met de red star line naar amerika
Alex Van Haecke Met de
Red Star Line naar Amerika
Een meeslepend verhaal over de bewogen geschiedenis van de landverhuizers begin 1900
Linkeroever Uitgevers Antwerpen / Utrecht
© Alex Van Haecke / Linkeroever Uitgevers 2011 Katwilgweg 2, 2050 Antwerpen www.linkeroeveruitgevers.be info@linkeroeveruitgevers.be Omslag Teo van Gerwen Design Zetwerk Intertext, Antwerpen Foto’s omslag collectie Robert Vervoort Foto auteur Mon Huysmans isbn 978 90 5720 407 4 d 2011 1676 73 nur 340 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission of the publisher. Dit boek is in vele opzichten geïnspireerd op de succesvolle theaterproductie De Red Star Line van auteur en regisseur Alex Van Haecke. De productie liep van 2006 tot 2008 in Theater Zeemanshuis, Antwerpen.
Voor al de moedigen, uit welke periode van het verhaal van deze planeet ook, die weliswaar uit noodzaak maar toch met volle, soms roekeloze overgave in het voor hen zwarte gat van de toekomst doken en op die manier dat verhaal telkens opnieuw zijn bijzondere, merkwaardige wending gaven. En met veel dank aan mijn partner in crime Robert Vervoort.
Tussen 1874 en 1935 bracht de Antwerpse rederij Red Star Line drie miljoen landverhuizers vanuit Ant足 werpen naar de Verenigde Staten van Amerika en Ca足nada. De emigranten kwamen uit alle landen van Europa naar de Scheldestad, waar de artist van het volk Eugeen Van Mieghem wereldgeschiedenis tekende en schilderde. Dit boek vertelt het verhaal van een groepje eenvoudige mensen van het Vlaamse platte足 land. Zij gingen op 22 december 1906, samen met bijna tweeduizend medereizigers, aan boord van de Vaderland ii, een van de legendarische schepen van de Red Star Line. Tien dagen later, op 1 januari 1907, zetten zij voet op Amerikaanse bodem, na een zware reis die getekend werd door angst, onzekerheid en hoop op een beter leven in de Nieuwe Wereld.
Inhoud
Proloog 11 De Red Star Line 13 Eugeen Van Mieghem 23 De vooruitgang (1) 33 Het platteland 40 De vooruitgang (2) 46 Naar Amerika? (1) 58 De vooruitgang (3) 66 Naar Amerika? (2) 81 De beslissing valt 101 Het thuisfront 116 Problemen 125 Problemen oplossen 131 Het afscheid 144 Antwerpen 161 Aan boord 185 Het vertrek 195 De reis begint 203 De overtocht (1) 213 Kerstavond 281 De overtocht (2) 296 Oudejaarsavond 351 New York 359 Ellis Island 379 Emiel-Jan 416 Epiloog 419 Met dank 421
Proloog
T
ijdens de voorstelling van dit boek op 27 maart 2011 hield de Amerikaan John Brooke jr. een korte toespraak. Hij begon als volgt: Ladies and gentlemen, First of all, ik willen excuse me foor mijn taal. Ik willen proberen spreken as much as possible your taal Nederlands. My name is John Brooke jr. and ik zijn geboren on the 11th of July 1948 in Moline, Illinois, usa. When ik was some jaren geleden in Belgium om zoeken the roots of my family, ik hebben ontmoeten in Antwerp the man that you all kennen, mister Robert Vervoort. As you weten he is worldwide the greatest specialist van the history of the Red Star Line company and the most important collectioneur of all soorten books and dingen like postcards, maps, objects, plans and even curiosities as menu’s van the restaurants van de ships van the Red Star Line that transporteren emigrants from Antwerp to New York in the period 1874-1935. Robert and ik hebben babbelen vele uren. First in the famous café Den Engel – ik proberen zeggen in your dialect – oep de
11
groeiete Mart in Aantwaarpe, and later on in his house in Ekeren and even on the camping in Merksplas waar he en his vrouw Jacqueline hebben a boitenverblaaif. As ik kan spreken Aantwaarps that kommen because ik ontmoeten now and then nog Flemingen and Aantwaarpeners in onze club, The Moline Center For Belgian Culture, and daar ik proberen lezen The Gazette van Detroit. Ik proberen even invullen the crosswords. So, ik hebben voorstellen Robert to vertellen in one way or another the history of my family that kommen from De Kempen in New York with the steamvessel Vaderland Two on New Year’s Day 1907. Natuurlijk ik vragen Robert to help me with the research. And so he zeggen that we hadden to work together with a schraaiver. That man first maken a theatreproduction out of my story and later on also the book that we presenteren today. The story of my family beginnen in spring, the lente, 1906. As there zijn veel misery in deze land and whole over Europe, vele mensen willen emigreren to Amerika. So zijn also my grootgrandfather Henry, Rik, mijn grootgrandmother Catherine and mijn grandfather Gustaaf…
12