Nieuwsbrief 13

zes: Ledenontmoeting Mu zaterdag 8 maar t, 16.30u, Klankendaal.

Thomas De Baets ondervoorzitter Muzes vzw

Voorwoord

Muzes nieuwsbrief 13 februari 2008

Bij het schrijven van dit voorwoord zijn we nog maar enkele weken ver in 2008 en kunnen we terugkijken op een goed gevuld 2007. Er valt héél wat te vertellen over het voorbije Muzesjaar: we organiseerden een eerste, succesvolle Dag van de Schoolmuziek in Leuven, we denken terug aan de nascholingen beeld en muziek in Tielt-Winge, we zinderen nog na van de commotie rond het rapport Bamford, maar bovenal: Muzes stond mee aan de wieg van het nieuw centrum Klankendaal.

We wonen daar sinds de opening op 7 september. En hoewel de verf op de muren misschien nog niet helemaal droog is, voelen we er ons nu reeds thuis.

Ook al was het vorige jaar op z’n minst heel energiek, graag kijken we vooral uit naar de komende maanden. In deze nieuwsbrief komt u al één en ander te weten. Eén van de belangrijkste doelen wordt het op kruissnelheid brengen van een stuwgroep beeld. Daarnaast kijken we, op korte termijn, uit naar het colloquium ‘Muziek als humane waarde’ op 1 maart in Antwerpen. Dit initatief van het Koninklijk Conservatorium van de Hogeschool Antwerpen komt er in samenwerking met het Muziekcentrum, het Lemmensinstituut en úw vakvereniging Muzes. U leest er meer over op één van de volgende pagina’s.

Er zijn ook altijd minder positieve berichten. Op onze activiteiten horen we steeds vaker vragen en bezorgdheden omtrent doorlichtingen en daaraan gekoppeld, de inspectieverslagen. Dit was één van de besproken onderwerpen op ons jaarlijks onderhoud met de inspecteur, verantwoordelijk voor het vak muzikale opvoeding, de heer Gino Malfait. Leden van de vakvereniging stellen ons vaak de vraag hoe zij in contact kunnen komen met de inspectie en of Muzes hierin een rol kan spelen. De inspecteur is hierin heel duidelijk en formeel. De leraar dient, uit eigen beweging of via de school, contact op te nemen met de inspectie. Op de website www.onderwijsinspectie.be vindt u daartoe alle gegevens, evenals de contactgegevens van alle inspecteurs.

Daarnaast ligt het rapport Bamford nog steeds op tafel. Voorzitter Jos Maes maakt namens Muzes deel uit van de klankbordgroep. Vanuit Muzes werden de voorbije maanden de noden en problemen van de artistieke vakken in het algemeen onderwijs aangekaart. Een aantal voorstellen om de positie van de artistieke vakken te versterken werden reeds doorgegeven. Indien u zelf mee wilt debatteren, kan dat via een door Canon Cultuurcel opgericht forum: www.cultuurenonderwijs.be. Laat u horen!

Tot slot wil ik u allemaal heel hartelijk uitnodigen op onze jaarlijkse ledenontmoeting, dit jaar op zaterdag 8 maart in Klankendaal te Mechelen. Net zoals vorig jaar wordt er een korte presentatie voorzien van de Muzes-werking, kunt u onze medewerkers en elkaar informeel ontmoeten en wordt het glas gehoffen op de artistieke vakken. We kijken er naar uit u te mogen verwelkomen.

Inhoud

Veel leesplezier met deze 13de Muzes Nieuwsbrief.

1 Voorwoord

6 Verslag stuwgroep Beeld

11 Praktijk: Hop

2 Muziek: Muziekonderwijs in Duitsland: het schoolvak muziek

7 1 maart 2008: Colloquium: Muziek als humane waarde

14 Prikbord

9 Nieuws van Muzes vzw

16 Bedenkingen bij vaardigheden

Muzes vzw Tervuursesteenweg 84 2800 Mechelen info@muzes.be www.muzes.be eindredactie: Liesbeth Segers liesbeth.segers@muzes.be lay-out: Stefaan Vermeulen Advertenties: An Segers an.segers@muzes.be

[NIEUWSBRIEF13]01[FEBRUARI2008]

Carola Schormann

Muziek

Muziekonderwijs in Duitsland: het schoolvak muziek

Coördinatie van het onderwijs Onderwijs is volgens de Duitse grondwet een aangelegenheid voor de regeringen van de 16 bondslanden. De Vaste Vergadering van de Bondslandsministers voor Onderwijs en Cultuur zorgt daarbij voor de nodige punten van overeenkomst. De onderwijsdoelstellingen, vastgelegd in de schoolwetten, worden gepreciseerd door de leerplannen of algemene richtlijnen waarvoor de minister voor Onderwijs en Cultuur van elk land verantwoordelijk is. Door het onderwijsplan uit 1973 van de „Bund-Länder-Kommission“1 werd het onderwijssysteem in Duitsland weliswaar gesystematiseerd, er werd echter enkel een structureel kader vastgelegd.Verder draagt het centraal Bondsministerie voor Onderwijs en Onderzoek verantwoordelijkheden wat betreft onderwijsplanning, de subsidiëring van onderzoek en het hogeschoolwezen.

Schoolsysteem Het is verplicht 9 of 10 jaar lang een in algemeen vormende school met een volledig lesrooster les te volgen.

De basisschool - de eerste verplichte school - bestaat uit de leerjaren 1-4 (leeftijd 6-10 jaar), in Berlijn en Brandenburg de leerjaren 1-6 (6-12 jaar). In het kader van de algemene schoolplicht volgen alle kinderen samen les, voor zover ze met succes aan de les kunnen deelnemen. Er zijn ook basisscholen voor buitengewoon onderwijs. De lessen worden normaal gezien in leerjaren gegeven.Vanaf het derde leerjaar heerst het principe van vakleerkrachten. Scholen voor buitengewoon onderwijs – voor kinderen met leermoeilijkheden en mentaal gehandicapten - hebben eigen richtlijnen.

Bij de basisschool sluit het secundair onderwijs I aan, met in de meeste bondslanden de schoolvormen “Hauptschule”2, “Realschule”3, gymnasium en “Gesamtschule”4. Sinds een paar jaar bestaan in enkele bondslanden nieuwe schoolvormen met uiteenlopende namen. Het wekelijks aantal uren voor het schoolvak muziek is verschillend per schoolvorm en bondsland.

16- tot 19-jarige leerlingen in het secundair onderwijs II krijgen les in algemeen vormende scholen en beroepsscholen. De “Gymnasiale Oberstufe” - d.i. het secundair onderwijs II aan het gymnasium - bestaat uit de leerjaren 11-13 (in twee bondslanden de leerjaren 10-12 of 11-12). Doel van deze “Gymnasiale Oberstufe” is het verwerven van een diploma dat recht geeft op het volgen van universitair onderwijs.

1 Commissie voor onderwijsplanning en subsidiëring van onderzoek, bestaande uit vertegenwoordigers van de centrale bondsoverheid en van de bondslanden 2 Enigszins te vergelijken met bso 3 Enigszins te vergelijken met bso/tso 4 Combinatie van „Hauptschule“, „Realschule“ en gymnasium

[NIEUWSBRIEF13]02[FEBRUARI2008]

Muziek

Vaak is muziek ook deel van een groep (keuze)vakken zoals beeldende kunst, vormgeving en toneel.

Schoolvak muziek: lesroosters Op de lesroosters van de verschillende schoolvormen en leerjaren staat in de 16 bondslanden een uiteenlopend aantal wekelijkse lesuren voor het vak muziek. Vaak is muziek ook deel van een groep (keuze)vakken zoals beeldende kunst, vormgeving en toneel. Omdat er niet genoeg vakleerkrachten ter beschikking staan, komt het aantal muziekuren op de lesroosters dikwijls niet overeen met dat van de effectief gegeven muzieklessen.

In het secundair onderwijs II staan in het Gymnasium en in de “Gesamtschule”, zoals voor alle vakken, ook voor muziek basisleergangen en zgn. prestatieleergangen met eindexamen op het programma. Een basisleergang impliceert twee tot drie lesuren per week, een prestatieleergang vijf. Inhoud van de prestatieleergang muziek kunnen o.a. praktische vocale of instrumentale vaardigheden zijn.

Deze verwerven de leerlingen slechts zelden in groepslessen op school, maar wel daarbuiten (privaat gefinancierd).

Muziek: lesonderwerpen en leerdoelstellingen De lesonderwerpen en leerdoelstellingen die de leerplannen voor elke schoolvorm voorschrijven, zouden vergelijkbare diploma´s mogelijk moeten maken. Inhoud van de muzieklessen is muziek in al haar verschijningsvormen, muziekanalyse en –interpretatie evenals muzikale activiteiten. Vakoverschrijdende projecten combineren spel, dans en beeldende vormgeving met compositie, improvisatie en klankexperimenten. Naargelang van de mogelijkheden en de uitrusting van de school komt in de muzieklessen ook vocaal en instrumentaal musiceren in klasverband aan bod.

Diepgaandere muzikale praktijk staat in de keuzevakken op het programma: in veel scholen zijn dat koren, muziekgezelschappen, orkesten, blaasgroepen, jazzbands, popgroepen en muziektheater. Hun ontstaan is echter afhankelijk van de instrumentale en vocale mogelijkheden en interesses van de leerlingen en van het initiatief en de fantasie van de muziekleerkrachten. Om de twee jaar vindt “Schulen musizieren” plaats, een ontmoeting op centraal bondsniveau, die een forum is voor het keuzebereik van het vak muziek.

Mis de infosessies 2008 niet!

CADANS een swingende muziekmethode

banner cadans 2008.indd 1

Lees op www.cadans-online.be waarom u erbij moet zijn!

[NIEUWSBRIEF13]03[FEBRUARI2008]

24-01-2008 08:44:18

Muziek

Inhoud van de opleiding tot muziekleerkracht voor algemeen vormende scholen is: muziekwetenschap, muziekpedagogie, vakdidactiek, muziektheorie en muziekpraktische vakken.

Instrumentles zelf wordt normaal gezien niet in algemeen vormende scholen gegeven. De school beroept zich daarom meestal op instrumentale vaardigheden die de leerling buiten de school – bijv. in de muziekschool of in privé-lessen – heeft verworven. In enkele scholen worden ook instrumentlessen in groep aangeboden. Scholen met een uitgebreider aanbod muzieklessen bieden geïnteresseerde leerlingen naast een normaal pensum algemeen vormende vakken een grondigere muzikale opleiding aan. Deze scholen hebben ofwel speciale muziekklassen of bieden bovenop het gewone lesrooster intensievere of omvangrijkere muzieklessen aan. Dit zijn ofwel uitgebreidere lessen in klasverband of verplichte instrument- of ensemblelessen, soms ook in samenwerking met de lokale muziekschool. Enkele muziekgymnasia werken nauw met lokale muziekhogescholen samen, waarvan leerkrachten instrument- of zanglessen aan begaafde leerlingen geven.

Veel private internaten met een reformpedagogische aanpak (bijv.

Christopherus-scholen, Hermann-Lietz-scholen) evenals Waldorf- en Montessori-scholen hechten in hun concepten veel belang aan een esthetische opvoeding. Zij bieden naast de normale klassikale muzieklessen ook bijzondere muzikale activiteiten aan.

Muziekleerkrachten: opleiding en bijscholing De opleiding tot muziekleerkracht voor algemeen vormende scholen van alle schooltypes vindt aan kunsthogescholen en universiteiten plaats. In enkele bondslanden bereiden pedagogische hogescholen muziekleerkrachten op primair en secundair onderwijs I voor. Zich laten opleiden tot muziekleerkracht voor buitengewoon onderwijs of voor beroepsscholen is slechts op weinig plaatsen mogelijk.

Inhoud van de opleiding tot muziekleerkracht voor algemeen vormende scholen is: muziekwetenschap, muziekpedagogie, vakdidactiek, muziektheorie en muziekpraktische vakken. Hoewel elke hogeschool het inhoudelijk belang van deze opleidingsonderdelen anders inschat, zijn er toch algemeen geldende leerdoelstellingen. Alle studenten moeten de noodzakelijke intellectuele, didactische, pedagogisch-psychologische en muziekpraktisch-kunstzinnige vereisten voor het muziekles geven in een bepaald schooltype verwerven. Verder moeten ze in staat gebracht worden een toegang te vinden tot heel het spectrum van de mogelijkheden van muzikaal werken en beleven, deze wetenschappelijk kunnen reflecteren en ze vakdidactisch bij het lesgeven kunnen omzetten.

[NIEUWSBRIEF13]04[FEBRUARI2008]

Muziek

Talrijke nationale muziekpedagogische vaktijdschriften behandelen onderwerpen die op de praktijk gericht zijn; slechts één tijdschrift wijdt zich uitsluitend aan wetenschappelijke discussie.

Bij de studie aan de hogeschool of universiteit sluit een praktische opleiding van normaal gezien één tot twee jaar aan, bestaande uit een schoolstage en een begeleidende pedagogische cursus van staatswege. Aangezien de muziekpedagogische vakopleiding zich in de tweede helft van de twintigste eeuw tot een zelfstandige academische onderwijs- en onderzoeksdiscipline ontwikkeld heeft, is ook een doctoraat in muziekpedagogie met een daarbij aansluitende professorale loopbaan mogelijk.

Weliswaar bestaat op centraal bondsniveau van staatswege een klein bijscholingsaanbod voor muziekleerkrachten, het zijn echter vooral de nationale vakverenigingen met hun regionale afdelingen die bijscholingen geven.

De “Verband Deutscher Schulmusiker e.V.” en de “Arbeitskreis für Schulmusik und allgemeine Musikpädagogik e.V.“ zien hun opgave hoofdzakelijk in de subsidiëring van muzikale opvoeding in theorie en praktijk en van de opleiding van muziekleerkrachten aan Duitse hogescholen. Ze zien zichzelf ook als belangenbehartiger tegenover de overheden voor onderwijs en cultuur. De “Verband Deutscher Schulmusiker e.V.” en de “Arbeitskreis für Schulmusik und allgemeine Musikpädagogik e.V.“ publiceren bovendien ledentijdschriften en organiseren regelmatig meerdaagse congressen op centraal bondsniveau. Om muziekpedagogische belangen op centraal niveau gemeenschappelijk te kunnen behartigen, hebben beide verenigingen in 2001 samen met andere groepen de “Föderation der musikpädagogischen Verbände Deutschlands e.V.” opgericht. De andere groepen zijn de “Bundesfachgruppe Musikpädagogik e.V.“, de „Arbeitskreis Musikpädagogische Forschung e.V.”, de „Verband deutscher Musikschulen e.V.“ en de „Gesellschaft für Musikpädagogik / Verband der Musikpädagogen e.V.”.

Talrijke nationale muziekpedagogische vaktijdschriften behandelen onderwerpen die op de praktijk gericht zijn; slechts één tijdschrift wijdt zich uitsluitend aan wetenschappelijke discussie. De meeste tijdschriften zijn voor bepaalde leerjaren bedoeld of concentreren zich op speciale leergebieden zoals populaire muziek of nieuwe media. Op de Duitse schoolboekenmarkt verschijnt bovendien een ruim aanbod van schoolboeken en lesmateriaal met bijhorende media.

Kurt Bikkembergs

onder het label Albums Musicerende Jeugd Diverse componisten

Jan Coeck

Thomas De Baets

Leuke liedjes met een leuk verhaaltje Q Paella met noten (CD) Q Residentie Musica Q Residentie Musica gaat op reis Q Robbie

Thomas De Baets

Q Licht van de wereld

Kurt Bikkembergs Q Missa simplex

Q Cantando Por Amor (CD) Q Examenkoorts

Q Q Q Q Q

Kattenkwaad (CD) Regenboog van goud Man van Myra Spetterspoken WereldWijde Wensen

Kurt Bikkembergs

Q Kleine liedjes (CD) Q Nog 9 kleine liedjes (CD)

[NIEUWSBRIEF13]05[FEBRUARI2008]

Euprint

Vertaling naar het Nederlands door Muzes

Stefaan Vermeulen Stuwgroep Muzes-Beeld

Beeld

Verslag stuwgroep beeld

Op dinsdag 8 januari van dit jaar kwam de stuwgroep beeld samen om na te denken over de werking van deze werkgroep binnen de vakvereniging en om de eerste concrete plannen te maken voor een nascholing die nog dit voorjaar zal plaatsvinden.

Het startschot werd gegeven door Muzes’ voorzitter Jos Maes, die als inleiding nogmaals de bevindingen van het ondertussen beruchte Bamford-rapport overliep. Er werd nagedacht over hoe ook plastische opvoeding binnen ons onderwijs noodlijdend is en hoe Muzes en meer specifiek de werkgroep Beeld een rol van betekenis kunnen gaan spelen in het ombuigen van die negatieve tendens.

Het is duidelijk dat de sterke uitbouw van Muzes rond muzikale opvoeding in de voorbije jaren voor een voorsprong kan zorgen bij de opstart van een goede werking omtrent beeld. Er kan praktische ervaring worden doorgegeven voor de organisatie van nascholingen of nog grotere evenementen. Ideeën voor een goede ledenwerking en de opvolging van administratie en communicatie kunnen zelfs rechtstreeks in de ‘afdeling’ beeld worden toegepast. Dat is positief en Muzes wil vooral één hechte groep vormen, maar specifieke accenten en de juiste mensen zullen nodig zijn om van de werking rond beeld een even groot succes te maken. Want ondanks de positieve reacties die er totnogtoe waren na de voorzichtige start van het voorbije werkjaar, blijft de warme oproep gelden om u actief in te schrijven in werking van Muzes en een stuwgroep beeld. De organisatie en het enthousiasme zijn er dus, de specifieke kennis en briljante ideeën rond beeld moeten er nu aan gaan komen. Op enkele verkennende vergaderingen en tijdens voorbije nascholingen ontmoetten we al enkele P.O.’ers die willen meedenken en ook tijdens deze stuwgoep beeld spraken we met enthousiaste collega’s die volop de schouders willen zetten onder het project beeld. We hebben goede vooruitzichten dat de muziekleerkrachten bij Muzes binnenkort een sterke en hardwerkende stuwgroep beeld langs zich zullen moeten dulden en dat is goed nieuws.

Na een korte pauze werd dan nagedacht over de invulling van de nascholing beeld van maandag 21 april in Ter Dilft in Bornem. Naar goede gewoonte zullen er drie sessies aangeboden worden die weer erg verschillend van aanpak zijn. In een erg praktische sessie gebruikt Wien Bogaert, medewerkster bij Canon cultuurcel, het thema (jouw) ruimte in de klas om te werken rond een aantal heel praktische lesideeën. Sammy Ben Yakoub probeert samen met de deelnemers de mogelijkheden van YouTube binnen PO in kaart te brengen en Stijn Felix tenslotte, grafisch kunstenaar en illustrator, leidt een sessie rond hedendaagse tendensen in de kunst en de vervaging van grenzen tussen plastische kunst en populaire beeldcultuur. Binnenkort ontvangt u de uitnodiging met alle conrete gegevens over deze nascholing. Mogen we rekenen op uw enthousiasme om de werking beeld binnen Muzes alweer wat meer glans te geven? Tot in Ter Dilft!

[NIEUWSBRIEF13]06[FEBRUARI2008]

Kevin Voets Coördinator Onderzoek & Communicatie, Koninklijk Conservatorium Antwerpen

zaterdag 1 maart 2008

Koninklijk Conservatorium Antwerpen (Zwarte Zaal)

Colloquium MUZIEK ALS HUMANE WAARDE over de wetenschappelijk bewezen invloeden van muzikale opvoeding op de algemene cognitieve, emotionele en humane ontwikkeling van kinderen.

Voormiddag: lezingen van Dr. Maria Spychiger (Zwitserland) Prof. Dr. Michael Stocks (U.K.) Dr. Eric Baeck (België) Namiddag: Open debat met deelnemers uit de relevante sectoren in Vlaanderen Doorlopend: Informatie- en posterbeurs over Onderzoek naar Muziek(ped-)agogiek Avond: receptie en symfonisch concert Organisatie: Kon. Conservatorium Antwerpen Lemmensinstituut Muzes vzw Muziekcentrum Vlaanderen Hogeschool Antwerpen (i.k.v. Leerstoel Minister van Staat Andries Kinsbergen) www.ha.be/kinsbergen

Colloquium

1 maart 2008: Colloquium: Muziek als humane waarde

Op 3 juli 2007 nam Muzes het initiatief een crisisraad te organiseren in het Heilig Hartinstituut te Heverlee, met als thema de problematische situatie van muzikale opvoeding in het Vlaamse dagonderwijs.

Elk jaar opnieuw worden artistieke vakken afgebouwd in ASO/TSO/BSO. Het is redelijk eenvoudig hierover een discussie los te weken tussen betrokkenen (leraars, uitvoerende musici, melomanen…), waar dan ook concrete actiepunten aan gekoppeld kunnen worden, maar ook dat deze partijen bij voorbaat reeds overtuigd zijn van de algemene en bijzondere waarde van muziek. Er zijn echter partijen die dit niet zo zien: met name oudercomités van scholen verzetten zich vaak tegen cultuur- en muziekonderwijs op ‘hun’ school, omdat ze de toegevoegde waarde ervan niet of te weinig beseffen (onder het motto “wiskunde en wetenschappen zijn toch veel belangrijker”). Er werd terecht geanalyseerd dat het ontbreekt aan “de fundamentele legitimatie van dit noodzakelijk aspect in het onderwijs”, of kortom: musici (van welk allooi ook) zijn er bij voorbaat van overtuigd dat muziek belangrijk is in hun leven, en hebben dan ook geen nood aan sluitend bewijsmateriaal om dit gegeven gestaafd te weten, terwijl niet-musici geneigd zijn het tegendeel te menen, geen (wetenschappelijke) bewijzen kennen (de musici -door de band genomen- immers ook niet), en als ouder dan ook niet inzien dat het belangrijk is muziek op te nemen in de educatie van kun kinderen.

Nochtans zijn die wetenschappelijke bewijzen er wel, en is de gevraagde “fundamentele legitimatie” al jaren onderbouwd. Vooral in het buitenland, maar ook in Vlaanderen, werd er veel research verricht naar de enorme toegevoegde waarde die muziekonderwijs biedt wat betreft de fysieke en mentale ontwikkeling van de menselijke hersenen. Blijkbaar is dit onderzoek te weinig gekend, en zeker te weinig gecommuniceerd. Er is dus dringend nood aan een betere communicatie rond de onmiskenbare toegevoegde waarde van muziek.

In dit opzicht wil het conservatorium van Antwerpen een bijdrage leveren aan de discussie: op zaterdag 1 maart 2008 organiseert het in de Zwarte Zaal een colloquium met als thema “Muziek als Humane Waarde”. In de voormiddag worden drie sprekers verwacht, drie wetenschappers die internationaal gelden als topspecialisten inzake deze materie. De Zwitserse psychologe Maria Spychiger (Hochschule für Musik und Darstellende Kunst in Frankfurt) is gespecialiseerd in leerpsychologie, in het bijzonder in muzikaal leren en levenslooponderzoek (http://www.unifr.ch/pedg/staff/spychiger/spychiger.htm). Zij publiceerde talloze artikels en boeken over de belangrijke waarde en rol van muziek in leerprocessen, en houdt op 1 maart een lezing getiteld “Positive Influences and Benefits of Integrated Music Education on the Cognitive Development and Social Conduct of Children and Youngsters”. Michael Stocks is directeur curricula van de

[NIEUWSBRIEF13]07[FEBRUARI2008]

Colloquium

Vooral in het buitenland, maar ook in Vlaanderen, werd er veel research verricht naar de enorme toegevoegde waarde die muziekonderwijs biedt wat betreft de fysieke en mentale ontwikkeling van de menselijke hersenen.

Britse Voices Foundation, die baanbrekend werk verricht inzake muzieklerarentraining en advisering over eigentijds en interactief muziekonderwijs in het regulier onderwijs in het Verenigd Koninkrijk (www.voices.org.uk). Hij heeft het op 1 maart over “Practical Challenges of the Implementation of Music Education as a Full-fledged Subject of the General Education Curriculum”. Eric Baeck, als dokter gespecialiseerd in neuropsychiatrie, presenteert tenslotte een lezing vanuit een neurologische invalshoek: “Effecten van muziekbeoefening op de werking en de structuur van de hersenen”. In de namiddag vindt er een open debat plaats met alle deelnemers aan het colloquium, en wordt er een permanent forum opgericht, dat blijvende aandacht aan de thematiek wil verzekeren.

Het colloquium wordt georganiseerd door het Koninklijk Conservatorium van de Hogeschool Antwerpen, in samenwerking met het Lemmensinstituut, de vereniging Muzes en Muziekcentrum Vlaanderen (www.muziekcentrum.be). Het colloquium vormt de slotactiviteit van de “Leerstoel Minister van Staat Andries Kinsbergen”.

Praktisch: Colloquium “Muziek als Humane Waarde” Za. 1 maart 2008, 10.00-17.00u Koninklijk Conservatorium Antwerpen, Zwarte Zaal Toegang (inclusief infomap, broodjeslunch, koffie en receptie): - Alle studenten: 5,00 euro - Anderen: 15,00 euro Inschrijven is verplicht via: http://www.ha.be/kinsbergen/activiteiten.htm

Kameleon Editions presenteert

NEW

Bert Appermont

Speel nu de mooiste HaFaBra-werken van bij jou thuis op je instrument samen met piano- of CD-begeleiding

The Awakening - Gullivers Travels - Rapunzel - Ivanhoe - Saga Candida - Noah’s Ark - Jericho - Celtic Child - Microtopia

Bert Appermont ‘In The Picture’ Composer’s Portrait Vol II WSR 034 € 19,95

€ 16,44

Rapunzel - Egmont - Symphony N°1: Gilgamesh, Finale: Journey to Utnapischim - Saga Candida Celtic Child - Cantiphonia, concerto for euphonium, Deel II. Romanza Kameleon Editions • Montfortstraat 1 • B-2550 Kontich • T. (+32)03/888 49 89 • F. (+32)03/888 62 16 • www.kameleon-editions.com

[NIEUWSBRIEF13]08[FEBRUARI2008]

Nieuws Verslag Algemene Vergadering Op woensdag 30 januari 2008 hield de vzw Muzes, zoals voorgeschreven in de statuten, haar jaarlijkse Algemene Vergadering (AV) in het centrum Klankendaal te Mechelen. De boekhouding van 2007 en de begroting voor het boekjaar 2008 werden unaniem goedgekeurd. Speciale aandacht ging uit naar het inhoudelijk en financieel verslag van de voorbije Dag van de Schoolmuziek.

Thomas Vanderveken (radio- en tv-presentator) werd door het huidige bestuur voorgedragen als lid van de AV en dit werd unaniem aanvaard.

Wietze Minne en Ingrid Heremans nemen ontslag uit de AV. Thomas De Baets neemt ontslag als secretaris in het bestuur. Hij blijft evenwel secretaris-penningmeester in de AV en wordt ondervoorzitter van het dagelijks bestuur. Loes Vandewalle volgt hem op als secretaris.

De AV is daardoor nu als volgt samengesteld: Ann Casier, Sara Cauwenberghs, Thomas De Baets (secretaris-penningmeester), Jos Maes (voorzitter), Rein Meus, Koen Van Meel en Thomas Vanderveken.

Met het oog op de toekomst wil de AV dat de werking ‘beeld’ ook wordt vertegenwoordigd.

De bezetting van het bestuur is hierdoor gewijzigd: I Jos Maes, voorzitter, jos.maes@muzes.be I Thomas De Baets, ondervoorzitter, thomas.debaets@muzes.be I Loes Vandewalle, secretaris, loes.vandewalle@muzes.be I An Segers, penningmeester, an.segers@muzes.be

Nascholing PO: , maandag 21 april Ter Dilft Bornem.

3 sessies, meer info volgt.

Music @ fundum - Rika Joris www.photo-music.be DVD 1: les 1-5

DVD 2: les 6-10

1

Tears in heaven Blues (Eric Clapton) 1492, Conquest of Paradise

6

Hallelujah: schema Empire of the Sun The Saints’ Hallelujah

2

Diamontage: Nieuw-Zeeland

7

The Night of the Proms: Music Music: schema

3 a. Barry Lyndon Dennis the Menace Cache Cash Lorenzo’s Oil Addams Family Values Dead Poets’ Society b. Farinelli, il Castrato Amadeus Shine Meeting Venus Maître de Musique c. Mr. Holland’s Opus Evita Crossroads Madame Sousatzka Tous les matins du monde 4

Carmina Burana: Uf dem Anger Everything’s alright (JC Superstar)

5

Schindler’s List Sicilienne van Gabriel Fauré Recitatief + basso continuo The Mission

8 a. 0DGDPH %XWWHUÁ\ IUDJPHQW 0DGDPH %XWWHUÁ\ 8Q EHO Gu YHGUHPR 0DGDPH %XWWHUÁ\ =RHPNRRU 0DGDPH %XWWHUÁ\ %ULHIVFqQH 0DGDPH %XWWHUÁ\ VORW b. Miss Saigon: clip + archiefbeelden Miss Saigon: Sun and Moon Miss Saigon: En weer ...

Miss Saigon: Ik zweer dat ik mijn leven geef Miss Saigon: Chris vlucht per helicopter 9

The Making of Miss Saigon Nederlandse Miss Saigon 0DGDPH %XWWHUÁ\ *HQWVH SUHPLqUH

10 Metallica & The Los Angeles S.O.: Nothing else matters The Making of Metallica & L.S. S.O.

Vraag naar de facelift van Music@fundum !

- de 5e druk is al in omloop: nieuwe spelling en enkele kleine wijzigingen - vernieuwde dvd’s: reeks van 4 voor 40 euro - korting PHHU RQGHUWLWHOGH IUDJPHQWHQ HQ VFKHPD·V LQ ÀOPIRUPDDW

- meer uitgewerkte mogelijkheden voor muziekpraktijk in de klas - vernieuwde website met oefeningen per les en extra partijen Enkel de vernieuwing*: 12 euro + verzendingskosten * 1 dvd met 23 vernieuwde fragmenten en aanvulling handleiding vakwerkplan en jaarplan vindt iedereen op www.photo-music.be [NIEUWSBRIEF13]09[FEBRUARI2008]

Dinsdag 26/02/2008, 19u30-21u30

Na de introductieles van één uur op de voorbije Dag van de Schoolmuziek 2007 krijgen de deelnemers de gelegenheid om een praktisch georiënteerde workshop mee te maken. Wat is een sample? Waar haal je samples vandaan? Wat doe je met samples in de klas? Hoe maak je kwaliteitsvolle samples aan die muzikaal bruikbaar zijn? Hoe kan je samples naar je hand zetten via microfoon, bestaande audiotracks (cd’s), met echte samplers, effectapparatuur en met sampling- en audiovisuele software op computer?

Deze sessie is op de eerste plaats bedoeld voor de deelnemers aan de Dag van de Schoolmuziek die de introductie hebben gekregen.

Wie wil, mag zijn eigen microfoon, audiotape, samples, sampler, USB-stick of laptop meebrengen.

Docent: Paul Timmermans Functie: lesgever aan master muziekpedagogie Lemmensinstituut en bachelor secundair onderwijs KHLeuven.

Nascholer muzisch-muzikale en audiovisuele vorming.

Doelgroep: Iedereen. Op de eerste plaats de deelnemers van de Dag van de Schoolmuziek.

Code: N08/04 Opmerking: gelieve, indien mogelijk, uw laptop mee te brengen.

Musiceren met popinstrumenten?

Vrijdag 7/03/2008, 19u30-21u30 (a) Vrijdag 21/03/2008, 19u30-21u30 (b) Vrijdag 11/04/2008, 19u30-21u30 (c)

Het popinstrumentarium doet stilaan haar intrede in het muziekonderwijs. Leerlingen zijn vaak erg enthousiast, de begeleidende leraar soms iets minder.Want hoe kan je je klas in een rockband transformeren zonder dat je zelf weet hoe het werkt? Sinds september van dit schooljaar verschijnt er in de Muzes Nieuwsbrief telkens een nieuw werkje voor instrumentaal ensemble. We proberen o.a. deze composities uit, krijgen ondertussen de technieken van het popinstrumentarium onder de knie en leren hoe we met deze instrumenten in de klas aan de slag kunnen gaan. Een zeer aangename cursusreeks voor iedereen die niet bang is van drums, gitaarsnaren en kabels.

Docent: Thomas De Baets Functie: muziekpedagoog Doelgroep: alle geïnteresseerden Code: N08/06abc

Gitaarcursus voor beginners Woensdag 12/03/2008, 14u30-16u30 (a) Woensdag 19/03/2008, 14u30-16u30 (b) Woensdag 9/04/2008, 14u30-16u30 (c)

Zingen in de klas, moet dat altijd a capella? Deze cursus biedt het antwoord!

De gitaar is het ideale instrument om je leerlingen te begeleiden. In deze driedelige cursus geeft Jeroen Keymeulen een stevige introductie in het gitaarspel. Een aanrader voor iedereen die altijd al wou, maar nooit kon. De cursus leert je de basis van akkoorden. Je kan er meteen mee aan de slag.

Docent: Jeroen Keymeulen Functie: gitarist, leraar gitaar in het DKO Doelgroep: alle geïnteresseerden Opmerking: Deelnemers brengen hun eigen gitaar mee.

Indien gewenst, kunt u via info@muzes.be ook een gitaar bestellen.

Prijs: 150 EUR, ook op voorhand over te schrijven (ten minste 14 dagen voor de cursus).

Deze wordt geleverd op de eerste cursusnamiddag.

Code: N08/05abc

Cursusplaats is Klankendaal,Tervuursesteenweg 84, 2800 Mechelen. Op www.klankendaal.be vindt u een wegbeschrijving.

U bent steeds welkom een halfuur voor de start van de cursus.

De deelnameprijs voor elke nascholingsavond is € 20.Tekent u in voor een volledige reeks, dan betaalt u € 45 i.p.v. € 60.

Inschrijven doet u via info@muzes.be, met vermelding van uw naam, adresgegevens, telefoon, e-mail en school.

De betaling is enkel mogelijk door storting op rekening van Muzes vzw: 414-5188551-57 met vermelding van de cursuscode, ten laatste 5 dagen voor de cursus.

Met de steun van

Cursusavonden Muzes i.s.m. Klankendaal

Als samples muziek spreken: vervolgsessie

ORGANISATIE

Muzes vzw i.s.m. Klankendaal vzw

Muzes vzw vakvereniging voor artistieke vorming

Tervuursesteenweg 84, 2800 Mechelen info@muzes.be – www.muzes.be Inhoudelijke informatie: monique.vanboom@muzes.be

[NIEUWSBRIEF13]10[FEBRUARI2008]

[NIEUWSBRIEF13]11[FEBRUARI2008]

Copyright Euprint ed., B-3001 Heverlee D/2007/6045/100(3) - All rights reserved. www.euprint.be

[NIEUWSBRIEF13]12[FEBRUARI2008]

Copyright Euprint ed., B-3001 Heverlee D/2007/6045/100(3) - All rights reserved. www.euprint.be

Opmerking: De twee eerste stemmen zijn eigenlijk één canonmelodie en kunnen op blokfluit gespeeld worden, alsook door (beginnende) muzikanten onder de leerlingen.

De solo's in het B-gedeelte zijn ad libitum en kunnen ook door andere instrumenten gespeeld worden, ook door slagwerk. Je kunt het stuk stem per stem opbouwen.Tijdens het musiceren kan er uiteraard ook wat geëxperimenteerd worden met klankkleuren en dynamiek.

[NIEUWSBRIEF13]13[FEBRUARI2008]

Copyright Euprint ed., B-3001 Heverlee D/2007/6045/100(3) - All rights reserved. www.euprint.be

Prikbord Dag van de opera op 18 maart 2008 1. Inhoud Programma 9 uur Onthaal met koffie 9.30 uur Operabad of interactieve operales 11 uur Koffiepauze 11.30 uur Interactieve operales of operabad 13 uur Broodjesmaaltijd 14 uur Keuzeworkshop 16 uur Napraten met een drankje Operabad Via een uitgebreide rondleiding voor en achter de schermen maak je kennis met alle aspecten van deze complexe kunstvorm.

Interactieve operales In deze workshop maak je kennis met didactisch materiaal om met je groep leerlingen rond opera te werken.

Operafragmenten worden bekeken en geanalyseerd. Je gaat op zoek naar de relatie tussen muziek, literatuur, drama, kostuum, grime, regie, decor, dans, geschiedenis,…

Keuzeworkshops rond muziek, drama, kostuums, decors, dans, kap- en grimetechnieken 2. Praktische informatie Doelgroep Leraren muzikale opvoeding, plastische opvoeding, expressie, mode, esthetica, Nederlands, mavo, pav, lichaamsverzorging en alle geïnteresseerde leraren en directies Datum Dinsdag 18 maart 2008 van 9 tot 16 uur Plaats Vlaamse opera (salons), Schouwburgstraat 3, 9000 Gent Kostprijs €45 Inschrijven Maximum 100 deelnemers toegelaten.

Inschrijven –uiterlijk tegen 27 februari 2008 Meer info en inschrijvingsformulier: Teresa.VanBoxtael@vsko.be

Een doctoraat muziekpedagogie Thomas De Baets, ondervoorzitter van Muzes en voorzitter van Klankendaal, is gestart met een doctoraatstraject muziekpedagogie. Dit wordt voor de eerste maal georganiseerd. Het kader hiervoor is docARTES, een doctoraatsopleiding aan het Orpheus Instituut in Gent.

Door de recente toetreding van de Associatie K.U.Leuven (waarvan het Lemmensinstituut deel uitmaakt), is een doctoraat muziekpedagogie, als derde cyclus volgend op het diploma master in de muziek, nu mogelijk.

Het onderzoeksthema draait rond een fundamentele muziekpedagogische problematiek, nl. de artistiek-muzikale vaardigheden en attitudes voor een muziekleraar algemeen onderwijs. Hoe zien ze eruit, hoe belangrijk zijn ze? Hoe ‘muzikaal’ moet een muziekleraar zijn om muzikale veranderingsprocessen bij leerlingen te bereiken? Welke muzikale ‘skills’ zijn hierbij het meest gewenst?

Het is een veelgehoorde stelling dat een muziekleraar op de eerste plaats een ‘musicus’ moet zijn, maar deze stelling is nooit stevig onderbouwd geweest. De spanning tussen de ‘musicus-leraar’ leeft, zeker in de muzieklerarenopleidingen. In Europa is er wat dat betreft een enorme variatie.

Ook voor een vereniging als Muzes is dit niet zonder belang. De evaluatie van muziekleraren is immers op dit moment nog het toneel van onduidelijke criteria, ja soms van willekeur. Alle muziekleraren hebben er belang bij dat er meer duidelijkheid komt rond hun profiel.

Geïnteresseerden kunnen terecht op www.docartes.be of op http://associatie.kuleuven.be/ivok. (JH)

[NIEUWSBRIEF13]14[FEBRUARI2008]

Het Centrum Artistieke Vorming biedt zeven verschillende werkbladen aan voor de beeldende vakken met als onderwerpen: Letters, Pak ’n doos, Buiten tekenen, Strips, Compositie, Perspectief en Koptekenen. De werkbladen voor de beeldende vakken bieden u en uw leerlingen een effectieve wisselwerking tussen productieve en reflectieve beeldende vorming. Het centrum prijst de werkbladen aan met volgende troeven: actuele en boeiende onderwerpen, veel kijk- en helder geformuleerde opdrachten, overvloedige illustraties in kleur en zeer toegankelijke teksten.

Elk werkblad bestaat uit 8 bladzijden en is gevouwen tot 12x34 cm. Handig op de werktafel van de leerling. De werkbladen vormen een leidraad voor op zichzelf staande lessen, zijn een aanvulling op elke willekeurige methode en zijn bedoeld als lesmateriaal voor de leerlingen. (TDB)

Meer informatie: Centrum voor Artistieke Vorming – info@educacav.be

Frits Evelein: Coöperatief leren in muziek. Activiteiten Basisonderwijs. + CD Hbuitgevers, Baarn, 2007.

ISBN 978-90-557-4571-5 Dit is een merkwaardig boek, het is in alle geval ongewoon voor Vlaanderen.

Het is tegelijk een zeer praktisch boek en, door zijn theoretische fundering, ook een beetje een theoretisch boek.

Het boek bevat ‘speelse muzikale activiteiten voor kinderen die samenwerken’. Maar de stevige theoretische basis maakt het ook tot een muziekdidactische bron van formaat. De auteur werkt van ervaring naar reflectie, met als didactische focus:‘muziek leren in sociale muzikale interactie’. Hij werkt daarvoor met de leerlingen verdeeld in een dynamische mix van duo’s, viertallen … die constante opdrachten krijgen via allerlei kaartjes, consequent opgebouwd naar het doel.Tenslotte is er de CD, met de nodige muziekfragmenten, talloze loops (waarop de leerlingen hun opdracht vervullen) en de kaartjes zelf in PDF-formaat.

Een voorbeeldje? Ritmekaartjescompositie (nodig: slaginstrumenten): de leerlingen in tweetallen leggen de kaartjes in een volgorde die ze gaan spelen als compositie. De bedoeling is dat ze een goede combinatie maken van de ritmen die passen bij de beluisterde loops op CD. Ze spelen eerst de ritmes samen en daarna verdelen ze de ritmes zodat iedereen na elkaar iets anders speelt. Ze werken het af zodat ze een goede presentatie kunnen neerzetten.

De modellen zijn perfect toepasbaar op onze lagere scholen, zelfs op het secundair onderwijs. Er zijn zoveel leerkrachten die onvoldoende weten wat ze met muziek allemaal kunnen aanvangen.Welnu, hier hebben ze een schat, geschreven in een heldere taal, waar ook niet-muzikanten weg mee kunnen. (JH)

[NIEUWSBRIEF13]15[FEBRUARI2008]

Prikbord

Werkbladen voor de beeldende vakken

Johan Akkermans Leraar M.O. Berlaar

Cursief

Bedenkingen bij vaardigheden

Heeft u dat ook gehoord voorbije grote vakantie, die journalistieke reactie op Dehaenes gefotografeerde papieren? De nota in kwestie bevatte o.m. de opmerking “Quid N-VA” (“Wat met de N-VA?”), waarbij een pennenlikker van dienst interpreteerde “Quit N-VA”: “Weg met de N-VA”. Engels is toch een wereldtaal, niet?

O tempora, o mores…

Het onderwijs is een speeltuin voor verstrooide professoren die er naar hartelust in dartelen en wier hoogste betrachting het is om leraars de duvel aan te doen. Pas wanneer ze op emeritaat gaan, volgt het ontluisterende interview. Zonder blikken of blozen wordt dan gesteld dat het peil zienderogen achteruit boert, dat het met de algemene kennis bedroevend gesteld is, dat niemand er nog in slaagt om een fatsoenlijke volzin neer te planten, want die ontaardt in een kerkhof van adjectieven, substantieven, werkwoordsvormen en verkeerd verwijzende voornaamwoorden waar enkel nog Herman De Croo zich zou thuis voelen.Van de afgelopen jaren staan mij twee zulke prof-gevallen voor de geest, waarbij ik me dan afvraag: waarom spreken die pas wanneer ze hun pensioen aanboren?

Languit sluimerend in de zetels van de leraarskamer, daar komt een mens nog eens iets aan de weet. Ongecensureerd, ongegeneerd, zonder franjes en ontdaan van diplomatieke preutsheid hoort men dan: “Er zijn nogal wat omhooggevallen pedagogen zonder gezag, maar wel met voldoende macht, die er steevast in slagen van op studiedagen voor directies, hun publiek mee te slepen in een bezielend verhaal: bevlogen, vernieuwend, spelenderwijs, verkennend, zelfredzaam, vakoverschrijdend, ontdekkend… Het zijn de toverwoorden die men als groteske versierselen hangt omheen een lege doos – James Ensor springs to mind. De directies huppelen blij erachteraan, voorzichtig nippend van de hete koffie en ze beamen met volle pralinemond hoe enthousiasmerend de charmante man alles wel kon uitleggen.”

Een collega verwoordde het ongeveer zo:“Eerst beginnen ze met Nederlands, want kom, iederéén kan toch Nederlands, niet? Wanneer dat vakkundig om zeep geholpen is, wordt het tijd voor die andere talen. Frans, Duits, Engels, jawel. Dan komen ze bij wiskunde uit, maar dié pipo’s zijn laconiek: Niet zeveren. Stellingen bewijzen, axioma’s van buiten leren en oefeningen maken. En daar eindigt het bevlogen verhaal.”

Tot zover mijn collega, eerlijk gezegd, een rots in de branding, een voortreffelijk drummer en een angstaanjagend aanwijzer van doodlopende straatjes.Tijdens de doorlichting van onze school is hij erin geslaagd om een ‘inspecteur’ te laten vast lopen in zijn eigen wollige betoog. Nu is dat op zich natuurlijk niet zó moeilijk, maar de collega had er de citaten zwart op wit bij gelegd. De daarop volgende stilte was oorverdovend.

Geen scholier die nog een behoorlijk opstel kan schrijven of zijn gedachten kan ordenen in een heldere redenering. Hoe zouden ze ook? Wanneer de onderwijstijd opgevuld wordt met besprekingen van Clouseau-teksten, Stef Bos-liedjes en rap-rommel, mag men normaliter toch verwachten dat scholieren het niveau van het aangebodene overnemen, niet?

Een rare uitzondering ontsnapt eraan en daarover wordt dan in de leraarskamer gepraat:

[NIEUWSBRIEF13]16[FEBRUARI2008]

Cursief waar zou die dat toch vandààn hebben? Beste collega’s, die heeft dat omdat hij boeken leest. Weet u wel, van die dikke dingen met heel weinig prentjes. Ze sluiten niet echt aan bij de leefwereld van zo’n scholier, maar mijn God, wat worden ze d’r slim van!

Democratisering? Laten we wel wezen, dat gaat om het kansen geven aan jongens & meisjes die het verstandelijk wel zouden halen, maar die om sociale en financiële redenen niet mee kunnen. Wie als leraar steeds maar op de intellectuele hurken gaat zitten om iedere Jan, Piet en Klaas willens nillens op sleeptouw te nemen, gaat voorbij aan de schade die hij aanricht bij zowel de verstandige (die verstoken blijft van behoorlijk onderricht) als bij de minder verstandige (die op zijn tenen moet staan om er dan misschien nog net te komen). Gewoonlijk wordt de balans zo gedraaid, dat ook deze laatste categorie een Micky Mouse-diploma mag krijgen, waarvan ze later moeten vaststellen dat het inderdaad een speelgoed-papierke is.

Het is mij telkens een steek door het hart wanneer het concept van zo’n verlichte pedagoochelaar middels een scheet per ongeluk op de powerpoint belandt. Een ganse personeelsvergadering wordt daar dan aan gewijd. En iedereen weet: volgend jaar dansen we weer vrolijk achter een nieuw project aan. Liefst nog eentje dat in andere landen met stille trom afgevoerd werd wegens onwerkbaar.

En tóch wordt dat ook hier nog eens ‘getest’. Waarom?

Wààrom?

Ha! Vorig jaar kwam een personeelsdirecteur van een groot bedrijf op de pedagogische studiedag spreken over de noden van het bedrijfsleven. En wat gebeurde er? Tot verbijstering van de Vernieuwende Klasse had-ie het plotseling over het trieste peil van sollicitatiebrieven, de abominabele kledij, het schabouwelijk taalgebruik, het gebrek aan algemene achtergrond, kortom, sollicitanten bleken vogelverschrikkers in carnavalspak en Beotiërs eerste klas. Men vroeg zich daar af waarom die niet eerst naar school waren gegaan alvorens een betrekking te zoeken.

De brave man (iets minder charmant dan de doorsnee verlichte geest) was wél zo goed om een oplossing aan te reiken: “Geef les”.

Voorwaar, een revolutionaire gedachte, gezien het huidige klimaat. Maar voor heel wat gefrustreerde collega’s stond hij tegen de verkeerde boom te blaffen.

Ongeveer op dat ogenblik is mijn geest beginnen werken. Ik ben niet van de rapsten, het is een tanker die zich moet keren, maar er was gelukkig geen bocht van 180 graden van doen. In mijn hart ben ik steeds gedegen conservatief gebleven en het feit dat dit epitheton ornans inmiddels verheven werd tot het scheldwoord bij uitstek, maakte het voor mij des te aantrekkelijker.

Vanuit het besef dat het vandaag perfect mogelijk is dat een ASO’er afstudeert zonder ook maar ooit van de belangrijke muzikale mijlpalen te hebben gehoord, ben ik mijn cursus voor de vierdejaars weer eens gaan herzien.

[NIEUWSBRIEF13]17[FEBRUARI2008]

Cursief Na de drie componenten van de muziek (ritme, melodie en harmonie – met een pittige overhoring, gebuisden maken een verplichte inhaaltest) bespreken we enkele Gregoriaanse gezangen.Wat voor Benedictijnen de hemel op aarde is, moet voor vijftienjarige pukkelpiemels zowat de hel lijken. Maar zie, ze luisteren… ze zoeken de ambitus – en ze vinden die nog ook! Ze horen de reciteertoon en het contrast met het enorme melisme.

We verkennen de renaissance via Filip Rogiers Missa Fillippus Secundus Rex Hispaniae (ik heb daar vroeger in wijlen Ouverture eens iets over geschreven), we spelen het sogetto cavato mee op de blokfluit en zo maken we zelf deel uit van dat polyfoon weefsel.

De barok komt aan de beurt met een Bach-fugetta, die op de partituur wordt ontleed.

Beethovens Vijfde (deel 1) wordt aan de piano uitgelegd: alles moet op het gehoor kunnen herkend worden, thema 1, brug, thema 2, hoornsignaal, codetta, de gebeurtenissen in de doorwerking, het merkwaardige ‘fagotsignaal’ en de mysterieuze hobosolo in de reëxpositie, de coda die een nieuwe doorwerking werd, kortom, dat symfoniedeel wordt tot op het bot onderzocht.Voor de muziekschool-adepten vertel ik over de enharmonische modulaties die Beethoven zo graag gebruikte – en dat is dan geen verplichte leerstof.

Tussenliggende hoofdstukken zijn o.m. eentje over The Dark Side Of The Moon, waar inderdaad héél wat over te vertellen valt: de angst van de mens ten opzichte van een steeds verder voortrazende maatschappij-industrialisering en consumptiemaatschappij – waarbij de boodschapper (Pink Floyd) klaarblijkelijk ervaringsdeskundige is, want de mannen zijn kaviaarsocialisten van de bovenste plank - hetgeen Roger Waters trouwens zelf volmondig toegeeft. Of bijvoorbeeld dit: waarom verspringt de maatsoort in Money bij het begin van de gitaarsolo plots over van 7/8 naar 4/4, waardoor het hele geval de pannen van het dak rockt? Antwoord: omdat David Gilmour niet kon soleren in 7/8! Het was dus een praktische oplossing.Waar hebben we dat nog gezien? Antwoord: bij Beethoven, waar het hoornsignaal in de reëxpositie niet door de toenmalige hoorn kón gespeeld worden, zodat Beethoven er van lieverlee een fagot aan zette, waarbij hij nog twee vliegen in één klap sloeg, want die fagot sloot naadloos aan bij die mysterieuze hobo waarvan sprake.

Info te vinden op de webstek van BBC-radio 3.

Filmmuziek?

Hà, The Passion Of The Christ. Een magnifieke film en een gedroomde gelegenheid om de klas die qua geloofsopvoeding soms letterlijk in de prehistorie is blijven steken, eens met de neus op een paar feiten te drukken. De muziek is zó overweldigend, zó ongelooflijk fantastisch goed dat het zonde zou zijn (woordspeling bedoeld) om dat links te laten liggen (óók bedoeld).

Ieder hoofdstukje wordt afgesloten met een schriftelijke test, waarbij niet enkel de theoretische kennis moet voldoen, maar ook de geoefende luistervaardigheden op de proef gesteld worden. Goed, met één uur per week in een vierde jaar ontketent men geen revolutie, maar ik troost mij met de gedachte dat wie in onze muziekklas passeert, enkele voorname en eigenlijk onmisbare momenten uit de muziekgeschiedenis meekreeg. De lessen zijn inderdaad voor een groot deel kennisgericht opgevat.

So what?

[NIEUWSBRIEF13]18[FEBRUARI2008]

Cursief Is het fout dat humanioraleerlingen een beetje encyclopedische kennis opdoen? Dat ze muziek voorgeschoteld krijgen die ze elders niet te horen krijgen? Dat ze, horresco referens, intellectuele inspanning moeten leveren voor een ‘creatief’ (in de betekenis: ’t is speelkwartiertje!) vak?

De leerkracht staat voor de klas omwille van een goede reden: hij weet het. De leerlingen zitten daar ook voor een reden: zij weten het namelijk niet.

Vorig jaar organiseerde ik een groepswerk in datzelfde jaar. De titularis vroeg me achteraf naar de oorzaak van hun moedeloosheid en dit was mijn novemberverslag: “Opdracht, gegeven in september: Bespreek het opgegeven lied. Laat het horen, geef duiding erbij en schets kort de context van de muzikanten en het lied zelf. Probeer er eventueel een originele vormgeving van te maken. In geval van twijfel omtrent eender wat, vraag dat in de les, neem contact op met mijn e-adres, stuur iets door. Je hebt tijd genoeg, dus begin er nu (=september) aan. De presentatie van je groepswerk duurt 20 minuten.

Aflezen is verboden, je moet vertellen. Reken niet op powerpoint en aanverwante prullaria, die dingen verbloemen een gebrek aan inhoud en wanneer je ze nodig hebt, loopt het steevast mis. Zorg voor een back-up van documenten, muziekvoorbeelden (een extra CD-opname, audio-cassette, stuur de mp3 door naar mijn e-adres...).

Naomi, Joke, Bryne en Nikki (onderwerp: Hey Jude) begonnen niet slecht: het thema van het lied werd door Joke op de dwarsfluit voorgespeeld. OK, goed idee, maar ze zijn erin geslaagd om de rest van hun spreekbeurt volledig naar de haaien te sturen door het volgende: - Om beurten oeverloos lange teksten aflezen waarin melding werd gemaakt van alle namen die van ver of van dichtbij iets met de Beatles te maken hadden. Het blééf maar duren en het was ellendig saai, behalve als er iemand niet uit een iets langere zin geraakte of wanneer de Engelstalige uitspraak hun petje te boven ging. Dat was dan weer eventjes grappig.

- Die teksten waren regelrechte copy-paste gevalletjes op niveau van kritiekloze blaadjes voor jonge bakvissen. Geen enkele persoonlijke inbreng was er in de verste verte te bespeuren.

- Na een kwartier (!) werd er voor het eerst melding gemaakt van Julian Lennon, het onderwerp van dat lied, maar we bleven op onze honger zitten, want: - Eerst namelijk nog wat uitwijden over de term psychedelic rock, waarvoor een internetfragmentje van Pink Floyd (The Wall) getoond werd. De link met het eigenlijke onderwerp bleef enigszins duister, evenals de reden van dit leuke anachronisme.

- Enkele vage foto's werden zonder veel commentaar uitgedeeld.

- Er werd melding gemaakt van een 'tamboeraain'. Waarschijnlijk hebben ze ergens het Engelse 'tambourine' zien staan en spraken ze het dan maar uit zoals een hillbilly-farmer uit Texas. Wij hier bij ons echter noemen het instrument: tamboerijn. Of was het misschien op z'n Aaantwaarps?

[NIEUWSBRIEF13]19[FEBRUARI2008]

Cursief - Dan werd de tekst in het Engels geprojecteerd op het bord. De Nederlandse ‘vertaling’ stond er naast. Mijn gok: ze hebben de originele tekst door een virtuele vertaalmachine gejaagd, want wat lezen we naast "And any time you feel the pain, hey, Jude, refrain, Don't carry the world (...)" ? Wel, dit: "En elke keer dat je de pijn voelt, hey Jude, refrein, draag de wereld niet (...)". Refrein, dus.

- Een liedbespreking, toch de allereerste opdracht, heb ik niet gehoord - of ik moest in slaap gevallen zijn tijdens dat eerste kwartier.

- Ik heb de afgelopen twee maanden niks gehoord van dit groepswerk, niet in de klas, niet in mijn mailbus. Ik heb nochtans verschillende lessen klassikaal gevraagd of er problemen waren, inhoudelijk of vormelijk, en gemeld dat ik nog steeds van geen enkele groep een soort van 'voorontwerp' had gekregen.

- En toen waren de 20 minuten om. De klas had nog geen enkele noot van het lied gehoord - behalve die dwarsfluit dan.

Ik heb dan zelf maar weer het heft in handen genomen en de resterende tijd gebruikt om bovenstaande opmerkingen te berde te brengen. Dat kon, want de tweede groep van dat lesuur had verzuimd van een back-up te maken van hun lied.

Mijn indruk in het algemeen is, dat 15-jarigen op een verkeerde manier met internet omgaan. Het internet is een grote bibliotheek, en wat doen we daar? Juist: lezen. En we lezen totdat we vinden wat we nodig hebben. Cruciaal hierbij is het gebruik van de termen in de zoekmachine. Je moet die termen zo verfijnd mogelijk hanteren, want dat verhoogt het rendement van je zoektocht aanzienlijk. Ik vroeg in een klas (4de jaars!) terloops of ze bij Google de mogelijkheid van 'in cache' al gebruikt hadden. Daar hadden ze zelfs nog nooit van gehoord! Geen wonder dat ze niet kunnen omgaan met 50.000 bladzijden informatie over een onderwerp.

Het bedrieglijke aan een internetcomputer is, dat elke klik meteen resultaat geeft, maar dat het nakijken van de relevantie bij zo'n resultaten alles bijeen ùren in beslag neemt.

En die uren zijn er nu net teveel aan. Dus: copy-paste, en hop, klaar is Kees.

Het vocabularium terzake maken ze zich dan weer wél eigen, zo was er een groepje dat sprak over "we hebben de hand-outs hier klaar gelegd". Nou moe, daar zakt m'n broek van af.

e Wil u reageren op dez tekst? Mail naar s.be liesbeth.segers@muze

De titularis kon enkel maar beamen.

Ik vond het zo’n zonde van de kostbare lestijd die met dergelijke fratsen verloren ging.

Als dat de prijs is die we moeten betalen voor vaardigheidsonderricht, wel, feestelijk bedankt. Dan doe ik liever datgene waarvoor ik in de eerste plaats gestudeerd heb: lesgeven.

En toen kwam dus die brave personeelsdirecteur op onze pedagogische studiedag.

The rest is history – Engels is toch een wereldtaal?

[NIEUWSBRIEF13]20[FEBRUARI2008]