ViÍkLku sw{wyk
A-1
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh ËMk {híkçkk Mkwçn ykih ËMk {híkçkk þk{ ËwYËu Ãkkf ÃkZk WMku rfÞk{ík fu rËLk {uhe þVkyík r{÷uøke. 16 rfíkkçk ÃkZLku fe Ëwyk
yÍ : þi¾u íkhefík, y{ehu yn÷u MkwLLkík, çkkrLkÞu Ëk’ðíku RM÷k{e, nÍhík yÕ÷k{k {ki÷kLkk yçkq rçk÷k÷ {wnB{Ë RÕÞkMk y¥kkh fkrËhe h-Íðe ËeLke rfíkkçk Þk RM÷k{e Mkçkf ÃkZLku Mku Ãkn÷u Íi÷ {U Ëe nwE Ëwyk ÃkZ ÷ersÞu òu fwA ÃkZUøku ÞkË hnuøkk. Ëwyk Þun ni :
íkhs{k : yi yÕ÷kn
! n{ Ãkh RÕ{ ð rnõ{ík fu ËhðkÍu ¾ku÷ Ëu ykih n{ Ãkh yÃkLke hn{ík LkkrÍ÷ Vh{k ! yi y-Í{ík ykih çkwÍwøkeo ðk÷u !
Lkkux : yÔð÷ ykr¾h yuf yuf çkkh ËwYË þheV ÃkZ ÷ersÞu.
íkkr÷çku øk{u {ËeLkk ð çkfey ð {ÂøVhík 28 h-sçkw÷ {whßsçk 1426 rn.
“ ViÍkLku sw{wyk”
Þun rhMkk÷k (ViÍkLku sw{wyk) þi¾u íkhefík, y{ehu yn÷u MkwLLkík, çkkrLkÞu Ëk’ðíku RM÷k{e nÍhík yÕ÷k{k {ki÷kLkk yçkq rçk÷k÷ {wnB{Ë RÕÞkMk y¥kkh fkrËhe h-Íðe rÍÞkE Lku WËqo ÍçkkLk {ut íknheh Vh{kÞk ni. {sr÷Mku íkhkrs{ (Ëk’ðíku RM÷k{e) Lku RMk rhMkk÷u fku økw s hkíke hM{w ÷ ¾ík {U íkhíkeçk Ëu fh Ãku þ rfÞk ni yki h {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk Mku þkyuy fhðkÞk ni. RMk {U yøkh rfMke søkn f{e çkuþe Ãkkyut íkku {sr÷Mku íkhkrs{ fku (çk Íheyyu {õíkqçk Þk E-{uR÷ ) {w¥k÷y Vh{k fh Mkðkçk f{kRÞu. hkrçkíkk : {sr÷Mku íkhkrs{ (Ëk’ðíku RM÷k{e) {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk rMk÷uõxuz nkWMk, yr÷V fe {MSË fu Mkk{Lku, íkeLk ËhðkÍk, yn{ËykçkkË-1,økwshkík, RÂLzÞk PH. : 9374031409
E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net
ViÍkLku sw{wyk
1
ViÍkLku sw{wyk þiíkkLk MkwMíke rË÷kyuøkk {økh ykÃk Þun rhMkk÷k (26 MkVnkík) Ãkqhk ÃkZ fh E{kLk íkkÍk fersÞu.
sw{wyk fku ËwYË þheV ÃkZLku fe VÍe÷ík
LkrçkÞkU fu MkwÕíkkLk, hn{íku yk-÷r{ÞkLk, MkhËkhu Ëku snkLk, {nçkqçku hn{kLk fk Vh{kLku çk-h-fík rLkþkLk ni :
rsMk Lku {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk Ëku Mkku200 çkkh ËwYËu Ãkkf ÃkZk WMk fu Ëku Mkku200 Mkk÷ fu økwLkkn {wykV nkUøku.
{eXu {eXu RM÷k{e ¼kRÞku ! n{ rfíkLku ¾wþ LkMkeçk nI fu yÕ÷kn íkçkk-h-f ð íkyk÷k Lku yÃkLku ÃÞkhu nçkeçk fu MkËfu n{U sw{wyíkw÷ {wçkkhf fe Lku’{ík Mku MkhVhkÍ Vh{kÞk. yVMkkuMk ! n{ Lkk fËhu sw{wyk þheV fku ¼e yk{ rËLkkU fe íkhn øk^÷ík {U økwÍkh Ëuíku nI nk÷ktfu sw{wyk Þki{u EË ni, sw{wyk Mkçk rËLkkU fk MkhËkh ni, sw{wyk fu hkuÍ snLLk{ fe ykøk Lknª Mkw÷økkE òíke, sw{wyk fe hkík Ëku; fu ËhðkÍu Lknª ¾w÷íku, sw{wyk fku çkhkuÍu rfÞk{ík ËwÕnLk fe íkhn WXkÞk òyuøkk, sw{wyk fu hkuÍ {hLku ðk÷k ¾wþ LkMkeçk {wMkÕ{kLk þneË fk Áíçkk Ãkkíkk ykih yÍkçku fçkú Mku {nVqÍ nku òíkk ni. {wVÂMMkhu þneh fu nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh ¾kLk Vh{kLk fu {wíkkrçkf, sw{wyk fku ns nku íkku WMk fk Mkðkçk Mk¥kh70
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk Ãkh ËMk hn{íkU ¼usíkk ni.
2 : rsMk Lku {wÍ Ãkh yuf çkkh ËwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn
WMk
ns fu çkhkçkh ni, sw{wyk fe yuf Lkufe fk Mkðkçk Mk¥kh økwLkk ni.
([qtfu sw{wyk fk þhV çknwík rÍÞkËk ni r÷nkÍk) sw{wyk fu hkuÍ økwLkkn fk yÍkçk ¼e Mk¥kh økwLkk ni. ({w÷ϾMk yÍ r{hykík, rs. 2, Mk. 323, 325, 336)
sw{wyíkw÷ {wçkkhf fu VÍkR÷ fu íkku õÞk fnLku ! yÕ÷kn Lku sw{wyk fu {w-íkyÂÕ÷f yuf Ãkqhe Mkqhík “Mkq-híkw÷ sw{wyn” LkkrÍ÷ Vh{kE ni òu fu fwhykLku fhe{ fu 28ðU Ãkkhu {U søk{økk hne ni. yÕ÷kn íkçkk-h-f ð íkyk÷k Mkq-híkw÷ sw{wyn fe ykÞík LkBçkh 9 {U RþkoË Vh{kíkk ni :
ykfk
íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : yi E{kLk ðk÷ku ! sçk Lk{kÍ fe yÍkLk nku sw{wyk fu rËLk íkku yÕ÷kn fu rÍ¢ fe íkhV Ëkizku ykih ¾heË ð VhkuÏík Akuz Ëku, Þun íkwBnkhu r÷Þu çkuníkh ni yøkh íkw{ òLkku.
Lku Ãkn÷k sw{wyk fçk yËk Vh{kÞk
MkËÁ÷ yVkrÍ÷ nÍhíku yÕ÷k{k {ki÷kLkk MkÂGÞË {wnB{Ë LkE{wÆeLk {whkËykçkkËe Vh{kíku nI : nwÍqh sçk rnshík fh fu {ËeLkyu íkÂGÞçkk íkþheV ÷kyu íkku 12 hçkeW÷ yÔð÷ (rMk. 622 E.) hkuÍu Ëku2 þBçkk (Þk’Lke Ãkeh þheV) fku [k~ík fu ðõík {fk{u fwçkk {U Rfk{ík Vh{kE. Ëku2 þBçkk (Þk’Lke Ãkeh þheV) Mkun þBçkk (Þk’Lke {tøk÷) [nkh þBçkk (Þk’Lke çkwÄ) Ãkts þBçkk (Þk’Lke sw{k’hkík) Þnkt rfÞk{ Vh{kÞk ykih {ÂMsË fe çkwLÞkË h¾e. hkuÍu sw{y w k {ËeLkyu íkÂGÞçkk fk yÍT{ Vh{kÞk. çkLke Mkkr÷{
ViÍkLku sw{wyk
3 : òu þÏMk {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf ÃkZLkk ¼q÷ økÞk ðkun sLLkík fk
Vh{kLku {wMíkVk hkMíkk ¼q÷ økÞk.
RçLku ykiV fu çkíLku ðkËe {U sw{wyk fk ðõík ykÞk WMk søkn fku ÷kuøkkU Lku {ÂMsË çkLkkÞk. MkÂGÞËu yk÷{ Lku ðnkt sw{wyk yËk Vh{kÞk ykih ¾wíçkk Vh{kÞk. (¾ÍkRLkw÷ RhVkLk, Mk. 884) yks ¼e WMk søkn Ãkh þkLkËkh “{ÂMsËu sw{wyk” fkR{ ni ykih ÍkRheLk nwMkq÷u çk-h-fík fu r÷Þu WMk fe rÍÞkhík fhíku ykih ðnkt LkðkrV÷ yËk fhíku nI.
sw{wyk fu {k’Lkk {wVÂMMkhu þneh nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh ¾kLk Vh{kíku nI : [qtfu RMk rËLk {U ík{k{ {Ï÷qfkík ðwsqË {U {wßík{y (Þk’Lke Rfêe) nwE fu íkõ{e÷u ¾Õf RMke rËLk nwE LkeÍ nÍhíku ykË{ fe r{èe RMke rËLk sBy nwE LkeÍ RMk rËLk {U ÷kuøk sBy nku fh Lk{kÍu sw{wyk yËk fhíku nI, RLk ðwsqn Mku RMku sw{wyk fníku nI. RM÷k{ Mku Ãkn÷u yn÷u yhçk RMku yYçkn fníku (r{hykíkw÷ {LkkSn, rs. 2, Mk. 317) Úku.
Mkhfkh
Lku fw÷ rfíkLku sw{y w u yËk Vh{kyu ?
{wVÂMMkhu þneh nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh Vh{kíku nI : LkrçkGÞu fhe{ Lku ¾kLk íkfheçkLk Ãkkt[ Mkku sw{wyu ÃkZu nI RMk r÷Þu fu sw{wyk çkk’Ëu rnshík þwYy nwðk rsMk fu çkk’Ë ËMk Mkk÷ ykÃk fe Íkrnhe rÍLËøke þheV hne RMk yMkuo {U sw{wyu RíkLku ne nkuíku nI. (r{hykík, rs. 2, Mk. 346,
)
ViÍkLku sw{wyk
4
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf Lk ÃkZk íknfef ðkun çkË çkÏík nku økÞk.
íkeLk sw{y w u MkwMíke Mku Akuzu WMk fu rË÷ Ãkh {kunh yÕ÷kn fu {nçkqçk, ËkLkkyu økwÞqçk, {wLkÍTÍnwLk yrLk÷ WÞqçk fk Vh{kLku Rçkúík rLkþkLk ni : “òu þÏMk íkeLk3 sw{wyk (fe Lk{kÍ) MkwMíke fu Mkçkçk Akuzu yÕ÷kn rË÷ Ãkh {kunh fh Ëuøkk.”
WMk fu
sw{wyk VÍuo yiLk ni ykih RMk fe VŠÍGÞík Íkunh Mku rÍÞkËk {wy¬Ë (Þk’Lke íkkfeËe) ni ykih RMk fk {wÂLfh (Þk’Lke RLfkh fhLku ðk÷k) fkrVh ni. ( , çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 762)
sw{wyk fu R{k{k fe VÍe÷ík
Mkhfkhu {ËeLkk, MkwÕíkkLku çkk fheLkk, fhkhu fÕçkku MkeLkk, ViÍ økLSLkk fk RþkoËu hn{ík çkwLÞkË ni : “çkuþf yÕ÷kn íkyk÷k ykih WMk fu rVrh~íku sw{wyk fu rËLk R{k{k çkktÄLku ðk÷kU Ãkh ËwYË ¼usíku nI.”
rþVk Ëkr¾÷ nkuíke ni
nÍhíku nw{iË rçkLk yçËwhon{kLk yÃkLku ðkr÷Ë Mku rhðkÞík fhíku nI fu Vh{kÞk : “òu þÏMk sw{wyk fu rËLk yÃkLku Lkk¾wLk fkxíkk ni yÕ÷kn íkyk÷k WMk Mku çke{khe rLkfk÷ fh rþVk Ëkr¾÷ fh Ëuíkk ni.”
ËMk rËLk íkf çk÷kykut Mku rnVkÍík
MkËÁ~þheyn, çkËÁ¥khefn {ki÷kLkk y{sË y÷e yk’Í{e Vh{kíku nI, nËeMku Ãkkf {U ni : òu sw{y w k fu hkuÍ Lkk¾wLk íkh~ðkyu yÕ÷kn íkyk÷k WMk fku ËqMkhu sw{y w u íkf çk÷kykut Mku {nVqÍ
ViÍkLku sw{wyk
5
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh ËMk {híkçkk Mkwçn ykih ËMk {híkçkk þk{ ËwYËu Ãkkf ÃkZk WMku rfÞk{ík fu rËLk {uhe þVkyík r{÷uøke.
h¾uøkk ykih íkeLk3 rËLk ÍkRË Þk’Lke ËMk10 rËLk íkf. yuf rhðkÞík {U Þun ¼e ni fu òu sw{y w k fu rËLk Lkk¾wLk íkh~ðkyu íkku hn{ík ykyuøke økwLkkn òyutøku. (çknkhu þheyík, rnMMkk : 16, Mk. 226, )
rhÍTf {U íktøke fk yuf Mkçkçk MkËÁ~þheyn, çkËÁ¥khefn nÍhíku {ki÷kLkk {wnB{Ë Vh{kíku nI : sw{wyk fu rËLk y{sË y÷e yk’Í{e Lkk¾wLk íkh~ðkLkk {wMíknçk ni, nkt yøkh rÍÞkËk çkZ økyu nkU íkku sw{wyk fk RÂLíkÍkh Lk fhu fu Lkk¾wLk çkzk nkuLkk yåAk Lknª õÞqtfu Lkk¾wLkkU fk çkzk nkuLkk íktrøkÞu rhÍTf fk Mkçkçk ni. (çknkhu þheyík, rnMMkk : 16, Mk. 225)
rVrh~íku ¾wþ LkMkeçkkU fu Lkk{ r÷¾íku nI {wMíkVk òLku hn{ík, þByu çkÍ{u rnËkÞík, Lkkuþyu çkÍ{u sLLkík, {Bçkyu sq Ë ku Mk¾kðík, MkhkÃkk VÍ÷ku hn{ík fk RþkoËu hn{ík çkwLÞkË ni : “sçk sw{wyk fk rËLk ykíkk ni íkku {ÂMsË fu ËhðkÍu Ãkh rVrh~íku ykLku ðk÷u fku r÷¾íku nI, òu Ãkn÷u ykyu WMk fku Ãkn÷u r÷¾íku nI, sÕËe ykLku ðk÷k WMk þÏMk fe íkhn ni òu yÕ÷kn íkyk÷k fe hkn {U yuf Ÿx Mk-Ëfk fhíkk ni, ykih WMk fu çkk’Ë ykLku ðk÷k WMk þÏMk fe íkhn ni òu yuf økkÞ Mk-Ëfk fhíkk ni, WMk fu çkk’Ë ðk÷k WMk þÏMk fe r{M÷ ni òu {UZk Mk-Ëfk fhu, rVh WMk fe r{M÷ ni òu {wøkeo Mk-Ëfk
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk Lk ÃkZk WMk Lku sVk fe.
6 : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwYË þheV
fhu, rVh WMk fe r{M÷ ni òu yLzk Mk-Ëfk fhu ykih sçk R{k{ (¾wíçku fu r÷Þu) çkiX òíkk ni íkku ðkun yk’{k÷ Lkk{kU fku ÷Ãkux ÷uíku nI ykih yk fh ¾wíçkk MkwLkíku nI.” {wVÂMMkhu þneh nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh ¾kLk Vh{kíku nI : çkk’Í W-÷{k Lku Vh{kÞk fu {÷kyufk sw{wyk fe íkw÷qyu V@ Mku ¾zu nkuíku nI, çkk’Í fu LkÍËef yk^íkkçk [{fLku Mku, {økh nf Þun ni fu Mkqhs Z÷Lku (Þk’Lke RÂçíkËkyu ðõíku Íkunh) Mku þwYy nkuíku nI õÞqtfu WMke ðõík Mku ðõíku sw{wyk þwYy nkuíkk ni, {k’÷q{ nwðk fu ðkun rVrh~íku Mkçk ykLku ðk÷kU fu Lkk{ òLkíku nI, ¾Þk÷ hnu fu yøkh yÔð÷Lk Mkku100 ykË{e yuf MkkÚk {ÂMsË {U ykyut íkku ðkun Mkçk yÔð÷ nI. (r{hykík, rs. 2, Mk. 335)
Ãkn÷e MkËe {U sw{wyk fk sÍçkk
nwßsíkw÷ RM÷k{ nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{k{ {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë økÍk÷e Vh{kíku nI : Ãkn÷e MkËe {U Mk-nhe fu ðõík ykih V@ fu çkk’Ë hkMíku ÷kuøkkU Mku ¼hu nwyu Ëu¾u òíku Úku, ðkun [hkøk r÷Þu nwyu (Lk{kÍu sw{wyk fu r÷Þu) ò{uy {ÂMsË fe íkhV òíku økkuÞk EË fk rËLk nku, n¥kk fu Þun (Þk’Lke Lk{kÍu sw{wyk fu r÷Þu sÕËe òLku fk) rMkÂÕMk÷k ¾í{ nku økÞk. ÃkMk fnk økÞk fu RM÷k{ {U òu Ãkn÷e rçkËyík Íkrnh nwE ðkun ò{uy {ÂMsË fe íkhV sÕËe òLkk AkuzLkk ni. yVMkkuMk ! {wMkÕ{kLkkU fku rfMke íkhn ÞnqrËÞkU Mku nÞk Lknª ykíke fu ðkun ÷kuøk yÃkLke RçkkËík økknkU fe íkhV n^íku ykih Ríkðkh fu rËLk Mkwçn Mkðuhu òíku nI LkeÍ
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk rËLk WMk fe þVkyík fYtøkk.
7 : òu {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk ËwYË þheV ÃkZuøkk {I rfÞk{ík fu
ík÷çk økkhkLku ËwLÞk ¾heË ð VhkuÏík ykih nwMkq÷u LkVTyu ËwLÞðe fu r÷Þu Mkðuhu Mkðuhu çkkÍkhkU fe íkhV [÷ Ãkzíku nI íkku ykr¾hík ík÷çk fhLku snkt ðk÷u RLk Mku {wfkçk÷k õÞqt Lknª fhíku ! sw{wyk ÃkZk òíkk ni WMk fku “ò{uy {ÂMsË” çkku÷íku nI.
økheçkkU fk ns
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçËwÕ÷kn rçkLk yççkkMk Mku rhðkÞík ni fu Mkhfkhu Lkk{Ëkh, rçk RÍLku ÃkhðËo økkh Ëku2 yk÷{ fu {kr÷fku {wÏíkkh, þnLþknu yçkhkh Lku RþkoË Vh{kÞk : Þk’Lke sw{wyk fe Lk{kÍ {MkkfeLk fk ns Þk’Lkesw{y w k fe Lk{kÍ ni. ykih ËqMkhe rhðkÞík {U ni fu økheçkkU fk ns ni.
sw{wyk fu r÷Þu sÕËe rLkf÷Lkk ns ni
yÕ÷kn fu ÃÞkhu hMkq÷, hMkq÷u {õçkq÷, MkÂGÞËn ykr{Lkk fu økw÷þLk fu {nõíku Vq÷ Lku RþkoË Vh{kÞk : “rçk÷k þwçkk íkwBnkhu r÷Þu nh sw{wyk fu rËLk {U yuf ns ykih yuf WBhk {kisqË ni, r÷nkÍk sw{wyk fe Lk{kÍ fu r÷Þu sÕËe rLkf÷Lkk ns ni ykih sw{wyk fe Lk{kÍ fu çkk’Ë yMh fe Lk{kÍ fu r÷Þu RÂLíkÍkh fhLkk WBhk ni.”
ns ð WBhk fk Mkðkçk
nwßsíkw÷ RM÷k{ nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{k{ {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë økÍk÷e Vh{kíku nI : (Lk{kÍu
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk íknkhík ni.
8 : {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf fe fMkhík fhku çkuþf Þun íkwBnkhu r÷Þu
sw{wyk fu çkk’Ë) yMh fe Lk{kÍ ÃkZLku íkf {ÂMsË ne {U hnu ykih
yøkh Lk{kÍu {økrhçk íkf Xnhu íkku y^Í÷ ni. fnk òíkk ni fu rsMk Lku ò{uy {ÂMsË {U (sw{wyk yËk fhLku fu çkk’Ë ðnª Áf fh) Lk{kÍu yMh ÃkZe WMk fu r÷Þu ns fk Mkðkçk ni ykih rsMk Lku (ðnª Áf fh) {økrhçk fe Lk{kÍ ÃkZe WMk fu r÷Þu ns ykih WBhu fk Mkðkçk ni.
Mkçk rËLkkU fk MkhËkh
LkrçkGÞu {wyÍTÍ{, hMkq÷u {kuníkh{, MkwÕíkkLku Íe nþ{, íkksËkhu nh{, MkhkÃkk sqËku fh{ fk Vh{kLku çkk fheLkk ni : sw{wyk fk rËLk ík{k{ rËLkkU fk MkhËkh ni ykih yÕ÷kn fu LkÍËef Mkçk Mku çkzk ni ykih ðkun yÕ÷kn fu LkÍËef EËw÷ yÍnk ykih EËw÷ rVºk Mku çkzk ni. RMk {U Ãkkt[ ¾M÷íkU nI : 1 yÕ÷kn íkyk÷k Lku RMke {U ykË{ ( ) fku ÃkiËk rfÞk ykih 2 RMke {U Í{eLk Ãkh WLnU Wíkkhk ykih 3 RMke {U WLnU ðVkík Ëe ykih 4 RMk {U yuf Mkkyík yiMke ni fu çkLËk WMk ðõík rsMk [eÍ fk Mkwðk÷ fhuøkk ðkun WMku Ëuøkk sçk íkf nhk{ fk Mkwðk÷ Lk fhu ykih 5 RMke rËLk {U rfÞk{ík fkR{ nkuøke. fkuE {wfhoçk rVrh~íkk ð ykM{kLk ð Í{eLk ykih nðk ð Ãknkz ykih ËrhÞk yiMkk Lknª fu sw{wyk fu rËLk Mku zhíkk Lk nku.
òLkðhkU fk ¾kiVu rfÞk{ík
yuf ykih rhðkÞík {U Mkhfkhu {ËeLkk Lku Þun ¼e Vh{kÞk ni fu fkuE òLkðh yiMkk Lknª fu sw{wyk fu rËLk Mkwçn
fu ðõík yk^íkkçk rLkf÷Lku íkf rfÞk{ík fu zh Mku [e¾íkk Lk nku, rMkðkyu
ViÍkLku sw{wyk
9 : íkw{ snkt ¼e nku {wÍ Ãkh ËwYË ÃkZku fu íkwBnkhk ËwYË {wÍ íkf
Vh{kLku {wMíkVk ÃknkU[íkk ni.
ykË{e ykih rsLLk fu.
Ëwyk fçkq÷ nkuíke ni
Mkhfkhu {¬yu {wfho{k, MkhËkhu {ËeLkyu {wLkÔðhn fk Vh{kLku RLkkÞík rLkþkLk ni : sw{wyk {U yuf
yiMke ½ze ni fu yøkh fkuE {wMkÕ{kLk WMku Ãkk fh WMk ðõík yÕ÷kn Mku fwA {ktøku íkku yÕ÷kn WMk fku ÍYh Ëuøkk ykih ðkun ½ze {wÏíkMkh ni.
yMh ð {økrhçk fu Ëhr{ÞkLk Zqtzku
nwÍqhu ÃkwhLkqh, þkVuyu Þki{wLLkwþqh fk Vh{kLku Ãkwh MkwYh ni : “sw{wyk fu rËLk rsMk Mkkyík fe Ïðkrnþ fe
òíke ni WMku yMh fu çkk’Ë Mku økwYçku yk^íkkçk íkf ík÷kþ fhku.”
Mkkrnçku çknkhu þheyík fk RþkoË
nÍhíku MkËÁ~þheyn {ki÷kLkk {wnB{Ë y{sË y÷e yk’Í{e Vh{kíku nI : fçkqr÷GÞíku Ëwyk fe MkkyíkkU fu 2 çkkhu {U Ëku fki÷ fðe nI : 1 R{k{ fu ¾wíçku fu r÷Þu çkiXLku Mku ¾í{u Lk{kÍ íkf 2 sw{wyk fe rÃkA÷e (Þk’Lke ykr¾he) Mkkyík. (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 754)
fçkqr÷GÞík fe ½ze fkiLk Mke ?
{wVÂMMkhu þneh nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh ¾kLk Vh{kíku nI : hkík {U hkuÍkLkk fçkqr÷GÞíku Ëwyk fe Mkkyík (Þk’Lke ½ze) ykíke ni {økh rËLkkU {U rMkVo sw{wyk fu rËLk. {økh ÞfeLke íkkih Ãkh Þun Lknª {k’÷q{ fu ðkun Mkkyík fçk ni, økkr÷çk Þun fu Ëku2 ¾wíçkkU fu Ëhr{ÞkLk Þk {økrhçk Mku fwA Ãkn÷u.
ViÍkLku sw{wyk
10
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh ËMk {híkçkk ËwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn WMk Ãkh Mkku hn{íkU LkkrÍ÷ Vh{kíkk ni.
yuf ykih nËeMku Ãkkf fu íknTík {w^íke Mkkrnçk Vh{kíku nI : RMk Mkkyík fu {w-íkyÂÕ÷f W-÷{k fu [k÷eMk40 fki÷ nI, rsLk {U Ëku2 fki÷ rÍÞkËk fðe nI, yuf Ëku2 ¾wíçkkU fu Ëhr{ÞkLk fk, ËqMkhk yk^íkkçk zqçkíku ðõík fk. (r{hykík, rs. 2, Mk. 319, 320)
rnfkÞík
nÍhíku MkÂGÞ-ËíkwLkk Vkrík-{íkwÍTÍnhk WMk ðõík ¾wË nwshu {U çkiXíkª ykih yÃkLke ¾krË{k rVÍTÍk fku çkknh ¾zk fhíkª, sçk yk^íkkçk zqçkLku ÷økíkk íkku ¾krË{k ykÃk fku ¾çkh Ëuíkª, WMk fe ¾çkh Ãkh MkÂGÞËn yÃkLku nkÚk Ëwyk fu r÷Þu WXkíkª. (yiÍLk, Mk. 320) çkuníkh Þun ni fu RMk Mkkyík {U (fkuE) ò{uy Ëwyk {ktøku siMku Þun fwhykLke Ëwyk : (íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : yi n{khu hçk n{U ËwLÞk {U ¼÷kE Ëu ykih n{U ykr¾hík {U ¼÷kE Ëu ykih n{U yÍkçku Ëku; Mku çk[k) (r{hykík,
Ëwyk fe rLkGÞík Mku ËwYË þheV ¼e ÃkZ Mkfíku nI fu ËwYËu Ãkkf ¼e yÍe{w~þkLk Ëwyk ni. y^Í÷ Þun ni fu ËkuLkkU ¾wíçkkU fu Ëhr{ÞkLk rçkøkih nkÚk WXkyu rçk÷k ÍçkkLk rn÷kyu rË÷ {U Ëwyk {ktøke òyu. rs. 2, Mk. 325)
nh sw{wyk fku yuf fhkuz 44 ÷k¾ snLLk{ Mku ykÍkË
Mkhfkhu {ËeLkk fk Vh{kLku Lkòík rLkþkLk ni : sw{wyk fu rËLk ykih hkík {U [kiçkeMk24 ½Lxu nI fkuE ½Lxk yiMkk Lknª rsMk {U yÕ÷kn íkyk÷k snLLk{ Mku A6 ÷k¾ ykÍkË Lk fhíkk nku, rsLk Ãkh snLLk{ ðkrsçk nku økÞk Úkk.
ViÍkLku sw{wyk
11
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ Ãkh ËwYË þheV Lk ÃkZu íkku ðkun ÷kuøkkU {U Mku fLsqMk íkheLk þÏMk ni.
yÍkçku fçkú Mku {nVqÍ
íkksËkhu {ËeLkyu {wLkÔðhn, MkwÕíkkLku {¬yu {wfho{k Lku RþkoË Vh{kÞk : òu hkuÍu sw{wyk Þk þçku sw{wyk (Þk’Lke sw{k’hkík ykih sw{wyk fe Ëhr{ÞkLke þçk) {huøkk yÍkçku fçkú Mku çk[k r÷Þk òyuøkk ykih rfÞk{ík fu rËLk RMk íkhn ykyuøkk fu WMk Ãkh þneËkU fe {kunh nkuøke.
sw{wyk íkk sw{wyk økwLkknkU fe {wykVe
nÍhíku MkÂGÞËwLkk Mk÷{kLk VkhMke Mku {hðe ni, MkwÕíkkLku Ëku snkLk, þnLþknu fkiLkku {fkLk, hn{íku yk-÷r{ÞkLk fk Vh{kLku yk÷eþkLk ni : òu þÏMk sw{wyk fu rËLk
Lknkyu ykih rsMk íknkhík (Þk’Lke ÃkkfeÍøke) fe RÂMíkíkkyík nku fhu ykih íku÷ ÷økkyu ykih ½h {U òu ¾w~çkq nku {÷u rVh Lk{kÍ fku rLkf÷u ykih Ëku2 þÏMkkU {U swËkE Lk fhu Þk’Lke Ëku þÏMk çkiXu nwyu nkU WLnU nxk fh çke[ {U Lk çkiXu ykih òu Lk{kÍ WMk fu r÷Þu r÷¾e økE ni ÃkZu ykih R{k{ sçk ¾wíçkk ÃkZu íkku [wÃk hnu WMk fu r÷Þu WLk økwLkknkU fe, òu RMk sw{wyk ykih ËqMkhu sw{wyk fu Ëhr{ÞkLk nI {ÂøVhík nku òyuøke. 200 Mkk÷ fe RçkkËík fk Mkðkçk
nÍhíku MkÂGÞËwLkk rMkÆefu yõçkh ð nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{hkLk rçkLk nwMkiLk rhðkÞík fhíku nI fu íkksËkhu {ËeLkyu {wLkÔðhn, MkwÕíkkLku {¬yu {wfho{k Lku RþkoË Vh{kÞk : òu sw{wyk fu rËLk Lknkyu WMk fu økwLkkn ykih ¾íkkyut r{xk Ëe òíke nI ykih sçk [÷Lkk þwYy rfÞk íkku nh fË{ Ãkh çkeMk20 LkurfÞkt r÷¾e òíke nI. ykih
ViÍkLku sw{wyk
12
Vh{kLku {wMíkVk : WMk þÏMk fe Lkkf ¾kf yk÷qË nku rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nku ykih ðkun {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf Lk ÃkZu.
ËqMkhe rhðkÞík {U ni : nh fË{ Ãkh çkeMk20 Mkk÷ fk y{÷ r÷¾k
òíkk ni ykih sçk Lk{kÍ Mku Vkrhøk nku íkku WMku Ëku Mkku200 çkhMk fu y{÷ fk y@ r{÷íkk ni.
{nqo{ ðkr÷ËiLk fku nh sw{wyk yk’{k÷ Ãkuþ nkuíku nI
Ëku2 yk÷{ fu {kr÷fku {wÏíkkh, {¬e {-ËLke Mkhfkh, {nçkqçku ÃkhðËo økkh Lku RþkoË Vh{kÞk : Ãkeh
ykih sw{k’hkík fku yÕ÷kn fu nwÍqh yk’{k÷ Ãkuþ nkuíku nI ykih yÂBçkÞkyu rfhk{ ykih {kt çkkÃk fu Mkk{Lku nh sw{wyk fku. ðkun LkurfÞkU Ãkh ¾wþ nkuíku nI ykih WLk fu [unhkU fe MkVkE ð íkkrçkþ (Þk’Lke [{f Ë{f) çkZ òíke ni, íkku yÕ÷kn Mku zhku ykih yÃkLku ðVkík ÃkkLku ðk÷kU fku yÃkLku økwLkknkU Mku hLs Lk ÃknkU[kyku.
sw{wyk fu Ãkkt[ ¾wMkqMke yk’{k÷
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçkq MkEË Mku {hðe ni, Mkhfkhu Ëku2 yk÷{, Lkqhu {wsMMk{, þknu çkLke ykË{, hMkq÷u {wnTíkþ{ fk Vh{kLku {wyÍTÍ{ ni : Ãkkt[ [eÍU òu
yuf rËLk {U fhuøkk yÕ÷kn WMk fku sLLkíke r÷¾ Ëuøkk 1 òu {heÍ fe RÞkËík fku òyu 2 Lk{kÍu sLkkÍk {U nkrÍh nku 3 hkuÍk h¾u 4 (Lk{kÍu) sw{wyk fku òyu ykih 5 økw÷k{ ykÍkË fhu.
sLLkík ðkrsçk nku økE
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçkq W{k{k Mku {hðe ni fu MkwÕíkkLku Ëku snkLk, þnLþknu fkiLkku {fkLk, hn{íku yk-÷r{ÞkLk fk Vh{kLku yk÷eþkLk ni : rsMk Lku sw{wyk fe
ViÍkLku sw{wyk
13
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku {wÍ Ãkh hkuÍu sw{wyk Ëku Mkku çkkh ËwYËu Ãkkf ÃkZk WMk fu Ëku Mkku Mkk÷ fu økwLkkn {wykV nkUøku.
Lk{kÍ ÃkZe, WMk rËLk fk hkuÍk h¾k, rfMke {heÍ fe RÞkËík fe, rfMke sLkkÍu {U nkrÍh nwðk ykih rfMke rLkfkn {U rþfoík fe íkku sLLkík WMk fu r÷Þu ðkrsçk nku økE.
rMkVo sw{wyk fk hkuÍk Lk hr¾Þu
¾wMkqrMkGÞík fu MkkÚk íkLnk sw{wyk Þk rMkVo n^íkk fk hkuÍk h¾Lkk {fYnu íkLÍene ni. nkt yøkh rfMke {ÏMkqMk íkkhe¾ fku sw{wyk Þk n^íkk yk økÞk íkku fhkník Lknª. {-Mk÷Lk 15 þk’çkkLkw÷ {wyÍTÍ{,
27 h-sçkw÷ {whßsçk ðøkihk. Vh{kLku {wMíkVk
:
sw{wyk fk rËLk íkwBnkhu r÷Þu EË ni RMk rËLk hkuÍk {ík h¾ku {økh Þun fu RMk Mku Ãkn÷u Þk çkk’Ë {U ¼e hkuÍk h¾ku.
ËMk nÍkh çkhMk fu hkuÍkU fk Mkðkçk
Mkhfkhu yk’÷k nÍhík R{k{ yn{Ë hÍk ¾kLk Vh{kíku nI : hkuÍyu sw{wyk Þk’Lke sçk RMk fu MkkÚk Ãkts þBçkk (Þk’Lke sw{k’hkík fk) Þk þBçkk (n^íkk fk hkuÍk) ¼e þkr{÷ nku, {hðe nwðk fu ËMk nÍkh çkhMk fu hkuÍkU fu çkhkçkh ni. (Víkkðk h-ÍrðGÞk {w¾hoò, rs. 10, Mk. 653)
sw{wyk fk hkuÍk fçk {fYn ni
sw{wyk fk hkuÍk nh Mkqhík {U {fYn Lknª, {fYn rMkVo RMke Mkqhík {U ni sçkfu fkuE ¾wMkqrMkGÞík fu MkkÚk sw{wyk fk hkuÍk h¾u. [wLkkL[u sw{wyk fk hkuÍk fçk {fYn ni RMk rÍBLk {U Víkkðk h-ÍrðGÞk {w¾hoò rsÕË 10 MkVnk 559 Mku Mkwðk÷ sðkçk {w÷knÍk nkU, Mkwðk÷ : õÞk Vh{kíku nI W-÷{kyu ËeLk RMk {My÷u {U fu sw{wyk fk hkuÍyu Lk^÷ h¾Lkk fiMkk ni ? yuf þÏMk Lku sw{wyk fk hkuÍk h¾k ËqMkhu Lku WMk Mku fnk : sw{wyk EËw÷
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk ¼usuøkk.
14 : {wÍ Ãkh ËwYË þheV ÃkZku yÕ÷kn
íkw{ Ãkh hn{ík
{wyr{LkeLk ni hkuÍk h¾Lkk RMk rËLk {U {fYn ni ykih çk RMhkh çkk’Ë Ëku Ãknh fu hkuÍk íkwzðk rËÞk.... sðkçk : sw{wyk fk hkuÍk ¾kMk RMk rLkGÞík Mku fu yks sw{wyk ni RMk fk hkuÍk rçk¥kÏMkeMk [krnÞu {fYn ni {økh Lk ðkun fhkník fu íkkuzLkk ÷krÍ{ nwðk, ykih yøkh ¾kMk çk rLkGÞíku íkÏMkeMk Lk Úke íkku yM÷Lk fhkník ¼e Lknª, WMk ËqMkhu þÏMk fku yøkh rLkGÞíku {fYnk Ãkh Rr¥k÷ky Lk Úke sçk íkku yu’ríkhkÍ ne rMkhu Mku n{kfík nwðk, ykih hkuÍk íkkuz ËuLkk þh-y Ãkh MkÏík swhyík, ykih yøkh Rr¥k÷ky ¼e nwE sçk ¼e {My÷k çkíkk ËuLkk fkVe Úkk Lk fu hkuÍk íkwzðkLkk, ykih ðkun ¼e çkk’Ë Ëku Ãknh fu, rsMk fk RÂÏíkÞkh Lk^÷ hkuÍu {U ðkr÷ËiLk fu rMkðk rfMke fku Lknª, íkkuzLku ðk÷k ykih íkwzðkLku ðk÷k ËkuLkkU økwLknøkkh nwyu, íkkuzLku ðk÷u Ãkh fÍk ÷krÍ{ ni f^Vkhk yM÷Lk Lknª.
sw{wyk fku {kt çkkÃk fe fçkú Ãkh nkrÍhe fk Mkðkçk
Mkhfkhu Lkk{Ëkh, Ëku2 yk÷{ fu {kr÷fku {wÏíkkh, þnLþknu yçkhkh fk Vh{kLku ¾wþ økðkh ni : òu yÃkLku {kt çkkÃk ËkuLkkU Þk yuf fe fçkú Ãkh nh sw{wyk fu rËLk rÍÞkhík fku nkrÍh nku, yÕ÷kn íkyk÷k WMk fu økwLkkn çkÏþ Ëu ykih {kt çkkÃk fu MkkÚk yåAk çkhíkkð fhLku ðk÷k r÷¾k òyu.
fçkúu ðkr÷ËiLk Ãkh “ÞkMkeLk” ÃkZLku fe VÍe÷ík
nwÍhq u yfh{, Lkqhu {wsMMk{, þknu çkLke ykË{ Lku RþkoË Vh{kÞk : òu þÏMk hkuÍu sw{wyk yÃkLku ðkr÷ËiLk Þk yuf fe fçkú fe rÍÞkhík fhu ykih WMk fu ÃkkMk ÞkMkeLk ÃkZu çkÏþ rËÞk òyu.
ViÍkLku sw{wyk
15
Vh{kLku {wMíkVk : {wÍ Ãkh fMkhík Mku ËwYËu Ãkkf ÃkZku çkuþf íkwBnkhk {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf ÃkZLkk íkwBnkhu økwLkknkU fu r÷Þu {ÂøVhík ni.
íkeLk nÍkh {ÂøVhíkU
MkwÕíkkLku n-h{iLk, hn{íku fkiLkiLk, LkkLkkyu n-MkLkiLk fk Vh{kLku çkkRMku [iLk ni : òu nh sw{y w k ðkr÷ËiLk Þk
yuf fe rÍÞkhíku fçkú fh fu ðnkt ÞkMkeLk ÃkZu, ÞkMkeLk (þheV) {U rsíkLku nVo nI WLk Mkçk fe røkLkíke fu çkhkçkh yÕ÷kn WMk fu r÷Þu {ÂøVhík Vh{kyu. {eXu {eXu RM÷k{e ¼kRÞku ! nh sw{y w k
þheV fku Vkiík þwËk ðkr÷ËiLk Þk RLk {U Mku yuf fe fçkú Ãkh nkrÍh nku fh ÞkMkeLk þheV ÃkZLku ðk÷u fk íkku çkuzk ne Ãkkh ni. ÞkMkeLk þheV {U 5 Áfqy 83 ykÞkík 729 fr÷{kík ykih 3000 nwYV nI yøkh RLËÕ÷kn (Þk’Lke yÕ÷kn fu LkÍËef) Þun røkLkíke ËwÁMík ni íkku íkeLk nÍkh {ÂøVhíkkU fk Mkðkçk r{÷uøkk.
sw{y w k fku ÞkMkeLk ÃkZLku ðk÷u fe {ÂøVhík nkuøke Vh{kLku {wMíkVk
ni : òu þçku sw{wyk (Þk’Lke
sw{k’hkík ykih sw{wyk fe Ëhr{ÞkLke þçk) ÞkMkeLk ÃkZu WMk fe {ÂøVhík
nku òyuøke.
YnU sBy nkuíke nI
sw{wyk fu rËLk YnU sBy nkuíke nI r÷nkÍk RMk {U rÍÞkhíku fwçkqh fhLke [krnÞu ykih RMk hkuÍ snLLk{ Lknª ¼zfkÞk òíkk. Mkhfkhu yk’÷k nÍhík R{k{ yn{Ë hÍk ¾kLk Vh{kíku nI : rÍÞkhíku (fwçkqh) fk y^Í÷ ðõík hkuÍu sw{wyk çkk’Ëu Lk{kÍu Mkwçn ni. (Víkkðk h-ÍrðGÞk {w¾hoò, rs. 9, Mk. 523)
“Mkq-híkw÷ fnTV” fe VÍe÷ík
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçËwÕ÷kn RçLku W{h Mku {hðe ni : LkrçkGÞu hn{ík, þVeyu WB{ík, þnLþknu LkwçkwÔðík, íkksËkhu
ViÍkLku sw{wyk
16
Vh{kLku {wMíkVk : òu {wÍ Ãkh yuf ËwYË þheV ÃkZíkk ni yÕ÷kn r÷Þu yuf fehkík y@ r÷¾íkk ni ykih fehkík WnwË Ãknkz rsíkLkk ni.
rhMkk֒k
WMk fu
fk Vh{kLku çkk y-Í{ík ni : “òu þÏMk
sw{wyk fu hkuÍ Mkq-híkw÷ fnTV ÃkZu WMk fu fË{ Mku ykM{kLk íkf Lkqh çkw÷LË nkuøkk òu rfÞk{ík fku WMk fu r÷Þu hkuþLk nkuøkk ykih Ëku2 sw{y w kut fu Ëhr{ÞkLk òu økwLkkn nwyu nI çkÏþ rËÞu òyutøku.”
ËkuLkkU2 sw{wyk fu Ëhr{ÞkLk Lkqh
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçkq MkEË Mku {hðe ni, nwÍqh MkhkÃkk Lkqh, ViÍ økLsqh, þknu økÞqh fk Vh{kLku LkqÁLk y÷k Lkqh ni : “òu þÏMk çkhkuÍu sw{wyk Mkq-híkw÷ fnTV ÃkZu WMk fu r÷Þu ËkuLkkU2 sw{wykut fu Ëhr{ÞkLk Lkqh hkuþLk nkuøkk.”
fk’çku íkf Lkqh
yuf rhðkÞík {U ni : “òu Mkq-híkw÷ fnTV þçku sw{wyk (Þk’Lke sw{k’hkík ykih sw{wyk fe Ëhr{ÞkLke þçk) ÃkZu WMk fu r÷Þu ðnkt Mku fk’çku íkf Lkqh hkuþLk nkuøkk.”
“Mkqhyu nk {e{ yÆw¾kLk” fe VÍe÷ík
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yçkq W{k{k Mku {hðe ni, {ËeLku fu MkwÕíkkLk, hn{íku yk-÷r{ÞkLk fk Vh{kLku sLLkík rLkþkLk ni : òu þÏMk çkhkuÍu sw{wyk Þk þçku sw{wyk Mkq-híkwÆw¾kLk ÃkZu WMk fu r÷Þu yÕ÷kn sLLkík {U yuf ½h çkLkkyuøkk. yuf rhðkÞík ni
fu WMk fe {ÂøVhík nku òyuøke.
Mk¥kh nÍkh rVrh~íkkU fk RÂMíkøVkh
R{k{w÷ yLMkkhu ð÷ {wnkrsheLk, {wrnççkw÷ Vw-fhkyu ð÷ {MkkfeLk sLkkçku hnT{íkwÂÕ÷÷ yk-÷{eLk fk
ViÍkLku sw{wyk
17
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk Lku rfíkkçk {U {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf r÷¾k íkku sçk íkf {uhk Lkk{ WMk {U hnuøkk rVrh~íku WMk fu r÷Þu RÂMíkøVkh fhíku hnUøku.
Vh{kLku rË÷ LkþeLk ni : “òu þÏMk hkík {U Mkq-híkwÆw¾kLk ÃkZu íkku Mkwçn
nkuLku íkf WMk fu r÷Þu Mk¥kh nÍkh rVrh~íku RÂMíkøVkh fhUøku.”
Mkkhu økwLkkn {wykV
nÍhíku MkÂGÞËwLkk yLkMk rçkLk {kr÷f Mku {hðe 2 ni, MkwÕíkkLku Ëku snkLk, þnLþknu fkiLkku {fkLk, hn{íku yk-÷r{ÞkLk fk Vh{kLku {ÂøVhík rLkþkLk ni : òu þÏMk sw{wyk
fu rËLk Lk{kÍu V@ Mku Ãkn÷u íkeLk çkkh ÃkZu WMk fu økwLkkn çkÏþ rËÞu òyutøku yøk[uo Mk{wLËh fe Íkøk Mku rÍÞkËk nkU.
Lk{kÍu sw{wyk fu çkk’Ë
yÕ÷kn íkçkk-h-f ð íkyk÷k Ãkkhn 28 Mkq-híkw÷ sw{wyn fe ykÞík LkBçkh 10 {U RþkoË Vh{kíkk ni :
íkh-s-{yu fLÍw÷ E{kLk : rVh sçk Lk{kÍ (sw{wyk) nku [wfu íkku Í{eLk {U Vi÷ òyku ykih yÕ÷kn fk VÍT÷ ík÷kþ fhku ykih yÕ÷kn fku çknwík ÞkË fhku RMk WB{eË Ãkh fu V÷kn Ãkkyku.
MkËÁ÷ yVkrÍ÷ nÍhíku yÕ÷k{k {ki÷kLkk MkÂGÞË {wnB{Ë LkE{wÆeLk {whkËykçkkËe RMk ykÞík fu íknTík íkVMkehu ¾ÍkRLkw÷ RhVkLk {U Vh{kíku nI : yçk (Þk’Lke Lk{kÍu sw{wyk fu çkk’Ë) íkwBnkhu r÷Þu òRÍ ni fu {ykþ fu fk{kU {U {~økq÷ nku Þk ík÷çku RÕ{ Þk RÞkËíku {heÍ Þk rþfoíku sLkkÍk Þk rÍÞkhíku W-÷{k Þk RMk fu r{M÷ fk{kU {U {~økq÷ nku fh LkurfÞkt nkrMk÷ fhku.
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk Ãkh ËMk hn{íkU ¼usíkk ni.
18 : rsMk Lku {wÍ Ãkh yuf çkkh ËwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn
WMk
{sr÷Mku RÕ{ {U rþfoík
Lk{kÍu sw{wyk fu çkk’Ë {sr÷Mku RÕ{ {U rþfoík fhLkk {wMíknçk ni. [wLkkL[u nwßsíkw÷ RM÷k{ nÍhíku MkÂGÞËwLkk R{k{ {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë rçkLk {wnB{Ë økÍk÷e Vh{kíku nI fu nÍhíku MkÂGÞËwLkk yLkMk rçkLk {kr÷f fk fki÷ ni : RMk ykÞík {U (Vfík) ¾heË ð VhkuÏík ykih fMçku ËwLÞk {whkË Lknª çkÕfu ík-÷çku RÕ{, ¼kRÞkU fe rÍÞkhík, çke{khkU fe RÞkËík, sLkkÍu fu MkkÚk òLkk ykih RMk íkhn fu fk{ nI. {eXu {eXu RM÷k{e ¼kRÞku ! yËkRrøkÞu sw{y w k ðkrsçk nkuLku fu r÷Þu øÞkhn þíkuO nI RLk {U Mku yuf ¼e {k’Ëq{ (f{) nku íkku VÍo Lknª rVh ¼e yøkh ÃkZuøkk íkku nku òyuøkk çkÕfu {Ëuo ykrf÷ çkkr÷øk fu r÷Þu sw{wyk ÃkZLkk y^Í÷ ni. Lkk çkkr÷øk Lku sw{y w k ÃkZk íkku Lk^÷ ni fu RMk Ãkh Lk{kÍ VÍo ne Lknª.
“{uhu økkiMku yk’Í{” fu øÞkhn nwYV fe rLkMçkík Mku yËkRrøkÞu sw{wyk VÍo nkuLku fe 11 þhkRík
þnh {U {wfe{ nkuLkk y rMknTník, Þk’Lke {heÍ Ãkh sw{wyk VÍo Lknª {heÍ Mku {whkË ðkun ni fu {ÂMsËu sw{wyk íkf Lk ò Mkfíkk nku Þk [÷k íkku òyuøkk {økh {hÍ çkZ òyuøkk Þk Ëuh {U yåAk nkuøkk. þi¾u VkLke {heÍ fu nwõ{ {U ni y ykÍkË nkuLkk, økw÷k{ Ãkh sw{wyk VÍo Lknª ykih WMk fk ykfk {Ly fh Mkfíkk ni y {Ëo nkuLkk y çkkr÷øk nkuLkk y ykrf÷ nkuLkk. Þun ËkuLkkU2 þíkuO ¾kMk sw{wyk fu r÷Þu Lknª çkÕfu nh RçkkËík fu ðwsqçk {U yõ÷ ð çkw÷qøk þíko ni y ytr¾Þkhk nkuLkk y [÷Lku Ãkh fkrËh nkuLkk y fiË {U Lk nkuLkk y çkkËþkn Þk [kuh ðøkihk rfMke Íkr÷{ fk ¾kiV Lk y
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk fk hkMíkk ¼q÷ økÞk.
19 : òu þÏMk {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf ÃkZLkk ¼q÷ økÞk ðkun sLLkík
nkuLkk y {ªn Þk yktÄe Þk yku÷u Þk MkËeo fk Lk nkuLkk Þk’Lke RMk fËh fu WLk Mku LkwõMkkLk fk ¾kiVu Mknen nku. (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 770, 772) rsLk Ãkh Lk{kÍ VÍo ni {økh rfMke þh-E WÍTh fu Mkçkçk sw{wyk VÍo Lknª, WLk fku sw{wyk fu hkuÍ Íkunh {wykV Lknª ni ðkun íkku ÃkZLke ne nkuøke.
sw{wyk fe MkwLLkíkU
Lk{kÍu sw{y w k fu r÷Þu yÔð÷ ðõík {U òLkk, r{Mðkf fhLkk, yåAu ykih MkVuË fÃkzu ÃknLkLkk, íku÷ ykih ¾w~çkq ÷økkLkk ykih Ãkn÷e MkV {U çkiXLkk {wMíknçk ni ykih økwM÷ MkwLLkík ni.
økwM÷u sw{wyk fk ðõík
{wVÂMMkhu þneh nfe{w÷ WB{ík nÍhíku {w^íke yn{Ë Þkh ¾kLk Vh{kíku nI : çkk’Í W-÷{kyu rfhk{ Vh{kíku nI fu økwM÷u sw{wyk Lk{kÍ fu r÷Þu {MLkqLk ni Lk fu sw{wyk fu rËLk fu r÷Þu. r÷nkÍk rsLk Ãkh sw{wyk fe Lk{kÍ Lknª WLk fu r÷Þu Þun økwM÷ MkwLLkík Lknª, çkk’Í W-÷{kyu rfhk{ Vh{kíku nI fu sw{wyk fk økwM÷ Lk{kÍu sw{wyk Mku fheçk fhku n¥kk fu RMk fu ðwÍq Mku sw{wyk ÃkZku {økh nf Þun ni fu økwM÷u sw{wyk fk ðõík íkw÷qyu V@ Mku þwYy nku òíkk ni. (r{hykík, rs. 2, Mk. 334) {k’÷q{ nwðk ykihík ykih {wMkkrVh ðøkihk rsLk Ãkh sw{wyk ðkrsçk Lknª ni WLk fu r÷Þu økwM÷u sw{wyk ¼e MkwLLkík Lknª.
økwM÷u sw{wyk MkwLLkíku økih {wy¬Ëk ni
nÍhíku yÕ÷k{k RçLku ykrçkËeLk þk{e Vh{kíku nI : Lk{kÍu sw{wyk fu r÷Þu økwM÷ fhLkk Mkw-LkLku ÍðkRË Mku ni RMk fu íkfo Ãkh Ríkkçk (Þk’Lke {÷k{ík) Lknª.
ViÍkLku sw{wyk
20
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf Lk ÃkZk íknfef ðkun çkË çkÏík nku økÞk.
¾wíçku {U fheçk hnLku fe VÍe÷ík
nÍhíku MkÂGÞËwLkk Mk{whn rçkLk swLËçk Mku {hðe ni, nwÍqh MkhkÃkk Lkqh, ViÍ økLsqh, þknu økÞqh Lku Vh{kÞk : nkrÍh hnku ¾wíçku fu ðõík ykih R{k{ Mku fheçk hnku RMk r÷Þu fu ykË{e rsMk fËh Ëqh hnuøkk WMke fËh sLLkík {U ÃkeAu hnuøkk yøk[uo ðkun (Þk’Lke {wMkÕ{kLk) sLLkík {U Ëkr¾÷ ÍYh nkuøkk.
íkku sw{wyk fk Mkðkçk Lknª r{÷uøkk Vh{kLku {wMíkVk : òu sw{y w k fu rËLk f÷k{ fhu sçkfu R{k{ ¾wíçkk Ëu hnk nku íkku WMk fe r{Mkk÷ WMk økÄu siMke ni òu rfíkkçkU WXkyu nku ykih WMk ðõík òu fkuE WMk Mku Þun fnu fu “[wÃk hnku” íkku WMku sw{y w k fk Mkðkçk Lk r{÷uøkk.
[wÃk[kÃk ¾wíçkk MkwLkLkk VÍo ni
òu [eÍU Lk{kÍ {U nhk{ nI {-Mk÷Lk ¾kLkk ÃkeLkk, Mk÷k{ ð sðkçku Mk÷k{ ðøkihk Þun Mkçk ¾wíçku fe nk÷ík {U ¼e nhk{ nI Þnkt íkf fu y{úLw k rçk÷ {k’YV, nkt ¾íkeçk y{úLw k rçk÷ {k’YV fh (Þk’Lke Lkufe fe Ëk’ðík Ëu) Mkfíkk ni. sçk ¾wíçkk ÃkZu, íkku ík{k{ nkrÍheLk Ãkh MkwLkLkk ykih [wÃk hnLkk VÍo ni, òu ÷kuøk R{k{ Mku Ëqh nkU fu ¾wíçku fe ykðkÍ WLk íkf Lknª ÃknkU[íke WLnU ¼e [wÃk hnLkk ðkrsçk ni yøkh rfMke fku çkwhe çkkík fhíku Ëu¾U íkku nkÚk Þk Mkh fu Rþkhu Mku {Ly fh Mkfíku nI ÍçkkLk Mku Lkk òRÍ ni. (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 774, )
¾wíçkk MkwLkLku ðk÷k ËwYË þheV Lknª ÃkZ Mkfíkk
Mkhfkhu {ËeLkk fk Lkk{u Ãkkf ¾íkeçk Lku r÷Þk íkku nkrÍheLk rË÷ {U ËwYË þheV ÃkZU ÍçkkLk Mku ÃkZLku fe WMk ðõík RòÍík
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk Ãkh ËMk hn{íkU ¼usíkk ni.
21 : rsMk Lku {wÍ Ãkh yuf çkkh ËwYËu Ãkkf ÃkZk yÕ÷kn
WMk
Lknª, Þqtne Mknkçkyu rfhk{ fu rÍ¢u Ãkkf Ãkh WMk ðõík ÍçkkLk Mku fnLku fe RòÍík Lknª. (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 775,
¾wíçkyu rLkfkn MkwLkLkk ðkrsçk ni
)
¾wíçkyu sw{wyk fu R÷kðk ykih ¾wíçkkU fk MkwLkLkk ¼e ðkrsçk ni {-Mk÷Lk ¾wíçkyu EËiLk ð rLkfkn ðøkihnw{k.
Ãkn÷e yÍkLk nkuíku ne fkhkuçkkh ¼e Lkk òRÍ
Ãkn÷e yÍkLk fu nkuíku ne (Lk{kÍu sw{wyk fu r÷Þu òLku fe) fkurþþ (þwYy fh ËuLkk) ðkrsçk ni ykih çkiy (Þk’Lke ¾heË ð VhkuÏík) ðøkihk WLk [eÍkU fk òu MkyTÞ (Þk’Lke fkurþþ) fu {wLkkVe (Þk’Lke r¾÷kV) nkU Akuz ËuLkk ðkrsçk. Þnkt íkf fu hkMíku [÷íku nwyu yøkh ¾heË ð VhkuÏík fe íkku Þun ¼e Lkk òRÍ ykih {ÂMsË {U ¾heË ð VhkuÏík íkku MkÏík økwLkkn ni ykih ¾kLkk ¾k hnk Úkk fu yÍkLku sw{y w k fe ykðkÍ ykE yøkh Þun yLËuþk nku fu ¾kyuøkk íkku sw{y w k Vkiík nku òyuøkk íkku ¾kLkk Akuz Ëu ykih sw{y w k fku òyu. sw{y w k fu r÷Þu Rí{eLkkLk ð ðfkh fu MkkÚk òyu. (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 775, ) yksf÷ RÕ{u ËeLk Mku Ëqhe fk Ëkih ni, ÷kuøk Ëeøkh RçkkËkík fe íkhn ¾wíçkk MkwLkLku siMke yÍe{ RçkkËík {U ¼e øk-÷ríkÞkt fh fu fE økwLkknkU fk Rhríkfkçk fhíku nI r÷nkÍk {-ËLke RÂÕíkò ni fu ZuhkU LkurfÞkt f{kLku fu r÷Þu nh sw{wyk fku ¾íkeçk fç÷ yÍ yÍkLku ¾wíçkk r{Bçkh Ãkh [ZLku Mku Ãkn÷u Þun yu’÷kLk fhu :
“rçkÂM{Õ÷kn” fu Mkkík nwYV fe rLkMçkík Mku ¾wíçku fu 7 {-ËLke Vq÷
y
nËeMku Ãkkf {U ni : “rsMk Lku sw{wyk fu rËLk ÷kuøkkU fe økhËLkU
ViÍkLku sw{wyk Vh{kLku {wMíkVk hkMíkk ¼q÷ økÞk.
22 : òu þÏMk {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf ÃkZLkk ¼q÷ økÞk ðkun sLLkík fk
V÷ktøke WMk Lku snLLk{ fe íkhV Ãkw÷ çkLkkÞk.” RMk fu yuf {k’Lkk Þun nI fu WMk Ãkh [Z [Z fh ÷kuøk snLLk{ {U Ëkr¾÷ nkUøku. (nkrþÞyu çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 761, 762) y ¾íkeçk fe íkhV {wtn fh fu çkiXLkk MkwLLkíku Mknkçkk ni. y çkwÍwøkkoLku ËeLk Vh{kíku nI : Ëku2 ÍkLkq çkiX fh ¾wíçkk MkwLku, Ãkn÷u ¾wíçku {U nkÚk çkktÄ,u ËqMkhu {U ÍkLkq Ãkh nkÚk h¾u íkku Ëku2 hfTyík fk Mkðkçk r{÷uøkk. (r{hykíkw÷ {LkkSn, rs. 2, Mk. 338) y yk’÷k nÍhík R{k{ yn{Ë hÍk ¾kLk Vh{kíku nI : ¾wíçku {U nwÍqhu yõËMk fk Lkk{u Ãkkf MkwLk fh rË÷ {U ËwYË ÃkZU fu ÍçkkLk Mku Mkwfqík (Þk’Lke ¾k{kuþe) VÍo ni. (Víkkðk h-ÍrðGÞk {w¾hoò, rs. 8, Mk. 365)
y “Ëwhuo {wÏíkkh” {U ni : ¾wíçku {U ¾kLkk ÃkeLkk, f÷k{ fhLkk yøk[uo
fnLkk, Mk÷k{ fk sðkçk ËuLkk Þk Lkufe fe çkkík çkíkkLkk nhk{ ni. y yk’÷k nÍhík Vh{kíku nI : çk nk÷íku ¾wíçkk [÷Lkk nhk{ ni. Þnkt íkf W-÷{kyu rfhk{ Vh{kíku nI fu yøkh yiMku ðõík ykÞk fu ¾wíçkk þwYy nku økÞk íkku {ÂMsË {U snkt íkf ÃknkU[k ðnª Áf òyu, ykøku Lk çkZu fu Þun y{÷ nkuøkk ykih nk÷u ¾wíçkk {U fkuE y{÷ hðk (Þk’Lke òRÍ) Lknª. (Víkkðk h-ÍrðGÞk {w¾hoò, rs. 8, Mk. 333) y yk’÷k nÍhík Vh{kíku nI : ¾wíçku {U rfMke íkhV økhËLk Vih fh Ëu¾Lkk (¼e) nhk{ ni. (yiÍLk, Mk. 334)
sw{wyk fe R{k{ík fk yn{ {My÷k
yuf çknwík ÍYhe y{ú rsMk fe íkhV yðk{ fe rçkÕfw÷ íkðßòun Lknª ðkun Þun ni fu sw{y w k fku ykih Lk{kÍkU fe íkhn Mk{Í h¾k ni fu rsMk
ViÍkLku sw{wyk
23
Vh{kLku {wMíkVk : rsMk fu ÃkkMk {uhk rÍ¢ nwðk ykih WMk Lku {wÍ Ãkh ËwYËu Ãkkf Lk ÃkZk íknfef ðkun çkË çkÏík nku økÞk.
Lku [knk LkÞk sw{y w k fkR{ fh r÷Þk ykih rsMk Lku [knk ÃkZk rËÞk Þun Lkk òRÍ ni RMk r÷Þu fu sw{y w k fkR{ fhLkk çkkËþknu RM÷k{ Þk WMk fu LkkRçk fk fk{ ni. ykih snkt RM÷k{e MkÕíkLkík Lk nku ðnkt òu Mkçk Mku çkzk Vfen (ykr÷{) MkwLLke Mknenw÷ yfeËk nku, ðkun ynfk{u þhRGÞk òhe fhLku {U MkwÕíkkLku RM÷k{ fk fkR{ {fk{ ni r÷nkÍk ðkune sw{y w k fkR{ fhu, rçkøkih WMk fe RòÍík fu (sw{y w k) Lknª nku Mkfíkk ykih Þun ¼e Lk nku íkku yk{ ÷kuøk rsMk fku R{k{ çkLkkyu.t ykr÷{ fu nkuíku nwyu yðk{ çkíkkihu ¾wË rfMke fku R{k{ Lknª çkLkk Mkfíku Lk Þun nku Mkfíkk ni fu Ëku [kh4 þÏMk rfMke fku R{k{ {wfhoh fh ÷U yiMkk sw{y w k fnª Mkkrçkík Lknª. (çknkhu þheyík, rs. 1, Mk. 764) Þun rhMkk÷k ÃkZ fh ËqMkhu fku Ëu ËersÞu þkËe øk{e fe íkfheçkkík, Rsrík{kykík, yk’hkMk ykih sw÷Mq ku {e÷kË ðøkihk {U {f-ík-çkíkw÷ {ËeLkk fu þkyuy fËko hMkkR÷ ykih {-ËLke Vq÷kU Ãkh {w~íkr{÷ ÃkuBV÷ux íkõMke{ fh fu Mkðkçk f{kRÞu, økknfkU fku çk rLkGÞíku Mkðkçk íkkunVu {U ËuLku fu r÷Þu yÃkLke ËwfkLkkU Ãkh ¼e hMkkR÷ h¾Lku fk {k’{q÷ çkLkkRÞu, yÏçkkh VhkuþkU Þk çkå[kU fu Íheyu yÃkLku {nÕ÷u fu ½h ½h {U {knkLkk f{ yÍ f{ yuf yËË MkwLLkíkkU ¼hk rhMkk÷k Þk {-ËLke Vq÷kU fk ÃkuBV÷ux ÃknkU[k fh Lkufe fe Ëk’ðík fe Äq{U {[kRÞu ykih ¾qçk Mkðkçk f{kRÞu.
íkkr÷çku øk{u {ËeLkk ð çkfey ð {ÂøVhík ð çku rnMkkçk sLLkíkw÷ rVhËkiMk {U ykfk fk ÃkzkuMk
25 hçkeW÷
økkiMk rMk.
1432
rn.