Thierry Goeman
VERMIST Verhalen achter de strafste verdwijningszaken in ons land
VERMIST-press.indd 3
8/03/12 09:50
De informatie in dit boek werd bijgewerkt tot en met 5 maart 2012.
Š Thierry Goeman / Linkeroever Uitgevers nv 2012 Katwilgweg 2, 2050 Antwerpen www.linkeroeveruitgevers.be info@linkeroeveruitgevers.be Omslag Ronny en Johny, Gent Zetwerk Intertext, Antwerpen isbn 978 90 5720 465 4 d 2012 1676 14 nur 402 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission of the publisher.
VERMIST-press.indd 4
8/03/12 09:50
Voorwoord
A
ls diensthoofd van de cel Vermiste Personen durf ik te zeggen dat ik toch al een en ander heb meegemaakt, en dus wel iets gewoon ben geworden in de voorbije zestien jaar dat ik deze fantastische opdracht binnen de federale politie heb mogen uitvoeren! Niettemin was het zelfs voor mij behoorlijk confronte rend om de ‘Verhalen achter de strafste verdwijningszaken in ons land’ weer terug te lezen. Van een ‘déjà vu’ gesproken! Sommige zaken liggen mij nog vers in het geheugen, an dere riepen herinneringen op aan zoekacties en opsporingen in een iets verder verleden en een aantal van de aangehaalde dossiers zijn inmiddels echte ‘cold cases’ geworden. Waar of wanneer de verhalen zich ook mogen situeren, ze hebben allemaal één element gemeen. Het gaat telkens om mensen die op de een of andere ma nier verdwenen en zo – stuk voor stuk – telkens weer voor onrust, twijfel en angst hebben gezorgd bij hen die onwe tend en bezorgd achterbleven. In die zestien jaar dat ik de cel Vermiste Personen heb mogen leiden, heb ik het voorrecht gehad een groep mensen te leren kennen die ik anders nooit had leren kennen, men sen voor wie ik een mateloos respect heb… ouders van ver miste kinderen!
VERMIST-press.indd 5
8/03/12 09:50
6 Vermist
Als er één ding is dat ik de voorbije jaren van die mensen heb geleerd, en zij kunnen het jammer genoeg maar al te goed weten, dan is het wel dat er nog iets ergers is dan slecht nieuws krijgen. En dat is géén nieuws krijgen. In het vrese lijke ongewisse blijven, niet weten wat er gebeurd kan zijn, moeten verder leven met een lege plek in het gezin, meege sleurd worden in de waanzinnige carrousel van hoop en wan hoop. Denk hier alstublieft aan wanneer je dit boek leest…
Etterbeek, 18 januari 2012 Alain Remue diensthoofd cel Vermiste Personen federale politie
VERMIST-press.indd 6
8/03/12 09:50
Levend en wel teruggevonden André S. (81) uit Aartrijke 9 Antoine D. (75) uit Tongeren 16 Tiffany W. (15) uit Vedrin 20 Emilie L. (70) uit Heverlee 30 Audrey V. (15) uit Wemmel 34 Anny R. (50) uit Aalst 38 Roman U. (14) uit Nijvel 44 Femke B. (14) uit Zwijndrecht 49 Francis W. (37) uit Chaudfontaine 54 Andrea I. (2) uit Couillet 58 Jana F. (17) uit Mechelen 61 Alizée Q. (2) uit Namen 64 Marcel P. (49) uit Omezée 68 Truke (6), Gerda (9) en Godelieve (14) O. uit Deurne 71
E E N
VERMIST-press.indd 7
8/03/12 09:50
VERMIST-press.indd 8
8/03/12 09:50
opsporingsbericht
Naam André S. (81) Woonplaats Aartrijke Vermist sinds De nacht van 5 op 6 februari 2011 Persoonsbeschrijving André is aan het dementeren. Hij droeg op het moment van zijn verdwijning een werkjas en een pet en verplaatste zich op een blauwe tractor Ford 4630 uit 1970.
I
edere avond rond 20.30 uur legt Agnes (83) de huissleutels onder haar hoofdkussen. Ze wil zo verhinderen dat haar man André, die aan het dementeren is, zou weglopen. Als hij in de nacht van 5 op 6 februari 2011 opstaat om naar het toilet te gaan, valt Agnes in slaap voor hij terug in bed is. Dat is haar nooit eerder overkomen. Maar ze voelt zich wat ziekjes, vandaar wellicht. Wanneer ze een paar uur later plots wakker schiet, slaat de schrik haar om het hart. André is weg. “Het was destijds liefde op het eerste gezicht”, zegt Ag nes. Vandaag, 59 jaar later, ziet ze hem nog altijd even graag. Ook al herinnert hij zich haar naam soms niet meer, weet hij niet meer of we nu dinsdag of zaterdag zijn of denkt hij nog altijd dat de koeien, die ze al lang weggedaan hebben, nog gemolken moeten worden. Het is een paar jaar geleden begonnen. André, die altijd in de boerenstiel heeft gezeten, loopt er vaak verward bij. Hij
VERMIST-press.indd 9
8/03/12 09:50
10 Vermist
kent de simpelste dingen plots niet meer bij naam, vraagt zich voortdurend af wie die man is die naast de boerderij woont en gaat vaak dagenlang op zoek naar de koeien, ter wijl het landbouwechtpaar al twintig jaar geen beesten meer heeft, behalve dan wat scharrelkippen en katten. Agnes is een kranige vrouw. Ze is twee jaar ouder dan haar man, maar dat zou je haar niet aangeven. Hun leven lang hebben ze hard gewerkt en nu nog weet ze van geen ophouden. Ze zouden hun eigendommen kunnen verkopen en genieten op een appartement, in een serviceflat of een rusthuis, zodat ze de verzorging van André af en toe aan een ander zou kunnen overlaten. Maar ze wil er niet van weten. De boerderij, dat is haar leven. Ze is er geboren, ze zal er sterven. Driemaal in de week komt er iemand van bejaardenhulp en ze hebben een poetsvrouw. Agnes doet zelf de was en de boodschappen, zorgt dat er eten op tafel komt en onder houdt het erf. En… ze is fulltimeverpleegster van André, die met de dag meer zorgen nodig heeft, want hij gaat ziender ogen achteruit. Toch wil ze hem niet laten opnemen in een gespecialiseerd rusthuis. Zolang ze zelf voor hem kan zor gen, blijft hij thuis. In zijn vertrouwde omgeving. Agnes leerde zich aan te passen aan de verwarde geest van haar man en heeft een engelengeduld ontwikkeld. Als hij de sanseveria’s voor de zoveelste keer van de vensterbank neemt en ze op tafel zet, zet zij de potten even later terug op hun plaats. Of als hij voor de vierde keer vraagt welke dag het is, maakt ze zich niet kwaad, maar zegt ze hem: “Allé, André, denk eens na” en dan helpt ze hem door te zeggen welke dag het gisteren was en welke dag het morgen is. Soms weet hij het dan toch ineens. Maar even vaak mompelt hij wat en loopt de kamer uit. Sinds André vergeetachtig is – ze gebruikt niet graag het woord dement – is de boerderij hermetisch afgesloten. Zeker
VERMIST-press.indd 10
8/03/12 09:50
Levend en wel teruggevonden
11
’s avonds. Ze is bang dat hij op een dag op stap gaat en nooit meer terugkeert. Dat ze hem ergens in een sloot zouden vin den, want het is pikdonker in de omgeving van de boerderij. ’s Avonds gaat de deur op slot en steekt ze de sleutels onder haar hoofdkussen. André slaapt ook tegen de muur, zodat hij niet stiekem kan ontsnappen. Als hij naar het toilet wil, moet hij over zijn vrouw kruipen. Agnes wil dat zo, om er zeker van te zijn dat ze wakker wordt. Tot ongeveer 20.00 uur kijken ze samen tv. Dan eten ze een bord verse rijstpap en rond halfnegen gaan ze slapen. Zo ook de avond van zaterdag 5 februari 2011. Wanneer André rond middernacht opstaat om naar het toilet te gaan, schiet Agnes wakker. Naar het toilet gaan kan hij nog alleen, maar ze blijft wel altijd wakker tot hij weer in bed is. Je weet nooit dat hij de kachel probeert aan te steken of op wandel gaat. Want als hij de kans krijgt, is hij weg. Het is een soort van onweerstaanbare drang om te vluchten. Maar die nacht, hoe het komt weet ze zelf niet, misschien omdat ze een beetje ziek is, valt ze in slaap voor haar man terug is van het toilet. Wanneer ze ruim twee uur later wak ker schiet en voelt dat hij niet naast haar ligt, weet ze dat het fout zit. Als ze opstaat, voelt ze een frisse tocht en beseft ze dat ze de sleutel op de achterdeur heeft laten steken. André is weg. Hij heeft zelfs de deur laten openstaan. In het holst van de nacht gaat Agnes naar hem op zoek in het erg landelijke Aartrijke. Te voet, met een zaklamp. Ze heeft snel een jas over haar slaapkleed aangetrokken. Het is ijskoud, maar ze voelt het niet eens. Wellicht is André gewoon op wandel. Soms vindt hij dan de weg naar huis terug, maar soms ook niet. Omdat ze hem nergens kan vinden, keert Agnes naar huis terug in de hoop dat hij intussen zelf al is thuisgekomen. Thuis ziet ze dat de deur van de schuur half openstaat.
VERMIST-press.indd 11
8/03/12 09:50
12 Vermist
Misschien probeert hij zich daar te beschermen tegen de koude. Wanneer ze de deur van de schuur opentrekt, slaat de schrik haar helemaal om het hart. De blauwe Ford 4630 uit 1970 is weg. Voor Agnes het sein om de politie te bellen. An dré rijdt nog wel eens over het erf. Maar op straat komt hij al lang niet meer. Dat mag hij niet van haar. Veel te gevaarlijk. Omdat het zo een gure, koude nacht is, wordt meteen groot alarm geslagen. Er worden speurhonden ingezet, alle politiepatrouilles uit de regio worden gevraagd om mee uit te kijken naar de verwarde man en er komt zelfs een helikopter met infraroodcamera uit Brussel. In de loop van de ochtend wordt een opsporingsbericht verspreid met een foto van An dré en een foto van het schaalmodel van de tractor. Dat staat al veertig jaar op de keukenschouw van Agnes en André. Elk uur dat André niet gevonden is, wordt de kans kleiner dat hij het er levend vanaf brengt. Bovendien kan hij andere weg gebruikers in gevaar brengen met zijn tractor. Agnes voelt zich schuldig omdat ze de sleutel op de deur heeft laten steken en neemt in gedachte al een beetje af scheid van haar man. Dan zal de klap minder hard aankomen wanneer de politie straks komt vertellen dat ze zijn lichaam gevonden hebben. Zo bang is ze dat het slecht zal aflopen. “Als hij maar niemand omverrijdt”, zucht ze. André is nu al meer dan twaalf uur vermist. De landbou wer op rust en/of zijn tractor zijn nergens gesignaleerd. Nochtans zouden ze zo een blauwe tractor toch onmiddellijk moeten kunnen zien vanuit de helikopter. Niet dus. Ge vreesd wordt dat André ergens in het water is gereden en verdronken is. Er zijn grachten genoeg daar in de omgeving. En door de overvloedige regenval van de voorbije weken staat het waterpeil overal hoog. De politie krijgt de opdracht om uit te kijken naar bandensporen in de omgeving van vij vers en grachten. Zonder resultaat. In de late namiddag rinkelt de telefoon op de boerderij.
VERMIST-press.indd 12
8/03/12 09:50
Levend en wel teruggevonden
13
Ondanks haar leeftijd haast Agnes zich om de hoorn af te pakken. Maar eens haar hand op de hoorn ligt, aarzelt ze om hem vast te pakken. Het zou evengoed slecht nieuws kunnen zijn. De kans is zelfs groter dat het slecht nieuws is. “Oei oei, ’t is in het Frans. Ik versta het niet”, zegt ze. De inspecteur van de lokale politie die bij haar is om extra infor matie in te winnen en om haar wat te kalmeren, neemt de hoorn aan en steekt zijn duim omhoog. “Ze hebben hem. André is terecht. Hij is gezond en wel”, roept hij. Zijn blauwe tractor is gevonden in het Franse Ar mentières, 157 kilometer van huis. Daar is hij stilgevallen met een lege brandstoftank. “Wat doet hij daar?”, vraagt Agnes. “André is nooit in Frankrijk geweest, tenzij jaren geleden. Hij kent zijn weg daar niet.” Wanneer de politie de tractor ziet staan, zit André nog altijd achter het stuur. Hij staart wezenloos voor zich uit en is verkleumd, want in de oude tractor is hij nauwelijks be schut tegen de koude. De man heeft zijn werkkleren aan, draagt een sjaal en heeft zijn pet op. Die draagt hij altijd als hij naar buiten gaat. Winter en zomer. Het is nog een van de weinige dingen die hij nooit vergeet. In de vijftien uur van zijn verdwijning heeft André met zijn blauwe tractor de grens overgestoken naar Frankrijk. Via Diksmuide is hij 157 kilometer verderop in het Franse Armentières gestrand. “Hij was helemaal de kluts kwijt toen de politie hem vond. Ze hebben hem naar het ziekenhuis gebracht”, legt Agnes uit. Zelf kan André zich niet veel meer herinneren van zijn avontuur. “Mijn tractor rijdt 40 kilometer per uur. Bergaf zelfs snel ler. En het is altijd een goede tractor geweest, die beter kon zaaien en ploegen dan alle andere”, is zijn repliek.
VERMIST-press.indd 13
8/03/12 09:50
14 Vermist
Waar en wanneer hij de weg is kwijtgeraakt, weet André niet meer. “Ik heb in mijn leven heel veel moeten onthouden. Nu vergeet ik soms eens iets”, bekent hij oprecht. Agnes knipoogt terwijl ze in haar koffie roert. Daarna roert ze in de zijne, want daar heeft hij even niet aan ge dacht. “Het went om voor twee te denken”, zegt de moedige Agnes. André en Agnes blijven een tijdje in het ziekenhuis om te bekomen en keren dan terug naar hun boerderij. Hun tractor hebben ze na overleg met de kinderen weggedaan. “Met pijn in het hart”, zegt Agnes. “We waren eraan gehecht. Maar het is te gevaarlijk geworden.” Het blauwe schaalmodel blijft wel op de schouw staan. “Die gaat niet weg zolang we hier zijn”, klinkt het.
Helft verdwijningen wordt opgelost na tip Jaarlijks verspreidt de federale politie ongeveer 300 opspo ringsberichten. Een op drie verspreide opsporingsdossiers wordt opgelost dankzij een tip van een kijker of lezer. Elk jaar worden er zowat 115 oproepen verspreid voor onrust wekkende verdwijningen. Daarvan wordt zowat de helft op gelost dankzij ‘een gouden tip’. Van de overige 185 dossiers (identificatie daders) wordt er jaarlijks bijna 30 procent op gelost of op een goed spoor gezet. Een opsporingsbericht in de media staat gelijk met een nationaal buurtonderzoek. Elke verspreiding gebeurt op vraag van een magistraat of onderzoeksrechter. De opspo ringsberichten worden bewerkt en verzonden door de dienst Opsporingsberichten van de directie van de gerech telijke operaties van de federale gerechtelijke politie.
VERMIST-press.indd 14
8/03/12 09:50
Levend en wel teruggevonden
15
Alle opsporingsberichten worden via het persagent schap Belga aan alle nieuwsredacties in het land aangebo den voor publicatie in de geschreven pers. Alle opsporingsberichten kunnen na publicatie rustig opnieuw worden bekeken en gelezen op de website van de politie: www.federalepolitie.be. De inhoud van de berichten wordt bepaald door een ma gistraat. Naargelang de graad van dringendheid en welke beelden er kunnen worden getoond, beslist men of een op roep als kort bericht, als crime clip (bewakingsbeelden), als reportage of reconstructie (bijvoorbeeld reportage Telefacts Crime) wordt verspreid. Indien er wordt gekozen voor verspreiding in een opspo ringsprogramma is de goedkeuring van een selectiecom missie vereist, onder voorzitterschap van een magistraat van het hof van beroep. Zo zijn privacy, rechten van betrok kenen en het geheim van het onderzoek belangrijke aan dachtspunten. Getuigen of mensen met inlichtingen kunnen 24 uur op 24 terecht op het gratis telefoonnummer 0800 30 300. Wie via het internet wil reageren, kan een mail sturen via de pa gina ‘opsporingen’ op de website van de federale politie. (Bron: federale politie)
VERMIST-press.indd 15
8/03/12 09:50
16 Vermist
opsporingsbericht
Naam Antoine D. (75) Woonplaats Tongeren Vermist sinds 25 februari 2010 Persoonsbeschrijving Normale lichaamsbouw, grijs haar en grijsblauwe ogen. Op de dag van zijn verdwijning droeg hij een grijze broek, zwarte schoenen en een beige overjas, gevoerd met bruine pels aan de binnenzijde en de kraag. Hij verplaatste zich in een Mercedes C200.
Z
es dagen lang leeft de familie van Antoine D. uit Tonge ren tussen hoop en vrees. De man, die ondanks zijn leef tijd nog alles doet en volop van het leven geniet, is van de ene op de andere dag verdwenen, zonder ook maar één spoor achter te laten. Antoine vertrekt die 25ste februari rond 16.30 uur bij zijn vriendin in Riemst. Het is zijn vaste uur om terug naar Ton geren te vertrekken. Zo moet hij niet in het donker rijden en is hij de avondspits nog net voor. Maar die avond komt hij niet thuis. En ook de volgende dag niet. Zijn buren zijn niet echt ongerust, hij zal wel bij zijn vriendin gebleven zijn. Maar als zijn oudste dochter Frieda naar Antoines vriendin belt, blijkt dat hij daar op zijn vaste uur is vertrokken en dat hij niet meer naar haar heeft gebeld. In paniek belt dochter Frieda de politie. Er moet iets zijn gebeurd. Dat is Antoine zijn gewoonte niet. De politie wil weten of hij depressief is. Misschien heeft hij een einde gemaakt aan zijn leven. Maar dat wil niemand geloven, daar is hij nog veel te levenslustig voor.
VERMIST-press.indd 16
8/03/12 09:50
Levend en wel teruggevonden
17
Antoine is ook nog helder van geest, met andere woor den: hij is niet aan het dementeren. Een overval wordt niet uitgesloten. Mogelijk is hij onder weg tegengehouden of heeft hij iemand een lift gegeven en is hij overvallen. Het zou niet de eerste keer zijn. Zijn auto en kledij laten alleszins vermoeden dat hij er warmpjes in zit. Maar volgens zijn dochter neemt hij nooit lifters mee. Of is hij onderweg ergens in het water gereden bij een bruusk uitwijkmanoeuvre? Of kreeg hij een beroerte achter het stuur? Zoekacties in de buurt leveren niets op. De verschillende wegen die hij genomen zou kunnen hebben tussen Riemst en Tongeren worden meermaals afgelegd. Door speurhonden en door een helikopter met warmtecamera. Maar noch An toine, noch zijn auto worden gevonden. Stilaan begint de familie er zich een idee van te vormen dat ze Antoine niet meer levend gaan terugzien. Hij is nu im mers al bijna een week weg zonder een teken van leven. An toine heeft in die periode ook geen geld afgehaald met zijn bankkaart of geen brandstof getankt. De politie lanceert een opsporingsbericht via de media. Het kenteken van zijn auto wordt geseind via Interpol, zodat ze ook in de buurlanden kunnen uitkijken naar zijn wagen. Het resultaat laat niet lang op zich wachten. De Duitse politie is op 25 februari rond 23.00 uur opgeroepen voor een verkeersongeval waarbij de vermiste betrokken was geraakt. Woensdagmiddag 1 maart, iets voor 15.00 uur, krijgt de dochter van Antoine een telefoontje. In het Duits. Het is de politie van Mannheim. Antoine heeft een ongeval gehad en ligt in het ziekenhuis, maar hij is zeker niet in levensgevaar. De familie vraagt zich af hoe het mogelijk is dat hij al zes dagen gehospitaliseerd is, zonder dat ze op de hoogte zijn gebracht. Anderzijds zijn ze vooral blij dat hij nog in leven is. “Akkoord, onze vader is niet erg spraakzaam en hij spreekt
VERMIST-press.indd 17
8/03/12 09:50
18 Vermist
geen Duits. Maar juist daarom zou je toch verwachten dat de Duitse politie onmiddellijk zijn familie zou contacteren. Ze hadden zijn autopapieren en papa had zijn identiteitskaart op zak”, zegt dochter Frieda. Antoine is die dag blijkbaar wat verstrooid en neemt op de snelweg de verkeerde richting. Zo rijdt hij naar Aken in plaats van naar Tongeren. Hij is achter een vrachtwagen ge sukkeld en is die honderden kilometers blijven volgen. Via Aken en Frankfurt is hij richting Mannheim gereden, zo’n 400 kilometer van zijn huis in Tongeren. Daar heeft hij op een parking een ongeval gehad. Al denkt de politie dat hij onderweg ook al ergens een vangrail raakte. De auto is zwaar beschadigd. De schade aan de flank is duidelijk niet van het ongeval op het parkeerterrein in Mannheim. Naast zijn oudste dochter Frieda heeft Antoine nog twee jongere dochters. Die halen hem nog dezelfde dag op in Duitsland. Alsof ze nog niet genoeg geleden hebben de afge lopen week, krijgen ze er van de dokters nog eens de volle laag. Het is volgens de arts onbegrijpelijk en vooral onver antwoord dat ze hun vader in zo een verwarde toestand met de auto hebben laten rijden. Hij is een gevaar op de weg. “… voorzichzelf en vooral voor anderen”, klinkt het. “Maar zoiets konden wij toch ook niet voorspellen? Nooit eerder hadden we iets speciaals aan hem gemerkt. Natuurlijk hadden we hem niet meer laten rijden wanneer we onder vonden zouden hebben dat het niet meer ging”, aldus de dochters. Van Mannheim brengen ze Antoine rechtstreeks naar het Virga Jesseziekenhuis in Hasselt, waar hij een reeks onder zoeken ondergaat. Echt zwaargewond is hij niet. De 75-jarige weduwnaar heeft een vleeswonde aan het been en een her senschudding, maar hij is nog altijd in de war. Over wat hem overkomen is en hoe hij zo ver van zijn route is kunnen afwij ken, vertelt hij niets. Het is een zwart gat in zijn geheugen.
VERMIST-press.indd 18
8/03/12 09:50
Levend en wel teruggevonden
19
Steeds meer zeventigplussers verdwijnen Tussen 2007 en eind 2010 waren er in ons land 638 meldin gen van vermiste zeventigplussers. Daarvan zijn er 504 le vend teruggevonden, 126 waren overleden toen ze werden aangetroffen en 8 zijn nog steeds vermist. Een op de vijf vermiste bejaarden wordt dus dood teruggevonden. Dat is veel meer dan het gemiddelde van 12 procent van alle dos siers met fatale afloop. Van de bejaarden die uit een instel ling verdwijnen, wordt 65 procent teruggevonden in het gebouw zelf of in de directe omgeving. Een meerderheid van de vermiste bejaarden wordt, door hun beperkte mobiliteit, teruggevonden in een straal van 2 kilometer. Vaak op een plaats uit het verleden, zoals bij het graf van een geliefde. “Voor risicobejaarden zou het gebruik van een chip be spreekbaar moeten worden”, luidt het bij de cel Vermiste Personen van de federale politie. “Er bestaat een chip die bij mannen aan de achterkant van hun broeksriem wordt vast gemaakt en bij vrouwen aan de achterkant van hun beha. Dat zijn plekken waar ze moeilijk of niet aan kunnen frun niken. Als de demente bejaarde bijvoorbeeld de voordeur van een rusthuis verlaat, gaat een alarm af.” In de Scandinavische landen bestaat het systeem en be paalt een arts of een bejaarde een verhoogd risico heeft om weg te lopen. De familie van de persoon in kwestie moet wel haar fiat geven. In enkele politiezones in ons land zijn er al projecten waarbij politie en bejaardentehuizen samenwer ken om dat fenomeen aan te pakken. De cel Vermiste Per sonen geeft bejaardentehuizen tips en beschrijft typische kenmerken van een verdwijning bij bejaarden. (Bron: fod Justitie)
VERMIST-press.indd 19
8/03/12 09:50