Koning Boudewijn

Thierry Debels

Koning Boudewijn Een biografie

Houtekiet Antwerpen / Utrecht

© Thierry Debels / Linkeroever Uitgevers nv / Houtekiet, 2010 Houtekiet, Katwilgweg 2, b-2050 Antwerpen www.houtekiet.com info@houtekiet.com Omslag Jan Hendrickx Foto’s omslag en binnenwerk © Belga Foto’s p.39 en 40 © Archief Koninklijk Paleis Zetwerk Intertext Antwerpen isbn 978 90 8924 136 8 d 2010 4765 48 nur 698 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission of the publisher.

Inhoud

proloog De jaren dertig-vijftig 9 hoofdstuk 1 De jaren vijftig: lood 43 hoofdstuk 2 De jaren zestig: goud 135 hoofdstuk 3 De jaren zeventig: zilver 217 hoofdstuk 4 De jaren tachtig: brons 279 hoofdstuk 5 De jaren negentig: ijzer 331 Algemeen besluit 379 Appendix 383 Bronnen 391 Register 397

Zoals steeds voor Cathy, Loïc, Brieuc en Elouan.

Deze keer ook voor S.P. en Leo G.

‘Laat mij deez’ bittre tegenspoed omhelzen, Want wijzen noemen dit de verstandigste weg.’ shakespeare

proloog

De jaren dertig-vijftig ‘Wanneer je een koning aanvalt, moet je hem doden.’ ralph emerson

B

oudewijn wordt geboren op zondag 7 september 1930 in het kasteel van Stuyvenberg. ‘De Brusselaars die zich die dag naar de vespers begeven, horen de honderdeneen kanonschoten het blij­­de nieuws aankondigen, schrijft biograaf José-Alain Fralon. De boreling weegt 4,040 kilo.

België viert dat jaar honderd jaar onafhankelijkheid. Daarom wordt de jonge prins het ‘kind van het eeuwfeest’ genoemd. ‘Zijn komst wordt als een cadeau aan de natie opgevat,’ aldus Patrick Roegiers.

Het is de eerste zoon voor Leopold iii en Astrid. Zus JosephineCharlotte is dolblij met haar broertje. Volgens de orders van vader Leopold krijgt de jongen zes namen: Boudewijn, Albert, Karel, Axel, Maria en Gustaaf. Oorspronkelijk wordt gekozen voor de voornaam Albert. Dat plan wordt snel verlaten. Grootvader koning Albert i heeft een voorkeur voor de voornaam Boudewijn, naar zijn jong ge­storven broer. Het eerste cadeau dat de jonge prins van het eerste regiment grenadiers krijgt, is een metalen beker waarop een sierlijke letter B gegraveerd is.

Toch maken de ouders een blunder: ze vergeten hun kind de naam van Leopold, de eerste koning van België, te geven. Hoe is

10

koning boudewijn

het mogelijk? Die naam wordt er nadien nog tussen geschoven, tussen Karel en Axel. Kranten in binnen- en buitenland schrijven verontwaardigde stukken. Het is een omineus voorteken.

Voor het overschrijven van de geboorteakte van de prins in de koninklijke registers met alle zeven namen ontvangt ene Jan van Nijlen volgens een nota van 8 mei 1931 maar liefst 510 frank. Omgerekend naar vandaag 316 euro. Mooi verdiend.

Zijn eerste naam voorspelt niet veel goeds. Prins Boudewijn, naar wie de baby is genoemd, was immers de oudere broer van Albert i. Die sterft al op 23 januari 1891. Door het vroegtijdig overlijden van de kroonprins moet zijn jongere broer Albert tegen alle verwachtingen in koning worden. Veel zin had hij niet. Net voor de eedaflegging werd Albert zelfs overvallen door plankenkoorts.

Over de dood van de kroonprins doen vandaag nog steeds heel wat verhalen de ronde. Officieel is hij aan een longontsteking gestorven. Zus Henriette schrijft dat bij de dood van Boudewijn de pers een vuile campagne opzette. ‘Men vertelde dat hij tijdens een duel gedood werd door graaf X of neergeschoten werd door graaf Y.’ Vraag is uiteraard waar die roddels tot vandaag vandaan blijven komen.

Henriette beweert dat de prins op nauwelijks twee dagen tijd bezweken is en dat de enige fout die de koninklijke familie gemaakt heeft, is dat ze verzweeg dat Boudewijn ernstig ziek was.

‘Men vond verhalen uit van knokpartijen, moord zelfs… voor een vrouw.’

De ‘nieuwe’ Boudewijn krijgt begin de jaren dertig bovendien de dynastieke titel van graaf van Henegouwen. Elke oudste zoon van de hertog van Brabant, in casu Leopold iii, krijgt die, al is Boudewijn wel de laatste Coburg die de titel draagt.

Het Laatste Nieuws vroeg zich trouwens al na de geboorte van Boudewijn af of vader Leopold hem die titel wel zou verlenen.

‘Misschien krijgt hij er geen,’ schrijft de Brusselse krant. De redacteur verwijst naar een Koninklijk Besluit van 14 maart 1891. Die wet kondigt het einde aan van titels ontleend aan de geschiedenis van de Belgische provincies. Boudewijn mag volgens dat kb enkel prins van België zijn. Het Laatste Nieuws merkt op dat van die regel in het verleden ook afgeweken werd voor de prinsen Leopold en Karel.

DE JAREN DERTIG-VIJFTIG

11

Dat Boudewijn toch de titel graaf van Henegouwen krijgt, is op­­nieuw geen gunstig voorteken. Die titel ‘graaf van Henegouwen’ kwam immers eerder toe aan prins Leopold, de op tienjarige leeftijd overleden zoon van Leopold ii. De jongen overleed na een val in de vijver van het paleis. En dan is er nog het peterschap: de jon­ge Boudewijn krijgt koning Albert i als peter toegewezen. Die zal enkele jaren later in verdachte omstandigheden overlijden bij een val van de rotsen in Marche-les-Dames. Verdacht, omdat hij een goede klimmer was en er geen enkele getuige bij de val was.

Buitenlandse kranten vragen zich af of de Coburgs vervloekt zijn.

Op 11 oktober heeft de doopplechtigheid plaats in de kerk SintJacob-op-Koudenberg. Dooppeter is dus Albert i, doopmeter is prinses De Bourbon-Parma, geboren Margaretha van Denemarken, de jongste zus van prinses Ingeborg. De plechtigheid wordt geleid door kardinaal Van Roey. Daarvoor was er al een doop in intieme kring.

Grootvader Albert sterft In 1932 schrikt de koninklijke familie een eerste keer op. Ze worden discreet op de hoogte gebracht van een moordplan. De naam Camillo Berneri valt. Twee jaar voordien waren er al dreigbrieven aan minister Jaspar. Als het huwelijk van Marie-José, zus van Leopold en Karel, met Umberto in 1930 doorging, zou geweld tegen de koninklijke familie gebruikt worden.

De auteur van de dreigbrieven werd nooit gevonden. Wellicht hoorde hij tot de communisten die fel tegen de Belgische monarchie gekant waren en het huwelijk van Marie-José misbruikten om hun ‘ongenoegen’ uit te drukken.

Marie-José leerde Umberto kennen toen ze als kind in Italië verbleef. Vooral Elisabeth en Albert drongen aan op deze verbintenis. Veel inspraak kreeg ze niet, het was een gearrangeerd huwelijk.

Umberto, Beppo in de omgang, is de enige zoon van koning Victor Emmanuel iii van Italië en zijn nicht Margaretha. Hij was drie jaar ouder dan Marie-José.

Toch verlopen de eerste levensjaren van Boudewijn rustig en ge­lukkig. Het gezin is verhuisd naar het kasteel Stuyvenberg in

12

koning boudewijn

Koningin Astrid, kort voor haar dood, met Boudewijn en Josephine-Charlotte.

La­­ken. Het Bellevue op het Paleizenplein in Brussel was te druk en bovendien niet geschikt voor jonge kinderen. ‘Josephine-Charlotte en Boudewijn vertoeven vaak in Villers-sur-Lesse, een landgoed dat Leopold en Astrid naar eigen smaak als buitenverblijf hebben laten inrichten, ver van de verplichtingen van het officië­ le leven,’ weet Christian Koninckx. Boudewijn is ook regelmatig aan zee, in de villa Roemah Laoet in Het Zoute.

Dat Astrid een goede moeder is en zich voortdurend bezighoudt met de kinderen, is een hardnekkige mythe. Ter illustratie geven we het volgende mee. Begin 1932 vatten Astrid en Leopold een reis aan naar Frans Oost-Azië. Boudewijn is dan ruim een jaar oud. Die reis duurt een half jaar. In juni zijn de ouders van de jonge prins weer in België. Op 30 december 1932 vertrekken ze opnieuw, deze keer naar Congo. Dat verblijf duurt tot midden april 1933. Op al die verre reizen vergezellen de kinderen hun ouders niet.

Op 17 februari 1934 sterft Albert i. Is het een ongeluk, moord of zelfmoord? Zelfs vandaag weten we het niet. Auteur Jacques