Amsterdam Zuid 2016
1
Natuur&Milieu Voor inspiratie uit de praktijk
Groen doen in de stad Spelen in het groen Adopteer een stukje groen Regen in je tuin Kom op voor het groen
24 april Natuur&Milieumarkt Een jaarlijkse uitgave geschreven, gefotografeerd en opgemaakt door bewoners, ondernemers en medewerkers van Natuur&Milieuteam Zuid voor alle inwoners van Amsterdam Zuid. Zie achterzijde voor contactgegevens.
Amsterdam Zuid 2016
2
Maak je eigen kringloop In een circulaire stad gaan we slimmer en efficiënter om met grondstoffen, energie en afval. Met deze vier tips kun je op je eigen balkon de kringloop sluitend maken. Tip 1: Maak je eigen compost
Er zijn steeds meer mogelijkheden om in het klein je groenafval om te zetten in compost voor je tuin of plantenbak. compostgilde.nl
Tip 2: Wees zuinig met water: hergebruik!
Zorg dat je plantenbakken goed water vasthouden. Bijvoorbeeld door kleikorrels of cocopeat onderin te doen of te zorgen voor een hoge wateroverloop aan de zijkant. En door regenwater op te vangen, hoef je je planten niet met drinkwater te besproeien. duurzaambouwloket.nl/maatregelen-gebruikmakenvanhetregenwater-8-water-2-4.html
Tip 3: Kies voor milieuvriendelijke potgrond
Voor de meeste potgrond worden na-
Colofon Teksten:
tuurgebieden afgegraven. Kies daarom een milieuvriendelijke variant. Die vind je op: keurmerkenwijzer.nl
Tip 4: Plaats planten die goed zijn voor de natuur
Kies inheemse planten die interessant zijn voor bijen, vlinders en vogels. Biologische planten zijn niet met bestrijdingsmiddelen behandeld. Eénjarige planten die zich niet vanzelf uitzaaien, kosten veel energie om op te kweken en moet je elk jaar weer vervangen. nmtzuid.nl/project/adressenvoor-bijvriendelijke-planten-enzaden/
Regenwater voor je geveltuin Door een regenton op je
regenpijp te koppelen, kun je het regenwater voor je tuin gebruiken in plaats van het naar het riool te laten gaan. Een regenbestendige tuin vermindert niet alleen de kans op wateroverlast in je buurt, maar vergroot ook de biodiversiteit en de aantrekkelijkheid van je tuin. Kom eens kijken bij ons voorbeeldtuin op de Gerard Doustraat 133 of lees meer over Amsterdam Rainproof elders in deze krant.
If you prefer English Hoofdredactie: Ilse Chang
Tekstbureau Letterhelden, Ilse Chang, Bart Nooij, Anna Galenkamp, David van Bezooijen
Produktie en vormgeving:
Foto’s:
Rodi Rotatiedruk
Alle foto’s zijn gemaakt door Maarten Wesselink (ook omslag), tenzij anders vermeld
Illustratie: Sandra de Haan
Lilian Voshaar
Druk:
Verspreiding:
DOOR Verspreidingen.
Digitaal op NMTzuid.nl/ publicaties
Eindredactie:
Ilse Chang, Anna Galenkamp, Elisa Romano en Arnoud Monquil
© Natuur&Milieuteam Zuid 2016 Oplage 70.000 ex Mede mogelijk gemaakt door Amsterdam Rainproof
Scientists are increasingly convinced that people, plants and animals benefit from green areas. The stories in this magazine show how people are willing to contribute their time and energy to make Amsterdam greener. For example by adopting green spaces, protecting city nature, greening schoolyards or finding ways to balance their personal ecosystems. Natuur&Milieuteam Zuid is an independent organisation ac-
tive in Amsterdam Zuid. We support and advise people interested in making their neighbourhood greener and more sustainable. For example: community garden groups, park nature maintenance initiatives, tree and sidewalk gardens, repair cafés, food waste prevention actions and more. Find out more about us on NMTzuid.nl/english or visit our green marketplace on Sunday April 24th in Sarphatipark (see back page).
Amsterdam Zuid 2016
Het thema van deze krant gaat over wat je kunt doen om bestaand groen te verbeteren en te verzorgen en hoe je kunt bijdragen aan meer natuur in de stad. Van natuurlijk tuinieren op je balkon tot opkomen voor bomen in de straat. Van een schoolplein met speel- en ontdeknatuur tot de geveltuin voor je deur.
3
Waarom de stad groen nodig heeft
Groen brengt leven, sfeer en kleur in het straatbeeld. Een groene straat ziet er veel leefbaarder uit en brengt mensen makkelijker bij elkaar dan een met veel beton en stenen. Nog belangrijker is dat groen goed is voor mens en natuur. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat mensen zich prettiger voelen als ze in het groen zijn of erop uitkijken. Groen helpt je tot rust te komen en nodigt uit om te bewegen. Stedelingen zijn dan ook gezonder naarmate ze meer groen in hun directe leefomgeving hebben.
Dieren en andere natuur vinden in het groen beschutting en voedsel. Planten verbeteren de luchtkwaliteit door fijnstof en kooldioxide uit de lucht te halen en zuurstof vrij te geven. De bladeren en wortels van bomen en ander groen houden water vast, waardoor het risico op wateroverlast bij een regenbui afneemt en de temperatuur in de stad daalt tijdens warme periodes. Groen dempt ook nog eens lawaai en zorgt zo voor minder geluidshinder.
Agenda Groen
De Gemeente Amsterdam heeft in 2015 de Agenda Groen aangenomen. Die gaat
Groen doen in de stad
over groen in de buurt, in stadsparken en over de natuur om de stad heen. De Agenda blikt vooruit naar hoe het er in 2040 in Amsterdam uit zou moeten zien en er zijn acties tot 2018 in geformuleerd. Een van de uitgangspunten is, dat elke Amsterdammer binnen een paar minuten in een groene omgeving moet kunnen zijn. Geveltuinen, postzegelparken, groene daken en groene schoolpleinen zijn de miniparkjes op buurtniveau, deze wil de gemeente de komende jaren dan ook allemaal in aantal laten toenemen.
Groen in jouw buurt
In deze special vind je inspiratie van bewoners uit de buurt die bezig zijn om hun schoolplein te vergroenen, thuis een kringloop hebben ingericht, een stukje groen hebben geadopteerd of die opkomen voor het bestaande groen in hun buurt. Op onze Natuur&Milieumarkt op zondag 24 april laten we je graag nog meer mogelijkheden zien.
Amsterdam Zuid 2016
4
Spelen in het groen Hoe vergroen je een schoolplein: XX Vraag de kinderen wat ze willen en leg in de uitwerkfase uit waarom iets wel of niet kan. XX Betrek voldoende docenten én ouders bij de herinrichting. XX Houd rekening met alle soorten kinderspel: ook verstoppertje en fantaseren. XX Gun de kinderen biodiversiteit met een goed ontwerp en plantkeuze. Water is een essentieel element. XX Informeer de buurt over je plannen en voorkom zo weerstand. XX Schakel een ontwerper in met kennis van duurzaamheid, speelgedrag, speeldruk, ecologie en onderhoud. XX Ga met een goed plan naar het stadsdeel, die kan Groengelden bij de Gemeente aanvragen voor een schoolplein in de openbare ruimte. XX Kies voor uitvoering een ervaren maker van natuurspeelplekken die aan kan sluiten bij je eigen pedagogische visie. XX Ouderparticipatie is goed, maar laat zwaar werk - zoals tegels verwijderen - door professionals doen.
Een manier om de buurt te vergroenen, is het openbaar schoolplein groener maken. Het speelplein voor 4e Montessorischool De Pinksterbloem is twee jaar geleden opnieuw ingericht tot ecologisch speelplein. Jitske Hallema, betrokken ouder en ecologisch ontwerper uit kennisnetwerk Springzaad, werd gevraagd om samen met de leerlingen het ontwerp te maken.
De leerlingen van De Pinksterbloem klaagden dat het stenen speelplein te saai was. Ze wisten al hoe leuk spelen in het groen kan zijn, omdat de binnentuin van de school in 2005 opnieuw was ingericht als ontdektuin. Zo begon het plan voor het eerste groene schoolplein in de Amsterdamse openbare ruimte. Dagelijks gebruikt door zeshonderd school- en buurtkinderen, onderhouden door de school.
Brainstormen met leerlingen
Jitske vroeg ook aan de leerlingen wat ze goed vonden aan het bestaande plein. ‘Het putje moest bijvoorbeeld blijven, want daar kun je zo lekker prutten met de modder. Vervolgens heb ik ze out of the box laten denken. Dat leverde prachtige tekeningen op van klimbomen met schommels en tokkelbanen over woest viswater. Maar ook wilgentenentipi’s, scharrelbosjes voor de kleintjes en een speeljungle voor de oudere kinderen.’
Ondersteuning financiering
Het plan won subsidie van Jantje Beton, maar dat was niet genoeg. ‘De directeur organiseerde een sponsorloop en vroeg om financiële steun bij de wethouder,’ vertelt Jitske. ‘Deze was heel enthousiast en steunde met fruitbomen, ligusters en een bodemonderzoek. Daaruit bleek dat er een zwaar leidingnetwerk onder het plein loopt. Dat betekende onder meer dat de tipi’s niet door konden gaan; het ontwerp moest worden aangepast. De overblijforganisatie wilde wel een houten speeltoestel subsidiëren. Dit is ontworpen door De Zandraket, die ook het nieuwe plein aanlegde.’
Spelen en beleven
Uiteindelijk is het een echte speeltuin geworden met veel verschillende groenen speelelementen en diverse speelplekjes en paadjes. Jitske: ‘De vijftig soorten planten en heesters hebben we samen met de leerlingen en de ouders geplant. Kinderen vinden dat echt leuk om te doen. Ze raken betrokken bij ‘hun’ groen en blijven graag helpen bij het onderhoud. Bij de praktische buitenlesjes maar juist ook tijdens hun vrije buitenspelen, doen de kinderen heel veel kennis op over de natuur. Zo heeft het speelplein ook nog een educatieve functie.’
Amsterdam Zuid 2016
5
Op Oscar Carré tuinieren Op de Oscar Carréschool in De Pijp een groen schoolplein aanleggen is één ding, maar daarna moet je er ook iets mee doen. Vader Rutger werkt iedere woensdag met de kinderen in de binnentuin achter de school die dienst doet als speelplaats voor groep 1 en 2. Kinderen willen altijd helpen, niet alleen met het planten, maar
ook met het aanvegen van het plein. Op de stoep in de smalle straat voor de school verraden alleen de geveltuin en de boomstammetjes die rondom de bomen zijn neergelegd wat er achter de school ligt. In de binnentuin vallen de vele planten en boompjes op, en de speelheuvel van stenen en hout in het midden. Worden de planten niet platgetrapt, met zoveel kinderen, willen we weten.
Rutger: Ja. Plantjes worden inderdaad vertrapt bij het spelen. Dat geeft niet. Het planten en het graven in de aarde is al heerlijk voor de kinderen. Het moestuintje zetten we ieder jaar vol met groenteplantjes, maar de oogst is dan misschien twee radijsjes. Daar gaat het niet om. Ik maak ook schuttingen van wilgentakken. Kinderen houden ervan om met stokken te spelen, dus die trekken weleens een stok eruit.
Jouw schoolplein ook groener en uitdagender? Deze organisaties kunnen je helpen. XX Natuur&Milieuteam Zuid www.NMTzuid.nl/ project/spelen/ XX ANMEC www.anmec.nl/themas/natuurlijkspelen/projectenoverzicht XX Subsidie Impuls Schoolpleinen voor de (her-)inrichting en het groener maken van een schoolplein. www. amsterdam.nl (zoek op schoolplein) XX Jantje Beton heeft projecten en subsidie om het buitenspelen te bevorderen. http://jantjebeton.nl
Foto Jan van Schaik, Zandraket.nl Foto Maaike de Vet, Oscar Carréschool
De Nautilus wil meer groen Naast basisscholen De Nautilus en De Notenkraker aan de Theophile De Bockstraat ligt een openbaar plein, dat door de scholen gebruikt wordt als schoolplein. Op het plein domineert het asfalt. Het plein moet groener en uitdagender vinden leerkrachten, ouders en kinderen van beide scholen.
Een van de ouders, Jupijn Haffmans, vertelt: “Er was al jaren discussie over dit plein. Volgens de scholen was het nooit goed ingericht, volgens de gemeente wel. Als we willen dat er iets gebeurt, dan moeten we zelf in actie komen, hebben we als ouders bedacht. Het verschil met de vorige keren is dat het initiatief nu niet vanuit de scholen komt maar vanuit de ouders. Ik raad ouders en leerkrachten van scholen die hun schoolplein willen aanpakken aan om zo snel mogelijk met alle partijen in gesprek te gaan: stadsdeel, centrale
stad, commissieleden, politie, schoolbestuur, buurtbewoners. We hebben pas geleden onze eerste plannen gepresenteerd voor een plein met meer groen en meer speeltoestellen. Ik vind het erg leuk om te zien dat de ouders van beide scholen de klus zo enthousiast ter hand hebben genomen. We willen nog dit jaar aan de slag.”
XX Springzaad is een netwerk voor meer natuurrijke, avontuurlijke, speelse buitenruimte. www.springzaad.nl/speelnatuur-amsterdam XX Op 9 mei organiseert Springzaad Amsterdam een excursie langs groene schoolpleinen in Amsterdam Zuid. www. NMTzuid.nl/agenda-item/ excursie-groene-schoolpleinen/
Amsterdam Zuid 2016
6
Adopteer je eige Steeds meer Amsterdammers maken hun buurt groener door de zorg voor een stukje openbare ruimte op zich te nemen. Ze adopteren en verfraaien een stukje bestaand groen in de buurt, zoals een plantsoen of boomspiegel. Of ze transformeren tegels of stenen tot een geveltuin, groene muur of postzegelpark. Wat ook kan, is de tuin van een ander ‘adopteren’. Je helpt dan de tuin te onderhouden van iemand die dat zelf niet meer kan. Op deze pagina kun je lezen over wat deze mensen drijft. Genieten van het mooie groen blijkt niet de enige drijfveer. Bezig zijn met groen kan ook voor beter contact met de buren zorgen of voorkomen dat er een fiets voor je raam staat. Wel is iedereen het erover eens: hoe groener de buurt, hoe prettiger je er woont.
Tuinieren voor een ander ‘Mijn intentie is om een tuin niet als een probleem te zien, maar iets waar je van kan genieten. Daarom probeer ik als lid van het Tuinteam mensen te stimuleren toch zelf iets te doen. Of we kijken of er mensen in hun netwerk willen helpen. Som lukt dat! Ik merk dat de hulp enorm gewaardeerd wordt.’ Jolanda Hoogendoorn, tuiniert in Zuid Tuinieren voor een ander: www.NMTzuid.nl/project/tuinhulp/
Samen een pLantsoen beheren ‘Ik heb - met toestemming van de gemeente - een stukje openbaar groen geannexeerd, omdat ik het zo fantasieloos beplant vond. Daarmee verplicht ik me wel tot goed onderhoud, ook op de lange termijn. Leuk dat de buurt positief reageert: zij zien dus het verschil.’ Fieke Konijn, Buitenveldert Samen een plantsoen beheren: www.NMTzuid.nl/project/samen-groen-beheren/
Amsterdam Zuid 2016
7
en stukje groen Geveltuin adopteren
‘Als ik de straat inloop en ik zie mijn geveltuin word ik echt blij. En als ik er aan werk krijg ik vaak complimenten. Laatst gaf een buurtbewoner mij zelfs bloembollen en mijn benedenbuurvrouw doneerde planten. Het verbaast mij eigenlijk dat een geveltuin heel goedkoop is en het niet eens veel tijd kost.’ Margot Peeters, Stadionbuurt (woont twee hoog en tuiniert beneden) Een geveltuin bij jezelf of bij de buren aanleggen: www.NMTzuid.nl/project/geveltuin/
Muren vergroenen
‘Onze muur is het bewijs dat je lokaal de wereld kan verbeteren. Met een groepje buren maakten we van een lelijke bekladde blinde muur waar we ons aan ergerde een mooie groene plek waar we blij van worden en wat bovendien de lucht weer een stukje schoner maakt.’ Pauline Noorlander, Rivierenbuurt Een groen bewonersinitiatief www.nmtzuid.nl/project/samen-groen-beheren/ of subsidie voor een groene gevel of dak: www.amsterdam.nl/toerisme-vrije-tijd/groenamsterdam/groene_daken/
Boomtuinen adopteren ‘Ik heb de boomspiegel beplant omdat ik een beetje kleur in de straat wilde brengen. Ik heb potten bekleed met jute koffiezakken uit het café. Dat is een natuurlijk materiaal. Vogels komen er draadjes uit plukken om nesten te bouwen, een leuk gezicht.’ Bert Van Wassenhove, eigenaar van koffiebar Caffenation in de Hoofddorppleinbuurt
Mijn boomtuin ‘Lavendel, gras en een tuinstoel erin: lekker lezen onder de boom. Dat was het eerste plan. Vorig jaar heb ik tomaatjes, bietjes en plantjes er in gezet. Dat ging heel goed. Straks ga ik viooltjes erin doen en daarna zonnebloemen en veel tomaatjes, dan kan ik zelf pasta maken! Ik vind mijn boomtuin heel mooi.’ Maarten (9) en broer Maurits (6) Oei, Rivierenbuurt. Een boomtuin adopteren: www.buurtboomtuin.nl
Amsterdam Zuid 2016
8
Wat is er aan de hand
Het regent vaker en harder, en jouw tuin kan dat niet aan
We krijgen vaker te maken met extreme regenbuien. Dat maakt onze stad kwetsbaar. Door de toenemende bebouwing en bestrating kan het regenwater niet meer weg. Dit leidt tot steeds meer overlast en schade, ook in jouw buurt.
Met elkaar kunnen we die druppels opvangen en maken we Amsterdam Rainporoof
1
10 6 12 9
3
11 5
6 1
7
Grindstroken
8
Infiltratiekratten
Groene daken op tuinhuisjes
4 7
2
8
3
Relief in tuin
9
4
Open goot
10 Regenton
1
Regenpijp afkoppelen
5
Regenwatervijvers
11 Regenwaterschutting
2
Waterpasserende verharding
6
Tegels eruit, groen erin
12 Regenwatergebruiksinstallatie
Maak je tuin Rainproof Kijk op rainproof.nl wat jij kan doen
Amsterdam Zuid 2016
9
Wat kan je doen Iedereen kan bijdragen met slimme oplossingen, klein en groot, om schade te voorkomen en om regenwater zelfs te benutten, bijvoorbeeld voor je tuin. Bovendien wordt je omgeving er mooier van. Doe ook mee, want elke druppel telt! Vergroot de sponswerking van onze stad en maak Amsterdam Rainproof
1
Regenpijp afkoppelen
Door de regenpijpen van je gebouw of huis van het riool af te koppelen, ontlast je het rioolstelsel. Om waterschade te beperken, is het bij het afkoppelen belangrijk dat je het regenwater van je gebouw of huis wegleidt. Zorg daarbij voor voldoende opvang- en infiltratiecapaciteit, bijvoorbeeld door middel van regenwatervijvers, of infiltratievelden. Je kunt het water natuurlijk ook hergebruiken.
4
Open goot
Een open goot is een eenvoudige bovengrondse afvoer die past in de tuin. Regenwater van aangesloten verhard oppervlak en een afgekoppelde regenpijp kan via open goten naar nabij liggende buffer- of infiltratievoorzieningen worden geleid of op het riool worden aangesloten via een put. Een open goot moet op een helling liggen. Bijkomend voordeel van een open goot is dat het zowel de impact van een regenbui als ‘de weg van het water’ mooi zichtbaar maakt.
7
Grindstroken
Grind is een vorm van halfverharding. Regenwater kan hierdoor in de bodem wegzakken en het grondwater aanvullen. Bij heftige regenbuien helpt dit om wateroverlast te verminderen. Andere rainproof half-verharding materialen zijn bijvoorbeeld steenslag, schelpen, houtspaanders, dennenschors en cacaodoppen. Deze materialen kunnen worden gebruikt als paden, maar ook naast een betegeld gedeelte om zo het afstromend water van de tegels te infiltreren.
10 Regenton Een regenton is de eenvoudigste en makkelijkst te installeren regenwaterbuffervoorziening bij je woning. Je kunt het opgevangen regenwater benutten voor het begieten van je tuin- of balkonplanten. Regentonnen zijn er in allerlei vormen en maten tot ca. 200 liter en hebben vaak een kraantje. Advies: voorzie je regenton van een overstort en plaats een bladvang.
2
Waterpasserende verharding
Klinkers of tegels met een open voeg kunnen regenwater in de grond laten wegzakken. Het hoeft dan niet via het riool te worden afgevoerd en het grondwater wordt vanzelf aangevuld. Er zijn ook klinkers met noppen aan de zijkant die regenwater de kans geven om gedeeltelijk weg te lopen. Waterpasserende verharding wordt vaak toegepast in combinatie met drainage. Zo wordt voorkomen dat het grondwater langdurig hoog komt te staan.
5
Regenwatervijvers
In een regenwatervijver kan het waterniveau stijgen, waardoor hij extra capaciteit heeft om regenwater tijdelijk op te vangen en vertraagd af te voeren. De vegetatie in de vijver en de groene oevers zorgen deels voor reiniging van het water en zijn geschikt voor droge en natte periodes. Een vijver met delen van 1 meter diep houdt een gedeelte van het water vrij van beplanting. Ook kan het water infiltreren, als het voldoende schoon is en de bodem het toelaat.
8
Infiltratiekratten
Met infiltratiekratten kun je regenwater tijdelijk opslaan in de ondergrond en vertraagd afgeven aan de bodem. Voordeel: ze nemen alleen ondergronds ruimte in en leveren daardoor dubbel grondgebruik op. Tip: plaats de kratten niet tegen de gevel, zo voorkomt u wateroverlast in kelder of kruipruimte.
11 Regenwaterschutting Een regenwaterschutting is een regenwateropvang in de vorm van een schutting. Hij is verkrijgbaar in modules, zodat je de buffercapaciteit voor regenwater makkelijk kunt uitbreiden. De regenwaterschutting kan worden voorzien van een kraantje. Sluit de regenwaterschutting aan op de regenpijp van je dak. Zo ontlast je de piekafvoer naar het riool en kun je het regenwater in droge periodes benutten voor het besproeien van de tuin.
Maak je tuin Rainproof Kijk op rainproof.nl wat jij kan doen
3
Relief in tuin
In een tuin met reliëf kan zonder hinder tijdelijk water worden geborgen in de lager gelegen delen. De hoger gelegen delen blijven dan droog na zware regenbuien. Tip: realiseer het iets lager gelegen gedeelte op afstand van uw huis of gebouw, zodat het geen waterschade oploopt. Let wel op dat de buren ook geen overlast krijgen. In diepere onverharde delen kan het water na een heftige bui even blijven staan en geleidelijk tussen de beplanting door wegzakken. Gras is daarvoor zeer geschikt maar ook andere planten die tegen droge en natte periodes kunnen.
6
Tegels eruit, groen erin
Minder tegels in de tuin heeft veel voordelen. Het regenwater kan in de bodem zakken en vult zo het grondwater aan. Het hoeft dus niet te worden afgevoerd via het riool. Dit helpt wateroverlast te beperken bij heftige regenbuien. Het weghalen van tegels biedt ook meer ruimte aan flora en fauna en natuurlijk bodemleven. Het groen houdt bovendien de tuin koeler op hete zomerse dagen. Het verwijderen van tegels kan echter arbeidsintensief zijn. Tip: je kunt de tegels ook gebruiken voor een stapelmuur.
9
Groene daken op tuinhuisjes
Heb je een uitbouw of tuinhuisje, weet dan dat groene daken prima bijdragen aan het tijdelijk vasthouden van regenwater. Extensieve sedumdaken worden vanwege het lage gewicht en de lage kosten vaak toegepast op tuinhuisjes. Een intensief natuurdak heeft een hoger gewicht dan een sedumdak, is kostbaarder in de aanleg, maar kan ook meer regenwater vasthouden. Overweeg je een groen dak? Laat je dan adviseren door een professionele aanbieder.
12 Regenwatergebruiksinstallatie Een regenwatergebruikssysteem bespaart drinkwater en houdt regenwater vast dat op je dak of in je tuin valt. Je kunt dit gratis, kalkvrije regenwater benutten voor wasmachine, wc en tuin. Er zijn systemen beschikbaar voor zowel binnenshuis als buitenshuis. Een huisinstallatie bestaat uit een reservoir, een pomp, aansluiting op gebruikspunten, een overstort en een toevoervoorziening. Laat je hierover adviseren door een professionele aanbieder.
Amsterdam Zuid 2016
10
Compost op je balkon! In De Pijp zijn groepjes bewoners bezig met composteren in wormenbakken. Groente-afval, koffiedik en snoeiafval wordt met bacteriën en wormen omgezet tot rijke compost voor geveltuinen en de bomen in de straat. Eva Meijerink doet dat op kleinere schaal op haar balkon. Met haar balkonton wil ze een sluitende kringloop van gft-afval naar compost naar groente naar gft-afval bereiken. Richt je eigen kringloop in
Eva is thuis gaan composteren, omdat gft-afval in Amsterdam niet gescheiden wordt opgehaald. ‘Terwijl je organisch materiaal kunt omzetten naar vruchtbare grond. Zonde om het te verbranden en dan goede compost buiten de stad te gaan halen. Het scheelt bovendien gesjouw. En composteren leert je iets over de kringloop van het leven.’
De familie tijgerworm
De Balkonton is een verticale moestuin op pootjes. Rondom kun je 15 tot 20 plantjes kwijt. ‘Voor dit systeem heb je wormen nodig,’ legt Eva uit. ‘Als je gft met warmte wilt afbreken, heb je een groter oppervlakte en veel gft nodig. In een holle pijp in het midden woont een familie tijgerwormen. Daar stop je het gft-afval in. De wormen eten daarvan en kunnen door gaatjes in de buis de grond daaromheen bemesten met hun uit-
werpselen. Hun tunnels maken de grond luchtig. Zelfs hun plas kun je opvangen via een schroefdop aan de onderkant; dat kun je dan gebruiken als vloeibare mest.’
Rijke compost
Eva heeft de balkonton sinds eind januari. ‘Het systeem moet nog goed op gang komen, maar ik verwacht straks rijke compost te hebben. Ik doe er afwisselend groen afval (gft) en bruin afval (takjes, bladeren) in. Niet alles kan erin: geen ui, knoflook, citrusvruchten of snijbloemen. Ook bananenschillen zijn te giftig door overmatig bespuiten. In de winter zijn de wormen niet zo actief, maar in het voorjaar kun je het gft van twee personen erin kwijt. En door zijn ontwerp, kan ik in deze ton relatief veel plantjes kweken, op een klein oppervlak. En hij is ook nog eens bestendig tegen plagen zoals slakken en luizen.’
Bewust met voedsel
Zelf komt Eva uit een duurzaam gezin. ‘Als student moest eten vooral goedkoop zijn, maar sinds ik kinderen heb, ben ik bewuster met voedsel bezig. We eten lokaal geproduceerd voedsel, dus met de seizoenen mee. Verder vind ik het leuk om mijn kinderen te laten zien hoe en waar groente en fruit groeien. Persoonlijk zou ik anders omgaan met eten als een belangrijk middel tegen milieuvervuiling. Ik zet me dan ook graag in voor Stichting Eetbaar Amsterdam, die zich richt op de impact van stadslandbouwactiviteiten op het welzijn in en rond de stad.’
In ieder huishouden mogelijk
Daarnaast vindt Eva het Compostgilde een goed initiatief. ‘Dat is deels uit idealisme, deels uit praktische overwegingen ontstaan. Het gilde wil politieke druk uitoefenen om composteren te bevorderen. Op hun website vind je verschillende manieren waarop je thuis in de stad kunt composteren. Voor praktisch ieder formaat huishouden is er een mogelijkheid. Zelfs als je driehoog woont, zonder balkon. In dat geval kun je een Bokashiemmer of een wormenbak neerzetten, desnoods in de meterkast.’ Meer informatie: www.compostgilde.nl , www.balkonton.nl en https://eetbaaramsterdam.wordpress.com
3 tips tegen
Cobie Groenendijk werd begin maart onaangenaam verrast door de aankondiging dat er zes iepen voor haar deur aan de Ceintuurbaan gekapt zouden worden om plaats te maken voor een mega-tramhalte. Daarvóór had ze geen uitnodiging voor inspraak of een andere bezwaarmogelijkheid gezien. Hoe kom je erachter dat het groen in jouw buurt in het geding is?
Cobie woont nu tien jaar in De Pijp. Een paar jaar geleden werden al de bomen bij haar in de binnentuin gekapt. ‘Daar zijn twee zielige boompjes in bakken voor teruggekomen. En nu dit! Ik vind het een heel zorgelijke ontwikkeling, waar ik heel boos en verdrietig over ben. Vooral omdat er in dit woonblok niets voor terugkomt. Daarmee is mijn woonkwaliteit een stuk minder geworden. Niet alleen ziet het er veel minder fraai uit, het heeft ook een negatief effect op de luchtkwaliteit.’
Waar vind je informatie?
Als Coby eerder had geweten van de boomkapplannen, was ze zeker naar een inspraakavond gegaan. ‘Ik had graag a
Amsterdam Zuid 2016
11
Kom op voor het groen in je buurt
Als buurtbewoner heb je Meedenken over ontwerp meer te zeggen over het Een van de dingen die de vereniging wilde bereiken, is actief ingelicht worden openbaar groen dan je over plannen voor het openbaar groen denkt. Het is wel zaak om in deze buurt. ‘Sinds ze bij de gemeente dat georganiseerd te doen. weten dat we niet alleen maar tegen zijn, maar ook willen meedenken, gebeurt Gustaaf Reuchlin richtte, dat ook. We hebben drie keer om de samen met een groepje ac- tafel gezeten over een nieuw ontwerp. tieve bewoners, een buurt- Er zijn wel bomen en heesters weggemaar de voor de buurtbewoners vereniging op om de plan- haald, belangrijke elementen zijn behouden.’ nen voor het groen in zijn voor steken buurt in de gaten te houden. Stokje Vijftien jaar geleden hadden ze bij het Stadsdeel Zuid beschouwt stadsdeel al eens bedacht dat ze een hen inmiddels als een seri- speelplaats wilden maken van dit plantsoen. ‘Omdat mijn vrouw en ik visioeeuze gesprekspartner. Twee jaar geleden zou het plantsoen aan de Reitdiepstraat op de schop gaan. Daar wilde een aantal bewoners zeggenschap over. ‘Om dat in buurtverband te organiseren, hebben we de vereniging Rivierenbuurt Zuid-Oost opgericht,’ vertelt Gustaaf. ‘Dat is overigens nog een werktitel; we zijn nog op zoek naar een pakkender naam. We zijn met vijf bestuursleden en er staan ongeveer zeventig betrokken buurtbewoners op de mailinglijst.’
Verschillende motieven
‘ontgroening’ bezwaar gemaakt. Nu kon ik alleen nog een lastminute-protestactie organiseren, om in ieder geval het bestuur te laten weten dat dit niet zomaar kan. Maar hoe houd je zoiets tegen als je niet of onduidelijk geïnformeerd wordt? Vroeger stonden kapaankondigingen nog in het buurtkrantje, maar dat is tegenwoordig niet meer zo.’ Drie tips om ontgroening te voorkomen Om te voorkomen dat elders hetzelfde gebeurt, heeft Cobie drie tips: 1. Probeer in contact te komen met je buren: zo hoor je eerder over voorgenomen plannen.
Sluit je bijvoorbeeld aan bij sociale media groepen van betrokken buurtbewoners. Als je zelf iets hoort, deel het met de buurt! 2. Bedenk dat herinrichtingsplannen misschien ook over groen gaan, ook al wordt dat niet expliciet genoemd. ‘Plaatsing nieuwe fietsrekken’ kan een verhullende omschrijving zijn van bomenkap. 3. Probeer groen hoger op de politieke agenda te krijgen, bijvoorbeeld door het raadslid van jouw politieke partij aan te schrijven. Zie voor meer tips de achterpagina Cobie op de inmiddels boomloze Ceintuurbaan
Het plan voor het plantsoen was een behoorlijke kaalslag. Iedereen had zijn eigen motieven om zich daartegen te verzetten. Gustaaf: ‘Zo wilde de buurvrouw niet dat de conifeer - die haar inmiddels overleden man nog had geplant - werd gerooid. Ouders vonden het jammer dat hun kinderen geen hutten meer konden bouwen in het hulstbosje. Andere buurtbewoners maakten zich hard voor de woonplaatsen van vogels en insecten.’
nen kregen van een betonnen leegte, hebben we een brief opgesteld. Die hebben we honderd keer gekopieerd en door buurtbewoners laten ondertekenen. Zo hebben we daar een stokje voor kunnen steken. Anderhalf jaar geleden wilde de gemeente acht acacia’s kappen. Ook dat hebben we weten te voorkomen. Overigens met de hulp van het Natuur&Milieuteam. Zij brachten ons in contact met een expert die ons vermoeden bevestigde dat kap helemaal niet noodzakelijk was.’
Draagvlak creëren
Elk half jaar houdt de buurt een grote schoonmaak van het plantsoen. Dan stuurt de vereniging een mailtje uit en wie wil helpen, komt helpen. ‘Verder zijn we tot dusver nog geen super-actieve club. Omdat ik weet hoe belangrijk draagvlak is, wil ik een Facebookpagina oprichten. Mensen activeren blijkt namelijk best lastig. Ik ken kennelijk onvoldoende mensen in de buurt en er wonen hier steeds meer starters die compleet langs elkaar heen leven. Sociale media kunnen misschien een goed middel zijn om mensen bij elkaar te brengen.’
Amsterdam Zuid 2016
12
Kom Groen Doen
zondag 24 april op de Natuur&Milieumarkt
voor gratis biologische bloemenzaden voor
Blije Bijen
De entree is gratis. De markt is open van 11.0016.00 uur.
Natuur&Milieumarkt Zuid
Zondag 24 april Sarphatipark 11-16 uur
Help de bij Lever in bij de kraam van Natuur&Milieuteam Zuid dan krijg je een gratis zakje biologisch bloemenmengsel voor bijenbloemen! Een zakje per persoon. Op=Op.
Eerste hulp bij bomenkap
Natuur&Milieuteam Zuid Gerard Doustraat 133 1073 VT Amsterdam 020-400 45 03
Wat kan je zelf doen om op te komen voor de bomen in je buurt? Tip: Wil je buurman meer licht in zijn tuin?
Voor een kap of snoei van meer dan 20% is een kapvergunning nodig! Op amsterdam.nl/actueel/bekendmakingen/ staat of er een kapvergunning is aangevraagd. Abonneer je op nieuwe bekendmakingen in je postcode gebied of maak een rooster en kijk om de beurt met je buren.
Tip : Zie je de kapvergunning op tijd?
Maak een afspraak om de vergunning in te zien bij de gemeente. Klopt de aanvraag wel en is deze volledig? Vraag een second opinion aan of ga in bezwaar!
www.NMTzuid.nl
info@NMTzuid.nl Tip :@NMTzuid Kennis is macht.
Bomenridders.nl en bomenstichting. nl zijn goede bronnen van informatie. Natuur&Milieuteam Zuid organiseert regelmatig een opleiding tot bomenridder waar je alles leert over bomenwetgeving.
Natuur&Milieuteam Zuid
Tip : Wordt er onverhoeds toch een zaag in de boom gezet?
Bel onmiddellijk 14 020 en vraag of er een vergunning is. Als dit niet het geval is, zeg dan dat het een handhavingsverzoek betreft en vraag of handhaving wil komen. Maak ook foto’s, dan heb je bewijs.
Tip : Blijf in gesprek met je buren.
Op deze manier ben je snel op de hoogte als er iets mis is of kan je op tijd anderen mobiliseren. Samen ben je sterker! Als er echt gekapt of gesnoeid moet worden dan kan dit maar beter goed gebeuren en in overleg.
Wil je meer weten over duurzame en groene initiatieven in jouw buurt? Wil je planten en zaden kopen, die goed zijn voor bijen en andere natuur? Zoek je gratis snoei- en bloeiadvies of algemene informatie over een geveltuin, boomtuin of andere tuin? Ben je in voor een gezellige dag met activiteiten voor jong en oud? Vind jij dat Amsterdam Zuid groener en duurzamer kan? Al jaren organiseert Natuur&Milieuteam Zuid de zogenoemde ‘geveltuinmarkten’. Omdat er steeds meer ruimte is voor andere soorten duurzame intiatieven, vonden we de naam niet meer de lading dekken. Sinds vorig jaar heet ons markt daarom de Natuur&Milieumarkt. Dit jaar is het thema van de markt - net als dat van deze special: ‘Groen doen’. Het geheel wordt omlijst door gezellige live muziek, excursies in het park zoals een stadssafari met IVN en kinderactiviteiten. Op de stand van Natuur&Milieuteam Zuid kun je met de voucher op deze pagina een zakje bloemenzaad ophalen, die goed zijn voor bijen. De laatste stand van zaken en achtergrondinformatie over onze standhouders vind je op nmtzuid.nl, hieronder alvast een impressie:
Planten, kruiden, bloemen:
Hortus VU, Kwekerij de Ent, Kwekerij van Houtum, Ambachtelijke bamboe- en tuinplantenkwekerij Wiering, Zorgboerderij Dijkgatshoeve, Wesenburg kruiden, Pluk Geluk
Groen doen
Natuur is een feest (kinderactiviteit), Rood met zwarte stippen, Jizzbirding, Balkonton, Elise Groeneweg, IloveBeeing
Duurzame en groene initiatieven uit de buurt:
Vrijwilligers Centrale Amsterdam, IVN Amsterdam, Stadshout, BUUV, Vrijwilligers Centrale Amsterdam, Open Tuinendag De Pijp, Ratatouille, Corina met portretten van kamerplanten, Toos Tuin, Connection Green, Stadsdorp De Pijp, Containing Mushrooms, Vondelpark Informatiepunt, Boekhandel Jimmink, Groen Gemaal