Een reis over de wereld in 9 verhalen

Ik ben Eindhoven Jullie zijn Eindhoven Wij zijn Eindhoven #sharethevibe – Linde ten Broek –

Een reis over de wereld in 9 verhalen

De Hal van 100 is gevuld met verhalen.

Aan lange tafels, oud en jong van Cuba tot India en van Rusland tot Chili.

Laten we Samen Leven als onszelf.

Ik herken en ken jou nu nog niet, maar wil je wel graag ontmoeten.

Kaas en lampjes, zij verlichten ons binnen en buiten.

Ik lees veiligheid.

Colofon Uitgave: gemeente Eindhoven Datum: 12 december 2018 Gedichten en verhalen: Linde ten Broek, soulstories.nl Fotografie: Eveline Emonds - eefdesign.nl, Body and Soul Pictures Opmaak: Studio gemeente Eindhoven

En als je een stap naar voren doet dan sta je hier in het Licht en stem je mee.

Vrijheid, veiligheid en liefde.

Wat willen we nog meer.

Samen.

Met elkaar.

Kort en wat langer hier Wij houden van elkaar en van onze common ground.

Vandaag hebben we de muren geopend en klopt ons hart voor elkaar.

Welkom in Eindhoven.

Samen, de muren zijn voorbij het hart klopt.

Welkom in Eindhoven.

Ik ben Eindhoven.

Jullie zijn Eindhoven.

Wij zijn Eindhoven. #sharethevibe

Beste Nieuwe Nederlander (en Eindhovenaar), U herkent zich vast in de bijzondere levensverhalen in dit boekje. Net als u kwamen Noortje, Oy, Ruslan, Pedro, Landry, Yawar, Oksana, Sergiy, Magdalena en Geoff om verschillende redenen naar Nederland. Sommigen van u kwamen naar ons land omdat ze veiligheid zochten, anderen vanwege de liefde, werk of bijvoorbeeld om met familie herenigd te worden.

U kreeg dit boekje ‘Een reis over de wereld in 9 verhalen’ na uw naturalisatie.

Net als de verhalenvertellers in dit boekje koos u ervoor om Nederlander te worden.

Net als zij bent u van harte welkom.

Eén van de verhalen is van Noortje: zij ontvluchtte haar vaderland Armenië meer dan 20 jaar geleden. Via Rusland reisde ze naar Europa en kwam per toeval in Nederland terecht. Ze vindt het heerlijk dat allerlei culturen hier goed samenleven.

‘Mijn beste vriendin is Merel’, vertelt ze. ‘Zij komt uit Turkije en heeft een ander geloof dan ik. Maar weet je, we zien elkaar als gelijken en houden van elkaar.

Er is werkelijk geen verschil tussen mij en Merel.’

4 | gemeente Eindhoven

Pedro, die oorspronkelijk uit Angola komt, vindt het leven een stuk gemakkelijker nu hij de Nederlandse nationaliteit heeft. ‘Toen ik mijn verblijfsvergunning kreeg, voelde ik me blijer dan ooit. Dat moment was zo bijzonder, dat zal ik nooit meer vergeten. Natuurlijk was ik ook blij toen ik de Nederlandse nationaliteit kreeg. We zijn daarna met het gezin uit eten geweest. Maar het was een ander soort van blijheid, het ging over rust, zekerheid en meer mogelijkheden hebben dan daarvoor.’

Ik hoop dat u dit gevoel van rust en zekerheid ook ervaart. Dat u zich thuis voelt in Eindhoven. Een fijne stad waar veel nationaliteiten met veel plezier naast én met elkaar leven. Want: Ik ben Eindhoven. Jullie zijn Eindhoven. Wij zijn Eindhoven.

Fijn dat u er bent, ik wens u veel leesplezier!

John Jorritsma, burgemeester van Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 5

Nederlander worden 6 | gemeente Eindhoven

“Ik zweer dat ik de grondwettelijke orde van het Koninkrijk der Nederlanden, haar vrijheden en rechten respecteer en beloof de plichten die het staatsburgerschap met zich meebrengt getrouw te vervullen.” (degene die de verklaring aflegt voegt daar ter bevestiging aan toe)

‘Dat verklaar en beloof ik’ of ‘Zo waarlijk helpe mij God almachtig’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 7

NOORTJE

‘Ik hou van Nederland, maar mis mijn eigen land nog elke dag.’

8 | gemeente Eindhoven

‘Ik ben geboren in Armenië. Mijn familie komt uit Georgië en Azerbeidzjan. Vroeger ging ik met de trein naar hen toe en had de tijd van mijn leven. Ik herinner me de vriendelijkheid van de mensen naar elkaar. De deuren stonden gewoon open. We zaten voor onze huizen met emmertjes vol zonnebloempitten. Mijn moeder was onderwijzeres en werkte elke dag. Mijn vader reisde regelmatig voor zijn werk en daarom ben ik veel bij mijn oma en opa geweest. Eigenlijk hebben zij een groot deel van mijn opvoeding voor hun rekening genomen en de eerste periode van mijn leven bepaald. Ik kom uit een goed milieu. Mijn opa was burgemeester en hij had een groot en goed hart. Iedereen kende hem. ‘Weet je wat bijzonder is? Hij was de man die de roos naar Armenië haalde. De mensen keken hun ogen uit naar deze prachtige bloemen en zo kwam het dat bijna iedereen een roos in de tuin wilde hebben. Bij ons groeiden overal fruitbomen en kon iedereen naar hartenlust fruit van de bomen plukken en eten. Ik mis mijn land en mijn familie. Ik hou me nu groot, want meestal moet ik huilen als ik over mijn eigen land praat.

Ik ben in 2017 Nederlander geworden, maar heb nog elke dag verdriet. De wond zit vanbinnen. Niemand ziet die. Dit jaar word ik 50 jaar, maar ik voel me ouder, veel ouder.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 9

Stapje voor stapje

Nederland bij toeval Noortje ontvluchtte haar vaderland Armenië meer dan twintig jaar geleden. Via Rusland kwam ze naar Europa en het was volstrekt toevallig dat ze uiteindelijk in Nederland terechtkwam. Met een groep leeftijdsgenoten volgde ze het advies van het Rode Kruis, stapte in het vliegtuig en daarna in de trein. Vastbesloten om een tijdje in een ander land te gaan werken om daarna terug te keren. Ze had geen weet van asiel aanvragen en geen idee hoe lang de oorlog zou duren. Ze vertrok omdat het niet meer uit te houden was in haar eigen land. De aardbeving van 1987 doodde ongeveer 10.000 mensen en meer dan 100.000 mensen werden dakloos. Daarna begon de oorlog en was het overal een grote chaos. Noortje: ‘Ik heb de hele tijd mijn ogen dicht gehouden toen we in het vliegtuig zaten en ik heb alleen maar kunnen huilen. Ik was bang, zo ontzettend bang. Ik miste mijn moeder en voelde me heel erg alleen.’

Je moet het samen doen ‘Als ik terugdenk aan die eerste tijd in Nederland, in het AZC, dan voel ik hoe weinig privacy ik had. Als vrouw alleen moet je je kamer delen met iemand. Je weet nooit met wie en of je een klik hebt met je kamergenoot. De eerste plaats

10 | gemeente Eindhoven

waar ik kwam was Zevenaar, toen volgde Hoogeveen en daarna ben ik verhuisd naar een soort vakantiebungalow vlakbij Assen. Het was daar prachtig, de natuur en de rust deden me goed. Maar ik voelde me wel alleen tussen al die verschillende culturen en moest wennen aan de verschillende religies en dan vooral aan de manier waarop dat werd aangehangen. Voor de oorlog in Armenië begon was alles vrijer. Onze kerken waren altijd open en je kon daar vierentwintig uur per dag terecht om een kaarsje te branden, te bidden en om daar gewoon even te zijn. Het geloof is voor iedereen. In stresssituaties lijkt alles wel veel extremer te worden. Dan blijven mensen van dezelfde culturen nog meer bij elkaar en voel je je buitengesloten als je daar niet bij hoort. Maar weet je, je moet het echt samen doen als je met elkaar op zo weinig vierkante meters samenwoont. Maar dat is moeilijk, iedereen kiest voor zichzelf en probeert te overleven. Ik heb daar problemen en stress door gekregen. In die tijd ging ik ook niet naar buiten. Terwijl ik zo van buitenzijn hou.’

‘Ik begon de Nederlandse taal te leren, had Russische kennissen en een vriendin die ook uit Armenië kwam.

Wij woonden toen in Rhenen, maar omdat de eigenaar van ons huis naar Amerika verhuisde, moesten wij ook weg. We wilden niet terug naar een AZC, dus zochten we verder naar een kamer die we konden huren. Uiteindelijk zijn we in Eindhoven op de Heezerweg terechtgekomen. Drie maanden nadat we uit Rhenen vertrokken kregen we bericht dat we in Rhenen hadden kunnen blijven. Maar dat was te laat, want toen woonde ik al in Eindhoven.’

Moedig hart Ons gesprek vindt plaats in het huis van oma Ankie.

Ze kennen elkaar al een hele tijd en Ankie is de steun en toeverlaat van Noortje. Oma Ankie: ‘Ik vind het heel moedig dat je je verhaal deelt.’ Noortje en oma Ankie hebben elkaar leren kennen in de supermarkt in 2009. Volgend jaar kennen ze elkaar 10 jaar.

Noortje: ‘In Armenië is het normaal om oudere mensen te helpen. We hebben respect voor hen.

Ik merk dat de mensen in Nederland dit niet gewend zijn. Ze schrikken als ik ze aanspreek en vraag of ik

‘Ik ben of ik heb, wat moet ik wanneer gebruiken?’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 11

‘Ik word dit jaar Sara!’

hun boodschappen kan dragen bijvoorbeeld.

Wij zeggen altijd ‘oma’ tegen oudere mensen, of je ze nu kent of niet. Zo ben ik met oma Ankie in contact gekomen.’ Oma Ankie: ‘We zijn begonnen met het lezen van kinderboeken. Ik liet haar stukjes lezen en daarna gingen we met elkaar in gesprek en stelde ik vragen om te weten of ze alles had begrepen wat ze had gelezen. Dat was een hele leuke, leerzame en gezellige manier om elkaar beter te leren kennen. Noortje woont nu niet meer in de buurt, maar we zien elkaar nog steeds regelmatig.

Dan drinken we koffie, eten we taart of gaan een dagje weg met elkaar.’

Mijn geheugen laat me af en toe in de steek Noortje volgt momenteel weer een cursus Nederlands en gaat stapje voor stapje vooruit. Ze zit in deze cursus tussen allerlei verschillende mensen met een taalachterstand of mensen die kampen met laaggeletterdheid. Noortje: ‘Ik kan goed Nederlands lezen en schrijven, maar praten vind ik nog steeds moeilijk. Mijn geheugen laat me af en toe in de steek, en dan kan ik niet op de juiste woorden komen.

‘Ik ben of ik heb, wat moet ik wanneer gebruiken?’

12 | gemeente Eindhoven

Een vriendin helpt haar regelmatig met de taal en oma Ankie ook. Noortje: ‘Vorige keer was de lerares Nederlands ziek en toen heb ik de les overgenomen. Dat vind ik leuk om te doen.’

Zij is mijn beste kracht

Noortje werkt in een wasserij in Veldhoven. Toen ze de eed moest afleggen en Nederlander werd, was haar baas Rik erbij. Rik en Ruud (de baas bij haar vorige werkplek) waren een soort werkvaders voor haar. Zij hebben haar heel veel Contact met mijn familie geholpen. Noortje is heel erg blij met haar werk, en ‘Ik heb gelukkig goed contact met mijn zus en broer. Mijn iedereen is gek op haar. En dat komt zeker niet alleen zus woont in Frankrijk en mijn broer in Armenië. Ik stuur omdat zij altijd iets lekkers voor haar collega’s meeneemt. hen regelmatig geld of kleren. Ik wil heel graag dat het Ze heeft oog voor anderen en haar baas vertelde oma Ankie goed met ze gaat. Ik heb vijftien jaar geen contact met ze dat Noortje een van zijn beste krachten is. Mensen komen gehad. Nu kunnen we gelukkig met elkaar praten via de naar haar toe voor steun en warmte, maar als zij zich niet telefoon of Skype. We zijn elkaar weer op het spoor gekomen goed voelt, dan wordt ze wel eens kriegel van die mensen via de Russische variant van Facebook, maar niet iedereen om haar heen. wil vindbaar zijn via dat medium. Ook ik wil dat liever niet, maar het zorgt er wel voor dat ik oude vrienden kan Ik hou van Nederland, maar mis mijn eigen terugvinden.’ land nog elke dag

Taarten bakken zoals vroeger ‘Ik hou van koken en bakken en kook eigenlijk nog steeds in de stijl van mijn eigen land. Ik meng Armeense recepten met Russische recepten. Oma Ankie is dol op Russische Borscht. Ik bak nog steeds taarten op de manier die ik van mijn moeder en oma heb geleerd. Mijn lievelingsgerecht?

Dat is ‘Br(an’, gevuld schaap met bulgur.’

‘Ik had geen documenten en geen status. Ik ben alles kwijtgeraakt toen ik mijn land ontvluchtte. Ik had eerst een tijdelijke verblijfsvergunning, maar dat betekent nog niets.

Nu weet ik dat ik hier kan blijven en dat geeft me rust.

Ik hou van Nederland, maar mis mijn eigen land nog elke dag. Mijn echte naam is Noene, maar ik wil graag dat je me Noortje noemt. Ik heb een nieuw leven gekregen hier in Nederland en daar hoort een nieuwe Nederlandse naam bij.

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 13

Huis muis thuis!

Mijn beste vriendin is Merel. Zij komt uit Turkije en heeft een ander geloof dan ik. Maar weet je, we zien elkaar als gelijken en houden van elkaar. Er is werkelijk geen verschil tussen mij en Merel.’

Zilverpoetsen bij oma Ankie Toen de man van oma Ankie erg ziek was wilde oma Ankie haar sociale leven opgeven voor hem. Haar huisarts stak daar een stokje voor. In die periode is Noortje vaak langsgekomen en poetste het zilver zodat oma Ankie gewoon door kon gaan met repeteren en zingen.

We bladeren door een oud fotoboek en zien krantenartikelen over de uitvoeringen van toen. Noortje: ‘Ik hou van oude foto’s en het leven van toen. De mensen dragen nu kleren met scheuren erin en steeds meer mensen hebben tatoeages. Dat vind ik niet prettig. Dat doet me denken aan de mensen die in de gevangenis hebben gezeten en vol tattoos zitten. Ik heb een collega die ook veel tattoos heeft.

Die vind ik een beetje eng, terwijl hij heel erg aardig is.

Ik hou van de oude tijd, toen was de kwaliteit van de spullen ook veel beter dan nu. Thuis hadden we een koelkast van 35 jaar!’

14 | gemeente Eindhoven

‘De wereld is veranderd, vroeger was er geen oorlog, iedereen woonde bij en naast elkaar.’

Ik word dit jaar Sara ‘Ik ben heel blij met mijn werk, een leven zonder de werkplaats kan ik me niet voorstellen. Dit jaar word ik 50 en mijn collega’s hebben het nu al over een pop die dan voor de deur gezet wordt. Ze zeggen steeds ‘straks hebben we een Sara in huis.’ Ik wil het eigenlijk niet steeds horen, maar het is echt waar. De tijd gaat zo snel.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 15

GEOFF ‘Ik hoef me niet thuis te voelen. Zo ben ik eigenlijk altijd een beetje op reis.’

16 | gemeente Eindhoven

‘Het was 8 september 1986. Buiten was het zo’n 32 graden en er lag een dikke laag oranjeachtige stof over alle auto’s in de stad. Je kon er zo je naam in schrijven. Op mijn werk zag ik aan de buitenkant van het raam een enorme sprinkhaan zitten, in Engeland noemen we die Locust. Het zijn van die beesten die alles in een korte tijd kunnen verslinden wat ze tegenkomen. Ik keek mijn ogen uit. Een paar maanden later, in januari, was het op een gegeven moment -18 graden, dus 50 graden verschil met mijn eerste dagen in Nederland. Wat was dit voor land waar ik was gaan wonen? Was dit normaal?

Het bleek van niet want daarna heb ik nooit meer zulke extreme verschillen meegemaakt en hoorde ik dat het grote beest mee was genomen op de wind uit de Sahara, waar ook die oranjeachtige zandkorrels vandaan kwamen. Op een dag vroeg mijn buurman: ‘Heb je zin om mijn varkens te zien?’ Ik woonde toen in Mierlo en hij had ergens bij de snelweg een stukje land waar hij voor de lol varkens en geiten hield. Is iedere Nederlander zo, ging er toen door me heen, zoals die Russen en hun datsja’s? Het was een bijzondere kennismaking met Nederland moet ik zeggen.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 17

Wonen en werken in het buitenland

Met mijn handen werken

‘Ik kom oorspronkelijk uit Harrow, dat ligt ten noordwesten ‘Ik ben grafisch ontwerper en had voor dit vak gekozen van London en ik kwam naar Nederland voor werk. Ik wilde omdat ik het heel fijn vind om met mijn handen te werken. altijd al in het buitenland werken en ervaren hoe dat zou Voorheen zat mijn vak zo in elkaar, het was een ambacht, zijn. Ik had twee banen aangeboden gekregen, een in maar nu gaat bijna alles digitaal. Je maakt iets achter een Nederland en een in Singapore. Ik werd direct aangenoscherm en een toetsenbord, terwijl iets met je eigen men voor de baan in Nederland en ben niet meer op handen maken echt anders is. Ik mis dat wel en ervaar dat gesprek gegaan voor die baan in Singapore. Ik denk wel het vak me nu veel minder voldoening geeft.’ eens, hoe zou mijn leven eruit hebben gezien als ik daarheen was verhuisd? Ik was toen getrouwd met een Wij maakten ons speelgoed zelf Engelse vrouw, maar na een tijdje ging zij terug naar ‘Bij ons thuis hadden we het niet breed. Ik kom uit een gezin Engeland. Ik bleef. Het werd een nieuw hoofdstuk in en tijd waarin we niets hadden. Wij maakten bijvoorbeeld mijn leven.’ ons speelgoed zelf. Veel kinderen krijgen nu op iedere verjaardag gewoon nieuw speelgoed en als de ouders gescheiden zijn krijgen de kinderen soms twee keer zoveel cadeaus. We zijn de verhoudingen kwijtgeraakt lijkt wel.’

‘Ik kom uit een gezin en tijd waarin wij niets hadden.

Wij maakten bijvoorbeeld ons speelgoed zelf.’

18 | gemeente Eindhoven

Nederland leren kennen ‘Ik heb geprobeerd om zoveel mogelijk te integreren in Nederland. Ik koos er niet voor om naar bijeenkomsten van expats te gaan en Engels te praten. Ik wilde Nederland en natuurlijk ook het Nederlands leren kennen. Ik zit al vijftien jaar in een boekenclub, dat vind ik leuk. Maar mannen lezen niet lijkt wel, want in onze boekenclub zitten alleen maar jonge vrouwen.’

Nooit meer terug ‘Er was in eerste instantie totaal geen aanleiding om Nederlander te worden. Maar ik weet niet hoe het straks allemaal zal gaan met de Brexit. Daar maak ik me zorgen over en ik wil geen gedoe hebben door dat politieke economische verhaal. Ik ben Engels, maar ik zal nooit meer in Engeland kunnen wonen.

Al binnen een maand wist ik dat ik nooit meer terug zou gaan. Je kunt in eerste instantie niet aan mij zien dat ik hier niet vandaan kom. Pas als we in gesprek gaan, hoor je mijn accent.’

De ceremonie was een formaliteit ‘Het moment dat ik de eed moest afleggen en de Nederlandse nationaliteit kreeg, viel me een beetje tegen. Ik dacht dat we dat met een aantal mensen tegelijk zouden doen en op die manier een soort samen gevoel zouden ervaren. Maar de ceremonie was een formaliteit. Ik stak mijn hand op en gaf daarna de ambtenaar een hand. That’s it.’

Ervaringen uit je kindertijd maken indruk ‘‘Als je wordt geboren en opgroeit als kind maak je van alles mee. Die ervaringen bepalen wie je bent en wie je wordt. Ik ben Engels en ik woon graag in

‘En je weet het hé, een boekenkast geeft een indruk van de mensen die in het huis wonen.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 19

‘Denk je nou echt dat wij elke zondag aan de high tea zitten?’

Nederland. Ik vind de mensen aardig maar ik ben en blijf Engels. Nu ben ik daarnaast ook Nederlands. Ik moet nog wel aan het idee wennen want feitelijk is er niets veranderd aan mijn verhaal, wat ik heb beleefd en hoe ik naar de wereld kijk.

Het gaat allemaal over gevoel en ik vind het best moeilijk om dat in woorden uit te leggen. Misschien kan ik het vergelijken met het volgende. Je bent Limburger en gaat in Groningen wonen, dan blijf je je altijd Limburger voelen, toch?’

‘Is iedere Nederlander zo?’

Altijd maar die kaas ‘Nederlandse mensen willen altijd overal kaas bij eten. Daar kan ik me over verbazen. Maar zowel Engeland als Nederland hebben geen keuken vind ik.

Ben je ooit Nederlands of Brits gaan eten?

In Engeland eet je Indiaas, net als het Surinaamse en Indonesische eten hier in Nederland. Dat is Nederlandse cultuur geworden. En zeg nou zelf, dat is toch ook veel lekkerder?’

20 | gemeente Eindhoven

Een Rolls Royce in de straat

tegenkomen. Thuis zit ik graag bij de boekenkast of op de bank bij de kast met de handgemaakte theepotten. Ik hou van keramiek. En je weet het hé, een boekenkast geeft een indruk van de mensen die in het huis wonen. Dus bij ons zie je veel romans, fotografie- en kunstboeken.’

‘Als ik aan Engeland denk dan denk ik aan high tea’, zeg ik.

Geoff moet lachen: ‘Denk je nou echt dat wij elke zondag aan de high tea zitten? Dat zijn romantische ideeën. Ik ben opgegroeid in een groot gezin. Wij hadden thuis één pan, daar ging vet in, en daar werd alles in gekookt. High teaën Grote uitdaging deden de mensen in andere wijken en natuurlijk de ‘Toen ik hier kwam sprak ik natuurlijk geen Nederlands toeristen. Je ziet wel dat de mensen nu meer geld te maar daar ben ik direct mee begonnen. Binnen zes besteden hebben en veel vaker naar een restaurant gaan.

Je kunt kiezen uit vijftien Italiaanse restaurants en weet ik maanden had ik het redelijk onder de knie. Maar in de winkel en op mijn werk switchten zoveel mensen direct hoeveel andere smaken van de hele wereld. Bij ons in de straat had niemand een auto. Maar er woonde wel een man over naar het Engels als ze merkten dat ik naar woorden die privéchauffeur was en die altijd de Rolls Royce van zijn zocht. ‘Wij zijn, wij hebben’, wanneer gebruik je wat? baas mee naar huis nam. Wow dat was wat hoor in die tijd!’ Dus het was een grote uitdaging om echt goed Nederlands te leren spreken. Best grappig eigenlijk, want als ik Nederlands spreek dan gebruik ik mijn moedertaal niet, Fotografie en moderne kunst ‘Mijn favoriete plek in Eindhoven? Die heb ik niet echt. Maar en Nederlandse mensen gebruiken hun moedertaal niet als zij Engels spreken. Ik voel me nog steeds Engels en ook als ik het moet zeggen dan kies ik voor Natlab. Ik vind dat nog steeds een vreemdeling in de stad. Dat vind ik fijn.

Eindhoven niet zoveel mooie plekken heeft. Kijk naar Den Dat gevoel wil ik houden. Ik hoef me niet thuis te voelen.

Bosch, dat is echt een prachtige stad vol oude historische Zo ben ik eigenlijk altijd een beetje op reis.’ gebouwen. Daar hou ik van. Ik ga graag naar musea. Ben veel in Museum De Pont in Tilburg te vinden en ben een liefhebber van fotografie en moderne kunst. Oude foto’s zijn prachtig. In Natlab ga ik graag naar buitenlandse films, je zult me niet snel bij een Hollywood film in de Pathé

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 21

MAGDALENA ‘18 Jaar geleden kwam ik voor het eerst naar Nederland. Ik trad in de voetsporen van mijn moeder die als seizoenarbeider naar Nederland kwam om te werken. Ik kan me niet zoveel herinneren van de verhalen van mijn moeder van die tijd, ze vertelde er niet zoveel over. Op een dag ben ik samen met mijn tante naar Nederland gegaan om te werken. En ik ben hier uiteindelijk gebleven. Je weet hoe dingen soms gaan in het leven.’

‘Als seizoenarbeider kon je in drie maanden heel veel geld verdienen, veel meer dan in Polen. Maar denk niet dat dat gemakkelijk was. We moesten heel hard werken, soms wel 11 uur op een dag. Er was geen sprake van goede arbeidsomstandigheden, maar het bracht geld op, en daar deden we het voor.’

‘Van mijn oude vrienden van vroeger woont niemand meer in Polen.’

22 | gemeente Eindhoven

‘Ik trad in de voetsporen van mijn moeder.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 23

Het blijft wel mijn moederland winkels en zelfs een Student Hotel. Toen mijn moeder en ik ‘Ik kom uit een heel arm deel van Polen, Podkarpackie. iets te eten wilden bestellen, zag ik alleen maar fancy Dat is tegen de grens van de Oekraïne. De natuur is daar gerechten op de kaart staan. Ik begrijp dat wel, en ik ben prachtig, met allemaal kleine dorpjes, maar het is er ook blij dat er nu veel toeristen naar Polen komen. Maar ik mis heel arm. Er zijn veel boeren die hun gewassen op de wel het pure, oorspronkelijke van mijn moederland. Maar markt verkopen. Er is weinig werkgelegenheid en niet veel misschien heb je dat wel in alle landen. In Spanje eet je perspectief voor de toekomst. Het levensritme van de ook geen authentieke Spaanse gerechten meer toch?’ mensen is eenvoudig. Ze staan vroeg op, zijn om zes uur al op de markt en gaan dan het eten koken.

Het leven is puur, eenvoudig en hard. Al mijn vrienden van vroeger zijn daar weggegaan en wonen nu op verschillende plekken in Europa. Momenteel komen veel Russen en Oekraïners naar Polen en hun studie wordt betaald.

Ik hoop echt dat de nieuwe generatie iets kan betekenen voor het land. Want ook al voel ik me geen Poolse meer, en heb ik er geen binding meer mee, het blijft wel mijn Ik wilde de wereld verkennen moederland.’

‘Nee, ik heb me nooit echt thuis gevoeld in Polen. Ik wilde graag meer vrijheid, mijn eigen mening kunnen uiten en Waar zijn de duiven gebleven? de wereld verkennen. Ik heb in Aarle Rixtel gewoond en ‘Onlangs was ik in Krakau en herkende de stad bijna niet daarna een tijdje in Amsterdam. Daar was het te druk voor meer. Op het marktplein waren allemaal restaurantjes me. Ik ben blij dat ik naar Eindhoven ben gekomen. gekomen en de man die vroeger het duivenvoer verkocht, Hier leerde ik steeds meer mensen kennen en nu heb ik zag ik niet meer. De duiven waren vroeger het symbool van een fijne vaste vriendenkring. Ik heb twee kinderen, een Krakau. Het is een hippe stad geworden, met mooie dochter van 9 en een zoon van 15 jaar.’

‘Op de menukaart stonden allerlei fancy gerechten die ik niet kende.’

24 | gemeente Eindhoven

Je bent elkaars gelijke ‘In Nederland is alles goed geregeld en als je wilt kun je veel hulp krijgen. Instanties willen je helpen, maar je moet er wel om vragen, zelf het initiatief nemen.

In Polen gaat alles nog zoals vroeger. Je kijkt tegen een ambtenaar op en je moet hem of haar gehoorzamen. Hier kun je gewoon een goed gesprek voeren en staan ze eerder naast je dan boven je. Dat vind ik fijn. In Polen zeggen we, ‘Je land is waar je je jas ophangt.’

‘Je land is waar je je jas ophangt.’

Nooit te oud om te leren ‘De afgelopen jaren heb ik mezelf weer uitgedaagd en ben begonnen aan de opleiding tot verzorgende in de gezondheidszorg. Na de geboorte van de kinderen was ik vooral bezig met het gezin en het huishouden. Nu ze ouder zijn, voel ik weer de behoefte om verder te gaan.

Ik werk momenteel als verzorgende in de 24-uurs zorg bij Sint Anna in Eindhoven en ga een dag per week naar school. Ik volg lessen op niveau 3 op het Summa College. Ik moest wel even wennen. Ik had nog niet zo vaak met een computer gewerkt en ik zat in de schoolbanken tussen allemaal veel jongere

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 25

‘Ik hoop echt dat de nieuwe generatie goed voor het land zal zorgen.’

mensen. Het is hard werken, naast mijn baan en mijn gezin, Eindhoven is hectischer geworden maar ik heb het ervoor over. In deze branche zal altijd werk ‘Toen ik hier kwam wonen, was het een stuk rustiger. blijven en je bent nooit te oud om te leren toch?’

En ik merk ook dat er steeds meer regels komen. Vroeger kon je gewoon roken in de kroeg en straks mag dat ook Mijn tweede moeder niet meer op het terras. Dat vind ik jammer, al die regels.

‘Een aantal jaar geleden ontmoette ik Bożena, een Is dat nodig?’

Poolse vrouw waar ik direct een hele fijne klik mee had.

Wat hebben wij veel gepraat samen en wat voel ik me goed Goed in je vel zitten bij haar. Zij is als een tweede moeder voor me waar ik altijd ‘Ik heb een vriend en wij zijn niet getrouwd. Ik zie daar de bij kan aankloppen. Het was ook heel fijn dat ik haar kon meerwaarde niet van en krijg er zelfs een opgesloten helpen met de Nederlandse taal en het vinden van een gevoel van. Dan is het leven klaar en gedaan. Ik denk niet woning. Samen met haar en nog drie andere Poolse dat het nodig is om alles maar te willen vastleggen. Ik ben vrienden vieren wij kerst, verjaardagen en andere feesten. ook niet zo’n planner. Ik kijk wel hoe dingen lopen, wat er Dan koken we af en toe echte Poolse gerechten. Maar weet op mij afkomt en hoe ik daarop reageer. Als je iets wilt je, voor die authentieke gerechten heb je tijd nodig, veel plannen en het mislukt, dan veroorzaakt dat alleen maar tijd. En ik heb nu niet zoveel tijd. Ik heb een druk leven. teleurstellingen. Laat mij maar leven in het moment. Ik doe Typische Poolse gerechten bevatten veel gekruid vlees, en genoeg, heb mijn werk, ga naar school en ben trots op mijn ik ben niet meer zo’n vleeseter.’ twee kinderen. Ik vind het belangrijk dat zij goed in hun vel zitten en dat zij iets doen waar ze blij van worden. Ik ken genoeg mensen die veel geld hebben en die hun kinderen pushen in een bepaalde richting. Die ouders zijn niet blij en hun kinderen ook niet. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?

Ik heb liever dat mijn dochter kapster wordt en daar super gelukkig mee is dan dat zij heel hard gaat leren voor iets

‘Amsterdam was veel te druk voor me, Eindhoven past beter bij me.’

26 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 27

waar werk in is en wat een bepaalde status met zich meebrengt. Als ouder moet je begrip hebben voor je kinderen. Als jij niet goed in je vel zit dan heeft dat invloed op alles.’

‘Nee, ik heb me nooit echt thuis gevoeld in Polen.’

Welkom voelen ‘Ik heb geen moment het gevoel gehad dat ik niet welkom was in Nederland. Ik denk dat het heel belangrijk is dat je kiest voor een plek waar je je goed voelt. Voor mij was dat hier in Nederland. Als ik terug zou moeten dan zou ik enorme heimwee hebben. Hier heb ik mijn leven opgebouwd en voel ik me goed.

‘Ik kon met mijn Poolse nationaliteit alles doen hier in Nederland, maar nu ben ik van al het geregel bij de ambassade af. Hoewel het nog best een klus was om alles goed te regelen voor de Nederlandse nationaliteit van mijn dochter. Ik ben veel in de ambassade in Den Haag geweest en het kostte veel geld om alles goed voor elkaar te krijgen.

Gelukkig is nu alles geregeld. Ik voel me hier thuis.’

28 | gemeente Eindhoven

‘Ik voel in Nederland veel meer de vrijheid om mijn eigen dingen te doen.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 29

‘Wat me nog meer opviel toen ik net in Nederland was? Al die fietsers.’

Oksana en Sergiy Op een snikhete dag in juli spreken we elkaar. De ramen van het appartement in het hartje van Eindhoven staan wagenwijd open en de klokken van de Catharina kerk horen we op de achtergrond.

Ze vermengen zich met de geluiden van krijsende meeuwen en joelende mensen.

We kwamen elkaar hier tegen Sergiy en Oksana hebben elkaar in Eindhoven ontmoet. Tussen de geboorteplaatsen van het stel zit 1500 km, en het is zeer onwaarschijnlijk dat ze elkaar in Oekraïne zouden zijn tegengekomen.

Maar soms moet het ook anders lopen en kom je de liefde van je leven tegen in een ander land.

Oksana is geboren in Lviv. Dat is een mooie oude stad uit 1200 die onder het Oostenrijkse bewind werd gesticht in het westen van de Oekraïne. Sergiy komt uit Dnipropetrovsk en die stad heet nu Dnipro. Sergiy: ‘Veel steden hebben Russische namen en stonden vol met standbeelden van Lenin.

Een jaar geleden zijn ze begonnen met het weghalen van al die beelden en het geven van nieuwe namen aan verschillende steden. Er wordt van alles gedaan om de eigenheid en de onafhankelijkheid te onderstrepen. In het westen van de Oekraïne was dat al eerder het geval.’

30 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 31

Naar Nederland Sergiy kwam op 29 juli 2010 naar Nederland om te studeren. Hij kreeg een scholarship bij de TU/e en deed daarna de master Systems and Control. Hij koos voor Nederland en Eindhoven omdat het een hightech en goed ontwikkelde omgeving is. Sergiy vertelt: ‘In Nederland praten de mensen veel meer dan in mijn geboorteland.

Je kunt dus gemakkelijker dingen te weten komen en nieuwe mensen leren kennen. Vrienden maken is moeilijker. De meeste Nederlanders hebben al langdurige vriendschappen met mensen van de lagere en middelbare school en om dan de beste vriend van iemand te worden is niet gemakkelijk.’

al helemaal geen gedag. Mensen zijn meer op zichzelf.

Dat is de erfenis van het Sovjetregime. Het was niet toegestaan dat de mensen bij elkaar kwamen en wellicht iets zouden bekokstoven. Hier zijn de mensen over het algemeen aardig en behulpzaam.’

‘We denken veel meer out of the box, zijn rustiger geworden en hebben veel meer zelfvertrouwen gekregen.’

Individueel versus samen

Aardig en behulpzaam Oksana: ‘We waren laatst in de Albert Heijn en bij het inpakken van onze boodschappen was het vlees uit de tas gevallen. Toen we naar buiten liepen kwam een oude man achter ons aan die het vlees naar ons toebracht.’

Sergiy: ‘Bij de supermarkt staat bewaking en die zegt je gewoon gedag en houdt ook nog eens de deur voor je open. Dat kom je niet zo vaak tegen in de Oekraïne.

Daar klapt de deur gewoon tegen je gezicht aan en denken de mensen veel minder aan elkaar. Ze zeggen je

32 | gemeente Eindhoven

Er is ook iets soortgelijks te zien in het onderwijs.

‘In Nederland worden kinderen en studenten gestimuleerd om samen te werken en krijgen ze vaak groepsopdrachten.

In de Oekraïne krijgt iedereen individuele opdrachten.

Daar moet je het echt alleen doen. Het ontwikkelingsniveau van de kinderen in een klas is vaak ook enorm verschillend. Iedereen zit bij elkaar in de klas, welke richting je ook hebt gekozen en iedereen weet welke cijfers je hebt gehaald. Als je slechte cijfers hebt dan word je in the picture gezet en vaak uitgelachen. Dat resulteert in

veel onzekere leerlingen en een onveilig gevoel.

Je moet je continue bewijzen.’

‘In de Oekraïne zijn de mensen meer op zichzelf.’

Snel contact met andere internationals

prettiger als mensen mij daarover vragen stellen, in plaats Oksana kwam aan het einde van 2010 naar van direct conclusies te trekken. Ik hoor hetzelfde verhaal Eindhoven voor de post master Engineering. Ze had twee ook van andere vrouwen. Nederlands leren in Eindhoven opties: Amerika en Nederland. Maar Amerika was te ver gaat niet zo gemakkelijk. Iedereen schakelt snel over weg van haar familie, dus focuste zij op Nederland. Ze ging naar Engels, maar eigenlijk helpen ze je daar niet mee.’ als trainee werken bij de TU/e en deed opdrachten voor ‘Wij willen Nederlands leren zeggen ze tegelijk.’ Oksana: verschillende bedrijven. Oksana kende al een paar studen- ‘Ik spreek nu vijf talen: Oekraïens, Russisch, Pools, Engels ten van de universiteit in Oekraïne waar ze had gestudeerd. en Nederlands. Ja, ik hou van taal.’

Dat was gezellig en een fijn begin van haar verblijf in Nederland. Ook zij heeft in de eerste periode veel nieuwe Nieuwe stap in ons leven mensen leren kennen. Oksana: Als international in een Oksana en Sergiy verhuizen binnenkort naar Amsterdam nieuwe stad, maak je snel contact met andere internatioom wat dichterbij het werk van Oksana te kunnen wonen. nals. Je zit in hetzelfde schuitje, begrijpt elkaar en dat Na een intensieve periode met hun eigen bedrijf hebben ze schept direct een band. Het was een spannende en goede besloten om daarmee te stoppen en een baan te zoeken. periode in mijn leven.’

Sergiy: ‘Wij hebben samen een uitzendbureau gerund waar we technische mensen bemiddelden voor verschillende Heb jij een Nederlandse man? bedrijven. Dat was heel leuk, maar we zaten ook veel Oksana: ’Als ik vertel dat ik uit de Oekraïne kom, krijg ik dagen thuis achter de computer, en misten het contact bijna altijd de vraag of ik een Nederlandse man heb. Dat met andere mensen.’ Oksana: ’Ik krijg energie als ik naar vind ik niet zo prettig. Waarom denken de mensen zo en buiten ga en veel mensen ontmoet. Wij zaten 24/7 bij gaan ze uit van het stereotype plaatje? Ik vind het veel elkaar.

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 33

‘Wij zijn dankbaar dat we hier in Nederland konden studeren. We hebben de kans gekregen en gepakt. En daar willen we graag ook anderen mee inspireren.’

Dat ging gelukkig goed maar nu is het tijd voor een volgende stap in ons leven. We willen ons blijven ontwikkelen. Als ik nu naar mijn werk ga, dan merk ik dat ik Sergiy mis. Het is echt even wennen.’

‘Hoe mooi zou het zijn als er een uitwisseling zou zijn tussen kinderen uit de Oekraïne en Nederland.’

Vanuit Nederland kan ik nu mensen helpen bij hun ontwikkeling. In Nederland heb je veel meer mogelijkheden dan in de Oekraïne. Daar zijn de salarissen een stuk lager en de huizenprijzen enorm hoog. Veel mensen wonen daarom bij hun ouders. Daar heb je niet echt een eigen leven.

Hier kun veel gemakkelijker je eigen identiteit ontwikkelen.

Geld is natuurlijk heel fijn maar het is voor ons geen drijfveer. Wij willen graag werken om te leven en niet leven om te werken. In 2016 zijn we op dezelfde dag Nederlander geworden. Toen we de eed aflegden was dat wel een speciaal moment. We hebben daarna thuis champagne gedronken.’

De kracht van positieve mensen ‘We hebben gemerkt hoe belangrijk het is om mensen om ons heen te hebben die ons supporten en blij voor ons zijn als iets goed gaat. Mensen die klagen kosten energie. Dat willen we zoveel mogelijk vermijden.’

Niet mooier, wel fijner Oksana: ‘Ik had een visum en kon met mijn Oekraïense paspoort niet overal vrij naartoe reizen. We wilden graag in Nederland blijven wonen. Het is hier niet mooier dan in ons moederland maar het is hier wel fijner, stabieler en gemakkelijker om samen te werken met anderen.

34 | gemeente Eindhoven

Verschillende soorten stress ‘Het valt me op dat hier in Nederland mensen stress kunnen hebben om kleine dingen. Om waar ze willen gaan eten of wat ze willen aanschaffen. In de Oekraïne zijn de meeste mensen daar niet mee bezig. Die voelen stress omdat ze misschien niet genoeg geld hebben om eten te kunnen kopen en hun huur te kunnen betalen. Wij zijn dankbaar dat we hier in Nederland konden studeren. We hebben de kans gekregen en gepakt. En daar willen we graag ook anderen mee inspireren’, vertelt Sergiy.

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 35

‘Het is hier niet mooier dan in ons moederland, maar het is hier fijner, stabieler en gemakkelijker om samen te werken met anderen.’

wordt door een vrouw?’ Sergiy:’ Ik was op een avond in een club aan het dansen toen een vrouw avances naar me maakte en met me wilde dansen. Daar had ik geen behoefte aan.

Wat doe je als je ongewenst gezoend wordt door een vrouw?

Wat doe je als je door een vrouw op je kont wordt geslagen en je daar totaal niet op zit te wachten? Ga je dan naar de politie?

In de Oekraïne gaat dat echt anders en is de man altijd de Is de stemwijzer te vertrouwen? eerste die op de vrouw afstapt. Homohuwelijken zijn in de Oksana: ‘Nu we de Nederlandse nationaliteit hebben, mogen Oekraïne niet toegestaan. Natuurlijk zijn er wel homo’s en we ook stemmen. We hebben samen de online test gedaan en lesbiennes maar gaat daar alles in het geheim.’ daar kwam uit op welke partij we konden stemmen. Dat was interessant. We vragen ons wel af of de test de juiste uitkomst Hollandse pot heeft gegeven. Klopt het? We hopen dat we de test en de ‘Wij koken niet volgens de traditionele keuken, maar hebben resultaten kunnen vertrouwen.’ een blend ontwikkeld van allerlei verschillende stijlen. Als het maar gezond en snel is. De Nederlandse pot die vind je niet in Anders dan in de Oekraïne een café. En wat is dat dan? Appeltaart, appelflappen en Oksana: ‘Het valt me op dat veel vrouwen in Nederland zo worstenbroodjes?’ mannelijk zijn. Het lijkt wel alsof de rollen zijn omgedraaid.

En het zijn ook de vrouwen die de mannen mee uit vragen.

Trots op hun ontwikkeling Het is niet slecht, maar dat is echt anders dan in de Oekraïne. ‘We vinden het heel mooi dat zoveel internationals naar Vijftig jaar geleden was het geaccepteerd dat mannen de Eindhoven komen zodat zij zich kunnen ontwikkelen en sterksten waren, nu zijn mannen en vrouwen gelijk. Maar is kansen krijgen die ze in hun moederland nooit zouden kunnen dat wel zo? Want als een man een vrouw benadert kan hij krijgen. Wij zijn de laatste jaren enorm gegroeid. We hebben aangeklaagd worden voor seksuele intimidatie, maar kun je onze soft skills ontwikkeld en daar zijn we heel blij mee. Onze dit ook als man? Ga je naar de politie als je onheus behandeld levensstandaard is beter geworden.

36 | gemeente Eindhoven

We denken veel meer out of the box, zijn rustiger geworden en hebben veel meer zelfvertrouwen gekregen. We hebben nu een goede basis en vanuit die basis kunnen we ons verder ontwikkelen. Nu kunnen we ons richten op dat wat wij echt willen in het leven. Daar heeft onze Nederlandse nationaliteit ons echt mee geholpen. Je mindset verandert als je in Nederland woont. Hoe zou het zijn als de jeugd uit andere landen dit kan ervaren? Hoe het is om succesvol te zijn en een eigen leven te kunnen opbouwen en leiden?

Als je dat kunt ervaren als je jonger bent, dan heeft dat direct invloed op je carrière en de manier waarop je in het leven staat. Hier hebben we geleerd om onze verantwoordelijkheid te nemen, stappen te maken en dingen te doen. Dat is wat wij anderen ook gunnen. Hoe mooi zou het zijn als er een uitwisseling zou zijn tussen kinderen daar en hier. Zodat ze elkaar kunnen ontmoeten en van elkaar kunnen leren als ze jong zijn?’

Barbie girls Jaren geleden was ik met mijn zus in Kiev en bezocht enkele nachtclubs. Wat mij toen opviel was dat alle vrouwen zo prachtig verzorgd en mega slank waren. Alles wat ze droegen paste bij elkaar. De schoentjes, het tasje, de jurk, het kapsel. Alles was perfect. Ze konden alleen niet dansen op die hoge hakken die ze droegen.

Sergiy: ‘Dat zijn de Barbie girls die op zoek zijn naar een rijke man. Als zij een man hebben gevonden krijgen ze al snel kinderen en veranderen compleet.’ Oksana: ‘Als je deze vrouwen vergelijkt met Nederlandse vrouwen van dezelfde leeftijd dan zie je grote verschillen. Nederlandse vrouwen zijn op hun veertigste slanker en verzorgder dan de Barbie girls van dezelfde leeftijd. In Nederland wordt veel meer aandacht besteed aan gezond eten en bewegen dan in de Oekraïne. Het leven draait daar om het verzorgen van de kinderen, schoonmaken en koken. Natuurlijk schets ik hier een zwart-wit plaatje, maar ik weet wel dat me dat enorm opviel toen ik het eerste jaar in Nederland was.’

Wat me nog meer opviel toen ik net in Nederland was?

‘Al die fietsers. Ik ben zelf een echte fietser geworden en nu is dat voor mij heel normaal geworden. Zo gaat dat hè, als je ergens nieuw bent dan vallen andere dingen op dan als je er al een tijdje woont.’

Oksana schrijft een blog over haar leven in Nederland.

Ze schrijft over lifestyle, kleding en wat haar opvalt.

Sergiy maakt de foto’s. Het is een blog in het Engels, www.ognalife.com

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 37

YAWAR ‘Toen ik in 2011 gebeld werd voor een gesprek bij de universiteit van Twente, dacht ik eerst dat het ging om een afstudeerplek in Nieuw-Zeeland. Ik was blij verrast, daar wilde ik heel graag naar toe. Toen ik daarna googelde bij welk land +31 hoorde, zag ik dat het geen Nieuw-Zeeland was, maar Nederland. Ik had echter geen idee waar dat lag…

Ik zocht naar de plaats Twente, want daar was de universiteit gevestigd, maar later bleek het om de universiteit Twente te gaan in Enschede. Dat was mijn eerste kennismaking met Nederland’.

‘Als je in Pakistan bij iemand op bezoek komt is het normaal als je blijft eten. Hier in Nederland krijg je een koekje en daarna gaat de trommel dicht.’

38 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 39

Grote cultuurschok Yawar is geboren in Karachi, een megagrote stad in Pakistan met circa 20 miljoen inwoners. Hij reisde iedere dag twee uur heen en terug om bij de universiteit te komen waar hij studeerde. Aanvankelijk ging Yawar na zijn studie werken, maar hij merkte al snel dat hij meer uitdaging nodig had en verder wilde studeren, het liefst in een ander land. Hij onderzocht de verschillende mogelijkheden en ontdekte dat hij onder andere in Duitsland gratis kon studeren. Yawar: ‘Ik ben toen de Master Microsystem Technology aan de universiteit van Freiburg gaan doen.

Europa was een grote cultuurshock voor me. Alles was anders: de mensen, de cultuur, het eten en natuurlijk de taal. Hoewel de colleges in het Engels waren, spraken veel mensen alleen maar Duits. En die taal kende ik helemaal niet.’

‘Ieder nadeel heeft zijn voordeel’ Ik moet erg lachen als ik hoor hoe Yawar zijn antwoord begint als ik vraag naar de manier waarop hij Duits heeft geleerd. ‘Ieder nadeel heeft zijn voordeel’, antwoordt hij.

Dat is wel een hele Nederlandse manier van het beantwoorden van een vraag, denk ik. Zou hij weten dat deze

40 | gemeente Eindhoven

uitspraak van een beroemde Nederlandse voetballer is?

Yawar: ‘Ik werkte in de kerstvakantie in een hotel in Duitsland waar alleen maar Duits gesproken werd. In het begin sprak ik maar een paar woorden en de rest maakte ik duidelijk met een soort van universele gebarentaal. Elke dag leerde ik er woorden bij en het ging steeds beter. Ik moest wel. Deze periode heeft de toon gezet voor de rest van mijn leven.’

Nederlands kunnen spreken. Daarom volgde ik op de universiteit Twente, Nederlandse lessen.

Maar het is best moeilijk als je het niet elke dag kunt oefenen. Nederlandse mensen zijn hulpvaardig en schakelen snel over op Engels als ik niet zo gemakkelijk uit mijn woorden kom. Maar op de lange termijn is dat niet zo handig want zo leer ik de taal nooit. Dus soms spreek ik met mijn collega’s af dat we alleen Nederlands gaan praten.’

‘Ik heb geen reden nodig om koffie te drinken.’

Groot feest ‘De master in Duitsland rondde ik na twee jaar af, maar ik was nog steeds niet klaar met studeren. Ik wilde verder, nog meer culturen leren kennen en mezelf opnieuw uitdagen. Daarom schreef ik een aantal universiteiten aan zodat ik me nog meer kon verdiepen in mijn vakgebied.

En zo kwam ik dus in Nederland terecht. Studeren in Enschede was een groot feest voor mij. Het is een levendige stad en de mensen zijn heel vriendelijk. Het is een mooie universiteit in een prachtige omgeving.’

Iedereen spreekt Engels ‘Het valt me op dat bijna iedereen hier Engels spreekt, zelfs als je iets bestelt bij de Döner! Maar ik wil heel graag goed

‘Ik werk momenteel als onderzoeker bij BAS Research & Technology. Dit bedrijf maakt sensoren die de status van beton kunnen meten. Ik werk in het lab en op kantoor. ‘Wij zijn bijvoorbeeld betrokken geweest bij het onderzoek naar de kwaliteit van het beton van de ingestorte parkeergarage bij luchthaven Eindhoven. De sensor die wij maken meet de gezondheid van het beton.

Op het oog kan bijvoorbeeld een fundering er goed uitzien, maar als je de status meet krijg je een gedetailleerder beeld, en dat kan echt anders zijn dan je inschatte.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 41

‘Ik hou van de Kruisstraat, daar is een mixed culture.’

42 | gemeente Eindhoven

‘Reizen is heel belangrijk en waardevol.’

Ik was een beetje haar docent

Ad rem

‘Dit is mijn lievelingsplek’, zegt Yawar en wijst naar de twee stoelen op het balkon. Hier drink ik graag mijn koffie en kan ik lekker om mij heen kijken. Ik heb geen reden nodig om koffie te drinken. Mijn vrouw is momenteel in Nederland en zij gaat binnenkort het inburgeringsexamen doen. Ik heb haar met de voorbereidingen geholpen, dus eigenlijk was ik een beetje haar docent’, vertelt Yawar trots.

Ze hebben de afgelopen twee weken elke dag de Nederlandse taal geoefend samen en dat ging best goed. ‘Mijn vrouw is arts en zou graag als arts in Nederland willen werken, maar dat is niet gemakkelijk. Wat ze dan allemaal in de Nederlandse taal moet leren, alle technische en medische termen, daar ben je al snel een paar jaar mee bezig. Het is gemakkelijker als zij in een Engelstalig land zou gaan werken.

We zijn in 2015 in Pakistan in een dorpje in de Himalaya getrouwd. Daar hebben we andere rituelen dan hier. Er waren denk ik 800 gasten Dat is voor onze cultuur heel normaal.’

‘Iedere keer als ik terug naar huis ga, moet ik switchen.

In Pakistan heb je continue mensen om je heen en is alles heel sociaal. Als er iemand langskomt dan heb je altijd eten voor hen. Hier in Nederland maak je een afspraak wanneer je langskomt, en krijg je een koekje bij de koffie en daarna gaat de trommel dicht. In Pakistan krijg je altijd iets te eten als je langskomt. Het is niet te vergelijken met hier.

Mensen vinden me daar heel erg direct. Ja, in Nederland heb ik geleerd om veel meer ad rem te reageren. gelukt om iets te vinden dat bij ons past. We wonen nu in Dat is in mijn thuisland niet gewoon. Dat heb ik geleerd een nieuwbouwhuis vlakbij het station. Het is heel mooi hier in Europa.’ gebouwd en er staat zelfs een soort piramide voor ons huis.

Mixed culture Mijn vrouw dacht eerst dat dat typisch Nederlands was.’

‘In de Kruisstraat kan ik alles kopen, daar moet ik altijd even heen. Mijn vrouw is ook gek op die straat, er gebeurt Ik wil graag de wereld verkennen eigenlijk altijd wel iets daar.

‘Ik wil graag reizen en veel van de wereld zien. Dat gaat We gaan dan koffiedrinken en mensen kijken. Het is een met een Nederlands paspoort veel gemakkelijker dan met mixed culture, en je kunt er Arabisch, Indisch, Chinees en een Pakistaans paspoort. Ik heb ook veel meer kans op Nederlands eten kopen. Mijn lievelingsgerecht? werk nu ik een Nederlands paspoort heb. Ik wil mezelf Dat is Biryani, rijst, vlees en kruiden. Heerlijk!’ graag blijven ontwikkelen. Kennis kun je uit een boekje ‘Ik heb net een nieuwe woning gevonden, in Helmond. halen, maar ik denk dat je het meeste leert als je andere Ik wilde graag in Eindhoven blijven, maar het is me niet culturen zelf ervaart en van het leven leert. Ik vind

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 43

Nederland een mooi land met vriendelijke mensen. Het is hier groen. Ja, ik hou echt van Nederland!’

die komt uit Nepal. Ik zie hem niet zo veel meer omdat ik nu hier woon, maar we hebben nog steeds contact.’

Op excursie in Nederland

De wereld ligt aan mijn voeten

‘Als mijn familie over is dan ga ik altijd met hen naar ‘Er waren geen speciale mensen bij me toen ik de Amsterdam en Giethoorn. Utrecht vind ik ook een hele Nederlandse nationaliteit kreeg, maar ik voel wel dat ik nu gezellige stad. Het is er levendig, er hangt een goede veel meer kansen heb dan daarvoor. Ik ben trots op mijn energie en het is een mooie stad met veel jonge mensen. nieuwe paspoort met een mooie foto van mij erin. Ik schrijf Ik ben ook al een keer met mijn vrouw naar de Keukenhof regelmatig in het Engels voor Eindhoven news en doe dan geweest. Zij houdt van bloemen. Ik wil graag veel bloemen verslag van allerlei evenementen. Ik ben blij met wat ik op ons balkon.’ allemaal doe. De wereld ligt aan mijn voeten.’

Het weekend begint donderdagmiddag ‘Toen ik op kamers woonde in Enschede begon het weekend al op donderdagmiddag. Dan klopten de studenten op mijn deur en vroegen waar ik bleef. We kookten en aten vaak samen en een keer per week maakten we schoon. De rest van de week was het eigenlijk een grote puinhoop. Dat was wel een contrast met de plek waar ik in Duitsland woonde. Daar was het altijd schoon en opgeruimd. In Enschede was ik lid van de Pakistani Association, daar heb ik veel mensen ontmoet. Dus of ik me eenzaam voelde? Niet echt. Mijn beste vriend woont in Duitsland en

44 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 45

PEDRO ‘Waar wil je met mij over praten?’, vraagt Pedro, als we tegenover elkaar zitten in een ruimte van het Inwonersplein. Ik leg het hem uit en krijg een duidelijk antwoord: ‘Ik ben nu achttien jaar in Nederland en wil het eigenlijk niet hebben over de tijd die is geweest.

Het is niet makkelijk voor mij om daarover te praten, ik kijk liever vooruit en leef nu.’

Rust en zekerheid

‘In Angola had ik geen tijd voor een hobby, daar was het oorlog. Daar was iedereen aan het surviven.’

46 | gemeente Eindhoven

‘Nu ik de Nederlandse nationaliteit heb, is alles veel gemakkelijker. Het is zeker een ander gevoel dan toen ik alleen een verblijfsvergunning had. Nederlander zijn geeft rust en zekerheid. Alles in het leven gaat om zekerheid en in het leven is niets zeker. Ja, je wordt geboren en je gaat dood, maar verder…? Als je een verblijfsvergunning hebt en je vergeet hem te verlengen dan zit je direct in de problemen. Dan moet je weer allerlei papieren invullen en een advocaat in de arm nemen. En als je naar het buitenland wilt voor een paar maanden, dan kan dat ook niet.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 47

Het was vreemd om weer terug te zijn ‘Ik heb nog steeds contact met de vrienden die ik hier heb ontmoet maar die allemaal teruggestuurd werden naar hun geboorteland. Ik heb ook nog contact met mijn familie in Angola. Maar weet je, ik heb niet zoveel familie meer.

‘Toen ik drie, vier jaar geleden in Angola terugkwam om alles te regelen voor de aanvraag om Nederlander te worden, was het vreemd om daar te zijn. Ik weet dat het mijn moederland is, maar ik voelde dat niet. Ik voelde me er ook niet echt veilig. Hier kun je gewoon met je telefoon aan je oor op straat lopen, daar is dat niet zo’n goed idee.

Hier word je niet aangevallen, daar meteen.’

‘De wereld draaide verder, vrienden studeerden af, kregen werk en ik stond erbij en keek ernaar.’

Ik hoor hier meer dan daar en dat is niet gek ‘Als ik terugdenk aan toen, dan is dat geen fijne tijd. Ik heb daar veel ellende meegemaakt en hier alleen maar goede dingen. Het was niet makkelijk want ik kwam hier alleen en moest in een compleet nieuw land opnieuw beginnen, de Nederlandse taal leren enzovoort. Maar ik heb veel

48 | gemeente Eindhoven

mensen leren kennen. Ik heb hier een nieuw leven opgebouwd, met nieuwe vrienden en een eigen gezin. Ik heb twee dochters. Ik ben hier als vluchteling gekomen en wist niets van procedures. Ik had geen idee wat mij te wachten stond. Ik wist wel dat ik daar weg wilde. Hier was het anders. Hier was het veilig. Ik had een dak boven mijn hoofd en een bed om te slapen. En daar was ik blij mee.’

Dat was het grootste geluk van de wereld ‘Toen ik mijn verblijfsvergunning kreeg voelde ik me blijer dan ooit. Dat moment was zo bijzonder, dat zal ik nooit meer vergeten. Natuurlijk was ik ook blij toen ik de Nederlandse nationaliteit kreeg. We zijn daarna met het gezin uit eten geweest. Maar het was een ander soort van blijheid, het ging over rust, zekerheid en meer mogelijkheden hebben dan daarvoor.’

De wereld draaide door en ik stond stil ‘Ik heb het idee dat ik tien jaar niets heb kunnen doen.

De wereld draaide verder, vrienden studeerden af, kregen werk en ik stond erbij en keek ernaar. Ik heb niets bereikt ging vaak door me heen, en dat was echt heel vervelend.

Ik ben me daar heel bewust van geweest. Het was een tijd van wachten, veel wachten en gesprekken met advocaten.

‘Alles in het leven gaat om zekerheid en in het leven is niets zeker.’

Langzaamaan werd mijn wereld groter. In die tijd had ik steun aan mijn vrienden, familie, de Zusters van Liefde en Vluchtelingen in de knel. En het geloof gaf me rust.’

‘Ik wil gelukkig en gezond zijn.

Dat is voor mij al een heel groot goed.’

Je moet er zelf iets van maken ‘Nu ik Nederlander ben heb ik veel meer mogelijkheden, maar het betekent niet dat alles vanzelf gaat. Je moet de mogelijkheden pakken en er zelf iets van maken. Ik zou graag willen studeren, maar met een gezin met twee opgroeiende kinderen en de ploegendiensten die ik draai, is dat nu niet mogelijk. Ik wil mijn kinderen naar school kunnen brengen en er kunnen zijn als zij mij nodig hebben.

Ik ben blij met mijn werk. Ik heb net een nieuwe baan op een andere afdeling gekregen en dat voelt als een goede stap in mijn leven.’

je kunt doen na je werk om te kunnen ontspannen. In Angola had ik geen tijd voor een hobby, daar was het oorlog. Daar was iedereen aan het surviven.’

Durf je nog te dromen?

‘Ja, dromen bestaan zeker voor mij en die komen vanzelf.

Ik wil gelukkig en gezond zijn. Dat is voor mij al een heel groot goed. Natuurlijk kan het altijd beter maar weet je, ik heb goede vrienden en familie. Geld maakt je niet altijd gelukkiger. Ik praat hier ook met mijn kinderen over en zeg dan: ‘Jullie zijn hier geboren, jullie hebben de kans om te leren. Pak die kans. Spelen is leuk, maar leren is ook Ik zorg goed voor mezelf belangrijk. Ik moet vroeg opstaan om te gaan werken.

‘Ik vind het belangrijk om te sporten en goed voor mezelf te Wil je meer dan moet je die kans pakken en er zelf iets zorgen. In Nederland moet je een hobby hebben. Iets wat voor doen.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 49

Onder mijn huid Reizen de verhalen van over de wereld Mee in de rugzak Geuren en alle kleuren Zomaar ont-moet in mijn eigen stad Ik voel tranen prikken en warme handen in de mijne En zo leer ik stap voor stap Meer van de mensen Die heel dichtbij en ook iets verderop Wonen Met blikken die soms in de verte kijken En overlopende harten vol goud en gebroken geluk Peinzend pijnlijk hier en daar Wortels van hier en van weleer Vragen geduld en geen tekens Puur aanwezig zijn Voorwaarde voor contact De expansie te willen Groeien Te worden wie je ten diepste kunt zijn 50 | gemeente Eindhoven

De wil om te leven, overleven, door te leven Door willen geven Inkijkjes van fluisterende kleine grote verhalen Het is het begin van iets Wat groter mag groeien Wie ben jij, ik ben hier Mijn verlangen een uitdaging Het park als geduldige uitlaatplek Voor wilde gedachten en flarden dromen Plus Kan ik mij zijn bij jou Voorbij de verwachte antwoorden Verlichten we het verborgene Mogen schuld en schaamte naast puur en passie bestaan Plaatsen we naast de etalage van kennis en Dutch Design De verhalen van de stad Plek om neer te strijken Te wentelen in kussens koffie en voorzichtige gevoelens van huis en thuis Luister maar‌

Linde ten Broek, Soulstories

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 51

‘Mijn visie op de wereld en wat ik prettig vind past veel beter bij de Nederlandse dan bij de Russische cultuur.’

RUSLAN ‘Mijn eerste kennismaking met Nederland? Dat was in Utrecht, in 2005. Ik volgde toen de zomerschool theoretische natuurkunde en werd direct verliefd op de universiteit en de stad. Het niveau van personeel en studenten was hoog. Iedereen was enthousiast en verliefd op natuurkunde. Bovendien was de relatie tussen het personeel en de studenten heel simpel. Zonder onnodige regels hoe je met een professor zou moeten praten, wat je mag vragen en wat niet. Hier was iedereen gewoon een mens die natuurkunde deed. Dit sprak me enorm aan. De stad heeft ook veel indruk op me gemaakt.

De grachten, het groen, de sfeer...’

52 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 53

Thuis in Rusland Een fotonisch kristal is bijzonder kunstmatig materiaal, geïnspireerd op natuurlijke kristallen, en bestaat uit periodieke optische elementen. Je kunt het bijvoorbeeld vergelijken met een blok waarin via een regelmatig patroon, gaatjes geboord zijn. Of met een rij paaltjes die in een regelmatig patroon zijn neergezet. Grafeen is een laagje van grafiet. Hetzelfde spul dat in potloden zit. Als je grafeen onder een microscoop zou bekijken dan zie je dat de atomen de vorm van kippengaas hebben. Elektronen in grafeen gedragen zich alsof ze geen massa hebben en blijven dus altijd bewegen zonder ooit te kunnen stoppen.

Daarom geleidt het elektriciteit extreem goed en heeft het verder veel andere ongebruikelijke eigenschappen. Het is heel dun en mega sterk. Mijn proefschrift gaat over de eigenschappen van licht bij fotonische kristallen met een Dirac spectrum, fotonische kristallen die in sommige aspecten en op onverwachte manieren op grafeen lijken.

‘Ik vind het bijzonder dat ik als theoretisch natuurkundige, gespecialiseerd in licht, nu zelf in dé Lichtstad Eindhoven woon. Ik werk bij Philips Lighting, tegenwoordig beter bekend als Signify.’

54 | gemeente Eindhoven

‘Hier was iedereen gewoon een mens die natuurkunde deed.’

‘Ik was al getrouwd, financieel afhankelijk van mijn ouders en op zoek naar een plek waar ik betaald promotieonderzoek kon doen. Dat kon in Amerika, Canada, Zwitserland, Scandinavië, Duitsland en Nederland. In Rusland kon ik natuurlijk ook onderzoek doen, maar dat wordt niet gezien als een baan en daar word je dan ook niet voor betaald.

Canada en Amerika vonden wij te ver weg van onze familie.

Scandinavië vond mijn vrouw te koud. Het werd dus Nederland.’

wereld te verlaten. Ik heb gedacht aan een baan in de financiële wereld of consultancy, waar veel theoretisch natuurkundigen naar overstappen. Misschien kon ik daar wel meer geld verdienen. Maar ik heb zoveel passie voor mijn vak dat ik theoretisch onderzoek ben blijven doen.

Dat is me heel veel waard.’

Ik ben gespecialiseerd in licht

Ik dacht aan mijn eigen dingen

‘Ik studeerde in 2006 af in Moskou als theoretisch natuurkundige en startte op 1 september van dat jaar als promovendus van Carlo Beenakker aan de universiteit van Leiden.

Ik heb onderzoek gedaan naar grafeen en fotonische kristalen die qua eigenschappen op grafeen lijken.’

‘Ik was een hele sociale jongen en ging na het huiswerk van school eigenlijk altijd direct naar buiten. Ik kon goed leren en hield van wetenschap. Toen ik een jaar of 13 was verloor ik mijn interesse in het leren. Ik bereidde niets meer voor en zat in de lessen eigenlijk alleen maar aan mijn eigen dingen te denken. Ik heb het dan over de jaren ‘90 in Rusland. Dat is een bijzondere tijd waarin veel ouders hun kinderen veel vrijheid gaven.

Ik denk omdat zij het idee hadden dat ze alles verkeerd hadden gedaan. Aan de ene kant heerste er desinteresse en uitzichtloosheid met veel drank, drugsgebruik, criminaliteit enzovoort. Aan de andere kant was er

Ik heb passie voor mijn vak ‘Elke dag ben ik bezig met theoretisch onderzoek. Ik heb zoveel plezier in dit vak. Een aantal jaren geleden heb ik bewust gekozen om hiermee door te gaan. Na mijn promotie heb ik overwogen om dichter bij de werkelijkheid problemen te gaan oplossen en dus de academische

tevens een gevoel van feest aanwezig in de maatschappij.

Ook als een tiener voelde je dit heel duidelijk.’

Keuzes maken ‘Het niets doen heb ik twee jaar volgehouden. Toen vroeg mijn moeder: ‘Ruslan, in je vriendengroep zijn een paar jongens die een professionele opleiding doen, wil jij dat ook?’ Ik kon er geen antwoord op geven, totdat mijn moeder de vraag opnieuw stelde en zei dat ik eens met de juf moest praten. Mijn juf was heel duidelijk: ‘Jij hebt sterke hersenen en het is zonde als je die niet gebruikt.

Met je huidige resultaten kunnen we je helaas niet op school houden. Dus je moet kiezen Ruslan. Wat wil jij?

Omdat we jou al lang kennen kunnen we een uitzondering maken. Als je je examens heel goed doet en belooft dat je je best zult doen, dan kun je blijven en door naar de universiteit.’

‘Toen mijn vrouw de Nederlandse nationaliteit eerder had dan ik, was ik zelfs een beetje jaloers.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 55

In Rusland doe je op je 15e examen. Als je naar de universiteit wilt dan blijf je daarna nog twee jaar op school.

Als je een hogeschool of beroepsopleiding wilt volgen, dan stap je na de examens over naar een andere school.

Mijn droom werd werkelijkheid Ruslan pakte het leren weer op en begon het diep in de materie duiken zelfs ontzettend leuk te vinden. Natuuren wiskunde spraken hem enorm aan en hij wilde het liefst aan de Staatsuniversiteit van Moskou verder studeren.

Dit was meer een droom dan een doel. Je moet pittige entree-examens doen om toegelaten te worden en voor mensen die een gewone school hebben gevolgd, is het bijna onmogelijk om die examens te halen. Hij volgende privélessen en werd aangenomen. Het studeren aan de Staatsuniversiteit van Moskou vond hij geweldig.

Ruslan werd omringd door gelijkgestemde mensen die hem stimuleerden en motiveerden. En zo verruilde Ruslan zijn leven waarin alles kon en niets echt hoefde voor een leven waarin de focus lag op leren en iedere keer weer mindblowing zaken onderzoeken en ontdekken. Fysica werd zijn passie en dat is nog steeds zo.

56 | gemeente Eindhoven

Ik voel me hier thuis

We willen graag blijven

‘Ik heb altijd gedroomd van een land dat helemaal bij mij past. Als ik kijk naar persoonlijke vrijheid, privacy, discussiëren, (politieke) vrijheid van meningsuiting en wat je wel en niet met elkaar bespreekt, past Nederland veel beter bij me. Op een gegeven moment wilde ik een jaar geen druppel alcohol meer drinken. Ik wilde een experiment aangaan met mijn lichaam. Hoe zou het reageren en hoe zou ik me voelen? Als je in Rusland niet drinkt dan hoor je er niet bij en veel mensen kunnen niet tegen die druk. Toen ik naar Nederland kwam had ik bedacht wat ik zou zeggen als mensen mij een drankje zouden aanbieden, of zouden ‘dwingen’ een drankje te drinken. Maar toen ik op stap met allemaal studenten uit verschillende landen, een Fanta bestelde keek niemand raar op. Dat kende ik niet. Ik was gewend aan de sociale en collectieve druk van het drinken. Mijn visie op de wereld en wat ik prettig vind past veel beter bij de Nederlandse dan bij de Russische cultuur. Dat had ik van tevoren nooit kunnen bedenken.’

Toen Ruslan een tijdje in Nederland woonde realiseerde hij zich hoe belangrijk het was om rust te hebben en om in Nederland te blijven. Met die intentie was hij nooit naar Nederland gekomen, maar met de verblijfsvergunning die hij toen had, zou hij binnen één maand het land moeten verlaten in geval van ontslag. Hij had zijn leven hier opgebouwd, zijn kinderen gingen hier naar school, hij had een huis, hypotheek en vrienden. Daarom besloot hij om een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd aan te vragen waar je verschillende toetsen voor moest doen.

Ruslan: ‘Er zaten wel vreemde vragen bij: ‘Wat doe je als twee buren vechten?

De antwoorden waren: 1. Je belt politie, 2. Je probeert ze uit elkaar te halen, 3. Je roept je andere buren om het samen op te lossen.’

Ik weet nog steeds niet wat het juiste antwoord is.

Een andere vraag: ‘Als je buurman overlijdt, wat doe je dan naar zijn familie toe?

1. Je gaat op bezoek, 2. Je stuurt een kaartje of 3. Je doet iets anders.

‘Nederlandse directheid spreekt me aan.’

Terwijl ik me met dit soort gevallen zo goed kan voorstellen dat het dan juist belangrijk is dat je iets doet op een manier die bij jou past.’

Wat hou je over van je eigen cultuur?

‘Ik hou van Russisch eten maar ik kan bijvoorbeeld Borscht niet zelf maken en mijn vrouw houdt er niet van. Het eten bij ons thuis verschilt niet zoveel van het Nederlandse eten Het is gewoon algemeen Europees eten: aardappels, vlees en groenten. Wij spreken thuis Russisch met elkaar en hoorden dat het niet verstandig is om met je kinderen een taal te spreken die je zelf niet helemaal beheerst. Er wordt gezegd dat je dan de fouten en het accent aan je kinderen doorgeeft. Eigenlijk hebben wij Nederlandse kinderen die

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 57

ook Russisch spreken met het accent van Moskou. Onze Ik ben loyaal aan Nederland kinderen gaan twee keer per maand op zondag naar een ‘Wij wilden al langer Nederlander worden, maar dan moet Russischtalige school waar ze de taal en de geschiedenis je afstand doen van je oorspronkelijke paspoort. Stel dat er leren. Als het mogelijk is om nog een taal tot je moedertaal iets gebeurt met een van onze ouders, dan moet je toch te maken, dan moet je dat doen vind ik. Het is een schat direct naar hen toe kunnen gaan zonder gedoe met een die ik mijn kinderen kan schenken: twee moedertalen. visum. Een andere reden waarom we gewacht hebben om Ik hoop echt dat onze kinderen uiteindelijk Tolstoi in de Nederlander te worden is de naamgeving van onze oorspronkelijke taal kunnen lezen.’ kinderen. In Rusland is het zo dat een achternaam zich richt naar het geslacht. Mijn achternaam is Sepkhanov en Iemand die ouder is corrigeer je niet de achternaam van mijn vrouw is Sepkhanova. Wij hebben ‘Het is best grappig want als ik mijn kinderen in het drie dochters die dus allemaal Sepkhanova heten.

Russisch iets vraag over school, dan geven zij antwoord in Volgens de Nederlandse wet moeten de kinderen van het Nederlands. Ik denk dat dat komt doordat de situatie dezelfde ouders, allemaal dezelfde achternamen dragen. in de Nederlandse taal is gebeurd. Interessant dat het zo Maar Sepkhanova als achternaam voor een jongen, dat is werkt he? Als ik Nederlands spreek, word ik af en toe voor een Rus echt onzin. Als ik van tevoren had geweten gecorrigeerd door mijn kinderen. Veel Russen, vooral van dat wij drie dochters zouden krijgen, dan waren we eerder de oudere generatie, zouden zeggen dat je nooit je ouders Nederlander geworden. Toen mijn vrouw de Nederlandse mag corrigeren omdat die ouder zijn en dat je ze moet nationaliteit eerder had dan ik, was ik zelfs een beetje ‘respecteren’ (wat een gek begrip van respect, he?). jaloers.’

Maar dat spreekt mij totaal niet aan. The truth is the strongest. ‘Nog een voorbeeld, in Nederland kun je De emotionele band blijft vrienden zijn met mensen die veel ouder of jonger zijn ‘Als ik een oude Russische film zie of Tolstoi lees, dan word dan jij. In Rusland is dat echt niet normaal en zijn je ik geraakt, maar ik heb niets met de huidige politieke vrienden altijd ongeveer van dezelfde leeftijd als jij.’ toestanden van het land. Als ik mijn oude vrienden spreek

58 | gemeente Eindhoven

‘Ik hoop echt dat onze kinderen uiteindelijk Tolstoi in de oorspronkelijke taal kunnen lezen.’

dan merk ik dat ik veranderd ben. Ik begrijp ze niet altijd, en zij begrijpen mij niet altijd. Veel Russen geloven de kranten en vertrouwen de overheid absoluut niet.

Hier in Nederland zie ik juist het omgekeerde. ‘Ik kan het het beste illustreren aan de hand van een voorbeeld.

Een Russische schrijver van Georgische afkomst Boris Akoenin vertelde laatst in een interview: ‘Rusland wordt verbeeld als twee ballen: een grote witte bal en een kleine zwarte. De grote witte bal is de literatuur, het ballet, Ik mag stemmen de wetenschap, et cetera. De zwarte bal staat onder ‘Ik ben erg geïnteresseerd in politiek. Kunnen stemmen is andere voor de anti homo-wet, de passiviteit van mensen voor mij heel belangrijk ook al weet ik niet altijd op wie. We die niets willen doen tegen onrecht en usurpatie. Die twee kijken geen televisie en krijgen daarom veel minder mee ballen zijn er. Ik hou van de witte en niet van de zwarte.’ van alle politieke partijen. Ik lees wel Nederlands nieuws.’

Daar ben ik het helemaal mee eens.’

Lekker en gezelligheid Thuis in Eindhoven ‘Ik woon sinds 2010 in Eindhoven. Toen ik hier voor het eerst was vond ik het centrum verschrikkelijk vergeleken met Leiden waar ik eerst woonde. Mijn baan is leuk en ik heb een huis met een veel grotere tuin dan toen. Je kunt hier comfortabel wonen, maar wij komen niet vaak in de stad. We hebben allebei een drukke baan en gaan niet zoveel uit. Met de kinderen gaan we naar een speeltuin of we gaan op bezoek bij vrienden.’

‘Een gek woord is ‘lekker’. En ‘gezelligheid’ vind ik een fascinerend woord. Lekker kan betrekking hebben op van alles: zwemmen, slapen, wandelen, eten, werken et cetera.

En ook al bestaat dit woord niet in het Russisch, we begrijpen heel goed de betekenis ervan. Het woord ‘lekker’ klinkt ook lekker voor ons. Dit vind ik bijzonder. Nederlands lijkt veel meer op Russisch dan Engels. Ik weet bijvoorbeeld dat het glas op de tafel staat, dat een fiets tegen de muur staat en dat een boek op de tafel ligt.

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 59

‘Iemand die ouder is corrigeer je niet.’

Hoe werkt dat hier?

‘Laatst was onze koelkast kapot en toen wist ik niet of we onze buren konden vragen of onze spullen bij hen in de koelkast konden. Toen ben ik naar onze Russische buren Maar voor een Engelsman is dat ingewikkelder, staat of ligt verderop in de straat gegaan en daar hebben we een het glas op tafel en staat of ligt de fiets tegen de muur? groot deel van onze spullen in de koelkast kunnen leggen.

‘Ik merk dat ik steeds vaker in het Nederlands denk. Ik voel Daarna ben ik toch naar onze naaste buren gegaan en me steeds meer Nederlands. Toen ik laatst met vrienden kon ook een deel van onze spullen bij hen in de koelkast. twee weken in Duitsland was en we alleen maar Russisch Dat was geen enkel probleem. Soms weet je van tevoren spraken, voelde ik me een Rus net als vroeger. Identiteit niet of iets wel of niet geaccepteerd wordt. Het is dan en de manier van denken wordt voor een groot deel door de gemakkelijker om het te vragen aan mensen met taal bepaald vermoed ik. Ik zag op televisie eens de zoon dezelfde achtergrond. van een oude Russische immigrant, die zei het volgende: ‘When I speak English I am English, when I speak Russian, Een ander voorbeeld: op het werk valt het me op dat er I am Russian’. ‘Eigenlijk voel ik me al lang Nederlander en niet altijd straight wordt gecommuniceerd over hoe de vork (bijna) niet meer Russisch. Ik werk hier, woon hier, betaal in de steel zit. Dan wordt er in een meeting gezegd dat die mijn belastingen hier, mijn kinderen gaan hier naar school man goede en minder goede ideeën had, terwijl hij toch en maken hier kennis met het leven. Wat er in Nederland echt goede en slechte ideeën had. In Rusland communigebeurt en wat er in deze maatschappij speelt interesseert ceert men op het werk veel directer. Je bent je werk niet! me veel meer dan wat er in Rusland speelt. Ik vermoed dat Maar in Nederland zeggen we veel meer dingen openlijk als ik geen familie of vrienden meer in Rusland zou hebben, over elkaar, bijvoorbeeld die is kaal, of jij bent kaal, ik niet meer zou bijhouden wat daar gebeurt.’ of die is dik, of jij bent dik. Dat zullen Russen nooit openlijk over elkaar zeggen. Dit ervaar ik wel als een verschil tussen hier en daar.’

60 | gemeente Eindhoven

Kom je theedrinken?

‘Rusland heeft een echte theecultuur en als je bij elkaar op bezoek komt vraag je ‘Kom je theedrinken?’ Terwijl dat hier ‘Kom je koffiedrinken?’ is. Ik denk dat Russen 50% thee en 50% koffiedrinkers zijn, maar zij zeggen het gewoon op een andere manier.

De Nederlandse directheid spreekt me aan omdat ik, net als veel andere natuurkundigen of wiskundigen, heel moeilijk kan inschatten wat mensen echt bedoelen. Als je hier op visite gaat bij iemand dan kun je vragen of je iets mee kunt brengen en wat dat kan zijn. In Rusland vraag je dat nooit aan elkaar. Als je dat wel doet dan zul je altijd het antwoord ‘niets’ krijgen. Maar diep vanbinnen verwachten ze eigenlijk wel dat je iets meebrengt. We hebben goede contacten met onze buurt. Een keer per jaar is er een buurtfeest en dan ziet iedereen elkaar. Wie je vriend is

‘Ik vind het bijzonder dat ik als theoretisch natuurkundige, gespecialiseerd in licht, nu zelf in dé Lichtstad Eindhoven woon.’

heeft niets te maken met cultuur maar met een klik met mensen en of de kinderen met elkaar kunnen opschieten.

Ik kies mijn vrienden niet uit op hun achtergrond, of cultuur.’

Mooie herinneringen ‘Ik ben geboren in de Sovjet-Unie. Tegenwoordig is dat Rusland. Als kind herinner ik me veel mooie dingen.

Eigenlijk was het verschrikkelijk, maar voor een kind was het wel leuk en ik heb gelukkig de Sovjet-Unie alleen als kind ervaren. Weet je, er woonden negen miljoen mensen in Moskou en ik mocht gewoon alleen buiten spelen toen ik drie jaar oud was. Terwijl mijn ouders af en toe uit het raam keken. Als mijn dochters nu naar hun vriendinnen gaan, bel ik op of ze daar goed zijn aangekomen.

Dat deden wij nooit in Moskou in die tijd. Weet je, sommige dingen waren best goed. De politie liep met lege holsters, zij droegen geen vuurwapens. Er was monopolie van de Partij op alles – dus ook op geweld’, vertelt Ruslan met een grote knipoog. ‘En ook al moest je in de rij staan, het was wel allemaal geregeld voor je. Het spreekt mij niet aan maar een gedeelte van de bevolking vindt het prima zo.

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 61

Daarom zijn er best veel mensen die het oude gevoel van de Sovjet-Unie missen. Ze hadden een baan en geen last van geweld. Mensen hebben altijd naar het westen gekeken en dachten dat democratie economische groei en vrede zou brengen. Maar bij ons werkte dat niet.

De democratie werd ingevoerd en alles werd zoveel slechter. De schrijver Michail Afanasjevitsj Boelgakov beschrijft heel treffend de tragiek van zijn vaderland en persoonlijke leven als monddood gemaakte schrijver in De Meester en Margarita.’

‘Als ik een oude Russische film zie of Tolstoi lees, dan word ik geraakt, maar ik heb niets met de huidige politieke toestanden van het land.’

62 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 63

OY ‘Ik ben geboren in Phang Nge, dat is in het zuiden van Thailand. Misschien ken je het wel, veel mensen gaan erheen. Voor de kust ligt een hoge rots, ook wel bekend als James Bond eiland.’

Er gaat een nieuwe wereld open

‘Ook als ze weten dat je thuis bent, bellen ze van tevoren.

Ik vind dat heel grappig en ook wel een beetje gek.’

64 | gemeente Eindhoven

‘Ik heb milieuwetenschappen gestudeerd en werkte tien jaar in Bangkok in verschillende laboratoria waar ik medicijnen en cosmetica testte. Het is niet gemakkelijk om met mijn opleiding werk te vinden in Nederland. De meeste bedrijven kiezen voor iemand die goed is in zijn vak én in de Nederlandse taal en nemen daarom liever iemand aan die in Nederland geboren is, heb ik gemerkt. Maar het is goed zo. Ik wil iets anders gaan doen.

Ik woon in Nederland, ben Nederlander geworden en moet een nieuw leven opbouwen.

Daarom studeer ik nu in Rotterdam en leer alles over het maken van websites. ICT vind ik leuk, er gaat een nieuwe wereld voor mij open. En mijn man werkt ook in de ICT.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 65

‘Trouwen onder huwelijkse voorwaarden bestaat niet in Thailand. Dat is toch ook niet romantisch?’

ten in restaurants. Het is heel pittig en mijn man vindt het heel erg lekker. Ik kan hier alles kopen bij de toko en ik ken iemand die precies weet hoe je dit gerecht moet maken. In Eindhoven zijn veel Thaise vrouwen, maar ik vind het leuk om contact te hebben met vrouwen van allerlei verschillende culturen.’

Contact met familie Wat nou files ‘Bangkok is een drukke stad. Elke dag moest ik anderhalf uur in de bus zitten om bij mijn werk te komen. Als ik hier mensen hoor praten over files en drukte, moet ik wel een beetje lachen. Files en veel verkeer? Kom maar eens naar Bangkok!’

‘Ik heb elke dag contact met mijn zus via Whats App of Facebook. Dat is fijn. Mijn zus is zeven jaar jonger dan ik. Ik ben net 40 jaar geworden.’

Nederlanders kunnen klagen en luisteren

‘Nederlanders zijn anders dan Thai. Ze luisteren als je een probleem hebt en je kunt er samen over praten. Bij ons is dat anders. Je moet luisteren naar je baas en oudere Elke dag brood met kaas mensen hebben altijd gelijk. Daar heb je respect voor.

‘De liefde bracht mij naar Nederland. Vijf jaar geleden ben Als je het niet eens bent met elkaar, dan kun je dat in ik getrouwd en ik woon nu vier jaar in Eindhoven. De Thailand niet direct uitspreken als iemand ouder is dan jij. mensen hier zijn anders en de cultuur is ook anders dan ik Als je het te direct zegt dan worden ze boos, dat is gewend ben. Mijn man wil elke dag brood met kaas. Dat senioriteit. Ik heb me ook verbaasd over de tv-programma’s eet ik ook wel, maar elke dag? Ik kook vaak Thaise gerechten, en soms pasta of stamppot. Mijn lievelingsge- op primetime. Neem De wereld draait door, daar zitten recht komt uit het zuiden van Thailand, dat is Kur Kling. Als mensen aan tafel en praten over het leven, boeken, toerist zul je dat niet zo snel tegenkomen op de menukaar- artiesten en daar kijken wij dan naar. Ik heb gemerkt dat je

66 | gemeente Eindhoven

veel kunt leren als je luistert en dat je altijd samen nieuwe oplossingen kunt vinden. Dat vind ik leuk aan Nederland, dat is nieuw voor mij. Nederlandse mensen houden ook van klagen, hebben altijd ergens een mening over en willen die vooral ook vertellen. Ze schrijven brieven als ze het ergens niet mee eens zijn. Zo heb je invloed en zeggenschap.

Dat geeft kracht.’

Trots zijn op mezelf ‘Nu ik de Nederlandse nationaliteit heb, voel ik me nog fijner. Met een Nederlands paspoort heb ik het idee dat ik nog meer word geaccepteerd. Door de wet en door de instanties. Ik wil bouwen aan mijn nieuwe toekomst en ben er trots op dat ik een Thaise vrouw ben. Nu wil ik ook trots zijn op mezelf als Nederlandse.’

Eindhoven is een open stad ‘Eindhoven staat open voor veel verschillende culturen en ik kan hier ook goed met Engels terecht.

Iedereen wil met je praten. Ik maak wel eens grapjes over mijn eigen cultuur. ‘Ik ben Thai en zeg hai!’, bijvoorbeeld. Maar ik wil meer weten van mensen.

‘In Nederland is een collega een collega, in Thailand is je collega ook je vriend.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 67

‘Ik ben gelukkig hier en ben blij dat ik op mijn manier anderen kan helpen.’

Ik wil niet alleen gedag zeggen. Ik wil iets kunnen bijdragen.’

Hier heb je een eigen tuin ‘We wonen hier samen met onze kat Snoes. Ik ben dol op katten en spaar allerlei kattenbeeldjes zoals je vast wel kunt zien in ons huis. Het is hier zo lekker rustig. Dat is niet te vergelijken met mijn woning in Bangkok. Hier hebben we een eigen tuin vol bloemen en het park is dichtbij. In Bangkok had ik een balkon. In Nederland gaan mensen tussen de middag op een bankje zitten eten. In Bangkok eten de mensen in de restaurantjes van de supermarkt, want het eten is daar goedkoop. Mijn ritme is nu anders dan daar. Toen stond ik heel vroeg op om naar mijn werk te gaan en kwam ik moe thuis. Na het eten ging ik slapen. Mijn sociale leven had ik met mijn collega’s. In Nederland is een collega een collega, in Thailand is je collega ook je vriend.’

Elke donderdag naar het Taalcafé ‘Elke week ga ik naar het Taalcafé in de bibliotheek.

Ik merk dat mijn Nederlandse taal daardoor beter is geworden. We oefenen met elkaar en ik ontmoet nieuwe leuke mensen waar ik mee kan koffiedrinken

68 | gemeente Eindhoven

‘Ik heb gemerkt dat je veel kunt leren als je luistert.’

en praten. Dit is echt een leuke manier om de taal te leren.

Ik ben ook een tijdje naar Onze Taal gegaan in Vitalis vestiging Parc Gender. Daar leerde ik de Nederlandse taal van een vrouw van 91 jaar! Deze oude mensen hebben de tijd en veel geduld. Zij willen nog graag iets betekenen en aandacht krijgen. Ze zijn nieuwsgierig, willen van alles van je weten en verbeteren al luisterend en pratend je uitspraak. Mooi he?’

De wet uitgelegd ‘Ik ben vrijwilliger bij een groep van tolken en vertalers.

Ik help hen met het maken van de website en doe daar ook de administratie. Ik schrijf artikelen over de Nederlandse wet en de regels die Thaise mensen die in Nederland wonen moeten weten. Ik maak de informatie van de IND en de gemeente toegankelijk voor hen en schrijf onder andere over huwelijken. Zo bestaat trouwen onder huwelijkse voorwaarden niet in Thailand. Dat is toch ook niet romantisch? Veel Thaise vrouwen die hier trouwen kennen de Nederlandse wet niet en weten ook vaak niet welke regels er zijn als je uit elkaar wil gaan. Daar schrijf ik over. Als je het wil lezen moet je wel onze taal kennen, want ik schrijf in Thai op www.vtvtn.nl’

Inburgeren en zo Op dutchthingy.nl schrijft Oy over haar eigen ervaringen met inburgering in Nederland. Ze heeft veel volgers, soms zijn er tweeduizend en af en toe zijn er wel zesduizend mensen die de artikelen lezen. Een van haar artikelen gaat over huiselijk geweld. Dat heeft zij gelukkig zelf nooit meegemaakt. Maar dat is voor veel Thaise vrouwen helaas wel zo. Als dit gebeurt dan weten veel vrouwen niet waar ze terecht kunnen en wat hun rechten zijn. Ze durven er niet over te praten. Oy: ‘Ik hoop dat ik op deze manier iets kan betekenen voor de Thaise vrouwen in Nederland.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 69

Waarom blijven jullie bij de deur hangen?

Op mijn vraag wat hier anders is dan in haar geboorteland antwoordt ze direct: ‘Waarom blijven Nederlanders bij de deur hangen? Ik was voor het eerst mee naar een feestje en we wilden naar huis. Dus ik pakte mijn tas en jas, deed mijn schoenen aan en wilde vertrekken. Maar mijn man bleef wel een half uur lang kletsen bij de deur met zijn vriend. Waarom doen mensen dat? Mijn man zegt dat dat typisch Brabants is. Klopt dat? Ik moest er ook aan wennen dat de familie van mijn man hem opbelde om te vragen of ze langs konden komen. Natuurlijk mag dat!

Ook als ze weten dat je thuis bent, bellen ze van tevoren.

Ik vind dat heel grappig en ook wel een beetje gek.’

man of ik een kat mocht hebben. Daar hebben we nog grapjes over gemaakt, want als dat niet mocht zou ik daar blijven. Ik ben gelukkig hier en ben blij dat ik op mijn manier anderen kan helpen.’

Wat is haar inbreng in het huis?

In het huis van Oy en haar man staat een piano, enkele gitaren en er hangen slingers. Oy: ‘Mijn man is net jarig geweest en dat hebben we gevierd. In Thailand vier je je verjaardag alleen als je klein bent en als je 60 jaar wordt.

Mijn man is muzikaal, ik niet hoor! De naaimachine is van mij. Dat wil ik graag leren. Wat nog meer mijn inbreng in ons huis is? De boeken, de kattenbeeldjes natuurlijk en Snoes. Toen ik naar Nederland kwam vroeg ik aan mijn

70 | gemeente Eindhoven

‘Ik wil niet alleen gedag zeggen, ik wil iets kunnen bijdragen.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 71

‘Je moet blijven praten, alle emoties die zich in je hebben opgestapeld moeten eruit.’

LANDRY Landry woont sinds november 1999 in Nederland. Hij is geboren in Congo en vluchtte zijn land uit om veiligheid te vinden. Er woedde een heftige oorlog in Congo. Heel veel mensen zijn toen vermoord.

Heb je tijd voor mijn story? Het is een lang verhaal Ik bel aan bij Landry en een man op blote voeten doet open. Naast hem een hond die mij vrolijk kwispelend begroet en die ook tijdens het gesprek het liefst bij ons blijft. We gaan aan de eettafel zitten en drinken thee. ‘Mijn verhaal is lang’, zegt Landry, ‘Heb je de tijd?’

‘Ik kwam in november 1999 in Nederland en ben in 2018 Nederlander geworden. Het waren achttien lange, zware jaren. Ik heb al die tijd in onzekerheid geleefd en op veel plekken en in verschillende steden gewoond. Een leven zonder status, illegaal zijn, is afschuwelijk. En eerlijk gezegd kan ik nog steeds niet blij zijn met mijn huidige situatie. Het voelt alsof ik iets heb gedaan wat verkeerd is. Je ziet niets aan me, maar vanbinnen ben ik kapot.’

72 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 73

Van plek naar plek

Mijn familie kwam ook naar Nederland

Asiel aanvraag afgewezen

‘Mijn eerste kennismaking met Nederland was het AZC in Rijsbergen, vlakbij Breda. Ik weet nog goed dat ik de bus moest nemen en daarna nog twee kilometer moest lopen om daar te komen. Ik vond het vreselijk dat ik achterdochtig werd aangekeken, terwijl ik hier kwam om hulp te vragen. De mannen werden gescheiden van de vrouwen en kinderen, ik moest me tot mijn onderbroek toe uitkleden en werd gefouilleerd. Om 6 of 7 uur moesten we allemaal ons bed uit en kregen we een appel en chocolademelk.

Maar dat eten kende ik helemaal niet en toch moest ik het opeten.

Dagenlang moest ik wachten, want misschien kwam er wel een officier van justitie langs die mijn verhaal zou willen horen. En zo ging dat elke dag opnieuw. Het was een gevangenisregime. Alsof ik al niet genoeg ellende had meegemaakt in mijn eigen land. Ik verhuisde daarna naar een plek vlakbij Oss. Dat was in the middle of nowhere.

We sliepen in een tent, in een soort ziekenhuis stapelbed.

Als iedereen in bed lag, mocht er niet meer gepraat worden. Toen ik daar een week was, hoorde ik dat ik iets langer moest wachten. Ik had geen idee wat dat betekende, maar het was in ieder geval iets.’

‘Ik heb vervolgens in Oisterwijk, Amsterdam, Haarlem, Almere en Bergen op Zoom gewoond. In Amsterdam woonde ik vlakbij het Olympisch Stadion in een soort gemoderniseerde tent met vier personen. Toen dat kamp weg moest ging ik naar Haarlem. Elke woensdag kwam de politie en de IND en kreeg iedereen zakgeld en een stempel. Dat was om te controleren of je er nog steeds was. In 2003 kwam mijn vrouw naar Nederland en leek het alsof daarna de procedure nog langzamer ging.

Als je familie komt dan wordt dat als minpunt aangevinkt in je dossier. Wist ik veel.’

‘Toen ik in Bergen op Zoom in het AZC woonde hoorde ik dat mijn asiel was afgewezen. Mijn wereld stortte in. Vanaf toen wist ik dat ik ieder moment opgepakt en teruggestuurd kon worden. Op het politiebureau in Etten-Leur moest ik mijn vingerafdrukken geven en werden de reisdocumenten in orde gemaakt zodat ik naar mijn eigen land terug kon gaan. Maar dat kon helemaal niet want het was een grote chaos daar. Ik kon ook niet meer in het AZC blijven, eigenlijk was het een soort van goodbye…’

74 | gemeente Eindhoven

‘Eindelijk hadden we een plek waar we welkom waren.’

Zusters van Liefde

‘In het AZC kregen we een appel en chocolademelk. Maar dat eten kende ik helemaal niet en toch moest ik het opeten.’

‘In Eindhoven woonde een kennis van me en konden we gelukkig tijdelijk boven een café in Gestel wonen.

Daar vertelden ze me over de Zusters van Liefde en dat zij mooi en goed werk deden. Ik had heel goed contact met zuster Veronique. Zij was een goede vrouw, die veel heeft gedaan voor vluchtelingen in Eindhoven. Het was de eerste keer dat ik me realiseerde dat er hier ook goede mensen waren.

Zuster Veronique heeft alles gedaan om een goede

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 75

plek voor ons te vinden waar wij zouden kunnen wonen.

Mijn vrouw, mijn twee dochters van 2 en 4 jaar en ik. Maar het was niet gemakkelijk. We waren illegaal en dan staat niet de hele stad je met open armen toe te juichen. We woonden met zijn vieren in een kleine kamer. Daar aten en sliepen we en speelden de kinderen. De zusters vertelden ons dat de kinderen naar school moesten. Zij zorgden ervoor dat de jongste naar de peuterspeelzaal ging en de oudste naar een speciale school voor buitenlandse kinderen.’

‘Een leven zonder status, illegaal zijn, is afschuwelijk.’

elke avond verhalen. Zo leerden we stapje voor stapje Nederlands. Ik kreeg toen voor het eerst, sinds 1999, weer een beetje rust. Eindelijk hadden we een plek waar we welkom waren. We hebben daar twee jaar gewoond en daarna konden we in een huis van Trudo wonen dat afgebroken zou worden. Vervolgens verhuisden we naar Stratum.’

Naar Canada?

‘In 2007 zijn we bezig geweest om naar Canada te emigreren. We hebben alle papieren ingevuld die daarvoor nodig zijn en hoorden na korte tijd dat we daar welkom waren.

In diezelfde tijd hoorden we ook dat wij via de generaal pardonregeling een verblijfsvergunning konden krijgen.

Dat was de eerste keer dat die regeling van kracht werd.’

Eindelijk een beetje rust ‘De juf van mijn oudste dochter wilde weten waar wij woonden. Omdat onze situatie zo slecht was heeft haar zus (red. Zusje) ons in huis genomen. Zusje zit diep in mijn hart. Wat was dat een fijne en bijzondere tijd met elkaar.

Zusje voelt als deel van onze familie en wij werden eigenlijk ook deel van haar familie. Zij stuurt met verjaardagen nog steeds lieve ansichtkaarten. Dat vind ik hartverwarmend.

Toen we daar woonden aten we met elkaar en deelden we

76 | gemeente Eindhoven

Op 15 juni 2007 werd de generaal pardon van kracht.

Dat is een regeling waarbij migranten die al geruime tijd in Nederland verblijven alsnog een eerder geweigerde verblijfsvergunning toegekend krijgen.

Bij een generaal pardon wordt een verblijfsvergunning niet meer individueel beoordeeld, maar krijgt een hele groep collectief in één keer een verblijfsvergunning.

‘Probeer jouw leven maar eens te ruilen met iemand die niet zeker weet of hij kan blijven.’

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 77

Gekozen voor Nederland

Te mooie fiets

Landry moest een keuze maken. En die keuze zou ook voor zijn vrouw en kinderen gelden. Hij heeft er uiteindelijk voor gekozen om in Nederland te blijven omdat de kinderen hier al een leven hadden opgebouwd. Opnieuw beginnen zou ook voor hen een grote uitdaging zijn. Het was een moeilijke beslissing.

Landry: ‘Je maakt een keuze voor de toekomst van jezelf en je kinderen.’

Laudry werkte op een gegeven moment in de tuin van iemand en kreeg daarvoor een mooie nieuwe fiets cadeau.

Op een middag was hij aan het fietsen in de buurt van Strijp-S toen een politieagent op een scooter hem staande hield. De agent controleerde of de fiets gestolen was en Landry moest mee naar het bureau. Ook al was de fiets niet als gestolen opgegeven. Waarom moest hij mee?

Landry:’ Ik ga niet discussiëren want ik weet dat ik op dat moment niets ben en ook mijn rechten niet ken.’ Op het bureau moest hij zich uitkleden en in zijn onderbroek in een hokje zitten. Waarom was dat? Hij weet het nog steeds niet. En met dit soort voorvallen gaat steeds door hem heen: Wie ben ik?

Na een paar uur mocht hij naar huis. Er werd geen excuus aangeboden en dat raakt hem nog steeds. ‘We zijn nog even bezig geweest om hiervan aangifte te doen, vertelt Landry, maar uiteindelijk heb ik dat niet gedaan. Laat maar zitten, ik kan er toch niets aan veranderen.’

Hoe zit dat in elkaar?

Landry en zijn gezin hebben via de generaal pardonregeling 2007 een soort van status gekregen. Voor hem voelde dat als niet illegaal maar ook niet als legaal in Nederland zijn. Ieder jaar moest hij bij de IND zijn status verlengen. Maar ‘Wie zijn wij?’, vraagt hij zich hardop af. ‘Ik heb werk en betaal belasting, wat is de betekenis van deze status eigenlijk?’

‘Ik vond het vreselijk dat ik achterdochtig werd aangekeken, terwijl ik hier kwam om hulp te vragen.’

78 | gemeente Eindhoven

Je moet altijd sterk blijven ’Ik heb achttien jaar het gevoel gehad dat ik aan het overleven was. Dat is niet zomaar weg. Ik heb ervoor

gevochten om legaal te worden. Je moet altijd sterk zijn, je stress niet laten zien aan anderen. Je hoort vaak dat anderen ons ‘gelukszoekers’ noemen. Het idee leeft dat je als asielzoeker een gratis huis krijgt en geld, maar die mensen weten werkelijk niet waar ze het over hebben.

Probeer jouw leven maar eens te ruilen met iemand die niet zeker weet of hij kan blijven.’

Een nieuw paspoort Ben je trots dat je Nederlander bent geworden vraag ik Landry. Hij kijkt me aan en antwoordt: ‘Ik zou blij moeten zijn, maar ik voel me vanbinnen kapot. Ik zou het graag willen vieren, maar ik durf het niet. Het is een raar soort gevoel, alsof er iets van mij is weggenomen. En ik heb het idee dat ik de hele tijd uit het Nederlandse systeem ben gedrukt, dat gevoel is niet zomaar over.’

Die boom is mijn kind Ik vraag Landry wat een mooie plek kan zijn voor het maken van de foto. Daar is hij heel helder in: ‘Bij die boom.’

Hij wijst naar de boom in de achtertuin. Het is een soort sequoia en komt oorspronkelijk uit Amerika hoor ik. Deze boom betekent veel voor hem. ‘Ik heb deze boom als klein

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 79

stekje gekregen en hij is steeds met me meegereisd.

Hier, in onze eigen achtertuin, heb ik hem in de grond gezet. En hij doet het geweldig. Dit is mijn kind.’

zit in de natuur. Zij geeft ons zoveel meer dan we nu realiseren. Begin maar met het lopen op blote voeten, je zult merken hoe fijn dat is.’

Trots op mijn dochter Landry laat de vlag met de tekst ‘Geslaagd’ zien. Zijn dochter is onlangs afgestudeerd en werkt nu met ouderen.

Waarom vragen mensen dan aan haar: ‘Je bent zo jong, wat moet je bij oude mensen?’ Landry denkt dat dat komt omdat ze bij de Zusters van Liefde zoveel warmte heeft gekregen. Dat heeft vast iets met haar gedaan en dat wil zij graag doorgeven aan anderen. Landry: ‘Ik ben niet zo trots op mezelf, maar ik ben wel trots op haar. Zij kan nog bouwen aan haar leven. Dat is voor mij wat moeilijker.’

Met je blote voeten op de grond Voordat we vertrekken hebben we het nog even over de kracht van de natuur. En hoe goed het is om op blote voeten te lopen, het contact met de aarde te voelen.

‘Weet je’, zegt Landry, ‘Je moet blijven praten, alle emoties die zich in je hebben opgestapeld moeten eruit, die energie moet naar buiten. Want als je het binnenhoudt heeft dat gevolgen voor je gezondheid. Alles wat we nodig hebben

80 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 81

linde Linde ten Broek schreef dit boekje in opdracht van de gemeente Eindhoven.

Linde is verhalenvanger, filmmaker, schrijver en trouwambtenaar.

Ze houdt van persoonlijke verhalen waar alles in benoemd mag worden.

Verhalen met hoogte- en dieptepunten.

Verhalen over echte mensen.

Ze schreef twee boeken Moeders & Dochters en het kinderboek Gina en de rode vogel.

In 2017 werd ze genomineerd voor Stadsdichter van Eindhoven.

Ze schrijft met hart en ziel over alles wat haar verwondert en raakt.

82 | gemeente Eindhoven

Een reis over de wereld in 9 verhalen | 83

84 | gemeente Eindhoven