Brief aan Karel Dierickx 31 augustus 1997
Genoteerd van scan print
Antwerpen - Gent, 31 augustus
En beste K., In hoeverre blijft de mislukking aanwezig? Nog scherper: is de mislukking niet definitief en onafwendbaar, een niet verder te verplaatsen stadium in het menselijke handelen en denken, in mijn - ons - geval de schilderkunst, het schildersproces - het ultimatum. Wellicht heeft een man als L. - ik schrijf maar L. - in zijn engheid - een aantal werken gemaakt die zijn visie op 'geslaagdheid' bevredigen, dus in zijn ogen (weliswaar door stront dichtgekleefd) 'gelukt' zijn, terwijl wij, buitenstaanders, ze ervaren als bekrompen vulgair en afstotelijk dom. So what? Anderzijds praat Bacon heel openlijk over zijn mislukkingen t.t.z. volgens hemzelf: zijn vroege werk, dat toch tot het impressionantste behoort van wat in de 20ste eeuw geschilderd is geworden, terwijl hij als bevredigend en geslaagd beschouwde het latere werk toen hij zijn eigen ontdekkingen ging manipuleren als vaardigheden, het avontuur compleet verloor en vadsige pretentieuze en lege schilderijen ging maken. Ik geloof in de mislukking, K., ik bedoel hier dat we in de beste momenten van ons pogen (wat Rilke zo schitterend noemt:) het begin van de verschrikking naderbijkomen zonder ze ooit echt te kunnen raken. Daarvoor is zelfs de meeste verlichte schilder te beperkt aangezien hij slechts een mens is en dus tot mislukken veroordeeld. De sublieme Giacometti was ervan overtuigd nooit het beeld te (hebben) kunnen maken dat in hem zat, het beeld naar buiten te kunnen brengen dat hij ergens tastend in de duisternis van zijn geest 'dacht' te 'weten' staan - volgens hem was zijn oeuvre mislukt alsook Bram van Velde, le maĂŽtre, die sprak over het wachten een leven lang op het schilderij dat tenslotte zelden kwam, wellicht nooit. Wie weet schilderen we wel - zoals Plato het zo prachtig stelde - enkel de schaduw van wat het echte schilderij zou kunnen zijn (maar dat we nooit - zullen - zien). Ik denk dat dit zo is. Ik voel mijn mislukking als mens en als schilder duidelijk aan - ik leef er mee en er onder maar ik weet dat juist die mislukking mijn redding is, mijn kwetsbaarheid en mijn luciditeit. Dat - dit besef - is nu eenmaal de ramp waardoor Van Gogh zich overhoop schoot, Rothko de badkamer bebloedde, de kooning zich incontinent zoop en al de anderen etc.. en waar integendeel vele van onze geliefde mindere schilders helaas - of gelukkig voor hen - geen weet van hebben. De afdaling in de hel, K., is de redding, ik bedoel: je moet het, gelijk Dante, 'gezien' hebben en (om) er (te) kunnen van getuigen. Mijn schilderijen zijn de getuigenissen van mijn beperktheden en de hel die deze laatste met zich meebrengen. Ik denk dat de mens het grootst is in het mislukken - in zijn mislukken - ik bedoel hier
Ik denk dat de mens het grootst is in het mislukken - in zijn mislukken - ik bedoel hier niet het bekrompen kleinburgerlijk geknoei van een dofverlichte geest, maar wel het heroĂŻsche vergeefse gevecht om het geschilderde te verheffen tot een uit zichzelf getreden en volledig op zichzelf bestaand miraculeus godsbeeld.
​Philippe.