ཚོད་འདུག དབུ་མེད་ཡིག་གཟུགས་རྣམ་གྲངས་མང་ ཡང་གཙོ་ཆེ་ཚུགས་རིང་དང་། ཚུགས་ཐུང་། ཚུགས་མ་ཁྱུག ཁྱུག་ཆེན་བཅས་ཡིན་ པ་དང་། དབུ་མེད་ཁོངས་གཏོགས་འབྲུ་ཚ་ལ་སྒོ་ཞབས་མ་དང་། ཞབས་རིང་། ཞབས་

ཐུང་སོགས་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་ལའང་གཞུང་བྲིས་དང་། བླ་བྲིས། སྙེ་བྲིས་ཀྱི་ཁྱད་

པར་དང་། དབུ་ཅན་ལ་སྙེ་བྲིས་དང་ཁམས་བྲིས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་སྐད། དེ་ལྟར་བོད་

ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ནི་རྒྱ་ཆེ་གཏིང་ཟབ་རྣམ་གྲངས་མང་བ་ཞིག་ཡིན། བོད་ ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་གསར་གཏོད་སྐབས་བོད་ཡིག་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དབྱངས་བཅུ་ 379

དྲུག་དང་།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསལ་བྱེད་སོ་བཞི་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེའི་གཟུགས་ཀྱང་བོད་

གཟུགས་སུ་བསྐྲུན་པས། གཟུངས་སྔགས་སོགས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་བོད་ཀྱི་ཡིག་ གཟུགས་སུ་ཚེགས་མེད་དུ་ནོར་འཁྲུལ་མེད་པར་འབྲི་ཐུབ། གཞན་ཡང་བོད་ཀྱི་ཡིག་

གཟུགས་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དབྱངས་བཞིའི་རྟགས་དང་། བར་ཚེག ཡིག་མགོ ཆིག་ཤད། ཉིས་ཤད། བཞི་ཤད། སྤུངས་ཤད། སྦྲུལ་ཤད། ཕུར་ཤད། གཏེར་ཚེག་བཅས་བོད་ཡིག་གི་རྐྱེན་བཅུ་གསུམ་དུ་གྲགས་པ་དེ་དག་ཡིན།

དེ་ལྟའི་ཡིག་གཟུགས་གང་ལ་ལྡན་པའི་བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ནི་གསལ་བྱེད་སུམ་ཅུ་

དང་། དབྱངས་བཞིའི་བདག་ཉིད་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དབྱངས་གསལ་དེ་དག་ནས་

གསལ་བྱེད་དྲུག་མ་གཏོགས། ལེགས་སྦྱར་གྱི་དབྱངས་གསལ་ནས་བླངས་ཤིང་། བོད་

སྐད་ཀྱི་རང་བཞིན་ལ་རིང་ཐུང་ལྕི་ཡང་གི་ཁྱད་པར་མེད་སྟབས། དབྱངས་བཞི་ལས་མི་ དགོས་པ་དང་། མཐུག་པོ་ལྔ་དང་། ལོག་པ་ལྔ་། ཀྵ་ཡིག་བཅས་བོད་སྐད་ལ་མི་མཁོ་

བས་དོར་ཞིང་། ལེགས་སྦྱར་དུ་མེད་པའི་ཙ་ཚ་ཛ་ཞ་ཟ་འ་བཅས་བོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ དང་བསྟུན་ནས་གསར་འཇུག་གནང་། དེ་ཡང་འོལ་ཚོད་དུ་མིན་པར། ཅ་ཆ་ཇ་གསུམ་

ལ་སྒྲ་འགྱུར་བའི་ཟུར་རྟགས་བརྒྱབས་ཏེ་ཙ་ཚ་ཛ་དང་། ཤ་ཡི་སྒྲ་གདངས་མཐུག་ཏུ་

བཏང་བའི་ཞ། ཇ་དང་ཛའི་བར་གྱི་སྒྲ་གདངས་ཤིག་ལ་ཟ་ཞེས་འབོད་པ་ཡིག་གཟུགས་

ཇ་ལོག ཨ་ཕྱེད་བཤགས་འ་བཅས་གསར་བསྐྲུན་མཛད་དེ་དབྱངས་གསལ་དེ་དག་ གིས་བརྩམས་པའི་བོད་སྐད་མིང་ཚིག་དང་། སྡེབ་སྦྱོར། ཚིག་རྒྱན་སོགས་སྒོ་ཀུན་

ནས་ལེགས་སྦྱར་དང་དོ་མཉམ་པར་མཛད་པ་ནི་ངོ་མཚར་དངོས་བྱུང་ཞིག་ཡིན་ཞིང་།

དེ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་མདོ་རྒྱུད་དགོངས་འགྲེལ་དང་བཅས་པ་དང་། ཐུན་མོང་བའི་རིག་གནས་སོགས་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ལས་དོན་མང་ཤོས་ དང་། དག་ཤོས། ཚད་དང་ལྡན་ཤོས་བྱུང་བ་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲ་དང་ཚད་མ།

བཟོ་དང་གསོ་བའི་རིག་གནས་རྒྱ་ཆེ་གཏིང་ཟབ་བོད་སྐད་དུ་བཞུགས་པ་མ་ཟད། ལྷག་

380

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པར་ནང་དོན་རིག་པའི་ཐེག་པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་བཀའ་བསྟན་

གཞུང་ལུགས་ཚང་ལ་མ་ནོར་བ་བཞུགས་པ་འདིའང་སྐད་དང་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་ཆ་ རྐྱེན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདི་ཁོ་ནའི་དྲིན་ཡིན་པར་སྣང་ངོ་།།

ཡ་མཚན་སྐྱེ་གཞི་ཞིག་ལ། བོད་ཀྱི་བརྡ་སྤྲོད་སྨྲ་བའི་གནའ་རབས་ཀྱི་མཁས་

དབང་རྣམས་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་མཁས་དབང་རྣམས་ཀྱི་བར་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་ཅ་ཆ་ཇ་ གསར་སྣོན་ཡིན་པར་བཞེད་པ་དང་། ཡིག་ཆ་གསར་རྙིང་ཚང་མའི་ནང་ལེགས་སྦྱར་

འབྲི་སྐབས་ཙ་ཚ་ཛ་འབྲི་སྲོལ་དར་འདུག་པ་དེ་ནི་དེང་སྐབས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་ཡི་གེར་

བལྟས་ན་མངོན་སུམ་ལ་བསྙོན་པ་ཉིད་དུ་མ་ཟད། བོད་ཡིག་རང་ལའང་སྡེ་ཚན་འཇོག་ སྟངས་དང་། ཡིག་གཟུགས་འབྲི་སྟངས་གཉིས་ཐད་ནས་ཙ་ཚ་ཛ་གསར་སྣོན་ཡིན་པ་

མཐོང་ཆོས་སུ་གྲུབ་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ཐོག་མའི་འཁྲུལ་གཞི་གང་ནས་བྱུང་བ་དང་། ད་

བར་མ་དག་རྒྱུན་འབྱམས་དེ་དག་ཀླན་ཀ་མེད་པར་གནས་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཇི་ཡིན་ བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་དཔྱད་པར་འོས་སོ།། ཡིག་འབྲུ་དེ་དག་རྙེད་ཚུལ་ཡང་། ཟ་ཧོར།

འོང་། ཞང་ཞུང་། ཇ་ཉོ། ཅི་ཆ་ཟེར་བའི་སྨྲ་བརྗོད་ལ་བརྟེན་ནས་རྙེད་ཚུལ་གསུངས་པ་

ནི་བྱིས་པ་བྲིད་པའི་སྒྲུང་གཏམ་ལྟ་བུར་སྣང་ཞིང་། བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་གཅིག་ནང་བྲིས་པའི་ ཡིག་རྙིང་ཞིག་ཏུ་ཡི་གེ་དྲུག་ཡུལ་དྲུག་གི་མིང་ཟུར་ནས་རྙེད་པར་གསལ་ཚུལ་འདུག་ ཀྱང་། དེའི་ནང་དུའང་ཅ་ཆ་ཇ་གསུམ་གསར་སྣོན་ཡིན་ཤག་ཏུ་མཛད་སྣང་ངོ་།།

བོད་ཡིག་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་གཞན་ཞིག་ནི་གསལ་བྱེད་

སུམ་ཅུའི་ནང་ནས་སྔོན་རྗེས་མིང་གཞིའི་དབྱེ་བ་དང་། བརྩེགས་འདོགས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་

རྣམས་ཡིན་ཞིང་། དེ་དག་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པར་སྣང་། སྲོག་ལྡན་ སྲོག་མེད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་མི་དགོས་པར། རྗེས་འཇུག་མ་ཞུགས་ན་ཡིག་འབྲུ་ཡན་གར་

བས་དོན་སྟོན་མི་ནུས་པ་འདིས་མིང་ཚིག་ཡི་གེའི་དབྱེ་མཚམས་ཀྱང་གསལ་བར་བྱས་

འདུག བོད་སྐད་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་དང་གསར་བཅད་ཀྱི་རིམ་པ་ལན་འགའ་བྱུང་ཡང་། 381

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡིག་གཟུགས་ལ་ལེགས་བཅོས་དང་། རྒྱས་སྤྲོས། གཏན་འབེབས། ཡང་ན་དུས་ བསྟུན་རང་བཞིན་གྱི་འགྱུར་འགྲོས་ཕྱིན་པ་ཙམ་ལས། བསྐྱར་ཞིབ་དང་གསར་བཅད་

ཀྱི་ལས་རིམ་མ་བྱུང་བར་མངོན། དེ་ལྟར་ཡིག་གཟུགས་གསར་གཏོད་མཛད་པ་ཙམ་ དུ་མ་ཟད། ཡིག་རིགས་དང་། གསུང་རབ་གླེགས་བམ་བསྐྲུན་པ་ལ་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་

ཤོག་བུའི་བཟོ་སྐྲུན་དང་། ཤོག་བག་སྦྱར་འདུལ་གྱིས་མཐིང་ཤོག་སོགས་གླེགས་བམ་

གྱི་དཔེ་ཤོག་བཟོ་སྟངས། སྣག་ཚ་སྦྱངས་འདུལ། སྨྱུ་གུའི་སྨུག་ཚད་དང་། དབུ་

ཅན་དང་དབུ་མེད་སོ་སོར་སྨྱུག་ཁ་གཅོད་ཕྱོགས་ཡན་གྱི་བཟོའི་གནས་མཐའ་དག་ ཚན་རིག་དང་མཐུན་པར་དར་རྒྱས་ཁྱབ་སྤེལ་མཛད་ཅིང་། ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་ལག་

རྩལ་སྦྱོ ང ་ཕྱོ ག ས་ཐོ ག ་མ་སྦྱང་ཤི ང ་ནས་ཚུགས་རི ང ་ཚུགས་ཐུང་གི ་ སྦྱོ ང ་བདར་ ཡུན་སྲི ང ་དང་། ཤོ ག ་ཐོ ག ་ཕབ་རྗེ ས ་ཚུགས་མ་ཁྱུག་དང་ཁྱུག་ཆེ ན ་སྦྱོ ང ་བདར་ ཡུན་གོམས་བྱ་དགོས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་གཏོད་པ་ལ་བརྟེན། བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་

ལག་རྩལ་ཕུན་སུམ་ཚོ ག ས་པ་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པ་བྱུང་ངོ ་ །། རང་བཞི ན ་སྐད་ལ་

གནས་པའི་ཡི་གེ་རྣམས།། གྲངས་དང་གོ་རིམ་འཇུག་ཚུལ་ཡིག་གཟུགས་སོགས།། གངས་ཅན་ལྗོངས་སུ་ཐོག་མར་གསལ་མཛད་པའི།། ཐོན་མིའི་བཀའ་དྲིན་སུ་ཡིས་ གཞལ་བར་ནུས།། ཞེས་ཀྱང་སྨྲས་སོ།།

བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དར་བ་ནས་བཟུང་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་དཀྱིལ་སྨད་

བར་ཡིག་གཟུགས་སུ་འབྲི་བའི་བྱ་བ་གཙོ་བོ་ནི་བོད་མིའི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་གཅེས་ ནོར་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་དང་། བོད་མིས་བརྩམས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཁག་

གླེགས་བམ་དུ་བྲིས་པ་དང་། ཤིང་པར་བརྐོས་པ། མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསྟན་

བཅོས་འབྲི་རྩོམ་གྱི་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་གཙོ་བོར་བཀོལ་བ་ལས། སྤྱི་ཚོགས་དང་ཆབ་སྲིད་ ཀྱི་རྒྱུན་སྤྱོད་དུ་ཡིག་འཇོག་གི་བྱ་བ་ཉུང་ཞིང་། རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་པོ་ཏི་བརྒྱ་ཕྲག་

མང་པོ་གསེར་དངུལ་མཚལ་སྣག་སོགས་ལག་བྲིས་དང་། དེའང་རྒྱས་སྤྲོས་ལྡན་པའི་

382

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཛེས་རྒྱན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་སྤུད་དེ་འབྲི་སྲོལ་ཡོད་པ་འཇིག་རྟེན་འདིའི་ནང་ལག་བྲིས་ ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་བཟང་ཤོས་དང་། ཡིག་ཚོགས་མང་ཤོས་བོད་དུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྐད་ཡིག་

གཞན་ནས་བསྒྱུར་བའི་བཀའ་བསྟན་དང་། རང་སྐད་དུ་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ཀྱང་ཡུལ་

ལུང་གཞན་སུས་ཀྱང་འགྲན་དུ་མི་བཟོད་པའི་གྲངས་འབོར་མང་ཤོས་དང་། སྤུས་ཚད་ བཟང་ཤོས་ཡིན་ནའང་། བོད་མིར་འདི་ལ་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་མེད་པ་ནི་རང་ནོར་རང་གིས་

མ་ཤེས་པའི་ཞན་ཆ་ཞིག་ཡིན། བོད་དུ་ཡིག་གཟུགས་དང་བརྡ་སྤྲོད་བྱུང་ནས་ལོ་ གྲངས་ ༡༣༠༠ ཙམ་ལས་མ་སོང་ཞིང་། དེའི་རིང་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་ཡང་ས་ཡ་དྲུག་ ལས་བརྒལ་བ་བྱུང་མེད་པས། དུས་ཡུན་ཐུང་ངུའི་ནང་མི་འབོར་ཆུང་ངུ་ཞིག་གིས་བློ་ ཡུལ་ལས་བརྒལ་བའི་ལས་དོན་འབོར་ཆེན་དེ་འདྲ་ཞིག་བསྒྲུབས་པ་ནི་ཐུན་མོང་སྣང་ ཚུལ་ལྟར་ན་འགྲེལ་བརྗོད་དང་གོ་རྟོགས་དཀའ་བའི་གནས་སུ་སྣང་།

རྒྱ་ནག་དང་ཉི་ཧོང་ལྟ་བུ་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤི་ཡའི་ཡུལ་གྲུ་ཁག་དང་། ནུབ་ཕྱོགས་

སུའང་ཡིག་གཟུགས་ལག་བྲིས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ཤིས་བརྗོད་ལྟ་བུའི་ཡིག་འབྲུ་

ཁ་ཤས་ཉམས་འགྱུར་ལྡན་པ་བྲིས་ཏེ་ཐང་ཀ་ལྟ་བུའམ། ཁང་ཁྱིམ་གྱི་མཛེས་རྒྱན་

སོགས་སུ་བཀོད་སྲོལ་ཡོད་པ་དེ་མཚུངས་དེ་སྔོན་བོད་དུ་མ་དར་ཡང་། ད་ཆ་གོ་ལ་

གཅིག་སྒྱུར་གྱི་དུས་རབས་འདིར་དེ་འདྲའི་སྒྱུ་རྩལ་ལའང་མིག་དཔེ་ཡར་བལྟ་བྱ་འོས་ པས། མཁྱེན་དཔྱོད་ཡངས་པའི་སྨྱུག་འཛིན་དབང་པོ་འཇམ་དབྱངས་རྡོ་རྗེས་ན་ཚོད་ ཆུང་ངུའི ་ དུས་ནས་སྲོ ལ ་རྒྱུན་གཞི ར ་བཟུང་སྦྱང་ཤི ང ་ཐོ ག ་ཡི ག ་གཟུགས་འབྲི ་ བ་

སོགས་སྦྱོང་བདར་ཧུར་བརྩོན་ཐེག་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་ཡིག་གཟུགས་ཀྱི་ལག་རྩལ་ ལ་ནང་བྱན་ཆུད་པར་བྱས་རྗེས་ཡུན་རིང་འཛིན་སྐྱོང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་གཟེངས་

ཐོན་མཛད་པ་དང་མཉམ་དུ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་ཟླ་དྲུག་ལྷག་རིང་འབད་བརྩོན་ཆེན་ པོས་༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་ཁག་མང་ཤོག་

ཐོག་ལག་བྲིས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་དུ་ཡིག་ཆ་ཤོག་དྲིལ་རིང་ཤོས་ཀྱི་ཚད་འཛིན་ཐོབ་སྟེ་ 383

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བོད་དང་བོད་མིའི་རིག་རྩལ་གྱི་མཚན་ལ་གོང་འདེགས་བྱུང་བ་དང་། དེའི་རྗེས་སྲོལ་ རྒྱུན་བོད་ཡིག་ལ་ཡིག་གཟུགས་ཆེ་ཆུང་གི་རྣམ་གྲངས་མང་པོ་ཡོད་པ་དག་ཆ་རྐྱེན་དུ་ འཁྱེར་ཏེ་གཟུངས་སྔགས་དང་། གསོལ་འདེབས། བསྟོད་པ་སོགས་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བའི་ ཁྱུག་ཡིག་ཏུ་རེ་ཁའི་ངོ་བོར་བྲིས་ཏེ་སྟོན་པ་ཐུབ་པའི་དབང་པོས་མཚོན་སངས་རྒྱས་

བྱང་སེམས་ཡི་དམ་ལྷ་ཚོགས་དུ་མའི་ཕྱག་ཚད་ལྡན་པའི་བྲིས་སྐུ་མང་པོ་དང་། དེ་ བཞིན་དེང་རབས་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དང་མཐུན་པའི་བཟོ་བཀོད་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པ་དུ་མ་ བསྐྲུན་པ་འདིས་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དང་རི་མོའི་སྒྱུ་རྩལ་གཉིས་ཀར་གསར་གཏོད་

ཀྱི་འགྱུར་རླབས་ཆེན་པོ་བྱུང་རབས་ཀྱི་དོན་སྙིང་ལྡན་པ་ཞིག་བྱུང་འདུག གསང་

སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་སྡེ་ཁག་ནས་ལུས་ཀྱི་རྩ་འཁོར་སོ་སོར་སྔགས་འཁོར་བཀོད་པ་དང་། གཟུངས་སྔགས་འོད་ཀྱི་དར་ཐག་ལྟ་བུས་བདུད་རྩི་འབེབས་སྦྱང་གི་དམིགས་རྣམ་སྐྱོང་ ཚུལ་སོགས་གསུངས་པ་དང་། མི་སློབ་ཟུང་འཇུག་གི་སར་སྐུ་གསུང་ཐུགས་གསུམ་

དབྱེར་མེད་རོ་གཅིག་གི་ངོ་བོར་འགྱུར་བ་གསལ་བར་མཚོན་ཐུབ་པའི་ཡིག་གཟུགས་ ཀྱི་ལམ་ནས་ལྷ་སྐུ་བཞེངས་པ་འདི་ནི་སྔགས་ལམ་གྱི་ཆེ་བ་འདོན་པའི་ཐབས་བཟང་པོ་

ཞིག་ཏུའང་གྱུར་འདུག་པས་ཡི་རངས་བསྔགས་བརྗོད་བྱ་བའི་གནས་སུ་གྱུར། ཕུན་ སུམ་ཚོགས་པའི་གསར་གཏོད་ཀྱི་སྒྱུ་རྩལ་དེབ་གཟུགས་སུ་བསྐྲུན་པ་འདིས་རྩོམ་པ་ པོར་རྣམ་དཀར་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་རླབས་པོ་ཆེ་རྫོགས་པ་དང་། ཀློག་པ་པོ་མང་

པོར་ཕན་ཐོགས་རླབས་ཆེན་ཡོང་རྒྱུ་གདོན་མི་ཟ། ཆེད་བརྗོད་འདི་འདྲ་ཞིག་འབྲི་

དགོས་ཞེས་རྩོམ་པ་པོས་སྔ་མོ་ནས་སྐུལ་མ་ཡང་ཡང་བྱུང་རུང་། འགལ་རྐྱེན་དུ་མའི་ དབང་གིས་ཡུན་རིང་དུས་འགྱངས་སོང་བར་འགྱོད་བཤགས་དང་། རྩོམ་པ་པོ་དང་ ཀློག་པ་པོ་ཡོངས་ལ་འཕྲལ་ཡུན་དགེ་བའི་སྨོན་འདུན་བཟང་པོ་བཅས། ཤཱཀྱའི་བཙུན་ གཟུགས་ཟམ་གདོང་པ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་ ༢༠༡༤ ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༦ ལ་ དྭང་བས་སྨོན་པའོ།། ཇཡ་ཇགཏ།། །།

384

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆོས་དུང་དཀར་པོ་ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ལ་གནང་བའི་བཅར་འདྲི།

༈ ཆོས་དུང་དཀར་པོ་ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ལ་ གནང་བའི་བཅར་འདྲི། ༄༅།། མཁྱེན་དཔྱོད་དང་ལྷག་བསམ་གྱིས་ཕྱུག་པའི་ན་གཞོན་སློབ་གཉེར་

བའི་སྡེ་གཅིག་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ཁག་དང་འབྲེལ་བའི་ཚད་མཐོའི་ཆེད་རྩོམ་ བསྡུ་རུབ་ཀྱིས་ “ཆོས་དུང་དཀར་པོ་” ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་

ལོ་མང་རིང་འདོན་ཐེངས་མང་པོ་མུ་མཐུད་འགྲེམས་སྤེལ་གྱིས་བོད་མིའི་སྲོལ་རྒྱུན་ གྱི་རིག་གཞུང་ལ་གཉན་འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་སྐབས་འདིར་སྲི་ཞུ་བླ་མེད་བསྒྲུབས་

འདུག་པར་ཡི་རངས་བསྔགས་བརྗོད་དང་འབྲེལ་ད་ལམ་ཕྲན་ལ་གནང་བའི་དྲི་བ་ཁག་ ལ་རང་བློས་གང་ལྕོགས་ཀྱི་དྲིས་ལན་འབུལ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

༡༽ རིན་པོ་མཆོག་ཐོག་མར་གྲྭ་སའི་ནང་གསན་བསམ་མཛད་པ་དང། དེ་

ནས་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭའི་ནང་སློབ་ཁྲིད་དང་འགན་འཁུར་བཞེས་པར་བརྟེན། སྲོལ་ རྒྱུན་འཆད་ཉན་དང། དེ ང ་རབས་ཀྱི ་ ཤེ ས ་ཡོ ན ་ལམ་སྲོ ལ ་དབར་ཁྱད་པར་གང་

གཟིགས་པ་དང། ང་ཚོས་དེ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་མཐར་མ་ལྷུང་བ་དང། ལེགས་ཆ་ བསྡུས་པའི་ལམ་སྲོལ་གཞན་ཞིག་རྙེད་ཐབས་ཡོད་དམ། ༼ཡོད་ན་དེ་ད་ལྟའི་ཤེས་ ཡོན་གྱི་སྲིད་བྱུས་འདི་ཡིན་ནམ།༽

ལན། སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལམ་སྲོལ་གཉིས་སློབ་ཚན་

ཙམ་མ་ཡིན་པར། དགོས་དམིགས་དང་། ཐབས་ལམ། ངོ་བོ་བཅས་ཐ་དད་ཙམ་མ་

ཟད། ཕལ་ཆེར་འགལ་བ་ལྟ་བུར་གནས་སྟབས། དེ་གཉིས་ཀྱི་བར་མཐར་མ་ལྷུང་བ་

དང་ལེགས་ཆ་བསྡུས་པའི་ལམ་སྲོལ་ཞིག་རྙེད་དཀའ། འོན་ཀྱང་བཙན་བྱོལ་བོད་ 385

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་འདི་དེ་འདྲ་ཞིག་རྙེད་ཐབས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་འབད་ རྩོལ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་མི་རུང་བ་མེད་སྙམ།

༢༽ རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལོ་མང་བཙན་བྱོལ་གཞུང་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་སྟེ།

ཁྲིམས་བཟོ་དང། དེ་བཞིན་འཛིན་སྐྱོང་དང་འབྲེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་མང་པོའི་ཟིན་བྲིས་

དང་། གཏན་འབེབས་ཀྱི་ཐུགས་འཁུར་བཞེས་པར་བརྟེན། དེ་དག་དགོས་གལ་གང་ དང་གང་ཡིན་པ་དང་། ད་ལྟ་དེ་དག་ལག་བསྟར་གནང་ཁག་པའི་འགོག་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ གང་ལ་ཐུག་ཡོད་དམ།

ལན། རྒྱལ་ཁབ་བམ་མི་རིགས་ཤིག་གི་མངོན་འདོད་བསྒྲུབ་སླད་བཙུགས་

པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤིག་ཡིན་ཕྱིན་ཆབ་སྲིད་དམ་སྤྱི་ཚོགས་དང་འབྲེལ་བའི་སྲིད་ བྱུས་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། གཏན་ལ་ཕབ་པའི་སྐབས་དེ་དག་གི་རྒྱབ་རྟེན་ལྟ་གྲུབ་

དང་ལྡན་པའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་མེད་ན་འཕྲལ་སེལ་རིང་ལུགས་སམ་ དགོས་མཁོའི་རིང་ལུགས་སུ་འགྱུར་ཉེན་ཆེ་བ་མ་ཟད། ལག་བསྟར་བྱེད་པོའི་སྣེ་མོ་བ་ རིམ་འཕོས་སྐབས་སྲིད་བྱུས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་ཡང་དགོས་གལ་

ཆེ་བ་བཅས་ལ་བརྟེན། ཡིག་འཇོག་མང་ཙམ་བྱ་དགོས་བྱུང་བའི་དགོས་གལ་དེ་ལྟར་

དང་། དེ་བཞིན་སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་གཉིས་ཀའི་ཡང་དག་པའི་མང་གཙོའི་རིང་

ལུགས་ཚད་ལྡན་ཞིག་འབྱུང་བའི་འཇུག་ངོགས་ཀྱང་གང་ཟག་གི་དབང་སྒྱུར་ལས་ འདས་ཏེ ་ ཁྲི མ ས་ཀྱི ་ དབང་སྒྱུར་དུ་འགྲོ ་ དགོ ས ་པའི ་ གནད་ཀྱི ས ་ཁྲི མ ས་དང་སྒྲི ག ་ གཞིའི་ཡིག་ཚོགས་ཀྱང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་བྱུང་ཡོད། དེ་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་སྐབས་

འགལ་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་སྣེ་མོ་བ་དང་མང་ཚོགས་གཉིས་ཀའི་དགོས་ངེས་ཀྱི་རྣམ་ དཔྱོད་དང་ཀུན་སློང་གི་གནས་ཚད་མ་འདེང་བ་ལ་ཐུག་པར་མཐོང་།

༣༽ ད་ལྟ་ཚན་རིག་རྨང་གཞིར་བྱས་པའི་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱི་ཁྱད་ནུས་ལ་

བརྟེན་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྣ་མང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རིག་གཞུང་དེ་དག་བག་ལ་ཞ་

386

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནས་དེ ང ་གི ་ རི ག ་གསར་གྱི ་ ཁྱད་ཆོ ས ་གཅི ག ་གི ་ ངོ ་ བོ ར ་འཕེ ལ ་འགྱུར་འགྲོ ་ བའི ་ སྐབས་འདིར་ང་ཚོས་སོ་སོའི་རིག་གཞུང་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་ཐབས་ཐད་འབད་བརྩོན་ ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་སམ།

ལན། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་འགྲོའི་འཕྲལ་

ཕུགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་ཡང་དག་པའི་ལམ་ནས་སྒྲུབ་ཐབས་བསྟན་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་ ཞིང་། མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རིག་གཞུང་དེ་དག་གི་དགོས་མཁོའི་ཚོར་སྣང་བརླགས་

པའི་སྐབས་རྒྱུན་འཛིན་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་རྙེད་དཀའ། སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་ གཞུང་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ཐོག་མ་ཁོ་ནར་ལུས་རྣམ་གཞག་གམ་དངོས་པོ་ངེས་

བསྟན་གྱི་ཚུལ་དུ་དགོས་སོགས་ཆོས་བཞི་བཤད་དགོས་པའི་དམིགས་ཡུལ་ཉན་པ་

པོར་ཚུལ་མཐུན་གྱི་དོན་གཉེར་སྐྱེ་ཆེད་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ། ཆེས་འཁྲུགས་ཆ་ དོད་པའི་དེང་རབས་གོང་མའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་གྱི་གནོན་ཤུགས་ཧ་ཅང་ཆེ་ བའི་སྐབས་འདིར་དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་རྨང་གཞིར་བྱས་པའི་འཕྲུལ་ཆས་འབའ་ ཞིག་གིས་སྐྱེ་འགྲོའི་མངོན་འདོད་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེའི་མངོན་ འདོད་སྒྲུབ་མི་ནུས་པའི་དངོས་ཡོད་ཀྱི་བདེན་དོན་དང་། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གཞུང་ ནང་སྐྱེ་བ་གཏན་གྱི་འདུན་མ་དང་། ནང་སེམས་ཀྱི་ཞི་བདེ་སྒྲུབ་ཐབས་ཚང་ལ་མ་ནོར་ བ་ཡོད་ཚུལ་གསལ་སྟོན་བྱ་རྒྱུ་གནད་ཀྱི་དོན་པོར་སྣང་།

དེང་རབས་གོང་མའི་དུས་སྐབས་འདིར་ཡང་ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་ཆས་ལ་

བྱང་ཆུབ་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་ལས་བསོད་ལྡན་པ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ལ་སེམས་དང་ གཏན་གྱི་བདེ་བ་སྒྲུབ་ཐབས་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་ཤེས་འདོད་ཡོང་བཞིན་ཡོད། དེ་ནི་བར་ སྐབས་ལོ་གྲངས་བཅུ་ཕྲག་བཞི་ལྔའི་ནང་ནང་བསྟན་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་བོད་བརྒྱུད་

ནང་བསྟན་ཤར་ནུབ་ཡུལ་གྲུ་ཚང་མར་དར་ཁྱབ་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡིན་

པར་མཐོང་ཐུབ། ལྷག་པར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་བཞི་པ་ཆེན་པོས་ 387

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེང་རབས་ཀྱི་ཚན་རིག་པ་གྲགས་ཅན་རྣམས་དང་འབྲེལ་མོལ་མུ་མཐུད་རྒྱུན་ཆགས་

སུ་གནང་བའི་འབྲས་བུར་དེང་སྐབས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་ཚན་རིག་པ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་

པའི་འཁྱེར་སོ་ལ་འགྱུར་བ་ངེས་ཅན་ཞིག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། ཚུལ་འདིའི་ཞིབ་ འཇུག་དང་སློབ་སྦྱོང་རྒྱུན་མཐུད་སླད་ (Mind and Life) ཞེས་པའི་སྒྲིག་

འཛུགས་ཀྱི་ངོ་བོར་གྲུབ་ཟིན་པ་བཅས་ལ་བརྟེན། རང་རེའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གནས་

སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་ནང་དོན་རིག་པའི་ཆ་ཤས་སུ་གྱུར་པའི་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་དང་། ནང་ པའི་ཚན་རིག་བཅས་ལ་དེང་རབས་པ་རྣམས་ཀྱི་དོ་སྣང་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པའི་གནས་ བབ་ལ་གཞིགས་ན་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱུན་འཛིན་དེ་ཙམ་དཀའ་བ་ཞིག་ཏུ་མ་

མཐོང་མོད། ད་ལྟའི་སྐབས་འདིེར་བོད་རིགས་ན་གཞོན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་རང་གི་རིག་ གཞུང་ལ་དོ་སྣང་ཆུང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་འདིའང་མཐོང་ཆོས་སུ་སྣང་། འབྱུང་འགྱུར་མི་ རབས་རེ་ཟུང་རྗེས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་མཁས་པ་ནས་ཚུར་བསླབ་ དགོས་པའི་དུས་ཤིག་ཀྱང་ཡོང་མི་སྲིད་པར་མིན་པར་སྣང་།

༤༽ ད་ལྟ་བོད་པའི་ནང་སྔོན་གྱི་ཚད་ལྡན་གྱི་མཁས་པ་དེ་ལྟ་བུ་འབྱུང་

དཀའ་བ་དང། དེང་གི་རིགས་གཅིག་རྐང་འཛིན་གྱི་མཁས་པ་དེ་འདྲ་ཡང་ཐོན་དཀའ་ བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གང་དུ་ཐུག་ཡོད་དམ། དེ་དག་ད་དུང་བཅོས་མ་ཐུབ་པའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ ལམ་སྲོལ་ངན་པ་འདིའི་མཇུག་འབྲས་ཡིན་ནམ།

ལན། དྲི་བ་འདི་ངེད་རང་གི་བསམ་བློར་ཡང་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ནས་ཡོད་པ་

ཞིག་ཡིན་མོད། ལན་ཚད་ལྡན་ཞིག་ད་དུང་མ་རྙེད། འདས་མ་ཐག་པའི་ལོ་གྲངས་བཅུ་ ཕྲག་ལྔ་ལྷག་ནང་གཞིས་བྱེས་གཉིས་ཀའི་བོད་མིའི་ཁྲོད་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ སྔོན་དུ་བྱོན་

པའི་མཁས་དབང་རྣམས་དང་གནས་ཚད་མཉམ་པའི་ཤེས་ཡོན་ཅན་ཞིག་སྲོལ་རྒྱུན་ དང་དེེང་རབས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་གཉིས་ཀའི་ནང་ཐོན་པ་ཞིག་མཇལ་རྒྱུ་དཀོན། སློབ་

སྦྱོང་གི་མཐུན་རྐྱེན་སྔར་ལས་བཟང་བ་ཡོད་མོད། མཁས་དབང་ངམ་ཁྱད་ལས་པ་མ་

388

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐོན་པ་འདི་སྙིགས་ལྔའི་རང་བཞིན་བདོ་བ་ཙམ་ལ་ཁག་དཀྲི་རྒྱུའམ། ཡང་ན་དུས་ཀྱི་

འགྱུར་བ་མི་བཟད་པའི་འོག་དྲན་ཤེས་ཐོར་བའི་བར་བརྒལ་གྱི་དུས་རབས་ཤིག་ཡིན་ པར་བསྙད་དགོས་སམ་ངེས་གཟུང་དཀའ། ཞིབ་ཏུ་དཔྱད་ན། ཤེས་ཡོན་སློབ་སྟོན་གྱི་ ལམ་སྲོལ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་པའི་འཁྱེར་སོ་གཉིས་ལ་རག་ལུས་པར་མངོན།

༥༽ དུས་དེབ་འདིའི་ནང་ཞིབ་འཇུག་གི་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་

ཡོད་ཀྱང་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དེ་འདྲའི་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་མཁན་ཧ་ཅང་དཀོན་པ་མ་ ཟད། ཉུང་ཤས་ཡོད་པ་དེ་ཚོས་ཀྱང་ཚད་ལྡན་རྩོམ་ཡིག་གནང་དཀའ་བར་བརྟེན་ཞིབ་

འཇུག་གི་ལས་དོན་དེ་ཇི་ཙམ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ ཇི་འདྲ་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱེད་དགོས་སམ།

ལན། དེ་ནི་གོང་གི་དྲི་བ་བཞི་པའི་ལན་དང་ཕལ་ཆེར་མཚུངས་ཤིང་། སྲོལ་

རྒྱུན་གྱི་ཉམས་ཞིབ་དང་མཐའ་དཔྱོད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་དྲན་ཡུལ་ནས་ཡལ་བ་དང་། དེང་རབས་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཇི་བཞིན་གོ་རྟོགས་མེད་ཁར། ཞིབ་འཇུག་

དང་འབྲི་རྩོམ་གྱི་རྩལ་གཉིས་ཀ་འཛོམས་པ་ཞིག་དཀོན་པའི་དཀའ་ངལ་འདི་དུས་

ཡུན་ཐུང་ངུའི་ནང་སེལ་ཐུབ་པའི་མགྱོགས་ལམ་ཞིག་མ་མཐོང་། ཞིབ་འཇུག་གི་ གལ་གནད་དང་། དེའི་ཐབས་ལམ་བཅས་ཀྱི་སྐོར་བརྗོད་གཞི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བས་དྲི་བ་ འདིའི་ལན་དུ་བཀོད་རྒྱུ་ཡིག་ཚོགས་ཀྱིས་འཇིགས་པས་མ་སྤྲོས།

༦༽ བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གནྡྷི་དང། རིན་པོ་ཆེ་ལྟ་བུ་མཁས་པ་འགའ་ཤས་

ཀྱིས་དེང་གི་རིག་གསར་ལ་༼ཚན་རིག འཁྲུལ་རིག༽ དགག་པ་མཛད་ནས་དེ་དག་

གི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་མཇུག་འབྲས་ཀྱི་སྐོར་གསུངས་ཀྱང་ད་ལྟའི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རིག་

གསར་དོར་ནས་སྔ་མོའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་བསྐྱར་ལོག་རྒྱག་མི་སྲིད་པ་དང་། དེ་ནི་འཚོ་ གནས་དང་འབྲེ ལ ་བར་བསམ་བཞི ན ་ཡོ ད ་ན་ང་ཚོ ས ་རི ག ་གསར་དང་ལེ ན ་བྱེ ད ་ ཐབས་གཞན་ཞིག་དགོས་སམ། 389

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལན། “རིག་གསར་དོར་ནས་སྔ་མོའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་བསྐྱར་ལོག་རྒྱག་མི་

སྲིད་” ཅེས་པ་དཔྱད་གཞིར་སྣང་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་བམ་མི་རིགས་ཁྱོན་ཡོངས་ཀྱི་ཆ་ ནས་དེ་ལྟར་མི་སྲིད་པ་བདེན་དུ་ཟད་ཀྱང་། གང་ཟག་བྱེ་བྲག་པར་སྲིད་མཐའ་བཀག་

མི་ཐུབ། ད་ལྟའང་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཡུལ་ལུང་མང་པོའི་ནང་དེང་རབས་གོང་མའི་སྤྱི་

ཚོགས་དཔལ་ཡོན་གྱི་དྲི་ཙམ་ཡང་མ་གོས་པར་རང་འདོད་ཀྱིས་ཚན་རིག་དང་འཕྲུལ་

ཆས་སྤངས་ཏེ་སྲོལ་རྒྱུན་སོ་ནམ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་ཁ་རང་གསོའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་ཞིང་། གློག་ཤུགས་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་མི་བྱེད་མཁན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོད། དེ་འདྲའི་དཀའ་ཐུབ་

ལ་མ་བསྟེན་པར་འཕྲུལ་ཆས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཁག་བེད་སྤྱོད་བྱས་ཀྱང་བསམ་པའི་

འཁྱེར་སོ་དེང་རབས་ཀྱི་མ་བསླད་པར་སྲོལ་རྒྱུན་ཁོ་ནའི་ནང་གནས་པ་ནི་དེ་བས་ཧ་ ཅང་མང་བ་ཡོད།

“རིག་གསར་དང་ལེན་བྱེད་ཐབས་གཞན་ཞིག་དགོས་སམ།” ཞེས་པ་འདི་

གལ་གནད་ཆེ་བའི་དྲི་བ་ཞིག་རེད། རིག་གསར་དང་དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་ཁྲ་ཁྲ་

ཟིང་ཟིང་ཐམས་ཅད་བསྐྱུར་ཏེ་ཀུན་སྤངས་བྱ་བྲལ་བའི་ངོ་བོར་གནས་དཀའ་བ་བརྗོད་

མེད་ཀྱང་། རིག་གསར་གྱི་གནོན་ཤུགས་འོག་རང་གི་བསམ་བློའི་རང་དབང་བློས་ བཏང་མ་བྱས་པར་གཟུ་བོའི་རྣམ་དཔྱོད་དང་། བླང་འདོར་འབྱེད་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ནུས་ པ་ཉམས་པ་མེད་པའི་ཐོག རང་ཉིད་རིག་གསར་གྱི་འཁོལ་པོར་མ་སོང་བར། རིག་

གསར་གྱི་འཕྲུལ་ཆས་རང་གི་མཐུན་རྐྱེན་དུ་བཀོལ་ཐུབ་པའི་སྒོ་ནས་དང་ལེན་བྱ་རྒྱུ་ནི་

གཱནྡྷཱིས་ཀྱང་མ་བཀག ལར་ནས་སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཕྱིའི་དངོས་ པོས་མི་འབྱེད་པར། བསམ་པའི་འཁྱེར་སོ་ཁོ་ནས་འབྱེད་པ་དེ་མཁྱེན་དགོས།

༧༽ ང་ཚོའི་ཤེས་རྟོགས་ལྟར་ན། བཙན་བྱོལ་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་འདི་ཉིན་

བཞིན་ཉམས་དམས་སུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། སློབ་གྲྭ་དང། དགོན་པ། གཞིས་ཆགས་ཚང་ མའི་ནང་ཕྱིའི་འཛུགས་སྐྲུན་ཕུད་དེ་མིན་མི་འབོར་དང། ཤེས་ཡོན། སེམས་ཤུགས་

390

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སོགས་ཚང་མ་ཉམས་རྒུད་འགྲོ་བཞིན་ཡོད། དེ་ལྟར་ན་ལོ་ཉི་ཤུའི་རྗེས་བཙན་བྱོལ་

གྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྱུར་བའི་ཚོད་དཔག་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་སམ། དེ་དག་འབྱུང་ རྐྱེན་བཙལ་ནས་ང་ཚོས་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་དགོས་པ་གང་ཡོད་དམ།

ལན། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མི་འབོར་དང་། ཤེས་ཡོན།

སེམས་ཤུགས་བཅས་ཉམས་རྒུད་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་དངོས་དོན་ཡིན་མོད། དེ་

དག་གི་བྱུང་རྐྱེན་བཙལ་ནས་འགོག་ཐབས་ཡོད་ན་བྱེད་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། ཧ་ཅང་འགྲུབ་དཀའ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་ཏུ་སྣང་། འོན་ཀྱང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ ཚོགས་ཁྲོད་གོང་སྨོས་ཉམས་ཆག་ཁག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་འགོག་

ཐབས་དགོས་པའི་ཚོར་སྣང་ཞིག་རྒན་གཞོན་ཚང་མའི་ནང་སྐྱེ་འདུག་པ་དེ་རེ་བའི་ གཞི་རྟེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་འདྲའི་ཚོར་སྣང་གོང་མཐོར་སྤེལ་ཐབས་སྒོ་ཀུན་ནས་ འབད་བརྩོན་བྱ་གལ་མཐོང་། དེ་མིན་དེང་རབས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་རི་ གཟར་གྱི་འབབ་རྡོ་ལྟར་ཐུར་དུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་མིའི་བསམ་སྤྱོད་ལ་བཙན་ཐབས་སུ་ ལེགས་བཅོས་གཏོང་དཀའ་བར་མངོན།

༨༽ ད་ལྟ་བཙན་བྱོལ ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ནི ་ དབུ་མའི ་ ལམ་ཡི ན་ཞི ང།

རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ མཆོ ག ་གི ་ དགོ ང ས་གཞི ་ བདེ ན ་པའི ་ ཨུ་ཚུགས་ཡི ན ་པར་བརྟེན་དེ ་

གཉི ས ་བར་ཁྱད་པར་གང་ཡོ ད ་དམ། བོ ད ་རང་བཙན་ཡང་བདེ ན ་པའི ་ གནས་ ཚུལ་ཞི ག ་མ་མི ན ་ནམ། ཡང་ན་བདེ ན ་པ་གཞན་གང་དང་གང་གི ་ ཆེ ད ་ང་ཚོ ས ་ ཨུ་ཚུགས་བྱེ ད ་དགོ ས ་སམ།

ལན། དབུ་མའི་ལམ་ནི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། བདེན་པའི་ཨུ་ཚུགས་

ནི་ཐབས་ལམ་ཞིག་ཡིན་པས། དེ་གཉིས་བསྒྲུབ་བྱ་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རང་བཞིན་ལས། མཚུངས་བསྡུར་རམ་གདམ་ཁ་འོས་པའི་སྲིད་བྱུས་ཐ་དད་པ་གཉིས་མིན། དེ་སྔོན་ཕྱི་ ལོ་ ༡༩༩༠ ནང་མང་མོས་ཐག་གཅོད་འོས་བསྡུའི་སྔོན་འགྲོའི་ལམ་རིམ་སྐབས་ 391

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གདམ་བྱའི་དོན་ཚན་ནང་བདེན་པའི་ཨུ་ཚུགས་ཀྱང་གདམ་བྱ་གཅིག་ཏུ་བཀོད་འདུག་

པ་ཚུལ་མཐུན་མིན་ལུགས་སྐབས་དེར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱ་རྒྱུ་བྱུང་རུང་། འཛིན་སྐྱོང་ ནས་ཡིག་ཆ་འགྲེམས་སྤེལ་ཟིན་སྟབས། བཟོ་བཅོས་མ་ཐུབ་པར་ལུས།

བསྒྲུབ་བྱ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། དེ་སྒྲུབ་པའི་ཐབས་ལམ་བདེན་པ་དང་

འཚེ་བ་མེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འགལ་ཟླའི་ཕྱོགས་ལ་བྱམས་བརྩེའི་བསམ་པ་མ་འདོར་ བའི་ངང་རང་གི་མངོན་འདོད་ཨུ་ཚུགས་མཐར་སྐྱེལ་བྱ་རྒྱུ་ལ་བདེན་པའི་ཨུ་ཚུགས་

ཞེས་འབོད་ཅིང་། དེ་ནི་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ཁོ་ན་ལ་གོ་དགོས། བོད་རང་བཙན་ ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ བར་འདས་པའི་དུས་ཡུན་ཕལ་ཆེ་བའི་རིང་བདེན་པ་ཡིན་ཡང་། གྲོས་ མཐུན་དོན་ཚན་ ༡༧ ལ་མིང་རྟགས་བཀོད་པ་ནས་བཟུང་བདེན་པ་མེད་པར་གྱུར་

ཟིན། ད་ལྟའི་གནས་སྐབས་སུ་དངོས་དོན་དང་། ཁྲིམས་དོན། སྲིད་དོན་གསུམ་ཐད་

ནས་བོད་ཁམས་ཡོངས་རྫོགས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མངའ་ དབང་འོག་ཡོད་པ་དང་། དེ་ཁྲིམས་མཐུན་ཡིན་མིན་ནི་རྩོད་གཞི་ཅན་ཡིན་ནའང་། དེས་ད་ཡོད་ཀྱི་དངོས་དོན་ལ་བསྙོན་མི་ནུས། རང་བཙན་བསྐྱར་གསོ་བྱ་རྒྱུ་བྱུང་

རབས་དང་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཆ་ནས་བོད་མིར་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ནའང་།

དངོས་དོན་དང་སྲིད་དོན་གྱི་ཆ་ནས་ཐོབ་ཐང་དེ་བསྒྲུབ་ནུས་པའི་མཚོན་རྟགས་གང་ ཡང་མེད། དེས་ན་བོད་མིའི་ད་ཡོད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ལ་གཉིས་སྨན་དབུ་ མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལས་ལྷག་པ་ཞིག་མེད་ཅིང་། དེའི་སྒྲུབ་ཐབས་སུ་བདེན་པའི་

ཨུ་ཚུགས་ཀྱང་ལག་བསྟར་འོས་མོད། བདེན་པའི་ཨུ་ཚུགས་བྱེད་པོ་འོས་ཆོས་ཚང་ བའི་གང་ཟག་བོད་མིའི་ནང་རྙེད་དཀའ། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ ཀྱིས་བོད་དུ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་སྲིད་དོན་དང་། དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས། ཆོས་རིག ཤེས་ཡོན། འཕྲོད་བསྟེན། ཁོར་ཡུག་སོགས་གང་གི་ཆ་ནས་འོས་འཚམས་

མིན་པ་བདེན་པ་ཡིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་

392

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སུ་གསལ་བའི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཆ་རྐྱེན་ཡོངས་རྫོགས་ལག་བསྟར་ དགོས་པ་དང་། ལག་བསྟར་ཐུབ་པའང་བདེན་པ་ཡིན་པས། བདེན་པ་འདི་གཉིས་ཀྱི་ ཆེད་ང་ཚོས་ཨུ་ཚུགས་བྱེད་དགོས།

༩༽ དེང་སང་རང་རེ་ཆོས་ལུགས་པའི་ནང་དུ་ཡང་ནང་ཆོས་ནི་སྒེར་

གཅོད་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་ཞིག་དང་།ཆོས་པ་ཚོ་ནི་རང་ལྟ་མཆོག་འཛིན་ཆེ་བའི་

མི་སྣ་ཞིག་ཏུ་བརྩིས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་དེ་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་གནད་དོན་ཞིག་ ཏུ་མ་གྱུར་པའི་བར་ཡ་ང་སྙིང་རྗེ་མེད་པའི་དགག་རྒྱག་དང་འཐབ་རྩོད་བྱེད་དགོས་ ཟེར་བཞིན་འདུག་པས་དེར་དགོངས་ཚུལ་གང་ཡོད་དམ།

ལན། རང་རེའི་ཆོས་ལུགས་པའི་ནང་དེ་འདྲའི་བསམ་ཚུལ་ཡོད་མཁན་ཁོ་

བོས་ད་བར་མཐོང་ཐོས་མ་བྱུང་། སྤྱིར་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་ཆོས་གཉིས་ཀ་གང་ཟག་སྒེར་

སོ་སོས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་སྒྲུབ་ཀྱིས་འཛིན་དགོས་པ་ལས། དངོས་རྫས་ལྟ་བུ་སྤྱི་ལ་ དབང་བའི་བསྟན་པ་སྤྱི་མཚན་པ་ཞིག་འཇོག་རྒྱུ་མེད་པ་བདེན་ནའང་། མིའི་འགྲོ་བ་

ནི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་བརྟེན་པའི་སྲོག་ཆགས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ ཀ་སྤྱི་ཚོགས་དང་མ་འདྲེས་པར་གང་ཟག་སྒེར་གཅིག་གིས་ཡན་གར་ཡོང་ཐབས་

མེད་པ་མཐོང་ཆོས་སུ་གྲུབ། “ཆོས་ལུགས་དད་མོས་དེ་གང་ཟག་སྒེར་གྱི་གནད་ དོན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་པའི་བར་ཡ་ང་སྙིང་རྗེ་མེད་པའི་དགག་རྒྱག་དང་འཐབ་རྩོད་བྱེད་ དགོས་” ཞེས་ཆོས་མེད་དམར་པོའི་རིང་ལུགས་པ་ཞིག་གིས་བརྗོད་པར་འོས་ཀྱང་།

ཆོས་ལུགས་པར་ཁས་འཆེས་ཏེ་འདི་ལྟར་བརྗོད་ན་རང་ཉིད་ཆོས་ལུགས་པ་མིན་ པའི་དངོས་རྟགས་རེད། རིགས་རུས་དང་། གྲལ་རིམ་སོགས་ཀྱི་འགལ་ཟླ་ལས་ བྱུང་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྙོག་འཛིངས་ལ་ཆོས་ལུགས་དབར་གྱི་རྙོག་འཛིངས་སུ་

འཁྲུལ་པའམ། འཁྲུལ་དུ་འཇུག་སྟེ་དེ་ལ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བཟོད་བསྲན་མེད་པར་སྒྲོ་ བཏགས་པ་ནི་དེང་རབས་ཀྱིས་བསྐྲུན་པའི་རྨོངས་དད་ཅིག་ཡིན། ཆོས་པ་ཡིན་ན་

393

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཟོད་བསྲན་མེད་པ་མི་རུང་ཞིང་། བཟོད་བསྲན་མེད་ན་ཆོས་པ་ཡིན་མི་སྲིད་པའི་ དངོས་དོན་མ་རྟོགས་པར་ཆོས་དང་གང་ཟག་དབྱེ་བ་མ་ཆོད་པའི་བྱུང་རྒྱལ་བ་དེ་ རིགས་ཀྱིས་གོང་གསལ་གནས་ཚུལ་དེ་དག་བསམ་བརྗོད་བྱ་སྲིད།

༡༠༽ ད་ལྟའི ་ བོ ད ་མི འི ་ གྲངས་འབོ ར ་ལ་བསམ་ན་གྲྭ་བཙུན་གྱི ་ གྲངས་

འབོར་དེ་ཉུང་ངུ་མིན་པས་དེའི་ཐད་སེམས་ཕྲལ་མེད་མོད། གྲྭ་བའི་སྤུས་ཚད་ཀྱི་ ཕྱོགས་ནས་བློ་ཡིད་ཚིམ་པ་ཞིག་ཡོང་གི་མེད་པའི་ཐོག་དགོན་སྡེ་ཁག་ཏུ་ཡང་བརྟན་ ཆགས་རང་བཞིན་གྱི་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་དཀའ་ངལ་ཕྲད་བཞིན་འདུག་ པས། དེའི་ཐབས་ཐད་ཐབས་ལམ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ལག་ལེན་བསྟར་ན་བཟང་ངམ།

ལན། གནས་ཚུལ་འདི་ཆོས་དད་ཡོད་མཁན་ཡོངས་དང་། ལྷག་པར་རབ་

ཏུ་བྱུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཐུགས་སྣང་དང་དོ་ཁུར་ཤུགས་ཆེ་ངེས་པར་དུ་གནང་དགོས་

ཤིག་རེད། འོན་ཀྱང་ཁོ་བོར་ཐབས་ལམ་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ཅེས་མིག་འཕྲུལ་གྱི་ དབྱུག་པ་ལྟ་བུ་གང་ཡང་བསྟན་རྒྱུ་མེད། རིས་མེད་ཆོས་ལུགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་

ཚོགས་ཆེན་སྔ་རྗེས་མང་པོའི་ནང་ཐབས་ལམ་དང་མཛད་ཕྱོགས་ཇི་དགེ་གྲོས་ཆོད་ གྲངས་མང་འཇོག་གནང་ཡོད་པ་དེ་དག་ཕྱག་བསྟར་ཡོང་ཐབས་གནང་གལ་དང་།

དགོན་སྡེ་སོ་སོས་གྲྭ་བཙུན་གྱི་གྲངས་འབོར་ལ་གཙིགས་སུ་མ་བྱས་པར། སྤུས་ཚད་

ལ་གལ་ཆེར་བརྩིས་ཏེ་ཁྲིམས་སྒྲིག་དམ་ནོན། མཁན་སློབ་དགེ་བཤེས་རྣམས་ཀྱིས་

རང་རང་གི་མཛད་སྤྱོད་ཆོས་མཐུན་གྱི་ཐོག་གཞན་ལ་སློབ་སྟོན་ནན་ཟབ། རབ་བྱུང་ རྣམས་ལ་དགོས་མཁོ་ལས་ལྷག་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འབྱུང་ཁུངས་དང་བེད་སྤྱོད་ བཀག་འགོག་བྱ་རྒྱུ་བཅས་གལ་ཆེར་མངོན།

༡༡༽ དེང་སང་འགའ་རེས་བོད་ཀྱི་རབ་བྱུང་བའི་སྡེས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་

འགུལ་སྟེ། དཔེར་ན། སྐད་འབོད་བྱེད་པ་དང་། ཁྲོམ་སྐོར་བྱེད་པ་སོགས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ 394

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལས་འགུལ་ནང་མ་ཞུགས་ན་བཟང་རབས་བཤད་ཀྱི་འདུག ཡང་འགའ་རེས་གཉན་ འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་རབས་འདིར་བོད་མི་སྤྱི་བོ་གནམ་བསྟན་ཡོངས་ཀྱིས་ཕྱར་བ་གྲུ་ འདེགས་བྱེད་དགོས་ཟེར་གྱི་འདུག་པས་དེར་དགོངས་ཚུལ་ཅི་ཡོད་དམ།

ལན། སྟོན་པ་ཐུགས་རྗེ་ཅན་གྱིས་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་བྱ་བ་ནི་གཉིས་ཏེ། ཀློག་

པ་ཐོས་བསམ་དང་། སྤོང་བ་བསམ་གཏན་ནོ།། ཞེས་ཚིག་ཐག་ཆོད་པོས་བཀའ་

བསྩལ་བ་དེ་དག་ཚད་མར་འཛིན་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། གཉན་འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་ རབས་འདིར་བོད་མི་སྤྱི་བོ་གནམ་བསྟན་ཡོངས་ཀྱིས་ཕྱར་བ་གྲུ་འདེགས་བྱ་དགོས་ སྨོས་མེད་ཀྱང་། རབ་བྱུང་གིས་ཕྱར་གྲུ་འདེགས་ཕྱོགས་ཆོས་བཞིན་འདུལ་བ་བཞིན་

གནང་རྒྱུ་དེ་རང་མ་གཏོགས། འདུལ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བའི་བྱ་བ་གང་བྱས་ཕྱར་བ་ འདེགས་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་ཕྱར་བ་ས་ལ་འཕེན་པ་དང་ཁྱད་པར་མེད། སྐབས་རེ་མི་རིགས་ ཀྱི་མངོན་འདོད་མཚོན་ཆེད་ཁྲོམས་སྐོར་ལྟ་བུ་བྱེད་དགོས་བྱུང་ཡང་།

ཆོས་གོས་

རྣམ་གསུམ་སོགས་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་ཆ་ལུགས་མ་ཉམས་པའི་ངོས་ཞི་འདུལ་བག་ ཡོད་དང་བ་འདྲེན་པའི་སྒོ་ནས་གནང་རྒྱུ་ལས།

ཆས་གོས་ཡ་མ་ཟུང་མུ་ཅོར་སྐད་

འབོད་སོགས་ཀྱི་ལམ་ནས་རང་གཞན་ཀུན་གྱི་དགེ་རྩ་འཇོམས་བྱེད་ཁོང་ཁྲོའི་རྣམ་

འགྱུར་སྟོན་པ་བཅས་ནི་ཆབ་སྲིད་དང་མི་རིགས་ཀྱི་ལ་ཞེན་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ བསྟན་པ་གཉིས་ཀར་དེ་ལས་གནོད་ཚབས་ཆེ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད།

༡༢༽

རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ད་ལྟའི་བར་རྒྱ་གར་ནང་རིག་གཞུང་དང་

འབྲེལ་བའི་ཕྱག་ལས་གནང་ཞོར་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་དང་བགྲོ་གླེང་བྱེད་

མྱོང་བའི་ཉམས་མྱོང་གི་ཆ་ནས་རྒྱ་གར་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་མི་དང་། བོད་ཀྱི་ རིག་གནས་ལ་ངོས་འཛིན་ཅི་འདྲ་ཞིག་བྱེད་ཀྱི་འདུག་གམ།

ལན། རྒྱ་གར་ས་ཁྱོན་ཆེ་ཞིང་། མི་འབོར་ཧ་ཅང་མང་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་

ཡིན་སྟབས། རྒྱ་གར་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་བོད་མི་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་མཁྱེན་ 395

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྟོགས་ཡོད་མཁན་བརྒྱ་ཆ་ཧ་ཅང་དམའ། མཁྱེན་རྟོགས་ཡོད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་བོད་

མི་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་ལ་ཆེ་མཐོང་དང་དགའ་གུས་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཞིང་། བོད་ཀྱི་

རིག་གནས་ནི་རྒྱ་གར་གྱི་རྩ་ཆེའི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ད་ལྟ་རང་ཡུལ་དུ་ཉམས་ ཟིན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། བོད་སྐད་དང་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་བརྒྱུད་རྒྱ་གར་གྱི་རིག་ གནས་ཉམས་གསོ་བྱེད་དགོས་པའི་ཚོར་སྣང་གཏིང་ཟབ་ཡོད།

༡༣༽ ཆོས་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཐད་སྐྱེ་བོ་ཕལ་ཆེ་བས་དེ་གཉིས་འགལ་བ་ལྟ་

བུར་ལྟ་བཞིན་འདུག་ནའང་། འཇམ་མགོན་ས་པཎ་གྱིས། རིག་པས་དཔྱད་ན་ཆོས་ ལུགས་མི་འགལ་ཞིང་།། ཞེས་ཆོས་སྲིད་གཉིས་འགལ་བ་མེད་པར་གསུངས་པ་དང་། རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་ཀྱང་། དེ་སྔོན་བཀའ་ཁྲིད་ཐུགས་འགན་བཞེས་དུས་འཛི་སྐྱོང་

ཐམས་ཅད་བདེན་པ་དང་། འཚེ་བ་མེད་པ། ཡང་དག་པ། བཅས་ལྟ་གྲུབ་གསུམ་ གཞིར་བཞག་ནས་བསྐྱངས་གནང་ཡོད། དེས་ན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་དགོངས་པ་ བཞེས་ཕྱོགས་ག་འདྲ་ཡིན་ནམ།

ལན། སྟོན་པ་ཐུགས་རྗེ་ཅན་གྱིས་སྐབས་དེའི་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་པོའམ། སྲིད་

ཀྱི་མགོ་ཁྲིད་རྣམས་ལ་ “ཆོས་དང་མཐུན་པར་ཆོས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྲིད་སྐྱོངས་ཤིག” ཅེས་གསུངས་པར་གཞིགས་ན། ས་པཎ་གྱི་དགོངས་པའང་དེ་དང་བསྟུན་པར་སྣང་།

སྐྱེ་བོ་ཕལ་ཆེ་བས་ཆོས་སྲིད་འགལ་བར་ལྟ་བ་ནི་སྲིད་དོན་ནག་པོ་མ་གཏོགས། ཆོས་ མཐུན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཅིག་སྐྱོང་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཤེས་པའི་དབང་གིས་ཡིན། བོད་ཀྱང་

སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དབུ་བརྙེས་པ་ནས་བཟུང་། ཆོས་རྒྱལ་རིམ་བྱོན་གྱིས་ཆོས་

སྲིད་གཉིས་ལྡན་ནམ་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་ཚིག་དེ་དངོས་དོན་ལག་ བསྟར་ཐུབ་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་བེད་སྤྱོད་རྒྱུན་ཆགས་སུ་བྱས་ཡོད། ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ ངན་མེད་སྐུ་གཤེགས་པའི་རྗེས་ཉིན་བདུན་རྒྱལ་སྲིད་དགེ་འདུན་གྱིས་བསྐྱངས་པ་ 396

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དང་། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ ༡༠/༡༡ ནང་གསེར་གླིང་དུ་དགེ་སློང་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པས་ སྲིད་སྐྱོང་བ་སོགས་ཀྱི་བྱུང་རབས་ཡོད་པ་བཞིན། བོད་དུའང་ས་སྐྱ་དང་། རྒྱལ་ དབང་སྐུ་ཕྲེང་སོགས་དགེ་སློང་གིས་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་བའི་ལམ་སྲོལ་དར་བ་འདིས་

ཆོས་སྲིད་མི་འགལ་བའི་སྐབས་ཡོད་པ་ཅི་ནས་ཀྱང་ཁས་བླང་དགོས་ཤིང་། གཱནྡཱིས་ རྒྱལ་ཁབ་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་འཚེ་བ་མེད་པའི་ལམ་ཁོ་ནས་བསྐྱངས་ཐུབ་

པའི་དཔེ་མཚོན་གསལ་སྟོན་གནང་བ་དེས་ཀྱང་གོང་སྨོས་གནས་བབ་ལ་སྒྲུབ་བྱེད་ ཐོབ་ཡོད།

༡༤༽ ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཅུས་གསར་པ་དེའི་ཐོག་རིན་པོ་ཆེས་ ༡༩༨༤

ལོས་ནས་བཟུང་ཐབས་འཚོལ་གྱིས་མཐར་ ༢༠༠༤ ལོར་གྲོས་ཚོགས་བརྒྱུད་གཏན་ འབེབས་གནང་སྟེ་དེའི་འབྲས་བུ་ཡང་གཟེངས་སུ་ཐོན་བཞིན་ཡོད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟའི་

སྲིད་སྐྱོང་གིས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་མ་འོངས་ལས་དོན་གང་ནའང་འགྱུར་བ་གཏོང་ དགོས་ན་ཆོག་པའི་བཀའ་སློབ་ལུང་དྲངས་ཏེ། ཤེས་ཡོན་སྲིད་ཅུས་གསར་པར་

འགྱུར་བ་བཏང་ན་ཁྲིམས་སྲོལ་གྱི་སྒོ་ནས་དང་། རིན་པོ་ཆེའི་ངོས་ནས་དགོངས་ཚུལ་ གང་ཡོད་དམ།

ལན། མང་གཙོའི་ལམ་སྲོལ་ནང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་འོས་འདེམས་བྱས་པའི་

དབུ་ཁྲིད་སོ་སོས་རང་རང་གི་ལས་དུས་སྐབས་སྲིད་བྱུས་དང་ལས་འཆར་འགྱུར་བ་ གཏང་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་དང་འགན་དབང་ཡོད། ཕྲན་གྱི་གཏམ་བཤད་ལུང་དྲངས་མིན་ལ་

མ་ལྟོས་པར། ད་ལྟའི་འཛིན་སྐྱོང་གིས་འཛིན་སྐྱོང་སྔོན་མའི་སྲིད་བྱུས་དང་ལས་འཆར་ གང་ཡང་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས་གཟིགས་ཚེ། གཏོང་གནང་མཛད་ཤག་རེད། ད་ལྟའི་

“བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་གཞི་རིམ་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྲིད་བྱུས་” འདི་ནི་གྲོས་ཚོགས་ནས་

གཏན་ལ་ཕབ་པའི་ཁྲིམས་ནུས་ལྡན་པའི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་ཡིན་སྟབས། འགྱུར་བ་ནམ་ དགོས་གྲོས་ཚོགས་བརྒྱུད་གཏོང་གནང་མཛད་དགོས་ཁྲིམས་ཀྱི་དགོས་མཁོར་སྣང་། 397

༢༠༡༠ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་འཕྲིན་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཞུའི་གྲོས་འཆར་ཐོག་བགྲོ་གླེང་གནང་བའི་མཇུག་བསྡོམས་སུ་གནང་བའི་བཀའ་ཤག་གི་གསལ་ བཤད།

༈ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་ མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་འཕྲིན་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གྲོས་ འཆར་ཐོག་བགྲོ་གླེང་གནང་བའི་མཇུག་བསྡོམས་སུ་ གནང་བའི་བཀའ་ཤག་གི་གསལ་བཤད། ༄༅། །ཆེ ས ་མཆོ ག ་ཏུ་བཀུར་བར་འོ ས ་པའི ་ མཚུངས་མེ ད ་ཚོ ག ས་གཙོ ་

མཆོག གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཨང་༧པ་སྤྱི་ནོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་

པོའི་གསུང་འཕྲིན་རིན་པོ་ཆེ་དང༌། དེ་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གྲོས་འཆར་ཡིག་ཆ་ ཨང་ ༨ པ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གྲོས་ཚོགས་སུ་གྲོས་བསྡུར་རྒྱུན་རིང་གནང་བའི་མཇུག་ བསྡོམསསུ་གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

གསུང་འཕྲིན་ཧ་ཅང་ཞལ་གསལ་པོ་ཕེབས་འདུག་པས་དེ་ལ་གསལ་བཤད་

གྲོ ས ་བསྡུར་གནང་བའི ་ ནང་དུའང་བཀའ་འདྲི ་ མང་དག་ཅི ག ་ྋགོ ང ་ས་

ཞུ་མ་དགོས་པ་མ་ཟད།

མཆོག་ལ་ཐད་ཀར་ཞུས་པ་ལྟ་བུ་འདུག་པས་དེ་ཡིན་ན་ནི་བཀའ་ཤག་གིས་ྋགོང་ས་ མཆོག་གི་སྐུ་ཚབ་ཞུས་ནས་གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུའི་ནུས་སྤོབས་མེད།

དེ་ཙམ་མ་ཟད་སྐབས་བཅུ་བཞི་པའི་གྲོས་ཚོགས་འདིའི་ནང་གསལ་བཤད་

ཇི་ཙམ་ཞུས་ཀྱང་གསལ་པོ་ཆགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པའི་ཉམས་མྱོང་གཏིང་ཟབ་ཡོད། གལ་སྲིད་གསལ་བཤད་དང་རྒྱུ་མཚན་ཞུས་ནས་ལ་དག་རྒྱུ་ཡོདཔ་ཞིག་ཡིན་ན་ད་

རེས་གསུང་འཕྲིན་འདི་འདྲ་ཞིག་ཕེབས་དགོས་དོན་མེད། བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་ བྱུང་རིམ་དང་འགྱུར་འགྲོས་རྣམས་དུས་ནས་དུས་སུ་དྲི་བ་དྲིས་ལན་དང༌། གསལ་

398

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཤད། བགྲོ་གླེང༌། ཐ་ན་སྟོང་པའི་དུས་ཚོད་ཡན་ཆོད་ཀྱི་ལས་རིམ་འདྲ་མིན་བརྒྱུད་ བསྐྱར་ལྡབ་ཡང་ལྡབ། དམ་པའི་ཆོས་ལ་བརྒྱ་ཚར་གྱི་དཔེ་ལྟར་ཞུས་ཟིན་པ་ཡིན་

ནའང༌། སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་ཐུགས་དགོངས་མ་དྭངས་པའི་ཉེར་ལེན་ལ་བརྟེན་ནས་ད་

རེས་གསུང་འཕྲིན་འདི་ཕེབས་དགོས་བྱུང་བ་རེད། དེ་སྔོན་ཡང་གྲོས་ཚོགས་འདིའི་ ནང་ཞུས་མྱོང་བ་ལྟར་མདོ་སྨད་པ་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས། མངོན་གྱུར་རྟགས་

ཀྱིས་བདེན་པ་ངོ་སྤྲད་ཀྱང༌།། ངམ་ནག་བཞིན་གྱི་གཉེར་མ་མི་སངས་པ།། ཞེས་ སོགས་གསུངས་པ་དེ་ཐུགས་བདེན་པ་རེད་བསམ་གྱི་འདུག འོན་ཀྱང་གྲོས་ཚོགས་

ཀྱི་གལ་ཆེའི་དུས་ཚོད་ཞུས་ནས་གསལ་བཤད་ཞུ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསུམ་ ཡོད་པའི་དང་པོ་ནི། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་འདུའི་འགྲོ་ལུགས་ དང་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་པའི་ནང་གསེས་གསུམ་

པ་ལ་བརྩི་བཀུར་ཞུ་རྒྱུ་དང༌། གཉིས་པ་རྒྱ་ཆེ་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མཁྱེནརྟོགས་ཡོང་ ཆེད། གསུམ་པ་བྱུང་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆེད་དེབ་ཐེར་དུ་དགོད་རྒྱུ་བཅས་ཡིན།

ཐོག་མར་བཀའ་ཤག་ཏུ་ང་ཚོའི་གསལ་བཤད་ཆེད་སྤྱི་འཐུས་གསང་བའི་

ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཚོགས་གནང་ཡོང་བའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་ན་ལེགས་ཚུལ་བཀའ་མོལ་ བྱུང་སོང༌། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་གནས་ཚུལ་འགའ་ཤས་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་

པའི་མཚན་མཐོང་ལ་གནོད་པའང་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་རེད། བཙན་བྱོལ་བོད་མང་ གཙོའི་གཞུང་གི་སྒྲིག་འཛུགས་མཐོ་ཤོས་ཁྲིམས་བཟོའི་དབང་འཛིན་པ་སྤྱི་འཐུས་

ལྷན་ཚོགས་དང་དེའི་སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ཀྱི་མཚན་མཐོང་སྲུང་སྐྱོབ་ཞུ་རྒྱུ་བོད་མི་ཚང་ མའི་ལས་འགན་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་གནད་དོན་འདིའི་ཐོག་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བགྲོ་ གླེང་ལ་ཉན་པའི་མཐར་བཀའ་ཤག་གི་ངོས་ནས་གསང་བ་ཞུ་དགོས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་

གང་ཡང་ལྷག་མ་སོང་སྙམ་པའི་ཚོར་སྣང་བྱུང༌། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་གསང་བའི་ཚོགས་ འདུའི་ཆེད་དུ་རེ་སྐུལ་མི་ཞུ་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་ཡིན། 399

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག བཀའ་ཤག་གི་གསལ་བཤད་འདིའི་ནང་།

༡༽ བཀའ་ཤག་གི་སེམས་ཀྱི་ཚོར་བ་དང༌།

༢༽ ད་རེས་ཀྱི་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་འཕྲིན་གྱི་ནང་

དོན་ཁག་ཕེབས་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན།

༣༽ ཞི་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་ནས་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་

པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་བར་གྱི་འགྱུར་འགྲོས་དང་འཕེལ་རིམ།

༤༽ བགྲོ་གླེང་སྐབས་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་དགོངས་ཚུལ་ལ་གསལ་

བཤད་ཞུ་དགོས་ཁག

༥༽ གསུང་འཕྲིན་རིན་པོ་ཆེའི་དགོངས་དོན་སྙིང་པོ་གྲོས་ཚོགས་ནས་ད་

རེས་ཐག་གཅོད་ངེས་པར་གནང་དགོས་པའི་དོན་གནད་ཁག་བཅས་དོན་ཚན་ལྔར་ བསྡུས་ནས་སྙན་གསན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག དོན་ཚན་དང་པོ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་

སྤྱི་དང་ཁྱད་པར་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་སྡིངས་ཆའི་ཐོག་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་ གདོང་ལེན་ཞུ་རྒྱུ་མ་གཏོགས་སེམས་ཚོར་ལ་དོ་སྣང་དང་འགྲེལ་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་སྐབས་

དུས་དང་མི་འཚམས་པ་ཡིན་པ་གསལ་པོ་ཤེས་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་རྒྱུན་སྲོལ་ལས་

འདས་ནས་ད་རེ ས་སེམས་ཚོ ར་སྐོར་ཟུར་ཙམ་ཞིག ་མ་ཞུས་ཐབས་མེ ད་ཆགས་ སྟངས་ནི། བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་བཀའ་བློན་ཚོ་འཕྲུལ་འཁོར་གྱི་ མི་ (Robot) ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པ་ལས་དགའ་སྡུག་གི་བ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་

དགོངས་ཀྱི་མེད་དམ་སྙམ་པའི་དྭོགས་པ་བྱུང༌། དེར་བརྟེན་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་

རྣམ་པས་གསན་དགོངས་གནང་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ང་ཚོ་བཀའ་བློན་རྣམས་ཀྱང་ ཉོན་མོངས་མ་སྤངས་པའི་མི། འདོད་སྡང་རྨོངས་གསུམ་དང་བདེ་སྡུག་བཏང་སྙོམས་

ཀྱི་ཚོར་བ་ཡོད་མཁན་གྱི་གང་ཟག་ཤ་སྟག་ཡིན་ཞེས་ཞུ་འདོད་བྱུང༌། ད་རེས་གྲོས་

400

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚོགས་སུ་ཕེབས་པའི་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་གསུང་འཕྲིན་རིན་པོ་ཆེ་ ཉན་ཀློག་ཞུ་སྐབས་ཐོག་མའི་ཚོར་སྣང་དུ་གསུང་འཕྲིན་འདི་ྋགོང་ས་མཆོག་ཐུགས་

དགྱེས་ཚོར་ཆེན་པོའི་ངང་ནས་གནང་བ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་ཞེ་ས་མ་ཞུས་ན་ྋགོང་ས་ མཆོག་འ་ཆད་འུ་ཐུག་གིས་བཀའ་འདི་འདྲ་ཞིག་མ་ཕེབས་ཐབས་མེད་བྱུང་འདུག་

པས། ང་ཚོ་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོར་གཏོགས་པའི་བཀའ་བློན་ཚོས་ྋགོང་ས་

མཆོག་གིས་གསུང་འཕྲིན་འདི་འདྲ་བསྩལ་མ་དགོས་པའི་ཐབས་ཤེས་ཞུ་མ་ཐུབ་པ་ ནི་མི་གོ་མ་ཆོད་པ་ཞིག་ཆགས་སོང་བསམས་པ་དང༌། དེ་བཞིན་བགྲོ་གླེང་ལ་ཞིབ་

ཉན་ཞུ་སྐབས་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་མང་གཙོའི་ལམ་བཟང་བོད་མི་རྣམས་ལ་བཙན་ ཐབས་སུ་བསྩལ་བ་དེ་བྷོལཱནཱཐ་ཡིས་བྷསྨཱསུར་ལ་མཆོག་སྦྱིན་པའམ། བྱིས་པའི་ལག་

ཏུ་མཚོན་ཆ་སྦྱིན་པ་ལྟ་བུའི་གནས་བབ་ཅིག་བྱུང་མི་སྲིད་པ་མི་འདུག་སྙམ་པའི་ཐེ་ ཚོམས་དང་བཅས་མདོ་དོན་བློ་ཕམ་ཚད་མེད་བྱུང་སོང་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་བཞིན་

རྒྱུན་དུ་སྲིད་དོན་གྱི་ཚོགས་པ་མེད་པའི་གྲོས་ཚོགས་སུ་ཚོགས་མི་ཚང་མས་གཞུང་ འཛིན་དང་ཕྱོགས་འགལ་གཉིས་ཀའི་འགན་ཁུར་གནང་དགོས་ཀྱང༌། བཀུར་འོས་སྤྱི་

འཐུས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གིས་བདེན་དོན་གསུང་ན་འཛིན་སྐྱོང་ལ་སྤྲེལ་ལད་ཤོད་ཀྱི་ འདུག་ཟེར་བའི་མི་ཁ་དང་གནོན་ཤུགས་ལ་འཛེམས་ཟོན་གནང་སྟབས་གྲོས་ཚོགས་

ནང་བཀའ་ཤག་གྲོགས་མེད་གཅིག་པུ་ཡིན་པ་དང༌། བདག་ཉིད་བདག་གི་མགོན་ ཡིན་གྱི།། གསུངས་པ་བདེན་སྙམ་པའི་ཚོར་སྣང་ཡོང་གི་འདུག རྒྱུ་མཚན་དེ་ལ་ བརྟེན་ནས་ད་རེས་ཞུ་རྒྱུའི་གསལ་བཤད་འདིའང་ཨི་ཁུང་བརྡོལ་བའི་སྙིང་ནས་ཐོན་ པའི་མཆི་མ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་སྙན་ལ་འཇེབས་པ་

དང༌། ཐུགས་ལ་བབས་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་རེ་བ་ཆུང༌། གཅིག་བྱས་ན་རྗེ་གུང་ཐང་པ་ ལྟར། རྣམ་རྟོག་རླུང་གིས་མགོ་བོ་འཁོར།། སྙིགས་དུས་ཀྱི་སྤྱོད་པར་ཞེན་ཁ་ལོག། ཁ་ འཁྱལ་སྐྱུག་པ་འཆོར་ཉེ་བས།། རང་རང་གི་ན་བཟའ་ཕར་ལ་འཐེན།། ཞེས་ཞུ་དགོས་ 401

པའི་ཉེན་ཁ་འདུག

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་ལས་རྒྱུ་འབྲས་མི་སླུ་བའི་གནས་ཚུལ་

ཞིག་གསུངས་སོང༌། དེ་ནི་ཧ་ཅང་ཐུགས་བདེན་པ་རེད་སྙམ་པའི་ཡིད་ཆེས་གཏིང་ ཟབ་བྱུང༌། འདས་པའི་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་ཁ་ཤས་ནང་བོད་མིའི་སྤྱི་མཐུན་གྱི་ལས་ངན་

སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྣེ་མོར་གཏོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བྱས་ཤིང་བསགས་ པའི་ལས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ད་ལྟ་གཞིས་བྱེས་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱིས་མྱོང་བཞིན་པ་འདི་དང༌། ད་ལྟ་ང་ཚོ འི ་ སྒོ ་ གསུམ་གྱི ་ བྱེ ད ་སྤྱོ ད ་དང་སྤྱི ་ མཐུན་གྱི ་ ལས་གསོ ག ་སྟངས་ལ་

གཞིགས་ན། འབྱུང་འགྱུར་ཡང་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་བབ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོང་སྙམ་

པའི་དངགས་སྐྲག་དང༌། ད་ལྟ་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་འདི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཡང་ བོད་མིའི་བསོད་ནམས་ཀྱིས་ཨེ་འཁྱུན་སྙམ་པའི་བློ་དྭོགས་ཆེན་པོ་སྐྱེ་གཞིར་གྱུར་ ཀྱང་བྱ་ཐབས་བྲལ།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག དོན་ཚན་གཉིས་པ། ད་རེས་ྋགོང་ས་

མཆོག་གི་གསུང་འཕྲིན་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཕེབས་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་ཐུག་

པ་གྲོས་ཚོགས་འདིའི་ཚོགས་མི་ཚང་མས་གསལ་པོ་མཁྱེན་དགོས་པ་ནི་ཧ་ཅང་ གལ་གནད་ཆེ་ཞིང༌། བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་ངེས་པར་དུ་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་ པའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད།

བཀའ་ཤག་གིས་མཐོང་ཚུལ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ཞུས་ན། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧

ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༨ ཉིན་སྐབས་བཅུ་གཉིས་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་

ཀྱིས་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་དང༌། དེའི་སྒྲུབ་ཐབས་བཅས་ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་དུས་ནས་དུས་ སུ་ཐག་གཅོ ད ་མཛད་གནང་ཡོ ང ་བའི ་ གསོ ལ ་འདེ བ ས་ཨུ་ནན་གྱི ས ་ཞུས་གནང་

མཛད་པའི་རྗེས་ནས་ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་

དམ་འཛིན་ཐོག་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་གསོ་ཡོང་ཐབས་རྩལ་འདོན་གནང་བའི་

402

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འབྲས་བུར། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་བཟུང་ཐད་འབྲེལ་སླར་གསོ་བྱུང་སྟེ་འབྲེལ་མོལ་རིམ་

བྱུང་སྐབས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནས་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལངས་ ཕྱོགས་དང་བསམ་ཚུལ་ཁག་ལ་གུ་ཡངས་དཀྱེལ་ཆེས་དགོངས་བཞེས་ཀྱིས་གུ་

བཤང་ཇི་སྙེད་ཅིག་རིམ་བཞིན་མཛད་པ་དང༌། འབྲེལ་མོལ་གྱི་ཁོར་ཡུག་སྐྲུན་ཐབས་ ལ་སྐུ་ངལ་ཆེ་བཞེས་མཛད་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་བཙན་བྱོལ་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བོད་མི་

ཉུང་ཤས་ཀྱི་འདོད་བློར་མ་བབས་པའི་ཉེར་ལེན་ལས། སྤྱི་འཐུས་སྐབས་བཅུ་བཞི་

པའི་གྲོས་ཚོགས་སུའང་འདིའི་སྐོར་གླེང་སློང་དང་དྲི་བ་མང་དག་ཅིག་བྱུང་བ་ལ་གྲོས་ ཚོགས་ཚོགས་དུས་གཉིས་པར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༦ ཉིན་བཀའ་བློན་ ཁྲི་པས་གསལ་བཤད་རྒྱས་པ་ཞིག་ཞུས་པ་ནས་བཟུང་ཚོགས་དུས་རིམ་པའི་ནང་

སྐར་རྟགས་ཅན་གྱི་དྲི་བ་དྲིས་ལན་དང༌། བགྲོ་གླེང་བཅས་ཀྱི་སྐབས་མུ་མཐུད་གསལ་

བཤད་ཇི་ཙམ་ཞུས་ཀྱང་རྡོ་སྟེང་ཆུ་བླུག་ལྟ་བུ་ལས་མ་བྱུང་བའི་ཁར། ཚོགས་དུས་ བདུན་པ་ནས་བཟུང་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་ མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ལ་སྤྲད་པའི་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་

ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེདག་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་ བཞེད་དགོངས་ཀྱི་དབུ་མའི་ལམ་དང་མི་མཐུན་པ་དང༌། གལ་ཆེའི་ཡིག་ཆ་འདི་འདྲ་ གྲོས་ཚོགས་ནས་བཀའ་ཁྲོལ་མ་ཞུས་པ། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་མའི་ལམ་དང་

བཀའ་ཤག་གི་དབུ་མའི་ལམ་ཐ་དད་ཡིན་ཚུལ། ལྷག་པར་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་

བཞིན་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཞེདདགོངས་མ་ཡིན་པར་གཤམ་འོག་སྣེ་མོ་བ་རྣམས་ ཀྱིས་རང་འཚམས་ཀྱིས་བྱས་པ་ཡིན་ཚུལ་སོགས་ཀྱི་གཏམ་བཤད་སྦིར་གྲགས་

ཀྱིས་གྲོས་ཚོགས་སུ་གསལ་བཤད་དང་བགྲོ་གླེང་དགོས་པའི་གྲོས་འཆར་དང༌། དེ་ ལ་དགག་བྱ་སོགས་གླེང་མོལ་མང་པོ་བྱུང་ཞིང༌། སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུའང་འདིའི་སྐོར་

མང་ཚོགས་མགོ་བོ་རྨོངས་བྱེད་ཀྱི་བསྒྲགས་གཏམ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་བཅས་མཐའ་ 403

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དོ ན ་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ནང་༼གྲོ ས ་ཚོ ག ས་ལ་མ་བསྟན་པའི ་ ཡི ག ་ཆ་༽

ཟེར་བའི་འགོ་བརྗོད་འོག་གནས་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ཐོན་པ་དང༌། དེ་ཡང་ཕལ་ཆེ་བ་

ཞིག་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རེ་འགས་གོ་སྒྲིག་དང་མཐུན་འགྱུར་ལས་ཐོན་པ་ཡིན་ འདུག་སྟབས། གནས་ཚུལ་འདི་གྲོས་ཚོགས་རང་གི་ནང་བརྡར་ཤ་ཆོད་པའི་ཕྱི་

གསལ་ནང་གསལ་ཞིག་མ་བྱུང་ན་སྤྱི་ཚོགས་མགོ་བོ་རྨོངས་རྒྱུ་མ་ཟད། ལྷག་པར་ ྋགོང་ས་མཆོག་གི་བཞེངས་ཕྱོགས་ལ་སྤྱི་འཐུས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་མོས་མཐུན་

མེད་པ་ལྟ་བུའི་རྣམ་འགྱུར་ཐོན་ན་རྩ་དོན་ལ་གནོད་གཞི་ཆེན་པོ་ཡོང་རྒྱུར་བརྟེན། ད་

ལན་ཟབ་གསལ་འཁྲུན་ཆོ ད ་ཀྱི ་ གསུང་འཕྲི ན ་འདི ་ བསྩལ་དགོ ས ་བྱུང་བ་ཡི ན ་པ་ བཀའ་ཤག་གིས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག དོན་ཚན་གསུམ་པ། ཞི་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་

ནས་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་

འཆར་བར་གྱི་འགྱུར་འགྲོས་དང་འཕེལ་རིམ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་མ་མཁྱེན་ན་བར་ སྐབས་ཀྱི་ཟེར་སྒྲོས་རྣམས་ཀྱིས་མི་མང་མགོ་བོ་རྨོངས་གཞི་ཆགས་ཡོད། ལྷག་པར་

དེབ་ཆུང་དམར་པོ་དང་དེབ་ཆུང་སེར་པོ་གཉིས་ནམ་མཁར་འཕྱར་རེས་ཀྱིས་ྋགོང་ ས་ཆེན་པོའི་དབུ་མའི་ལམ།

བཀའ་ཤག་གི་དབུ་མའི་ལམ་ཞེས་སྙན་སྙན་འགྲིག་འགྲིག་གི་གསུང་བབ་

མང་དག་ཅིག་བྱུང་བར་བརྟེན། དེ་དག་གི་དྭོགས་པ་བསལ་བའི་ཆེད་དུ། བཀུར་འོས་

སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་མ་མཁྱེན་པ་དང༌། ང་ཚོས་ཞུས་མ་མྱོང་བ་ཞིག་གསར་དུ་ཞུ་རྒྱུ་ མེད་ཀྱང༌། ཐུགས་དྲན་གསོས་སླད་བསྐྱར་ལྡབ་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ཀ༽ ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༧ ལོར་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་ཨ་རིའི་

གྲོས་ཚོགས་སུ་བསྩལ་གནང་མཛད་པའི་ཞི་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་ནི་བོད་རྒྱ་མི་རིགས་ གཉིས་ཀྱིས་མཚོན་འཇིག་རྟེན་སྐྱེ་འགྲོ་ཡོངས་ཀྱི་འཕྲལ་ཕུགས་ཀྱི་བདེ་དོན་སླད་བོད་

404

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་ཕུགས་རྒྱང་གི་དགོངས་པའི་འཆར་སྣང་དང༌། བོད་རྒྱ་ཞི་མོལ་གྱི་ རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་ངོ་བོར་བཀའ་བསྩལ་བ་ཡིན་པ་དང༌། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་འགྲིགས་ ཆགས་ཡོ ང ་མི ན ་ལ་མ་ལྟོ ས ་པར་འཇི ག ་རྟེན་སྤྱི འི ་ བདེ ་ དོ ན ་དུ་ལག་ལེ ན ་བསྟར་

དགོས་པ་ཁག་ཡིན་པས་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་དང་ཐད་འབྲེལ་དེ་ཙམ་མེད་པ་ད་རེས་ གསུང་འཕྲིན་ནང་ཞལ་གསལ་བཀའ་གནང་འདུག

ཁ༽ ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ ལོར་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་སུ་བསྩལ་བའི་སི་ཏྲས་སྦག་

གི་གྲོས་འཆར་ནི་འབྱུང་འགྱུར་བོད་ཀྱི་གནས་བབ་སྐོར་སྐབས་དེར་འགྲོ་བཞིན་པའི་ ཞི་མོལ་གྱི་གྲོས་གཞིའི་ཚུལ་དུ་བསྩལ་བ་ཡིན་པས་ཞི་མོལ་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་

ཡོད། འོན་ཀྱང་རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་དེའི་ཐོག་གྲོས་མོལ་བྱེད་ཐབས་མེད་པའི་ཚིག་ཐག་

གཙང་གཅོད་བྱས་པར་བརྟེན་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༡ གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་ནང་༼མི་ རིང་བར་རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་ཁུར་ལེན་གསར་པའི་རིགས་མ་བྱུང་ཚེ་ངོས་ནས་སི་ཏྲས་

སྦག་ཏུ་བཏོན་པའི་གྲོས་འཆར་འདི་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པའི་འགན་ཁུར་གང་ ཡང་མེད།༽ ཅེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢ གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་ནང་༼ལོ་གསུམ་

གྱི ་ གོ ང ་དུ་བཏོ ན ་པའི ་ སི ་ ཏྲས་སྦག་གི ་ གྲོ ས ་འཆར་རང་བཞི ན ་ནུས་མེ ད ་ལ་གྱུར་ ཟིན།༽ ཞེས་གསལ་པོར་བཀའ་གནང་ཟིན་པ་ལྟར། དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་དང་ དབུ་མའི་ལམ་གྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཙམ་མ་གཏོགས་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་ གྲོས་གཞི་མིན་པ་གསལ་པོ་ཆགས་ཟིན།

ག༽ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་མཐུད་བྱུང་རྗེས་ཀྱི་གནས་

ཚུལ་ཁག་ལ་དགོངས་བཞེས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༤ གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་ནང་ ༼རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་གནས་པའི་ཐོག་ནས་

བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སེལ་ཐབས།༽ ཞེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༥ ལོའི་གསུང་འཕྲིན་ནང་ ༼རྒྱ་ནག་མི ་ དམངས་སྤྱི ་ མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི ་ སྒྲོ མ ་གཞི འི ་ ནང་གནས་རྒྱུ་འདོ ད ་ 405

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འདེམས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།༽ ཞེས་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༥ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡༨ ཉིན་འཛམ་གླིང་

གྲོ ས ་ཚོ ག ས་བོ ད ་དོ ན ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོ ག ས་པའི ་ ཚོ ག ས་ཆེ ན ་དུ་བསྩལ་བའི ་ གསུང་ བཤད་ནང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་ རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་བཙལ་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོའི་གསུམ་དུས་གསུང་

འཕྲིན་ནང་༼མ་འོངས་བོད་ཀྱི་མདུན་ལམ་ཁ་བྲལ་མིན་པར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་ མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་ནས་འཚོལ་ཐབས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།༽

ཞེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོའི་གསུམ་དུས་གསུང་འཕྲིན་ནང་༼བོད་རིགས་ཡོངས་ རྫོགས་གཅིག་གྱུར་གྱིས་རང་སྐྱོང་རྩ་ཁྲིམས་ནང་གསལ་བཞིན་མིང་དོན་མཚུངས་པ་

ཞིག་ཡོང་ཐབས་བྱེད་རྒྱུ།༽ ཞེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༧ ཉིན་ཨ་

རིར་གསེར་གྱི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་སྐབས་ཀྱི་གསུང་བཤད་ནང་༼རྒྱ་ནག་མི་ དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང༌། རྒྱནག་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་ནས་

བཏོན་པའི་བོད་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་སྐོར་ཤོག་བུ་དཀར་པོ་ཟེར་ བའི་ཡིག་ཆའི་ནང་དུ་ཞིབ་གསལ་འཁོད་པ་ལྟར་བོད་ལ་དོན་དང་ལྡན་པའི་རང་སྐྱོང་

ཞིག་བསྒྲུབ་ཐུབ་པའི་ཐོག་འབབ་དགོས།༽ ཞེས་དང༌། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༣ ཚེས་

༢༨ ཉིན་རྒྱ་རིགས་ཡོངས་ལ་བསྩལ་བའི་འབོད་སྐུལ་ནང་༼བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་

མིང་དོན་མཚུངས་པའི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་འཐོབ་ཐབས་བྱས་པ་ཡིན་དེ་ནི་ རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ནང་བོད་རིགས་ལྟ་བུའི་གྲངས་

ཉུང་མི་རིགས་ལ་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་གསལ་ཡོད།༽ ཅེས་དང༌། Nicholas D.

Kristof ནས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོར་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ནང་དོན་

༢༠༠༨ ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༧ ཉིན་ New York Times ནང་ཐོན་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནང་

༼༧གོང་ས་ཆེན་པོས་བོད་ལ་ས་གནས་མི་རིགས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་མིང་དོན་ མཚུངས་པ་ཞིག་བྱུང་ན་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་དང༌། དམར་ཤོག་

406

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚོགས་པའི་དབང་སྒྱུར་ལ་ཁས་ལེན་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་མེད། ང་ཚོའི་རྩ་དོན་ནི་བོད་ཀྱི་

ཆོས་དང༌། རིག་གཞུང༌། ལེགས་བྱང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་མ་གཏོགས། སྲིད་དོན་ མིན་ཞེས་ད་རེས་ཐེངས་དང་པོ་བཀའ་གནང་བྱུང༌།༽ ཞེས་འཁོད་ཡོད།

གོང་གསལ་གྱི་གསུང་བབ་དེ་དག་ནི་སི་ཏྲས་སྦག་གི་གྲོས་འཆར་ནས་

བཞེ ང ས་ཕྱོ ག ས་ཕྲན་བུའི ་ འགྱུར་གཏོ ང ་གནང་མཛད་རྒྱུའི ་ བརྡ་སྤྲོ ད ་གསལ་པོ ་ ཡི ན ་པ་འཛམ་གླི ང ་མཁྱེ ན ་ལྡན་ཡོ ང ས་ཀྱི ས ་གོ ་ རྟོགས་གནང་ཡོ ད པས་བཀུར་

འོ ས ་སྤྱི ་ འཐུས་རྣམ་པས་ཀྱང་ངེ ས ་པར་དུ་མཁྱེ ན ་རྟོགས་བྱུང་ཡོ ད ་པའི ་ ཡི ད ་ ཆེ ས ་ཡོ ད ། འོ ན ་ཀྱང་དགོ ས ་དབང་གི ས ་མཁྱེ ན ་རྟོགས་མ་བྱུང་བའི ་ ཚུལ་མཛད་ པ་ལ་ང་ཚོ ས ་ཞུ་ཐབས་གང་ཡང་མེད།

ང༽ ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡།༢ ནང་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་བདུན་པའི་

སྐབས་རྒྱ་ནག་མི ་ དམངས་སྤྱི ་ མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི ་ འབྲེ ལ ་ཡོ ད ་ནས་ྋགོ ང ་ས་

ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང༌། ཡུལ་གྱར་སྲིད་གཞུང་ཟེར་བའི་བཀའ་བློན་ཁྲི་ པས་སྐབས་རེ་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་རང་སྐྱོང་དང༌། སྐབས་རེ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་

རང་སྐྱོང་སོགས་ཚིག་བརྗོད་འདྲ་མིན་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་འདུག་ན་དགོས་འདུན་ངོ་

མའི་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཇི་ཡིན་གསལ་པོ་བཟོ་དགོས་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རྒྱ་ ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་། མི་རིགས་ས་གནས་རང་ སྐྱོང་གི ་ བཅའ་ཁྲི མ ས་ཀྱི ་ ཆ་རྐྱེ ན ་ཁག་གི ་ འོ ག ་བོ ད ་རི ག ས་ཡོ ང ས་ལ་མི ང ་དོ ན ་

མཚུངས་པའི ་ རང་སྐྱོང་ཡོ ང ་ཐབས་ཀྱི ་ བསམ་འཆར་ཡི ག ་ཆ་ཞི བ ་གསལ་ཕྱི ་ ལོ ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༣༡ ལ་རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གི་འབྲེལ་ཡོད་རྣམ་པར་སྤྲད་

ཡོད། ཡིག་ཆ་དེ་ནི་རྒྱུན་རིང་བསམ་ཞིབ་གོ་བསྡུར་ནན་པོ་དང༌། ཆབ་སྲིད་དང་ ཁྲིམས་དོན་གྱི་མཁས་དབང་བཀའ་སློབ་ཞུ་ཡུལ་རྣམས་ལ་གྲོས་འདྲི་མོལ་བསྡུར་དང་

འབྲེལ་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་ཞིབ་གཟིགས་ཀྱིས་ཐག་གཅོད་གནང་ 407

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཡིན། དེ་ལྟར་ཡིན་པའང་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་ཕྱི་

ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༤ ཉིན་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་སུ་བསྩལ་བའི་སྦར་སིལ་ གསུང་བཤད་ནང་༼ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༣༡ ཉིན་ང་ཚོས་བོད་རིགས་ ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་སྤྲད་

པ་ཡིན། བསམ་འཆར་ནང་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་སྐོར་གྱི་ང་ཚོའི་ལངས་ ཕྱོགས་ཇི་ཡིན་དང༌། རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་དགོས་

མཁོ་ཁག་ཇི་ལྟར་བཀང་ཐུབ་མིན་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད། ང་ཚོའིབསམ་འཆར་འདི་ དག་བོད་ཀྱི་དངོས་ཡོད་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ཁོ་ནར་དམིགས་ནས་ལྷག་བསམ་

རྣམ་དག་གིས་ཞུས་པ་ཡིན།༽ ཞེས་དང༌། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོའི་གསུམ་དུས་

གསུང་འཕྲིན་ནང་༼ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ལོར་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་མཐུད་བྱུང་བ་ནས་ བརྒྱུད་ལམ་གཅིག་དང་གྲོས་གཞི་གཅིག་གི་སྲིད་བྱུས་བཟུང་སྟེ་འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་ བརྒྱད་བྱས་མཐར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་སུ་གསལ་ བའི་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་ཆ་རྐྱེན་རྣམས་རང་སྐྱོང་བཅའ་ཁྲིམས་བརྒྱུད་

ལག་བསྟར་གྱིས་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ ཀྱི་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་ཞིབ་གསལ་སྤྲད་ཡོད།༽ ཅེས་བཀའ་གནང་ཡོད།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག བྱུང་རིམ་དང་རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་བརྟེན་

ནས་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་ འཆར་ཡིག་ཆ་དེ་དག

༡༽ ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་དགོངས་གཞི་རྨ་མེད་ཡིན་པ་དང༌།

༢༽ སི་ཏྲས་སྦག་གི་གྲོས་འཆར་དང་མི་མཐུན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ྋགོང་ས་

མཆོག་གི་དགོངས་གཞི་མིན་པ་བསྒྲུབ་མི་ཐུབ་པ། 408

༣༽ ྋགོང་ས་མཆོག་གི་དབུ་མའི་ལམ་དང༌། བཀའ་ཤག་གི་དབུ་མའི་ལམ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཞེས་ཐ་དད་གཉིས་མེད་པ་བཅས་ཚིག་ཐག་ཆོད་པོ་དང༌། སྐད་གསངས་མཐོན་པོས་ གྲོས་ཚོགས་འདིའི་ནང་གདེང་སྤོབས་དང་བཅས་ཏེ་སྙན་གསན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དེ་ཚོ་

བདེན་པ་མིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དང་དན་རྟགས་ཡོད་ན་ངེས་པར་དུ་གསུང་རོགས་གནང༌། དེ་ཚོ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་ལན་འདེབས་ཞུ་རྒྱུ་གྲ་སྒྲིག་ཡིན་ཞེས་ཞུ་རྒྱུ་ ཡིན།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག དོན་ཚན་བཞི་པ། ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གྲོས་

འཆར་ལ་བགྲོ་གླེང་སྐབས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་དྭོགས་འདྲི་ཁག་ལ་གསལ་བཤད་རེ་ ཟུང་ཞུ་རྒྱུའི་འབད་བརྩོན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

བཀུར་འོ ས ་སྤྱི ་ འཐུས་ཤི ག ་གི ས ་ྋགོ ང ་ས་ྋསྐྱབས་མགོ ན ་ཆེ ན ་པོ འི ་

གསུང་རྩོམ་སྔ་རྗེས་ཁག་གི་ནང་བོད་རང་དབང་གི་དོན་དུ་ཐུགས་སྨོན་མཛད་འདུག་ ཅེས་བདེན་ཚིག་སྨོན་ལམ་དང༌། བོད་ལྗོངས་ལྷ་སྲུང་འཕྲིན་སྐུལ། གསོལ་འདེབས་ བདེན་པའི་རྔ་སྒྲ་བཅས་ལུང་འདྲེན་མཛད་སོང༌། དེ་ལ་གསལ་བཤད་ཅིག་མ་ཞུས་ན་

མི་མང་མགོ་འཐོམས་པའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་ ཐུགས་བསམ་རྣམ་དག་དང་ཞལ་ཞེ་གཉིས་མེད་མིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་དྲང་རྒྱུ་ཞིག་

ཏུ་ཆགས་སྲིད་པ་རེད། ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་ལྟར་དབྱིན་སྐད་དུ་ (Freedom) དང་ (Independence) ཞེས་པའི་ཚིག་གཉིས་ཡོད་པའི་གོ་དོན་ཧ་ཅངཁྱད་པར་ ཆེན་པོ་ཡོད་པ་ལྟར་བོད་སྐད་དུའང་༼རང་དབང་༽དང་༼རང་བཙན་༽ཞེས་པའི་ བརྗོད་ཚིག་གཉིས་ཐ་དད་དུ་ཡོད། བར་སྐབས་མང་པོ་ཞིག་གིས་ཚིག་དེ་གཉིས་དོན་

གཅིག་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་སུ་བཟོ་ཐབས་ཀྱི་འབད་རྩོལ་མང་པོ་བྱས་ཡོད་ཀྱང༌། བརྡ་ སྤྲོད་དང༌། སྲིད་དོན་ཚན་རིག་གཉིས་ཀའི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་དགོངས་དོན་

ལྟར་ན་ཚིག་དེ་གཉིས་གཅིག་པ་བཟོ་ཐུབ་ཐབས་མེད། ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་རང་ བཙན་རྩོད་ཀྱི་མེད་ཅེས་བཀའ་གནང་བ་མ་གཏོགས་རང་དབང་རྩོད་ཀྱི་མེད་ཅེས་ 409

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནམ་ཡང་བཀའ་གནང་མེད། ང་ཚོས་ཉེ་བའི་ཆར་བེད་སྤྱོད་བྱས་པའི་འབྲེལ་མོལ་གྱི་ ཡིག་ཆ་ཁག་དང༌། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་གསུང་འཕྲིན་ཁག་གི་ནང་བོད་མིར་རང་

དབང་དགོས་པའི་གནས་ཚུལ་གསུངས་དང་གསུང་བཞིན་པ་ཡིན། གསུང་རྩོམ་ཁག་ གི་ནང་རང་དབང་ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་རང་བཙན་གྱི་གོ་དོན་ལ་འགྲེལ་ན་གཏན་ནས་མི་

འགྲིགས། བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་མཆོག་གིས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སྟངས་ལས་ལྡོག་

སྟེ་དཔྱོད་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་ཞིབ་ཏུ་གཟིགས་ན་བདེན་གསོལ་སྨོན་ཚིག་དང༌། བོད་

ལྗོངས་ལྷ་སྲུང་སྤྱིའི་འཕྲིན་སྐུལ་རྣམས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་གསལ་བསྒྲགས་ གནང་རྒྱུའི་གོང་ནས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་རུང༌། བདེན་གསོལ་སྨོན་ཚིག་

ནང༌། ཡོངས་རྫོགས་བོད་ལྗོངས་རང་བཙན་གཙང་མའི་དཔལ།། ཞེས་པ་དང༌། ལྷ་

མོའི་འཕྲིན་སྐུལ་ནང༌། རང་བཙན་དཔལ་ལ་རེ་བཞིན་རྟག་གནས་ན།། ཞེས་དང༌། བོད་

ལྗོངས་ལྷ་སྲུང་འཕྲིན་སྐུལ་ནང༌། ཆོས་སྲིད་རང་བཙན་གཙང་མའི་སྣང་བའི་དཔལ།།

ཞེས་གསུངས་ན་ཚིག་རྐང་མ་འགྲིགས་པ་དང༌། སྡེབ་སྦྱོར་ཉམས་པ། བརྗོད་མི་བདེ་ བ་སོགས་གང་ཡང་མེད་ཀྱང༌། དེ་ལྟར་མ་གསུངས་པར་༼རང་དབང་༽ཞེས་པའི་

ཚི ག ་ཁོ ་ན་བེ ད ་སྤྱོད་གནང་བ་ནི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་དགོངས་བཞེ ས ་ཐོག་མ་ནས་ ཐུགས་ཀྱི་གཏིང་དུ་ཡོད་པ་མཚོན་ཐུབ།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་

བོད་ཀྱི་གནད་དོན་འགྲིགས་ཆགས་ཡོང་མཚམས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགན་དབང་གང་ ཡང་བཞེས་རྒྱུ་མིན་པའི་སྐོར་གསུངས་ཡོད་ཀྱང༌། བསམ་འཆར་ཡིག་ཆའི་ནང་

འགན་དབང་བཞེས་རྒྱུ་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་འཁོད་འདུག་ཅེས་གསུངས་སོང༌། དེ་བདེན་པ་

མ་རེད། བསམ་འཆར་ཡིག་ཆའི་ནང་འབྱུང་འགྱུར་བོད་དུ་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་ ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མཚན་གནས་སམ་འགན་དབང་བཞེས་རྒྱུ་ཡིན་པའི་གནས་ཚུལ་གཏན་

ནས་འཁོད་མེད། བོད་དོན་འགྲིགས་ཆགས་ཀྱི་མཐའ་མའི་ཐག་གཅོད་ལ་བོད་མིའི་

410

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒྱབ་སྐྱོར་འཐོབ་ཆེ ད ་ཁོང་སྐུ་སྒེ ར ་གྱི ་ ནུས་པ་ཆ་ཚང་བེ ད ་སྤྱོ ད ་གནང་རྒྱུའི ་ དགོ ང ས་བཞེ ས ་གནང་གི ་ ཡོ ད ་ཅེ ས ་གསལ་བ་ནི ་ མང་ཚོ ག ས་ལ་གནས་ལུགས་

འགྲེལ་བརྗོད་དང་གོ་བསྐོན་གནང་རྒྱུའི་དགོངས་འཆར་ལས་འགན་དབང་བཞེས་ རྒྱུའི་དགོངས་པ་གཏན་ནས་མིན།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་

ཀྱི་དོན་ཚན་གསུམ་པ་ལུང་དྲངས་ཏེ་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་བཅའ་ཁྲིམས་དང་འགལ་ ཚུལ་བཀའ་གནང་སོང༌། ངེས་པར་དུ་ཐུགས་དྲན་གསོས་དགོས་པ་ཞིག་ལ། རང་ རེ འི ་ བཅའ་ཁྲི མ ས་ནི ་ མཚན་བྱང་རང་གི ་ ཐོ ག ་ནས་བཙན་བྱོ ལ ་བོ ད ་མི འི ་ བཅའ་ ཁྲིམས་ཡིན་པ་ལས། མ་འོངས་བོད་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་མིན་པ་གསལ་པོ་རེད། ཕྱོགས་

གཞན་ཞི ག ་ནས་ཞུས་ན་༼ཆོ ས ་སྲི ད ་ཟུང་འབྲེ ལ ་༽ཞེ ས ་པའི ་ ཚི ག ་རྐྱང་པ་དང་ འགལ་ཡོད་སྲིད་ཀྱང༌།

བཅའ་ཁྲིམས་ཆ་ཚང་གི་སྒྲོམ་གཞི་དང་སྙིང་དོན་ཆོས་

ལུགས་རིས་མེད་ཀྱི་ངོ་བོར་གནས་ཡོད། ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་སྐབས་བཅིུག་པའི་ གྲོས་ཚོགས་སུ་བསྩལ་བའི་བཅའ་ཁྲིམས་ཟིན་བྲིས་ནང་ཆོས་ལུགས་རིས་མེད་ཅེས་

འཁོད་ཡོད་ཀྱང་དེ་གྲོས་ཚོགས་སུ་ཐོན་མེད། འོན་ཀྱང་གྲོས་ཚོགས་ནས་བཅའ་

ཁྲིམས་སྤྱིའི་སྒྲོམ་གཞི་ལ་འགྱུར་བ་གང་ཡང་བཏང་མེད། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་ ཞུས་ན་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་ནི་མ་འོངས་པའི་བོད་དང་གཞིས་བཞུགས་བོད་མིའི་

ཁེ་ཕན་གྱི་སྐོར་གསུང་གི་ཡོད་པས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་བསྟུན་

དགོས་མེད། དེ་འདྲའི་མཚུངས་བསྡུར་གནང་ན་སི་ཏྲས་སྦག་གྲོས་འཆར་ནང་དུའང་

བཅའ་ཁྲིམས་དང་མི་མཐུན་པ་མང་པོ་ཡོད། མ་གཞི་ྋགོང་ས་མཆོག་གིས་༼ཆོས་ སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་༽ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་སྐམ་པོ་ལས། ལུང་རྟོགས་གི་ཆོས་འཛིན་

སྐྱོང་སྤེལ་གསུམ་གནང་རྒྱུ་ཐུགས་གལ་ཧ་ཅང་ཆེ་བ་བརྩི་གནང་གི་ཡོད། ལར་ནས་

ང་ཚོའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་གི་ཆོས་སྲིད་ཟུང་འབྲེལ་དེ་རྗེ་གུང་ཐང་པས། ཆོས་སྲིད་ཀྱི་ 411

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འབྱོར་པའི་ཉི་ཟླ་གཉིས།། གནམ་གང་ལ་ལྷན་གཅིག་འཛོམས་ཆེས་ན།། མུན་ནག་ཏུ་

འགྲོ་བ་ཨ་ཙ་མ།། རན་པ་ཞིག་བྱུང་བས་ཆོག་པ་ལ།། གསུངས་པ་ལྟར་ཆགས་རྒྱུའི་ ཉེན་ཁ་འདུག

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་གཞན་ཞིག་གིས་བསམ་འཆར་ནང་ྋགོང་ས་

མཆོག་དང་ྋགོང་ས་ཆེན་པོའི་དགོངས་གཞི་ཟེར་བའི་ཚིག་ཡང་ཡང་ཐོན་པ་འདིས་ ྋགོང་ས་མཆོག་རང་གིས་གནང་བ་མིན་པ་ཞིག་གསལ་པོ་རེད་ཅེས་གསུངས་སོང༌། དེ་ནི་བདེན་པ་རེད། བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་གཞན་ཞིག་གིས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིག་ཆ་

འདི་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་སྐུ་ཚབ་ལྷན་རྒྱས་ཀྱི་མཚན་ཐོག་ནས་ྋགོང་

ས་མཆོག་གི་བཀའ་དགོངས་གཞིར་བཟུང་གནང་བ་ཞིག་ལས་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་ མཚན་ཐོག་ནས་གནང་བ་མིན་པ་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་གྲགས་རེད། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་ མཚན་ཐོག་ནས་མ་གནང་ན་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་དགོངས་པ་དང་མི་མཐུན་པའི་ཁྱབ་

པ་ནམ་ཡང་བསྒྲུབ་མི་ཐུབ། ཡིག་ཆ་འདི་ནི་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་གྱི་བློན་ཆེན་ལ་

སྤྲད་རྒྱུ་ཡི ན ་པས་ྋགོ ང་ས་མཆོ ག་གི་མཚན་ཐོ ག་ནས་གནང་ཤེ ས ་ཐབས་མེ ད། མཁྱེན་གསལ་ལྟར་ཞི་བའི་དོན་ཚན་ལྔ་ནི་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་དང༌། སི་ཏྲས་སྦག་གི་ གྲོས་འཆར་ནི་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ལ་གནང་བ་ཡིན་པས་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་མཚན་

ཐོག་ནས་གནང་ཡོད། དེ་མིན་ ༡༩༧༩ ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་བར་འབྲེལ་མོལ་རིམ་པའི་ ནང་ཡིག་ཆ་སྤྲོད་ལེན་བྱས་པ་ཚང་མ་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་གི་འགོ་ཁྲིད་དམ། སྐུ་ཚབ་ ཚོགས་པའི་མཚན་ཐོག་ནས་སྤྲད་པ་མ་གཏོགས་ྋགོང་ས་མཆོག་གི་མཚན་ཐོག་ནས་

གནང་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད། འདི་རིགས་སྤྱིར་བཏང་ཤེས་བྱའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་ པས་ཚང་མས་མཁྱེན་གྱི་ཡོད་ཤག་བྱས་པ་ཡིན།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་སི་ཏྲས་སྦག་གི་གསུང་བཤད་ལ་རྒྱ་

ཕྱོ ག ས་ནས་ངོ ས ་ལེ ན ་མ་བྱས་པས་རང་བཞི ན ་ནུས་མེ ད ་དུ་སོ ང ་བ་ལྟར་ད་ལྟའི ་

412

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསམ་འཆར་གྱི་ཡིག་ཆ་འདིའང་རྒྱ་ཕྱོགས་ནས་ངོས་ལེན་བྱེད་ཀྱི་མེད་པས་རང་

བཞིན་ནུས་མེད་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད་དམ། ཞེས་བཀའ་འདྲི་གནང་སོང༌། དེའི་བཀའ་ལན་

ཞུ་མཁན་དེ་བཀའ་བློན་ཁྲི་པ་ཡིན་མིན་ཤེས་ཀྱི་མི་འདུག་ཀྱང་གྲོས་ཚོགས་ནང་ བཀའ་བློན་ཁྲི་པས་ལན་མ་ཞུསཐབས་མེད་རེད། སི་ཏྲས་སྦག་གི་གྲོས་འཆར་དང་ བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་བསམ་འཆར་ གཉིས་མཚུངས་བསྡུར་གནང་ཐབས་མེད། སི་ཏྲས་སྦག་གི་གྲོས་འཆར་ནང་མ་འོངས་

བོད་ཀྱི་གནས་བབ་དམིགས་བསལ་བ་ཞིག་གི་དགོས་འདུན་གནང་ཡོད་པ་ལས་རྒྱ་

ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྙིང་དོན་གཞིར་བཟུང་འཆར་

འགོད་གནང་མེད། ད་ལྟའི་བསམ་འཆར་འདི་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་མི་རིགས་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་ འཆར་འགོད་བྱས་པ་ཡིན་པས་རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱི་དང༌། རྒྱལ་ནང་ གཉིས་ཀར་ངོས་ལེན་མེད་ཙམ་བརྗོད་པས་འགྲིགས་ཐབས་མེད། ཁོང་ཚོས་ཡང་ན་

རྩ་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་ཀྱི་མིན་ཞེས་ལབ་དགོས་རྒྱུ་དང༌། ཡང་ན་ང་ཚོའི་ དགོས་འདུན་དེ་རྩ་ཁྲིམས་དང་མི་མཐུན་པའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ཡིན་ཞེས་ཆབ་སྲིད་དང་

ཁྲིམས་དོན་གཉིས་ཀར་འཕེར་བའི་ལན་ཞིག་བརྒྱབ་དགོས། དེ་མིན་ན་འཛམ་གླིང་

མང་ཚོགས་དང་རྒྱ་ནག་མང་ཚོགས་ཀྱི་མདུན་ཁུངས་འཁྱོལ་ཐབས་མེད། གོང་ གསལ་གྱི་ལན་གཉིས་པོ་གང་རུང་བྱུང་བ་ཡིན་ན། དེའི་སྐབས་རང་ཕྱོགས་ནས་

གདོང་ལེན་བྱེད་སྟངས་གྲ་སྒྲིག་ཡོད་མུས་ཡིན་པས་ད་ལྟ་འགྲེལ་བརྗོད་ཞུ་དགོས་མ་ མཐོང༌།

བཀུར་འོ ས ་སྤྱི ་ འཐུས་གཞན་ཞི ག ་གི ས ་ྋགོ ང ་ས་མཆོ ག ་གི ་ གསུང་

འཕྲི ན ་ནང་འབད་འབུང་བྱེ ད ་ཁུལ་ཞེ ས ་པའི ་ ཚི ག ་དེ ་ ལ་ཐུགས་མ་རངས་པ་ལྟ་

བུའི ་ བཀའ་མོ ལ ་ཞི ག ་གནང་བ་གོ ་ སོ ང ༌། དེ ་ ནི ་ གཅི ག ་བྱས་ན་ང་ཚོ ས ་གོ ་ ནོ ར ་ 413

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐེབས་པ་ཡིན་གྱི་རེད། ྋགོང་ས་མཆོག་གི་ཁེངས་སྐྱུང་གི་གསུང་ཚུལ་འདི་ལ་ ཟུར་ཟ་གནང་དགོས་དོན་མ་མཐོང༌།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་རྟོན་བཞིའི་འཇུག་ལྡོག་བཀའ་ཤག་

གིས་ཀྱང་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཀའ་གནང་སོང༌། ང་ཚོས་འཇུག་ལྡོག་གང་ཐུབ་ཞུ་རྒྱུའི་ འབད་བརྩོན་ཞུ་ཁུལ་ཡིན། ནོར་འདུག་ན་ཐད་ཀར་མཛུབ་སྟོན་གནང་རོགས་གནང༌།

བཀུར་འོ ས ་སྤྱི ་ འཐུས་དེ ས ་གསུང་འཕྲི ན ་ལ་བལྟས་ན་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་སྙན་ གསན་བྱུང་ཡོད་པ་གཟིགས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་གསུངས་སོང༌། དེའི་དགོངས་དོན་ངོ་མ་ ཇི་ཡིན་གསལ་རྟོགས་མ་ཐུབ། བཀའ་ཤག་གིས་ྋགོང་ས་མཆོག་ནག་ཁུང་ནང་ གཞག་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་ནམ་ཡང་ཞུས་ཀྱི་མེད།

ལར་ནས་ྋགོང་ས་མཆོག་བོད་ཀྱི་ཡུལ་མི་དཀྱུས་མ་ཞིག་ཡིན་དབང་དུ་

བཏང་ནའང་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་མཁྱེན་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་དགོས། ཡང་བཀའ་འདྲི་

ཕེབས་སྐབས་རང་གིས་གང་དྲན་བཤད་དགོས་པ་ལས་བརྟན་བཞུགས་ཕུལ་བ་ནང་ བཞིན་གནང་རྒྱུ་མེད་ཅེས་གསུངས་སོང༌། ཧ་ཅང་བདེན་པ་རེད། བརྟན་བཞུགས་ ཕུལ་བ་ནང་བཞིན་མ་ཡིན་པར་རྩོད་པ་རྒྱག་པ་ནང་བཞིན་རང་བྱས་ནས་བཀའ་

གནང་རོགས་གནང༌། ཡང་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆའི་སྐོར་གྲོས་ཚོགས་སུ་བགྲོ་གླེང་

དགོས་པའི་གྲོས་འཆར་སླེབས་སྐབས་བཀའ་བློན་ཁྲིཔས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག་ལ་ གསལ་བཤད་ཞུས་ཆོག བགྲོ་གླེང་བྱེད་ཀྱི་མིན་ཞེས་ཞུས་པ་རེད་ཟེར་བ་དང༌།

འབྲེལ་མོལ་ཐེངས་བརྒྱད་པའི་སྐབས་སྐུ་ཚབ་སྦྲེལ་པོས་ཚོགས་གཙོ་གཉིས་ལ་མ་ བཅར་བ་རེད་ཅེས་གོ་རྒྱུ་འདུག་སོགས་གསུངས་པའི་ཐད། བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་

མཆོག་གིས་གསལ་བཤད་གནང་གྲུབ་པ་ཡིན་ཙང་བསྐྱར་ཟློས་ཞུ་རྒྱུ་མིན། བཀུར་ འོས་སྤྱི་འཐུས་དེ་རང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དབུ་མའི་ལམ་བཤད་སྐབས་རྒྱལ་བ་རིན་

པོ་ཆེའི་མཚན་བེད་སྤྱོད་བཏང་ནས་བཀའ་དགོངས་ཡིན་ཞེས་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་པ་

414

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དང༌། རང་བཙན་བཤད་མཁན་རྣམས་རྒྱ་མིའི་སོ་པ་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་དང༌། ཡང་འདྲེ་ནང་ བཞིན་བརྩི་གི་འདུག་ཅེས་གསུངས་སོང༌།

དེ་ནི་བདེན་པ་རྩ་བ་ནས་མ་རེད། གལ་སྲིད་དེ་འདྲའི་གནས་ཚུལ་ངོ་མ་ར་

སྤྲོད་གནང་རྒྱུ་ཡོད་ན་སྨོས་མེད་དང་། དེ་མིན་གྲོས་ཚོགས་ནང་བཀའ་མོལ་གསུང་ སྐབས་ཕྲན་བུའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་པའི་ཐོག་ནས་གསུང་གནང་མཛད་ན་ཡག་པོ་

འདུག་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། དྲྭ་རྒྱ་ཁག་གི་ནང་ཡིག་ཆ་རྙིང་པ་ད་དུང་འདུག་ཅེས་གསུངས་པ་ དེ་བདེན་པ་རེད། བྱུང་རབས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་ནང་ཚང་མ་གནས་དགོས་པ་ཞིག་རེད།

ངས་དེ ་ སྔོན་ཡང་སྟོན་པ་ཐུགས་རྗེ ་ ཅན་གྱི ས ་ཆོ ས ་ཀྱི ་ འཁོ ར ་ལོ ་ རི མ ་པ་གསུམ་ བསྐོར་གནང་མཛད་པ་དེ་དག་གི་བརྗོད་བྱ་དང་བསྟན་དོན་ལ་མི་མཐུན་པ་ཆེན་པོ་

ཡོད་ཀྱང༌། ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་གསུང་སྐབས་སྔ་མ་སྔ་མ་སྡེ་སྣོད་ནས་ཕྱིར་བསྡུ་གནང་དགོས་

ཀྱི་ཡོད་མ་རེད་ཅེས་དཔེ་དང་བཅས་ཏེ་ཞུས་མྱོང༌། ཡང་བསམ་འཆར་ཡིག་ཆ་སྦྱོར་ དངོས་རྗེས་གསུམ་ཚང་བར་ངོས་འཛིན་གནང་གི་མེད་ཅེས་བཀའ་གནང་སོང༌། ངོས་

འཛིན་གང་གནང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་རང་དབང་རེད། ང་ཚོས་སྦྱོར་ དངོས་རྗེས་གསུམ་ཆ་ལག་དང་བཅས་པ་ཚང་བར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་དང་ཞི་

མོལ་གྱི་ལས་དོན་འབྲེལ་བ་མེད་ཅེས་བཤད་སོང་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་གོ་སོང༌།

ཕལ་ཆེར་ང་ཚོའི་གོ་ནོར་ཡིན་གྱི་རེད། གསུངས་ཡོད་ན་གནས་ཚུལ་དེ་བདེན་པ་མ་

རེད། ངས་དེ་འདྲ་ཞུས་མ་མྱོང༌། ཡང་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་སྲིད་བྱུས་གསལ་པོ་བཟོ་དགོས་ ཞེས་བཀའ་གནང་སོང༌། དེ་ནི་གསལ་པོ་ཡོད་པའི་ཁུལ་ཡིན།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་ལ་འགྱུར་བ་མེད་

ཀྱང༌། འབྲེལ་མོལ་ལས་རིམ་སྐོར་གྲོས་ཚོགས་ནང་བགྲོ་གླེང་གནང་མི་ཆོག་པ་མེད། གོ་བསྡུར་བྱུང་ན་ལེགས་ཚུལ་གསུངས་སོང༌། དེ་ནི་འབྱུང་འགྱུར་གནང་ཕྱོགས་ཇི་ 415

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགེ་དཔལ་ལྡན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཐག་ཆོད་གནང་རྒྱུ་རེད།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་མང་པོས་ད་རེས་གསལ་པོ་བཟོ་དགོས། འདྲི་

བརྩད་དང་ཉན་ཞིབ་མཐར་ཕྱིན་པ་གནང་དགོས་གསུངས་སོང༌། དེ་ལ་དགའ་བསུ་ཞུ་ རྒྱུ་ཡིན། མཐར་ཕྱིན་པ་གནང་རོགས་གནང༌། འོན་ཀྱང༌། བྱ་བཞག་གི་འདུན་གྲོས་ གཙུབ་ཤིང་ཟུང༌།། ས་མཚམས་མེད་པར་བརྡར་ཆེས་ན།། གཉིས་ཀ་འཚིག་པ་ཨ་ཙ་

མ།། དྲོས་ཐོག་ཏུ་བཞག་ན་ཆོག་པ་ལ།། གསུངས་པ་ལའང་དགོངས་པ་བཞེས་གནང་ རོགས།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་མང་པོས་འགྱོད་བཤགས་དང་འབྱུང་འགྱུར་ཡོ་

བསྲང་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་དགོངས་འཆར་མང་པོ་གནང་སོང་བ་དེ་ཚོ་ཚང་མར་གྲོས་ ཚོགས་ནང་དངོས་དོན་འཇིགས་ཞུམ་མེད་པར་བཀའ་གནང་ཐུབ་པར་ངོ་མཚར་ བསྔགས་བརྗོད་དང་རྗེས་སུ་ཡི་རངས་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

ཡང་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་ཤིག་གིས། གསུང་འཕྲིན་ནང་ཡི་གེ་མ་དག་པ་

དེ ་རང་འདུག ཀམ་པུ་ཊར་ནང་ཡིག་ནོ ར་གསུམ་ཤོར ་འདུག སྐུ་སྒེར ་

གཅིག་འདུག་གསུངས་སོང༌།

ཡི ག ་ཚང་དུ་མཛད་བྲེ ལ ་ཧ་ཅང་ཆེ ་ དབང་གི ས ་ཞི བ ་གཟི ག ས་གནང་ལོ ང ་མ་

བྱུང་བ་ཡི ན ་ཚོ ད ། གྲོས ་ཚོ གས་ཀྱི་ལས་རིམ་གསར་ཤོག ་པར་སྐྲུན་སྐབས་ནོར ་ བཅོ ས ་ངེ ས ་པར་དུ་གནང་རོ ག ས་གནང་ཞེ ས ་བཀུར་འོ ས ་ཚོ ག ས་གཙོ ་ མཆོ ག ་ ལ་རེ ་འདུན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོsག དོན་ཚན་ལྔ་པ། གསུང་འཕྲིན་རིན་པོ་

ཆེའི་དགོངས་དོན་སྙིང་པོ། ད་རེས་གྲོས་ཚོགས་ནས་ཐག་ཆོད་གསལ་པོ་དང་གཙང་ མ་གནང་དགོས་པའི་དོན་ཚན་གསུམ་ཡོད། 416

༡། ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་སི་ཏྲས་སྦག་གྲོས་འཆར་གྱི་ནང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དོན་རྒྱུན་འཁྱོངས་མ་གནང་བ་དང་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་ སྐྱོང་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་དེ་གྲོས་ཚོགས་ནས་དགོངས་སྐོར་བཀའ་ཁྲོལ་མ་ཞུས་ པར་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་འབྲེལ་ཡོད་ལ་སྤྲད་གནང་མཛད་པ་

དེ་དག་བཙན་བྱོ ལ ་བོ ད ་མི འི ་ བཅའ་ཁྲི མ ས་དང༌། སྒྲི ག ་གཞི ། མང་གཙོ འི ་ ལམ་ སྲོ ལ ། ཡང་ན་བཟང་སྤྱོ ད ་བཅས་དང་འགལ་བའི ་ རི ག ས་བྱུང་ཡོ ད ་དམ་མེ ད ། ཡོ ད ་ན་དེ འི ་ ཆེ ད ་འཛི ན ་སྐྱོང་བཀའ་ཤག་ལ་ཉེ ས ་པ་ཆད་པ་ག་རེ ་ གཅོ ད ་གནང་ མཛད་རྒྱུ་ཡི ན ་པ།

༢། འབྱུང་འགྱུར་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་ལས་རིམ་ཐད་བོད་མི་མང་སྤྱི་

འཐུས་ལྷན་ཚོ ག ས་ཀྱི ་ སྤྱི ་ མོ ས ་གྲོ ས ་ཆོ ད ་སྔ་རྗེ ས ་དགོ ང ས་དོ ན ་ལྟར་ྋགོ ང ་ས་ མཆོ ག ་གི ས ་དུས་ནས་དུས་སུ་ཡེ ་ ཤེ ས ་དབྱི ང ས་དཔྱད་ཀྱི ས ་སྔར་རྒྱུན་བཞི ན ་

ལམ་སྟོན་དང་འགན་བཞེ ས ་གནང་དགོ ས ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་དམ། ཡང་ན་ད་ཕྱི ན ་གནད་ དོན་འདིའི་ཐད་དཔལ་ལྡན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཐུགས་འགན་ གཙང་བཞེས་གནང་རྒྱུ་ཡིན།

༣། བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་ལམ་སྐོར་སླད་ཕྱིན་སྤྱི་ལྷན་ནས་ཐུགས་འགན་བཞེས་

རྒྱུའི་ཐག་ཆོད་བྱུང་ན་ད་ཕན་གྱི་གྲོས་ཆོད་ཁག་ཕྱིར་བསྡུ་དང༌། འབྱུང་འགྱུར་བྱེད་ ཕྱོགས་ལམ་སྟོན་གྱི་གྲོས་ཆོད་ཞལ་གསལ་ཞིག་འཇོག་དགོས།

ཅི་སྟེ་ད་དུང་ྋགོང་ས་ྋསྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོས་སྔར་བཞིན་ཐུགས་འགན་

བཞེས་དགོས་ཐག་ཆོད་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་སྔར་ཡོད་གྲོས་ཆོད་ཁག་ལ་མཇུག་ནོན་དང་ འབྲེལ་འབྱུང་འགྱུར་འདིའི་ཐད་གྲོས་ཚོགས་ནང་དགོས་མེད་ཀྱི་དྲི་བ་དང་གླེང་སློང་མི་ ཡོང་བ་དང༌། མང་ཚོགས་ལའང་གནད་དོན་འདིའི་སྐོར་དོགས་བསེལ་ངེས་ཀྱི་གསལ་ བསྒྲགས་ཞིབ་གསལ་ངེས་པར་དུ་གནང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་དགོས་ཀྱི་འདུག

417

བཀུར་འོས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག གོང་གསལ་ཐག་གཅོད་གནང་དགོས་དོན་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚན་ཁག་གི་རྒྱབ་ལྗོངས་བཀུར་འོས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་མ་མཁྱེན་པ་མེད་ཀྱང༌། ཐུགས་དྲན་གསོས་ཕྱིར་རགས་ཙམ་ཞུས་ན།

ཀ༽ ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢ ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་བཞག་པའི་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་

དུ། བོད་རྒྱའི་འབྲེལ་ལམ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པ་གསལ་ཡང་ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་

དགོས་གལ་དང་གནས་ཚུལ་ལ་གཟིགས་པས་ལམ་སྟོན་ཇི་གནང་ལ་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ ཚོགས་ཀྱིས་ཁ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་གཙང་མ་ཞུ་རྒྱུ་གསལ་ཡོད།

ཁ༽ ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༨ ལ་བཞག་པའི་སྤྱི་མོས་གྲོས་ཆོད་

ནང་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་དང་དེའི་སྒྲུབ་ཐབས་བཅས་ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་དུས་ནས་དུས་སུ་ ཡེ་ཤེས་དབྱིངས་དཔྱད་ཀྱིས་ཐག་ཆོད་མཛད་གནང་ཡོང་བའི་གསོལ་འདེབས་ཨུ་ ནན་གྱིས་ཞུ་རྒྱུ་དང༌། ྋགོང་ས་ཆེན་པོས་དུས་ནས་དུས་སུ་ཡེ་ཤེས་དབྱིངས་དཔྱད་ ཀྱིས་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་དང་དེའི་སྒྲུབ་ཐབས་སྲིད་བྱུས་ཐག་ཆོད་ཇི་གནང་ལ་མང་མོས་

ཐག་གཅོ ད ་འོ ས ་བསྡུའི ་ ལམ་ནས་གཏན་ལ་ཕབ་པ་དང་ཁྱད་པར་མེ ད ་པའི ་ ནུས་ ཤུགས་ལྡན་པ་བོད་མི་ཡོངས་ནས་ཚད་འཛིན་ཞུ་རྒྱུ་འཁོད་ཡོད། གྲོས་ཆོད་དེ་བོད་ གཞིས་བྱེས་རྒྱ་ཆེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་ལྟར་བཞག་པ་རེད། དེ་བཞིན་གྲོས་

ཚོགས་སུ་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པའི་གསུང་བཤད་དང༌། གྲོས་ཆོད་གཞན་དག་ཀྱང་ཅི་ རིགས་ཤིག་ཡོད་ཀྱངདུས་ཚོད་བསྲི་ཚགས་སླད་ཆ་ཚང་ཞུ་མ་དགོས་པ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

སླར་ཡང་གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་གནང་བར་བཀུར་འོས་ཚོགས་

གཙོ་མཆོག་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད། ང་ཚོས་རེ་འདུན་ཞུས་པ་དེ་དག་སྙན་

རྒྱབ་ཀྱི་ལྷག་པར་མ་སོང་བར་ཐག་གཅོད་ངེས་པར་གནང་རོགས་ཞེས་ནན་ཏན་གྱིས་ ཞུ་རྒྱུ་ཡིན། བཀྲིན་ཆེ།། 418

སེར་ཤུལ་ཁྲི་ཟུར་རིསློནབ་པོ ་ཐུབ་བསྟན་སྙན་གྲགས་མཆོ ག་ལ་བསྔགས་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་ ་དཔོ་ཆེ ན་ཟམ་གདོ ང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད། དད་གསུམ་པདྨ་རྒྱས་པའི་ཉིན་བྱེད།

༈ སེ ར ་ཤུལ་ཁྲི ་ ཟུར་རི ན ་པོ ་ ཆེ ་ ཐུབ་བསྟན་སྙན་གྲགས་ མཆོག་ལ་བསྔགས་པའི་རབ་ཏུ་བྱེད་པ་དད་གསུམ་ པདྨ་རྒྱས་པའི་ཉིན་བྱེད། ༄༅།། ཨོཾསྭསྟི། ཀུན་ཁྱབ་ཀུན་བྱེད་སྤྲོས་བྲལ་གཉུག་མའི་གཤིས།། ཤེས་དང་

ཤེས་བྱའི་སྒྱུ་འཕྲུལ་རབ་འབྱམས་སྤྲིན།། རྣམ་མང་རྣམ་པར་སྤྲོ་དང་བསྡུ་བའི་མགོན།། རིགས་ཀུན་རིགས་ཀྱི་བདག་པོས་ཤིས་པ་སྩོལ།། ཐུབ་བསྟན་བཤད་སྒྲུབ་བྱ་བས་

ལེགས་འཛིན་པའི།། སྙན་གྲགས་ས་གསུམ་ཁྱོན་ལས་ཡོངས་བརྒལ་ཞིང་།། ཆོས་ཀྱི་ ཡང་སྙིང་ཟབ་གསང་ཡིད་བཞིན་ནོར།། རྒྱལ་མཚན་རྩེར་མཆོད་འགྲོ་ལ་ཕན་བདེ་

སྦྱིན།། གང་གི་འཕྲིན་ལས་བསམ་མི་ཁྱབ་པའི་རླབས།། མཐའ་ཡས་འགྲོ་ཁམས་རྒྱ་ མཚོའི་རྗེས་གཡོ་བ།། བརྗོད་ལ་འཕགས་ཆེན་ཚོགས་ཀྱང་ངལ་གྱུར་ན།། ཚུ་རོལ་ མཐོང་བ་བདག་ལྟས་ཇི་ལྟར་གླེང་།། འོན་ཏང་ཐུན་མོང་འགྲོ་བའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ།། གསལ་

བའི་མཛད་པའི་ཆ་ཤས་ཉུང་ཟད་ཙམ།། དྭང་བས་བརྗོད་པའང་སྐལ་བ་བཟང་སྙམ་དུ།།

སྨྲ་བའི་འབབ་སྟེགས་དོན་ལྡན་སྒྲུབ་ལ་གཞོལ།། འགྲོ་བའི་གདུང་སེལ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་

པ་ཡིས།། མ་ཁྱབ་པའམ་ཉམས་པའི་ཕྱོགས་གང་དེར།། བརྩེ་ཆེན་སྙིང་རྗེས་བསྐྱོད་པའི་ སྙིང་སྟོབས་ཀྱིས།། གསལ་བའི་སྨོན་ལམ་རྒྱལ་སྲས་སྨོན་པའི་མཆོག། དེ་ལྟའི་རྣམ་ དག་སྨོན་པའི་མཐུ་སྨིན་པས།། གངས་ལྗོངས་རྒྱལ་བསྟན་རི་དབང་དུས་ཀྱིས་མཚོར།།

བྱིང་ཚེ་བཤད་སྒྲུབ་ལུས་སྟོབས་ཀྱིས་བཏེག་པའི།། ཁྱབ་འཇུག་རུས་སྦལ་གཟུགས་ཀྱི་ རྣམ་ཐར་བརྗིད།། རླབས་ཆེན་འཕྲིན་ལས་འོད་རླབས་འབར་བའི་གཟིས།། དུས་ཀྱི་

རྒུད་པའི་སྨག་རུམ་གཞིལ་དང་ལྷན།། སྙིགས་འགྲོའི་བདེ་སྐྱིད་པད་ཚལ་འབུམ་བཞད་ 419

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི།། གྲགས་པའི་དབྱངས་སྙན་ཕྱོགས་ཀྱི་བུ་མོས་སྒྲོགས།། དམ་པའི་ཡང་སྤྲུལ་ཧ་རི་

ཙན་དན་ལྗོན།། ན་ཚོད་ཡལ་འདབ་ཁོ་ལག་མ་རྫོགས་ཀྱང་།། ངོ་མཚར་ཡོན་ཏན་དྲི་ བསུང་འགོག་མེད་དུ།། སྐལ་ལྡན་གདུལ་བྱའི་དྲི་འཛིན་སེམས་པར་བྱས།། གཞོན་ནུའི་

དུས་ནས་མཚན་ལྡན་བཤེས་བསྟེན་ཏེ།། བསྟན་ལ་འཇུག་པའི་གོ་རིམ་མ་འཆོལ་བར།། ཚངས་སྤྱོད་བསླབ་པའི་ནོར་འཛིན་བརྟན་པའི་གཞིར།། གསན་བསམ་སྒོམ་པའི་སོ་ ནམ་སྒྲུབ་ལ་གཞོལ།། ཚུལ་གནས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་པའི་ཡར་ངོའི་འགྲོས།། མཁས་ བཙུན་བཟང་པོའི་ཆ་ཤས་ཡོངས་རྫོགས་ཤིང་།། འཆད་རྩོད་རྩོམ་པའི་འོད་དཀར་

འབུམ་འགྱེད་པའི།། སྔོན་མེད་ཟླ་བ་སྐྱེ་རྒུ་ཀུན་དའི་གཉེན།། བརྟན་མཁས་འདུལ་

འཛིན་ངང་པའི་ཁྱུ་ཚོགས་ཀྱིས།། ཡོངས་མཛེས་ཐེག་ཆེན་དར་རྒྱས་འདུས་སྡེའི་མཚོ།། བདེན་གཉིས་གཤོག་འདབ་ཡངས་པའི་ངང་པའི་རྒྱལ།། གང་གིས་ཉེར་བཟུང་བཤད་

སྒྲུབ་རླབས་ཕྲེང་འཕྱུར།། སྔོན་བྱོན་དུས་གསུམ་གཟིགས་པའི་སྐྱེས་བུ་ཡིས།། བྱང་

ཆུབ་ཕྱོགས་ཆོས་གྲངས་ཀྱི་གདན་རབས་སུ།། ལུང་རྟོགས་དཔལ་གྱིས་ཕྱུག་པའི་

འདུལ་འཛིན་ཞིག། བྱོན་པའི་ལུང་དོན་ཀུན་ལ་གསལ་བར་མཛད།། སྐྱེ་རྒུའི་བསོད་ ནམས་ཞིང་མཆོག་ཏུ།། བྱིན་རླབས་འབར་བའི་རྟེན་གསུམ་དང་།། ཉམས་དགའི་གཙུག་

ལག་ཁང་ཆེན་དག། བསིལ་ལྡན་འཛིན་མའི་རྒྱན་དུ་བསྐྲུན།། ནད་པ་དབུལ་འཕོངས་ མགོན་མེད་དང་།། རྐྱེན་ངན་གྱིས་གཙེས་དུཿཁ་ཡིས།། མནར་བ་རྣམས་ལ་བརྩེ་སེམས་

ཀྱིས།། སྦྱིན་པ་རྣམ་བཞིས་དབུགས་དབྱུང་མཛད།། སྣ་ཚོགས་ཤེས་བྱའི་སྐྱིད་ཚལ་

དུ།། གནའ་དེང་རིག་གཞུང་པདྨའི་ཚོགས།། ཡོངས་བཞད་ཤེས་ཡོན་སྦྲང་རྩི་ཡིས།། བློ་

གསལ་བུང་བ་ཚིམས་པར་མཛད།། རབ་ཡངས་ས་ཡི་གོ་ལ་འདིའི།། ཤར་ནུབ་ཡུལ་ གྲུ་རྣམ་མང་དུ།། གང་གི་ཞབས་སེན་འཁོར་ལོ་ཡིས།། ལེགས་ཚོགས་འབུམ་གྱི་རི་མོ་ བཀོད།། རྒྱལ་བའི་ཆོ་འཕྲུལ་རྗེས་དྲན་དུ།། རིས་མེད་གངས་རྒྱན་སྨོན་ལམ་ཆེ།། འཇམ་མགོན་རྒྱལ་བ་གཉིས་པ་ཡི།། མཛད་བཟང་སླར་གསོའི་གསོས་སུ་བསྒྲུབས།།

420

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་ཉམས་དགའ་བར།། བློ་གསལ་ལུང་རིགས་སྨྲ་བའི་ཚོགས།། ཟབ་ རྒྱས་གཞུང་ལུགས་རྒྱ་མཚོ་ཆེར།། ཅི་དགར་རྩེན་པའི་མཐུན་རྐྱེན་བསྐྲུན།། ཕྱོགས་

གླང་གྲགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ།། རྣམ་པར་དཔྱོད་སླད་དགུན་ཆོས་དང་།། མཁས་ རྣམས་ཐུབ་གསུང་ཟབ་རྒྱས་ཆོས།། བགྲོ་བའི་འདུན་ས་ཡངས་པར་ཕྱེ།། དེ་ལྟར་ཆོས་

སྤྱོད་ལྔ་ཕྲག་ཟུང་།། རྫས་ལས་བྱུང་བའི་བསོད་ནམས་གཞི།། འཁོར་ལོ་གསུམ་གྱི་བྱ་

བ་སོགས།། རྣམ་དཀར་མཛད་བཟང་གྲངས་ལས་འདས།། ཕྱག་ན་པདྨོ་ངུར་སྨྲིག་ འཛིན་པ་དང་།། བདེ་ལྡན་མགོན་པོ་མི་ཡི་གཟུགས་འཆང་བས།། བསྟན་པའི་མེ་རོ་ གསོ་བའི་དེད་དཔོན་དུ།། བསྔགས་པའི་དབུགས་དབྱུང་ཁྱོད་ཀྱིས་བདག་གིར་མཛད།།

ཆེར་སྙིགས་དུས་ཀྱི་རྒུད་ཚོགས་རྣམ་པར་བདོ་བའི་སྨག་རུམ་མུན་པའི་ཀློང་།། རྣམ་ འདྲེན་སྣང་བྱེད་ཉི་མས་ཡོངས་བཏང་ལུས་མེད་དཔུང་ཚོགས་ཅི་དགར་རྒྱུ།། རྣམ་གྲོལ་ འདུན་ཅན་མཐའ་དག་འཇིགས་དང་རྨོངས་པས་འགྲོ་བར་འཕྱན་པ་ན།། རབ་གསལ་ཟླ་

སྣང་གསར་པ་ཁྱོད་ནི་འགྲན་མེད་ངོ་མཚར་དངོས་བྱུང་ཉིད།། ཐུབ་བསྟན་བསིལ་ལྡན་ ལྗོངས་སུ་སླར་གསོ་བའི།། སྙན་གྲགས་བསྔགས་པའི་མེ་ཏོག་འཛིན་པ་གང་།། ཆོས་ཀྱི་ ༵ ཞིང་སར་ཆོས་ཚུལ་སྤེལ་བའི་སླད།། རྒྱལ་མཚན་བཞིན་དུ་ཞབས་པད་བརྟན་པར་ སྨོན།། ངོ་མཚར་བརྗོད་བྲལ་བརྗོད་པའི་བྱ་བའི་ཁུར།། ཀུན་རྨོངས་བློ་དམན་བློ་ཡི་

ཡུལ་མིན་ཡང་།། ནན་གྱིས་བསྐུལ་བའི་བསྐུལ་ངོ་མ་བཟློག་པར།། དྭང་བའི་ཡིད་ཀྱིས་

ཡིད་ལ་གང་ཤར་སྨྲས།། འདི་ལས་ཐོབ་པའི་རྣམ་དཀར་དལ་འབབ་རྒྱུན།། འགྲོ་བའི་ སྡུག་ཀུན་དྲི་མ་འཁྲུད་དང་ལྷན།། འཕྲལ་ཡུན་ཕན་བདེའི་ལོ་ཏོག་སྤེལ་བཞིན་དུ།། བླ་

མེད་བྱང་ཆེན་རྒྱ་མཚོར་གཞོལ་བར་སྨོན།། ཞེས་པ་འདིའང་རྫ་སེར་ཤུལ་དགོན་ཐེག་

ཆེན་དར་རྒྱས་གླིང་མཁན་ལས་ལྷན་རྒྱས་ནས་ལྷ་གོས་རྟེན་བཅས་སྐུལ་མ་མཛད་པ་

བཞིན། བོད་ཆེན་པོའི་རྒྱུད་དུ་སྐྱེས་པའི་བཙུན་གཟུགས་གདོང་དྲུག་སྙེམས་པའི་ལང་ ཚོར་འབོད་པས་དྭང་བས་སྦྱར་བའོ།། ཇཡ་ཇགཏ།། །། 421

འབའ་བ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོ ག་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་གསན་འཕྲལ་གནང་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད། བའི་ཐུགས་ཕམ་གྱི་གསུང་འཕྲིན།

༈ འབའ་བ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་ པའི་གནས་ཚུལ་གསན་འཕྲལ་གནང་བའི་ ཐུགས་ཕམ་གྱི་གསུང་འཕྲིན། ༄༅།། “འབའ་བ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་ལགས་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་

གནས་ཚུལ་དེ་གོ་ནས་སེམས་ཕམ་པོ་བྱུང་། སྤྱིར་བཏང་ཁོང་རང་དགུང་ལོའི་ ཆ་ནས་བྱས་ན། དགུང་ལོ་ཧ་ཅང་མཐོ་པོ་རེད། ཡིན་ནའང་ད་དུང་ལོ་ཁ་ཤས་ ཤིག་བཞུགས་ཐུབ་ན་ཕན་ཐོགས་ཡོང་གི་རེད་བསམས་པའི་རེ་བ་ཞིག་ཡོད་ པས། གློ་བུར་ཞིག་ལ་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པ་བྱུང་འདུག

འབའ་བ་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་མཆོག་བོད་རིགས་ཀྱི་ནང་ནས་ཤེས་

ཡོན་དང་། འཇོན་ཐང་། དེ་བཞིན་ལྷག་བསམ་བཅས་ཀྱི་ཆ་ནས་འབུར་དུ་

ཐོན་པའི་མི་སྣ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་གསར་བརྗེའི་ ལམ་དུ་འགྲོ་ཐུབ་པ་ཞིག་དང་། ལྷག་པར་དུ་མཀ་སེའི་ལྟ་གྲུབ་སྐོར་ལ་ཆེད་

དུ་བཀར་ནས་རྩོ ད ་སྒྲུབ་དངོ ས ་པོ འི ་ རི ང ་ལུགས་སྐོ ར ་ལ་མཐར་ཕྱི ན ་པའི ་ མཁས་པ་བོད་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད། རྒྱ་མི་དང་ཨུ་རུ་སུའི་ནང་ལའང་ཁོང་དང་ མཉམ་པ་དེ་འདྲ་དཀོན་པོ་ཡིན་གྱི་རེད། ཡང་སྒོས་མི་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཞེན་ནི་

བསམ་བརྗོད་ལས་འདས་པ་ཞིག་ཡོད་རེད། དེའི་དབང་གིས་ཁོ་རང་གི་སྐུ་ ཚེ འི ་ ནང་ལ་ལོ ་ མང་བཙོ ན ་ཁང་ནང་བཞུགས་དགོ ས ་པའི ་ གནས་སྟངས་ བྱུང་བ་རེད། 422

༸སྐྱབས་༸མགོན་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་སྒྱུར་གྱི་ཚུལ་དུ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་སྐབས་ལ་ཧ་ལས་པའི་ཞབས་འདེགས་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་མཁན་ཞིག་དང་། མི་ སྒེར་གྱི་ཆ་ནས་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེས་ཐུགས་བློས་ལིང་འགེལ་གནང་ཆོག་

པའི་མི་ཞིག་བྱུང་བ་རེད། ཁོང་རང་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་དགའ་ཞེན་ཧ་ལས་ པའི་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་མཁན་ཞིག་རེད། ༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐོར་ལ་ བཀའ་མོལ་ཞུས་པའི་སྐབས་ལ་ལམ་སེང་མིག་གཞའ་འཁོར་ཡོང་མཁན་ ཞིག་ཡོད།

ང་རང་སྒེར་ལ་ཆ་བཞག་ནའང་། རྒྱུན་རིང་པོའི་བར་དུ་གྲོགས་པོ་བློས་

ཐུབ་བྱས་ནས་བསྡད་པ་རེད། དངོས་སུ་ཐུག་པ་དེ་ཐེངས་གཅིག་གཉིས་ཤིག་ མ་གཏོགས་བྱུང་མེད། ཡིན་ནའང་ཐུག་པའི་སྐབས་ལ་ཉིན་མཚན་སྦྲེལ་ནས་

སྐད་ཆ་བཤད་དེ་གནས་ཚུལ་མང་པོའི་ཐོག་ལ་གོ་བསྡུར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། མ་

ཐུག་པའི་སྐབས་ལའང་བརྒྱུད་ལམ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གོ་བསྡུར་བྱས་པ་ ཡིན། ལྷག་པར་དུ་གཉིས་སྨན་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཞིབ་ཚགས་གཏན་

འབེབས་བྱེད་པའི་སྐབས་ལ། རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་

ཁྲིམས་ཀྱི་གོ་དོན་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དབུ་ཁྲིད་ཚོའི་དགོངས་པ་བཞེས་ ཕྱོགས་དེ་འདྲ་མང་པོ་ཞིག་གི་ཐོག་ལ་ང་ཚོས་དོན་མ་རྟོགས་པ་རྣམས་ཁོང་ རང་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་ནས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་རེད།

ཁོ ང ་གི ས ་ག་དུས་ཡི ན ་ནའང་བོ ད ་མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ གནད་དོ ན ་འདི ་ ཐག་

གཅོད་ཅིག་ཡོང་ཐུབ་པ་ཞིག་དང་། ༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་བོད་ལ་༸ཞབས་

སོར་འཁོད་ཐུབ་པ་ཡོང་རྒྱུའི་ཆེད་དུ་ཧ་ཅང་གིས་སེམས་ཤུགས་དང་ལྷག་ བསམ་ཆེན་པོ་ཡོད་མཁན་ཞིག་རེད། ཐོག་མར་བརྒྱད་ཅུ་གྱ་གྲངས་ནས་ བོད་རྒྱ་ཞི་མོལ་འགོ་ཚུགས་དུས་ནས་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་མི་ཞིག་ཆགས་

ཡོད་འདུག དེར་བརྟེན་ཁོང་རང་གི་སྐུ་ཚེའི་རིང་ལ་སྤྱིར་བཏང་མཀ་སེའི་ 423

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རིང་ལུགས་སྐོར་དང་། དེ་བཞིན་སྤྱིའི་ཚན་རིག་སྐོར། ལྷག་པར་དུ་མཀ་

སེ འི ་ ལྟ་གྲུབ་ཐོ ག ་ནས་མི ་ རི ག ས་ཀྱི ་ གནས་བབ་བཅས་ཀྱི ་ ཐོ ག ་ལ་ཡི ག ་ འཇོག་རྒྱ་ཆེན་པོ་གནང་མཁན་ཞིག་རེད།

སྤྱིར་བཏང་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཕུན་ཚོགས་དབང་རྒྱལ་ལ་ལྟ་ཚུལ་

འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ཚོད། དེ་སུ་ལ་ཡིན་ནའང་ཡོང་ཆོག་པ་དང་ཡོང་ བཞིན་པ་ཞིག་རེད། འོན་ཀྱང་དོན་དམ་གྱི་ཆ་ནས་ཁོ་རང་གིས་མི་ཚེ་གཅིག་

གི་ཕྱག་ལས་གནང་སྟངས་དེ་ཚོ་ཁོ་རང་གི་མི་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཞིབ་ཚགས་ པོ་གཟིགས་པ་ཡིན་ན་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་མཁྱེན་རྟོགས་ཡོང་ཐུབ་པ་ཞིག་ རེད། དེར་བརྟེན་དེ་རིང་ཁོང་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པ་དེ་ལ་བློ་ཕམ་དང་། ཁོ་རང་གི་

བྱས་བསགས་སྡིག་ལྟུང་བྱང་ནས་སླར་ཡང་བོད་མི་ཚད་ལྡན་ཞིག་ལ་སྐྱེ་བ་

ལེན་པ་དང་། བོད་མི་རིགས་ལ་ཞབས་འདེགས་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡོང་བའི་ སྨོན་ལམ་རྒྱག་གི་ཡོད།” ཅེས་གསུངས།།

424

ཞབས་བརྟན་གསོ བས་བདུད་རྩི འི་བུམ་བཟང་། སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིནལ་པོ་འདེ ་ཆེའི་གསུང་རྩོ མ་དང་གསུང་བཤད།

༈ ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་བདུད་རྩིའི་བུམ་བཟང་། ༄༅།། རྟག་བརྟན་མི་འགྱུར་རྡོ་རྗེའི་དབྱིངས་ཀྱི་ཁམས།། བཞིན་ལག་

མཚན་དཔེའི་ལང་ཚོར་གྲོལ་བའི་གཟིས།། མཐར་བྱེད་མུན་ཚོགས་བཅོམ་

པའི་སྣང་བ་འབུམ།། སྐལ་ལྡན་གདུལ་བྱའི་གསོས་སུ་འབར་གྱུར་ཅིག། བསོ༵ད་ ནམ༵ས་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་གཉིས་རིང་གོམས་པས།། སྤངས་རྟོགས་མཐར་ཕྱིན་ ༵ ་པ༵་ས་གསུམ་ན།། སྐུ་བཞིའི་ནོར་བུའི་མཛོད།། བདག་གིར་མཛད་པའི་གྲགས

ཡོངས་ཁྱབ་རྗེ་བཙུན་བླ་མར་གསོལ་བ་འདེབས།། མཁྱེན་རབ་འོད་རྣོན་ཆ་ ཤས་ཕྲ་མོས་ཀྱང་།། སྐྱེ་རྒུའི་རྨོངས་མུན་ཡོངས་བཅིལ་སྣང་བ་ཡིས།། དྲན་ དབང་རྒྱུ་སྐར་མི་མངོན་དབྱིངས་འགོད་པའི།། མཁས་མཆོག་རྟ་བདུན་དབང་

པོ་ཞབས་བརྟན་ཤོག། རྣམ་དག་ངེས་འབྱུང་ཀུན་བཟོད་ཡངས་པའི་གཞིར།། བསླབ་ཚིག་བང་རིམ་མངོན་པར་མཐོ་བའི་སྤོར།། བརྟན་མཁས་ཉི་ཟླའི་རྣ་ ཆས་ཉེར་མཛེས་པའི།། སྡོམ་བཙུན་ལྷུན་པོའི་དབང་པོར་ཞབས་བརྟན་ཤོག། བྱམས་བརྩེ་ལྷག་བསམ་དཔུང་པ་བརྟན་པོ་ཡིས།།

མཁའ་ཁྱབ་འགྲོ་ཀུན་

སྒྲོལ་བའི་ཁུར་ཆེན་པོ།། ཡོངས་བཟུང་རླབས་ཆེན་སྤྱོད་མཆོག་རྒྱ་མཚོ་ལ།།

ཞུམ་མེད་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ཞབས་བརྟན་ཤོག། བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་ཆོས་

ཀྱི་ཕུང་པོ་ཡི།། དགོངས་བཅུད་ཟབ་དང་རྒྱ་ཆེའི་ལམ་གྱི་གནད།། མ་ནོར་མ་ འདྲེས་གསལ་བར་འདོམས་མཁས་པའི།། ཟླ་མེད་སྟོན་པ་ཆེན་པོ་ཞབས་

བརྟན་ཤོག། མ་རྟོགས་ལོག་རྟོག་ཐེ་ཚོམ་དྲྭ་བ་ཀུན།། རྣམ་དག་རིགས་ཚུལ་

རལ་གྲིའི་འཕྲུལ་འཁོར་གྱིས།། གཅོད་ལ་ཕྱོགས་གླང་ཡབ་སྲས་རྗེས་འགྲོ་ 425

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བའི།། རིགས་པའི་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་ཞབས་བརྟན་ཤོག། དབྱངས་ཅན་

མགྲིན་པར་རོལ་པའི་ངག་གི་རྩལ།། ཉམས་འགྱུར་སྙན་རྒུའི་ཁོ་ལག་རྫོགས་

པའི་གདངས།། མཁས་ཀུན་ཡིད་ཀྱི་བརྟན་པ་འཕྲོག་བྱེད་པའི།། སྨྲ་བའི་ཁྱུ་

མཆོག་ཆེན་པོ་ཞབས་བརྟན་ཤོག། མཆོག་གསུམ་རྒྱལ་བ་རྒྱ་མཚོའི་བྱིན་

རླབས་དང་།། སྣང་སྟོང་རྒྱུ་འབྲས་སླུ་བ་མེད་པའི་སྟོབས།། བདག་སོགས་ ལྷག་བསམ་རྣམ་པར་དག་པའི་མཐུས།། སྨོན་པའི་དོན་ཀུན་བདེ་བླག་འགྲུབ་

པར་ཤོག། ཅེས་བསྟན་པའི་སྣང་བྱེད་མ་ཎི་མཆོག་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེ་བསོད་

ནམས་གྲགས་པ་མཆོག་གི་ཞབས་བརྟན་གསོལ་འདེབས་ཤིག་འབྲི་དགོས་

ཞེས་སེར་བྱེས་ཚ་བ་བློ་བཟང་རྣམ་དག་གིས་ཚ་བ་ཐེངས་ཐོག་ཡུལ་དགོན་ གཉིས་ཀྱི་ངོས་ནས་ལྷ་རེག་རྟེན་བཅས་ནན་སྐུལ་བྱུང་བ་མ་ཟད། རང་ཉིད་ ཀྱང་མ་ཎི ་ སྐུ་གོ ང ་མ་དང་གདན་ས་ཆེ ན ་པོ ་ དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་སུ་

འགྲོགས་འདྲིས་ཆེ་བའི་དམ་ལར་བསམས་ཏེ། ཤཱཀྱའི་བཙུན་གཟུགས་ཟམ་ གདོང་པས་དྭང་བས་སྨོན་པའོ།།

426

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྐབས་གནང་བའི་སྔོན་གླེང་།

༈ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོ ད ་ཀྱི ་ རྒྱ་ཆེ ར ་བཤད་པ་དེ བ ་ གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་ གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ༄༅།། བླ་མ་དང་དབྱེར་མ་མཆིས་པའི་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་

སེམས་དཔའ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ།། བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་དུས་དང་ གནས་སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ་རྗེས་སུ་བཟུང་དུ་གསོལ། དཔལ་ལྡན་འཇམ་དཔལ་ངག་

གི་དབང་ཕྱུག་བློ་གྲོས་བཟང་ལྡན་ཡེ་ཤེས་སྐུ་བརྙེས་བདེར་གཤེགས་ཀུན་གྱི་ཡབ་ གྱུར་ཀྱང་།། རྒྱལ་བའི་བསྟན་ལ་རྒྱལ་སྲས་ཚུལ་འཛིན་རྒྱ་ཆེན་འཕྲིན་ལས་མཐའ་ ཡས་འགྲོ་བའི་ཁམས་མོས་དབང་པོའི་རྗེས་འགྲོ་བ།། གང་གསུང་བདུད་རྩིའི་རོལ་

མཚོ་གཏིང་བྲལ་འཆད་རྩོད་རྩོམ་པའི་རླབས་འཕྲེང་ཡིད་འོང་སྲིད་པ་གསུམ་གྱི་བླ་ན་ གཡོ།། སྟོབས་བཅུའི་དཔལ་ལ་མངའ་དབང་ཡོངས་བསྒྱུར་འགྲོ་བའི་མགོན་པོ་ཐུགས་ རྗེའི་གཏེར་ཆེན་མཚུངས་པ་མེད་པའི་སྡེ་དེས་སྐྱོངས།།

༡༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ།

དེ་ཡང་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་རྒྱ་ཆེར་

བཤད་པ་རྡོ་རྗེའི་རྣལ་འབྱོར་གྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་སྣང་བར་བྱེད་པའི་ཉི་མ་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱ་

བ་རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་ བཟང་པོས་མཛད་པ་འདི་ནི་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་བོད་གཉིས་ཀའི་འགྲེལ་པ་ཐམས་ ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་ཆེས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་དང་། སེམས་འགྲེལ་སྐོར་གསུམ་ དང་མཐུན་པར་མཚན་བརྗོད་དུས་འཁོར་ལུགས་སུ་འགྲེལ་བའི་བོད་འགྲེལ་རྣམས་ 427

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཀྱི་ནང་ནས་སྔོན་མེད་པའི་ལེགས་བཤད་གསར་པ་ཞིག་ཡིན།

སྤྱིར་འཇམ་དཔལ་

མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་ལ་མཚན་བརྗོད་རྣལ་འབྱོར་རྒྱུད་དུ་བཀྲལ་བ་དང་། བླ་

མེད་ཀྱི་རྒྱུད་དུ་བཀྲལ་བ་གཉིས་དང་། བླ་མེད་དུ་བཀྲལ་བ་ལའང་བླ་མེད་སྤྱི་འགྲོ་དང་ མཐུན་པ་དང་། དུས་འཁོར་ལུགས་ཀྱི་སེམས་འགྲེལ་སྐོར་གསུམ་དང་མཐུན་པར་

བཀྲལ་བ་གཉིས་སུ་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་ལ་རྒྱ་འགྲེལ་གྲགས་ཆེ་བ་ཇི་ཙམ་ཡོད་པ་ སོགས་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་ཉིད་དུ་མདོ་ཙམ་གསལ་བ་མ་ཟད། མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ བོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་རྣམས་ཀྱི་དཀར་ཆག་གཞུང་འདིའི་ཟུར་རྒྱན་དུ་བཀོད་ཡོད་པས་

འདི ར ་ཞི བ ་ཏུ་སྤྲོ ས ་པའི ་ ངལ་བ་མ་བྱས་ཤི ང ་། རྒྱ་ཆེ ར ་བཤད་པ་འདི འི ་ ཁུངས་ གཏུགས་ཡུལ་གཙོ་བོ། ༡༽ རྒྱལ་པོ་པདྨ་དཀར་པོས་མཛད་པའི་འཕགས་པ་

འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་འགྲེལ་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད་ཅེས་ བྱ་བ། དཔལ་བསོད་སྙོམས་པ་ཆེན་པོས་བསྒྱུར་བ། ༢༽

སློབ་དཔོན་དཔེ་མེད་

འཚོས་མཛད་པའི་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་ འགྲེ ལ ་པ་བདུད་རྩི འི ་ ཐི ག ས་པ་སྒྲོ ན ་མ་གསལ་བ་ཞེ ས ་བྱ་བ། སུགཏཤྲཱི་དང་།

ངྷརྨཀཱིརྟི། རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་བཅས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བ། ༣༽ སློབ་དཔོན་ཉི་མ་དཔལ་ ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་འཕགས་པ་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་མདོར་བཤད་

བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་ཞེས་བྱ་བ། ནོར་བུ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་དང་། ཉི་མའི་དབང་པོའི་འོད་

ཟེར། ཆོས་རྗེ་དཔལ་བཅས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བ་གསུམ་ཡིན་ཞིང་། ༤༽ མིའི་དབང་པོ་ གྲགས་པས་མཛད་པའི་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་

རྣམ་པར་བཤད་པ་ཨབྷཡབཛྲ་དང་། སྦལ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་པོས་བསྒྱུར་བ། ༥༽ འཕགས་

པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་ཕན་ཡོན་གྱི་འགྲེལ་པ་དུས་

ཞབས་པས་མཛད་པ་ཨབྷཡབཛྲ་དང་། རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་པོས་བསྒྱུར་བ་གཉིས་ནས་ཀྱང་ ལེགས་ཆ་ཅི་རིགས་བཞེས་འདུག

428

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེའང་དང་པོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་པདྨ་དཀར་པོས་མཛད་པའི་དྲི་མ་མེད་

པའི་འོད་ནི་གཞུང་འདིའི་རྒྱ་འགྲེལ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་གཙོ་བོར་གཟུང་འོས་ཏེ།

དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བསྡུས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་འགྲེལ་བྱེད་དུ་ལུང་གིས་ཟིན་པའི་

འཇིག་རྟེན་དབང་ཕྱུག་གི་རྣམ་འཕྲུལ་རྒྱལ་པོ་པདྨ་དཀར་པོས་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ ལོའི་བསྡུས་རྒྱུད་ཀྱི་འགྲེལ་ཆེན་ལའང་དྲི་མེད་འོད་ཅེས་བཏགས་ཤིང་། དེ་དང་མཚན་

མཐུན་པར་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་དེའང་དྲི་མེད་འོད་ཅེས་བཏགས་པ་དང་། གཞུང་ གཉིས་ཀྱི་ཚིག་རིས་ཀྱང་མཐུན་པ་མ་ཟད། མཆོད་བརྗོད་མི་འདྲ་བ་མེད་པར་གཅིག་

གྱུར་དང་། དུས་འགྲེལ་དྲི་མེད་འོད་ལ་ཞལ་འཕངས་པའང་ཅི་རིགས་འདུག་གོ། དགེ་ སློང་རྡོ་རྗེ་འཛིན་པ་དཔལ་བསོད་སྙོམས་པ་ཆེན་པོ་སྟེ། བོད་སྐད་དུ་རྩ་མི་སངས་རྒྱས་

གྲགས་ཞེས་ཞུ་བ་དེ་ནི་མཁས་གྲུབ་གཉིས་ལྡན་གྱི་སྐྱེས་ཆེན། འཕགས་ཡུལ་གྱི་ འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་མཁས་དབང་འཇིགས་མེད་འབྱུང་གནས་སྦས་པ་ཆེན་པོའི་དངོས་

ཀྱི་སློབ་མར་གྱུར་ཅིང་། དཔལ་རྡོ་རྗེ་གདན་གྱི་གཙུག་ལག་ཁང་གི་མཁན་པོའང་ གནང་བའི་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་དེས་བསྒྱུར་ཞིང་། ཁོང་གིས་གཞུང་འདིའི་འགྱུར་ བྱང་དུ། “འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་དབང་གི་ཁྱད་པར་དང་། འགྱུར་ བའི་བདེ་བ་དང་མི་འགྱུར་བའི་ཁྱད་པར་གསལ་བར་སྟོན་པ་ལ་མཚན་ཡང་དག་པར་

བརྗོད་པ་དང་། དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་དུས་གཅིག་ཏུ་འགྲེལ་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད་དུ་

བཀྲལ་ལོ།།” ཞེས་སོགས་དྲི་མེད་འོད་གཉིས་ཀའི་མཛད་པོ་པདྨ་དཀར་པོ་ཉིད་ཡིན་ པར་གསལ་སྟོན་མཛད་ཡོད་ཅིང་། རྗེ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཀྱང་ “འདི་བུ་སྟོན་ཆོས་ འབྱུང་གི་དཀར་ཆག་ཏུ་མ་ཆུད་ཀྱང་། དཔལ་རྩེད་ཐང་དང་། རི་བོ་སྡེ་ཆེན་གྱི་བསྟན་

འགྱུར་ནང་བཞུགས་སོ།།” ཞེས་གསུངས་ཏེ་ཚད་མར་མཛད་ནས། “འདིར་ནི་ཚིག་

དོན་འཆད་པ་ལ་པདྨ་དཀར་པོས་མཛད་པའི་དྲི་མེད་འོད་དང་། དཔེ་མེད་འཚོའི་

འགྲེལ་པ། ཉི་མ་དཔལ་གྱི་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་རྣམས་སྐབས་སུ་གང་བབ་དང་འཆད་ 429

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གང་བདེ་བའི་ཕྱོགས་གཞིར་བཞག ལེགས་ཆ་རྣམས་གུང་ལེགས་པར་བསྒྲིགས་ ནས་འཆད་ལ།” ཞེས་གསུངས་སོ།། བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་གི་དཀར་ཆག་ཏུ་མ་ཚུད་པ་

ཐུགས་བདེན་ཡང་། བུ་སྟོན་གྱི་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དཀར་ཆག་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ དབང་གི་རྒྱལ་པོ་ཞེས་པ་ཞིག་ཟུར་དུ་ཡོད་པ་དེའི་ནང་ཚུད་ཡོད། དཀར་ཆག་དེ་རྗེ་ དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་སྤྱན་ལམ་དུ་མ་གྱུར་པ་ཡིན་ཚོད། ཀུན་མཁྱེན་བུའི་དཀར་ཆག་ དེ འི ་ ནང་“མཚན་བརྗོ ད ་ཀྱི ་ འགྲེ ལ ་པ་མི འི ་ དབང་པོ ་ གྲགས་པས་མཛད་པ་དང་།

མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་དྲི་མ་མེད་པའི་འོད་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་པདྨ་དཀར་ པོས་མཛད་ཟེར་བ། དགེ་སློང་བསོད་སྙོམས་པའི་འགྱུར། མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཕན་ཡོན་

གྱི་འགྲེལ་པ་སྔགས་ཀྱི་སྙིང་པོ་བསྡུས་པ་དུས་ཞབས་པས་མཛད་པ། འདི་གསུམ་ བོད་མ་ཡིན་པར་སྣང་སྟེ། སྔ་མ་རྣམས་ཀྱིས་བྲིས་སྣང་བས་བཞུགས་སུ་བཅུག་པ་

ཡིན།” ཞེས་གསུངས་འདུག་པ་ནི་དོན་ལ་གནས་པར་མ་མཐོང་ཞིང་༑ བླུན་རྨོངས་ བདག་ལྟ་བུས་ཀུན་མཁྱེན་བུའི་གསུང་ལ་ཀླན་ཀ་འཚོལ་བར་ག་ལ་ནུས་ཀྱང་༑ གཞུང་ གཞན་གཉིས་ཞིབ་པར་མཇལ་ལོངས་མ་བྱུང་ཡང་། མཚན་བརྗོད་འགྲེལ་པ་དྲི་མ་

མེད་པའི་འོད་བོད་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་མ་མཐོང་བ་མ་ཟད། གོང་དུ་སྨོས་པ་བཞིན་ ལོ་ཙཱ་བ་ཚད་ལྡན་གྱིས་བསྒྱུར་བ་སོགས་ལས་རྒྱ་དཔེ་ནས་བསྒྱུར་བ་ཚད་ཐུབ་ཏུ་

མངོན་པས་ཀུན་མཁྱེན་བུའི་གསུང་དེ་ནི་པཎྜིཏ་མཉམ་པར་མ་བཞག་པའི་གསུང་ ཞིག་ཡིན་ནམ་སྙམ། ནམ་ཞིག་མཚན་འགྲེལ་དྲི་མེད་འོད་ཀྱི་རྒྱ་དཔེ་ཞིག་རྙེད་སོན་ བྱུང་ན་དྭོགས་པ་ཆོད་པར་འགྱུར་རོ།།

གཉིས་པ་སློབ་དཔོན་དཔེ་མེད་འཚོས་མཛད་པའི་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་སྒྲོན་

མ་གསལ་བ་ནི་གཞུང་འདིའི་རྒྱ་འགྲེལ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པས་རྗེ་དགེ་ འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཀྱང་ལུང་ཁུངས་ཚད་མར་མཛད་འདུག་ཅིང་། འགོས་ལོའི་དེབ་སྔོན་ དུ་དཔེ་མེད་འཚོ་པདྨ་དཀར་པོའི་དངོས་སློབ་ཏུ་བཞེད་འདུག སློབ་དཔོན་འདི་རྗེ་ནཱ་

430

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རོ་པས་ཀྱང་ཚད་མར་བཟུང་སྟེ་དབང་མདོར་བསྟན་གྱི་འགྲེལ་པའི་ནང་ལུང་འདྲེན་ ཡང་གནང་ཡོད། འགྲེལ་པ་འདི་ཆ་ཚང་ཚིགས་བཅད་དུ་བཞུགས། འདིའི་མཚན་ལ་ ཞིབ་མོ་རྣམ་པར་འཐག་པ་ཞེས་ཀྱང་མཇུག་བྱང་དུ་གསལ། རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་ ནང་གཞུང་འདི་ཕལ་མོ་ཆེར་དྲངས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག

གསུམ་པ་སློབ་དཔོན་ཉི་མ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་མདོར་བཤད་

བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་ཡང་གལ་ཆེའི་རྒྱ་འགྲེལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། གྲུབ་ཐོབ་ཉི་མ་ དཔལ་ཡེ་ཤེས་ནི་དཔེ་མེད་འཚོ་ནས་བླ་བརྒྱུད་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་ཕེབས་པ་དང་། དུས་

འཁོར་སྦྱོར་དྲུག་གི་རྒྱུད་འཛིན་མཁས་གྲུབ་གྲས་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གི་འགྲེལ་པ་འདི་

ཡང་རྗེ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཚད་མར་བཟུང་སྟེ་ལུང་འདྲེན་ཧ་ཅང་མང་པོ་མཛད་ པ་དང་། སྐབས་མང་པོར་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་རྣམ་གཉིས་ཞེས་གསུངས་འདུག་

ཅིང་། འགྲེལ་པ་འདི་གསུམ་གྱི་མཛད་པ་པོ་སུ་ཡིན་དང་། རྒྱ་གཞུང་ཡིན་མིན་ལ་ཐེ་ ཚོམ་གྱི་གཞི་མ་མཆིས་སོ་སྙམ་མོ།།

བཞི་པ་མིའི་དབང་པོ་གྲགས་པས་མཛད་པའི་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་

མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་རྣམ་པར་བཤད་པ་འདི་ལ། རྗེ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས། “མིའི་དབང་པོ་གྲགས་པས་མཛད་པར་གྲགས་པ་དེ་ནི་དེས་གསུངས་པའི་བརྗེད་

བྱང་གཞན་གྱིས་བྱས་པ་ལྟ་བུར་འདོད་ན་མ་གཏོགས། དེ་ཉིད་ཀྱི་ཚིག་སྦྱོར་བསྒྲིགས་ ནས་མཛད་པ་ནི་མ་ཡིན་པར་མངོན་ཏེ། མཆོད་བརྗོད་ཀྱི་འོག་བསྡུས་དོན་འགོད་

པའི་མཚམས་སྦྱར་དུ། དེ་ལ་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་དོན་མ་ལུས་པར་

རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། མིའི་དབང་པོ་གྲགས་པ་ཞེས་བྱ་བས་དོན་གསལ་བར་

བསྟན་པའི་ཕྱིར་གསུངས་པ་ཞེས་བྱ་ལ། རྡོ་རྗེའི་ཚིག་འཆད་པའི་ནུས་པའང་ཧ་ཅང་ ཆེ་རྒྱུ་མི་འདུག་ཅིང་། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་བུ་སྟོན་ཁ་ཆེས་ཀྱང་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞིར་ མཛད་འདུག་པས༑ འཇམ་དཔལ་གྱི་གསུང་ཡིན་མིན་བརྟག་པར་བྱ་ལ།” ཞེས་ 431

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསུངས་འདུག་ཀྱང་། བླ་མའི་གསུང་སློབ་མ་གཞན་གྱིས་བརྗེད་བྱང་དུ་བཏབ་པ་ རྣམས་གསུང་པ་པོ་བླ་མ་དེའི་བརྩམས་ཆོས་གསུང་འབུམ་དུ་བཞག་པ་རྗེ་ཡབ་སྲས་ ཀྱིས་མཚོན་བོད་ཀྱི་སྔོན་བྱོན་གྱི་མཁས་པ་མང་པོར་བྱུང་འདུག་པས་འཇམ་དཔལ་

གྱི་གསུང་གཞན་གྱིས་བརྗེད་ཐོར་བཏབ་པ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ཁོང་གི་གསུང་དུ་འཇོག་

པར་སྐྱོན་ཨེ་ཡོད་སྙམ་པ་མ་ཟད། གཞུང་དེའི་མཇུག་བྱང་དུ་“འཇམ་དཔལ་གྱི་སྤྲུལ་ པ་མིའི་དབང་པོ་གྲགས་པས་མཛད་པ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སྤྱན་རས་གཟིགས་

ཀྱི་བཀའ་བརྒྱུད་པ་རྫོགས་སོ།།” ཞེས་གསལ་བ་ལྟར་ན་མིའི་དབང་པོ་གྲགས་པས་ གསུངས་ཏེ་སྤྱན་རས་གཟིགས་སྤྲུལ་པདྨ་དཀར་པོས་བརྗེད་བྱང་དུ་མཛད་པར་བྱས་

ཀྱང་རུང་ངམ་སྙམ་པ་དང་༑ རྗེ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཀྱང་། “མིའི་དབང་པོ་གྲགས་ པས་མཛད་པར་གྲགས་པ་ལའང་ལེགས་ཆ་མང་པོ་འདུག་པས་ལེན་པ་དང་།” ཞེས་ ཀྱང་གསུངས་པས་ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞིར་མ་བྱས་ཀྱང་རུང་ངམ་སྙམ།

ལྔ་པ་ཕན་ཡོན་གྱི་འགྲེལ་པ་དུས་ཞབས་པས་མཛད་པ་ལའང་ཀུན་མཁྱེན་བུས་

ཐེ་ཚོམ་གྱི་གཞིར་གསུངས་ཀྱང། དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པའི་ནང་ལུང་ འདྲེན་མང་བ་མི་འདུག་པས་དཔྱད་པ་མ་ཐུབ་པས་རེ་ཞིག་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་གོ །

དེང་སྐབས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་འགྲེལ་ཕྱག་དཔེ་རྙེད་

སོན་ཡོད་པ་ནི་ ༡༽ དཔལ་སྒེག་པའི་རྡོ་རྗེས་མཛད་པའི་སྔགས་དོན་རྣམ་གཟིགས་ དང་། ༢༽ སློབ་དཔོན་ཉི་མ་དཔལ་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་མཛད་པའི་མདོར་བཤད་བདུད་ རྩིའི་ཐིགས་པ། ༣༽ སློབ་དཔོན་བིབྷུཏིཅནྡྲས་མཛད་པའི་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་ གསལ་བར་བྱེད་པ། ༤༽ གཱུཌྷཔདཱ་ཞེས་པའི་འགྲེལ་པ་མཛད་པ་པོ་མ་གསལ་བ་

བཅས་བཞི་ཁོ་ན་ཡིན་ལ། དེ་དག་གི་ནང་ནས་སྔགས་དོན་རྣམ་གཟིགས་དང་། མདོར་

བཤད་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་གཉིས་ཀྱི་བོད་འགྱུར་ད་ལྟ་བསྟན་འགྱུར་ནང་དུ་བཞུགས་ ཤིང་། བིབྷུཏིཅནྡྲས་མཛད་པའི་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་གསལ་བར་བྱེད་པ་ལོ་ཆེན་བྱང་

432

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆུབ་རྩེ་མོས་བསྒྱུར་བ་ཞིག་ཡོད་ཅེས་སྡེ་དགེའི་བསྟན་འགྱུར་དཀར་ཆག་ཏུ་གསལ་ ཡང་། དངོས་སུ་པར་བཀོད་སྐབས་ཕྱག་དཔེ་མ་སོན་པས་མཚན་བྱང་འོག་ (མ་བྱུང་ །) ཞེས་པའི་མཆན་ཞིག་འཁོད་འདུག་པ་བཅས། ད་ལྟ་བོད་ཀྱི་བསྟན་འགྱུར་པར་མ་

ཁག་གི་ནང་མ་བཞུགས། ཕྱག་དཔེ་དེ་བོད་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཁག་གི་ཁྲོད་ནས་ནམ་ཞིག་ རྙེད་རེ ་ ཡོ ད ་དམ་སྙམ། ཉི ་ ཧོ ང ་གི ་ ཀྲོ ཁྱོ ་ གཙུག་ལག་སློ བ ་ཁང་གི ་ དཔེ ་ མཛོ ད ་དུ་

བཞུགས་པའི་འདིའི་རྒྱ་དཔེ་རྙིང་པའི་ཤོག་མཐར་བོད་སྐད་ཐོག་མིང་ཚིག་མང་པོ་

བཀོད་འདུག་ཅེས་ཐོས་པ་དེ་ལོ་ཆེན་བྱང་ཆུབ་རྩེ་མོའི་གཟུགས་དཔེ་ཡིན་ནམ་སྙམ་ པའི་ཀུན་རྟོག་འཆར། འགྲེལ་པ་འདི་མདོར་བཤད་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པའི་འགྲེལ་ཆུང་ ཡིན་ཞིང་། སློབ་དཔོན་བིབྷུཏིཅནྡྲའམ་རྣམ་བྱུང་ཟླ་བ་ནི་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་གསུམ་

པའི་ནང་བངྒཱལ་ཡུལ་གྱི་ཇགདྡལ་གཙུག་ལག་ཁང་གི་པཎྜིཏ་གྲགས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ ཁར། ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱཤྲཱི་བོད་དུ་ཕེབས་སྐབས་ལྷན་དུ་ཡོད་པའི་པཎ་ཆུང་དགུའི་

གྲས་ཡིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་གཞན་དང་མཉམ་དུ་དུས་འཁོར་དང་མཚན་ བརྗོད་སྐོར་རྒྱ་གཞུང་དུ་མ་བསྒྱུར་བ་མ་ཟད། ལོ་ཙཱ་བ་མེད་པར་རང་འགྱུར་ཡང་ཁ་

ཤས་འདུག་པས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་མཐར་ཕྱིན་མཁྱེན་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་པཎ་གྲུབ་ཉུང་ ཤས་ཀྱི་ནང་ནས་གཅིག་ཡིན། ལོ་ཆེན་བྱང་ཆུབ་རྩེ་མོ་ནི་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་བཞི་

པའི་ནང་ལ་སྟོད་ལྷོ་ཟུར་ཚོར་འཁྲུངས་ཤིང་། ཆུང་དུས་ནས་དཔང་ལོ་བསྟེན་ཏེ་ལོ་ཙཱ་ བ་མཁས་པར་གྱུར་ནས། དུས་འཁོར་དང་། སྒྲ། སྡེབ་སྦྱོར་སོགས་གཞུང་མང་པོ་ བསྒྱུར་གནང་མཛད། ཁོང་གིས་བསྒྱུར་བའི་བིབྷུཏིཅནྡྲའི་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་གསལ་ བར་བྱེད་པ་རྙེད་ན་བསྟན་འགྱུར་དུ་བཅུག་དགོས།

ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་མཚན་བརྗོད་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདི་

མཚན་བརྗོད་དུས་འཁོར་ལུགས་སུ་བཀྲལ་བའི་བོད་འགྲེལ་སྔ་བའི་གྲས་ཡིན་ནམ་སྙམ་ སྟེ། ཀུན་མཁྱེན་བུ་དང་། བོ་དོང་གཉིས་ཀས་རྣལ་འབྱོར་རྒྱུད་དུ་བཀྲལ་ཞིང་། འཇམ་ 433

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དབྱངས་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་འགྲེལ་པ་མ་མཇལ་ཡང་། མཚན་ལ་འགྲེལ་པ་དྲི་མེད་ འོད་ཀྱི་འབྲས་བུ་ཞེས་བཏགས་པར་བལྟས་ན་དུས་འཁོར་དུ་བཀྲལ་ལམ་སྙམ། དེ་མིན་ རྗེ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོའི་སྔོན་དུ་བོད་འགྲེལ་གྲགས་ཆེ་བ་དེ་ཙམ་ཡོད་ཚུལ་མ་ཐོས་པ་

མ་ཟད། རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་གཞུང་གི་མགོ་མཇུག་ཀུན་དུ་བོད་འགྲེལ་དྲངས་པ་ གཅིག་ཀྱང་མེད་ཅིང་། དངོས་སུ་ཕྱོགས་སྔར་བཀོད་པའང་མི་སྣང་ངོ་།།

༢༽ རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིས་རྒྱུད་དོན་འགྲེལ་ཚུལ།

རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིས་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་གཞུང་དོན་འགྲེལ་ཚུལ་ནི། གཙོ་བོ་

མཚན་བརྗོད་དུས་འཁོར་དང་མཐུན་པར་འགྲེལ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུས་འཁོར་ འགྲེལ་ཆེན་དྲི་མེད་འོད་ལས་“རྡོ་རྗེ་འཛིན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྐུ་མངོན་དུ་གྱུར་པའི་

མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པས་འཁྱུད་པ་ཞེས་པ་ནི་དང་པོའི་སངས་རྒྱས་མངོན་

པར་བརྗོད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ།།” ཞེས་སོགས་དྲངས་ཏེ་སྟོང་གཟུགས་རྡོ་རྗེ་འཛིན་ པའི་སྐུ་མི་འགྱུར་བའི་བདེ་བའི་བདག་ཉིད་ཅན་དེ་མཚན་བརྗོད་ཀྱིས་གསལ་བར་

བསྟན་ལ། དེ་ནི་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་བརྗོད་བྱའི་གཙོ་བོ་ཡིན་པས་གཞུང་གཉིས་ ཕན་ཚུན་འཁྱུད་པ་ལྟ་བུར་གནས་པ་དང་། དང་པོའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དོན་མ་ཤེས་ན་ མཚན་བརྗོད་ཀྱི་དོན་ཤེས་མི་ནུས་པ་སོགས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་དགོངས་ཏེ་བྱང་ཆུབ་

སེ མ ས་དཔའ་པདྨ་དཀར་པོ ས ་མཛད་པའི ་ དུས་འཁོ ར ་འགྲེ ལ ་ཆེ ན ་དང་། བྱང་ སེམས་རྡོ་རྗེ་སྙིང་པོས་མཛད་པའི་རྡོ་རྗེ་སྙིང་འགྲེལ། བྱང་སེམས་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེས་

མཛད་པའི་ཕྱག་རྡོར་སྟོད་འགྲེལ་བཅས་དང་མཐུན་པར་འགྲེལ་པར་མཛད་ཅིང་།

འགྲེ ལ ་ཚུལ་ཡང་ཀུན་མཁྱེ ན ་དབྱི ག ་གཉེ ན ་གྱི ས ་གསུངས་པ་ལྟར་བཤད་ཐབས་ ཡན་ལག་ལྔ་དང་། ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེ་ཀུན་བཏུས་ལས་བཤད་པ་ལྟར་རྒྱན་བདུན་དང་།

མཐའ་དྲུག་ཚུལ་བཞིའི་བཤད་ཚུལ་སོགས་མདོ་རྒྱུད་ཀྱི་བཤད་ཐབས་ཀྱི་སྒོ་ཀུན་ 434

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དང་མཐུན་པར་འཆད་པར་སྣང་ཞིང་། དེའང་འགྲེལ་པའི་དཀྱུས་སུ་དྲང་ངེས་ཀྱི་

བཤད་པ་གཉིས་གཙོ་བོར་མཛད་འདུག་སྟེ། ‘སྒྲ་ཇི་བཞིན་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན།’

ཞེས་དང་། ‘སྙིང་པོ་དོན་གྱི་དབང་དུ་བྱས་ན།’ ཞེས་འགྲེལ་བརྗོད་མཛད་འདུག་ཅིང་། གཞན་ཡང་གབ་པ་གསལ་བ་དང་། འཁྲུགས་པ་སྡེབ་པའི་སྒོ་ནས་ཟབ་མོའི་དོན་གྱི་ གདམས་ངག་རྣམས་ཀྱང་ཅི་རིགས་པར་གསལ་བར་མཛད་འདུག་གོ།

༣༽ རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་མཛད་པ་པོ།

གཞུང་འདིའི་མཛད་པ་པོ་རྒྱལ་མཆོག་སྐུ་ཕྲེང་གཉིས་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་

དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་བཟང་པོ་མཆོག་ནི་གཙང་རྟ་ནག་ཁུལ་དུ་གསང་སྔགས་ གསར་རྙིང་ལ་མཁས་ཤིང་གྲུབ་པ་བརྙེས་པའི་ཡབ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་དང་། ཡུམ་ཀུན་དགའ་དཔལ་མོ ་ གཉི ས ་ཀྱི ་ སྲས་སུ་རབ་བྱུང་བརྒྱད་པའི ་ ཤི ང ་ལུག་

(༡༤༧༦) ལོར་རིགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་སྐྱེ་བ་བཞེས་ཏེ་ཡུམ་གྱི་མནལ་ལམ་ ལྟར་མཚན་ལ་སངས་རྒྱས་འཕེལ་ཞེས་གསོལ། གཞོན་ནུའི་དུས་ནས་ཐ་མལ་པའི་

སྤྱོད་པ་ལས་འདས་ཤིང་། མ་བསླབས་པར་གཟུངས་སྔགས་གསུངས་པ་སོགས་དམ་

པའི་རང་རྟགས་གསལ་བར་བསྟན། དགུང་ལོ་གསུམ་ལ་ཕེབས་པ་ན། དགོས་འདོད་ ཀུན་འབྱུང་ནོར་བུ་བསམ་འཕེལ་ཁྱོད།། ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་མ་བསླབས་ཐུགས་སུ་

ཆུད།། ཐོས་བསམ་སྒོམ་པ་མཐར་ཕྱིན་གྲུབ་པ་བརྙེས།། འཕྲིན་ལས་རྒྱུན་མི་ཆད་ལ་ གསོལ་བ་འདེབས།། ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཚིགས་བཅད་མང་པོ་ཐོགས་མེད་དུ་

བརྩམས་པ་དང་། སྔོན་གནས་རྗེས་དྲན་གྱི་གསུང་དུ་མ་བྱོན་པས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རྗེ་ དགེ་འདུན་གྲུབ་པའི་སྐུ་སྐྱེར་ངེས་པ་རྙེད། རྗེ་དགེ་འདུན་གྲུབ་སྐུ་འཕྲེང་རིམ་བྱོན་དུ་

ཕེབས་པའི་སྤྲུལ་སྐུའི་གྲས་ཤིག་མིན་སྟབས། ཞིང་གཤེགས་རྗེས་སུས་ཀྱང་ཡང་སྲིད་ ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་བསམ་པ་མེད་ཅིང་། བླ་བྲང་སོགས་ཀྱི་སྤྲོས་པའང་མེད་པས་རེ་ ཞིག་དེ་མུར་ལུས། ཡབ་ཀྱི་དྲུང་ནས་བརྡ་སྤྲོད་དང་། ཐུན་མོང་བའི་རིག་གནས། 435

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྔགས་ཀྱི་ཆོས་བཀའ་མང་པོ་གསན་ཅིང་། སྔོན་གནས་རྗེས་དྲན་གྱི་གསུང་དུ་མ་ བྱོན་སྐོར་རྗེ་དགེ་འདུན་གྲུབ་ཀྱི་ཉེ་གནས་སྒྲོལ་མས་ཚོར་ཏེ་མཇལ་དུ་བྱུང་བ་འཕྲལ་ དུ་ངོ་མཁྱེན། དགུང་ལོ་བརྒྱད་པར་བཀྲས་ལྷུན་དུ་ཆོས་སྒོར་ཞུགས་པར་ཕེབས་

སྐབས་ཀྱང་སྔོན་གནས་རྗེས་དྲན་གྱི་གསུང་མང་པོ་བྱོན་ཏེ་ཐམས་ཅད་ཡིད་ཆེས་ཀྱི་ གནས་སུ་བཀོད། འོན་ཀྱང་མཁན་སློབ་སོགས་གང་ལ་འཆོལ་མ་དན་པས་རེ་ཞིག་

ཕྱི ར ་ལོ ག ་མཛད་དེ ་ ཡབ་ལས་དབང་ལུང་གདམས་པ་མང་པོ ་ མུ་མཐུད་གསན།

དགུང་ལོ་བཅུར་ཕེབས་པ་ན་བཀྲིས་ལྷུན་པོ་བ་རྣམས་བཀའ་བགྲོས་ཏེ་ཡང་སྲིད་ངོས་

འཛིན་གྱིས་གདན་ཞུར་འབྱོར་བ་བཞིན་བཀྲས་ལྷུན་དུ་ཕེབས་ནས་རྟ་ལོ་དྲུག་པའི་ ཚེས་བཞིའི་ཉིན་པཎ་ཆེན་ལུང་རིགས་རྒྱ་མཚོའི་དྲུང་དུ་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་མཚན་དུ་ དགེ ་ འདུན་རྒྱ་མཚོ ་ དཔལ་ཞེ ས ་གསོ ལ ། དེ འི ་ ལོ ར ་གནས་རྙིང་ཀུན་དགའ་བདེ ་

ལེགས་ཀྱི་དྲུང་ནས་དགེ་ཚུལ་གྱི་སྡོམ་པ་བཞེས། པཎ་ཆེན་ཡེ་ཤེས་རྩེ་མོ་སོགས་

ཚད་ལྡན་གྱི་བཤེས་གཉེན་དུ་མ་བསྟེན་ཏེ་ཚད་མ་དང་། དབུ་ཕར་འདུལ་མཛོད་

སོགས་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་རབ་འབྱམས་ལ་གསན་བསམ་མཛད། སྐུ་ན་ཕྲ་ཡང་སྐུ་

ཡོན་རྒྱས་ཤིང་གོང་མའི་རྣམ་ཐར་བདག་གིར་བཞེས་པའི་དབང་གིས་ཞབས་ཏོག་ དང་འཕྲིན་ལས་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་ཏེ་མཚན་སྙན་ཕྱོགས་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་པར་བརྟེན། སྣར་ཐང་ མཁན་ཆེན་ཤེར་རྒྱལ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཕྲག་དོག་གིས་སྙན་ཕྲ་མང་པོ་ཞུས་རྐྱེན། པཎ་ ཆེན་ཡེ་ཤེས་རྩེ་མོའང་ཅུང་མི་མཉེས་པའི་ཚུལ་མཛད་པར་བརྟེན་བཀྲས་ལྷུན་དུ་

བཞུགས་བཟོས་མ་བདེ་བས་དགུང་ལོ་བཅུ་དགུ་པར་ཆོས་རྗེ་སྨོན་ལམ་དཔལ་བས་

སྔ་མོ་ནས་དབུས་སུ་ཕེབས་དགོས་པའི་གདན་ཞུ་ཡོད་པ་ལྟར་བཀྲས་ལྷུན་ནས་ཕྱག་ བཏེ ག ས་ཏེ ་ གདན་ས་ཆེ ན ་པོ ་ དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་སུ་ཕེ བ ས་སྐབས་འབྲས་

སྤུངས་ཆོས་རྗེ་འཇམ་དབྱངས་ལེགས་པ་ཆོས་འབྱོར་གྱིས་བསུ་བ་མཛད་དེ་ཁོང་

ལས་གཞུང་ཆེན་དུ་མའི་བཤད་ཁྲིད་དང་། དབང་ལུང་མན་ངག་མཐའ་ཡས་པ་གསན།

436

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེ་ནས་རིམ་གྱིས་དགེ་ལྡན་དུ་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་དངུལ་གདུང་རིན་པོ་ཆེ་སོགས་ལ་གནས་

གཟིགས་དང་། ཆོས་རྗེ་ཡེ་ཤེས་བཟང་པོའི་དྲུང་ནས་ཆོས་འབྲེལ་ཡང་གསན། དགུང་ ལོ་ཉེར་གཅིག་ལ་ཕེབས་སྐབས་གནས་རྙིང་ཆོས་རྗེ་དེ་ཉི ད ་ཀྱི ས ་མཁན་པོ ་ དང་།

འཇམ་དབྱངས་ལེགས་པ་ཆོས་འབྱོར་གྱིས་ལས་སློབ། སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་ བཟང་པོས་གསང་སྟོན་མཛད་དེ་གྲངས་ཚང་བའི་དགེ་འདུན་གྱི་དབུས་སུ་བསྙེན་

པར་རྫོགས་པའི་སྡོམ་པ་བཞེས་པ་བཅས་དེ་དག་ནི་རྟེན་དེ་ལ་ཡོན་ཏན་བརྙེས་པའི་ ཚུལ་ལོ།།

བརྙེས་ནས་བསྟན་པ་ལ་བྱ་བ་མཛད་པའི་ཚུལ་ནི་དགུང་གྲངས་ཉེར་གསུམ་དུ་

ཕེབས་པ་ན་པཎ་ཆེན་མཆོག་ལྷ་འོད་ཟེར་གྱིས་གདན་དྲངས་པ་བཞིན་རིམ་གྱིས་ བསམ་ཡས་དང་། རྩེད་ཐང་བརྒྱུད་འཕྱོངས་རྒྱས་སུ་ཕྱག་ཕེབས། སྐབས་དེར་པཎ་

ཆེན་མཆོག་ལྷས་ཁྱོད་ནི་འབྲོམ་སྟོན་པ་དངོས་ཡིན། ང་རྔོག་ལེགས་པའི་ཤེས་རབ་མ་

ཡི ན ་ཡང་། དེ འི ་ གདན་ས་འཛི ན ་པ་ཡི ན ་པས་ངས་གསོ ལ ་བ་བཏབ་སྟེ་བཀའ་ གདམས་གླེགས་བམ་གསུང་དགོས་ཞེས་ཞུས་པ་བཞིན་རི་བོ་ཆེ་སྡེ་ཆེན་གྱི་སློབ་

ཚོགས་ལ་བཀའ་གདམས་གླེགས་བམ་སོགས་ཟབ་ཆོས་རྒྱ་ཆེར་བསྩལ། རང་རྣམ་ དུ་“ངེད་རང་གིས་ཆོས་འཁོར་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐོར་བའི་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་ནོ།།” ཞེས་

གསུངས། དེ་ནས་སྣེ་གདོང་གོང་མ་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་སོགས་ཀྱིས་གུས་བཀུར་ ཞུས་ཏེ་རྩེད་ཐང་འཁྱམ་རྭ་ཆེན་པོ་ཉམས་གསོ་དང་། དགའ་ལྡན་ལྔ་མཆོད་ཀྱི་རྒྱུན་ བཙུགས། དགུང་ལོ་ཉེར་ལྔ་པར་སླར་ཡང་དབུས་སུ་ཕེབས་ཏེ་དགའ་འབྲས་སུ་མང་

འགྱེད་དང་། ཡེར་པར་བཞུགས་ཏེ་དྲང་ངེས་རྣམ་འབྱེད་ཀྱི་དཀའ་འགྲེལ་དང་། གྲུབ་

མཐའ་སྤྱིའི་རྣམ་གཞག་ལྗགས་རྩོམ་གནང་། དེ་རྗེས་ར་སྒྲེང་སོགས་བཀའ་གདམས་ པའི་གདན་ས་མང་པོར་གནས་གཟིགས་དང་། ཆོས་འཁོར་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་བསྐོར་

ཅིང་། མཁས་གྲུབ་ནོར་བཟང་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ལས་གསན་བསམ་ཡང་མཛད། དེ་ 437

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྗེས་རྩ་རིར་གནས་གཟིགས་གནང་ཞིང་། ཁུལ་དེའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱི་དོན་རླབས་

ཆེན་མཛད་ཅིང་༑ རིམ་གྱིས་ཡར་ཀླུང་དུ་ཕེབས། དགུང་ལོ་ཉེར་བརྒྱད་བཞེས་པ་ཆུ་ ཕག་ལོར་དབྱར་དུས་འཕྱོས་རྒྱལ་མཚན་རྩེར་བཞུགས་ཏེ་མཚན་ཡང་དག་པར་ བརྗོ ད ་པའི ་ རྒྱུད་དུས་ཀྱི ་ འཁོ ར ་ལོ འི ་ ལུགས་ལྟར་བཀྲལ་བའི ་ རྒྱ་ཆེ ར ་བཤད་པ་

ལྗགས་རྩོམ་གྲུབ་པར་མཛད། རྗེ་ཉིད་ཀྱི་རང་རྣམ་དུ་ “མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་

པའི་རྒྱུད་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་སེམས་འགྲེལ་སྐོར་གསུམ་དང་མཐུན་པར་བཀྲལ་བའི་ སྔོན་མེད་པའི་ལེགས་བཤད་དེ་རྩོམ་པ་གྲུབ་པར་བྱས།” ཞེས་གསུངས་ཏེ་གཞུང་

འདི་སྔོན་མེད་ལེགས་བཤད་དུ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཞལ་གྱིས་བཞེས། སླར་རྟ་ནག་རྡོ་རྗེ་ གདན་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཡབ་ཀྱི་དྲུང་ནས་སྒྲུབ་ཐབས་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཆོས་བཀའ་མང་

ཙམ་གསན། དེ་རྗེས་ར་སྒྲེང་སོགས་སུ་ཕེབས་ཏེ་ཆོས་འཁོར་མང་པོ་སྐོར་ཞིང་། ངོ་ མཚར་བའི་ལྟས་དུ་མ་བྱུང་། དགུང་ལོ་སོ་བཞི་པར་རྒྱལ་མེ་ཏོག་ཐང་དུ་གཙུག་ལག་

ཁང་རྟེན་དང་བརྟེན་པར་བཅས་པ་གསར་བཞེངས་མཛད་ཅིང་། དགུང་ལོ་སོ་བདུན་

པར་ལྷ་མོ་བླ་མཚོའི་གནས་སྒོ་ཕྱེ། དེ་ཙམ་ཞིག་ན་ཆོས་རྗེ་ཡེ་ཤེས་རྩེ་མོས་གུས་ ཞབས་ཆེན་པོས་ཕྱག་བྲིས་དང་གདན་ཞུ་འབྱོར་བ་ལྟར་བཀྲས་ལྷུན་དུ་ཕེབས། དེ་

སྐབས་བཀྲས་ལྷུན་གྱི་གདན་ས་མི་དགོས་པའི་དགོངས་ཞུ་མཛད་ཀྱང་། པཎ་ཆེན་ཡེ་ ཤེས་རྩེ་མོས་དམ་ཚིག་ལ་བཀར་ཏེ་བཀའ་ནན་ལྕི་བས་བཀྲས་ལྷུན་གྱི་གདན་ས་ཡང་ མཛད་དགོས་བྱུང་། དགུང་ལོ་ཞེ་གཉིས་པར་སླར་དབུས་སུ་ཕེབས་ཏེ་འབྲས་སྤུངས་ ཁྲི་པ་མཛད་ཅིང་ལྷ་ལྡན་སྨོན་ལམ་ཆེན་མོར་སེར་འབྲས་ཚོགས་ཞུགས་བསྐྱར་གསོ་

མཛད་དེ་སྨོན་ལམ་གྱི་ཚོགས་མགོན་དུ་ཕེབས། སྡེ་སྲིད་ཕག་གྲུ་པས་འབྲས་སྤུངས་

སུ་ཡོད་པའི་གཟིམས་ཁང་རྡོ་ཁང་སྔོན་པོ་ཞེས་པ་དེ་རྗེ་འདི་པར་ཕུལ་བར་ཉམས་

གསོ་དང་འབྲེལ་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཞེས་བཏགས་ཏེ་བརྟན་བཞུགས་མཛད་པར་ཕྱིས་

སུ་༸གོང་ས་ལྔ་པས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སྐྱོང་སྐབས་གཞུང་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་པ་ཞེས་

438

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པ་དེ་ནས་བྱུང་། དགུང་ལོ་ང་དགུ་པར་སེ་རའི་ཁྲིར་ཕེབས། དེ་ནས་བཟུང་དགུན་

དཔྱིད་སེར་འབྲས་དང་། དབྱར་སྟོན་ཆོས་འཁོར་རྒྱལ་དུ་བཞུགས་ནས་ཆོས་ཀྱི་ འཁོར་ལོ་རྒྱུན་མི་ཆད་དུ་བསྐོར་ནས་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་

པར་འཇམ་མགོན་རྒྱལ་བ་གཉིས་པའི་ལུང་རྟོགས་ཀྱི་བསྟན་པ་དབྱར་གྱི་ཆུ་གཏེར་ བཞིན་དུ་འཕེལ་བར་མཛད་ཅིང་། དགུང་གྲངས་རེ་བདུན་ (༡༥༤༢) དུ་ཕེབས་པའི་ སྐབས་གཟུགས་སྐུའི་བཀོད་པ་བསྡུས་པར་མཛད་དོ།། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས།

མཛད་པ་ཀུན་ལས་གསུང་གི་ནི།། མཛད་པ་མཆོག་ཡིན་་་།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་

ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་བཟང་པོ་མཆོག་སྐུ་འཚོ་གཞེས་ཀྱི་

རིང་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་མཐའ་དག་ལ་འཆད་རྩོད་རྩོམ་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་སྲི་ཞུ་བླ་

མེད་མཛད་དེ་གསུང་སྐྱེས་ཀྱི་སློབ་མ་མཁས་གྲུབ་གཉིས་ལྡན་གྱི་སྐྱེས་བུ་གྲངས་ ལས་འདས་པ་ཞིག་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཁྱད་པར་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་

པའི་གནས་དུ་མ་དང་འབྲེལ་བའི་གསུང་རྩོམ་ཡིག་འཇོག་ཕོན་ཆེ་མཛད་པ་གསུང་

འབུམ་པོད་གསུམ་དུ་བསྡུས་པའི་དཀར་ཆག་དཔེ་དེབ་འདིའི་ཟུར་རྒྱན་དུ་ཡོད་པ་ལྟར་ དང་། དེ་དག་གི་ནང་ནས་ཆེས་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་ལེགས་བཤད་ནི་རྗེ་ཙོང་ཁ་པའི་གསུང་ དྲང་ངེས་ལེགས་བཤད་སྙིང་པོའི་དཀའ་འགྲེལ་དང་། གྲུབ་མཐའ་སྤྱིའི་རྣམ་གཞག

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདི་གསུམ་ཡིན་ཞིང་། ཁྱད་པར་རྒྱ་ ཆེར་བཤད་པ་འདི་ནི་རྗེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་། “མདོ་རྒྱུད་གསུང་རབ་དགོངས་དོན་ཕལ་མོ་

ཆེ།། བློ་བཟང་རྒྱལ་བའི་ཉི་མས་གསལ་མཛད་ནས།། ཕྱོགས་དང་གཏིང་དཔག་དཀའ་ བའི་རྒྱུད་འདི་ཡི།། རྣམ་འགྲེལ་བྱེད་པ་བདག་ལ་བགོ་སྐལ་མཛད།།” ཅེས་དང་། “གངས་རིའི་ཁྲོད་འདིར་སྔོན་ཆད་རྒྱུད་འདི་ལ།། ཀློག་པ་ལས་གཞན་དགོས་པ་མ་

གཟིགས་ཏེ།། ཚུལ་དེ་མ་བཟོད་པད་དཀར་འཛིན་པའི་དཔལ།། འགྲེལ་བྱེད་ཟོལ་གྱིས་ ཕྱོགས་འདིར་འོངས་སམ་སྙམ།།” ཞེས་དང་། “སླན་ཆད་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་ 439

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་རྡོ་རྗེའི་ཚིག་དོན་རྣམ་པར་དབྱེ་བར་འདོད་པ་དག་ལ་སྔོན་མེད་པའི་ལམ་གྱི་སྲོལ་ ཕྱེ་བ་ཉིད་དུ་སེམས་ལ།” ཞེས་སོགས་རྒྱ་ཆེར་གསུངས་སོ།།

༤ ༽ རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་ཞུ་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ།

རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་མ་དཔེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་ཤེས་རིག་པར་ཁང་ནས་

པར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཞིག་དང་། བོད་པར་འབྲས་སྤུངས་པར་མ་ཡིན་ནམ་སྙམ་པ་གཅིག འབྲས་སྒོ་མང་དཔེ་མཛོད་ནས་དག་སྒྲིག་གནང་བའི་པར་མ་གཅིག དྷ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་ མཛོད་ཁང་ནས་ཞུ་སྒྲིག་གནང་བ་ཞིག་བཅས་མ་དཔེ་བཞི་རྙེད་རུང་། དེ་བཞི་ག་བོད་

པར་ནས་བཤུས་པ་གཅིག་གྱུར་ལས་དག་མ་དག་གི་ཁྱད་པར་ཕལ་ཆེར་མི་འདུག དྷ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ནས་པར་བ་དེར་ཞུ་དག་གང་འཚམས་གནང་འདུག་པ་དང་། ཚིག་འབྲུ་རེ་ཟུང་དྲི་རྟགས་དང་བཅས་ཏེ་བཀོད་འདུག་པ་ཞུ་སྒྲིག་སྐབས་ཕན་ཐོགས་ ཆེན་པོ་བྱུང་། མིང་ཚིག་རེ་ཟུང་ཡིག་ནོར་ཡིན་པ་གསལ་རྟོགས་བྱུང་བ་རྣམས་

དཀྱུས་སུ་དག་བཅོ ས ་ཀྱི ས ་བཀོ ད ་དེ ་ མ་དག་པ་རྣམས་ནག་བསུབ་མ་བྱས་པར་ གཤམ་མཆན་དུ་བཀོད་ཡོད། ཚིག་བརྗོད་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཆད་ལྷག་མེད་དམ་སྙམ་

པའི་དྭོགས་གཞི་ཅན་དུ་འདུག་ཀྱང་ཁུངས་གཏུག་དཔེ་བསྡུར་བྱ་ཡུལ་མ་རྙེད་པས་ རང་སོར་བཞག་པ་ལས་བྱ་ཐབས་མ་བྱུང་། འབྱུང་འགྱུར་ཕྱག་དཔེ་ཚད་ལྡན་གཞན་

རྙེད་ཚེ་སླར་ཡང་དཔེ་བསྡུར་ཞུ་སྒྲིག་དགོས་གལ་མཐོང་། རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་འདིའི་ ནང་དྲངས་པའི་བཀའ་བསྟན་གྱི་ལུང་ཕལ་མོ་ཆེ་གཞུང་སོ་སོའི་ནང་ལུང་ཁུངས་འཚོལ་

སྒྲུབ་ཞུས་ཤིང་། མདོ་རྒྱུད་ཀྱི་ལུང་རྣམས་སྡེ་དགེ་བཀའ་འགྱུར་དང་། བསྟན་བཅོས་ཀྱི་

ལུང་རྣམས་བོད་ནས་གསར་དུ་ཐོན་པའི་བསྟན་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ་དང་བསྡུར། བསྟན་ འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མའི་ནང་སྡེ་དགེ། ཅོ་ནེ། པེ་ཀིང་། སྣར་ཐང་བཅས་ཀྱི་པར་མ་དང་

བསྡུར་ཏེ་བརྗོད་ཚིག་མི་མཐུན་པ་རྣམས་མཆན་འགོད་འདུག་སྟབས། དུས་གཅིག་ཏུ་

པར་མ་ཚང་མའི་དཔེ་བསྡུར་ཐུབ་པའི་བྱ་སྟབས་ཧ་ཅང་བདེ་བ་བྱུང་ཞིང་། སྙིགས་ལྔའི་

440

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྒུད་ཚོགས་ལྷག་པར་བདོ་བའི་དུས་སུའང་གཞིས་བཞུགས་མཁས་དབང་རྣམས་ ཀྱིས་གཞུང་ལུགས་དག་ཐེར་གྱི་བྱ་བ་རླབས་ཆེན་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་བསྒྲུབས་གནང་

མཛད་པ་ནི་སྙིང་ནས་ཡི་རངས་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་གནས་སུ་ཆེ། མདོ་རྒྱུད་ཀྱི་ལུང་ རྣམས་སྡེ་དགེ་པར་མ་རྐྱང་པ་ལས་བསྡུར་ལོངས་མ་བྱུང་ཡང་། ལུང་འགའ་ཤས་ བསྟན་བཅོས་སུ་དྲངས་པའང་འདུག་པས། དེ་དག་ནི་བསྟན་འགྱུར་དཔེ་བསྡུར་མ་

དང་བསྡུར་ཏེ་མི་མཐུན་པ་རྣམས་གཤམ་མཆན་དུ་བཀོད་ཡོད༑ སྐབས་འདིར་ཡ་ མཚན་དང་བཅས་ཏེ་བརྗོད་དགོས་པ་ཞིག་ནི། མདོ་རྒྱུད་དང་རྒྱ་གཞུང་གི་ལུང་རྒྱ་

ཆེར་བཤད་པའི་ནང་དྲངས་པ་ཕལ་ཆེ་བ་ལུང་ཁུངས་དང་བསྡུར་སྐབས་བརྗོད་བྱའི་ དོན་ལ་ཁྱད་པར་མེད་ནའང་། རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་མི་མཐུན་པ་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཡོང་

འདུག་པ་འདི ་ ནི ་ རྗེ ་ ཐམས་ཅད་མཁྱེ ན ་པ་དགེ ་ འདུན་རྒྱ་མཚོ ས ་ཕྱག་དཔེ ་ ལ་མ་

གཟིགས་པར་ཐུགས་ཐོག་ནས་དོན་བསྒྱུར་གཙོ་བོ་བྱས་ཏེ་དྲངས་པ་ཞིག་ཡིན་ནམ།

ཡང་ན་ཁོང་གི་ལུང་ཁུངས་གཟིགས་དཔེ་དེ་དག་ད་ལྟའི་བཀའ་བསྟན་པར་མ་ཁག་ ཏུ་བཞུགས་པ་རྣམས་མ་ཡིན་པར་ལོ་པཎ་གཞན་གྱིས་བསྒྱུར་བའི་སྔ་འགྱུར་གྲས་

ཤིག་ཡིན་ཆ་མ་འཚལ། གང་ལྟར་བརྗོད་ཚིག་མི་མཐུན་པའི་ལུང་མཐའ་དག་རྣམ་ དཔྱོད་ཅན་རྣམས་ལ་དཔྱད་གཞི ར ་སྨན་རེ ས ་གཤམ་མཆན་དུ་ཞི བ ་འགོ ད ་བྱས་ ཡོད་ལགས་སོ།།

ཡང་བརྗོད་པར་བྱ་བ་གཞན་ཞིག་ནི། འདིའི་རྩ་འགྲེལ་གཉིས་ཀའི་ཞུ་སྒྲིག་

སྐབས་བར་སྐབས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་མི་མཐུན་པ་རེ་ཟུང་ཡོད་པ་དཔེར་ན། རྐང་པའི་

མཚམས་སུ་ཤད་དང་ཉིས་ཤད་འགོད་སྟངས་སྐོར་བརྡ་སྤྲོད་དུ་ཤད་ནི་རྐང་པ་རྫོགས་

པར་མཚོན་པ་ལས་འགོ་ཚུགས་པ་མི་མཚོན་པས་ཚིག་འགོར་ཤད་བྲིས་སྲོལ་གྱི་མ་ དག་རྒྱུན་འབྱམས་དེ་འདིའི་ནང་ཁྱེར་མེད། དེ་བཞིན་ཚེག་ནི་བོད་ཡིག་གི་ཁྱད་ཆོས་

ཤིག་ཡིན་པས་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་ལ་ཚེག་རྒྱབ་པའི་སྲོལ་ཡང་འདིར་མེད་པར་ 441

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱས་ཤིང་། རྒྱ་སྐད་དུ་ཡོད་པའི་ཅ་ཆ་སོགས་ལ་ཙ་ཚ་སོགས་བྲིས་སྲོལ་དར་བ་ནི་ ཡིག་རྙིང་ཁག་ཏུའང་འདུག་པས་འདིར་བཟོ་བཅོས་ཞུ་ནུས་མ་གྱུར་པར་རྒྱུན་ལྡན་ ལྟར་བཞག་ཡོད་དོ།།

དེ་ལྟར་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་ལེགས་པར་བཤད་པ་འདི་ལ་ཞུ་སྒྲིག་གི་བྱ་བ་ཅུང་

ཟད་ཙམ་བྱ་བའི་སྐལ་བཟང་ཐོབ་པའང་ཡབ་རྗེ་ཕྱག་ན་པདྨོའི་བཀྲིན་ཉག་གཅིག་ཏུ་ འཁུམས་ཤི ང ་།

གཞུང་འདི འི ་ རི མ ་གཉི ས ་ཟབ་གནད་ཀྱི ་ དགོ ང ས་དོ ན ་གཏི ང ་

དཔག་དཀའ་བ་རྣམས་ཀྱི་སྐོར་བདག་ལྟ་བུའི་བློ་ཆུང་བྱིས་པས་འགྲེལ་བརྗོད་གང་

ཡང་བྱ་རྔོ་མི་ཐོགས་ཀྱང་། རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་གི་ཡིག་གཞིའི་ཉམས་ཞིབ་དང་འབྲེལ་

བའི་བརྗོད་པར་འདོད་པ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་མཆིས་མོད། མི་ཁོམ་པ་དགུ་པའི་གཞན་ དབང་དུ་སོང་བའི་དབང་གིས་འདི་ཙམ་དུ་ཚིག་ཚོགས་མ་བསྐྱུངས་ཐབས་མེད་དུ་

གྱུར་པས། ཇི་སྐད་དུ། ལྷ་དབང་བློས། ཕལ་ཆེར་སྐལ་བ་མེད་ཉིད་དང་།། དུས་ལ་

སྡོད་པ་མེད་པ་དང་།། གོམས་པའི་ཕྱིར་ནི་མདོར་བསྡུས་ནས།། ཞེས་གསུངས་པ་ ལྟར་ཁོ་བོས་ཀྱང་། ཕལ་ཆེར་སྐལ་བ་མེད་ཉིད་དང་།། དུས་ལ་ཁོམ་པ་མེད་པའི་ ཕྱིར།། གཡར་ཁྲལ་ཙམ་དུ་མདོར་བསྡུས་ནས།། ཁོ་བོས་སྔོན་གླེང་འདི་བྱས་སོ།།

དེ་སྐད་ཀྱང་སྨྲའོ།། ཞེས་པ་འདིའང་༸སྐྱབས་མགོན་ཕྱག་ན་པདྨོས་དབུས་སངས་ རྒྱས་དངོས་ཀྱི་བླ་མ་དུ་མའི་ཞབས་ཀྱི་རྡུལ་སྤྱི་བོར་བླངས་ཤིང་། གཞུང་ལུགས་ ཉུང་ཟད་ཐོས་པའི་འདུ་གསུམ་པ་བཙུན་གཟུགས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བྲེལ་

སྟབས་སུ་སྨྲས་པ་འདི་ལ་ནོངས་པ་ཅི་མཆིས་ཆོས་ཀྱི་སྤྱན་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་ འཆགས་སོ།། ཇཡ་ཇགཏ །། །།

442

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་གནང་བའི་སྔོན་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གླེང་།

༈ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ༄༅།། བླ་མ་དང་དབྱེར་མ་མཆིས་པའི་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་

གྱུར་པ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། ཉོན་མོངས་རྩུབ་རེག་བྲལ་བས་འཇམ།། ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་

ཟད་པས་དཔལ།། ཡན་ལག་དྲུག་ཅུ་ལྡན་པས་དབྱངས།། བླ་མ་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ ཀྱིས་སྐྱོངས།།

༡༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཆེ་བ།

དེའང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ལ་མངའ་བརྙེས་ཤིང་། བརྩེ་བ་

ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པའི་རྒྱལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་གདུལ་བྱའི་ཁམས་ མོས་བསམ་པ་དང་འཚམས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བསྟན་པ་མཐའ་དག་

མཐར་ཐུག་གདུལ་བྱ་རྣམས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ལ་འགོད་པ་ཁོ་ ནའི་ཆེད་དུ་ཡིན་ནའང་། གནས་སྐབས་མངོན་མཐོ་དང་ངེས་ལེགས་ཙམ་པོ་བར་དཀྲི་

བའི་ལམ་བསྟན་པ་ནས་བཟུང་། ཚེ་གཅིག་ལ་ཟུང་འཇུག་གི་གོ་འཕང་བདེ་བླག་ཏུ་སྟེར་ བའི་རིམ་གཉིས་ཀྱི་རྣལ་འབྱོར་ཚང་ལ་མ་ནོར་བ་བསྟན་པའི་བར་བརྗོད་བྱའི་ཆ་ནས་ རིམ་པ་དང་ཟབ་རྒྱས་ཀྱི་ཁྱད་པར་མཐའ་ཡས་པ་ཞིག་བཞུགས་པ་ལས།

གསང་

སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད་སྡེ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་རྣལ་འབྱོར་བླ་ན་མེད་པའི་རྒྱུད་སྡེ་རྣམས་ཆེས་

ཟབ་གསང་གི ་ གདམས་ངག་ཡི ན ་པ་དང་། དེ ་ དག་གི ་ ནང་ནས་ཀྱང་གསང་བདེ ་ འཇིགས་གསུམ་གྱི་རྒྱུད་དང་། རྒྱུད་སྡེ་གཞན་དང་བཤད་སྲོལ་མི་མཐུན་པའི་དཔལ་

དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་རྒྱུད་ལ་སོགས་པ་ནི་རྒྱུད་སྡེ་རྒྱ་མཚོའི་ཡང་སྙིང་། ཟབ་ཁྱད་དང་ 443

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱིན་རླབས་ཀྱི་ཚན་ཁ་གཞན་ལས་ཆེ་བར་རྡོ་རྗེ་འཆང་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཞལ་གྱིས་འཆེས་ པ་མ་ཟད། འཕགས་བོད་མཁས་གྲུབ་ཡོངས་ཀྱིས་མགྲིན་གཅིག་ཏུ་བསྔགས་པར་

མཛད་ཅིང་། ཁྱད་པར་འཕགས་པ་སྒྱུ་འཕྲུལ་དྲྭ་བ་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་དྲུག་པ་རྣལ་འབྱོར་

ཆེན་པོ་རྒྱུད་ཀྱི་བདག་པོའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དྲྭ་བའི་ལེའུ་ནས་བྱུང་བའི་འཕགས་པ་འཇམ་ དཔལ་ཡེ་ཤེས་སེམས་དཔའི་དོན་དམ་པའི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པ་འདི་ནི་རྒྱུད་

སྡེ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་དང་ཡང་སྙིང་། ངེས་དོན་སྒོ་བརྒྱ་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་ལྟ་བུར་

དུས་གསུམ་གྱི་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་གསུངས་ཤིང་གསུང་ལ་གསུང་བར་ འགྱུར་བ་ཡིན་པ་ནི་འདི་ཉིད་ལས། “དོན་ཟབ་དོན་ནི་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་།། དོན་ཆེན་མཚུངས་ མེད་རབ་ཞི་བ།། ཐོག་མ་བར་དང་མཐའ་དགེ་བ།། འདས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་

གསུངས།། མ་འོངས་རྣམས་ཀྱང་གསུང་འགྱུར་ལ།། ད་ལྟར་བྱུང་བའི་རྫོགས་སངས་ རྒྱས།། ཡང་དང་ཡང་དུ་གསུངས་པ་གང་།།” ཞེས་དང་། ཡང་ “རྒྱུད་ཀུན་གྱི་ནི་བདག་

པོ་མཆོག།” ཅེས་གསུངས་པ་དང་། གྲུབ་ཆེན་དཔེ་མེད་འཚོས་ཀྱང་། “་་་་་་རྒྱུད་སྡེ་ བཞི།། སྙིང་པོའི་རྒྱུད་དང་ལྔ་པོ་དག། རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་རྒྱས་པར་གསུངས།། སྙིང་པོའི་

སྙིང་པོ་འདི་ཡིན་ནོ།།” ཞེས་སོགས་རྒྱ་ཆེར་གསུངས་ཤིང་། གསང་སྔགས་བླ་མེད་ཀྱི་ རྒྱུད་སྡེ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ལ་ཐོས་བསམ་གྱིས་འཇུག་རུང་། མཐར་མཚན་ཡང་དག་པར་

བརྗོད་པའི་དོན་ཤེས་པ་ལ་མ་ལྟོས་པར་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་ཆ་ཚང་བ་མི་ ཤེས་པར་ཚད་མའི་སྐྱེས་བུ་རྣམས་ཀྱིས་བཞེད་པར་སྣང་སྟེ། དེའང་ཆོས་རྒྱལ་པདྨ་

དཀར་པོའི་དུས་འཁོར་གྱི་འགྲེལ་ཆེན་དྲི་མེད་འོད་ལས། “གང་གིས་མཚན་ཡང་དག་ པར་བརྗོད་མི་ཤེས་པ་དེས་རྡོ་རྗེ་འཛིན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྐུ་མི་ཤེས་སོ།། གང་གིས་རྡོ་ རྗེ་འཛིན་པའི་སྐུ་མི་ཤེས་པ་དེས་སྔགས་ཀྱི་ཐེག་པ་མི་ཤེས་སོ།།” ཞེས་གསུངས་ཤིང་ ། དོན་གྱི་གནད་འདི་གཟིགས་ཏེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་བཟང་

པོས་ཀྱང་། “དཔལ་གསང་བ་འདུས་པ་རྒྱུད་སྡེ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་དང་། མདོ་སྡེ་

444

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཟ་མ་ཏོག་ཡིན་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པ་ཡང་ ཡིན་ནོ་ཞེས་དམ་བཅའ་བ་ཁོ་ནའོ།།” ཞེས་གསུངས་སོ།།

སྔོན་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་མདོ་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་སུ་ཡོད་པའི་

སྐབས་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཤེས་ན་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་མཐའ་དག་ཤེས་པར་ བརྩི་སྲོལ་ཡོད་པ་སློབ་དཔོན་ཙནྡྲགོམི་དཔལ་ནཱལནྡཱའི་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་བྱོན་པའི་ སྐབས་ཁོང་ལ་ཁྱེད་ཀྱིས་ཅི་ཤེས་དྲིས་པར། སྒྲ་པཎི་པ་དང་། བསྟོད་པ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ པ་དང་། མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པ་གསུམ་ཤེས་གསུངས་པས། གཟོད་དཔལ་

ལྡན་ཟླ་བས་ཁོང་མདོ་སྔགས་རིག་གནས་དང་བཅས་པ་ལ་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ དགོངས་ཚུལ་གསལ་བ་ལས་གྲུབ་བོ།། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ལ་དགོངས་ཏེ་བོད་ཀྱི་སྔོན་

བྱོ ན ་གྱི ་ མཁས་གྲུབ་རྣམས་ཀྱི ས ་རྒྱལ་བའི ་ བཀའ་འགྱུར་རོ ་ ཅོ ག ་གླེ ག ས་བམ་དུ་ བསྡུས་ཏེ་དཀར་ཆག་བཀོད་པའི་སྐབས་སུའང་། རྒྱུད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དབུར་པོད་ཕྲེང་

དང་པོར་འཇོག་པར་མཛད་དེ། སི་ཏུ་པཎ་ཆེན་གྱིས། “གཉིས་མེད་ཀྱི་རྒྱུད་དང་ ཕྱོགས་མཚུངས་སུ་རྒྱུད་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དབུར་བཀོད་པ་ནི་ཆེས་འབྲེལ་ཆགས་པ་ ཡིན་ནོ།།” ཞེས་གསུངས།

དེ་ལྟ་བུའི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་རྒྱུད་འདི་ཉིད་འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་གསང་སྔགས་ཀྱི་

བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ཡོད་སྐབས་ཀུན་གྱི་ཚད་མར་འཛིན་པའི་གཞུང་དར་ཁྱབ་ཤིན་ཏུ་ ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་མཁས་པ་མང་པོས་འགྲེལ་པ། འགྲེལ་བཤད། རྣམ་བཤད།

བསྡུས་དོན་སོགས་ཧ་ཅང་མང་པོ་བརྩམས་པ་དང་། འདིའི་དཔེ་རྒྱུན་རྒྱ་གར་མཐའ་ དབུ་ཀུན་ཏུ་རྙེད་པ་སོགས་ལས་རྟོགས་ནུས་སོ།།

༢༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་གསུངས་པའི་གནས་དང་དུས།

འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་པའི་རྒྱུད་འདི་གསུངས་

པའི་གནས་ནི་ལྷོ་ཕྱོགས་དཔལ་རིའི་ཉེ་འདབས་དཔལ་ལྡན་འབྲས་སྤུངས་ཀྱི་མཆོད་ 445

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྟེན་ཆེན་པོར། འོག་ཐོག་ཏུ་ཆོས་དབྱིངས་གསུང་གི་དབང་ཕྱུག་གི་དཀྱིལ་འཁོར་དང་།

སྟེང་ཐོག་ཏུ་དཔལ་ལྡན་རྒྱུ་སྐར་གྱི ་དཀྱི ལ་འཁོར ་སྤྲུལ་ཏེ་རྡོ་རྗེ ་དབྱི ངས་ཀྱི ་དཀྱི ལ་ འཁོར་དུ་གསུངས་ཤིང་། གསུངས་པའི་དུས་ནི་ནག་ཟླའི་ཉ་ལ་དུས་འཁོར་གྱི་རྒྱུད་དང་ དུས་མཉམ་དུ་གསུངས་པ་དང་། ཞུ་སྡུད་བྱེད་པོའང་ཕྱག་རྡོར་རྣམ་སྤྲུལ་ཟླ་བ་བཟང་པོ་

ཉི ད ་ཡི ན ་པར་འགྲེ ལ ་མཛད་རྣམས་མཐུན་པར་བཞེ ད ་དོ ། ། དུས་འཁོ ར ་གྱི ་ རྒྱུད་ གསུངས་པའི་དུས་ལ་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཕྱི་ལོ་ཡིན་པ་ དང་། བྱ་རྒོད་ཕུང་རིར་ཤེར་ཕྱིན་གྱི་མདོ་གསུངས་པ་དང་དུས་མཉམ་དུ་ཡིན་པ། སྟོན་ པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ལོ་དེར་ཡིན་པ་སོགས་བཞེད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་དང་

། དེ་དག་སོ་སོའི་སྒྲུབ་བྱེད་ལུང་རིགས་ཀྱང་མང་མོད། སྤྱིར་ཕྱོགས་དང་དུས་ཀྱི་རྒྱ་ ལས་འདས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསང་བ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་མཛད་པ་ལ་བྱུང་

རབས་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱི་དུས་ཚིགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞིའི་ནང་ཚུད་དགོས་པ་མེད་ཀྱང་། ཅི་སྟེ་ ཚུད་པར་བྱ་དགོས་ན་མྱ་ངན་འདའ་བའི་ལོ་སྔོན་མའམ་ལོ་དེ་རང་ཡིན་པར་འདོད་ན་

ལེགས་པར་མཐོང་ཞིང་། སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་བརྗོད་པར་བྱ་བ་མང་ཡང་དུས་ཀྱིས་

མ་ལྕོགས་པས་རེ་ཞིག་བཏང་སྙོམས་སུ་བྱས་སོ།། རྒྱ་གཞུང་གི་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་འགའ་ རེའི་ནང་ས་གའི་ཉ་ཞེས་འཁོད་པ་ནི་མ་དག་པ་ཉིད་དོ།།

༣༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་བོད་དུ་སྒྱུར་ཚུལ།

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ནི་བོད་ཡུལ་དུ་མདོ་རྒྱུད་བསྒྱུར་བའི་སྐབས་འགྱུར་སྔ་

གྲས་སུ་སྣང་སྟེ། ཀུན་མཁྱེན་བུས་བཀའ་བསྟན་གྱི་དཀར་ཆག་ཐོག་མར་བཞེད་པའི་

དཀར་ཆག་ལྡན་དཀར་མའི་ནང་གཞུང་འདི་གསལ་ཞིང་། འཕང་ཐང་མའི་ནང་དུའང་ གསལ་ལོ།། དུས་རབས་དེ་ཙམ་ནས་མཚན་བརྗོད་མང་ཚོགས་སུ་དར་ཁྱབ་ཆེན་པོ་

བྱུང་ཟིན་པར་མངོན་ཏེ། སྐབས་དེ་དག་ཏུ་བྲིས་པའི་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་དཔེ་

འདྲ་མིན་གསུམ་ཙམ་ཏུན་ཧང་ཡིག་རྙིང་དུ་ཁོ་བོས་མཇལ་ཞིང་། དེའི་ནང་ཕན་ཡོན་

446

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡོད་མེད་གཉིས་ཀ་འདུག་པ་མ་ཟད། འགྱུར་ཡང་ད་ལྟའི་ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་དང་མཐུན་ ཚབ་ཆེ་བར་སྣང་།

ད་ལྟ་ལོ་ཆེན་རིན་ཆེན་བཟང་པོའི་འགྱུར་དང་། ཤོང་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་འགྱུར་

གཉིས་གྲགས་ཆེ་ཡང་། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་མང་པོས་ལན་མང་བསྒྱུར་བར་སྣང་སྟེ། ཕུག་བྲག་བཀའ་འགྱུར་བྲིས་མའི་གཞུང་འདིའི་མཇུག་བྱང་དུ། “འདི་ལ་ལོ་ཙཱ་བ་འཆི་ མེད་བུམ་པ་དང་། དབུས་པ་མགར་དགེའི་འགྱུར་ཀྱང་ཡོད་དོ།། མང་མཁར་བའི་ འགྱུར་ཡང་ཡོད་དོ།།” ཞེས་གསལ་ཞིང་། གོང་གསལ་དཀར་ཆག་གཉིས་སུ་མཚན་

བརྗོད་ཀྱི་འགྱུར་བྱང་མ་བཀོད་ཀྱང་། དེ་དག་ལོ་ཆེན་གྱི་སྔོན་དུ་ཡིན་པ་མ་ཟད། པཎྜིཏ་དྲི་མེད་བཤེས་གཉེན་གྱིས་མཛད་པའི་འགྲེལ་པ་མཚན་དོན་གསལ་བར་བྱེད་ པའི་སྒྲོན་མ་ཞེས་པའི་ཆོས་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་སྐབས་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་གཉགས་ཛྙཱ་

ནས་བསྒྱུར་བ་དང་། ཡང་རྙིང་མའི་བཀའ་མ་རྒྱས་པའི་ནང་བཞུགས་པའི་སློབ་དཔོན་

པདྨས་མཛད་པའི་འགྲེལ་པ་རིན་པོ་ཆེ་ཉི་ཟླ་འབར་བའི་སྒྲོན་མེ་ཞེས་བྱ་བ་ལོ་ཙཱ་བ་སྐ་ བ་དཔལ་བརྩེགས་ཀྱིས་བསྒྱུར་བ་ཁྲི་སྲོང་གི་བླ་དཔེ་བེརོཙནའི་ཕྱག་བྲིས་སུ་གྲགས་

པ་སོགས་ལོ་ཆེན་གྱི་སྔོན་དུ་བསྒྱུར་ཟིན་པ་དང་། དེ་དག་གི་ནང་དུ་འཁོད་པའི་རྩ་ ཚིག་ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་དང་ཁྱད་པར་ཉུང་ཤས་ལས་མི་འདུག་པས། ལོ་ཆེན་གྱིས་སྔ་

འགྱུར་དེ་དག་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་ཙམ་མཛད་པ་ལྟ་བུར་མངོན་ཡང་། འགྱུར་བྱང་དུ། “རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་ཤྲདྡྷཱཀརཝརྨཱ་དང་། ཀམལགུཔྟ་དང་༑ ཞུ་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་

ཆེན་བཟང་པོས་བསྒྱུར་ཅིང་ཞུས་ཏེ་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ།།” ཞེས་འཁོད་པ་མ་ཟད།

ཕྱིས་ཀྱི་འགྲེལ་བྱེད་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་ཞེས་ངོས་འཛིན་མཛད་དོ།། དུས་ཕྱིས་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་གསུམ་པའི་ནང་ཤོང་ལོ་ཙཱ་བ་བློ་གྲོས་བརྟན་པས་

སླར་ཡང་བསྒྱུར་འདུག་པ་དེ་ནི་ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་དང་། གོང་གསལ་འགྲེལ་པ་ཁག་ གི་ནང་དུ་འཁོད་པའི་རྩ་ཚིག་དང་མི་འདྲ་བ་མང་ཞིང་། རྒྱ་གར་དུ་ད་ལྟ་ཡོད་པའི་ 447

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཚན་བརྗོད་ཀྱི་རྒྱ་དཔེ་དང་མཐུན་ཚབ་ཆེ་བ་མ་ཟད། སྒྲ་ཐད་བསྒྱུར་གཙོ་བོར་ མཛད་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་འདུག གངས་ལྗོངས་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་པེ་ཀིང་། སྣར་ཐང་། སྡེ་དགེ ལྷ་ས་བཅས་ཀྱི་བཀའ་འགྱུར་པར་མའི་ནང་མཚན་བརྗོད་ཤོང་ འགྱུར་མ་གཏོགས། ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་གྱིས་མཚོན་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་ བསྒྱུར་བའི་མཚན་བརྗོད་མ་བཞུགས་པ་མ་ཟད། འགྱུར་གཞན་ཡོད་པའི་འགྲོས་ཙམ་

ཡང་མི་འདུག སྐད་ཡིག་གཞན་ནས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བའི་བཀའ་བསྟན་ཕྱོགས་

བཏུས་པར་སྐྲུན་བྱེད་སྐབས་ཆོས་ཚན་སོ་སོའི་འགྱུར་ལེགས་ཤོས་དང་། གསར་ ཤོས་དེ་བཅུག་པ་ལས་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་ཁག་མ་བསྡུས་པ་ནི་པོད་གྲངས་ཉུང་ཆེད་ ཙམ་ཡིན་ནམ་ཇི་ལྟར་ཡང་། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ལ་གྱོང་གུན་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་འདུག

བཀའ་བསྟན་པར་སྐྲུན་བྱེད་སྲོལ་དར་བ་ནས་བཟུང་དཔེ་རྒྱུན་མི་ཉམས་པ་དང་།

ཡིག་འབྲི་པས་ཆད་ལྷག་ནོར་གསུམ་གྱི་སྐྱོན་ལས་མ་དག་པའི་ལྷད་མི་འཇུག་པ།

པར་བཤུས་ཁྱབ་ཆེ་བས་ཀུན་ལ་རྙེད་སླ་བ་སོགས་རླབས་ཆེན་གྱི་དགེ་མཚན་བྱུང་ ཡོད་ནའང་། ལོ་པཎ་མང་པོའི་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་བཞུགས་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་དྲན་ ཡུལ་ནས་ཡལ་ཞིང་། དཔེ་རྒྱུན་ཡང་བརླག་པའི་སྐྱོན་ཆ་ཞིག་ཀྱང་བྱུང་སྣང་།

སྔོན་རབས་ཀྱི་བོད་མི་སྙིང་རུས་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་གསེར་དངུལ་མཚལ་སྣག་

ཅི་རིགས་ལས་བཞེངས་པའི་བཀའ་བསྟན་བྲིས་མ་ཧ་ཅང་མང་པོ་བཞུགས་པ་རྣམས་ ཀྱི ་ ནང་དུ་ད་ལྟའི ་ བཀའ་བསྟན་པར་མ་ཁག་གི ་ ནང་མ་ཚུད་པའི ་ ཆོ ས ་ཚན་དང་།

འགྱུར་མི་འདྲ་བ་སྣ་མང་ཡོད་པར་མངོན་ཏེ། དཔེར་ན་ད་ལྟ་དྷ་སའི་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ཕུག་བྲག་བཀའ་འགྱུར་བྲིས་མའི་ནང་བཀའ་འགྱུར་པར་མ་

གཞན་དུ་བཞུགས་པའི་ཆོས་ཚན་ཁག་དང་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་ ༢༨ ཆོས་ཚན་གཅིག་ ལ་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་གཉིས་རེ་བཞུགས་པ་ ༩ བཀའ་འགྱུར་པར་མ་གཞན་གང་

དུའང་མ་བཞུགས་པའི་ཆོས་ཚན་ ༢༥ བཅས་འདུག་པ་འདི་ལས་གངས་ལྗོངས་

448

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མཐའ་དབུས་དང་། ཆེན་པོ་ཧོར་གྱི་ཡུལ་སོགས་སུ་བཞུགས་པའི་བཀའ་བསྟན་བྲིས་

མ་ཆེས་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་ཚོའི་ནང་དུས་ཕྱིས་ཀྱི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་མཐོང་ཐོས་ མེད་པའི་འགྱུར་དང་ཆོས་ཚན་ཇི་སྙེད་ཅིག་ཡོད་པ་དང་། མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྱུར་མི་ འདྲ་བའང་དུ་མ་བཞུགས་ཡོད་སྲིད་པ་མངོན་ཐུབ། ལྷག་པར་ཕུག་བྲག་བཀའ་འགྱུར་ བྲིས་མའི་ནང་འགྱུར་གཞན་གྱི་དཔེ་དངོས་སུ་མ་བཀོད་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཡོད་པའི་ཐོ་

འགོད་གནང་བ་གོང་དུ་དྲངས་པ་ལྟ་བུའང་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཡིག་གཞིར་ཉམས་ཞིབ་ པ་རྣམས་ལ་ཕན་ཐོགས་ཧ་ཅང་ཆེ། ཕུག་བྲག་བཀའ་འགྱུར་བྲིས་མ་འདི་བོད་མངའ་ རིས་ཁུལ་གྲུབ་ཐོབ་ཨོ་རྒྱན་པ་རིན་ཆེན་དཔལ་གྱི་གདན་ས་ཕུག་བྲག་དགོན་དུ་ཕྱི་ ལོ་ ༡༦༩༦ ནས་ ༡༧༠༦ བར་ཞིག་ལ་བཞེངས་པའི་ཁྱད་ནོར་བླ་མེད་ཅིག་ཡིན།

ཤོང་ལོས་བསྒྱུར་བའི་མཚན་བརྗོད་འགྱུར་བཟང་ཞིང་། དེང་སྐབས་འཛམ་

གླིང་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་བཞུགས་པའི་བཀའ་འགྱུར་པར་མ་རྣམས་ཀྱི་ནང་འགྱུར་དེ་ཉིད་ལས་ མ་བཞུགས་ཀྱང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་སྡེ་ཕལ་མོ་ཆེའི་རྒྱུན་གྱི་ཞལ་འདོན་དུ་ལོ་ཆེན་གྱི་

འགྱུར་དེ་རང་ད་ལྟའང་གསུང་མུས་སུ་འདུག་པ་མ་ཟད། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དགེ་ འདུན་རྒྱ་མཚོ་དཔལ་བཟང་པོས་དབུས་བོད་ཀྱི་འགྲེལ་མཛད་པ་ཕལ་མོ་ཆེས་ལོ་

ཆེན་གྱི་འགྱུར་རང་གཞིར་མཛད་འདུག་པ་ནི་དྲི་མེད་འོད་སོགས་མཚན་བརྗོད་རྒྱ་ འགྲེལ་སྔོན་འགྱུར་རྣམས་ལ་ཤོང་ལོས་བསྒྱུར་བཅོས་མ་སོང་བའི་དབང་གིས་ཡིན་

ནམ། རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཇི་ཡིན་ཆ་མ་འཚལ། ལར་ནས་འཕགས་ཡུལ་དུ་ལེགས་སྦྱར་

སོགས་རྒྱ་སྐད་ཀྱི་གནའ་བོའི་དཔེ་ཕལ་མོ་ཆེ་ཤིང་ཤུན་དང་། ཏཱ་ལའི་ལོ་མ་སོགས་ ཀྱི་སྟེང་ལག་བྲིས་མ་ཡིན་སྟབས་དཔེ་བཤུས་སྐབས་རིམ་པས་ཡིག་ནོར་དང་། ལྷག་

ཆད་ཅི་རིགས་ཡོང་ཉེ་བ་དང་། དེའི་དབང་གིས་བརྗོད་ཚིག་དང་། དག་ཆ་འདྲ་མིན་ཅི་

རིགས་ཡོང་བར་བརྟེན་ཐོས་བསམ་དང་འགྲེལ་བཤད། སྒྲ་བསྒྱུར་བྱེད་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ མ་དཔེ་གང་རྙེད་ཕན་ཚུན་བསྡུར་ཏེ་མཛད་པ་པོའི་བརྗོད་ཚིག་ངོ་མ་ཇི་ཡིན་ཞིབ་ 449

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འཇུག་མི་བྱེད་ཐབས་མེད་གྱུར་པ་བཞིན། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཡུལ་ དབུས་ཀྱི་དཔེ་དང་ཕྱོགས་གཞན་གྱི་དཔེ་སོགས་དང་བསྟུན་ཏེ་བསྒྱུར་བཅོས་ཞུ་དག་

ཡང་ཡང་མཛད་པ་བྱུང་འདུག་པས། ལོ་ཆེན་གྱི་བསྒྱུར་གཞིའི་རྒྱ་དཔེ་དང་༑ ཤོང་ ལོའི་བསྒྱུར་གཞིའི་རྒྱ་དཔེ་གཉིས་མི་འདྲ་བའང་ཡོང་སྲིད།

༤༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་སྐད་ཡིག་གཞན་དུ་སྒྱུར་ཚུལ།

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་དུ་ཐོག་མ་སློབ་དཔོན་དཱན་པཱལ་ནས་

ཕྱི་ལོ་ ༩༨༠-༡༠༠༠ ཙམ་གྱི་ནང་བསྒྱུར་བ་དང་། ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་གཉིས་པའི་ མགོ་སྟོད་དུ་བྱུང་བའི་རྒྱ་ཡི་ལོ་ཙཱ་བ་ཀིནསཏུན་ཁ་ (kinstun kh)ཡིས་བསྒྱུར་བ། དེ་མིན་འགྱུར་གཞན་པ་གཉིས་བཅས་རྒྱ་ནག་སྐད་དུ་འགྱུར་གཙོ་ཆེ་བ་བཞི་ཡོད་ པར་གྲགས།

མཚན་བརྗོད་སོག་པོའི་སྐད་དུ་ལོ་ཙཱ་བ་ཆོས་ཀྱི་འོད་ཟེར་ནས་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་

ཕྲག་བཅུ་བཞི་པ་འགོ་ཚུགས་ཙམ་དུ་ལེགས་སྦྱར་ནས་བསྒྱུར་ཅིང་སོག་སྐད་དུ་མདོ་

རྒྱུད་འགྱུར་སྔ་བའི་གྲས་ཡིན་པ་དང་། དེའི་རྗེས་སུ་བོད་སྐད་ནས་བཀའ་བསྟན་ ཡོངས་རྫོགས་སྒྱུར་སྐབས་སུ་བསྒྱུར་བའང་ཡོད།

མཚན་བརྗོད་དབྱིན་སྐད་དུ་ཕྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་ཉི་ཤུ་པའི་སྨད་ཙམ་དུ་མཁས་

དབང་ཨར་དྷེབིཊསན་ (R.Davidson) གྱིས་བསྒྱུར་བ་དང་། མཁས་དབང་

ཨེལེཀས་ཝེམེན་ (Alex Wayman) གྱིས་བསྒྱུར་བ་གཉིས་ཡོད་ཀྱང་རྡོ་རྗེའི་ ཚིག་འདི་ལྟ་བུ་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་དང་དབྱིན་སྐད་དུ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ནི་བྱ་སླ་བ་ཞིག་མ་ཡིན་ པས་ཇི་ཙམ་ཞིག་ཚད་ལྡན་བྱུང་ཡོད་མིན་བདག་ལྟ་བུས་བརྗོད་པར་དཀའ།

༥༽ ལེགས་སྦྱར་སྐད་དུ་ད་ལྟ་བཞུགས་པའི་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཕྱག་དེབ།

ད་ལྟ་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དུ་རྙེད་སོན་ཡོད་པའི་རྒྱ་དཔེ་ལག་བྲིས་མ་འདྲ་མིན་

གྲངས་བརྒྱ་ལྷག་གི་གནས་ཚུལ་དཀར་ཆག་ཁག་ནས་གོ་རྟོགས་ཡོད་པའི་སྐོར་ཝཱཎ་

450

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དབུས་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་གི་དྷཱིཿདུས་དེབ་འདོན་ཐེངས་གསུམ་

པའི་ནང་གསལ་ཡོད། དེ་དག་གི་ཁྲོད་ཏཱ་ལའི་ལོ་མའི་ཐོག་བྲིས་མ་རྙིང་ཤོས་ཕྱི་ལོ་

བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་པའི་སྐབས་ཙམ་གྱི་ཡིན་པའང་ཡོད་བཟོ་འདུག དེ་དག་གི་ནང་ནས་ གཙོ་ཆེ་བ་ ༡༩༩༤ ལོར་ཝཱཎ་དབུས་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་གི་ ཉམས་ཞི བ ་པ་བནརསིལཱལ་མཆོ ག་གིས ་ཞུ་སྒྲིག་པར་སྐྲུན་གནང་བ་དེ འི ་ ཁུངས་

གཏུགས་ཡུལ་མ་དཔེ་གལ་ཆེ་རིགས་མདོ་ཙམ་བརྗོད་ན། ༡༽ བལ་ཡུལ་རྒྱལ་

ཡོངས་ཡིག་མཛོད་དུ་བཞུགས་པའི་ཏཱ་ལའི་ལོ་མའི་ཐོག་ཡོད་པའི་ལག་བྲིས་མ་དཔེ་

དང་པོ་དཔེ་ཨང་ ༤་༢༢༨༥ ཅན་དང་། ༢༽ ཡིག་མཛོད་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་ཏཱ་ལའི་ ལོ་མའི་ཐོག་ལག་བྲིས་མ་དཔེ་གཉིས་པ་དཔེ་ཨང་ ༥་༡༦༤ ཅན་དེ་གཉིས་ཕྱི་ལོ་

བརྒྱ་ཕྲག་བཅུ་པ་དང་བཅུ་གསུམ་པ་ཙམ་དུ་བྲིས་པར་ཚོད་དཔག་བྱས་པ་དང་། དེ་

མིན་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་ཞུ་སྒྲིག་པར་སྐྲུན་བྱས་པའི་མཚན་བརྗོད་ཁག་གཤམ་ གསལ། ༡༽ ཨུ་རུ་སུའི་མཁས་དབང་ཨཡི་པི་མི་ནོཨོཕ་ (I. P. Mineof) མཆོག་

གིས་ ༡༨༨༥ ལོར་སེནཊིཔིཊརསབྷཀ་ (St. Petersburg) གཙུག་ལག་སློབ་

གཉེར་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་གནང་བ་དང་། ༢༽ སློབ་དཔོན་རགྷུབཱིར་ (Raghu Vira) མཆོག་གིས་པུ་ཏི་བརྒྱ་པའི་པོད་ཕྲེང་བཅོ་བརྒྱད་པའི་ནང་པར་སྐྲུན་གནང་བ་

དང་། ༣༽ མཁས་དབང་དུརྒཱདཱསམུཁརྗཱི (Durga Dass Mukherjee)

མཆོག་གིས་ཀ་ལ་ཀ་ཏ་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་ནས་ ༡༩༦༣ ནང་པར་སྐྲུན་ གནང་བ་དང་། ༤༽ མཁས་དབང་ཨར་དྷེབིཊསན་ (R.Davidson) མཆོག་

གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༡ ལོར་པར་སྐྲུན་གནང་བ་དང་། ༥༽ མཁས་དབང་ཨེལེཀས་ བྷེམེན་ (Alex Wayman) གྱིས་ཞུ་སྒྲིག་པར་སྐྲུན་གནང་བ། ༦༽ མཁས་དབང་

བནརསིལཱལ་མཆོག་གིས་གོང་གསལ་ལག་བྲིས་དང་པར་སྐྲུན་ཡོད་པའི་དཔེ་དེབ་ ཡོངས་དང་མཚུངས་བསྡུར་ཞུ་སྒྲིག་གནང་སྟེ་ཝཱཎ་དབུས་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ 451

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ལག་སློབ་ཁང་ནས་ ༡༩༩༤ ལོར་པར་སྐྲུན་གནང་བ་བཅས་དེང་སྐབས་རྙེད་སོན་ ཡོད།

༦༽ འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་གཞུང་ཚད།

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་གཞུང་ཚད་ནི་བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཚང་མས་བམ་པོ་

གཅིག་ཏུ་མཛད་ཅིང་། གཞུང་དངོས་ལ་ལེའུ་དབྱེ་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་འགའ་ཤས་བྱུང་

ཡང་། བོད་ཀྱི་འགྲེལ་མཛད་ཕལ་མོ་ཆེས་དྲི་མེད་འོད་དང་བདུད་རྩིའི་ཐིགས་པ་སྒྲོལ་ མ་གསལ་བ་གཉིས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་ལེའུ་བཅུ་བཞིའམ། ཡང་ན་བཅུ་གསུམ་ དུ་བཞེད། ལེའུ་གཞན་འདྲ་བ་ལ་ཕན་ཡོན་གྱི་ལེའུ་བགྲངས་ན་བཅུ་བཞི་དང་། མ་ བགྲངས་ན་བཅུ་གསུམ་མོ།། དེའང་འདི་ལྟར། དེ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ་འཆང་།། ཞེས་

པ་ནས། ལུས་བཏུད་ནས་ནི་སྤྱན་སྔར་འདུག། ཅེས་པའི་བར་དང་པོ་ཞུས་པའི་ལེའུ་ ཤློཀ་བཅུ་དྲུག དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་ཤཱཀྱ་ཐུབ།། ཅེས་པ་ནས། བཅོམ་ལྡན་དེ་ནི་ལེགས་ ཞེས་གསོལ།། ཞེས་པའི་བར་གཉིས་པ་ལན་གྱི་ལེའུ་ཤློཀ་དྲུག དེ་ནས་བཅོམ་ལྡན་

ཤཱཀྱ་ཐུབ།། ཅེས་པ་ནས། རིན་ཆེན་གཙུག་ཏོར་ཆེར་གཟིགས་ནས།། ཞེས་པའི་བར་

གསུམ་པ་རིགས་དྲུག་ལ་གཟིགས་པའི་ལེའུ་ཤློཀ་གཉིས། ཚིག་གི་བདག་པོས་ ཚིགས་སུ་བཅད།། ཅེས་པ་ནས། ཨརཔཙནཱཡཏེནམཿ ཞེས་པའི་བར་བཞི་པ་སྒྱུ་ འཕྲུལ་དྲྭ་བ་མངོན་པར་བྱང་ཆུབ་པའི་ལེའུ་ཤློཀ་གསུམ། དེ་ལྟར་སངས་རྒྱས་བཅོམ་

ལྡན་འདས།། ཞེས་པ་ནས། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཚུལ་གྱི་མཆོག།། ཅེས་པའི་བར་ལྔ་པ་རྡོ་

རྗེ་དབྱིངས་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་ཆེན་པོ་ལ་བསྟོད་པའི་ལེའུ་ཤློཀ་བཅུ་བཞི། སངས་

རྒྱས་རྣམ་པར་སྣང་མཛད་ཆེ།། ཞེས་པ་ནས། རྡོ་རྗེ་ལྕགས་ཀྱུ་ཞགས་པ་ཆེ།། ཞེས་ པའི་བར་དྲུག་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ལེའུ་ཤློཀ་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི་དང་རྐང་པ་

གསུམ། རྡོ་རྗེ་འཇིགས་བྱེད་འཇིགས་པར་བྱེད།། ཅེས་པ་ནས། སྒྲ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ ཀྱི་མཆོག། ཅེས་པའི་བར་བདུན་པ་མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ལེའུ་ཤློཀ་བཅུ་དང་རྐང་པ་

452

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཅིག ཡང་དག་བདག་མེད་དེ་བཞིན་ཉིད།། ཅེས་པ་ནས། ཡེ་ཤེས་མེ་ལྕེ་འོད་རབ་

གསལ།། ཞེས་པའི་བར་བརྒྱད་པ་སོར་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ལེའུ་ཤློཀ་བཞི་བཅུ་རྩ་ གཉིས། འདོད་པའི་དོན་གྲུབ་དམ་པ་སྟེ།། ཞེས་པ་ནས། ནོར་བུ་ཆེན་པོ་རིན་ཆེན་

ཏོག།། ཅེས་པའི་བར་དགུ་པ་མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ལེའུ་ཤློཀ་ཉི་ཤུ་རྩ་བཞི། སངས་

རྒྱས་ཀུན་གྱིས་རྟོགས་བྱ་བ།། ཞེས་པ་ནས། འཇམ་དཔལ་དཔལ་དང་ལྡན་པའི་ མཆོག། ཅེས་པའི་བར་བཅུ་པ་བྱ་བ་ནན་ཏན་གྱི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ལེའུ་ཤློཀ་བཅོ་ལྔ་།

མཆོག་སྦྱིན་རྡོ་རྗེ་མཆོག་ཁྱོད་འདུད།། ཅེས་པ་ནས། ཡེ་ཤེས་སྐུ་ཉིད་ཁྱོད་ལ་འདུད།།

ཅེས་པའི་བར་བཅུ་གཅིག་པ་ཡེ་ཤེས་ལྔའི་སྒོ་ནས་བསྟོད་པའི་ལེའུ་ཤློཀ་ལྔ་བཅས་ འདི་ཡན་ཤློཀ་བརྒྱ་དང་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཉིས། ཨཱོཾསརྦདྷརྨ ཞེས་པ་ནས། ཛྙཱནགརྦྷཨཱཿ

ཞེས་པའི་བར་བཅུ་གཉིས་པ་སྔགས་ཀྱི་ལེའུ་ཚིག་ལྷུག དེ་ནས་དཔལ་ལྡན་རྡོ་རྗེ་

འཆང་།། ཞེས་པ་ནས། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱིས་བཤད།། ཅེས་པའི་བར་ བཅུ་གསུམ་པ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་གི་ལེའི་ཤློཀ་ལྔ་ཡོད་ཅིང་། ལེའུ་བཅུ་གཅིག་པའི་

མཇུག་ཏུ་ཕན་ཡོན་གསུངས་པ་རྣམས་ཚིག་ལྷུག་ཡིན་པས་ཤློཀའི་གྲངས་ཀྱིས་མ་ བཅད་དོ།། རྒྱ་འགྲེལ་རྣམས་སུ་ཤློཀའི་གྲངས་ཚད་གསལ་བའི་དབང་གིས་མཚན་ བརྗོད་ཀྱི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་རྣམས་ཆད་ལྷག་མེད་པར་དག་ཞུས་བྱ་བདེ་ཡོད་པའི་ དབང་གིས་ད་བར་གཞུང་ཚད་མ་ཉམས་པར་གནས་ཡོད།

༧༽ ད་ལྟའི་དཔེ་དེབ་འདིའི་ཞུ་སྒྲིག་བྱེད་ཚུལ།

སྤྱིར་ཤོང་འགྱུར་འགྱུར་བཟང་ཤོས་སུ་བརྩི་བ་མ་ཟད། བཀའ་འགྱུར་པར་མ་ཚང་

མའི་ནང་འགྱུར་དེ་རང་བཞུགས་ཡོད་ཀྱང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་ཁག་གིས་

མཚོན་མཚན་བརྗོད་ཁ་འདོན་བྱེད་མཁན་ཕལ་ཆེ་བས་རྒྱུན་འདོན་ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་ རང་ལ་གོམས་པ་མ་ཟད། རྒྱ་བོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་ཕལ་མོ་ཆེའི་ནང་གི་རྩ་ཚིག་ཀྱང་ལོ་ ཆེན་གྱི་འགྱུར་དང་མཐུན་ཚབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བས་དཔེ་དེབ་འདིའི་ནང་འགྱུར་གཉིས་ཀ་ 453

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཞུ་སྒྲིག་གིས་པར་སྐྲུན་ཞུས་ཡོད།

ཀ༽ ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་བོད་ཀྱི་པར་མ་དཔེ་ཐུང་ཞིག་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་

བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་ནས་རིང་པོ་མ་སོང་བར་ཁོ་བོར་ལག་སོན་བྱུང་བ་དེ་ལ་གཞི་

བྱས། དྷ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་བཞུགས་པའི་ཕུག་བྲག་བྲིས་མ་དང་བསྡུར་ བའི་ཐོག པད་དཀར་གྱིས་མཛད་པའི་འགྲེལ་པ་དྲི་མེད་འོད་དང་། དྲི་མེད་བཤེས་

གཉེན་གྱིས་མཛད་པའི་མཚན་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་སྒྲོན་མ་བཅས་རྒྱ་འགྲེལ་ གཉིས་ཀའི་ནང་རྩ་ཚིག་ཡོངས་རྫོགས་གསལ་བ་དང་བསྡུར་བའི་ཐོག རྙིང་མའི་

བཀའ་མའི་ནང་བཞུགས་པའི་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འགྲེལ་པ་ རིན་པོ་ཆེ་ཉི་ཟླ་འབར་བའི་སྒྲོན་མེ་ཞེས་བྱ་བ་སློབ་དཔོན་པདྨས་བཤད་ཅིང་སྐ་བ་

དཔལ་བརྩེགས་ཀྱིས་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བར་གསལ་བ་དེ་བཞིན་འགྲེལ་ཚུལ་དང་

བརྡ་ཆད་འགྲེལ་པ་གཞན་གང་དང་མི་འདྲ་བར་ཁྱད་ཐོན་པ་ཞིག་འདུག་པ་དེའི་ནང་

གསལ་བའི་རྩ་ཚིག་དང་ཡང་བསྡུར་ཞིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་ ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོར་པར་དུ་བསྐྲུན་པའི་བསྟོད་སྨོན་ཕྱོགས་བསྒྲིགས་ཞེས་པའི་དེབ་ ཆུང་ནང་འཁོད་པའི་མཚན་བརྗོད་དེ་ཤོང་འགྱུར་མིན་ནའང་། ལོ་ཆེན་གྱི་འགྱུར་དང་

མི་མཐུན་པའི་ཚིགས་རྐང་འགའ་ཤས་འདུག་པ་མ་ཟད། ལོ་ཤོང་གཉིས་ཀའི་འགྱུར་ དུ་མ་གསལ་བའི་དབུ་མཇུག་གི་སྔགས་ཚིག་རྣམས་ཀྱང་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་འདུག་ པ་དེ་སྒྱུར་བ་པོའམ་བསྒྱུར་བཅོས་མཛད་མཁན་སུ་ཡིན་གྱི་མཚན་མ་གསལ་མོད།

དུས་ཕྱིས་ཀྱི་མཁས་དབང་ཞིག་གིས་བསྒྱུར་བཅོས་དང་ཁ་སྣོན་མཛད་པ་ཡིན་ནམ་ སྙམ་སྟེ། དེ་དང་ཡང་བསྡུར་ཡོད། གོང་གསལ་མ་དཔེ་དྲུག་པོ་བསྡུར་སྐབས་དྭོགས་

མ་ཆོད་པ་རྣམས་ད་ལྟའི་ལེགས་སྦྱར་དུ་བཞུགས་པའི་མཚན་བརྗོད་ཞུ་སྒྲིག་རྗེས་ ཤོས་མཁས་དབང་བནརསིལཱལ་གྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོར་པར་བའི་རྒྱ་དཔེར་ གཏུགས་ཏེ་དག་ཐེར་ཅི་ཐུབ་བྱས་ཁུལ་ཡིན།

454

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

མ་དཔེ་ཁག་ཏུ་ཚིག་བརྗོད་མི་འདྲ་བ་ཐོན་རིགས་ནས་གང་དག་པར་མངོན་

པ་དེ་དཀྱུས་སུ་བཞག་ཅིང་། དག་མིན་ཐེ་ཚོམ་ཅན་རྣམས་དཔྱོད་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་ དཔྱད་གཞིར་གཤམ་མཆན་དུ་བཀོད་ཡོད། མ་དཔེ་གང་རུང་གི་ཡིག་ནོར་མ་དག་པ་

ཡིན་པ་གསལ་རྟོགས་ཐུབ་རིགས་རྟགས་ ( ) འདི་ལྟ་བུའི་ནང་མ་དག་ཅེས་ཁ་ཚོན་

བཅད་དེ་མཆན་འགོད་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། མ་དག་པར་ངེས་ཀྱང་སྣང་མེད་དུ་མ་བཞག་ པ་ནི་འདི་དག་ཀྱང་དཔྱད་གཞིར་འོས་པར་རེ་བ་ཡིན།

ཚིགས་རྐང་སོ་སོའི་མཐའ་མའི་ཚིག་ ‘པ’ ‘པོ’ ‘འཆང་’ ‘བདག’ ‘སྟེ’

‘ནི’ སོགས་འདྲ་མིན་མང་པོ་འདུག་པ་དེ་དག་བརྗོད་དོན་གྱི་གོ་རྟོགས་ལ་དེ་ཙམ་

འགལ་རྐྱེན་དུ་མ་མངོན་ཡང་། ཚིགས་རྐང་དཀྱུས་སུ་བོད་སྐད་དུ་སྒྲ་མཚུངས་པའི་

ཡི ག ་ནོ ར ་མང་དག་ཅི ག ་བར་སྐབས་ཀྱི ་ པར་མ་རྣམས་སུ་བྱུང་འདུག་པ་དེ ་ དག་ དགོངས་འགྲེལ་ཁག་དང་། རྒྱ་དཔེར་གཏུགས་ཏེ་ཞུ་དག་མ་བྱས་ན་གཞུང་དོན་གོ་ ནོར་ཆེན་པོ་ཡོང་སྲིད་པའང་ཇི་སྙེད་ཅིག་འདུག་པ་རེ་ཟུང་དཔེར་མཚོན་ན། ‘བཀའ་ ’དང་‘དགའ།’ ཡང་། ‘བརྟན་’དང་‘བསྟན།’ ‘རིག་’དང་‘རིགས།’ ‘གྲགས་’དང་

‘གྲག’ ‘སྒྲ་’དང་‘དགྲ’ ‘ཀླུ་’དང་‘གླུ’ ‘འཇིགས་ཆེན་’དང་‘འཇིག་རྟེན།’ ‘གཞི་’དང་ ‘བཞི།’ ནོར་བ་ལྟ་བུ་སྟེ་དཔེར་ན་ལེའུ་དང་པོའི་ཤློཀ་བཅུ་གསུམ་པའི་རྐང་པ་གསུམ་

པར་ ‘དཔག་མེད་རྣམས་ཀྱིས་དགའ་བཞིན་དུ།།’ ཞེས་པར་ ‘བཀའ་བཞིན་དུ།།’

ཞེས་བྲིས་པ་དང་། ལེའུ་ལྔ་པའི་ཤློཀ་དགུ་པའི་རྐང་པ་གསུམ་པར་ ‘བཟོད་ཆེན་ འཆང་བ་བརྟན་པ་པོ།།’ ཞེས་པར་ ‘བསྟེན་པ་པོ།།’ ཡང་ན་ ‘བསྟན་པ་པོ།།’ ཞེས་

བྲིས་པ་དང་། ལེའུ་ལྔ་པའི་ཤློཀ་བཅུ་བཞི་པའི་རྐང་པ་དང་པོར། ‘མགོན་པོ་རིག་ མཆོག་ཆེན་པོ་སྟེ།།’ ཞེས་པར་ ‘རིགས་མཆོག’ ཅེས་བྲིས་པ་དང་། ལེའུ་བདུན་

པའི་ཤློཀ་གཉིས་པའི་རྐང་པ་གསུམ་པར། ‘རྡོ་རྗེ་གྲགས་པ་རྡོ་རྗེ་སྙིང་།།’ ཞེས་པར་ ‘རྡོ་རྗེ་དྲག་པོ’ ཞེས་བྲིས་པ། ལེའུ་དེའི་ཤློཀ་བཅུ་པའི་རྐང་པ་དང་པོར་ ‘འཇམ་ 455

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དབྱངས་ཆེན་པོ་སྒྲ་ཆེ་བ།།’ ཞེས་པར་ ‘དགྲ་ཆེ་བ།།’ ཞེས་བྲིས་པ་དང་། ལེའུ་ བརྒྱད་པའི་ཤློཀ་བཅུ་པའི་རྐང་པ་གསུམ་པར། ‘སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་ཀླུ་ཆེན་པོ།།’ ཞེས་པར་ ‘གླུ་ཆེན་པོ།།’ ཞེས་བྲིས་པ། ལེའུ་དེའི་ཤློཀ་བཅུ་དྲུག་པའི་རྐང་པ་གསུམ་

པར། ‘འཇིགས་ཆེན་སྒྲ་སྟེ་རབ་ཀྱི་མཆོག།’ ཅེས་པར་ ‘འཇིག་རྟེན་དགྲ་སྟེ’ ཞེས་ བྲིས་པ། ལེའུ་དགུ་པའི་ཤློཀ་བཞི་པའི་རྐང་པ་དང་པོར། ‘ས་ཡི་དཀྱིལ་འཁོར་གཞི་ ཡི་ཁྱོན།།’ ཞེས་པར་ ‘བཞི་ཡི་ཁྱོན’ ཅེས་བྲིས་པ་ལྟ་བུ་མཚོན་པ་ཙམ་སྟེ་དེ་

རི ག ས་དོ ན ་ལ་འཁྲུལ་གཞི ་ ཅན་གྱི ་ མི ང ་ཚི ག ་རྣམས་གཞུང་འདི ར ་ཀློ ག ་པ་ཐོ ས ་

བསམ་གནང་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཐུགས་སྣང་གནང་གལ་ཆེ། གཞན་ཡང་བྱེད་སྒྲ་ དང་འབྲེལ་སྒྲ་ཡོད་མེད་དང་། ཕན་ཚུན་བསྣོལ་བ། དེ་བཞིན་དུས་གསུམ་གྱི་འབྲི་

ཚུལ་མི་འདྲ་བ་སོགས་ཇི་སྙེད་ཅིག་འདུག་པ་དེ་དག་དེ་ཙམ་འཁྲུལ་གཞི་མི་ཆེ་ཡང་ ཐོས་བསམ་གཏིང་ཟབ་གནང་མཁན་རྣམས་ལ་སྨན་པར་རེ་སྟེ་ཐམས་ཅད་གཤམ་ མཆན་དུ་བཀོད་ཡོད།

ཁ༽ ཤོང་ལོ་བློ་གྲོས་བརྟན་པའི་འགྱུར་དེ་ཡི་གེ་མ་དག་པ་ཅུང་ཉུང་བ་

དང་། པེ་ཀིང་། སྣར་ཐང་། སྡེ་དགེ ལྷ་ས་བཅས་བཀའ་འགྱུར་པར་མ་ཁག་བཞི་ཕན་

ཚུན་མཚུངས་བསྡུར་ཞུས་པ་ཙམ་ལས་འགྲེ ལ ་པ་དང་པར་མ་གཞན་མཚུངས་

བསྡུར་ཞུ་ཡུལ་མ་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཅོ ་ ནེ ་ དང་ལི ་ ཐང་བཀའ་འགྱུར་གྱི ་ དཔེ ་ ཡང་མ་ རྙེད་པས་མཚུངས་བསྡུར་མ་ཐུབ། པར་མ་བཞིའི་ནང་བརྗོད་ཚིག་མཐུན་མིན་ཡོད་

རིགས་རྒྱ་དཔེ་དང་གང་མཐུན་དཀྱུས་སུ་བཞག་ཅིང་། མི་མཐུན་པ་གཤམ་མཆན་ དུ་བཀོད་པ་ལགས།

༨༽ ཟུར་རྒྱན་ཁག

མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ལེའུ་བཅུ་གཅིག་པའི་མཇུག་ཏུ་ཚིག་ལྷུག་ཏུ་གསུངས་པའི་ཕན་

ཡོན་གྱི་སྡེ་ཚན་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱུན་འདོན་བྱ་སྲོལ་མ་དར་བས་བོད་ཀྱི་ཆོས་སྤྱོད་ཀྱི་

456

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཕྱག་དཔེ་ཕལ་མོ་ཆེའི་ནང་མེད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་བོད་ཀྱི་འགྲེལ་མཛད་མང་པོས་ཀྱང་ལེ་

ཚན་འདིའི་འགྲེལ་བཤད་མཛད་མི་འདུག་ཅིང་། རྗེ་དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་ཀྱང་“ཕན་ ཡོན་གྱི་ལེའུ་ཤོང་འགྱུར་དུ་བྱུང་ཡང་ད་ལྟ་འདོན་པའི་ཡོངས་གྲགས་འདི་ལ་མི་སྣང་

ཞིང་། ཚིག་རིས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་གོ་སླ་བར་མཐོང་སྟེ། གྲངས་དཔེ་མེད་འཚོ་ལྟར་བཅུ་ གསུམ་དུ་བསྡུས་ནས་འཆད་པ་ལ།” ཞེས་གསུངས་པས། འདིར་ཡང་གཞུང་དཀྱུས་

སུ་མ་བཀོད། འོན་ཀྱང་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཡན་ལག་ཆ་ཚང་བའི་ཆེད་ཕན་ཡོན་རྗེས་སུ་ བསྟན་པའི་ལེ་ཚན་ལོ་ཆེན་འགྱུར་དང་ཤོང་འགྱུར་གཉིས་ཀ་ཟུར་རྒྱན་དུ་བཀོད་ཡོད།

བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རྗེས་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་གནའ་སྲོལ་གྱི་འཇམ་

དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཁ་འདོན་བྱེད་མཁན་མང་ཡང་རྒྱུད་དང་རྒྱ་གཞུང་ནས་བཤད་

པའི་འདོན་ཐབས་ལྟར་འདོན་མཁན་དཀོན་པས་འདོན་ཐབས་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་ ནས་བོད་ལ་བཀའ་དྲིན་ཆེ་བ་ཁ་ཆེ་པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱཤྲཱིབྷདྲས་མཛད་པའི་མཚན་བརྗོད་

ཀློག་པའི་མན་ངག་དང་། གཞུང་འདིའི་འགྲེལ་བྱེད་ཆེན་པོ་སློབ་དཔོན་འཇམ་དཔལ་ བཤེས་གཉེན་གྱིས་མཛད་པའི་འཇམ་དཔལ་གྱི་མཚན་གདོན་པའི་མན་ངག བོད་ཀྱི་ སྙིགས་དུས་ཀྱི་མཧཱཔཎྜིཏ་གུང་ཐང་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ཀྱིས་མཛད་པའི་འཇམ་

དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་འདོན་ཐབས་ཁག་གཉིས་བཅས་རྩ་གཞུང་གི་སྔོན་དུ་བཀོད་ ཡོད་པ་དང་།

ཤིན་ཏུ་ཟབ་གསང་གི་རྒྱ་དང་ལྡན་པའི་འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་ཀྱི་ཡང་

སྙིང་ཤོག་གཅིག་མ་དང་། མཁས་གྲུབ་ནོར་བཟང་རྒྱ་མཚོའི་གསུང་༸གོང་ས་ཐམས་ ཅད་མཁྱེན་པའི་ཞབས་བརྟན་ཤློཀ་གཉིས་བཅས་རྟགས་རྟེན་ལ་བསམས་ཏེ་རྩ་གཞུང་ གི་མཇུག་ཏུ་བཀོད་ཡོད།

༩༽ ཡི་རངས་བསྔགས་བརྗོད།

འཇམ་དཔལ་མཚན་བརྗོད་འགྱུར་མི་འདྲ་བ་གཉིས་དང་། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་

457

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོས་མཛད་པའི་རྒྱ་ཆེར་བཤད་པ་བཅས་དེང་རབས་ཀྱི་ཡིག་གཞི་ ཉམས་ཞིབ་བྱེད་ཚུལ་དང་མཐུན་པར་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་གྱི་ལམ་ནས་པར་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུའི་ ལས་གཞི་ལག་ཏུ་བླངས་རྗེས་དུས་ཚོད་ཧ་ཅང་ཐུང་ངུ་ལས་མེད་པས་ཇི་བཞིན་འགྲུབ་

མིན་སོམ་ཉིའི་གནས་སུ་གྱུར་རུང་། ཞུ་སྒྲིག་གི་བྱ་བར་བྱང་ཆུབ་པའི་ཚེ་དང་ལྡན་པ་ བསྟན་འཛི ན ་དོ ན ་ཡོ ད ་ཀྱི ས ་ངལ་བ་ཁྱད་བསད་ཉི ན ་མཚན་ལྟོ ས ་མེ ད ་ཀྱི ས ་འབད་ བརྩོན་ཤུགས་དྲག་བྱས་པའི་འབྲས་བུར་ད་ལམ་པར་སྐྲུན་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་བ་འདི་ཡི་ རངས་བསྔགས་བརྗོད་ཀྱི་ཡུལ་དུ་གྱུར།

ཞུ་སྒྲིག་གི་བྱ་བར་མཐུན་འགྱུར་གནང་མཁན་དྷ་ས་བོད་ཀྱི་དཔེ་མཛོད་ཕྱག་

དཔེ་གསུང་རྟེན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་བློ་བཟང་ཤཱསྟྲཱི་མཆོག་དང་། ཝཱཎ་དབུས་

བོ ད ་ཀྱི ་ ཆེ ས ་མཐོ འི ་ གཙུག་ལག་སློ བ ་ཁང་ཉམས་ཞི བ ་སྡེ ་ ཚན་གྱི ་ རྩོ མ ་སྒྲི ག ་ལས་ རོགས་སྐུ་ཞབས་རྒྱལ་མཚན་རྣམ་གྲོལ་མཆོག་སོགས་དངོས་དང་བརྒྱུད་པའི་སྒོ་ནས་ མཐུན་འགྱུར་གནང་མཁན་ཡོངས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་དང་།

པར་རྩ་འཇུག་སྒྲིག་གི་ལས་རིམ་དཀའ་རྙོག་ཅན་དེ་དག་ཆོས་རིག་ལས་

ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་འཆི་མེད་དབང་མོས་ངལ་བ་ལ་མ་འཛེམས་པར་བརྩོན་ཤུགས་ དྲག་པོས་བསྒྲུབས་པར་ལེགས་སོ་བསྔགས་བརྗོད་ཡོད། དེ་བཞིན་ཚེ་དང་ལྡན་པ་

བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་དང་འཇིགས་མེད་པ་སངས་ནས་ཀྱང་མཐུན་འགྱུར་ཅི་རིགས་ བསྒྲུབས་པར་ལེགས་སོ་ཡོད།

དུས་ཡུན་ཧ་ཅང་ཐུང་ངུའི་ནང་དཔེ་དེབ་པར་སྐྲུན་བྱེད་རྒྱུ་དཀའ་བའི་བྱ་བ་

ཞིག་ཡིན་མོད། ཝཱཎ་སུརབྷི་པར་ཁང་གི་སྦྱིན་བདག་དང་ལས་བྱེད་ཚང་མས་ཁོ་བོའི་

རེ་འདུན་ལྟར་ལེགས་པར་བསྒྲུགས་པ་ལའང་སྙིང་ནས་བསྔགས་བརྗོད་ཞུ་རྒྱུ་བཅས་

བཙུན་གཟུགས་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བྲེལ་སྟབས་སུ་སྨྲས་པར་ནོངས་པ་ཅི་ མཆིས་ཆོས་ཀྱི་སྤྱན་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་བཟོད་པར་མཛད་དུ་གསོལ། ཇཡཇགཏ།།

458

སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་དང་འབྲེ ལ་བའི་དོན་གནད་འགའི་ཐད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པའི་བཀའ་ལན། སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

༈ སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་གནད་འགའི་ ཐད་དྲི་བ་ཞུས་པའི་ལན། ༄༅།། ཐོག་མ། ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེས། ངས་སྤྱོད་འཇུག་སློབ་སྦྱོང་ཡག་

པོ ་བྱས་མ་མྱོ ང ་བས། ཁྱེད་ཚོ ར་ཐུགས་ཕན་གསོས ་པའི ་ ལན་ཞུ་རྒྱུ་མེ ད། དེ ར ་

བརྟེན་ཁ་སྔོན་ནས་དྲི ་ བ་དྲི ས ་ལན་འདི ་ མི ་ དགོ ས ་པ་གནང་རོ ག ས་ཞེ ས ་ཞུས་པ་

ཡི ན ། འོ ན ་ཀྱང་ཁྱེ ད ་རྣམ་པས་ཨུ་ནན་གནང་བར་བརྟེན། དྲི ས ་ལན་གང་ཤེ ས ་ ཤིག་ཞུ་རྒྱུའི་འབད་རྩོལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དྲི ་ བ། སྤྱི ར ་བཏང་རྒྱ་གར་ན་བསྟན་བཅོ ས ་རྩོ མ ་པ་ལ་སྡེ བ ་སྦྱོ ར ་ལྷུར་

ལེ ན ་པས་གཞུང་མཛེ ས ་པ་གཙོ ་ བོ ར ་བྱེ ད ་པ་དང་། ཕན་འདོ ག ས་པ་ལྷུར་ལེ ན ་ པས་སེམས་འདུལ་བ་གཙོ་བོར་བྱེད་པའི་ལུགས་མི་འདྲ་བ་གཉིས་གྲགས་སྟབས། རྒྱལ་སྲས་ཞི ་ བ་ལྷས་རྩོ མ ་ཐབས་གང་ཞི ག ་གཙོ ་ གནད་དུ་བཟུང་ཡོ ད ། སྤྱོ ད ་

འཇུག་གི་གཞུང་འདིའི་རྩོམ་གཤིས་ཉམས་འགྱུར་དང་། རྩོམ་གྱི་སྒྲིག་གཞིའི་སྒྱུ་ རྩལ་བྱ་ཐབས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ལེགས་ཆ་གཙོ་ཆེ་བ་གང་དང་ གང་ཡོད་དམ།

དྲིས་ལན།

དྲི་བ་དེར་ལན་འདེབས་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་རེད། སྤྱིར་

བཏང་རྒྱ་གར་ན་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པ་ལ་སྡེབ་སྦྱོར་ལྷུར་ལེན་པས་གཞུང་མཛེས་ པར་གཙོ་བོར་བྱས་པ་དང་། ཕན་འདོགས་པ་ལྷུར་ལེན་པས་སེམས་འདུལ་བ་གཙོ་

བོར་བྱས་པ་ཡོད་པ་དེ་འདྲ་སྤྱོད་འཇུག་གི་རྒྱ་འགྲེལ་ཞིག་གི་ནང་གསུངས་ཡོད།

སློབ་དཔོན་ཀྲིཥྞས་བརྩམས་པའི་སྤྱོད་འཇུག་རྒྱ་འགྲེལ་བསྡུས་བསྡུས་ཤིག་ཡོད་པ་ 459

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེའི་ནང་། སྔོན་ཆད་མ་བྱུང་བ་ཡང་འདིར་བརྗོད་མེད།། སྡེབ་སྦྱོར་མཁས་པའང་

བདག་ལ་ཡོད་མིན་ཏེ།། ཞེས་པར་ཚིག་འགྲེལ་མཛད་སྐབས་སྡེབ་སྦྱོར་ལྷུར་ལེན་

པས་གཞུང་མཛེས་པར་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་དཔེ་ལ་བཙུན་པ་ཟླ་གྲགས་དང་། ཕན་ འདོགས་པ་ལྷུར་ལེན་པས་སེམས་འདུལ་བ་གཙོ་བོར་བྱས་པའི་དཔེ་ལ་སློབ་དཔོན་ གཞན་ཞིག་བཀོད་ཡོད། འོན་ཀྱང་བོད་ཀྱི་མཁས་པའི་འགྲེལ་ཆེན་ཁག་གི་ནང་

གསུངས་སྟངས་དང་། ང་རང་གིས་མཐོང་སྣང་ལྟར་བྱས་ན། སྔོན་ཆད་མ་བྱུང་བ་ཡང་

འདིར་བརྗོད་མེད།། སྡེབ་སྦྱོར་མཁས་པའང་བདག་ལ་ཡོད་མིན་ཏེ།། ཞེས་གསུངས་ པ་དེ་ཁེངས་སྐྱུང་བའི་གསུང་ཅིག་མ་གཏོགས། དེ་ལྟར་གསུངས་པ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པ་ ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་དགོས་དོན་མེད།

རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་རྩོམ་མཁན་མང་ཆེ་བས་རང་རང་གི་གཞུང་གི་དབུར་

ཁེ ང ས་སྐྱུང་བའམ། ཡང་ན་ཉན་པ་པོ འི ་ སྣོ ད ་ཀྱི ་ སྐྱོན་གཙོ ་ བོ ར ་གཟི ག ས་ནས་ གཞན་ཕན་གྱི་བསམ་པ་མེད་ཚུལ་གསུང་མཁན་མང་པོ་ཡོད། ཚད་མ་རྣམ་འགྲེལ་ ལྟ་བུར་ཡང་། སྐྱེ་བོ ་ ཕལ་ཆེ ར ་ཕལ་ལ་ཆགས་ཤི ང ་ཤེ ས ་རབ་རྩལ་མེ ད ་པས་ན་

ལེགས་བཤད་རྣམས།། དོན་དུ་མི་གཉེར་ཁོ་ནར་མ་ཟད་ཕྲག་དོག་དྲི་མ་དག་གིས་ སྡང་བར་ཡང་།། ཡོངས་གྱུར་དེས་ན་བདག་ལ་འདི་ནི་གཞན་ལ་ཕན་པ་ཡིན་ཞེས་ བསམ་པའང་མེ ད །། སེམས་ནི་ཡུན་རིང་ལེགས་བཤད་གོམས་པས་ལྷུར་ལེན་

བསྐྱེད་ཕྱིར་འདི་ལ་དགའ་བ་སྐྱེས།། ཞེ ས ་གདུལ་བྱའི ་ སྣོ ད ་ཀྱི ་ སྐྱོན་གཙོ ་ བོ ར ་

གཟི ག ས་ནས། འདི ་ ནི ་ གཞན་ལ་ཕན་པ་ཡི ན ་ཞེ ས ་བསམ་པའང་མེ ད ་སོ ག ས་ གསུངས་ཏེ ་ ཁེ ང ས་བསྐྱུངས་ནས། ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ལ་སོ ག ས་པའི ་ ལེགས་ བཤད་ལ་གོ མ ས་པ་ལྷུར་ལེ ན ་བྱས་ནས་མཐར་ཕྱི ན ་པར་བྱ་བའི ་ ཕྱི ར ་ཡི ན ་ཚུལ་ སོ ག ས་གསུངས་ཡོ ད ། དེ ་ ཚོ ་ སྐབས་དེ ་ དང་དེ འི ་ རྒྱ་གར་བ་ཚོ འི ་ ཡ་རབས་ཀྱི ་ བཀའ་མོལ་གནང་སྟངས་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ཕྱི་རོལ་པའི་གཞུང་དེ་

460

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཚོ འི ་ནང་ལའང་བསྟན་བཅོ ས ་རྩོམ་པའི་དགོ ས ་པ་ནི ་རང་གི ་སེ མ ས་ལ་དགའ་བ་ བསྐྱེད་ཙམ་གྱི་ཆེད་དུ་ཡིན་ཞེས་པའི་ཚིག་མང་པོ་ཡོང་གི་འདུག

དེས་ན། སྡེབ་སྦྱོར་མཁས་པའང་བདག་ལ་ཡོད་མིན་ཏེ།། གསུངས་པ་

དེ འི ་ དབང་གི ས ། སྤྱོ ད ་འཇུག་ལེ འུ ་བཅུའམ་དགུ་གང་གི ་ དབང་དུ་བྱས་ཀྱང་། གཞུང་དེ འི ་ ཐོ ག ་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་སྡེ བ ་སྦྱོ ར ་ཉམས་པའི ་ རི ག ས་རྩ་བ་ནས་

མེད། སྤྱོད་འཇུག་གི་ཚིག་ཁ་ཤས་ནི་ཟླ་བ་གྲགས་པའི་རྩོམ་གཤིས་དང་ཡོངས་

སུ་མཚུངས་པའི ་ ཧ་ཅང་སྙན་པོ ་ དེ ་ འདྲའང་མང་པོ ་ ཡོ ད ། ཆུ་བོ ་ རབ་མེ ད ་མེ ་ དོ ང ་ འདྲའི་ནང་བྱིང་བ་དག། ཤ་ཀུན་ཞིག་གྱུར་རུས་གོང་མེ་ཏོག་ཀུནྡའི་མདོག། བདག་

གི་དགེ་བའི་སྟོབས་ཀྱིས་ལྷ་ཡི་ལུས་ཐོབ་ནས།། ལྷ་མོ་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་དལ་

གྱི ས ་འབབ་གནས་ཤོ ག ། ཅེ ས ་པ་ལྟ་བུ་སོ ག ས་སྤྱོ ད ་འཇུག་སྨོ ན ་ལམ་ནང་གི ་ ཚིག་ཁ་ཤས་ཧ་ཅང་སྙན་པོ་རེད།

སྤྱོད་འཇུག་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ནི། ཚིག་གོ་བདེ་བ་གཙོ་

བོར་བྱས་ནས་གསུངས་པ་ཞིག་རེད། དེ་འདྲ་ཡིན་ཙང་གདུལ་བྱ་བློ་མཆོག་དམན་སུ་ འདྲ་ཞིག་གིས་ཀློག་ནའང་། གོ་བ་རགས་རིམ་ཙམ་ཞིག་ལེན་ཐུབ་པ་དང་། ཀློག་པའི་

སྐབས་སུ་བརྗོད་མི་བདེ་བ་དང་ཚིག་གོང་འོག་མཐུད་དཀའ་བ་སོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་ གང་ཡང་མེད། སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་དེ་གཞུང་གཞན་པ་རྣམ་འགྲེལ་རྩ་བ་དང་། མཛོད་

རྩ་བ། མངོན་རྟོགས་རྒྱན་སོགས་དང་བསྡུར་ན། རྣམ་རྩ་དང་མཛོད་རྩ་སོགས་ཀྱི་སྡེབ་

སྦྱོར་ཧ་ཅང་མཁྲེགས་པོ་རེད། བློ་འཛིན་བྱེད་རྒྱུར་ཡང་དཀའ་ངལ་ཤིན་ཏུ་ཆེ། རྩ་ ཚིག་དེ་ཚོའི་ངོ་གདོང་རང་ལ་སྙན་ཆ་ཡང་དེ་ཙམ་མེད། དཔལ་ལྡན་ཟླ་གྲགས་སྡེབ་

སྦྱོར་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁས་པ་ཡིན་ཙང་། དབུ་མ་འཇུག་པ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་སྡེབ་སྦྱོར་ཧ་ཅང་ ཡག་པོ་ཡིན། དབུ་མ་འཇུག་པ་དང་སྤྱོད་འཇུག་གཉིས་བསྡུར་ན། སྡེབ་སྦྱོར་འདྲ་བའི་ ཆ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད། སྤྱོད་འཇུག་གི་གཞུང་དེ་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྡེབ་སྦྱོར་མ་ 461

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཉམས་པ་གང་ཞིག་ལ། སྡེབ་སྦྱོར་གྱི་དབང་གིས་ཚིག་མཁྲེགས་པོ་མ་ཆགས་པར་

ཚང་མས་གོ་ཐུབ་པ་ཞིག་སྦྱར་བ་ཡིན་ཙང་། དེ་ནི་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ལེགས་ཆ་ ཞིག་རེད་བསམ་གྱི་ཡོད།

དྲི་བ། བུ་སྟོན་སོགས་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་འགས་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་

དང་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་གཉིས་གཞུང་གཅིག་ཏུ་གཟིགས་བཞིན་ཡོད་ནའང་། རྒྱལ་སྲས་ཞི་བ་ལྷས་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་། བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་གསུམ་མཛད་ཡོད་པ་རྒྱ་བོད་མཁས་

པའི་ཁྲོད་གྲགས་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་མ་ཟད། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ དང་། བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ཙམ་མ་ཟད། མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པའང་དགེ་

བཤེས་ཤ་ར་བས་རྭ་སྒྲེང་ནས་རྒྱ་དཔེ་བླངས་ཏེ་པ་ཚབ་ཉི་མ་གྲགས་ཀྱིས་བོད་སྐད་

ཐོག་བསྒྱུར་ཚུལ་བཀའ་གདམས་ཆོས་འབྱུང་དུ་གསལ་བས། སྐུ་ཉིད་ཀྱི་དགོངས་ ཚུལ་ལྟར་ན། དེ་གཉིས་གཞུང་གཅིག་རེད་དམ་ཐ་དད་རེད།

དྲིས་ལན། དེ་གཉིས་གཞུང་ཐ་དད་རེད། ངས་བུ་སྟོན་གྱི་འགྲེལ་པ་ཀློག་མ་

མྱོང་ཡང་། ཁོང་གིས་དེ་གཉིས་གཞུང་གཅིག་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད་ན། བུ་སྟོན་ཧ་

ཅང་མཁས་པ་ཆེ ན ་པོ ་ རེ ད ། ང་ཚོ ས ་ཁོ ང ་ལ་ཀླན་ཀ་འཚོ ལ ་མི ་ ཐུབ། འོ ན ་ཀྱང་ སྐབས་རེ་མཁས་པ་ཚོས་ཀྱང་པཎྜིས་མཉམ་པར་མ་བཞག་པའི་གཏམ་ཟེར་བ་དེ་

འདྲ་གསུངས་སྲིད། དེ་ཙམ་མ་ཟད། བུ་སྟོན་གྱིས་གཞུང་ཧ་ཅང་མང་པོར་གཟིགས་ གནང་གི་ཡོད་སྟབས། ཡོངས་རྫོགས་ཞིབ་ཚགས་པོ་བྱས་ནས་གཟིགས་ཡོད་པའི་

ངེས་པ་མེད། དེར་བརྟེན་བུ་སྟོན་གྱིས་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་། བསླབ་པ་ཀུན་

ལས་བཏུས་པ་གཉི ས ་གཞུང་གཅི ག ་ཡི ན ་ཚུལ་གསུངས་པ་དེ ་ སྒྲ་ཇི ་ བཞི ན ་པར་ ཁས་བླང་དགོས་མེད། 462

སྤྱོད་འཇུག་ནང་མདོ་ལ་བརྟེན་ནས་ངེས་དགོས་པ་དང་། བསྟན་བཅོས་ལ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བརྟེན་ནས་ངེས་དགོས་པ་གཉིས་གསུངས་ཏེ། བསྟན་བཅོས་ལ་བརྟེན་ནས་ངེས་ དགོ ས ་པ་ལ་ཞི ་ བ་ལྷ་ཁོ ང ་རང་གི ས ་བརྩམས་པའི ་ མདོ ་ ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་

བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་གཉིས་ལ་བལྟ་དགོས་པ་དང་། དེའི་རྗེས་མགོན་པོ་ཀླུ་

སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པའི་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ གཉིས་ལའང་བལྟ་དགོས་པར་གསུངས་ཡོད།

སྤྱོད་འཇུག་རྩ་བར། འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད་པའི།། གཉིས་ཀའང་

འབད་པས་བལྟ་བར་བྱ།། ཞེས་པའི་ཚིག་གི་ངོ་གདོང་གི་ “གཉིས་ཀའང་”ཞེས་པར་

མཁས་པ་ཚོས་བཞེད་པ་མི་མཐུན་པ་ཡོད། ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་བསླབ་བཏུས་ དང་མདོ་བཏུས་གཉིས་ལ་བལྟ་དགོས་པ་གསུང་གི་ཡོད་དམ། ཞི་བ་ལྷས་བརྩམས་

པའི་མདོ་བཏུས་དང་། ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་མདོ་བཏུས་གཉིས་ཀ་ལ་བལྟ་

དགོས་པ་གསུང་གི་ཡོད་ཅེས་དྲི་བ་དང་འབྲེལ་ནས་དཔྱད་ཞིབ་གནང་ཡོད། རྒྱ་གར་ གྱི་མཁས་པ་མང་ཆེ་བས་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་བརྩམས་པའི་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་ བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་གཉིས་ཡོད་པར་དགོངས་པ་གཅིག་མཐུན་ཡིན། ཞི་བ་ ལྷ་རང་གིས་བརྩམས་པའི་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་

གཉིས་ཡོད་པ་དེ་ཇོ་བོ་རྗེས་གསལ་པོར་གསུངས་ཡོད་པ་འགྲེལ་པ་གཞན་ཞིག་གི་ནང་

དྲངས་འདུག འོན་ཀྱང་ཇོ་བོ་རྗེའི་གསུང་ངོ་མ་ངས་མཇལ་མ་སོང་། དེ་བཞིན་དུ་ཤེར་ འབྱུང་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ཀྱང་ཞི་བ་ལྷའི་མདོ་བཏུས་དང་བསླབ་བཏུས་ཡོད་པ་ཞལ་བཞེས་

གནང་ཡོད། དེ་འདྲ་ཡིན་སྟབས་ངས་གོང་དུ་ཞུས་པ་ལྟར་ཤེར་འབྱུང་བློ་གྲོས་གཙོ་ཆེ་ བ་བྱས་ནས་བུ་སྟོན་གྱི་གསུང་དེ་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པར་ཁས་མ་བླངས་ཀྱང་རུང་སྙམ།

དྲི་བ། ནཱལནྡཱ་རུ་མཁས་པ་སུ་ཞིག་གི་བརྩམས་ཆོས་ཡིན་མིན་ལ་མ་

ལྟོས་པར་དེར་བཞུགས་མཁས་པ་ཚོས་གསར་དུ་ཐོན་པའི་བརྩམས་ཆོས་རེ་རེར་ དཔྱད་པ་གསུམ་གྱིས་བགྲོ་གླེང་ཡང་དག་པ་གནང་རྗེས། ལེགས་ན་མཁས་པ་དང་ 463

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གཉི་ག་གཟེངས་སུ་བསྟོད་པ་དང་། ཉེས་ན་མཁས་པ་དེ་ནཱལནྡཱ་ ནས་རྒྱང་འབུད་དང་། བརྩམས་ཆོས་ཁྱི་ཡི་མཇུག་མར་འདོགས་པ་དང་། མེ་ལ་

བསྲེགས་པ་སོགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་འདྲ། རང་རེ་བོད་ལ་དེ་འདྲ་བྱུང་ཡོད་དམ། དེས་ བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པར་དམིགས་བསལ་ཕན་གནོད་ཅི་ཞིག་བྱུང་ཡོད་དམ།

དྲིས་ལན། དེ་འདྲ་ཡིག་ཐོག་ལ་ཡོད་པ་ཞིག་མཇལ་མྱོང་མེད། ངག་རྒྱུན་ལ་

དེ་འདྲའི་བཤད་སྲོལ་འདུག སྤྱིར་བཏང་གཟེངས་བསྟོད་དང་དམའ་འབེབས་ཀྱི་བྱེད་ ཕྱོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རྩོམ་པ་པོ་ཚོ་ལ་ཕན་གནོད་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་མེད་

བཤད་ཚུལ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་ཡོད་རྒྱུ་རེད། ནཱལནྡཱ་ལྟ་བུའི་ནང་པའི་ཆོས་སྡེ་ ཆེན་པོའི་ནང་བརྩམས་ཆོས་ཁྱི་ཡི་མཇུག་མར་འདོགས་པ་དང་། མེ་ལ་བསྲེགས་པ་

དེ་འདྲ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ངས་ཡིད་ཆེས་བྱེད་ཀྱི་མེད། རང་རེའི་བོད་ལའང་དེ་འདྲའི་ ལུགས་སྲོལ་བྱུང་ཡོད་མེད་ངས་གོ་ཐོས་མ་བྱུང་།

དྲི་བ། རྒྱ་གར་དང་བོ ད ་ཀྱི ་ མཁས་པ་ཚོ འི ་ ཁྲོ ད ་བསྟན་བཅོ ས ་རྩོ མ ་

ཐབས་ཐད་ཐུན་མོང་དང་ཐུན་མིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་དེ་འདྲ་ཅི་ཞིག་བྱུང་ཡོད། ཁོང་ཚོ་ ཐུན་མོང་ལ་གྲགས་པའི་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་ཐབས་ཀྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་དེ་འདྲ་ ཡོད་དམ། ཡང་ན་དེའི་སྐོར་ནས་ངོ་སྤྲོད་ཅིག་གནང་རོགས་ཞུ།

དྲིས་ལན། བསྟན་བཅོས་རྩོམ་ཐབས་ཀྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་ངས་

ཤེས་ཀྱི་མེད། ཡིན་ནའང་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་ནང་ནས་མདོ་ཡི་འགྲེལ་པ་རྩོམ་སྟངས་

སྐོར་སློབ་དཔོན་དབྱིག་གཉེན་གྱིས་བརྩམས་པའི་རྣམ་བཤད་རིགས་པ་ཡོད། དེ་མདོ་ ཡི་འགྲེལ་པ་ཚུལ་ཇི་ལྟར་རྩོམ་སྟངས་ཀྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་འགངས་ཆེན་ཞིག་

རེད། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་ལ་འགྲེལ་པ་རྒྱག་སྟངས་ཀྱི་ཐབས་ཚུལ་དང་རྣམ་གཞག་ རྣམ་བཤད་རིགས་པའི་ནང་གསལ་པོར་གསུངས་ཡོད། 464

སྤྱིར་བཏང་བསྟན་བཅོས་ཡིན་ན་མདོ་ཡི་དགོངས་འགྲེལ་ཡིན་པས་ཁྱབ་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཟེར་དགོས་རྒྱུ་ཡང་། བསྟན་བཅོས་མང་པོ་རང་གིས་བཀྲལ་རྒྱུའི་རྩ་བའི་མདོ་གང་

ཡང་མི་གསལ། ས་ལུ་ལྗང་པའི་མདོ་འགྲེལ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་ཐད་ཀར་ས་ལུ་ལྗང་པའི་

མདོ ་ དང་། མངོ ན ་རྟོགས་རྒྱན་ལྟ་བུ་ཡི ན ་ན་ཐད་ཀར་ཡུམ་རྒྱས་འབྲི ང ་བསྡུས་ གསུམ་གྱི་འགྲེལ་པ་ཆགས་ཡོད། དེ་ལྟ་བུའི་མདོ་ཡི་འགྲེལ་པ་རྩོམ་སྐབས་དགོས་ པ་དང་། བསྡུས་དོན། ཚིག་དོན། མཚམས་སྦྱོར། བརྒལ་ལན་བཅས་བཤད་ཐབས་ ཡན་ལག་ལྔའི་སྒོ་ནས་བཤད་དགོས་པ་དང་། བཤད་ཐབས་ཡན་ལག་ལྔ་པོ་རེ་རེའི་

ནང་གསེ ས ་སུའང་བཤད་ཐབས་ཇི ་ འདྲ་དགོ ས ་ཀྱི ་ ཡོ ད ་མེ ད ་རྣམ་བཤད་རི ག ས་ པའི་ནང་རྒྱས་པར་གསུངས་ཡོད།

རྣམ་བཤད་རིགས་པའི་སྨད་ཆའི་ནང་ཚིག་གཅིག་དོན་མང་ལ་འཇུག་པ་

དང་། དོན་གཅིག་མིང་མང་ལ་འཇུག་པ་དེ་དག་ལ་སྐབས་བསྟུན་འགྲེལ་བཤད་ཇི་ ལྟར་རྒྱག་དགོས་སོགས་གསུངས་ཡོད། དེ་མ་གཏོགས་སྤྱིར་བཏང་བསྟན་བཅོས་ རྩོམ་ཐབས་ཀྱི་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་ཡོད་མེད་ཐེ་ཚོམ་རེད།

སྙན་ངག་ཆེན་པོ་རྩོམ་པའི་སྐབས། དེ་ཇི་ལྟར་རྩོམ་སྟངས་སྙན་ངག་མེ་ལོང་

མར་གསུངས་ཡོད། དཔེར་ན། ཤིས་བརྗོད་ཕྱག་བྱ་དངོས་པོ་ནི།། ངེས་པར་བསྟན་

པའང་དེ་ཡི་སྒོ།། སོགས་གསུངས་པ་ལྟར་ཤིས༌པར་བརྗོད་པ་དང་། ཡང་མིན་ན་ ཕྱག་བྱ་བ། ཡང་མིན་ན་དངོས་པོ་ངེས་པར་བསྟན་པ་གང་ཡང་རུང་བ་ཞིག་སྙན་ངག་ ཆེན་པོའི་འཇུག་སྒོ་རུ་འགྲོ་དགོས་པ་དང་། བསྟན་བཅོས་ལུས་ལའང་ཚིགས་སུ་

བཅད་པ་དང་། ལྷུག་པ། སྤེལ་མ་བྱེད་སྟངས། སརྒས་བཅིངས་སྟངས་སོགས་གསལ་

ཡོད། དེ་ཕལ་ཆེར་སྙན་ངག་རྐྱང་པ་ལ་མ་གཏོགས་བསྟན་བཅོས་ཡོངས་ལ་ཁྱབ་པའི་ རྩོམ་ཚུལ་མིན་པ་གསལ་པོ་རེད།

སྤྱིར་བཏང་རིག་པའི་གནས་ལྔ་ལ་མཁས་པ། བརྒྱུད་པ་བར་མ་ཆད་དུ་ཡོད་

པ། ཡི་དམ་ལྷས་གནང་བ་ཐོབ་པའམ་མ་བཀག་པ་གསུམ་དེ་མཚན་ཉིད་ཚང་བའི་ 465

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་རྒྱུ་གསུམ་ཡིན་པར་གསུང་མཁན་གྱི་མཁས་པ་ཡོད། དེ་ཡང་ ཕྲན་བུའི་གུ་ཡངས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་བཤད་ན་བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པའི་ཕུན་

སུམ་ཚོགས་པའི་རྒྱུ་གསུམ་ཡིན་ཡང་། བསྟན་བཅོས་རྩོམ་པ་ལ་ངེས་པར་དུ་དེ་ གསུམ་ཚང་མི་དགོས་པར་གསུང་མཁན་ཡང་ཡོད། དེ་མ་གཏོགས་བསྟན་བཅོས་ རྩོམ་སྟངས་བསྟན་པའི་གཞུང་ཞིག་ཡོད་པ་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད།

བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་སུ་གཞུང་སྤྱིའི་བརྗོད་བྱའི་ཁོག་འབུབ་པའི་ས་

བཅད་བཀྲམས་པ་དང་། དགག་གཞག་སྤོང་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས་གཞུང་དོན་འཆད་པ་ དེ་དག་བོད་པའི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་པར་བརྗོད་ཆོག

དྲི་བ། སྤྱོད་འཇུག་གི་གཞུང་འདི་ནཱལནྡཱའི་པཎ་གྲུབ་ལྔ་བརྒྱས་བྱང་ཆུབ་

སེམས་དཔའི་ལམ་ཚང་ལ་མ་ནོར་བར་ཉམས་སུ་ལེན་ཤེས་པའི་ཆེད་དུ་བརྩམས་པ་ ཞིག་ཡིན་པ་ཡུལ་དེར་གྲགས་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་ཚུལ་འདུག་སྟབས། བཤད་ཚུལ་འདིས་

སྐབས་དེའི་ནཱལནྡཱའི་མཁས་པ་མང་ཆེ་བ་ཞིག་གཞུང་གི་གོ་སྟོབས་ལ་བྱང་ཚད་ངེས་ ཅན་ལྡན་པ་མ་གཏོགས། གཞུང་དོན་ཉམས་ལེན་གྱི་རིམ་པར་དེ་ཙམ་གསལ་ཆ་མེད་ པ་ལྟ་བུའི་མཐོང་སྣང་སྐྱེ་རུ་མི་འཇུག་གམ།

དྲིས་ལན། སྤྱིར་བཏང་ཞི་བ་ལྷས་སྤྱོད་འཇུག་བརྩམས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་

སྐབས་དེའི་ནཱལནྡཱའི་མཁས་པ་ཚོར་གཞུང་དོན་ཉམས་སུ་ལེན་སྟངས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་ ལ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་བརྗོད་མ་དགོས། བྱུང་རབས་ཡིན་དང་སྒྲུང་

ཡིན་དབྱེ་བ་འབྱེད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་དཀའ་ཡང་། ཡོངས་གྲགས་སུ་གསུངས་ཚུལ་ཞིག་

ལ། སྐབས་དེའི་ནཱལནྡཱའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་ཞི་བ་ལྷ་འདུ་ཤེས་གསུམ་པ་བ་འདྲ་པོ་

ཞིག་བརྩིས་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། ཞི་བ་ལྷས་ཅི་ཡང་མི་ཤེས་པ་གསལ་སྟོན་གྱིས་ དམའ་འབེ བ ས་ཕྱི ར ་ཆེ ད ་མངགས་གསོ ་ སྦྱོ ང ་གི ་ མདོ ་ སྐྱོར་བའི ་ རེ ས ་མོ ས ་སྐོ ར ་

སྐབས་སྤྱོད་འཇུག་གསུངས་ཚུལ་གསུང་མཁན་ཡོད། དེ་ནི་ཡིན་མི་སྲིད་པ་ཞིག་

466

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། གསོ་སྦྱོང་གི་མདོ་སྐྱོར་བར་བསྐོས་པ་ཡིན་ན། སོ་སོ་ཐར་ པའི་མདོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་སྐྱོར་མི་སྲིད།

སྔོན་དུས་རྒྱ་གར་ནང་སང་ཉིན་གསོ་སྦྱོང་ཡིན་ན་དེ་རིང་གི་མཚན་གང་

པོར་ཆོས་འཆད་ཉན་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་ཡོད། ལམ་སྲོལ་དེ་ད་ལྟའང་ཐ་ཡི་ལེན་དང་

འབར་མ་སོགས་འཕགས་པ་གནས་བརྟན་སྡེ་པའི་དགོན་སྡེ་ཚོའི་ནང་ད་ལྟའང་མ་ ཉམས་པར་མཚན་ཐོག་ཐག་འཆད་ཉན་གནང་སྲོལ་འདུག ང་ཚོ་བོད་བརྒྱུད་ནང་པ་

ཚོས་སྟབས་བདེ་ཐག་ཆོད་བྱས་ནས། གསོ་སྦྱོང་གི་སྦྱོར་བའི་ཆོ་ག་ལ་ཆོས་བཤད་

པ་དང་ཉན་པ་ཉམས་སུ་མྱོང་བའི་ཕྱག་ལེན་དུ་ཆོས་བསྒྲགས་པའི་མདོ་རེ་འདོན་པར་ གདའ་བས་ཞེས་ཆོས་བསྒྲགས་པའི་མདོ་གསོ་སྦྱོང་གི་སྔོན་ལ་བཏོན་ནས། དེས་ ཆོས་བཤད་པ་དང་ཉན་པ་ཉམས་སུ་མྱོང་བའི་གོ་ཆོད་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

ངའི་བསམ་པར། སང་ཉིན་གསོ་སྦྱོང་ཡིན་པའི་སྔ་དགུང་སུ་ཆོས་འཆད་

ཉན་བྱེད་སར་ཆོས་འཆད་པ་པོ་ཞི་བ་ལྷ་ལ་རེས་བསྐོར་བ་ཡིན་པར་བསམ་གྱིན་ཡོད། ཁོང་གསོ་སྦྱོང་གི་མདོ་འཆད་པར་བསྐོས་པ་ཡིན་ན། གོང་ཞུས་ལྟར་གསོ་སྦྱོང་གི་ མདོ་མ་ཡིན་པ་ཞིག་གསུང་མི་ཐུབ། སྐབས་དེར་གསོ་སྦྱོང་གི་མདོ་མ་ཡིན་པའི་

གཞན་པ་ཞིག་འཆད་པ་ཡིན་ན་གསོ་སྦྱོང་གི་ལས་ཉམས་ཀྱི་རེད། སོ་སོ་ཐར་པའི་ མདོ་འཆད་ཉན་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་དེ། གསོ་སྦྱོང་ངོ་མ་དེ་ཆགས་ཡོད། དེ་འདྲ་ཡིན་

ཙང་གསོ་སྦྱོང་གི་སྦྱོར་ཆོག་ཆོས་འཆད་ཉན་གྱི་སྐབས་སུ་ཞི་བ་ལྷར་ཆོས་འཆད་པ་

པོར་རེས་སྐོར་བར། ཁོང་གིས་སྔར་བྱུང་བ་ཞིག་འཆད་དམ། སྔར་མ་བྱུང་བ་ཞིག་ འཆད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུང་སྐབས། དེར་འཛོམས་པའི་དགེ་འདུན་པ་ཚོས་ སྔར་བྱུང་མ་མྱོང་བ་ཞིག་གསུང་གནང་ཞུས་པར། ཞི་བ་ལྷས་ད་ལྟ་ང་ཚོས་མཇལ་དུ་

ཡོད་པའི་སྤྱོད་འཇུག་འདི་གསུངས་པར་གྲགས། སྤྱོད་འཇུག་གསུང་གིན་གསུང་གིན་ ནམ་མཁའ་ལ་འཕུར་ནས་ཕེབས་སོང་བ་དང་། ཤུལ་ནས་མི་བརྗེད་པའི་གཟུངས་དང་ 467

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

རྣ་བའི ་ མངོ ན ་ཤེ ས ་ཡོ ད ་མཁན་ཚོ ས ་གསན་ནས་ཡི ག ་ཐོ ག ་ལ་ཕབ་པ་རེ ད ་ཅེ ས ་ གསུངས་སྲོལ་ཡོད། དེ་ནི་གཅིག་བྱས་ན་སྒྲུང་ཡིན་རྒྱུ་རེད།

གང་ལྟར་སྤྱོད་འཇུག་གསུངས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ནཱལནྡཱའི་མཁས་པ་ཚོར་

ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཡིན་ནའང་། དེ་རྒྱུ་མཚན་དུ་ བྱས་ནས་དེའི་སྔོན་ལ་ནཱལནྡཱའི་མཁས་པ་མང་ཆེ་བ་གཞུང་གི་གོ་སྟོབས་ལ་བྱང་

ཚད་ངེས་ཅན་ལྡན་པ་མ་གཏོགས། གཞུང་དོན་ཉམས་ལེན་གྱི་རིམ་པར་དེ་ཙམ་

གསལ་ཆ་མེད་པ་ལྟ་བུའི་མཐོང་སྣང་སྐྱེ་དགོས་དོན་མི་འདུག་བསམ་གྱི་འདུག འོན་

ཀྱང་འདི་ནི་འདས་པའི་བྱུང་རབས་ལ་ཚོད་དཔག་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་སྟབས། ངས་དེའི་སྐོར་ ཐག་ཆོད་པོས་བཤད་ཐུབ་ཀྱི་མེད།

དྲི་བ། ཞི་བ་ལྷས་སྤྱོད་འཇུག་གསུངས་པའི་སྐབས་ལ་སྤྱོད་འཇུག་དེ་

བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་རྐྱང་པའི་དབང་དུ་བྱས་

ནས་གསུངས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་ལྟ་བུ་ཆགས་བསྡད་ཡོད་དུས། དེར་རྒྱུ་ འབྲས་མན་ངག་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་དེ་ཚིག་གི་ངོ་གདོང་རང་ལ་

ཟུར་ཙམ་ཡང་གསལ་པོ་མེད་སྟབས། སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་དེ་གཉིས་ལ་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་ འབྲེལ་བས་མཚོན་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་གང་ཡང་མེད་པ་ཞིག་རེད་དམ། རྒྱུ་འབྲས་ མན་ངག་བདུན་དེ་སྔོན་དུ་སོང་ཟིན་པའི་གང་ཟག་ཅིག་གི་དབང་དུ་བྱས་ནས་འདིར་ དངོས་སུ་མ་གསུངས་པ་ཞིག་རེད།

དྲིས་ལན། བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེའི་སྒོ་ནས་བློ་སྦྱོང་ཚུལ་དང་། རྒྱུ་འབྲས་

མན་ངག་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་བློ་སྦྱོང་ཚུལ་གཉིས་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན། གདམས་ངག་མི་འདྲ་བའི་བརྒྱུད་པ་གཉིས་ཡིན། གསེར་གླིང་པ་ནས་ཇོ་བོ་ལ་བརྒྱུད་

པ་དེ་རྒྱུ་འབྲས་མན་ངག་བདུན་གྱི་སྒོ་ནས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་དང་། འཇམ་དབྱངས་ནས་ཞི་བ་ལྷར་བརྒྱུད་པ་དེ་བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེའི་སྒོ་ནས་བྱང་

468

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་དེ་ཡིན། རྒྱུ་འབྲས་མན་ངག་བདུན་ལ་བརྟེན་ནས་སེམས་

བསྐྱེད་ཚུལ་དབང་རྟུལ་དང་བློའི་ནུས་པ་ཆུང་བ་རྣམས་ལ་འཇུག་པ་བདེ་ཞིང་ཕན་ ཐོགས་ཆེ་བ་དང་། བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེའི་སྒོ་ནས་སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་དབང་རྣོན་

དང་བློའི་ནུས་པ་ཆེ་བ་རྣམས་ལ་ཕན་ནུས་ཆེ། སེམས་བསྐྱེད་ཚུལ་དེ་གཉིས་གང་གི་ སྒོ་ནས་བློ་སྦྱངས་ནའང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྐྱེ་ནུས་པས། གདམས་ངག་རང་རྐྱ་བ་

གཉིས་ཡིན་ནའང་། དེ་གཉིས་ལ་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱིས་འབྲེལ་བས་མཚོན་འབྲེལ་བ་གང་ ཡང་མེད་ཅེས་བརྗོད་མི་ཐུབ། དེ་བཞིན་དུ་སྤྱོད་འཇུག་ཏུ་རྒྱུ་འབྲས་མན་ངག་བདུན་ སྔོན་དུ་སོང་ཟིན་པའི་གང་ཟག་ཅིག་གི་དབང་དུ་བྱས་ནས་དངོས་སུ་མ་གསུངས་ ཞེས་ཀྱང་ཁ་ཚོན་གཅོད་དཀའ།

དགེ་ལྡན་སྙན་རྒྱུད་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་དུ་གཉིས་ཀ་གཅིག་ཏུ་དྲིལ་ནས་ཉམས་

སུ་ལེན་པ་ཡིན་པས། ཉམས་སུ་ལེན་པ་པོ་གང་ཟག་སོ་སོའི་རྒྱུད་ཚོད་དང་བསྟུན་ ཏེ ་འབྲེ ལ ་བ་སྣ་ཚོ གས་ཡོ ང་ཆོ ག

རྒྱུ་འབྲས་མན་ངག་བཅུ་གཅི ག་དང་། བཅུ་

གཉི ས ། བཅུ་གསུམ་དུ་བྱས་ཏེ ་ སྒོ མ ་ཚུལ་སོ ག ས་མན་ངག་གི ་ ལུགས་མང་པོ ་

ཡོད། མན་ངག་བདུན་ལ་བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེ་དངོས་སུ་མ་ཚང་ཡང་། བདག་

གཞན་མཉམ་བརྗེ འི ་ སྒོ ་ ནས་བློ ་ སྦྱོ ང ་བའི ་ རི མ ་པའི ་ ནང་མན་ངག་བདུན་དངོ ས ་ བརྒྱུད་ཅི་རིགས་ནས་ཚང་ཡོད།

དྲི་བ། སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་འདི་ནཱལནྡཱའི་ཆོས་གྲྭར་ཡོངས་གྲགས་སུ་

གསུངས་པའི་རྗེས་ནཱལནྡཱ་དང་། བིཀྲམཤཱིལ་སོགས་སུ་གཞུང་དེ་འཆད་ཉན་ཤུགས་

ཆེ་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་གཏན་འཇགས་སུ་དར་བ་མ་ཟད། གཞུང་དེར་རྒྱ་གར་དང་ བོད་ཀྱི་མཁས་པ་མང་པོས་འགྲེལ་པ་རྒྱས་བསྡུས་ཅི་རིགས་ཤིག་མཛད་ཡོད་ན་ཡང་

། དེ་དག་ལས་ཤེར་འབྱུང་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པའི་སྤྱོད་འཇུག་འགྲེལ་པ་དེ་རྒྱ་གར་

དང་བོད་ཀྱི་མཁས་པའི་ཁྲོད་གྲགས་པ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བས། གཞུང་དེར་དམིགས་བསལ་ 469

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གྱིས་ཁྱད་ཆོས་གང་ཞིག་ཡོད་དམ།

དྲིས་ལན།

རྒྱ་འགྲེལ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་བ་བསྟན་འགྱུར་ནང་དུ་

ཤེས་རབ་ལེའུའི་དཀའ་འགྲེལ་མཛད་བྱང་མེད་པ་དང་། ཤེར་འབྱུང་བློ་གྲོས། བཻ་རོ་

ཙ་ན་རཀྵིཏ། དགེ་བ་ལྷ། བིབྷུཏིཙནྡྲ། ནག་པོ་པ། གསེར་གླིང་པ། ཇོ་བོ་རྗེས་མཛད་

པའི་འགྲེལ་པ་བཅས་ཁག་བརྒྱད་དགུ་ཙམ་ཡོད། དེ་དག་ལས་ད་ལྟ་ཡོངས་གྲགས་སུ་

ཡོད་པའི་སྤྱོད་འཇུག་རྩ་བ་ལེའུ་བཅུའི་བདག་ཉིད་ཅན་དེའི་གཞུང་ཚིག་དང་ཤིན་ཏུ་ མཐུན་པ་དང་། སྤྱོད་འཇུག་རྩ་བའི་དབུ་ནས་མཇུག་བར་དུ་འགྲེལ་པ་བསྟར་ཆགས་

སུ་ཆ་ཚང་བ་ཡོད་པ་ཤེར་འབྱུང་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པའི་འགྲེལ་པ་དེ་ཡིན་པས། ཆ་ ཚང་ལ་གོ་བདེ་བའི་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཁྱད་ཆོས་ཡོད།

སྤྱོད་འཇུག་གི་རྒྱ་འགྲེལ་འགའ་ཤས་ལེའུ་ཆ་ཚང་ལ་འགྲེལ་པ་མེད་པ་དང་།

འགའ་ཤས་ད་ཡོད་རྩ་བའི་ཚིག་དང་མི་མཐུན་པ། འགའ་ཤས་བསྡུས་དྲགས་ནས་གོ་བ་ ཇི་བཞིན་ལོན་དཀའ་བ། འགའ་ཤས་བསྡུས་དོན་དང་ས་བཅད་ལྟ་བུ་རེད་འདུག

བསྟན་འགྱུར་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་འགྲེལ་གཅིག་གི་ནང་། གང་གིས་རྟེན་ཅིང་

འབྲེལ་བར་འབྱུང་།། འགག་པ་མེད་པ་སྐྱེ་མེད་པ།། ཆད་པ་མེད་པ་རྟག་མེད་པ།། འོང་ བ་མེད་པ་འགྲོ་མེད་པ།། ཐ་དད་དོན་མིན་དོན་གཅིག་མིན།། སྤྲོས་པ་ཉེར་ཞི་ཞི་བསྟན་

པ།། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྨྲ་རྣམས་ཀྱི།། དམ་པ་དེ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ།། ཞེས་པ་དེ་ སྤྱོད་འཇུག་ལེའུ་དང་པོའི་མཆོད་བརྗོད་ཡིན་པར་བཀྲལ་ཡོད། ཡོངས་གྲགས་སུ་དེ་

རྩ་བ་ཤེས་རབ་ཀྱི་མཆོད་བརྗོད་ཡིན་ནའང་། མཁས་པ་འགས་དེ་མདོ་ཚིག་ཡིན་པར་ གསུང་མཁན་ཡང་ཡོད།

ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་བལྟས་ན། སྐབས་དེའི་རྒྱ་དཔེ་ཕལ་ཆེར་

ཤིང་ཏ་ལའི་ལོ་མར་ལག་པས་བྲིས་པ་ཡིན་སྟབས། རྩ་ཤེས་ཀྱི་མཆོད་བརྗོད་སྤྱོད་

འཇུག་གི་དབུར་བྲིས་པའི་རྒྱ༌དཔེ་དེ་འདྲ་ཡོད་སྲིད། བོད་འགྱུར་སྤྱོད་འཇུག་གི་

470

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འགྲེལ་པ་དེ་ཚོའི་ནང་ནས་ཤེར་འབྱུང་བློ་གྲོས་ཀྱིས་མཛད་པ་དེ་ད་ལྟའི་ཆར་ཡང་

ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཐོག་ཆ་ཚང་བཞུགས་ཡོད། དེ་མིན་པའི་སྤྱོད་འཇུག་གི་འགྲེལ་པ་ མང་ཆེ་བ་ད་ལྟའི་ཆར་ལེགས་སྦྱར་སྐད་ཐོག་མི་རྙེད།

དྲི་བ། བོད་དུ་སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོའི་ལུང་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་པ་འཕེལ་རིམ་

ཐད་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་ཡོད་དམ། ཡོད་ན་དེ་དག་སོ་སོར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ ཁྱད་ཆོས་ཅི་ཞིག་ཡོད། ད་ལྟའི་ཆར་དེ་དག་མ་ཉམས་པར་ཡོད་དམ། རང་ཅག་རི་བོ་

དགེ་ལུགས་པས་ལུང་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་པ་དེ་དག་ལས་གང་གཙོ་བོར་བྱེད། དེའི་རྒྱུ་ མཚན་ཅི་ཞིག་ཡིན་ནམ།

དྲིས་ལན།

སྤྱོ ད ་འཇུག་གི ་ འཆད་ཉན་བོ ད ་ཀྱི ་ དགེ ་ ལུགས་པའི ་

གདན་ས་ཆེན་པོ་ཚོའི་ནང་ལ་དེ་ཙམ་གྱིས་དར་རྒྱས་བྱུང་མེད། རྙིང་མ་བ་དང་། ས་སྐྱ་ བ། བཀའ་བརྒྱུད་པ་ཚོའི་ནང་སྤྱོད་འཇུག་གི་འཆད་ཉན་དར་ཁྱབ་ཆེ་ཙམ་བྱུང་ཡོད་ ཚོད། དཔེར་ན། དགེ་ལྡན་པ་ཚོས་གཙོ་བོ་སློབ་གཉེར་གནང་ཡུལ་གཞུང་ཆེན་བཀའ་

པོད་ལྔའི་སྤྱི་དོན་མཐའ་དཔྱོད་འགྲེལ་པ་འགྲེལ་བཤད་སོགས་ཀྱི་ནང་སྤྱོད་འཇུག་གི་

ལུང་ཧ་ཅང་མང་པོ་དྲངས་ཡོད། དེ་མ་གཏོགས་སྤྱོད་འཇུག་གི་གཞུང་ཆ་ཚང་ངེས་ཅན་ གྱི་སློབ་ཚན་དུ་བཞག་ནས་འཆད་ཉན་བྱེད་པའི་ལམ་སྲོལ་དགེ་ལྡན་པའི་ཁྲོད་དེ་ཙམ་ དར་ཁྱབ་ཆེ་བ་མ་བྱུང་། དེས་ན་བོད་དུ་སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོའི་ལུང་ཁྲིད་ཀྱི་བརྒྱུད་པ་ འཕེལ་རིམ་ཐད་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་ཡོད་མེད་དང་། དེ་དག་སོ་སོའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་

པའི་ཁྱད་ཆོས་ཅི་ཡོད། ད་ལྟའི་ཆར་དེ་དག་མ་ཉམས་པར་ཡོད་མེད། དགེ་ལུགས་པས་

ལུང་ཁྲིད་གང་གཙོ་བོར་བྱས་པ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་སོགས་ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད་ སྟབས། ལན་འབུལ་རྒྱུ་མེད་པས་དགོངས་སེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།

དྲི་བ། རྒྱལ་སྲས་ཞི ་ བ་ལྷ་དང་། སློ བ ་དཔོ ན ་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས།

དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་གྲགས་པ་གསུམ་འཕགས་པའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་སྟངས་ཐད་ཁྱད་ 471

པར་ཡོད་དམ།

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དྲིས་ལན། རྒྱལ་སྲས་ཞི་བ་ལྷ་དང་། སློབ་དཔོན་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས།

དཔལ་ལྡན་ཟླ་བ་གྲགས་པ་གསུམ་འཕགས་པའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་སྟངས་ཐད་ཁྱད་

པར་གང་ཡང་མེད། གང་ཡིན་ཞེ་ན། ཐལ་འགྱུར་བའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བཤད་ སྲོལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཀྱིས་ཐོག་མར་གསུངས་ཤིང་། དེ་ལ་

ཟླ་བ་གྲགས་པས་རྒྱས་འགྲེལ་བྱས། ཟླ་བ་གྲགས་པའི་རྗེས་སུ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཐུན་

མོང་མ་ཡིན་པའི་བཤད་སྲོལ་དང་འབྲེལ་ནས་གཞུང་ཆེན་མོ་རྩོམ་མཁན་གྱི་མཁས་ པ་གྲགས་ཅན་མང་དུ་བྱོན་པའི་ནང་ཞི་བ་ལྷའང་ཡོད། ཞི་བ་ལྷ་དང་། སངས་རྒྱས་

བསྐྱངས། ཟླ་བ་གྲགས་པ་གསུམ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་བཤད་སྲོལ་ སྐྱོང་མཁན་གཅིག་གྱུར་ཡིན་པར་ངས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

དྲི་བ། ཟླ༌བའི་ཞབས་དང་ཞི་བ་ལྷ་གཉིས་འཕགས་པའི་ལུགས་ཀྱི་ཤིང་

རྟའི ་ སྲོ ལ ་འཛི ན ་ཆེ ན ་མོ ་ གཉི ས ་ཡི ན ་པ་རྒྱ་བོ ད ་མཁས་པ་ཐུན་མོ ང ་གི ས ་གཅི ག ་ མཐུན་གྱིས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དམ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ཅི་ཞིག་ཡིན།

དྲིས་ལན།

ཟླ་བའི་ཞབས་དང་ཞི་བ་ལྷ་གཉིས་འཕགས་པའི་ལུགས་

ཀྱི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འཛིན་ཆེན་མོ་གཉིས་ཡིན་པ་རྒྱ་བོད་མཁས་པ་ཐུན་མོང་གིས་ངོས་

འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་ཤེས་ཀྱི་མེད། དེ་གཉིས་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཤིང་རྟའི་ སྲོལ་འཛིན་ཆེན་མོ་གཉིས་ཡིན་པར་འདོད་ཆོག

འཕགས་པའི་ལུགས་ཞེས་པ་ཀླུ་

སྒྲུབ་ཀྱི་ལུགས་ལ་གོ་དགོས་ཤིང་། ཀླུ་སྒྲུབ་དབུ་མ་པའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ཡིན་ པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཕྱིན། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་དང་། ལེགས་ལྡན་འབྱེད། ཟླ་བ་

གྲགས་པ། ཞི་འཚོ་ཡབ་སྲས། ཞི་བ་ལྷ་སོགས་དབུ་མ་པའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་མ་ཉམས་

པར་འཛིན་མཁན་ཡིན་པ་དང་། བོད་དུ་ཟླ་བ་གྲགས་པ་དབུ་མ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཤིང་ རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་མཁན་དང་། སངས་རྒྱས་བསྐྱངས་ཐལ་འགྱུར་

472

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་དུ་ངོས་འཛིན་གནང་མཁན་ཅི་རིགས་ཡོད། སངས་རྒྱས་

བསྐྱངས་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་ལ་འདོད་ན། ཟླ་བ་གྲགས་པ་དང་ཞི་བ་

ལྷ་གཉིས་པོ་དེ་ཐལ་འགྱུར་བའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འཛིན་དུ་ཚང་མས་ངོས་འཛིན་བྱེད་ ཆོག

དྲི་བ། སྦྱི ན ་སོགས་ཤེས་རབ་ཀྱི ་ དོན་དུ་རྒྱུ་མཚན་གང་ཞིག་ལ་

དགོངས་ནས་གསུངས་སྟངས་ཐད་མཁས་པའི་བཞེད་ལུགས་འདྲ་མིན་མཆིས་མོད། རྒྱལ་ཚབ་དར་མ་རིན་ཆེན་དང་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་ཀྱི་གྲགས་པ་སོགས་ཀྱིས་སྦྱིན་

སོགས་ཤེས་རབ་ཀྱི་དོན་དུ་གསུངས་པའི་དགོས་པ་ནི། སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོའི་གཞུང་ འདི་དང་། སྟོང་ཉིད་དངོས་སུ་སྟོན་པའི་གསུང་རབ་ཡོངས་རྫོགས་བརྒྱུད་ནས་དེ་ཁོ་

ན་ཉིད་ལ་གཞོལ་བར་གཅིག་ཏུ་མཐུན་པས། སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་

ཤེས་རབ་ལྟ་བུ་ཞིག་རང་རྒྱུད་ལ་མེད་ན། དུས་ནམ་ཡང་སྒྲིབ་གཉིས་ཀྱི་ས་བོན་ཟད་ པར་བྱེད་མི་ནུས་ཤིང་། ཉོན་སྒྲིབ་ཙམ་གྱི་ས་བོན་ཟད་པ་ལ་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་

ཤེས་རབ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་མཐའ་ཡས་པས་ཟིན་མི་དགོས་ཀྱང་། ཤེས་སྒྲིབ་ ཀྱི་ས་བོན་ཟད་པ་ལ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་མཐའ་ཡས་པས་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་

ཤེ ས ་རབ་ཟི ན ་པར་བྱས་ཏེ ། དུས་ཡུན་རི ང ་དུ་གོ མ ས་པར་བྱེ ད ་དགོ ས ་སྟབས། སྐབས་འདིར་སྦྱིན་སོགས་ཐབས་ཀྱི་ཡན་ལག་འདི་དག་རང་རྒྱུད་ལྡན་གྱི་ཐེག་པ་ ཆེན་པོའི་གང་ཟག་གི་རྒྱུད་ཀྱི་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་དེ་ཉིད། ཤེས་སྒྲིབ་སྤོང་

ནུས་ཀྱི་གཉེན་པོ་མཐུ་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་དོན་དུ་གསུངས་པ་ཡིན་ཚུལ་བཤད་པ་འདི་ ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཅི་ཞིག་ཡོད།

དྲིས་ལན།

ཡན་ལག་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི།། ཐུབ་པས་ཤེས་རབ་

དོན་དུ་གསུངས།། ཞེས་པའི་ཚིག་འདི་གཉིས་ལ་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་

གཉིས་བྱུང་ཡོད། ཡན་ལག་ཅེས་པའི་ཡན་ལག་དེ་ཤེས་རབ་ལེའུའི་གོང་དུ་སོང་མ་ 473

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཐག་པའི་བསམ་གཏན་ལེའུའི་ནང་བཤད་པའི་བསམ་གཏན་གྱི་ཉམས་ལེན་བྱེད་ ཚུལ་དེ་དག་ཤེས་རབ་ཀྱི་དོན་དུ་གསུངས་ཞེས་འགྲེལ་མཁན་ཡོད། ལེའུ་གོང་འོག་

གི་འབྲེལ་བ་དང་བསྟུན་ན་མ་འོས་པ་མེད་མོད། དགེ་ལྡན་པའི་སྤྱོད་འཇུག་གི་འགྲེལ་

པ་ཕལ་ཆེ་བས་ཡན་ལག་འདི་དག་ཅེས་པའི་ཡན་ལག་དེ། ཤེས་རབ་ལེའུའི་སྔོན་དུ་ སོ ང ་ཟི ན ་པའི ་ ལེ འུ ་བརྒྱད་ཀའི ་ ནང་བརྗོ ད ་དོ ན ་ཐམས་ཅད་ཤེ ས ་རབ་ཀྱི ་ དོ ན ་དུ་ གསུངས་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཅིང་། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་གྱི་ཐོག་ནས་ངོས་ འཛིན་བྱེད་སྟངས་དེ་ཡང་དག་པ་ཞིག་རེད།

དབུ་མ་འཇུག་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དྲུག་པའི་ནང་། ཇི་ལྟར་ལོང་བའི་ཚོགས་

ཀུན་བདེ་བླག་ཏུ།། མིག་ལྡན་སྐྱེས་བུ་གཅིག་གིས་འདོད་པ་ཡི།། ཡུལ་དུ་འཁྲིད་པ་དེ་

བཞིན་འདིར་ཡང་བློས།། མིག་ཉམས་ཡོན་ཏན་བླངས་ཏེ་རྒྱལ་ཉིད་འགྲོ།། ཞེས་ཤེས་ རབ་ཀྱི་མིག་དང་མི་ལྡན་ན། སྦྱིན་སོགས་ཕར་ཕྱིན་ལྷག་མ་རྣམས་མིག་མེད་པ་དང་

མཚུངས་པར་གསུངས་ཡོད། སྦྱིན་སོགས་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པའི་ཉམས་ལེན་ཡོངས་སུ་ རྫོགས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་འཐོབ་པའི་རྒྱུར་འགྲོ་བར་ངེས་པར་དུ་ཤེས་རབ་ ལ་ལྟོས་དགོས་པ་ཡིན། དེར་བརྟེན་ཕྱོགས་ཕན་ཚུན་གཉིས་ཀ་ལྟོས་ཀྱི་ཡོད། ཤེས་

རབ་དེ་ཤེས་རབ་ལེའུའི་གོང་དུ་སོང་ཟིན་པའི་ཕར་ཕྱིན་ལྔ་གའི་དོན་དུ་གསུངས་པ་

དང་། ཤེས་རབ་ལེའུའི་གོང་དུ་སོང་ཟིན་པའི་ཕར་ཕྱིན་ལྔ་ག་དེ་ཤེས་རབ་ཀྱི་དོན་དུ་ གསུངས་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་དགོས།

ལྷག་པར་དུ་ཤེས་རབ་ཤེས་སྒྲིབ་ཀྱི་གཉེན་པོ་མཐུ་ཅན་དུ་འགྲོ་ཐུབ་པ་དེ་

ཐབས་ཀྱི་ཆ་ལ་མ་ལྟོས་པ་ཐབས་མེད། ཉན་ཐོས་མཐོང་ལམ་པ་དང་སྒོམ་ལམ་པའི་ རྒྱུད་ཀྱི་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་དང་། བྱང་སེམས་ས་དང་པོ་ལ་

གནས་པའི་གང་ཟག་གི་རྒྱུད་ཀྱི་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་གཉིས་ ཀྱིས་རང་རང་གིས་རྟོགས་བྱའི་སྟོང་ཉིད་ལ་ཕྲ་རགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གང་ཡང་མེད།

474

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འོན་ཀྱང་ཉན་ཐོས་མཐོང་ལམ་པ་དང་སྒོམ་ལམ་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་

རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཤེས་སྒྲིབ་ཀྱི་གཉེན་པོ་བྱེད་མི་ཐུབ་པ་དང་། བྱང་སེམས་

འཕགས་པའི་རྒྱུད་ཀྱི་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཤེས་སྒྲིབ་ ཀྱི་གཉེན་པོ་བྱེད་ཐུབ། བློ་དེ་གཉིས་ཀྱི་ཡུལ་སྟོང་ཉིད་ལ་ཁྱད་པར་མེད་ཀྱང་། གཅིག་

ཤེས་སྒྲིབ་ཀྱི་གཉེན་པོར་འགྲོ་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཅི་ཡིན་ཞེ་ན། སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་

རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་གང་ཞིག་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་འགྲུབ་པའི་ཉེར་ལེན་གྱི་རྒྱུར་སྐྲུན་པར་བྱེད་

པའི་ཐབས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱིས་ཟིན་པའི་སྦྱིན་སོགས་ཀྱི་ཉམས་ལེན་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་ གྱི་དབང་གིས་ཡིན་པས། དེ་ལྟར་འཆད་ཚུལ་དེ་ལ་གསུང་རབ་དང་གསུང་བ་པོ་གཉིས་ ཀའི་དགོངས་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བཀྲལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད།

དྲི་བ། སྤྱོད་འཇུག་ནང་། ཉམ་ཆུང་ཉོན་མོངས་ཤེས་རབ་མིག་གིས་སྤང་།།

ཞེས་ཉོན་མོངས་ཉམ་ཆུང་ཆུང་ཡིན་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་གསུངས་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་དུང་

དགེ་བ་ཉམ་ཆུང་དང་། སྟོང་ཉིད་ཉམ་ཆུང་ཟེར་བ་སོགས་ཀྱང་སྣང་བས། དེ་ལྟར་ གསུངས་དགོས་པའི་དགོས་པ་དང་རྒྱུ་མཚན་དམིགས་བསལ་བ་དེ་འདྲ་ཡོད་དམ།

དྲིས་ལན།

སྤྱིར་བཏང་ཉོན་མོངས་ལ་ཉམ་ཆུང་དང་། དགེ་བ་ལ་ཉམ་

ཆུང་། ཤེས་རབ་ལ་ཉམ་ཆུང་བརྗོད་པའི་སྐབས་མང་པོ་ཡོད། དགེ་བ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན།

བྱས་ལ་མ་བསགས་པའི་དགེ་བའི་རིགས་དགེ་བ་ཉམ་ཆུང་ཡིན། དེ་བཞིན་སྡིག་པ་ ཡིན་ཡང་བྱས་བསགས་གཉིས་ཀ་མ་ཚང་བ་ཡིན་ན་སྡིག་པ་དེ་ཉམ་ཆུང་ཡིན། དགེ་བ་ དང་སྡིག་པའི་ལས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ཀུན་སློང་དང་། ཡུལ། རྟེན་གྱི་ཁྱད་པར་ ལ་བརྟེན་ནས་སྟོབས་ཆེ་ཆུང་དུ་འགྱུར་འགྲོ་བ་སོགས་མང་པོ་ཡོད།

ཡང་ཉོན་མོངས་ལ་ཉམ་ཆུང་དང་ཤེས་རབ་ལ་སྟོབས་ལྡན་བརྗོ ད ་

པའི ་ ཡོ ང ས་གྲགས་ཀྱི ་ རྒྱུ་མཚན་ནི ། ཉོ ན ་མོ ང ས་པའི ་ བློ ་ གང་འདྲ་ཞི ག ་ཡི ན ་ ཡང་དེ ་ འཁྲུལ་པའམ་ལོ ག ་པའི ་ བློ ་ ཞི ག ་མ་གཏོ ག ས། བློ ་ དོ ན ་མཐུན་ཞི ག ་མེ ད ་ 475

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྟབས། བློ ་ དོ ན ་མཐུན་མ་ཡི ན ་པའི ་ རི ག ས་གཉེ ན ་པོ འི ་ སྟོབས་ཀྱི ས ་ལྷག་མེ ད ་ དུ་བཅོ མ ་ནུས་པ་ཞི ག ་རེ ད །

ཤེས་རབ་ནི་བློ་དོན་མཐུན་དང་གནས་ལུགས་མཇལ་བ་ཡིན་

པས། གཉེན་པོས་བཅོམ་མི་ནུས་ཤིང་། ཇི་ཙམ་གོམས་པ་དེ་ཙམ་དུ་འཕེལ་བ་ཡིན་

པས་སྟོབས་ལྡན་ཞེས་བརྗོད། དགེ་བ་ལ་ “ཉམ་ཆུང་” ཞེས་བརྗོད་པ་དཔེར་ན་གཞུང་ འདིའི་ལེའུ་དང་པོའི་ཤློཀ་ ༦ པར། “དེ་ལྟས་དགེ་བ་ཉམ་ཆུང་ཉིད་ལ་རྟག།” ཅེས་

བྱུང་བ་ནི། དགེ་བའི་བློ་བརྒྱ་ལམ་ན་ཐང་འགའ་ལས་མི་འབྱུང་བས་རྟག་པར་དགེ་བ་ མི་བྱེད་ཅིང་སྡིག་པ་རྒྱུན་དུ་བྱེད་པ་ལ་དགོངས་ནས་གསུངས་པ་ལྟ་བུ་སྐབས་སྟོབས་

ཀྱི་གོ་བ་བླང་དགོས། སྟོང་ཉིད་ཉམ་ཆུང་ཟེར་བའི་ཚིག་གང་དུ་ཡོད་མ་མཇལ། ཚིག་ གྲོགས་ལ་ལྟོས་ནས་གོ་བ་ལེན་དགོས།

(བསྐྱར་སྣོན།) དྲི་བ་འདི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་དང་ལྷན་འཕྲོས་མོལ་ཞུ་སྐབས་རྩ་

ཚིག་གང་ཡིན་མ་ངེས་པས། ལན་ཆ་ཚང་ཞུས་མ་ཐུབ། རྗེས་སུ་བསྐྱར་ཞིབ་སྐབས་

ཚིག་དེ་ལེའུ་བཞི་པའི་ཤློཀ་ ༤༦ པ་དེ་ཡིན་འདུག་ཅིང་། དེ་ནི་ད་ཕན་གྱི་བོད་དཔེ་ མང་ཆེ་བར་ (ཁོ་བོས་མཇལ་བ་ཚང་མའི་ནང་) “ཉོན་མོངས་ཉོན་མོངས་ཤེས་རབ་

མིག་གིས་སྤང་།།” ཞེས་གསལ་བ་ལས། “ཉམ་ཆུང་ཉོན་མོངས་” ཞེས་པ་མེད། དར་ ཊིཀ་གིས་མཚོན་བོད་དཔེ་མང་ཆེ་བའི་ནང་ “ཉོན་མོངས་ཉོན་མོངས་” གཞིར་བཞག་

གི ས ་ཚི ག ་འགྲེ ལ ་མཛད་ཡོ ད ། འོ ན ་ཀྱང་དངོ ས ་དོ ན ་དུ། རྒྱ་དཔེ ར ། “ཀླེ ཤཱ ཿ པྲཉྫཱདྲཥྚིསཱདྷྱཱ བརཱཀཱཿ” ཞེས་རྐང་པ་དེའི་ཚིག་མཐའ་མ་ “བརཱཀཱཿ” ཞེས་པ་སྤྱིར་ཉོན་ མོངས་ལའང་འཇུག་པས། ལོ་ཆེན་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་ “ཉོན་མོངས་ཉོན་མོངས་”

ཞེས་བསྒྱུར་གནང་མཛད་ཀྱང་། ཚིག་དེ་དམན་པ་དང་། ཉམ་ཆུང་བ། སྟོབས་ཆུང་བ།

ཕོངས་པ་སོགས་དུ་མ་ལ་འཇུག་ཏུ་རུང་བས། སྤྱོད་འཇུག་རང་དུའང་སྐབས་འགར་ “ཉམ་ཐག་” ལ་བསྒྱུར་བ་འདུག ༧གོང་ས་༧སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོའི་བཀའ་འབུམ་

476

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ང་༽པའི་ནང་བཞུགས་སྤྱོད་འཇུག་བཀའ་ཁྲིད་ཟིན་བྲིས་སུའང་ “ཉམ་ཆུང་ཉོན་ མོངས་” ཞེས་བསྒྱུར་ན་ལེགས་ཚུལ་གསུངས་འདུག

སྐབས་འདིའི་ཉམ་ཆུང་གི་འགྲེལ་བརྗོད། ཉོན་མོངས་རྣམས་སེམས་ཀྱི་རང་

བཞིན་ལ་མ་ཞུགས་ཤིང་། ཕྱིན་ཅི་ལོག་གི་བློ་ཡིན་སྟབས། རང་གི་ཞེན་ཡུལ་དོན་ལ་མི་ གནས་པས་ས་བོན་དང་བཅས་པ་སྤང་རུང་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཡིན་པར་སྔོན་དུ་

ཞུས་ཟིན་པ་ལྟར་ཡིན། དར་ཊིཀ་ལས་ཀྱང་། “ཉོན་མོངས་པ་རྩ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ལས་བྱུང་ བས་” ཞེས་གསུངས། ཡང་ན། སྐབས་འདིར། མཇུག་ཐོག་དེ་མ་ཐག་ཏུ་འོང་རྒྱུའི་ “ཉོན་ མོངས་རྣམས་ནི་ཡུལ་ན་མི་གནས་དབང་ཚོགས་ལ་མིན་བར་ནའང་མིན།།” ཞེས་སོགས་ ཀྱི་ཤློཀའི་ཟླས་དྲངས་ཏེ་བཏགས་དོན་བཙལ་ན་མི་རྙེད་པས། རང་ངོས་ནས་བདེན་པར་ མ་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ཉམ་ཆུང་བ་ཞེས་སྦྱར་ཡང་རུང་ངམ་སྙམ།

སྤྱིར་དགེ་སྡིག་གང་ཡིན་ཡང་གཞི་དང་། བསམ་པ། སྦྱོར་བ། གཉེན་པོ་

ཡོད་མེད། རྒྱུན་ཆགས་སུ་བྱས་མིན་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་སྟོབས་ཆེ་ཆུང་དང་། ལྕི་ ཡང་གི་ཁྱད་པར་འགྲོ་ཚུལ་ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ལགས།

དྲི་བ། བསམ་གཏན་གྱི ་ མི ་ མཐུན་ཕྱོ ག ས་གཙོ ་ བོ ་ དག་གང་དག་ལ་

ངོ ས ་འཛི ན ་དང་། བསམ་གཏན་སྒོ མ ་པའི ་ རི མ ་པར་བོ ད ་ཀྱི ་ མཁས་པ་ཚོ ར ་ དམིགས་བསལ་གྱི་ཐབས་ཁྱད་པར་ཅན་དེ་འདྲ་ཡོད་དམ།

དྲིས་ལན། བསམ་གཏན་གྱི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཙོ་བོ་བྱིང་རྒོད་གཉིས་

ཡིན། རྨུགས་པ་དང་འཕྲོ་བ་སོགས་བྱིང་རྒོད་གཉིས་ཀྱི་ཆར་གཏོགས་པ་ཞིག་ལས་

གཙོ་བོའི་གྲས་མིན། “གཙོ་བོ་” ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་མ་སྦྱར་བར་བསམ་གཏན་གྱི་མི་ མཐུན་ཕྱོགས་ཙམ་ལ་བསམས་ནས་བཤད་ན། བསམ་གཏན་གྱི་ཚེར་མ་སྒྲ་དང་།

འདུ་འཛི། རྣམ་གཡེང་། ལེ་ལོ་སོགས་བསམ་གཏན་གྱི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཡིན་ཚུལ་ བཤད་པ་སོགས་མང་དུ་ཡོད། བྱང་ས་དང་། ཉན་ས། སྒོམ་རིམ་སོགས་ནས་བཤད་ 477

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པ་མཐའ་དག་བསྡོམས་བརྒྱབ་པ་ཡིན་ན། བསམ་གཏན་སྒོམ་སྐབས་ཉེས་པ་ལྔ་སྤང་

རྒྱུ་དང་། འདུ་བྱེད་བརྒྱད་བསྟེན་རྒྱུ་དེ་རང་ཡིན་པས། དེ་ལ་བལྟས་ན་གོང་དུ་བཤད་ པ་ལྟར་བྱིང་རྒོད་གཉིས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཙོ་བོ་ཡིན།

བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོས་ཆུ་མགོ་གངས་ལ་གཏུགས་པ་ལྟར། ཆོས་མགོ་

སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་དང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་གི་དགོངས་པ་ཡང་དག་པར་

འགྲེལ་པའི་རྒྱ་གར་མཁས་པས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་རྣམས་ལ་གཏུག་བཞིན་ ཡོད་སྟབས། བསམ་གཏན་སྒོམ་པའི་རིམ་པར་བོད་ཀྱི་མཁས་པ་ཚོར་སངས་རྒྱས་

ཀྱི་གསུང་དང་། རྒྱ་གར་མཁས་པས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་སོགས་གང་དུའང་མ་ གྲགས་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཐབས་ལམ་ཁྱད་པར་ཅན་དེ་འདྲ་གང་ཡང་མེད།

དྲི་བ། སྟོང་ཉིད་ལ་མོས་པའི་ཕན་ཡོན་དང་། སྟོང་ཉིད་སྟོན་རུང་གི་སྣོད་

ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་ཐད་རྒྱ་བོད་མཁས་པའི་ཁྲོད་པའི་མི་མཐུན་པའི་ཆ་ཡོད་དམ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ཅི་ཞིག་ཡིན།

དྲིས་ལན། གུང་ཐང་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེའི་བསྟོད་པ་དོན་ལྡན་མའི་ནང་།

འཕགས་ཡུལ་མཁས་རྣམས་གཟུར་གནས་པས།། རང་བློའི་སྟོབས་བཞིན་གྲུབ་མཐའ་ འཛིན།། འདི་ན་ཐམས་ཅད་དབུ་མའི་ལམ།། བསྙེགས་ཀྱང་བློ་ཡིས་མ་ལྕོགས་པས།།

ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་སྔོན་རྒྱ་གར་དུ་ཡིན་ན། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྐྱེད་ནས་སྤྱོད་

པ་ཕྱིན་དྲུག་གི་ཉམས་ལེན་ལ་ཞུགས་མཁན་ཚང་མ་དབུ་མ་པ་ཡིན་པའི་ངེས་པ་མེད། བླ་མ་གསེར་གླིང་པ་ལྟ་བུ་སེམས་ཙམ་པ་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གིས་མངོན་རྟོགས་རྒྱན་

སེམས་ཙམ་པའི་ལུགས་སུ་བཀྲལ་ཡོད། སེམས་ཙམ་པའི་ལྟ་བ་མཁྲེགས་འཛིན་བྱེད་ མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་སྟོང་ཉིད་སྟོན་པའི་སྣོད་རུང་མིན་དགོས། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་

སྤྱོད་པ་བསྟན་པའི་སྣོད་རུང་ཡིན་ན། སྟོང་ཉིད་བསྟན་པའི་སྣོད་རུང་ཡིན་པས་ཁྱབ་མི་ དགོས།

478

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དྲི་བ་ངོ་མ། སྟོང་ཉིད་སྟོན་རུང་གི་སྣོད་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་ཐད་རྒྱ་བོད་

མཁས་པའི་ཁྲོད་མི་མཐུན་པའི་ཆ་ཡོད་དམ་ཞེས་པ། དེ་འདྲ་མི་མཐུན་པའི་ཆ་ཡོད་པ་ ངས་ཤེས་ཀྱི་མེད་ལ་ཡོད་མི་སྲིད་སྙམ། དེང་དུས་སྟོང་ཉིད་སྟོན་མཁན་ཚོས་སྟོང་ཉིད་

སྤྱིར་བཏང་གི་ཤེས་བྱ་ལྟར་གསུངས་པ་མ་གཏོགས། གདུལ་བྱ་སྟོང་ཉིད་སྟོན་པའི་ སྣོད་དུ་རུང་དང་མི་རུང་ཞིབ་ཚགས་གཟིགས་མཁན་དཀོན་པར་སྣང་།

དྲི་བ། ཆོས་བརྒྱུད་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་འགྲེལ་

དྲིས་ལན། ཆོས་བརྒྱུད་མི་འདྲ་བའི་དབང་གིས་སྤྱོད་འཇུག་ཆེན་མོ་འགྲེལ་

ཚུལ་ཐད་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཤོར་བ་དེ་འདྲ་ཡོད་དམ།

ཚུལ་ཐད་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཤོར་བ་དེ་འདྲ་ཡོད་ངེས་རེད། དཔེར་ན། དོན་དམ་བློ་ཡི་ སྤྱོད་ཡུལ་མིན།། བློ་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཡིན་པར་བརྗོད།། ཅེས་སོགས་ཀྱི་འགྲེལ་པ་མཛད་ སྟངས་ཐད་འཇུ་མི་ཕམ་དང་དར་ཊིཀ་སོགས་མི་མཐུན་པ་ཡོད། ལར་ནས་སྤྱོད་ འཇུག་ཤེས་རབ་ལེའུའི་ནང་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལྟ་བ་ཤ་སྟག་གསུངས་ཡོད་ཅིང་། རྗེ་ བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལྟ་བ་འགྲེལ་སྟངས་དང་། ཇོ་ནང་པ་དང་། ཤཱཀྱ་

མཆོག་ལྡན་དང་། སྟག་ཚང་ལོ་ཙཱ་བ་སོགས་ཀྱིས་ཐལ་འགྱུར་བའི་ལྟ་བ་འགྲེལ་སྟངས་ བར་མི་མཐུན་པ་ཆེན་པོ་ཡོད།

འཇུ་མི་ཕམ་དགེ་ལེགས་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་སྤྱོད་འཇུག་ཤེས་རབ་ལེའུའི་

འགྲེལ་པའི་ནང་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོར་དགག་པ་མཛད་ཡོད། ལྡན་མ་བློ་ཆོས་དང་

འཇུ་མི་ཕམ་གཉིས་ཀྱི་བར་རྩོད་པ་རྩོད་ལན་མང་པོ་བྱུང་བ་དེ་ཡང་སྤྱོད་འཇུག་ཤེས་ རབ་ལེའུ་ནས་འཕྲོས་པ་རེད། དེ་ཡང་ཆོས་བརྒྱུད་སོ་སོས་དབུ་མའི་ལྟ་བར་འགྲེལ་ བཤད་བྱེད་སྟངས་མ་མཐུན་པའི་དབང་གིས་སྤྱོད་འཇུག་གི་གཞུང་ལའང་འགྲེལ་ བཤད་བྱེད་སྟངས་མི་མཐུན་པ་ཡོང་སྲིད་པ་རེད།

479

དྲི་བ། བློ་སྦྱོང་དང་ལམ་རིམ་གཉིས་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་ཡོད། སྤྱོད་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

འཇུག་ཆེ ན ་མོ ་ དེ ་ བློ ་ སྦྱོ ང ་དང་ལམ་རི མ ་གཉི ས ་ཀའི ་ གཞི ་ མཐུན་དུ་བཞག་ན་མི ་ འགྲིག་པ་དེ་འདྲ་ཡོད་དམ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཞིག་ཡིན།

དྲིས་ལན། ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་རྒྱ་གཞུང་ནང་ལ་ཧ་ཅང་དཀོན་པོ་

རེད། རྒྱ་གཞུང་ཡིན་པའི་སྔགས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་གི་ནང་ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་

སྙད་ཅིག་ཡོད་པ་དེ་མ་གཏོགས། དེ་མིན་བསྟན་འགྱུར་དུ་བཞུགས་པའི་རྒྱ་གཞུང་ ནས་ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་མཇལ་མྱོང་མེད།

བོད་ལ་ཇོ་བོ་རྗེས་བྱང་ཆུབ་ལམ་སྒྲོན་མཛད་པ་ནས་ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་

སྙད་དེ་གསར་དུ་བྱུང་བ་མངོན་ནའང་། ཇོ་བོས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་དེ་ལ་བྱང་ ཆུབ་ལམ་གྱི་སྒྲོན་མ་མ་གཏོགས། བྱང་ཆུབ་ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་སྦྱར་མེད། ཕྱིས་སུ་རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོས་ལམ་རིམ་ཆེ་ཆུང་སོགས་མཛད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་ཡོངས་གྲགས་སུ་གྱུར་པ་རེད།

བཀའ་གདམས་པའི་དགེ་བཤེས ་ཚོ ས ་མཛད་པ་མང་ཆེ ་ བ་བསྟན་རི མ ་

དང་། ས༌སྐྱ་པའི་མཁས་པ་ཚོས་མཛད་པ་མང་ཆེ་བ་ལམ་འབྲས། རྙིང་མའི་ཆོས་ བརྒྱུད་དུ་སྔོན་འགྲོ་དང་བློ་སྦྱོང་སོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་སྦྱར། དེ་ཚོར་ལམ་རིམ་ཞེས་ པའི་ཐ་སྙད་མ་སྦྱར་བ་ཙམ་མ་གཏོགས། དོན་དུ་དེ་དག་ལམ་རིམ་ཡིན།

དེང་སྐབས་ལམ་རིམ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ། སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་གྱི་

རིམ་པ་ཆ་ཚང་བ་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས་ཤིག་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད། དམིགས་བསལ་ སྔགས་རིམ་ལ་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་ཟེར་གྱི་ཡོད། བློ་སྦྱོང་ཞེས་པ་ནི་རྒྱུ་ འབྲས་མན་ངག་བདུན་དང་བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེ་སོགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཀུན་རྫོབ་ སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་བློ་སྦྱོང་སྟངས་གཙོ་བོར་བྱས་ནས་གསུངས་པའི་བསྟན་བཅོས་ རྣམས་ལ་ཟེར་གྱི་ཡོད། 480

སྤྱོད་འཇུག་ལྟ་བུ་སོ་སོས་ཉམས་ལེན་ལ་འཁྱེར་ཤེས་པ་ཡིན་ན། གཞུང་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དེས་སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་ཆ་ཚང་བ་བསྟན་ཡོད། འཆི་བ་དྲན་པ་མ་ བསྒོམ་པའི་ཉེས་དམིགས། བསྒོམ་པའི་ཕན་ཡོན། འཆི་བ་དྲན་པ་ཇི་ལྟར་བསྒོམ་པ།

ངན་འགྲོའི་སྡུག་བསྔལ་བསམ་པ། སྐྱབས་འགྲོ་དང་དད་པ་བསྐྱེད་པ་སོགས་སྐྱེས་བུ་

ཆུང་ངུ་དང་ཐུན་མོང་བའི་བློ་སྦྱོང་ཚུལ་དང་། ཐར་པ་དོན་གཉེར་གྱི་བློ་སྐྱེ་བའི་ཐབས་

སུ་སྡུག་བསྔལ་དང་ཀུན་འབྱུང་གི་འཇུག་རིམ་བསམ་པ། ཐར་པར་བགྲོད་པའི་ལམ་

གྱི་རང་བཞིན་གཏན་ལ་དབབ་པ་སོགས་སྐྱེས་བུ་འབྲིང་དང་ཐུན་མོང་བའི་བློ་སྦྱོང་

ཚུལ། ཐེག་ཆེན་གྱི་འཇུག་སྒོ་སེམས་བསྐྱེད་ཡིན་པ་དང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་སྦྱོང་གི་ རིམ་པ། སེམས་བསྐྱེད་ནས་སྦྱིན་སོགས་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་ལ་སློབ་ཚུལ་སོགས་སྐྱེས་

བུ་ཆེན་པོའི་བློ་སྦྱོང་ཚུལ་བཅས་སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་ཆ་ཚང་བ་སྤྱོད་ འཇུག་ཏུ་གསུངས་ཡོད། དེར་བརྟེན་སྤྱོད་འཇུག་ལམ་རིམ་དང་བློ་སྦྱོང་གཉིས་ཀའི་

གཞི་མཐུན་དུ་བཞག་ན་མི་འོས་པ་གང་ཡང་མེད། སྤྱིར་བཏང་ལམ་རིམ་ལ་བློ་སྦྱོང་ མིན་པ་ཞིག་མེད་ཀྱང་། བྱང་ཆུབ་སེམས་སྦྱོང་རྐྱང་པ་སྟོན་པའི་བློ་སྦྱོང་གི་གཞུང་ ལུགས་ཡིན་ན། སྐྱེས་བུ་གསུམ་གྱི་ལམ་རིམ་ཆ་ཚང་སྟོན་པའི་ཁྱབ་པ་མེད།

དྲི་བ། སྤྱོད་འཇུག་གི་གཞུང་འདིས་ཆོས་ཁས་མི་ལེན་མཁན་ཞིག་གིས་

ཀྱང་ངེས་པར་དུ་གཟབ་ནན་ངང་སྲུང་བརྩི་བྱེད་དགོས་པའི་གལ་ཆེའི་བསླབ་བྱ་གང་ དང་གང་དག་ཅིག་གནང་ཡོད་དམ།

དྲིས་ལན། ཆོས་ཁས་མི་ལེན་མཁན་གྱི་གང་ཟག་ཅིག་གི་དབང་དུ་བྱས་

ནས་བཤད་ན། སྤྱོད་འཇུག་ནང་སྐྱེ་བ་འདིའི་མི་ཚེའི་བདེ་སྐྱིད་ངང་སྐྱེལ་ཐུབ་པའི་ ཐབས་གལ་ཆེའི་བསླབ་བྱ་ཧ་ཅང་མང་པོ་ཡོད། འོན་ཀྱང་བསླབ་བྱ་དེ་ཚོ་ཆོས་ཁས་

མི་ལེན་མཁན་ཚོའི་ཆེད་དུ་གསུངས་པ་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་མི་རུང་། གང་ ཡིན་ཞེ་ན། ཁྱོད་ཀྱིས་ཇི་སྙེད་བཀའ་བསྩལ་པ།། རྟེན་འབྲེལ་ཉིད་ལས་བརྩམས་ཏེ་ འཇུག། དེ་ཡང་མྱ་ངན་འདའ་ཕྱིར་ཏེ།། ཞི་འགྱུར་མིན་མཛད་ཁྱོད་ལ་མེད།། ཅེས་ 481

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གསུངས་པ་བཞིན། སྤྱོད་འཇུག་ནང་གང་གསུངས་པ་དེ་ཡང་དོན་དུ་ཞི་བ་མྱ་ངན་ ལས་འདའ་བའི་རྒྱུར་དམིགས་ནས་གསུངས་པ་ཤ་སྟག་ཡིན། ཆོས་ཁས་མི་ལེན་

མཁན་ཚོ་ཡང་སེམས་ཅན་ཡིན་སྟབས། དེ་དག་གི་དོན་བྱེད་རྒྱུའང་བྱང་ཆུབ་སེམས་ དཔའི་ཉམས་ལེན་རེད།

དེང་སྐབས་ནུབ་ཕྱོགས་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བསམ་བློར་ཞི་བདེ་མེད་པ་

དང་། བྲེལ་འཚབ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་མི་ཧ་ཅང་མང་པོ་རེད། ཁོང་ཚོར་དབྱིན་

སྐད་ནང་ཀྲེན་ཤན་ (Tension) དང་ཨིས་ཀྲེ་རེས་ (Stress) ཟེར་བའི་དཀའ་ངལ་ ཡོད། མི་དེ་ཚོའི་རིགས་བོད་ཀྱི་བླ་མ་ཚོའི་མདུན་དུ་བཀའ་སློབ་ཞུ་བར་ཡོང་སྐབས།

གལ་ཏེ་བཅོས་སུ་ཡོད་ན་ནི།། དེ་ལ་མི་དགའ་ཅི་ཞིག་ཡོད།། གལ་ཏེ་བཅོས་སུ་མེད་ ན་ནི།། དེ་ལ་མི་དགའ་བྱས་ཅི་ཕན།། ཞེས་པའི་ཚིག་དེ་ཚོ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཁོང་ཁྲོ་ ལ་བཟོད་བསྲན་གྱིས་གདོང་ལེན་བྱེད་སྟངས་སྐོར་སྤྱོད་འཇུག་ནས་གསུངས་པའི་

རིགས་པ། གཞན་གྱིས་རང་ལ་རྡུང་རྡེག་བྱུང་སྐབས། ལུས་ལ་ན་ཟུག་བྱུང་བའི་དབང་

གིས་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་འོས་པ་ཡིན་ན། དབྱུག་པ་ལ་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་དགོས་པ་དང་། དབྱུག་པ་དེས་ རང་མོས་ཀྱིས་གཞུས་མེད་པར་དབྱུག་པ་འཛིན་མཁན་གྱི་མིས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས།

མི་དེ་ལ་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་དགོས་ན། མི་དེ་ཡང་རང་དབང་མེད་པར་ཉོན་མོངས་པའི་གཞན་ དབང་དུ་སོང་སྟབས། ཉོན་མོངས་ལ་ཁོང་ཁྲོ་ཟ་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་བཤད་

སྐབས་སེམས་ལ་ཞི་བདེ་འབྱུང་བ་དང་། ཁོང་ཁྲོའི་རིགས་ཤུགས་ཆུང་དུ་འགྲོ་བ་

སོགས་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་ཅེས་སོགས་བཀའ་ལན་ཞིབ་ རྒྱས་བསྩལ།།

(ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཆབ་ཚང་འཇམ་དཔལ་གྱིས་

ཕབ་འབྲི་བྱས།) 482

སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེསློ་བལེ་དཔོ གནས་རི ནང་པོ མཆོ ག་གིམ་མཛད་རྣམ་སྐོ ་ཟམ་གདོ ་རིན་ཆེ ་པོ་་ཆེ འི་གསུང་རྩོ ་དང་གསུང་བཤད། ར་དྲི་བ་ཞུས་པར་ལན་ འདེབས་གནང་བ་ཁག

༈ སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ མཛད་རྣམ་རྩོམ་སྒྲིག་ཚོགས་ཆུང་གིས་དྲི་བ་ཞུས་པར་ ལན་འདེབས་གནང་བ། ༄༅།།

དྲི་བ། ༡ བོ ད ་ཀྱི ་ ལོ ་ རྒྱུས་ཀྱི ་ ནང་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛི ན ་བདེ ་

ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མི་སྣ་གང་འདྲ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་དགོས་སམ།

ལན། བོད་ཀྱི་གཉན་འཕྲང་ཅན་གྱི་དུས་རབས་ནང་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་

འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནི་ཆོས་སྲིད་གཉིས་ཐད་ནས་རླབས་ཆེན་ མཛད་རྗེས་ཅན་གྱི་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་ཞུ་དགོས། ལྷག་

པར་གཞིས་བཞུགས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་འདྲེན་མཆོག་དམ་པར་བོད་ས་རང་དུ་ གཏན་བཞུགས་ཀྱིས་སྐུ་ངལ་དང་ཉེན་ཁ་དངོས་ཡོད་ཁག་ལ་འཛེམས་ཟོན་དང་

ཞུམ་པ་མེད་པར་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་མངོན་འདོད་

སྒྲུབ་པ་ལ་ལུས་སྲོག་ལོངས་སྤྱོད་གང་ལའང་ཇི་མི་སྙམ་པར་བློས་གཏོང་ཐུབ་པའི་

དཔའ་བོ་བོད་ཀྱི་བྱུང་རབས་ནང་འབུར་དུ་དོད་པའི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཁོང་གི་སྙིང་ སྟོབས་ནི ་ འབྱུང་འགྱུར་མི ་ རབས་ཡོ ང ས་ལ་སྐུལ་འདེ ག ས་ཀྱི ་ ཆ་རྐྱེ ན ་ཞི ག ་ཏུ་ འགྱུར་བ་གདོན་མི་ཟ་ཞིང་། འཇིག་རྟེན་སྐྱེ་བོ་ཡོངས་ཀྱིས་ཡི་རངས་བསྔགས་ བརྗོད་ཞུ་ཡུལ་དང་། མིག་དཔེ་བལྟ་ས་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།

དྲི་བ། ༢ ད་ལྟ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་སྐྱོ་བོ་

ཡིན་པས་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པ། བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་

རྣམས་ཀྱིས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཆེད་གློད་གྲོལ་ཡོང་བར་རེ་སྐུལ་ཞུ་ 483

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བཞིན་ཡོད་པས་འདི་ཡོང་སྲིད་པ་ཞིག་རེད་དམ། དེ་ལྟར་ཡོང་བའི་ཐབས་ལམ་ ཆེས་བཟང་ཤོས་དེ་གང་ཡིན་ནམ།

ལན། ད་ལྟ་རིན་པོ་ཆེའི་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་

ཡིན་པས་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་དང་། བོད་དོན་རྒྱབ་ སྐྱོར་བ་རྣམས་ཀྱིས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་སྨན་བཅོས་ཆེད་གློད་བཀྲོལ་ཡོང་བའི་རེ་

སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་སྤྱིར་མིའི་བཟང་སྤྱོད་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལུགས་ དང་མཐུན་པ་ཞིག་ཡིན་པས།

ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ན་རེ་འདུན་འགྲུབ་

དགོས་པ་དང་འགྲུབ་ཐུབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད།

འདས་པའི་བྱུང་རབས་ལ་

བལྟས་ནའང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་གྲགས་ཅན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ནུབ་ཕྱོགས་ རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་འབད་རྩོལ་ལ་བརྟེན་ནས་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་པ་དང་། རང་དབང་

ཅན་གྱི་ཡུལ་ལུང་དུ་བདེ་འབྱོར་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་

ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ཀྱང་དེ་ལྟར་ཡོང་བའི་ཐབས་ལམ་བཟང་ཤོས་ནི་འབད་ བརྩོན་མུ་མཐུད་བྱ་རྒྱུ་དང་། དེ་ཡང་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་སོགས་སུ་སྦིར་

གྲགས་མེད་པར་མངོན་ཚན་ཆུང་བའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་དགོས་ཤིང་། ལྷག་

པར་ཐབས་ཤེས་བྱེད་མཁན་གྱི་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་ མིན་པའི་ཚོགས་པ་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་ཕྱོགས་མ་ནོར་བ་དང་། ཐབས་ཤེས་དང་

འབྲེལ་ལམ་བྱ་ཡུལ་རྒྱ་གཞུང་གི་དབང་འཛིན་པ་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་ཕྱོགས་མ་

ནོར་བ། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱི་དང་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་གཉིས་ཀར་དམིགས་བསལ་ དུས་ཚོད་ཀྱི་གོ་སྐབས་བཙལ་ཕྱོགས་མ་ནོར་བའི་འཆར་གཞི་ལྡན་པའི་ཐབས་ བྱུས་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱུན་སྲིང་འབད་བརྩོན་གནང་གལ་ཆེ་སྙམ།

དྲི་བ། ༣ རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་གནས་སྟངས་འདི་འདྲ་ཞིག་ཆགས་པའི་

སྐབས་བོད་ཕྱི་ནང་གང་སར་གནས་པའི་རིན་པོ་ཆེའི་སློབ་མ་དང་།

484

ཁོང་གི་

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གདུལ་བྱ་རྣམས་སེམས་ཁམས་མ་བདེ་བ་དང་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བའི་གནས་སུ་

ལྷུང་ཡོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་དཀའ་ངལ་འདི་ལ་གདོང་ལེན་ཇི་ལྟར་བྱེད་དགོས་མིན་ དང་།

མ་འོངས་པའི་བསམ་བློ་གཏོང་ཕྱོགས་ཐད་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་ཞིག་

ལན། རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་གནས་སྟངས་འདི་འདྲ་ཞིག་ཆགས་པའི་

གནང་རོགས་ཞུ་ཞུ་ཞུ།

སྐབས་བོ ད ་ཕྱི ་ ནང་དུ་གནས་པའི ་ རི ན ་པོ ་ ཆེ འི ་ སློ བ ་མ་དང་གདུལ་བྱ་རྣམས་ སེམས་ཁམས་མ་བདེ་བ་དང་།

བྱེད་ཐབས་བྲལ་བའི་གནས་སུ་ལྷུང་ཡོད་པ་

རྣམས་ཀྱིས་དཀའ་ངལ་འདི་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས་དང་།

འབྱུང་འགྱུར་

ཐུགས་བསམ་བཞེས་ཕྱོགས་ཐད་ལམ་སྟོན་དགོས་ཚུལ་གསལ་བར། འཕྲལ་ འཕྲལ་ལག་ལེ ན ་འཁེ ལ ་ངེ ས ་དང་།

གྲུབ་འབྲས་འཐོ ན ་ངེ ས ་ཀྱི ་ ཐབས་ལམ་

དམིགས་བཀར་ཞུ་ཐབས་དཀའ་ཡང་། སྤྱིར་བཏང་ནས་ཞུ་ན་བླང་དོར་གྱི་གནས་ ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། ཕྱོགས་རེ་བ་དང་རགས་པ་རེ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། ཡུལ་

དུས་གནས་སྟངས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་འཆར་ སྣང་ཞིག་སྐྲུན་ཐབས་བྱ་གལ་ཆེ། རང་ཅག་སངས་རྒྱས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བདེན་

བཞིའི་འཇུག་ལྡོག་གི་རིམ་པ་ནི་འཁོར་འདས་གཉིས་ཀའམ་ཆོས་སྲིད་གཉིས་

ཀར་ཁྱབ་པའི་གདམས་ངག་ཅིག་ཡིན་པར་བརྟེན། དེའི་འགྲོ་སྟངས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ གཟིགས་ན་བོད་མི་རིགས་ཀྱིས་ད་ལྟ་མྱོང་བཞིན་པའི་དཀའ་རྙོག་འདི་དག་ཀྱང་ རྒྱུ་མེད་དང་མི་མཐུན་པའི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ་མ་ཡིན་པར། མཐུན་པའི་རྒྱུ་ལས་

བྱུང་བ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་བོད་མི་སྒེར་གྱི་ཟུར་བཅད་དཀའ་རྙོག་ཅིག་མ་ཡིན་ པར། འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཀྱི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་དཀའ་རྙོག་ཅིག་གི་ཆ་ཤས་སམ་ཤན་

ཤུགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ང་ཚོའི་གནས་བབ་འདི་བྱུང་བ་མཁྱེན་དགོས་ཤིང་། དེ་ལས་ གྲོལ་བའི་ཐབས་ཤེས་ཀྱང་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བཙལ་དགོས་པ་ལས། ཟུར་འཚོལ་ 485

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བྱེད་ཐབས་མེད། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་གཱཾནྡྷཱིས་ད་ལྟའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་རྒུད་ཚོགས་

མཐའ་དག་དེང་རབས་ཀྱི་བསམ་སྤྱོད་ལས་བྱུང་བར་གསུངས་པ་བདེན་དོན་ཚད་ མ་ཡི ན །

དེ ར ་བརྟེན་ད་ལྟ་བོ ད ་མི འི ་ སྤྱི ་ སྒེ ར ་ཡོ ང ས་ཀྱི ་ གནས་བབ་གང་ལ་

གཞིགས་ཀྱང་ཡིད་རྨོངས་ཤིང་། རེ་བ་ཆད་པའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཏུ་མངོན་མོད།

དངོས་དོན་དུ་དཀའ་ངལ་དེ་དག་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ལ་གནོད་བྱེད་ཀྱི་གཉེན་པོ་མེད་

པ་མིན་པ་དང་། གཉེན་པོ་སྒྲུབ་ཐབས་མེད་པའང་མིན་པ། སྤྱིར་འདུ་བྱེད་སོ་ན་

མི ་ གནས་པའི ་ ངང་ཚུལ་བཅས་ལ་ཞི བ ་ཏུ་དཔྱད་ན་བོ ད ་དོ ན ་བདེ ན ་མཐའ་ གསལ་བའི་རེ་བ་འདོར་མི་དགོས་པ་མཐོང་ཐུབ། འོན་ཀྱང་བཅོམ་ལྡན་འདས་ ཀྱི ས །

བདག་ཉི ད ་བདག་གི ་ མགོ ན ་ཡི ན ་གྱི ། ། གཞན་ནི ་ སུ་ཞི ག ་མགོ ན ་དུ་

འགྱུར།། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་གཞན་གྱིས་བསགས་པ་གཞན་གྱིས་མི་ཟ་བའི་

རྒྱུ་འབྲས་རྟེན་འབྱུང་སླུ་བ་མེད་པའི་ངང་ཚུལ་ལ་ངེས་པ་དྲངས་ཏེ་གཞན་བརྟེན་

གྱི ་ བསམ་པ་དོ ར ་ནས་རང་གི ་ སྡུག་བསྔལ་གྱི ་ རྒྱུའི ་ གཉེ ན ་པོ ་ རང་ཉི ད ་ཀྱི ས ་

བསྒྲུབ་དགོས་པའི་ཚུལ་ལུགས་ལ་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱིས་ངེས་པ་རྙེད་ཐབས་བྱ་ གལ་དུ་མཐོ ང ་།

ཡི ག ་ཚོ ག ས་ཀྱི ས ་འཇི ག ས་པས་རྒྱས་སྤྲོ ས ་མ་ཐུབ་ཀྱང་།

རྣམ་དཔྱོད་ཅན་ལ་ཕྱོགས་ཙམ་བསྟན་པས་ཆོག། ཅེས་པ་ལྟར་འདིར་ས་བོན་ལྟ་ བུར་མགོ་སྨོས་པ་ཙམ་ཞུས་པ་ལགས་ཤིང་། མདོ་དོན་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ད་ ལྟའི་དཀའ་རྙོག་གི་ངོ་བོ་ངོ་ཤེས་པ་དང་། དེའི་རྒྱུ་སྤོང་བའི་ཐབས་ལ་འབད་དེ།

དེ ་ ལས་གྲོ ལ ་བའི ་ ཐར་པ་སྒྲུབ་ཐབས་བཅས་ཚང་ལ་མ་ནོ ར ་བའི ་ བྱེ ད ་ཕྱོ ག ས་

ཤིག་མ་བྱུང་ན་གནོད་ལན་གནོད་པས་འཇལ་བ་ཙམ་གྱིས་རང་གཞན་སུའི་ཡང་ ཕན་བདེ་སྒྲུབ་མི་ནུས་པ་དངོས་གསལ་རེད། 486

བླ་མ་མཆོ ད་པའི ་ ཁྲི ད་ཡིག ་ཆེན་མོ་ གསང་བའི་ གནད་རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་སྙན་བརྒྱུད་མན་ངག་གི ་ སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

གཏེར་མཛོད་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་གནང་བའི་སྔོན་གླེང་།

༈ བླ་མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཡིག་ཆེན་མོ་གསང་བའི་གནད་ རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་སྙན་བརྒྱུད་མན་ངག་གི་གཏེར་མཛོད་དེབ་ གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་ གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ༄༅།། ན་མོ་གུ་རུ་བྷྱ། སྟོན་མཆོག་རྣམ་འདྲེན་བཞི་པས་གདུལ་བྱའི་ཁམས་

མོས་དང་འཚམས་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཇི་སྙེད་ཅིག་བཀའ་བསྩལ་བ་ཐམས་ཅད་ནི་ གདུལ་བྱ་རྣམས་ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ལ་དཀྲི་བའི་ཐབས་ཚུལ་ འབའ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ཕར་ཕྱིན་ཐེག་པའི་ཟབ་པ་དང་། རྒྱ་ཆེ་བའི་ལམ་གྱི་རིམ་ པ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་མཐའ་དྲུག་ཚུལ་བཞིའི་རྒྱ་ཡིས་བཅིངས་པའི་ཟབ་གསང་རྡོ་རྗེ་

ཐེག་པའི་ཆོས་སྐོར་རྣམས་ལུང་གིས་ཟིན་པའི་འགྲེལ་བྱེད་རྣམས་ཀྱིས་བཀྲལ་བ་ལ་

མ་ལྟོས་པར་ཕྱིས་རབས་ཀྱི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱིས་ཇི་བཞིན་རྟོགས་པར་མི་ནུས་པར་ གྱུར་པ་ན། ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་དང་། ཐོགས་མེད་སྐུ་མཆེད་ཀྱིས་མཚོན་ པའི་འཕགས་ཡུལ་གྱི་པཎ་གྲུབ་ཚད་མར་གྱུར་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ ཀྱི་དགོངས་པ་ཇི་བཞིན་འགྲེལ་བའི་བསྟན་བཅོས་གྲངས་ལས་འདས་པ་མཛད་དེ་

འཕགས་པའི་ཡུལ་དུ་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ཉི་མ་ལྟར་གསལ་བར་མཛད་ཅིང་། དེ་དག་

གིས་ཇི་ལྟར་བཀྲལ་བའི་ཐེག་པ་གསུམ་དང་རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་རྒྱལ་བའི་ ཆོས་ཚུལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་སྔོན་བྱོན་རྒྱལ་བློན་ལོ་པཎ་རྣམས་ཀྱི་བཀྲིན་ལས་ གངས་ལྗོངས་ཆོས་ཀྱི་ཞིང་སར་དབུ་བརྙེས་སྲོལ་གཏོད་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་དེ་

བཀའ་སྡེ་སྣོད་གསུམ་དང་། རྒྱུད་སྡེ་བཞིས་བསྡུས་པའི་མདོ་རྒྱུད་ཕལ་མོ་ཆེ་དང་། དེ་ 487

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དག་གི་དགོངས་པར་འགྲེལ་བའི་བསྟན་བཅོས་སྟོང་ཕྲག་དུ་མ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་

ཅིང་། འཕགས་ཡུལ་གྱི་པཎ་གྲུབ་དུ་མས་གཙུག་གི་ནོར་བུ་ལྟར་བཀུར་བའི་མཁན་ ཆེན་ཞི་བ་འཚོ་དང་། སློབ་དཔོན་པདྨ་འབྱུང་གནས། སློབ་དཔོན་པདྨའི་ངང་ཚུལ།

པཎ་ཆེན་ཤཱཀྱ་ཤྲཱི། ཇོ་བོ་རྗེ་དཔལ་མར་མེ་མཛད་ཡེ་ཤེས་ལ་སོགས་པ་བོད་ལྗོངས་ སུ་༸ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཤིང་། རྒྱལ་བའི་ཆོས་ཚུལ་དྲི་མ་མེད་པ་གསལ་བར་

མཛད་པ་དང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཆེན་མཁས་དབང་གྲངས་ལས་འདས་པ་རྒྱ་གར་དུ་བྱོན་ ནས་པཎ་གྲུབ་ཚད་ལྡན་དུ་མའི་ཞབས་ལ་གཏུགས་ཏེ། གཞུང་ཆེན་གྱི་འཆད་ཉན་དང། ཐུན་མིན་གདམས་ངག་དུ་མའི་བརྒྱུད་པ་བོད་དུ་དྲངས་པ་སོགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྔ་

འགྱུར་རྙིང་མ་དང་། དཔལ་ས་སྐྱ། མཉམ་མེད་བཀའ་བརྒྱུད་སོགས་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་ པོ་ཇི་སྙེད་ཅིག་སྤྱིར་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་རྣམས་

ཀྱིས་ལེགས་པར་བཀྲལ་བའི་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་རྒྱ་ལས་མ་བརྒལ་ཡང་། གདུལ་བྱ་སོ་སོས་ ཉམས་སུ་ལེན་པའི་ཐབས་ཚུལ་དང་། གོ་རིམ། ཆོ་ག་སོགས་འདྲ་མིན་དང་། ཐུན་ མོང་མ་ཡིན་པའི་བརྡ་ཆད་དུ་མས་བརྒྱན་པ་རྒྱ་ཁྱབ་དར་རྒྱས་སུ་ཕྱིན་ཏེ། ད་ལྟའང་ བཤད་སྒྲུབ་གཉིས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཉམས་མེད་རྒྱུན་འཛིན་འཇིག་རྟེན་སྐྱེ་རྒུའི་གསོས་སྨན་ དུ་བཞུགས་པ་དེ་ལྟར་དང་།

རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་བསྟན་པའི་སྲོལ་འབྱེད་མཉམ་མེད་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོས་

རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་ལམ་དང་འབྲེལ་བའི་མཐའ་བྲལ་དབུ་མའི་ལྟ་བའི་འཛིན་སྐྱོང་སྤེལ་བའི་ ཐུགས་བསྐྱེད་མཛད་པ་དང་མཐུན་པར་གཞོན་ནུའི་དུས་ནས་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་

མདོ་རྒྱུད་དགོངས་འགྲེལ་དང་བཅས་པ་ལ་ཕྱོགས་རེ་བ་དང་རགས་པ་རེ་ཙམ་མ་ ཡིན་པར། དཔྱད་གསུམ་རྣམ་པར་དག་པའི་རིགས་པའི་ལམ་ནས་གསན་བསམ་ཕུ་

ཐག་ཆོད་པར་མཛད་དེ་ཐུགས་ཉམས་སུ་བཞེས་ནས་གྲུབ་པའི་གོ་འཕང་མཐོན་པོར་ གཤེགས་པའི་ཚུལ་ནི། རྗེ་རང་ཉིད་ཀྱིས། དང་པོར་རྒྱ་ཆེན་ཐོས་པ་མང་དུ་བཙལ།།

488

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བར་དུ་གཞུང་ལུགས་ཐམས་ཅད་གདམས་པར་ཤར།། མཐར་མར་ཉིན་མཚན་ཀུན་ཏུ་

ཉམས་སུ་བླངས།། ཀུན་ཀྱང་བསྟན་པ་རྒྱས་པའི་ཆེད་དུ་བསྔོ་།། ཞེས་གསུངས་པ་ ལས་ལེ ག ས་པར་དཔོ ག་ནུས་ཤིང་། འཇམ་དབྱངས་ནས་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་སྲས་ལ་ བརྒྱུད་པའི་ཟབ་མོའི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་གསལ་བར་མཛད་ཕྱིར་རྩ་ཤེས་ཊིཀ་ཆེན་དང་།

དགོངས་པ་རབ་གསལ། ལྷག་མཐོང་ཆེ་ཆུང་སོགས་དང་། བྱམས་པ་ནས་ཐོགས་ མེད་ལ་བརྒྱུད་པའི་རྒྱ་ཆེན་སྤྱོད་བརྒྱུད་ཀྱི་གཞུང་རྣམས་གསལ་བའི་ཕྱིར་ལེགས་ བཤད་གསེར་ཕྲེང་སོགས་དང་། མྱུར་ལམ་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀླུ་སྒྲུབ་ཡབ་

སྲས་སོགས་འཕགས་ཡུལ་གྱི་པཎ་གྲུབ་རྩོད་མེད་ཡོངས་གྲགས་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་ པ་གསལ་བར་མཛད་པའི་ཕྱིར་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་ལམ་གྱི་རིམ་པ་དང་། རིམ་ལྔ་གསལ་

སྒྲོན། དེ་བཞིན་མཉམ་མེད་ཇོ་བོ་ཆེན་པོ་ནས་བརྒྱུད་པའི་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ ཐམས་ཅད་གང་ཟག་གཅིག་གིས་སྟན་ཐོག་གཅིག་ཏུ་ཇི་ལྟར་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་ཚུལ་

ལམ་རི མ ་ཆེ ་ ཆུང་སོ ག ས་འགྲན་ཟླ་མེ ད ་པའི ་ གསུང་གི ་ མཛད་པ་རླབས་ཆེ ན ་ བསྐྱངས་པ་མ་ཟད། རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ནས་ཐད་ཀར་བྱིན་རླབས་ཉེ་ བརྒྱུད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་གསན་པའི་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་མན་ངག་ཁྱད་པར་ཅན་བླ་མའི་རྣལ་

འབྱོར་ལམ་གྱི་སྲོག་ཏུ་བྱས་ཏེ། ཡི་དམ་གསང་བདེ་འཇིགས་གསུམ་ཡ་མ་བྲལ་བར་ ཉམས་སུ་ལེན་པའི་སྒོ་ནས་ལོ་གསུམ་ཕྱོགས་གསུམ་གྱི་དུས་ཡུན་ནང་ཟུང་འཇུག་རྡོ་ རྗེ་འཆང་གི་གོ་འཕང་མངོན་དུ་བྱེད་པའི་ཐབས་ཟབ་གསང་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་མན་ངག་

ཇི་སྙེད་ཅིག་བཞུགས་པ་རྣམས་སྲས་ཀྱི་ཐུ་བོ་རེ་ཟུང་ལ་ཆིག་བརྒྱུད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་ གནང་བ་ལས་ཡི ག ་ཐོ ག ་ཏུ་ཆེ ར ་མ་འཁོ ད ་པ་རྣམས་རི མ ་པས་སྲད་བརྒྱུད་དང་།

དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་གཉིས་ཀྱི་ནང་བཞུགས་པ་དེ་དག་འཇམ་མགོན་ བླ་མ་ཉིད་ཀྱིས་མཛད་པའི་བྱིན་རླབས་ཉེ་བརྒྱུད་ཀྱི་གསོལ་འདེབས་ལྟར་ན་རྒྱལ་བ་ རྡོ་རྗེ་འཆང་། རྗེ་བཙུན་འཇམ་དཔལ་དབྱངས། བླ་མ་དབུ་མ་པ། དེ་ནས་རྗེ་ཉིད་ལ་ 489

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

བརྒྱུད་པར་གསལ་བ་དང་། དུས་ཕྱིས་བླ་མ་དབུ་མ་པའི་ཞུ་བརྒྱུད་མ་དགོས་པར་ འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ནས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་རང་ལ་ཐད་ཀར་གསུངས་པའང་ཇི་སྙེད་ཅིག་ ཡོ ད ་པ་འགའ་ཤས་སྐབས་དེ ར ་ཡི ག ་རི ས ་སུ་བཀོ ད ་པའི ་ དུས་ལ་མ་བབས་པར་ གཟིགས་ཏེ། སྙན་བརྒྱུད་ཁོ་ནར་བཞུགས་པ་དགེ་ལྡན་བཀའ་བརྒྱུད་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་

པོའི་ཁྲིད་དང་། དེའི་སྔོན་འགྲོ་བླ་མ་མཆོད་པའི་ཆོ་ག་སོགས་རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་དང་།

རྟོགས་ལྡན་འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོ། བ་སོ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན། གྲུབ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་རྡོ་ རྗེ། དབེན་ས་པ་བློ་བཟང་དོན་གྲུབ། མཁས་གྲུབ་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས་བཅས་ལས་ཉེ་ བར་བརྒྱུད་པ་པཎ་ཆེན ་བློ་བཟང་ཆོ ས ་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས ་གསན་ནས་ཐུགས་

ཉམས་སུ་བཞེས་ཏེ་གྲུབ་པའི་གོ་འཕང་མཐོན་པོར་གཤེགས་པ་དང་། གདམས་ངག་ འདི་དག་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་པའི་དུས་ལ་བབ་པར་གཟིགས་ནས་ཟབ་ལམ་བླ་མ་

མཆོད་པའི་ཆོ་ག་དང་། ཕྱག་ཆེན་རྩ་བ་རྒྱལ་བའི་གཞུང་ལམ། དེའི་རང་འགྲེལ་ཡང་ གསལ་སྒྲོན་མེ་བཅས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་སྟེ་གདུལ་བྱ་མང་པོ་སྐུ་བཞིའི་རྒྱལ་སར་

བཀོད་ཅིང་། འཇམ་མགོན་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་དུས་ཀྱི་མཐར་ཡང་

ཉམས་པ་མེད་པའི་བཀྲིན་མཛད། དེ་ནས་བཟུང་གཞུང་འདི་གཉིས་ཀྱི་འཆད་ཉན་རི་ བོ་དགེ་ལྡན་པའི་རྗེས་འཇུག་ཡོངས་ལ་འགྲོ་དོན་དར་ཁྱབ་ཅི་ཆེར་འབྱུང་བཞིན་པའི་ ངོར། གདམས་ངག་འདིའི་རྒྱུན་འཛིན་པཎ་ཆེན་དཔལ་ལྡན་ཡེ་ཤེས་དཔལ་བཟང་

པོས་བླ་མཆོད་བདེ་སྟོང་དབྱེར་མེད་མ་འདི་ལ་ཁྲིད་ཡིག་རྒྱས་པ་མན་ངག་གི་གནད་

རྣམ་པར་ཕྱེ་བ་ཞིག་དགོས་ཞེས་རང་གི་དངོས་སློབ་དཀའ་ཆེན་ཡོངས་འཛིན་ཡེ་

ཤེས་རྒྱལ་མཚན་ལ་ཇི་ལྟར་བཀས་སྐུལ་བ་བཞིན་དཀའ་ཆེན་ཡོངས་འཛིན་མཆོག་ ནས་གདམས་ངག་འདི་གང་ལས་བཏུས་པའི་རྩ་བའི་ཁུངས་འདུས་པ་རྩ་བཤད་ཀྱི་ རྒྱུད་དང་། དེ་དག་གི་འགྲེལ་པ་འཕགས་ཡུལ་གྲུབ་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་ གཞུང་། རྗེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གསུང་རྣམས་ལ་ཞིབ་ཏུ་བརྟགས་ཏེ་ཁུངས་ལྡན་

490

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

ཡིད་ཆེས་འཕེར་བའི་རྣམ་བཤད་‘བླ་མ་མཆོད་པའི་ཁྲིད་ཡིག་གསང་བའི་གནད་རྣམ་

པར་ཕྱེ་བ་སྙན་བརྒྱུད་མན་ངག་གི་གཏོར་མཛོད་’ཅེས་བྱ་བ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ ‘བླ་ མཆོད་ཁྲིད་ཡིག་ཆེན་མོ་’ ཞེས་པ་འདི་མཛད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་

ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་ཞབས་འདེགས་རྨད་དུ་བྱུང་བ་འགྲུབ་པ་དང་། སྤྱིར་བླ་མ་མཆོད་པའི་ ཆོ་གའི་འགྲེལ་པ་འགྲེལ་བཤད་ཁྲིད་ཡིག་རྒྱས་བསྡུས་དུ་མ་ཞིག་བཞུགས་ནའང་།

དཀའ་ཆེན་གྱིས་ཁྲིད་ཡིག་འདི་མཛད་དེ་འཆད་ཉན་དར་བ་ནས་བཟུང་རི་བོ་དགེ་ ལྡན་པའི་བསྟན་པའི་ཐུགས་ཁུར་ཐེག་པའི་བཤེས་གཉེན་ཕལ་མོ་ཆེས་ཁྲིད་ཡིག་

འདི འི ་ སྟེང་ནས་འཆད་ཉན་མཛད་སྲོ ལ ་དར་བ་བཅས་འགྲོ ་ དོ ན ་ཧ་ཅང་ཆེ ་ བར་

བཞུགས་ཤིང་། ཁྲིད་ཡིག་འདིའི་དབུ་མཇུག་ཀུན་ཏུ་གདམས་ངག་གམ་མན་ངག་ ཡང་ན་སྙན་བརྒྱུད་ཞལ་ཤེས་སོགས་སུ་གྲགས་པ་ཐམས་ཅད་རྒྱལ་བ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ གསུངས་པའི་མདོ་དང་རྒྱུད་སྡེ། དེའི་དགོངས་འགྲེལ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་པཎ་གྲུབ་ཚད་

ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་མཛད་པའི་གཞུང་ལ་ཁུངས་གཏུག་ས་ཡོད་པ་ཞིག་དགོས་པ་ལས། གཞུང་ཆེན་མོའི་རྒྱབ་རྟེན་མེད་པར་བློས་བྱས་རང་བཟོའི་ཚིག་ཚོགས་ལ་ཡིད་བརྟན་ མི་རུང་བའི་ཚུལ་རྩལ་འདོན་མཛད་དེ། སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་གདམས་པ་འདིའི་ཆ་ལག་

ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་རྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་གི་ཁུངས་དང་། རིགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ཞིབ་ གསལ་བཀོད་གནང་མཛད་པ་འདི་ཀུན་གྱིས་ཡིད་ཆེས་ཚད་མར་གཟུང་འོས་པའི་ བསྟན་བཅོས་ཤིག་ཡིན་པར་བརྟེན། འཇམ་མགོན་རྒྱལ་བ་གཉིས་པའི་མདོ་སྔགས་

ཀྱི་བསྟན་པ་སྤྱི་དང་། ཁྱད་པར་དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་འདི་ཉིད་

མི་ཉམས་རྒྱུན་གནས་ཡོང་ཆེད་དཔལ་ལྡན་སྟོད་རྒྱུད་གྲྭ་ཚང་ནས་ཁྲིད་ཡིག་འདི་ དཔར་སྐྲུན་གནང་བ་བསྟན་འགྲོ་ཡོངས་ལ་སྨན་པའི་རྒྱུ་རུ་འགྱུར་བའི་སྨོན་འདུན་དང་

བཅས། ཤཱཀྱའི་བཙུན་པ་ཟམ་གདོང་པ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་སྔོན་གླེང་ཚུལ་དུ་ བྲིས་པའོ།། 491

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

དགེ་ལྡན་ཕྱག་ཆེན་རྩ་འགྲེལ་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་གནང་བའི་ སྔོན་གླེང་།

༈ དགེ་ལྡན་ཕྱག་ཆེན་རྩ་འགྲེལ་དེབ་གཟུགས་ཞུ་སྒྲིག་ཚད་ ལྡན་པར་སྐྲུན་སྐབས་གནང་བའི་སྔོན་གླེང་། ༄༅།། ན་མོ་མཧཱམུདྲཱཡ། སྤྱིར་ལེགས་སྦྱར་གྱི་བརྡ་ཆད་‘མུདྲཱ་’ ཞེས་པར་

‘ཕྱག་’ གི་སྐད་དོད་དངོས་སུ་མེད་ཀྱང་། བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱིས་བླ་ཐབས་སུ་

བསྣན་ཏེ་ ‘ཕྱག་རྒྱ་’ ཞེས་བསྒྱུར་བའི་ཚིག་གི་ཡ་གྱལ་ ‘རྒྱ་’ ཞེས་པ་བརྡ་དང་།

མཚོན་རྟགས། ལག་སྟབས། དཔར་འདེབས། དམ་མཐིལ་སོགས་དུ་མར་འཇུག་པ་ སྐབས་ཐོབ་ཀྱིས་གོ་དོན་ལེན་དགོས་པ། དཔེར་ན། ལྟ་བ་བཀའ་བཏགས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་ ཞེས་པ་ལྟ་བུ་མཚམས་འཛིན་གྱི་མཚོན་རྟགས་དང་། རྫས་སྔགས་ཕྱག་རྒྱ་ཞེས་པ་ལྟ་ བུ་ལག་པའི་སྟངས་སྟབས། ལས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་རིག་མའམ་ ཡུམ། ཆོས་རྣམས་ཀུན་གྱི་རང་བཞིན་ཕྱག་རྒྱ་ཆེ་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་གནས་ལུགས་དེ་ཁོ་

ན་ཉིད་ལ་འཇུག་པ་སོགས་ཐེག་པ་ཐུན་མོང་བ་དང་། གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་ གཉིས་ཀར། ཕྱག་རྒྱ་དང། ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞེས་པའི་བརྡ་ཆད་ཡང་ཡང་འབྱུང་བ་

རྣམས་གཞུང་གི་སྐབས་དོན་དང་བསྟུན་ཏེ་གོ་དོན་མ་འདྲེས་པར་ལེན་དགོས་ཤིང།

སྐབས་འདིར་དགེ་ལྡན་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཞེས་པ་ནི། མདོ་སྔགས་ཀྱི་

དབྱེ་བས་གཉིས་སུ་གསུངས་ཏེ། སྔགས་ཕྱོགས་ལྟར་ན་དཔལ་ལྡན་འདུས་པ་ལ་ སོགས་པའི་སྔགས་བླ་མེད་ཀྱི་རྒྱུད་སྡེ་ནས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡུལ་ཅན་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་

བདེ་བའི་ངོ་བོར་སོང་བའི་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བའི་གཉུག་སེམས་ཀྱིས་ཡུལ་སྟོང་པ་ཉིད་ཇི་ ལྟར་སྒོམ་པའི་ཚུལ་འཕགས་ཡུལ་གྱི་མཁས་གྲུབ་ཆེན་པོ་ས་ར་ཧ་དང། ཀླུ་སྒྲུབ། ན་

རོ་པ། མཻ་ཏྲཱི་པ་སོགས་ཀྱི་དགོངས་དོན་གྲུབ་པ་སྡེ་བདུན་དང་། སྙིང་པོ་སྐོར་གསུམ་

492

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སོགས་ལས་ཇི་ལྟར་བཤད་པ་ལྟར་ཡིན་ཞིང་། མདོ་ཕྱོགས་ལྟར་ན་གཉུག་སེམས་

རགས་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ཇོ་བོ་ཐོགས་རེག་དང་བྲལ་བའི་རིག་པ་སྟོང་སང་གི་བདག་ ཉིད་ཙམ་ལ་དམིགས་རྟེན་དུ་བྱས་ཏེ་སེམས་རྩེ་གཅིག་པའི་ཞི་གནས་བསྒྲུབས་ཤིང་།

གནས་ཆ་བརྟན་པོ་ཐོབ་པ་ན་སྒོམ་ཐོག་ནས་ལྟ་བ་འཚོལ་བའི་རིམ་པས་སེམས་ཀྱི་ངོ་ བོ་ལ་དོན་དམ་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་རིགས་པས་བརྟགས་ནས་སེམས་ཉིད་རང་ངོས་ནས་

མ་གྲུབ་པའི་སྟོང་པར་ངེས་པའི་ལྷག་མཐོང་གི་ཤེས་རབ་སྒྲུབ་ཚུལ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་

པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེ་ལྟ་བུའི་སྒོམ་ཚུལ་ནི་སྔགས་ལམ་གྱི་རྡོ་རྗེའི་ལུས་ལ་གནད་དུ་ བསྣུན་ཏེ་རླུང་དྷུ་ཏིར་ཞུགས་གནས་ཐིམ་གསུམ་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་རང་བཞིན་ བརྒྱད་ཅུའི་ཀུན་རྟོག་འགགས་ཏེ་ཤིན་ཏུ་ཕྲ་བའི་གཉུག་སེམས་ལྷན་སྐྱེས་བདེ་བའི་

རང་བཞིན་མངོན་དུ་བྱས་ཤིང་། དེས་སྟོང་ཉིད་སྒོམ་པའི་ཚུལ་དང་རྣམ་པ་མཐུན་ཞིང་། དེའི་སྨིན་བྱེད་དུའང་འགྱུར་བ་དང་། མདོ་ལུགས་ཀྱི་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཉམས་ལེན་

མཐར་སོན་པའི་དབང་གིས་དཔེའི་འོད་གསལ་མངོན་དུ་གྱུར་པ་ན་གཟོད་སྟོད་ཉིད་ཀྱི་

ལྟ་བ་འཚོལ་མི་དགོས་པར། སྔར་མདོ་ལུགས་ཀྱི་ཕྱག་ཆེན་བསྒོམས་པས་སྟོང་ཉིད་ཀྱི་ ལྟ་བའི་གོམས་པ་མ་ཉམས་པ་དེ་ཉིད་དྲན་པར་བྱས་ནས་བདེ་སྟོང་སྦྱོར་བའི་ཐབས་ མཁས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། སྔགས་ལམ་གྱི་རིམ་པ་དང་པོའི་ཕྲ་རགས་ཀྱི་

རྣལ་འབྱོར་དང་། རྫོགས་རིམ་གྱི་རྟོགས་པ་མངོན་དུ་མ་འགྱུར་བའི་སྔ་རོལ་ཏུ་ལམ་ཐུན་

མོང་བའི་ཕར་ཕྱིན་མཐའ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཉམས་ལེན་གྱི་སྐབས་སུའང་སྔགས་ལམ་དང་ རྣམ་པ་མཐུན་ཞིང་སྨིན་བྱེད་དུ་འགྱུར་བའི་སྒོམ་ཚུལ་འདིས་འཇིགས་ཚོགས་ལ་ལྟ་བའི་

རི་བོ་འཇོམས་པའི་རྩལ་སྟོབས་རྣོ་མྱུར་དུ་བྱས་པ་མ་ཟད། བདག་གཞན་མཉམ་བརྗེའི་ སྒོ་ནས་བསྐྱེད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ནུས་པ་མཐུ་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཟབ་ཁྱད་ཀྱང་

ཡོད་དམ་སྙམ། དེ་ལྟ་བུའི་གདམས་ངག་ཁྱད་པར་ཅན་འདི་ལ་བོད་ཀྱི་དམ་པ་གོང་མ་ རྣམས་ཀྱིས་ཕྱག་ཆེན་དང་། རྫོགས་ཆེན། ཞི་བྱེད། དབུ་མའི་ལྟ་ཁྲིད་སོགས་མིང་གི་ཐ་ 493

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

སྙད་མི་འདྲ་བ་མང་དུ་མཛད་ཀྱང་། ངེས་དོན་འཚོལ་བའི་ལུང་རིགས་ལ་མཁས་ཤིང་།

ཐོས་དོན་ཉམས་སུ་བླངས་པའི་ཉམས་མྱོང་ཅན་གྱི་རྣལ་འབྱོར་པ་རྣམས་ཀྱིས་བརྟགས་ ཤིང་དཔྱད་ན་འགལ་འདུ་ཕྲ་མོ་ཙམ་མེད་པར་དགོངས་པ་གཅིག་ཏུ་གནས་སོ།།

དེ་ལྟ་བུའི་གདམས་ངག་ཁྱད་པར་ཅན་རྒྱལ་བ་རྡོ་རྗེ་འཆང་ནས་རྗེ་བཙུན་

འཇམ་དཔལ་དབྱངས། དབུ་མ་དཔའ་བོ་རྡོ་རྗེ། རྗེ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ། རྟོགས་ལྡན་ འཇམ་དཔལ་རྒྱ་མཚོ། བ་སོ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན། གྲུབ་ཆེན་ཆོས་ཀྱི་རྡོ་རྗེ། དབེན་

ས་པ་བློ་བཟང་དོན་གྲུབ། མཁས་གྲུབ་སངས་རྒྱས་ཡེ་ཤེས། པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཆོས་ ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་བར་ཞལ་ནས་ཞལ་དང་། སྙན་ནས་སྙན་དུ་བརྒྱུད་དེ་བཞུགས་པ།

དབེན་ས་པ་བློ་བཟང་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ཀྱང་རེ་ཞིག་ཡི་གེར་འགོད་པའི་སྐབས་སུ་མ་ བབས་པར་གཟིགས་པ་དེ་དག་ཕྱིས་རབས་ཀྱི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཐུགས་ བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་པཎ་ཆེན་བློ་བཟང་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ ‘དགེ་ལྡན་བཀའ་

བརྒྱུད་རིན་པོ་ཆེའི་ཕྱག་ཆེན་རྩ་བ་རྒྱལ་བའི་གཞུང་ལམ་ཞེས་བྱ་བ་’ དང་། དེའི་རང་ འགྲེལ་ ‘དགེ་ལྡན་བཀའ་བརྒྱུད་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་སྲོལ་ཕྱག་རྒྱ་ཆེན་པོའི་རྩ་བ་ རྒྱས་པར་བཤད་པ་ཡང་གསལ་སྒྲོན་མེ་ཞེས་བྱ་བ།’ དེ་བཞིན་གཞི་ལམ་འབྲས་བུའི་

ཕྱག་རྒྱ་ཆེ ན ་པོ འི ་ ངོ ་ བོ ་ ངོ ས ་འཛི ན ་དང་འབྲེ ལ ་ལམ་གྱི ་ གོ ལ ་ས་དུ་མ་ཐེ ར ་འདོ ན ་

གནང་བའི ་ ཚི ག ས་སུ་བཅད་པ་བདག་འཛི ན ་གཤགས་འདེ བ ས་ཞེ ས ་པ་བཅས་ ལྗགས་རྩོམ་མཛད་དེ་དཔལ་རི་བོ་དགེ་ལྡན་པའི་དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་གདམས་ པའི་རྩ་གཞུང་ལྟ་བུར་བཞུགས་པ་དང་།

ཕྱག་ཆེན་དང་། དེའི་སྔོན་འགྲོ་བླ་མཆོད་བཅས་ཀྱི་འགྲེལ་པ་འགྲེལ་བཤད་

ཁྲིད་ཡིག་མང་པོ་བཞུགས་པའི་ནང་ནས་རྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་གི་ཁུངས་དང་། རིགས་པའི་

སྒྲུབ་བྱེད། ལྷག་པར་གང་ཟག་སོ་སོས་ཉམས་ལེན་དུ་ཇི་ལྟར་བཀལ་བའི་ཐབས་ཚུལ་ དམར་ཁྲིད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་རྒྱལ་རོང་དགེ་བཤེས་བྱ་བྲལ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉི་མས་བརྩམས་

494

སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་རྩོམ་དང་གསུང་བཤད།

པའི་ ‘དབེན་ས་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་བླ་མའི་རྣལ་འབྱོར་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་དང་འབྲེལ་

བའི་ཕྱག་ཆེན་གྱི་ཁྲིད་མན་ངག་ཞལ་ཤེས་དང་བཅས་པའི་ཁ་ཆེམས་རླུང་ལ་བསྐུར་ བའི་ཁྲིད་ཡིག’ ཅེས་པ་འདི་དོན་གཉེར་ཅན་ལས་དང་པོ་བ་རྣམས་ལ་ལྷག་པར་ཕན་

ཐོགས་ཆེན་པོར་བཞུགས་པ་བཅས་གོང་གསལ་ཕྱག་དཔེ་ཚན་པ་བཞི་དཔལ་ལྡན་

སྟོད་རྒྱུད་གྲྭ་ཚང་ནས་བསྟན་འགྲོའི་དོན་ལ་དགོངས་ཏེ་དཔར་སྐྲུན་གནང་སྐབས་ངོ་

སྤྲོད་སྔོན་གླེང་མདོར་བསྡུས་སུ། ཤཱཀྱའི་བཙུན་པ་ཟམ་གདོང་པ་བློ་བཟང་བསྟན་ འཛིན་གྱིས་བྲིས་པ་དགེ་བར་གྱུར་ཅིག། །།

495